08/19/21

ắ ơ

ụ

ơ

ắ

Khí c  đóng c t: R  le, công t c t

TS. Leâ Ngoïc Bích Khoa Cô Khí Boä moân Cô Ñieän Töû

Lê Ngọc Bích

R  leờ

ắ

ụ

ệ

ạ

ấ

ề

ằ

ắ ự

ậ

ừ

R  le là khí c  đóng c t m ch đi n công su t nh   ờ ỏ ể ự ộ  đ ng (không đi u khi n b ng tay). Nguyên lý  t đóng c t d a vào các nguyên nhân v t lý khác nhau  ọ ờ và t

đó hình thành tên g i r  le.

Lê Ngọc Bích

ờ

ệ

R  le đi n

ộ ạ  R le đi n là m t lo i thi t b  đi n t ng đ c

ườ ể

ệ ệ ế ị ệ ệ ố ứ ấ t b  đi n m ch nh t th  trong h  th ng

Công d ng :ụ ệ ơ ượ ế ị ệ ự ộ  đ ng, th ị ứ ặ ở ạ ắ ể ề  m ch đi n nh  th , dùng đ  đi u khi n đóng  l p đ t  ậ ệ ả ặ ắ c t ho c báo tín hi u, b o v  an toàn trong quá trình v n  ạ ủ hành c a thi đi n. ệ

Lê Ngọc Bích

ờ

ệ

R  le đi n

ủ ơ ậ ộ  Các b  ph n chính c a r le

a. Cơ cấu tiếp nhận tín hiệu (khối tiếp nhận tín hiệu vào) có nhiệm vụ tiếp nhận tín hiệu làm việc không bình thường hoặc sự cố trong hệ thống điện từ BU, BI hoặc các bộ cảm biến điện, để biến đổi thành đại lượng cần thiết cung cấp tín hiệu cho khối trung gian. b. Cơ cấu trung gian (khối trung gian) làm nhiệm vụ tiếp nhận tín hiệu đa đến từ khối tiếp nhận tín hiệu, để biến đổi nó thành đại lợng cần thiết cho rơle tác động. c. Cơ cấu chấp hành (khối chấp hành) Làm nhiệm vụ phát tín hiệu cho mạch điều khiển.

Lê Ngọc Bích

:

ờ

ệ

R  le đi n

ệ

ệ

ệ ừ ơ ơ ừ  a. Phân lo i theo nguyên lý làm vi c : G m ồ ả ứ , r le c m  ng, r le t

ự

ẫ ạ , bán d n, vi m ch.

Phân lo i r le đi n : ạ ơ ạ • R le đi n c  (r le đi n t ệ ơ ơ ơ ơ ệ đi n, r le phân c c ...) • R le tơ ừ • R le nhi ệ ơ t • R le đi n t ệ ử ơ • R le sơ ố

Lê Ngọc Bích

ờ

ệ

R  le đi n

ủ ơ ấ ạ ấ ộ  b. Phân lo i theo nguyên t c tác đ ng c a c  c u ch p  ắ

ằ ạ ể ế ể ế

ể ế

ổ ộ ở ố ệ ệ ả

hành : ơ ơ ạ ặ

ệ ầ

Lê Ngọc Bích

ơ ơ ơ ơ • R le có ti p đi m : đóng ng t m ch b ng ti p đi m. ắ • R le không có ti p đi m (r le tĩnh) tác đ ng đóng c t  ắ ơ ằ m ch b ng cách thay đ i tham s  đi n tr , đi n c m  ệ ho c đi n dung.  c. Phân lo i theo tín hi u đ u vào : ạ • R le dòng đi n ệ • R le đi n áp ệ • R le công su t ấ • R le t ng tr ở ổ

ờ

ệ

R  le đi n

ạ ặ  d. Phân lo i theo v  trí lăp đ t :

ự ộ  m ch đ ng l c

ặ ự ế ở ạ ị ứ ặ ở ạ ơ ơ m ch nh  th  thông qua BU,

ị • R le nh t th  l p đ t tr c ti p  ứ ắ ấ • R le nh  th  l p đ t  ị ứ ắ ế ả

ề ủ ệ ầ ị ố  e. Phân lo i theo tr  s  và chi u c a tín hi u đ u vào :

Lê Ngọc Bích

ơ ơ ơ ơ ơ ướ ề ị ế ệ ậ ầ BI, c m bi n. ạ • R le c c đ i ự ạ • R le c c ti u ự ể • R le c c đ i, c c ti u ự ạ ự ể • R le so l ch ệ • R le đ nh h ng chi u ti p nh n tín hi u đ u vào.

ờ

ệ

R  le đi n

ậ ơ ả ủ ơ

ố ỹ

Các thông s  k  thu t c  b n c a r le đi n ệ

ể  a. H  s  đi u khi n : ệ ố ề

ứ ủ

ể ể ấ

• Trong đó : Pđk là công su t đi u khi n đ nh m c c a  ị ề ấ ơ ấ ủ ế ơ r le (chính là công su t c a ti p đi m R le). • Ptđ là công su t tác đ ng (công su t kh i ti p nh n tín  ố ế ộ ệ ừ ấ ủ ậ  chính là công su t c a

Lê Ngọc Bích

ệ ộ ấ ạ ơ ệ ừ hi u vào) lo i r le đi n t cu n dây đi n t .

ờ

ệ

R  le đi n

ờ ộ

ể ừ  b. Th i gian tác đ ng : • Ttđ là th i gian k  t ờ

ấ ậ ụ ố ớ

ờ ơ

ố ệ ừ ế ố ế ệ ừ  là quãng th i gian t ể khi cu n dây r le có  ở ộ ặ ế

ệ  khi kh i ti p nh n có tín hi u  ạ ế đ n khi kh i ch p hành làm vi c, ví d  đ i v i lo i  ơ r le đi n t ủ ệ đi n đ n khi ti p đi m c a nó đóng ho c m  hoàn  toàn. ệ ố ở ề  c. H  s  tr  v  : Ktv = I/Itv

ệ ở ề ị

ị ố ể ả

ở ơ ệ ể ở ộ ẽ ế ờ

Lê Ngọc Bích

ơ ầ ơ • Trong đó : Itv là tr  s  dòng đi n tr  v  xác đ nh b ng  ằ ườ ế cách sau khi ti p đi m th ng m  r le đóng hòan  ế ừ ừ ệ  t toàn, thí nghi m gi m t  dòng đi n kh i đ ng đ n  ượ ạ ở ể khi ti p đi m r le m  ra, t c  i th i đi m đó s  đo đ Itv. Ktv càng g n 1 thì r le càng chính xác.

ờ

ệ

R  le đi n

ộ

ạ ủ ơ

d. Đ  nh y c a r le : K ệ

n=IR/Ikd ạ ỹ

ắ ơ

ệ

ầ ố ớ ơ ồ ả

Lê Ngọc Bích

 Trong đó : IR là dòng đi n ch y qua r le khi ng n m ch  ạ ậ ố ớ ơ ồ ả ả ố cu i vùng b o v . Yêu c u k  thu t đ i v i s  đ  b o  ệ ự ữ ự ệ v  chính K n >= 1,5 và đ i v i s  đ  b o v  d  tr  (d   phòng) Kn >= 1,2.

ờ

R  le đi n t

ệ ừ

Lê Ngọc Bích

ờ

R  le đi n t

ệ ừ

ệ

ạ

Ký hi u trong m ch đi n ệ

12

Lê Ngọc Bích

ệ ừ

ờ

R  le đi n t

 C u t o và nguyên lý làm

Lực hút điện từ đặt vào nắp : δ : khe hở I : dòng điện K : hệ số

Khi dòng điện vào cuộn dây i > Itđ (dòng điện tác động) thì lực hút F tăng dẫn đến khe hở giảm làm đóng tiếp điểm (do tiếp điểm đợc gắn với nắp). Khi dòng điện i ≤ Itv (dòng trở về) thì lò xo F lò xo > F (lực điện từ) vμ rơle nhả. Tỷ số được gọi là hệ số trở về. Rơle dòng cực đại Ktv < 1 Rơle dòng cực tiểu Ktv > 1 Rơle càng chính xác thì Ktv càng gần 1.

Lê Ngọc Bích

ấ ạ vi c : ệ

ệ ừ

ờ

R  le đi n t

Hệ số điều khiển rơle :

Với:

Pđk là công suất điều khiển. Ptđ là công suất tác động của rơle. Rơle càng nhạy thì Kđk càng lớn Khoảng thời gian từ lúc dòng điện i bắt đầu > Itđ đến lúc chấm dứt hoạt động của rơle gọi là thời gian tác động ttđ.

Lê Ngọc Bích

ệ ừ

ờ

R  le đi n t

ạ

ệ

ộ

ề

ơ

 R le xoay chi u :

ầ ố

ủ ự

ự

ị

 L c F = 0 (t n s  2f) khi I = 0. Giá tr  trung bình c a l c hút s   ẽ

ế

ặ

ớ

ộ

ồ

là: n u cu n dây đ t song song v i ngu n U thì

ự

ắ

ề ệ

ể ạ

ế

ử ụ

ắ

 Nam châm xoay chi u khi l c F = 0 lò xo kéo n p ra do v y r le  ậ ơ ạ ế ộ lo i này khi làm vi c có rung đ ng gây ti ng kêu, đ  h n ch   ạ ườ ng

i ta s  d ng vòng ng n m ch .

Lê Ngọc Bích

 R le đi n t ệ ừ ộ ơ ơ  phân ra làm hai lo i :  R le m t chi u thì có U là đi n áp đ t vào cu n dây.  ặ ề

ệ ừ

ờ

R  le đi n t

ể ừ vài (W) đ n vài nghìn (W).

ừ ế ế  vμi (W) đ n vài nghìn (W).

R le đi n t ệ ừ ấ ấ ệ ố ề ờ

ượ

Nh

ơ  có :  ­ Công su t đi u khi n Pđk t ề  ­ Công su t tác đ ng Ptđ t ộ  ­ H  s  đi u khi n Kđk = (5 ­ 20). ể  ­ Th i gian tác đ ng ttđ = (2 ­ 20)ms. ộ ủ ơ c đi m c a r le đi n t ộ

ệ ừ ươ

: ố ớ

ể ấ

ạ ấ ộ  Công su t tác đ ng Ptđ t ng đ i l n, đ  nh y th p, Kđk

Lê Ngọc Bích

nh .ỏ ạ ượ  Lo i m i tăng đ ớ c Kđk.

Rôø le thôøi gian­Timer

 Rô le thôøi gian ñöôïc thieát keá ñeå trì hoaõn thôøi gian

17

Lê Ngọc Bích

ñoùng/môû tieáp ñieåm khi ñöôïc kích hoaït.

Công t

ắ ơ t t

Lê Ngọc Bích

Công t

t tắ ơ

ạ

ạ ắ ệ ự

Công d ng:ụ  Công t c t ụ ệ ộ ắ ơ ể ề ừ đ  đi u khi n đóng c t m ch t xa t ụ ả ấ nút  n các m ch đi n l c có ph  t dòng đi n đ n 600A. ị

ầ ố ể ế

ợ ử ụ ạ  là m t lo i khí c  đi n h  áp đ c s  d ng  ự ộ ể ặ ằ  đ ng ho c b ng  ế ệ ạ i đi n áp đ n 500V,  ệ ế  Công t c t ắ ơ ắ  có hai v  trí đóng­ c t. T n s  có th  đ n  ờ ầ . 1500 l n/gi Nhi m vệ

ệ

ề

ề ớ

ế ị ệ ấ ế ị t b    đ ng và đi u khi n xa các thi i 500 v. Công  ấ ớ ệ ắ ớ i 1500

ề c tính v i t n s  đóng c t l n nh t t ộ

ụ  Công t c t ắ ơ ộ ắ  là m t thi t b  đi n đóng c t đi n áp th p  ể ế ự ộ ố ể dùng đ  kh ng ch  t ộ ệ đi n m t chi u và xoay chi u có đi n áp t ắ ơ ượ t c t  đ ầ l n trong m t gi

Lê Ngọc Bích

ớ ầ ố ờ .

Công t

t tắ ơ

ộ ề

Phân lo i:ạ ạ • Công t c t • Công t c t • Công t c t ạ

ộ

ắ ơ ề ắ ơ ề ạ ạ ề ệ  đi u khi n đi n áp m t chi u. ề ệ  đi u khi n đi n áp xoay chi u.

Lê Ngọc Bích

 Phân lo i theo nguyên lý truy n đ ng: ắ ơ ệ ừ .  đi n t ắ ơ ể ơ  ki u h i ép. ỷ ự ắ ơ ể  ki u thu  l c.  Phân lo i theo d ng dòng đi n: ệ ạ • Lo i công t c t ể • Lo i công t c t ể  Phân lo i theo ki u k t c u: ể ề ắ ơ ạ ề ộ ắ ơ ạ ế ấ ế  h n ch  chi u cao. ế  h n ch  chi u r ng. ạ • Công t c t • Công t c t

Công t

t tắ ơ

Lê Ngọc Bích

ấ ạ ặ  Đ c đi m c u t o: ể

Công t

t tắ ơ

ộ

ậ

ư

ẽ ồ

C u t o nguyên lý nh  hình v : g m các b  ph n

c ch  t o t

ệ ừ ế ạ ừ  ch  t o t ượ ng đ ề ề ộ

ồ ườ ộ ể ườ ế

ấ ạ chính sau:  Cu n dây đi n áp đi u khi n s . ể ố ộ ề  M ch t ệ ậ ỹ ạ  thép k  thu t đi n.  V  th ế ạ ừ ự ứ ỏ ườ  nh a c ng.  B  ph n truy n đ ng g m lò xo và thanh truy n đ ng. ậ ộ  H  th ng ti p đi m th ệ ố

Lê Ngọc Bích

ở ng m  và th ng đóng.

Công t

t tắ ơ

Lê Ngọc Bích

ệ  Ký hi u công t c t ắ ơ

Công t

t tắ ơ

Nguyên lý làm vi c:ệ

ệ

ề  hút ạ ệ ừ  s  sinh ra l c đi n t

ố ể ậ

ộ ề i đ ng th i thanh truy n đ ng kéo ti p xúc

ả i thì đóng khoá K trên m ch đi u  ắ ơ ẽ ự ừ ạ ớ i v i nhau, vì Ftđ > Flò xo nên lò   l ờ ế ế ể ế

ườ ể ạ ở ng m  đóng l i,

ở ng đóng m  ra, còn ti p đi m th ệ ượ ố ề c n i li n. ỏ ả ệ ệ ộ i, ng t khoá K cu n dây đi n áp

 Mu n đóng đi n cho t ộ khi n, cu n dây công t c t ạ ử ch p hai n a m ch t ạ ồ ị xo b  nén l ộ ặ đ ng đóng ch t vào ti p xúc tĩnh, khi đó ti p đi m  ế ườ th ạ m ch đi n đ ố ắ ệ ự ử

ờ

Lê Ngọc Bích

 Mu n c t đi n kh i t ắ ạ ấ ẩ ệ ừ ị ệ m t đi n, l c đi n t t tiêu, lò xo đ y 2 n a m ch   b  tri ế ỏ ế ộ ừ  ra xa nhau đa ti p xúc đ ng r i kh i ti p xúc tĩnh,  t ệ ượ ắ ạ c c t. m ch đi n đ

Công t

t tắ ơ

Các tham s  ch  y u c a công t c t ố ủ ế ủ ứ ị

ệ

ạ

ệ

ắ ơ :  a. Đi n áp đ nh m c: là đi n áp c a m ch đi n t ệ ươ ứ

ng  ng mà ti p

ấ

ắ

ả

ể

ể ề ệ

ề ớ ạ ừ i h n t

i 105%.

ế ủ ộ đi m chính ph i đóng c t, có các c p : + 110V, 220V, 440 V m t  chi u. + 127V, 220V, 380V, 500V xoay chi u. Cu n hút có th  làm  vi c bình th ệ

ườ ng  ị ệ

ạ

ắ ơ

ờ

đóng không lâu quá 8 gi

. Công t c t

ủ ệ

ả ấ

ứ

ệ

trong t

ệ

ệ

ọ

ặ ơ ị

ứ

ộ ở ệ ớ  đi n áp trong gi  85% t  b. Dòng đi n đ nh m c: là dòng đi n đi qua ti p đi m chính trong  ệ ứ ể ế ế ộ ờ ở ế ộ  ch  đ  này th i gian  ch  đ  làm vi c gián đo n lâu dài, nghĩa là  ấ ắ ơ ạ  h  áp có các c p  công t c t ế ụ dòng thông d ng: 10, 25, 40, 60, 75, 100, 150, 250, 300, 600A. N u  ị ấ ắ ơ  đi n thì dòng đi n đ nh m c ph i l y th p  đ t công t c t ạ h n 10% vì làm mát kém, khi làm vi c dài h n thì ch n dòng đi n  đ nh m c nh  h n n a.

ế

ỏ ơ ữ ắ

ả ắ

ạ

ắ ơ ồ

ể

ề

ầ

ả

ồ

ơ ế

ầ

 c. Kh  năng đóng c t: là dòng đi n cho phép đi qua ti p đi m chính  ể ệ ụ ư ể ề khi c t và khi đóng m ch. Ví d  nh  công t c t  xoay chi u dùng đ   ộ ộ đi u khi n đ ng c  không đ ng b  ba pha l ng sóc c n có kh  năng  đóng yêu c u (3 đ n 7) Iđm.

Lê Ngọc Bích

Công t

t tắ ơ

ắ ơ

Các tham s  ch  y u c a công t c t ố ủ ế ủ ắ ơ

ằ

ổ

: : Tính b ng s  l n đóng

 d. Tu i th  công t c t ọ ố ầ

ố ầ ắ ơ ẽ ể

ợ

ặ ề

ắ

ờ ị ạ

, b  h n ch  b i s  phát nóng c a ti p

ể

ấ

ồ

ầ

ộ

ấ

ầ ố

ắ ấ ắ  s  không  c t, sau s  l n đóng c t  y công t c t ấ ộ ư ỏ ế ụ dùng đ c ti p t c. H  h ng có th  do m t đ   ệ ề ơ ọ b n c  h c ho c b n đi n.  e. T n s  thao tác: s  l n đóng c t trong th i  ờ ố ầ ầ ố ủ ế ế ở ự gian 1 gi đi m chính do h  quang. Có các c p : 30, 100,  ờ ,  120, 150, 300, 600, 1200, 1500 l n trên m t gi ỳ ế ộ ọ ủ tu  ch  đ  công tác c a máy s n xu t mà ch n  ắ ơ công t c t

ả khác nhau.

có t n s  thao tác

Lê Ngọc Bích

Công t

t tắ ơ

U nh

ỏ ả ể ậ ụ

ệ ầ

ể ắ ề ể c. Đi u khi n đóng c t t

ự ồ ờ

ỏ ệ ố ữ ể

ắ ộ ể ắ

ặ ạ ờ ề  đ c s  d ng r ng rãi đi u khi n đóng c t trong  ề ệ ử ụ t s  d ng nhi u trong các nhà

ể ượ c đi m :  Kích th ướ ọ c g n nh  có th  t n d ng kho ng không gian  ặ ẹ h p đ  l p đ t và thao tác mà c u dao không th c hi n  ắ ừ ượ  xa, có v  ngăn h  quang  đ phóng ra bên ngoài nên an toàn tuy t đ i cho ng i thao  tác, th i gian đóng c t nhanh, vì nh ng u đi m trên công  ắ ơ ợ ử ụ t c t ệ ạ m ch đi n h  áp đ c bi máy công nghi p.ệ

Lê Ngọc Bích

ở ộ Kh i đ ng t

ừ

ộ ế ị ệ t b  đi n (k t h p gi a

ụ  là m t lo i thi

ệ

ệ

ơ

ừ ơ

Khái ni m và công d ng: ế ợ ạ ữ ể ề ệ ể ừ t) dùng đ  đi u khi n t  xa vi c  ế ả ả ắ i (n u có m c thêm  ộ ừ ở ộ t) cho các đ ng c . Kh i đ ng t  khi có m t  ể ườ ng dùng đ    đ n, th

ộ ở ộ  g i là kh i đ ng t

ơ ệ

ệ  Kh i đ ng t ở ộ ừ ắ ơ ờ t t  và r  le nhi công t ắ ả ề đóng c t đ o chi u và b o v  quá t ệ ơ r le nhi công t c t đóng c t đ ng c  đi n. ừ

ừ ắ ơ ọ ắ ộ  Kh i đ ng t ở ộ

ắ ố ắ ơ ọ ở ộ  khi có hai công t c t  g i là kh i đ ng t ề ề ở ộ ả ể ng dùng kh i đ ng và đi u khi n đ o chi u  ệ ợ ừ ả  b o v  đ c ng n

Lê Ngọc Bích

ườ ơ ệ ả kép, th ở ộ ộ đ ng c  đi n. Mu n kh i đ ng t ầ ắ ạ m ch ph i m c thêm c u chì.

ở ộ Kh i đ ng t

ừ

ứ

ể ể

ệ ượ

ặ ắ

ậ ượ ử ụ ặ ạ ộ ộ

ề ệ ạ

 u nh Ư ượ ể ụ ạ c đi m và ph m vi  ng d ng:  Kh i đ ng t ở ộ ở ỗ ề ơ ầ ừ ư  ch  đi u khi n    u đi m h n c u dao  ắ ừ ườ ắ đóng c t t  xa nên an toàn cho ng i thao tác, đóng c t  ả ơ ộ ả ả nhanh, b o v  đ i cho đ ng c , kho ng không  c quá t ể ắ ộ ủ ệ ọ  đi n có th  l p đ t  gian l p đ t và thao tác g n (m t t ơ nhi u đ ng c ). Vì v y đ c s  d ng r ng rãi cho m ch  đi n h  áp.

Lê Ngọc Bích

Lê Ngọc Bích