Baøi giaûng 20
Thò tröôøng caïnh tranh ñoäc quyeàn
vaø ñoäc quyeàn nhoùm
Nội dung
◼ Thò tröôøng Caïnh tranh ñoäc quyeàn
◼ Thò tröôøng Ñoäc quyeàn nhoùm
⚫ Moâ hình Cournot
⚫ Moâ hình Stackelberg
⚫ Moâ hình ñöôøng caàu gaõy
⚫ Moâ hình doanh nghieäp daãn ñaïo giaù
Caïnh tranh ñoäc quyeàn
◼ Caùc ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng caïnh tranh ñoäc quyeàn
1) Saûn phaåm coù söï khaùc bieät (thöông hieäu, kiểu daùng, muøi vò…) nhöng thay theá toát cho nhau.
2) Coù nhieàu doanh nghieäp trong ngaønh
3) Thoâng tin hoaøn haûo
4) Töï do gia nhaäp vaø ra khoûi ngaønh
Caïnh tranh ñoäc quyeàn
◼ Möùc ñoä cuûa theá löïc ñoäc quyeàn tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä
khaùc bieät cuûa saûn phaåm.
◼ Caùc ví duï veà thò tröôøng caïnh tranh ñoäc quyeàn:
⚫ Xaø boâng
⚫ Kem ñaùnh raêng
⚫ Thuoác caûm
⚫ Dòch vuï taxi
Traïng thaùi caân baèng cuûa doanh nghieäp caïnh tranh ñoäc quyeàn
$/q
$/q
Ngaén haïn Daøi haïn MC LMC
AC
LAC
P
P
d
d
MR
MR
q
q
q* q*
Traïng thaùi caân baèng ngaén haïn cuûa doanh nghieäp caïnh tranh ñoäc quyeàn
⚫ Ñöôøng caàu doác xuoáng do saûn phaåm coù söï khaùc bieät
⚫ Caàu co giaõn nhiều do coù nhieàu saûn phaåm thay theá
⚫ MR < P
⚫ Lôïi nhuaän ñạt toái ña khi MR = MC
⚫ Doanh nghieäp coù lôïi nhuaän kinh teá
Traïng thaùi caân baèng daøi haïn cuûa doanh nghieäp caïnh tranh ñoäc quyeàn
⚫ Lôïi nhuaän seõ thu huùt caùc doanh nghieäp môùi gia
nhaäp ngaønh
⚫ Caàu cuûa mỗi doanh nghieäp seõ giaûm
⚫ Saûn löôïng vaø giaù cuûa doanh nghieäp seõ giaûm
⚫ Saûn löôïng cuûa toaøn ngaønh seõ taêng
⚫ Khoâng coù lôïi nhuaän kinh teá (P = AC)
⚫ P > MC do coù söùc maïnh ñoäc quyeàn ôû moät möùc
ñoä naøo ñoù
So saùnh caân baèng daøi haïn giữa caïnh tranh ñoäc quyeàn vaø caïnh tranh hoaøn haûo
Caïnh tranh ñoäc quyeàn
Caïnh tranh hoaøn haûo
$/q
$/q
Toån thaát voâ ích
LMC LAC
LAC
LMC
P
PC
d = MR
d
MR
q
q
qC qMC
Caïnh tranh ñoäc quyeàn vaø hieäu quaû kinh teá
⚫ Theá löïc ñoäc quyeàn seõ taïo ra möùc giaù cao hôn vaø saûn löôïng thaáp hôn so vôùi caïnh tranh hoaøn haûo.
⚫ Coù toån thaát voâ ích, tuy ôû möùc ñoä thaáp so
vôùi ñoäc quyeàn hoaøn toaøn.
⚫ Ngöôøi tieâu duøng thích thò tröôøng naøo hôn?
Caïnh tranh ñoäc quyeàn
1) Neáu thò tröôøng trôû neân caïnh tranh hôn, saûn löôïng vaø
giaù caû seõ bieán ñoåi ra sao?
2) Lieäu coù neân quaûn lyù caïnh tranh ñoäc quyeàn nhö ñoäc
quyeàn hoaøn toaøn?
3) Möùc ñoä cuûa theá löïc ñoäc quyeàn do yếu tố naøo quyeát
ñònh vaø ñöôïc theå hieän ôû nhöõng ñieåm naøo?
4) Lôïi ích cuûa vieäc ña daïng hoùa saûn phaåm ôû thò tröôøng
naøy ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng laø gì?
Heä soá ñònh giaù
Doanh nghieäp seõ öôùc löôïng giaù baùn nhö theá naøo khi thieáu thoâng tin veà caàu thò tröôøng?
P= MC * Ep
Ep+1
Thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm
◼ Caùc ñaëc ñieåm
⚫ Soá löôïng doanh nghieäp trong ngaønh ít
⚫ Söï khaùc bieät veà saûn phaåm coù theå coù hoaëc khoâng
⚫ Coù raøo caûn cho vieäc gia nhaäp ngaønh
◼ Ví duï
⚫ Ngaønh saûn xuaát oâ toâ, maùy tính
⚫ Ngaønh saûn xuaát theùp, hoùa daàu, vieãn thoâng
Thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm
◼ Caùc raøo caûn gia nhaäp ngaønh:
◆ Tính kinh teá theo quy moâ
◆ Baèng phaùt minh saùng cheá
◆ Bí quyeát coâng ngheä
◆ Thöông hieäu
◆ Chieán löôïc hoaït ñoäng
⚫ Saûn phaåm traøn ngaäp thò tröôøng. ⚫ Kieåm soaùt yeáu toá ñaàu vaøo quan troïng.
Thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm
◼ Caùc thaùch thöùc trong quaûn lyù
⚫ Nhöõng haønh ñoäng coù tính chieán löôïc
⚫ Phaûn öùng cuûa caùc ñoái thuû
◼ Caâu hoûi
⚫ Caùc ñoái thuû seõ phaûn öùng nhö theá naøo neáu moät
haõng giaûm giaù baùn?
Thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm
◼ Ñieàu kieän caân baèng ôû thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm
◆ Caùc doanh nghieäp ñöôïc töï do haønh ñoäng sao cho coù lôïi cho mình nhaát vaø do ñoù khoâng coù ñoäng löïc ñeå doanh nghieäp thay ñoåi caùc quyeát ñònh veà saûn löôïng vaø giaù caû.
◆ Caùc doanh nghieäp khi ñöa ra quyeát ñònh phaûi löôøng
tröôùc söï traû ñuûa cuûa ñoái phöông.
Thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm
◼ Caân baèng Nash (John F. Nash, Nobel 1994)
Moãi haõng seõ ñöa ra quyeát ñònh toát nhaát cho mình döïa treân haønh ñoäng cuûa ñoái thuû.
◼ Caân baèng cuûa chieán löôïc öu theá (aùp ñaûo)
Moãi haõng seõ ñöa ra quyeát ñònh toát nhaát cho mình baát keå haønh ñoäng cuûa ñoái thuû.
Thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm
◼ Moâ hình Cournot
◆ Coù hai ñoái thuû caïnh tranh
◆ Saûn phaåm ñoàng nhaát
◆ Moãi haõng seõ ñöa ra quyeát ñònh döïa treân
quyeát ñònh cuûa ñoái thuû.
◆ Bieán chieán löôïc laø saûn löôïng
Thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm
◼ Ñöôøng phaûn öùng cuûa haõng
⚫ Ñöôøng phaûn öùng cuûa haõng laø taäp hôïp taát caû nhöõng möùc saûn löôïng laøm toái ña hoùa lôïi nhuaän cuûa haõng khi bieát tröôùc möùc saûn löôïng cung öùng cuûa ñoái thuû.
⚫ Q1 = f(Q2) vaø ngöôïc laïi.
Ví duï veà moâ hình Cournot
Ñöôøng caàu thò tröôøng laø P = 30 - Q vaø caû hai haõng coù chi phí bieân baèng 0.
Q1 30
Ñöôøng phaûn öùng cuûa haõng 2
15
Taïi ñieåm caân baèng Cournot, moãi haõng döï ñoaùn ñöôïc saûn löôïng cuûa Caân baèng Cournot ñoái phöông vaø ñöa ra quyeát ñònh ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän cho mình.
10
Ñöôøng phaûn öùng cuûa haõng 1
Q2
10
15
30
Thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm
Toái ña hoùa lôïi nhuaän khi coù söï caáu keát
◼ Ñöôøng hôïp ñoàng
⚫ Q1 + Q2 = 15
◆ Bieåu dieãn caùc keát hôïp saûn löôïng Q1 vaø Q2
laøm toái ña hoùa toång lôïi nhuaän.
⚫ Q1 = Q2 = 7,5
◆ Saûn löôïng giaûm nhöng lôïi nhuaän cao hôn
so vôùi moâ hình caân baèng Cournot.
So saùnh caïnh tranh vaø caáu keát
Q1 30
Ñöôøng phaûn öùng cuûa haõng 2
Caân baèng caïnh tranh (P = MC; p = 0)
15
Caân baèng Cournot
Caân baèng caáu keát
10
7.5
Ñöôøng phaûn öùng cuûa haõng 1
Ñöôøng hôïp ñoàng caáu keát
Q2
7.5
10
15
30
Lôïi theá cuûa ngöôøi ra quyeát ñònh tröôùc – Moâ hình Stackelberg
◼ Caùc giaû ñònh
⚫ Moät haõng coù quyeàn ñònh tröôùc möùc saûn löôïng saûn
xuaát
⚫ MC = 0
⚫ Caàu thò tröôøng laø P = 30 - Q vôùi Q laø toång saûn
löôïng
⚫ Haõng 1 coù quyeàn ñònh tröôùc möùc saûn löôïng vaø
haõng 2 döïa vaøo ñoù ñöa ra möùc saûn löôïng saûn xuaát cuûa mình
Lôïi theá cuûa ngöôøi ra quyeát ñònh tröôùc – Moâ hình Stackelberg
◼ Haõng 1
⚫ Phaûi tính ñeán phaûn öùng cuûa haõng 2
◼ Haõng 2
⚫ Xem saûn löôïng cuûa haõng 1 laø cho tröôùc vaø töø ñoù quyeát ñònh möùc saûn löôïng cuûa mình theo ñöôøng phaûn öùng Cournot: Q2 = 15 - 1/2Q1
Lôïi theá cuûa ngöôøi ra quyeát ñònh tröôùc - Moâ hình Stackelberg
◼ Haõng 1
Theá Q2 vaøo haøm doanh thu cuûa haõng 1:
Moâ hình ñöôøng caàu gaõy
$/Q
MC’
P* MC
D
Q
Q*
MR
Moâ hình doanh nghieäp chi phoái- daãn ñaïo giaù
⚫ ÔÛ moät soá thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm, moät toå chöùc hay haõng lôùn chieám thò phaàn chuû yeáu, caùc doanh nghieäp nhoû chia nhau thò phaàn coøn laïi.
⚫ Toå chöùc hay haõng lôùn coù theå haønh ñoäng nhö laø doanh nghieäp chi phoái thò tröôøng, coù quyeàn ñònh giaù ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän cuûa mình.
Vieäc ñònh giaù cuûa doanh nghieäp chi phoái – Tröôøng hôïp OPEC
D
SC
P
P*
DOPEC
MCOPEC
Pc
