19/2/2022
1
19/02/2022 1
19/02/2022
2
I. Ngân sách chính phủ
II. Khái niệm chính sách tài khóa
III.Tác động của số nhân đến chính sách
tài khóa
IV.Chính sách tài khóa
19/02/2022
3
Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu,
chi của nhà nước trong dự toán đã được cơ
quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và
được thực hiện trong một năm để đảm bảo
thực hiện được các chức năng và nhiệm vụ
của nhà nước (Luật ngân sách nhà nước,
2002)
Nguồn thu ngân sách
Thuế, phí, lệ phí do các tổ chức và cá nhân
nộp theo quy định của pháp luật;
Các khoản thu từ các hoạt động kinh tế của
chính phủ;
Các khoản đóng góp của các tổ chức và cá
nhân;
Các khoản viện trợ;
Các khoản thu khác theo quy định của pháp
luật.
19/02/2022
4
19/2/2022
2
Khoản chi ngân sách
Các khoản chi phát triển kinh tế - xã hội;
Các khoản chi đảm bảo an ninh, quốc phòng,
hoạt động bộ máy nhà nước;
Các khoản chi trả nợ;
Các khoản dự trữ (3% - 5% tổng số dư);
Các khoản chi viện trợ và các khoản chi khác
theo quy định của pháp luật.
19/02/2022
5
Để đơn giản trong phân tích vĩ mô, xem:
Nguồn thu chủ yếu của chính phủ là thuế,
thuế gián thu và thuế trực thu: Tx = Ti + Td
Thuế ròng: T = Tx – Tr
Các khoản chi ngân sách bao gồm: chi
thường xuyên (Cg) và chi đầu tư phát triển
(Ig): G = Cg + Ig
19/02/2022
6
Phản ánh tình hình cân đối giữa thu và chi ngân
sách của chính phủ trong một năm tài khóa
Đo lường bằng hiệu số giữa thu và chi ngân sách
của một năm (kỳ) tài khóa
B = T – G
G > T B = T - G > 0: Bội thu ngân sách hay
thặng dư ngân sách
G = T B = T - G = 0: Cán cân ngân sách cân
bằng
G < T B = T - G < 0: Bội chi ngân sách hay
thâm hụt ngân sách
19/02/2022
7
19/02/2022
8
G
0
B > 0B < 0
B = 0
G
0
G
Y
0
Y
T
Hình 4.1. Tình hình cán cân ngân sách
19/2/2022
3
Thâm hụt ngân sách cơ cấu
Là thâm hụt ngân sách chủ động, quyết định
bởi những chính sách của chính phủ như thay
đổi thuế, trợ cấp xã hội, thay đổi quy mô về y
tế, giáo dục, an ninh, quốc phòng…
Là thâm hụt được tính toán trong trường hợp
nền kinh tế đang hoạt động ở mức sản lượng
tiềm năng.
19/02/2022
9
Thâm hụt ngân sách chu kỳ
Là thâm hụt ngân sách bị động, do tình trạng
của chu kỳ kinh tế
Khi nền kinh tế suy thoái, thu nhập của nền
kinh tế giảm
Chính phủ thu không đủ chi, cân ngân sách
thâm hụt
19/02/2022
10
Chu kỳ kinh tế phản ánh sản lượng thực tế
dao động so với sản lượng tiềm năng theo thời
gian
19/02/2022
11
Yt Yp
Đỉnh
Đỉnh
Đáy
Suy thoái Phục hồi
Hình 4.2. Chu kỳ kinh tế
Một chu kỳ kinh tế gồm 4 giai đoạn: Đáy (suy
thoái), phục hồi, tăng trưởng, đỉnh (hưng
thịnh).
Khi nền kinh tế suy thoái, sản lượng thực tế
thấp hơn sản lượng tiềm năng, ngân sách
chính phủ thâm hụt
Sự thâm hụt ngân sách chính phủ sẽ được bù
đắp bằng sự thặng dư ngân sách trong thời kỳ
hưng thịnh
19/02/2022
12
19/2/2022
4
Để bù đắp sự thâm hụt ngân sách, các quốc gia
thường sử dụng các biện pháp:
Giảm chi tiêu công
Tăng thuế
Phát hành tiền (in thêm tiền)
Sử dụng dự trữ quốc gia (ngoại tệ)
Đi vay nợ
Như vậy, một trong những biện pháp tài trợ thâm
hụt ngân sách chính phủ là đi vay nợ. Tổng số nợ
của chính phủ được gọi là nợ công.
19/02/2022
13
Khái niệm
Nợ công là tổng số tiền mà chính phủ (mọi
cấp từ trung ương đến địa phương) đi vay.
Tức tổng số tiền mà chính phủ đứng ra vay
hoặc bảo lãnh vay trong nước và nước ngoài.
Tỷ lệ nợ công
19/02/2022
14
Tổng sản phẩm trong nước
Tỷ lệ nợ
công
Tổng nợ công
= x100%
Phân loại nợ công
Theo đối tượng vay
•
Nợ chính phủ là các khoản nợ trong và ngoài
nước được ký kết, phát hành nhân danh chính
phủ hoặc ủy quyền cho bộ tài chính, không bao
gồm các khoản do ngân hàng nhà nước phát
hành thực hiện chính sách tiền tệ trong từng
thời kỳ
•
Khoản nợ của các doanh nghiệp được chính
phủ bảo lãnh
•
Nợ của các chính quyền địa phương.
19/02/2022
15
Theo tiêu chí nguồn gốc địa lý
•
Nợ trong nước là khoản nợ của một nước đối
với công dân nước đó. Loại nợ này hầu như
không gây ra gánh nặng đối với quốc gia
•
Nợ nước ngoài là khoản nợ của chính phủ
đối với nước ngoài, bao gồm: Vay hỗ trợ
phát triển chính thức (ODA), vay ưu đãi và
vay thương mại.
19/02/2022
16
19/2/2022
5
Giải pháp cho nợ công
Phải công khai, minh bạch
Nhìn nhận, đánh giá hiệu quả của các dự án
đầu tư
Giảm thiểu thâm hụt ngân sách để tăng khả
năng trả nợ
Đẩy mạnh hội nhập, hợp tác quốc tế
19/02/2022
17
Giả sử, ngân sách đang cân bằng:
B = T – G = 0
Để duy trì ngân sách cân bằng
Nếu chính phủ muốn tăng chi tiêu ∆G thì
phải tăng thuế một lượng ∆T sao cho:
∆T = ∆G
Nếu chính phủ muốn giảm thuế ∆T thì phải
giảm chi tiêu một lượng ∆G sao cho:
∆G = ∆T
19/02/2022
18
1.1.Mục tiêu
Chính phủ sử dụng chính sách tài khóa để ổn
định nền kinh tế ở mức sản lượng tiềm năng,
với tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên và tỷ lệ lạm phát
vừa phải.
1.2. Các công cụ
Chính phủ thường sử dụng hai công cụ: Thuế
và chi tiêu ngân sách để thực hiện chính sách
tài khóa.
19/02/2022
19
2.1. Tác động của chi tiêu chính phủ
Khi chính phủ thay đổi chi tiêu một lượng
∆G thì tổng cầu sẽ thay đổi một lượng
∆AD = ∆G
Thông qua mô hình số nhân, sản lượng sẽ
thay đổi một lượng: ∆Y = k.∆AD
Hoặc:
19/02/2022
20