Chương 12
Chuyển hóa Hemoglobin
1
Nội dung
Sinh tổng hợp Hemoglobin
Thoái hóa Hemoglobin
Rối loạn chuyển hóa Hemoglobin
2
1. SINH TỔNG HỢP HEMOGLOBIN
3
Tổng hợp nhân Protoporphyrin IX
Gđ 1: TH δ-Amino Levulinic acid (δ-ALA) (trong ty thể) Gđ 2: TH coproporphyrinogen III (trong cytosol) Gđ 3: TH protoporphyrin IX (trong ty thể)
Tạo Hem
protoporphyrin IX kết hợp với Fe2+ tạo Hem, nhờ hem
synthetase, xảy ra ở ty thể
Sinh tổng hợp hem
Sinh tổng hợp hem
Tổng hợp nhân Protoporphyrin IX Gđ 1: Tổng hợp δ-Amino Levulinic acid
Tạo porphobilinogen
Tổng hợp nhân Protoporphyrin IX Gđ 2: Tổng hợp coproporphyrinogen III
Tạo uroporphyrinogen
Tổng hợp nhân Protoporphyrin IX Gđ 2: Tổng hợp coproporphyrinogen III
Tạo coproporphyrinogen III
Tổng hợp nhân Protoporphyrin IX Gđ 2: Tổng hợp coproporphyrinogen III
Tổng hợp nhân Protoporphyrin IX Gđ 3: Tổng hợp protoporphyrin IX Tạo protoporphyrinogen III
Tạo protoporphyrin III
Tổng hợp nhân Protoporphyrin IX Gđ 3: Tổng hợp protoporphyrin IX
Tạo Hem
Globin gồm 4 chuỗi polypeptide (2 chuỗi α và 2
chuỗi β)
Quá trình tổng hợp Globin theo cơ chế chung của
quá trình sinh tổng hợp protein
Nguyên liệu:
aa acid nucleic (DNA, RNA) vitamin (acid folic, B12) ATP và GTP …
Tổng hợp globin
Hb phôi thai
Hb gower 1- zeta (2), epsilon(2) Hb gower 2- alpha (2), epsilon (2) Hb Portland- zeta (2), gamma (2) HbF- alpha (2), gamma (2)
Hb bào thai Hb trưởng thành HbA- alpha (2), beta (2)
HbA2- alpha (2), delta (2)
Tổng hợp globin
16
Tổng hợp globin
Tạo hemoglobin
2. THOÁI HÓA HEMOGLOBIN
HC có đời sống khoảng 120 ngày Khi HC chết, Hb
được giải phóng và thoái hóa
Xảy ra ở hệ thống liên võng nội mô (gan, lách, tủy xương…) Hem thoái hóa thành
sắc tố mật
Globin bị thủy phân thành peptide và aa
Thoái hóa hemoglobin
Bilirubin tự do Khó tan trong
nước
PƯ màu diazo
chậm
Bilirubin gián
tiếp
Tạo sắc tố mật
Tạo sắc tố mật
Bilirubin liên hợp Tan trong nước PƯ màu diazo nhanh Bilirubin trực tiếp
Bài tiết vào mật rồi theo ống dẫn mật đổ vào ruột
Liên hợp bilirubin ở gan
Biến đổi bilirubin ở ruột
Ở ruột, Bilirubin liên hợp bị thủy phân giải phóng bilirubin tự do bởi β-glucuronidase Ở đại tràng, bilirubin tự do bị khử oxy hóa, bão hòa các liên kết đôi tạo thành urobilinogen và stercobilinogen
25
3. RỐI LOẠN CHUYỂN HÓA HEMOGLOBIN
Rối loạn sinh tổng hợp Hemoglobin Rối loạn sinh tổng hợp Hem
Nhóm bệnh Porphyrin: do sự thiếu hụt enzyme
chính trong sinh tổng hợp porphyrin gây ứ đọng các tiền chất của porphyrin trong hồng cầu, các dịch cơ thể, gan
• Bệnh ứ đọng uroporphyrin I: nước tiểu màu đỏ • Thiếu uroporphyrinogen III: không tổng hợp Hem, gây
thiếu máu
• Bệnh ứ đọng porphobilinogen trong gan gây rối loạn thần
kinh
Rối loạn sinh tổng hợp globin
Khoảng 300 gen tổng hợp chuỗi globin Sai sót một số aa trong chuỗi globin bất thường cấu trúc thay đổi tính chất vận chuyển oxy (HbC, HbS, Thalassemia…
Rối loạn thoái hóa Hemoglobin
Vàng da trước gan
Nguyên nhân: tan huyết hay tăng sự phá hủy HC • HbS, Thalassemia,… • Bệnh di truyền do thiếu
G6PD (Glucose-6- phosphatase dehydrogenase)
XN Sinh hóa:
• không có bilirubin tự do
trong nước tiểu
• Urobilinogen,
stercobilinogen đào thải nhiều ra phân và nước tiểu
Rối loạn thoái hóa Hemoglobin Vàng da tại gan Nguyên nhân:
• Thiếu hụt enzyme liên hợp bilirubin UDP glucuronyl tranferase, hoặc hoạt tính bị khiếm khuyết (hội chứng Criler-Najjar)
• Bệnh viêm gan do virus, nhiễm độc gan do hóa chất, xơ gan, ung thư gan
Rối loạn thoái hóa Hemoglobin Vàng da tại gan XN sinh hóa:
• Máu: Bilirubin tự
do và liên hợp tăng
• Nước tiểu:
urobilinogen cũng có thể tăng, sắc tố mật dương tính
Rối loạn thoái hóa Hemoglobin Vàng da sau
gan Nguyên nhân:
• Đường dẫn mật
bị tắt
Các xét nghiệm
sinh hóa:
• Máu: bilirubin tăng là chính, muối mật và sắc tố mật dương tính, • Phân và nước tiểu: nhạt màu
AST (aspartate aminotransferase), men 15–40 U/L, women
13–35 U/L; ALT (alanine aminotransferase), men 10– 40 U/L, women 7–35 U/L; ALP (alkaline phosphatase), 50– 140 U/L: ALP is physiologically elevated in children and adolescents; bilirubin <21 μmol/L (<1.0 mg/dL); (γ-glutamyl transpeptidase:) GGT, men <90 U/L, women <50 U/L.
THANK YOU!
L.O.G.O
35
