Avitus
Hoàng đế của Đế chế Tây La Mã
Hình Avitus trên một đồng tiền tremissis.
9 tháng 7, 455 – 17 tháng 10, 456 Tại vị
Toulouse, 9 tháng 7, 455 Đăng quang
Petronius Maximus Tiền nhiệm
Maiorianus Kế nhiệm
Flavius Julius Agricola Thân phụ
385 Sinh
Clermont
457 (72 tuổi) Mất
Brioude An táng
Eparchius Avitus [1] (385 [2] – 457) là Hoàng đế Tây La Mã trị vì từ ngày 9 tháng
7 năm 455 cho đến ngày 17 tháng 10 năm 456. Xuất thân từ giới quý tộc gốc
Gaul-La Mã, là một Nguyên lão Nghị viên và sĩ quan cấp cao trong cả chính
quyền dân sự và quân sự, về sau bị viên Tổng tư lệnh quân đội Ricimer và tướng
Maiorianus phế truất, bị đày đến Piacenza và được phong làm Giám mục ở nơi này.
Mục lục
1 Tiểu sử
o 1.1 Nguồn gốc xuất thân
o 1.2 Sự nghiệp ban đầu
o 1.3 Lên ngôi
o 1.4 Thời kỳ trị vì
o 1.5 Phế truất
o 1.6 Qua đời
2 Chú thích
3 Tài liệu tham khảo
o 3.1 Nguồn tài liệu chính
o 3.2 Nguồn tài liệu phụ
4 Liên kết ngoài
[ ] Tiểu sử
[ ] Nguồn gốc xuất thân
Avitus sinh ra tại Clermont, trong một gia đình quý tộc có nguồn gốc thượng nghị
viên thuộc tầng lớp quý tộc Gaul-La Mã, cha ông là Flavius Julius Agricola, quan
chấp chính vào năm 421. Ông có hai người con, một trai và một gái, Agricola (440
– 507, là vir inlustris), Ecdicius Avitus (về sau là patricius và magister militum
dưới thời Hoàng đế Julius Nepos) và, clarissima femina (người từng kết hôn với
pháp quan thái thú Gaul Tonantius Ferreolus). Ông còn có mối quan hệ họ hàng
với Magnus Felix và Priscus Valerianus. Con gái Agricola, cũng mang tên
Papianilla (490–530), cưới một người có họ hàng với bà là Parthenius (485–548), ở Patron vào năm 542 và có thể là cháu nội của Felix Ennodius. [3]
[ ] Sự nghiệp ban đầu
Trước khi bước vào binh nghiệp, thời trẻ, ông từng học luật, về sau được gửi đến
trợ giúp patricius Flavius Constantius (làm Hoàng đế trong một thời gian ngắn vào
năm 421) trong việc giảm bớt thuế má tại lãnh thổ của Constantius. Sứ mệnh
thành công, một người bà con của ông là Theodorus đang là con tin tại triều đình
của vua Visigoth là Theodoric I. Trong khoảng năm 425-426, ông tới viếng thăm
triều đình của vị vua man rợ này để bàn định việc phóng thích Theodorus, cũng tại
đây Avitus đã gặp và truyền cảm hứng thơ ca Latin và văn hóa La Mã cho
Theodoric II, con trai của Theodoric I.
Trong thời gian phục dịch quân đội Tây La Mã, ông phục vụ dưới trướng của viên
Tổng tư lệnh quân đội (magister militum) Aetius trong các chiến dịch quân sự
chống lại người Juthungi, người Noric (430–431) và người Burgundi (436). Năm
437, được thăng lên cấp bậc vir inlustris, sau đó ông trở về Alvernia đảm nhiệm
chức vụ sĩ quan cấp cao, đồn trú tại Gaul, cùng năm đó, ông đánh tan một cuộc đột
kích của người Hung gần Clermont, buộc vua Theodoric phải tạm ngừng cuộc vây
hãm Narbonne. Năm 439, ông được bổ nhiệm làm Pháp quan thái thú Gaul, cùng
năm đó, ông tái khôi phục việc ký kết một hiệp ước hữu nghị với người Visigoth
nhằm đảm bảo an ninh trật tự tại xứ Gaul.
Mùa hè năm 440, ông từ chức về nghỉ hưu tại quê nhà của ông ở Avitacum, gần
Clermont. Năm 451, người Hung, dưới sự thống lĩnh của Attila, xâm lược Đế chế
Tây La Mã, Avitus sử dụng ảnh hưởng của ông để cố thuyết phục người Visigoth
liên minh với La Mã. Sau cùng, Avitus và Theodoric dẫn quân đánh bại Attila tại
Trận Châlons, kéo dài chút thời gian tồn tại cho Đế chế Tây La Mã.
[ ] Lên ngôi
Cuối mùa xuân năm 455, Avitus được Hoàng đế Petronius Maximus bổ nhiệm làm
Tổng tư lệnh quân đội (magister militum), đồng thời phái ông làm sứ giả sang
thuyết phục Hoàng đế Đông La Mã Thedoric II chính thức công nhận danh hiệu Hoàng đế cho Maximus và sự trợ giúp cho vị hoàng đế mới này.[4]
Trong khi Avitus đang ở triều đình của Thedoric để tiến hành việc thương thuyết
thì nhận được tin hoàng đế Petronius Maximus bị giết vào ngày 22 tháng 5 năm
455, còn người Vandal thì chiếm được kinh thành Roma và tràn vào cướp phá
thành phố này trong vòng hai tuần lễ. Ngay lập tức Thedoric phong Avitus làm
Hoàng đế tại Toulouse vào ngày 9 tháng 7 năm 455. [5] Vị Hoàng đế mới này đã nhận được sự ủng hộ của các thủ lĩnh xứ Gaul ở Viernum, [6] gần Arelate và sự công nhận chính thức từ Viện nguyên lão La Mã vào ngày 5 tháng 8 năm 455. [7]
Avitus ở lại Gaul thêm ba tháng nữa để củng cố quyền lực của ông tại xứ này,
cùng với quân đội người Goth dưới sự chỉ huy của viên tướng kiêm Tổng tư lệnh
quân đội Remistus, hoàng đế tiến quân vào Noricum, khôi phục lại trật tự trị an ở
tỉnh này, sau đó vượt qua Ravenna, tiến vào Roma vào ngày 21 tháng 9 năm 455.
Ngày 1 tháng 1 năm 456, Avitus tự phong làm quan chấp chính tối cao La Mã, nhưng không được triều đình phương Đông công nhận. [8]
[ ] Thời kỳ trị vì
Trong suốt thời kỳ trị vì của Avitus, Đế chế Tây La Mã thường xuyên phải hứng
chịu các cuộc tấn công rải rác dọc bờ biển nước Ý của người Vandal, dưới sự
thống lĩnh của vua Gaiseric và các cuộc đột kích liên miên của người Visigoth,
cũng như thiếu sự trợ giúp và ủng hộ về mặt quân sự, chính trị của Đế chế Đông
La Mã vào thời điểm ấy, tuy cũng đôi lúc ngăn chặn được sự tấn công của người
Rợ như trong một vài trận chiến ở Agrigento và một trận hải chiến khác ở Corsica
trong lãnh thổ nước Ý đã đánh bại quân đội Vandal dưới sự chỉ huy của viên Tổng tư lệnh quân đội Tây La Mã Ricimer. [9]
Là người đại diện cho tầng lớp quý tộc gốc Gaul-La Mã, ông phản đối việc thu
hẹp phạm vi thống trị của Đế chế Tây La Mã về lại nước Ý, theo quan điểm cả về
mặt hành chính và chính trị. Cũng vì lý do này, sau khi lên ngôi hoàng đế, ông đề
cử một loạt các quan chức thuộc Nguyên lão gốc Gaul vào làm việc trong chính
phủ của Đế chế Tây La Mã, chính sách này bị cả Nguyên lão Nghị viên thuộc tầng
lớp quý tộc và dân chúng Roma chống đối dữ dội kể từ khi họ vừa trải qua nạn
cướp phá thành Roma của người Vandal vào năm 455. Ngoài ra Avitus luôn giữ
mối quan hệ rất tốt với người Visigoth, đặc biệt là nhà vua Thedoric II, người vừa
là bạn vừa là người ủng hộ công nhận danh hiệu hoàng đế của Avitus, mối quan hệ
này không kéo dài được lâu, ít lâu sau đó, người Visigoth kéo quân tràn vào xâm
lược tỉnh Hispania của La Mã (Tây Ban Nha ngày nay) và từ chối giúp đỡ Avitus trấn áp một cuộc nổi loạn của những phe phái chống đối ông. [10]
Tuy nhiên người Visigoth đã bành trướng vào tỉnh Hispania (Tây Ban Nha ngày
nay) mặc dù trên danh nghĩa là được sự cho phép của người La Mã, trên thực tế thì
người Rợ đã tự mình kiểm soát các tỉnh trong phạm vi bành trướng của họ, Avitus
từng gửi Fronto làm sứ giả tới chỗ người Suebi và vua Theodoric II của người
Visigoth để yêu cầu họ tái công nhận sự thống trị của người La Mã nhưng đều bị
từ chối, chỉ ít lâu sau, người Suebi toan công chiếm tỉnh Hispania Tarraconensis
của La Mã nhưng bị người Visigoth chặn lại và đánh bại trong Trận Sông Urbicus
vào ngày 5 tháng 10 năm 456, sau đó họ công khai chiếm đóng tỉnh này và sát
nhập vào trong lãnh thổ của mình.
Tình hình trong Đế chế Tây La Mã, dưới sự cai trị của Avitus gặp khá nhiều khó
khăn, sự oán giận của dân chúng La Mã đối với vị hoàng đế này ngày càng tăng vì
các yếu tố như sau: thuế má nặng nề, thực phẩm khan hiếm, kho tàng trống rỗng,
sự ưu đãi quá mức những người gốc Gaul-La Mã trong chính quyền, nạn lạm phát
tăng cao khiến đời sống của nhiều cư dân Roma, sau vụ cướp phá Roma của người
Vandal bị đảo lộn nghiêm trọng, cộng với việc giải tán đội vệ binh hoàng gia và
phải chi trả một số lượng lớn tiền lương cho đội quân người Rợ của Avitus đã
khiến cho hoàng đế thậm chí phải dỡ bỏ một số tượng đồng và nấu chảy nó ra để
bán cho các thương nhân ngoại quốc nhằm đổi lấy tiền nhằm trang trải chi phí cho đội ngũ quan lại, viên chức, sĩ quan người Rợ của ông.[11] Tất cả những sự kiện đó
đã khiến cho uy tín của hoàng đế giảm sút và sự bất mãn, chống đối của dân chúng
và tướng lĩnh dâng cao khắp nơi trong Đế chế Tây La Mã.
[ ] Phế truất
Ngày 17 tháng 9 năm 456, Tổng tư lệnh quân đội Ricimer và comes domesticorum
Maiorianus tuyên bố công khai nổi dậy chống lại Avitus, họ giết chết viên Tổng tư lệnh Remistus tại Ravenna [12] và dẫn quân nổi loạn xông vào thành Roma lùng bắt
hoàng đế, nhưng Avitus đã nhanh chóng trốn thoát khỏi Rome và rút về hướng bắc
nước Ý. Sau đó hoàng đế lập tức triệu hồi và phong viên tướng trung thành với
ông là Messianus làm Tổng tư lệnh quân đội Tây La Mã tại Gaul (sử gia Hydatius thì lại nói là ở Arelate) [13], thu thập tàn quân còn lại, thống lĩnh quân đội tiến đánh
Ricimer tại Piacenza. Sau một trận đánh ác liệt đẫm máu, Ricimer đánh bại và giết
chết Messianus, còn hoàng đế Avitus thì bỏ chạy và bị bắt sống vào ngày 17 hoặc
18 tháng 10 năm 456.
Cuối cùng Ricimer và Maiorianus quyết định tha mạng cho vị Hoàng đế bại trận
này, nhằm đề phòng những âm mưu nổi loạn có thể xảy ra, họ phế truất và lưu đày Avitus tới Piacenza và phong chức Giám mục Piacenza cho ông. [14][15]
[ ] Qua đời
Avitus mất đột ngột vào năm 457 mà không rõ nguyên nhân, tuy vậy tại một số
tỉnh của Đế chế Tây La Mã vẫn còn xem ông là hoàng đế hợp pháp, sử gia đương
thời Hydatius từng sống tại Tây Ban Nha cho rằng ông mất chính xác là vào năm 457,[16] hơn nữa, một sử gia khác là Sidonius Apollinaris kể lại một cuộc đảo chính thất bại tại Gaul do viên tướng La Mã Marcellus tổ chức, [17] có khả năng nhằm mục đích đưa Avitus trở lại ngôi vị hoàng đế. [18]
Avitus thừa biết Viện nguyên lão đã kết án tội chết cho ông, nên ông bèn chạy trốn
sang Gaul, mang theo cả đống tặng phẩm trong pháp đình Thánh Julian ở Alvernia,
quê nhà của ông. Theo sử gia Gregory xứ Tours cho biết thì Avitus qua đời trong suốt chuyến đi này [19], một số nguồn tài liệu khác thì chỉ nói Avitus bị Maiorianus và Ricimer giết chết. [20] Cho đến giờ cái chết của Avitus vẫn còn là một bí ẩn đối
với các sử gia hiện đại lẫn cổ xưa.
Thi thể của ông được chôn cất tại Brioude, kế bên mộ Thánh Julian.
