8 cuộc suy thoái tồi tệ nhất trong lịch sử nước Mỹ

Chia sẻ: Pham Van Thao | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

150
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu môn lịch sử kinh tế quốc dân

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: 8 cuộc suy thoái tồi tệ nhất trong lịch sử nước Mỹ

8 cuộc suy thoái tồi tệ nhất trong lịch sử nước Mỹ Cường quốc kinh tế số một thế giới không lạ lẫm với cụm từ suy thoái vì từ sau thế chi ến th ứ nhất tới nay, đã 8 lần người dân nước này sống trong tình cảnh này. > Mỹ thừa nhận đang suy thoái/ 400.000 người mất việc trong tháng 11 1. Suy thoái đầu năm 2000 Được châm ngòi bởi sự đổ vỡ của "khủng hoảng chấm com", vụ tấn công khủng bố 11/9, và scandal kiểm toán, cuộc suy thoái kinh tế tại Mỹ trong 3 năm từ 2001 tới 2003 không chỉ ảnh hưởng lớn đến kinh tế Mỹ, mà còn tới nhiều quốc gia châu Âu. Sự đổ vỡ của các tập đoàn công nghệ trong cuộc khủng hoảng chấm com đã châm ngòi cho giai đoạn suy thoái đầu thế kỷ 21. Ảnh: wordpress.com. Theo Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia (NBER) sau 10 năm phát tri ển, quãng th ời gian m ở r ộng dài nhất của kinh tế Mỹ, việc nước Mỹ bước vào suy thoái vào đ ầu nh ững năm 2000 đã đ ược dự báo trước. Mọi chuyện được châm ngòi bởi sự đổ vỡ hàng loạt của các công ty trong cu ộc "khủng hoảng chấm com", tạo ra một làn sóng phá sản c ủa các công ty công ngh ệ và tin h ọc. Kinh tế Mỹ tiếp tục bị giáng một đòn mạnh khi vụ khủng bố 11/9/2001 nổ ra, từ đó khiến chỉ số công nghiệp Dow Jones và các chỉ báo chính của thị trường chứng khoán trải qua tuần tồi tệ nhất trong lích sử. Dự đoán trước diễn biến tại Mỹ, các nước châu Âu đã gi ới thi ệu đồng ti ền chung euro vào ngày 1/1/1999. Tuy nhiên, suy thoái vẫn khiến đồng euro giảm mạnh và cho đến tận năm 2001, đây vẫn là một đồng tiền yếu, và chỉ mạnh trở lại sau năm 2002. 2. Suy thoái cuối thập kỷ 90 Ngày thứ hai đen tối, tháng 9/1987, đà sụt giảm chưa từng có 22,6% trên ch ỉ s ố Dow Jones là phát súng báo hiệu thời kỳ suy thoái tồi tệ nước Mỹ. Chỉ trong ba năm, s ự s ụp đ ổ c ủa th ị tr ường tín dụng, và cho vay đã đe dọa tiền tiết kiệm của hàng tri ệu người dân. M ột lo ạt c ường qu ốc chịu nhiều ảnh hưởng của Mỹ như Canada, Australia, Nhật, hay Anh cũng b ị cu ốn theo vòng xoáy suy thoái. Dù thị trường chứng khoán hồi phục khá nhanh nhưng thị tr ường b ất đ ộng s ản, lao đ ộng, giá năng lượng, cán cân thương mại và GDP của Mỹ và một số quốc gia khác vẫn đi xu ống cho t ới 2 năm sau khủng hoảng. Không chỉ gây ảnh hưởng về kinh tế, tỷ lệ thất nghiệp cao khiến các vẫn đề xã hội trong những năm suy thoái, dưới thời Tổng thống George Bush "cha", như nghiện rượu, ma túy cũng tăng theo. 3. Suy thoái đầu những năm 1980 Cuộc cách mạng tại Iran đã đẩy giá dầu thế gi ới tăng v ới t ốc đ ộ chóng m ặt trong th ập niêm 70. Đây chính là tiền đề cho cuộc khủng hoảng kéo dàn 30 tháng tại Mỹ và đ ược coi là l ần suy thoái tồi tệ nhất kể từ đại khủng hoảng 1930. Giá năng lượng đi lên kéo theo l ạm phát gia tăng, đ ạt đỉnh 13,5% trong năm 1980, đã buộc Cục Dự trữ Liên bang (FED) ph ải th ực hi ện chính sách th ắt chặt tiền tệ. Không chỉ lạm phát, tỷ lệ thất nghiệp cũng tăng m ột cách đáng lo ngại v ới t ừ m ức 5,6% c ủa tháng 5/1979 lên 7,5% một năm sau đó. Bất kể kinh tế bắt đầu hồi ph ục trong năm 1981, t ỷ l ệ thất nghiệp vẫn được duy trì ở mức cao kỷ lục 7,5% và đạt mức lịch sử 10,8% trong năm 1982.
Hậu quả của suy thoái lên ngành công nghiệp xe hơi, nhà đất, và sản xu ất thép t ồi t ệ đ ến n ỗi các ngành trên liên tục sụt giảm trong 10 năm sau, cho tới tận khi cu ộc kh ủng ho ảng ti ếp theo kết thúc. Đây cũng là lần suy thoái kéo dài qua hai nhiệm kỳ tổng thống, ông Jimmy Carter t ừ 1977 đ ến 1981, và Ronald Reagan, từ 1981 tới 1989. 4. Khủng hoảng dầu mỏ những năm 1973 Bắt đầu vào ngày 15/9/1975, khủng hoảng dầu mỏ là hậu quả của việc các thành viên OAPEC, gồm tổ chức xuất khẩu dầu mỏ OPEC và hai nước Ai Cập và Syria, thực hiện cấm vận dầu mỏ với Mỹ và các quốc gia ủng hộ Israel trong cuộc chiến với Ai Cập và Syria. Trước đó vào năm 1971, việc Mỹ rút khỏi Chế độ tiền tệ Bretton Woods, h ệ th ống quy đ ịnh chung giữa các cường quốc, trong đó giá vàng chỉ được neo giữ duy nhất vào đôla với giá 35 đôla một ounce, và tiến hành thả nổi đồng đôla là tiền đề cho cuộc khủng ho ảng. Lý do là h ệ th ống Bretton Woods đã giới hạn hoạt động chi tiêu c ủa n ước M ỹ và th ế gi ới do l ượng vàng c ủa là có hạn trong khi nhu cầu sử dụng tiền lại lớn hơn rất nhi ều. Vi ệc Mỹ in ti ền ph ục v ụ cho vi ệc tài trợ cho Chiến tranh Việt Nam hoặc viện trợ cho các nước khác đã khi ến đôla m ất giá, và tăng lạm phát. Trong giai đoạn khủng hoảng dầu mỏ, tại nhiều bang mỗi người dân chỉ được phép mua một lượng xăng dầu nhất định. Ảnh: waidev2.com. Để xóa bỏ sự bất hợp lý trên, vào tháng 8/1971 Tổng thống Nixon đã phải rút hẳn khỏi hệ thống Bretton Woods và tiến hành thả nổi đồng ti ền. Đi ều ch ỉnh trên khi ến thu nh ập c ủa các n ước xuất khẩu dầu giảm sút và các nước này buộc phải có điều chỉnh để tăng giá dầu. Hậu quả của việc cấm vận dầu lửa là giá dầu tại thị trường thế gi ới đã b ị đ ội lên gấp 5 l ần t ừ dưới 20 đôla một thùng vào 1971 lên 100 đôla một thùng vào 1979, giá xăng trung bình t ại M ỹ cũng tăng 86% chỉ trong 1 năm từ 1973-1974. Cuộc kh ủng ho ảng đ ồng th ời tác đ ộng x ấu đ ến th ị trường tài chính, chứng khoán toàn cầu, vốn đã ch ịu nhi ều áp l ực sau s ự s ụp đ ổ c ủa Ch ế đ ộ Bretton Woods. Thị trường chứng khoán Mỹ bốc hơi 97 tỷ đôla, số ti ền khổng lồ vào th ời đi ểm đó, chỉ sau một tháng rưỡi. Suy thoái và làm phát diễn ra tràn lan gây ảnh h ưởng t ới kinh t ế M ỹ và nhiều quốc gia khác cho tới tận thập niên 80. Không dừng lại ở đó, khủng hoảng dầu mỏ đã tạo ra thay đ ổi l ớn trong chính sách c ủa ph ương tây, trong đó chú trọng tìm kiếm và bảo tồn năng l ượng t ự nhiên, cũng nh ư đ ặt ra các quy đ ịnh tiền tệ chặt chẽ hơn để chống lạm phát. Trái lại, biến cố trên góp phần thay đổi đáng kể vị thế chính tr ị, kinh t ế c ủa các n ước xu ất kh ẩu dầu, đặc biệt các quốc gia Ả-rập tại khu vực Trung Đông. 5. Suy thoái năm 1958 Trong 2 năm trước khi khủng hoảng diễn ra, chính sách thắt chặt ti ền t ệ và c ắt gi ảm đ ầu t ư t ại Mỹ khiến tỷ lệ thất nghiệp gia tăng. Tại Detroit, trái tim của ngành công nghi ệp xe h ơi, t ỷ l ệ thất nghiệp đạt mức 20% trong tháng 4/1958 . Doanh số bán xe giảm tới 31% trong năm 1957, và
biến năm 1958 thành năm tồi tệ nhất cho các nhà sản xuất xe kể từ sau kể từ sau Chi ến tranh Thế giới lần II. Nhu cầu nhập khẩu tại Mỹ vẫn cao trong khi châu Âu l ại gi ảm nh ập kh ẩu t ừ Mỹ khiến thâm hụt thương mại leo thang. Tệ hơn nữa, thay vì mặt bằng giá giảm, điều thường xảy ra khi suy thoái, giá cả trong giai đoạn 1957 đến 1959 lại leo thang. Thực tại trên đã gây không ít hoang mang cho các nhà kinh tế trong quãng thời gian này. Nhiều quốc gia chưa phát triển sống dựa vào xuất khẩu tài nguyên nh ư vật li ệu thô, khoáng chất, hoặc sản phẩm nông nghiệp cũng gặp nhiều khó khăn do nhu cầu sụt giảm tại Mỹ và châu Âu. 6. Suy thoái năm 1953 Dù chỉ kéo dài trong 10 tháng, bắt đầu từ quý II /1953 tới quý I/1954, cuộc suy thoái năm 1953 vẫn gây thiệt hại ước tính lên tới 56 tỷ đôla cho nước Mỹ. Nguyên nhân suy thoái bắt đầu từ một số biến động chính trị, kinh tế những năm đ ầu th ập niên 50. Trong đó, lạm phát leo thang bắt đầu từ 1951, sau chi ến tranh Tri ều Tiên, khi ến lãnh đ ạo FED dự đoán năm 1952 lạm phát sẽ còn cao hơn. Trước tình hình đó, FED đã áp d ụng chính sách tài khóa thắt chặt, thể hiện ở việc cắt giảm chi tiêu Chính phủ, tăng thuế, lãi su ất, và tích lũy d ự trữ. Chính các biện pháp mạnh tay trên đã tạo ra sự bi quan trong người dân, d ẫn đ ến vi ệc gi ảm chi tiêu tăng tiết kiệm, gây suy giảm tổng cầu của nền kinh tế. 7. Suy thoái năm 1947 Lần suy thoái này của nước Mỹ bắt nguồn từ những bước ti ền thần tốc c ủa giai đo ạn h ồi ph ục kinh tế sau chíến tranh thế giới. Tính tới đầu năm 1947, n ước Mỹ chiếm tới 50% t ổng s ản lượng nông nghiệp toàn thế giới, trước chiến tranh thế giới con số này chỉ là 30%, t ỷ l ệ th ất nghiệp của nước Mỹ cũng ở mức thấp kỷ lục khi gần như 100% người lao đ ộng có vi ệc làm. Năm 1947 chính là giai đoạn kinh tế Mỹ đạt đỉnh của chu kỳ tăng tr ưởng sau chi ến tranh. Cũng từ thời điểm này, ngoại trừ lương thực, nhu cầu tiêu thụ hàng hóa nói chung của nước Mỹ đã trở nên bão hòa do hàng hóa được sản xuất nhiều tới mức thừa mứa. Dù Tổng thống Truman cũng như nội các của ông đã dự đoán được r ủi ro t ừ l ạm phát cũng nh ư những bất ổn kinh tế, nhưng lãnh đạo nước Mỹ lại không tính tới lạm phát gia tăng tại phần còn lại của thế giới. Dù hậu quả của cuộc suy thoái 1947 là không quá tồi tệ nhưng nó cũng đ ủ gây trì trệ kinh tế, khiến nhiều doanh nghiệp phá sản cũng như tỷ lệ thất nghiệp leo thang. 8. Đại suy thoái năm 1930 Cuộc đại suy thoái hay còn gọi là đại khủng hoảng diễn ra cách đây đã gần 8 thập kỷ nhưng vẫn ghi dấu ấn là giai đoạn suy sụp kinh tế tồi tệ nhất trong lịch sử hi ện đ ại. B ắt đ ầu vào năm 1929 và kết thúc vào thởi điểm chuyển giao giữa hai thập niên 30 và 40, cuộc suy thoái có sức ảnh hưởng hủy diệt với kinh tế toàn cầu, cả các nước phát triển và đang phát tri ển. M ọi khía c ạnh của nền kinh tế từ sản xuất, tiêu dùng, thương mại, thu nhập cá nhân, ho ạt đ ộng tiêu dùng, th ị trường lao động, lạm phát đều chịu ảnh hưởng xấu. Các nước phụ thuộc nhiều vào công nghi ệp chịu tác động sâu sắc nhất. Ngoài ra khu vực nông nghiệp cũng điêu đ ứng khi giá ngô, m ột trong những nông sản chính tại phương tây, giảm tới 60%.
Bức ảnh nổi tiếng của Nhiếp ảnh gia Dorothea Lange về một bà mẹ di cư được coi là hình ảnh tiêu biểu cho khó khăn của người dân trong giai đoạn đại khủng hoảng. Ảnh: blogs.zdnet.com. Có nhiều ý kiến khác nhau về nguyên nhân cho cuộc suy thoái, ch ẳng h ạn nh ư s ự s ụp đ ổ hàng loạt của các ngân hàng hay thị trường chứng khoán, được đánh d ấu b ằng "ngày th ứ ba đen t ối" 29/10/1929, hay suy giảm giao dịch quốc tế do Mỹ tăng thuế. Tuy nhiên, ý ki ến chung đ ược nhiều nhà kinh tế đồng thuận, trong đó có c ả đương kim Ch ủ t ịch FED, ông Ben Bernanke, là do yếu tố cung của nguồn tiền cũng như sai lầm trong điều hành của FED. Theo đó, trong thập niên 20, mở rộng cung tiền quá mức đã dẫn đ ến s ự phát tri ển bùng n ổ nhưng thiều bền vững của khối tài chính. Việc FED nhận ra rủi ro và th ực hi ện chính sách th ắt chặt tiền tệ là quá muộn để ngăn chặn suy thoái. Hơn n ữa, khi các ngân hàng l ớn có d ấu hi ệu sụp đổ FED đã không tích cực cứu trợ, từ đó tạo ra hiệu ứng sụp đổ dây chuyền trong ngành ngân hàng, dẫn đến cạn kiệt đột ngột nguồn ti ền. Hệ qu ả là nhi ều công ty phá s ản do thi ếu vốn, hoạt động sản xuất, kinh doanh tiêu dùng bị đình trệ, thất nghi ệp tràn lan gây ảnh h ưởng to lớn tới kinh tế Mỹ và toàn thế giới.