Bài giảng Một số hormon địa phương và hoạt chất sinh học do Nguyễn Trung Kiên biên soạn bao gồm những nội dung về một số hormon hệ tiêu hóa; một số hormon hệ tim mạch; một số hormon khác. Đây là tài liệu hữu ích dành cho các bạn chuyên ngành Sinh học và Y khoa, mời các bạn tham khảo.
Ễ Ễ
NGUY N TRUNG KIÊN NGUY N TRUNG KIÊN
ạ ạ
ộ ộ
ế ế
ữ ữ ế ế
ữ ữ
ấ ấ
ụ ấ ọ là nh ng ch t có tác d ng ấ là nh ng ch t có tác d ng Ho t ch t sinh h c ụ ấ ọ ấ Ho t ch t sinh h c ế ế ọ t t ch ti sinh h c không do tuy n n i ti ế ế ọ t t ch ti sinh h c không do tuy n n i ti ố ượ ư c dòng máu phân ph i nh ng đ ượ ố ư c dòng máu phân ph i nh ng đ ị ươ là nh ng ch t có tác ng Hormon đ a ph ị ươ Hormon đ a ph là nh ng ch t có tác ng ộ ỗ ọ ạ ụ i ch không do tuy n n i d ng sinh h c t ộ ỗ ọ ạ ụ i ch không do tuy n n i d ng sinh h c t ẽ ượ ế ế ế c phân ph i b i d ch k t và đ t ch ti ti ượ ế ế ế ẽ c phân ph i b i d ch k t và đ t ch ti ti ́ ự ế ư ươ ́ ti ng th c t theo ph ự ế ươ ư ng th c t ti theo ph
ế ế ố ở ị ố ở ị ế t. ế t.
ặ ậ t ho c c n ti ặ ậ t ho c c n ti
̣
Một số hormon
̣ ̣
̣ ̣
Gastrin Gastrin Secretin (hepatocrinin) Secretin (hepatocrinin) Cholecystokinin (pancreozymin) Cholecystokinin (pancreozymin) Bombesin Bombesin Vasoactive intestinal peptid (VIP) Vasoactive intestinal peptid (VIP) Serotonin Serotonin
ấ : polypeptid ả : polypeptid B n ch t ấ ả B n ch t ị ố : niêm m c hang v ạ ồ : niêm m c hang v Ngu n g c ạ ị ố ồ Ngu n g c Tác d ngụ : : Tác d ngụ ế ị Bài ti ế ị Bài ti ị ịd ch và enzym). d ch và enzym). ơ ơ ố Co c tr n ng tiêu hóa. ơ ơ ố Co c tr n ng tiêu hóa.
ị ị ụ ụ ả ả ầ ầ ị ị ị t d ch tiêu hóa: d ch v , d ch t y (c ph n ị t d ch tiêu hóa: d ch v , d ch t y (c ph n
ậ ậ ị ị ụ ụ ầ ầ ị ị t d ch tiêu hóa: d ch m t, d ch t y (ph n t d ch tiêu hóa: d ch m t, d ch t y (ph n
ấ : polypeptid ả : polypeptid B n ch t ấ ả B n ch t ạ ố : niêm m c tá tràng ồ : niêm m c tá tràng Ngu n g c ạ ố ồ Ngu n g c Tác d ngụ : : Tác d ngụ ế ị Bài ti ế ị Bài ti ị ịd ch). d ch). Dãn c tr n ng tiêu hóa. Dãn c tr n ng tiêu hóa.
ơ ơ ố ơ ơ ố
ấ : polypeptid. ả : polypeptid. B n ch t ấ ả B n ch t ạ ố : niêm m c tá tràng ồ : niêm m c tá tràng Ngu n g c ạ ố ồ Ngu n g c Tác d ngụ : : Tác d ngụ ế ị Bài ti ế ị Bài ti Co túi m t.ậ Co túi m t.ậ
ụ ụ ị ị ầ ầ t d ch tiêu hóa: d ch t y (ph n enzym). t d ch tiêu hóa: d ch t y (ph n enzym).
ạ ạ ạ ạ
ấ : polypeptid. ả : polypeptid. B n ch t ấ ả B n ch t ố : niêm m c d dày, tá tràng. Ngoài ồ : niêm m c d dày, tá tràng. Ngoài Ngu n g c ố ồ Ngu n g c ra: da, não, ph iổ ra: da, não, ph iổ Tác d ngụ : : Tác d ngụ ị ế ị Bài ti ế ị ị Bài ti ậ ộ ơ ơ Co c tr n ru t non, túi m t. ậ ộ ơ ơ Co c tr n ru t non, túi m t. ế t gastrin. Bài ti Bài ti ế t gastrin.
ị ị t d ch tiêu hóa: d ch v (HCl). t d ch tiêu hóa: d ch v (HCl).
ộ ộ
ỏ ỏ
ị ị ị ị
ấ : polypeptid. ả : polypeptid. B n ch t ấ ả B n ch t ạ ố : niêm m c ru t. Ngoài ra: v não, ồ : niêm m c ru t. Ngoài ra: v não, Ngu n g c ạ ố ồ Ngu n g c ̣ ồ vùng ha đ i. ̣ ồ vùng ha đ i. Tác d ngụ : : Tác d ngụ ế ị Ứ ế t d ch tiêu hóa: d ch v (HCl). c ch bài ti ế ị Ứ ế t d ch tiêu hóa: d ch v (HCl). c ch bài ti ả ạ ế ơ ơ Dãn c tr n d dày, ph qu n, đ ng m ch vành, ả ạ ơ ơ ế Dãn c tr n d dày, ph qu n, đ ng m ch vành, ổ ạ ộ đ ng m ch ph i. ổ ạ ộ đ ng m ch ph i.
ạ ạ ộ ộ
ấ ấ
ẫ ẫ
ả ả
ạ ạ
ể ầ ể ầ
ể ể
ộ ộ ủ ố ủ ố
ệ ề ệ ề
ủ ấ : d n xu t c a acid amin : d n xu t c a acid amin B n ch t ủ ấ B n ch t tryptophan. tryptophan. ạ ố : niêm m c ru t, d dày, ti u c u, ồ : niêm m c ru t, d dày, ti u c u, Ngu n g c ạ ố ồ Ngu n g c ̣ ồ vùng ha đ i, ti u não, t y s ng, h vi n. ̣ ồ vùng ha đ i, ti u não, t y s ng, h vi n. Tác d ngụ : : Tác d ngụ ế ạ ơ ơ Co c tr n gây co m ch tham gia vào c ch ế ạ ơ ơ Co c tr n gây co m ch tham gia vào c ch đông máu. đông máu. ả ế Co ph qu n. ả ế Co ph qu n. ộ ộ Tăng nhu đ ng ru t. ộ ộ Tăng nhu đ ng ru t.
ơ ơ
̣ ̣ ̣
̣ ̣ ̣
ộ ộ
ế ế
ậ ậ
ậ ậ
ầ ầ
t ra khi dòng máu t ra khi dòng máu
ứ ợ ứ ợ ả ả
ổ ổ
t vào máu. t vào máu.
ế ợ ế ợ Men chuy nể Men chuy nể
ReninRenin Angiotensinogen Angiotensinogen
Angiotensin I Angiotensin I
ể ể
ở ở
ổ ổ
(men chuy n: coverting enzym có (men chuy n: coverting enzym có
Angiotensin II Angiotensin II ạ mao m ch ph i) ạ mao m ch ph i)
ấ : : ả B n ch t ả ấ B n ch t ủ Renin là m t enzym th y phân protein. ủ Renin là m t enzym th y phân protein. ộ Angiotensinogen là m t protein. ộ Angiotensinogen là m t protein. ộ Angiotensin I là m t peptid có 10 acid amin. ộ Angiotensin I là m t peptid có 10 acid amin. ộ Angiotensin II là m t peptid có 8 acid amin. ộ Angiotensin II là m t peptid có 8 acid amin. ố : : ồ Ngu n g c ố ồ Ngu n g c Renin do ph c h p c n c u th n bài ti Renin do ph c h p c n c u th n bài ti ậ ế đ n th n gi m. ậ ế đ n th n gi m. Angiotensinogen do gan t ng h p và bài ti Angiotensinogen do gan t ng h p và bài ti
ầ ầ
ạ ạ kích thích th n kinh giao c m gây kích thích th n kinh giao c m gây ả ả
ơ ơ ả ả
ụ ụ ướ c do: ướ c do: ậ ậ
ả ả
ế ế ế ế
ự ự ng l c ng l c
̣ ̣
̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̀ ̀ ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉
ćươ ćươ
̣ ̣ ̣ ̣
̣ ̣ ́ ́ ̣ ̣ ̃ ̃ ́ ư ́ c chê tiê t aldosteron, renin ư c chê tiê t aldosteron, renin
̀
́ ́ Ta c dung: Ta c dung: Trên thân: tăng đô loc câ u thân, tăng đa o thai Trên thân: tăng đô loc câ u thân, tăng đa o thai natri, n natri, n ́ ́ Trên mach ma u: gia n mach Trên mach ma u: gia n mach ́ ́ ́ ́ Trên hê nôi tiê t: Trên hê nôi tiê t: ̀va ADH. va ADH. ̃ ̃ Trên na o: giam cam gia c kha t va the m ăn Trên na o: giam cam gia c kha t va the m ăn muô i.́muô i.́
̉ ̉ ̀ ̀ ̀ ̀ ́ ́ ́ ́ ̉ ̉
ế ế
ị ạ bào n i mô m ch máu (khi b ị ạ bào n i mô m ch máu (khi b
ạ ạ
ơ angiotensin angiotensin ơ
ấ : polypeptid (21 acid amin). ả : polypeptid (21 acid amin). B n ch t ấ ả B n ch t ộ ố : t ồ : t Ngu n g c ộ ố ồ Ngu n g c ươ ổ ng). t n th ươ ổ t n th ng). Tác d ngụ : gây co m ch manh h n : gây co m ch manh h n Tác d ngụ và vasopressin và vasopressin
̣ ̣
́ ́
̉
́ ́
ế ế
ộ ộ
̣ ̣
́ ́
ạ ạ
́ ̃ ̃ ́ ̉Ban châ t: dâ n xuâ t acid amin Larginine Ban châ t: dâ n xuâ t acid amin Larginine ́ ̀ ́ ̀ bào n i mô mach ma u. Nguô n gô c: t Nguô n gô c: t bào n i mô mach ma u. Ta c dung: dãn m ch. Ta c dung: dãn m ch.
̣ ̣
̣
̣
Histamin Histamin Prostaglandin Prostaglandin Vitamin D3 Vitamin D3 Erythropoietin Erythropoietin
ầ ầ
ấ ủ ấ ủ ế ế
ạ ạ
ẫ ấ : d n xu t c a acid amin histidin. ả : d n xu t c a acid amin histidin. B n ch t ẫ ấ ả B n ch t ơ ể ố : h u h t các mô trong c th . ồ : h u h t các mô trong c th . Ngu n g c ơ ể ố ồ Ngu n g c Tác d ngụ : : Tác d ngụ ấ ạ Dãn m ch, tăng tính th m thành m ch tham gia ấ ạ Dãn m ch, tăng tính th m thành m ch tham gia ị ả ứ vào quá trình viêm, ph n ng quá m n trong d ị ả ứ vào quá trình viêm, ph n ng quá m n trong d ứ ứ
ẫ ẫ
ể ể ng có th gây shock. ng có th gây shock.
Histamin
IgE
Mastocyte Kháng nguyên
ề ề ạ ạ bào vi n d dày qua receptor H bào vi n d dày qua receptor H gây 22 gây
ATP
K+
H+K+ATPase
ế Kích thích t ế Kích thích t ế t HCl. bài ti ế t HCl. bài ti
H+
AMPc
RcH2
Cl
Histamin
ả ả
ạ ạ
ề ề
ỗ ỗ
ế ế
ầ ầ
: acid béo không no có vòng 5 c nh ạ ấ : acid béo không no có vòng 5 c nh ạ B n ch t ấ B n ch t ́ ạ ́ và 2 m ch nhánh. Co 5 lo i A, E, F, B, I. ạ và 2 m ch nhánh. Co 5 lo i A, E, F, B, I. ạ M i lo i có nhi u nhóm. ạ M i lo i có nhi u nhóm. ơ ể ố : h u h t các mô trong c th . ồ : h u h t các mô trong c th . Ngu n g c ơ ể ố ồ Ngu n g c
ươ ươ
ạ ạ
ạ ng l c m ch vành. ạ ng l c m ch vành. ấ ấ
22, E, E22, A, A22).).
ả ả
ự ề Tim: đi u hòa tr ự ề Tim: đi u hòa tr ạ M ch: dãn m ch, tăng tính th m (prostaglandin I ạ M ch: dãn m ch, tăng tính th m (prostaglandin I Ph i: ổPh i: ổ
ế ế
ế ế ả ả
ả ả
gây dãn ph qu n prostaglandin E11, E, E22 gây dãn ph qu n prostaglandin E prostaglandin F22(cid:0) prostaglandin F ế ị Tiêu hóa: gi m bài ti ế ị Tiêu hóa: gi m bài ti ộ ộ
ộ ộ
gây co ph qu n. (cid:0) gây co ph qu n. t d ch v (prostaglandin I t d ch v (prostaglandin I ể ể ầ ầ
ầ ầ
ị t d ch t y (gi m ph n d ch, tăng ph n enzym). ị t d ch t y (gi m ph n d ch, tăng ph n enzym).
ụ ụ ậ t m t. ậ t m t.
ị , E). ị 22, E). ả tăng nhu đ ng ru t có th gây tiêu ch y. tăng nhu đ ng ru t có th gây tiêu ch y. ả ả ế ị bài ti bài ti ế ị ả tăng bài ti tăng bài ti ơ ử ơ ử
ể ể
ế ế ạ cung kích thích chuy n d . ạ cung kích thích chuy n d . ể ầ ể ầ
11, I, I22).).
ế ế ế ế ế ế
ụ Sinh d c: co c t ụ Sinh d c: co c t ể ầ ứ Ti u c u: c ch k t dính ti u c u (prostaglandin E ể ầ ứ Ti u c u: c ch k t dính ti u c u (prostaglandin E 22).).
ả ứ ả ứ
ạ ạ
ả ả
ố ố
ể ầ tăng k t dính ti u c u (prostaglandin E tăng k t dính ti u c u (prostaglandin E ể ầ ấ ấ ưỡ ng c m giác đau (prostaglandin E, ưỡ ng c m giác đau (prostaglandin E,
gây s t, gi m ng gây s t, gi m ng
Ph n ng viêm: tăng tính th m thành m ch (prostaglandin E, A). Ph n ng viêm: tăng tính th m thành m ch (prostaglandin E, A). ả ả II22).).
Tác d ngụ :: Tác d ngụ
(cid:0) (cid:0) ự ự
(cid:0) (cid:0)
(cid:0)
ụ ụ ng ng
ấ ấ
ươ ươ và phosphat. ++++ và phosphat.
ế ế
ố ố
ồ ồ ầ ầ
ợ ợ ồ ồ
ấ : glycoprotein. ả : glycoprotein. B n ch t ấ ả B n ch t ậ ể ố : t ồ bào bi u mô quanh ng th n. : t Ngu n g c ậ ể ố ồ Ngu n g c bào bi u mô quanh ng th n. ầ ổ Tác d ngụ : kích thích sinh t ng h p h ng c u : kích thích sinh t ng h p h ng c u ầ ổ Tác d ngụ ề ạ ế bào ti n nguyên h ng c u. Kích thích t o t ề ạ ế Kích thích t o t bào ti n nguyên h ng c u. ợ ổ Kích thích t ng h p hemoglobin. ổ ợ Kích thích t ng h p hemoglobin. Kích thích v n chuy n h ng c u l Kích thích v n chuy n h ng c u l ạ ươ x ạ ươ x
ầ ầ ồ ồ ướ ừ ủ i t ướ ừ ủ i t t y t y
ể ậ ể ậ ng ra máu ngo i vi. ng ra máu ngo i vi.
