Tiếp cận chẩn đoán và xử trí tăng calci máu cấp tính
Bs Trần Viết Thắng Bộ môn Nội tiết Đại học Y Dược TPHCM
VAI TRÒ CỦA CALCIUM TRONG CƠ THỂ
• Điều hoà kích thích thần kinh cơ • Tham gia đông máu • Vận chuyển một số chất qua màng • Hoạt hóa một số enzym • Giải phóng các hormon và chất dẫn
truyền thần kinh • Khoáng hoá xương
PHÂN BỐ CALCIUM TRONG CƠ THỂ
Phần lớn CALCI tồn tại ở dạng HYDROXYAPATITE (Ca10[PO4]6[OH]2) tại xương.
i
l
m u c a c
a ò h
i
u ề Đ
Thường không có triệu chứng và không cần điều trị khẩn cấp
Cần điều trị khẩn cấp
Nếu tăng từ từ bệnh nhân có thể dung nạp được
Cơ chế tăng calci máu
• Tăng tiêu hủy xương • Tăng tái hấp thu calci • Giảm thải calci niệu • Tăng hấp thu calci từ ruột
Nguyên nhân tăng calci máu
• T Thiazide,
V Vitamins
other drugs - Lithium
Immobilization Thyrotoxicosis
• R Rabdomyolysis • A AIDS • P Paget’s disease,
I T A Addison’s disease M Milk-alkali syndrome
I
Inflammatory disorders
N Neoplastic related
Parental nutrition, Pheochromocytoma, Parathyroid disease
S
disease Sarcoidosis
90% tăng calci máu là do cường cận giáp nguyên phát hay liên quan đến ung thư
Tăng calci máu cấp tính
Thuật ngữ • Acute hypercalcemia, Hypercalcemic crisis • Parathyroid crisis - Parathyroid storm • Parathyrotoxicosis • Calci máu > 14 mg/dL (3.5 mmol/L) kèm
với tổn thương các cơ quan
• Có thể chẩn đoán ở bệnh nhân có triệu
chứng nặng dù mức độ tăng calci máu ít hơn
Nguyên nhân tăng calci máu cấp tính
• Thường gặp ở bệnh nhân tăng calci
máu do bệnh lý ác tính
• Ít gặp hơn: cường cận giáp nguyên
phát – Yếu tố khởi phát: tiêu chảy, nôn ói, bất động, ăn, uống thức ăn chứa nhiều calci – Bướu tuyến cận giáp lớn/ ung thư tuyến
cận giáp
Nguy cơ bị tăng calci máu cấp
J Surg Res. 2017 Jul 12
Do calci làm tăng tiết gastrin ở dạ dày
Triệu chứng tăng calci máu
Surgery 2010;148:807-13
Điều trị tăng calci máu cấp
• Mục tiêu:
– Giảm tiêu hủy xương – Tăng thải calci – Sau đó giải quyết nguyên nhân nếu có thể
được
Oh’s Intensive Care Manual, 6th ed. B. Venkatesh; Chapter 54 Acute Calcium Disorders
Điều trị
• Bù dịch:
– 2 – 4 L NaCL 0.9% trong vòng 24 giờ
sau đó 2 – 3 L mỗi 24 giờ
– Tăng eGFR, tăng lọc calci qua cầu thận và
giảm tái hấp thu calci
– Mục tiêu: nước tiểu 2L /ngày – Mức độ giảm calci máu khi bù dịch: 1.6 –
2.4 mg/dL
Điều trị nội khoa
• Lợi tiểu:
– Thường được dùng phối hợp với bù dịch – Ức chế tái hấp thu calci – Liều dùng: 40 – 80 mg, có thể lên đến 500
mg
Calcitonin
• Hiệu quả nhanh nhất, trong vòng 12 –
14 giờ
• Giảm các thụ thể calcitonin ở tế bào
đích
• Mất hiệu quả nhanh, trong vòng 48g
Glucocorticoid
• Hiệu quả trong tăng calci máu do:
– Đa u tủy, lymphoma – Tăng vitamin D, đa u hạt
• Prednisone 1 -2 mg/ngày • Hydrocortison 200 – 300 mg/ngày x 5-7
ngày
Biphosphonate
J Clin Oncol 19:558-567
Clin J Am Soc Nephrol 7: 1722–1729, 2012
Điều Trị Tăng Calci Máu Cấp Tính
Phương pháp Thuốc Chỉ định Liều lượng
Bù dịch Mất nước
Lợi tiểu Khi đã bù đủ dịch Natriclorua 0.9% Lợi tiểu quai (Furosemide)
Pamidronate
Bisphosphonate
Tăng canxi máu không kiểm soát được bằng dịch truyền và lợi tiểu Zoledronate 2 - 4 lít/ngày, mục tiêu nước tiểu > 2 lít/ngày 40mg tới 80mg, có thể tới 200mg/ngày 60mg tới 90mg, TTM trong 2 giờ 4mg – 8mg TTM trong 15 phút
Calcitonin Calcitonin 4– 8 UI/kg TB hay TDD mổi 6 – 12h
20 – 60mg/ngày Glucocorticoid Prednisone 5mg Cần hạ canxi máu nhanh chóng và giảm đau Hỗ trợ điều trị tăng canxi máu
Lọc thận CTNT hay TPPM Tăng canxi máu với suy thận, suy tim nặng Sử dụng chất thẩm phân không có canxi
Endocr. Relat. Cancer, 2005, 12, 549-583.
Điều trị nguyên nhân tăng calci máu
Phẫu thuật trong vòng 48g
Kết luận
• Tăng calci máu cấp tính là một bệnh
hiếm gặp
• Phát hiện sớm và điều trị tích cực có
thể giúp làm giảm tử vong
Xin chân thành cám ơn !
The American Journal of Medicine (2015) 128, 239-245
