Bài 7
Ơ
LÝ THUY T TRÒ CH I VÀ C C NH TRANH CHI N L
Ế Ế ƯỢ Ạ
1
ế ị
Lý thuy t Trò ch i và quy t đ nh ơ chi n l
c
ế ế ượ
2 Chi n l
ế ượ
c tr i ộ
3 Cân b ng Nash ằ
4 Các lo i trò ch i ơ ạ
2
LÍ THUY T TRÒ CH I VÀ QUY T LÍ THUY T TRÒ CH I VÀ QUY T
Ế Ế
C C
Ơ Ơ Đ NH CHI N L Ế ƯỢ Đ NH CHI N L Ế ƯỢ
Ế Ế Ị Ị
Lý thuyết trò chơi đưa ra một bài toán
trong đó những người ra quyết định
phải lựa chọn các chiến lược hành động
căn cứ trên những phản ứng không
chắc chắn của đối thủ
Lý thuy t trò ch i ơ ế Lý thuy t trò ch i ơ ế
Câu hỏi: Nếu tôi tin rằng các đối thủ cạnh tranh là những người có lý trí và hành động để tối đa hóa lợi nhuận thì tôi phải tính đến hành vi của họ ntnào khi ra những quyết định tối đa hóa lợi nhuận của mình
Cân b ng trong lý thuy t trò ch i ơ Cân b ng trong lý thuy t trò ch i ơ
ế ế
ằ ằ
̃ ̃ ̀ ̀ ́
́ ́ ̉ ́ ́ ̀ ̀ ́ ̉
Cân bằng Nash: Trạng thái cân bằng không hợp tác. Môi hang lam điêu tôt nhât co thê, biêt trươc điêu ma đôi thu cua no đang lam.
̉ ́ ̀
Tình th l Tình th l
ng nan c a ng ng nan c a ng
i tù i tù
ế ưỡ ế ưỡ
ủ ủ
ườ ườ
Trò chơi gồm hai người, không hợp tác
Tình thế lưỡng nan: thú tội hay không thú tội – Nếu thú tội, có thể nhận án tù nhẹ hơn, nhưng liệu đồng bọn có thú tội
hay không?
– Kết cục tốt nhất cho cả hai là cả hai đều phủ nhận
– Nếu chỉ một người thú nhận anh ta sẽ có mức án thấp nhất còn người
kia chịu mức án nặng nhất
– Nếu cả hai thú nhận, án tù sẽ ở mức độ vừa phải cho cả hai
Tình thế lưỡng nan của người tù
7
Các lo i chi n l ạ Các lo i chi n l ạ
c ế ượ c ế ượ
i ế ượ ố i ch i, b t k đ i th ph n
c t ả
ư ứ
ử
ố
c th ng tr có s a đ i ổ ị c ăn mi ng tr mi ng
ị: là m t chi n l c th ng tr ◦Chi n l ố ế ượ ộ u đ i v i m t ng ủ ấ ể ố ơ ườ ộ ố ớ ng nh th nào. ư ế ế ượ ế ượ
ế
ế
ả
◦Chi n l ◦Chi n l
8
Chi n l Chi n l
ế ượ ế ượ
c th ng tr ị ố c th ng tr ố ị
Giá thấp
Giá cao
1 2
Giá thấp
1: $15 m 1: $10 m
2: $0 m 2: $5 m
Giá cao
1: $6 m 1: $10 m
2: $8 m 2: $2 m
ế ượ ế ượ
c th ng ố c th ng ố
K t qu c a chi n l ả ủ ế K t qu c a chi n l ả ủ ế trịtrị
Chiến lược đối với người chơi 1 là “giá cao” bất kể người chơi 2 làm gì
Chiến lược đối với người chơi 2 là “giá cao” bất kể người chơi 1 làm gì
10
ế ượ ế ượ
c th ng tr có s a ị c th ng tr có s a ị
ử ử
ố ố
Chi n l Chi n l đ iổđ iổ
Giá thấp
Giá cao
1 2
Giá thấp
1: $15 m 1: $10 m
2: $0 m 2: $5 m
Giá cao
1: $6 m 1: $4 m
2: $8 m 2: $2 m
11
11
c c
ử ử
i u c a h tùy
ế ế ố ố Ng ố
ị
c ọ
K t qu c a chi n l ế ượ ả ủ K t qu c a chi n l ế ượ ả ủ th ng tr có s a đ i ổ ị th ng tr có s a đ i ị ổ i ch i 1 không có chi n l ế ượ ườ ủ ố ư i ch i 2 làm gì? ườ
ơ th ng tr . Quy t đ nh t thu c vào ng ộ Chi n l ế ượ
ế ị ơ ườ c đ i v i ng ố ớ
i ch i 2 là ơ
“giá cao”
Chi n l ế ượ ộ
i ch i 1 ph ụ ơ i ch i 2 thu c vào quy t đ nh c a ng ơ ườ
c đ i v i ng ố ớ ế ị
ườ ủ
12
ế ượ ế ượ
c ăn mi ng tr ả ế c ăn mi ng tr ả ế
Chi n l Chi n l mi ngếmi ngế ắ ầ
ằ
ế ụ
ấ
ợ
1 b t đ u b ng giá cao, đó là giá mà tôi duy trì khi nào th y 2 ti p t c h p tác và cũng đ t giá cao.
ặ
Nh ng n u 2 gi m giá thì ngay l p t c
ậ ứ
ư
ả
ế 1 cũng h giá theo. ạ
Sau đó 2 tăng giá thì l p t c 1 cũng s ẽ
ậ ứ
h p tác theo và tăng giá
ợ
13
TRÒ CH I L P L I Ạ TRÒ CH I L P L I Ạ
Ơ Ặ Ơ Ặ
4
i ích đ t đ
ơ i. ặ ạ
ạ ượ ặ
l ợ
● trò chơi lặp lại: Trò ch i mà các hành vi và c l p đi l p l
Li u s l p đi l p l i có thay đ i k t c c c a trò ch i? ự ặ ặ ạ ệ ổ ế ụ ủ ơ
TRÒ CH I L P L I Ạ TRÒ CH I L P L I Ạ
Ơ Ặ Ơ Ặ
4
s trò ch i đ
i v i s l n nh t đ nh, ví d
c l p l
gi
ờ ả ử
ơ ượ ặ ạ ớ ố ầ
ấ ị
ụ N
Bây gi tháng.
ở
ể ắ
ả
ờ
ả
ố
ậ ấ ớ
ơ ế
c. Vì th t
ượ
“B i vì hãng 1 ch i trò tit-for-tat, tôi (Hãng 2) không th c t gi m giá. ơ Tôi s ch cho đ n tháng cu i cùng, tôi s c t gi m giá vì khi đó tôi ẽ ế ẽ ắ i nhu n r t l n, và sau đó trò ch i k t thúc, vì th c l có th thu đ ế ượ ợ ể i s đ t giá cao cho đ n hãng 1 s không th tr đũa đ ể ả ế ế ố ẽ ặ tháng cu i cùng, và gi m giá trong tháng cu i.” ố ả
ẽ ố
ư ậ
ự ế
ố
Tuy nhiên, vì tôi (Hãng 1) cũng suy tính nh v y, nên tôi d đ nh s ẽ ự ị c đi u đó và đ t giá th p trong tháng cu i cùng. Hãng 2 d ki n đ ề ượ ặ s quy t đ nh gi m giá vào tháng ngay sát tháng cu i cùng. ố ẽ
ấ ế ị
ả
ữ
ướ
ứ
ế
ậ
i ch i là đ t giá th p cho t
ụ ườ
ỗ ặ
c, nên t ấ
ố
ơ
Và b i vì nh ng chi n thu t này ng d ng cho m i tháng tr ở k t c c cu i cùng có lý cho c hai ng ấ ả ế ụ c các tháng. ả
Trò ch i v i s l n l p l i xác đ nh ơ ớ ố ầ ặ ạ ị
TRÒ CH I L P L I Ạ TRÒ CH I L P L I Ạ
Ơ Ặ Ơ Ặ
4
ỗ
ọ
ố
c tit-for-tat có v ít có giá tr trong th c t
ế ắ ở
ượ ế
ự ế
ị ng nan c a ng ủ c áp d ng trong th c t
và s h p tác s là k t c c
c, nên chi n , và khi n chúng ta t c c tit- ế ụ
i tù”. Tuy nhiên, chi n l ự ợ
ế ượ ẽ
ườ ự ế
ụ
Vì m i chúng ta đ u không kỳ v ng s ng lâu mãi đ ề l ẻ ượ trò ch i “tình th l ế ưỡ ơ for-tat đôi khi đ ượ cu i cùng.
ố
Có hai lý do chính y u sau:
ế
ữ
ầ ớ
ế ọ ẽ
ả
t h s ph i c nh tranh ả ạ c
ế ượ
ủ ế
ẻ
Ph n l n nh ng nhà qu n lý không bi v i đ i th đ n khi nào, nên hành vi h p tác có v là chi n l ợ ớ ố t. ố t
Đ i th c a tôi có th nghi ng v kh năng duy lý c a tôi.
ủ ủ
ờ ề
ủ
ể
ả
ố
i, tình th l
ng nan c a ng
ơ ặ ạ
ế ưỡ
ủ
ườ
i tù có th có k t ể
ế
Trong trò ch i l p l c c h p tác. ợ ụ
Tit-for-Tat trong th c t ự ế
TRÒ CH I L P L I Ạ TRÒ CH I L P L I Ạ
Ơ Ặ Ơ Ặ
4
C nh tranh và c u k t trong ngành hàng không
ế
ạ
ấ
ề ấ
ố ấ ự
ả ụ
ỗ ặ ấ ộ ỗ ặ ừ ứ ộ
ứ ặ ấ
i 250 d m. Tháng 3 năm 1983, American Airlines đ xu t khung giá vé máy bay th ng nh t cho các hãng hàng không d a trên kho ng cách bay. Giá vé trên m i d m bay ph thu c vào đ dài hành trình, t m c th p nh t là 15 cents m i d m bay ấ cho hành trình h n 2500 d m đ n m c cao nh t là 53 cents ế ơ m i d m, cho ch ng bay ng n d ướ ặ ỗ ặ ắ ặ
i đ xu t k ho ch này và đi u gì h p d n đ i v i các ạ ề ấ ế ố ớ ề ạ ấ ẫ ạ
T i sao American Airlines l hãng hàng không khác?
ế ủ ạ ượ ề ạ
ụ ặ ế ố ị ứ ồ
c giá c u k t. M c đích c a k ho ch này là gi m s c nh tranh v giá và đ t đ ế ấ ự ạ ả Đ t m c giá c u k t c đ nh b pháp lu t c m. Các hãng thay vào đó đ ng thu n ậ ậ ấ ị ấ dùng chung công th c tính giá. ứ
ng nan c a ng ộ ạ ấ ạ ủ ế ạ ế ưỡ ủ i ườ
Tuy nhiên k ho ch th t b i, và là m t n n nhân c a tình th l tù.
gi m giá ự ả ớ ỏ ị
ố ủ ề ầ ị
i tiêu ườ ệ ế ắ ả ạ ả
Hãng Pan Am, không hài lòng v i th ph n quá nh bé c a mình, đã t ầ xu ng. American, United, and TWA, lo s m t th ph n v tay Pan Am cũng nhanh ợ ấ chóng c t gi m giá. Vi c c t gi m giá ti p di n, k ho ch phá s n, và ng ễ ế dùng đ ả ắ i. c l ượ ợ
5
ầ ự ế ườ
CÁC TRÒ CHƠI TUẦN TỰ ti n hành ự
i ch i tu n t ầ ự Nh ng ng : ơ ữ c đi, ph n ng v i m i hành đ ng và s ph n ng ộ ỗ ớ ả ứ ả ứ
i ch i khác. ● Trò ch i tu n t ơ nh ng b ướ ữ i c a nh ng ng l ữ ạ ủ ườ ơ
ả i v i v n đ l a ch n s n ề ự ả ọ
Ví d đ n gi n: Chúng ta tr l ở ạ ớ ấ ph m. L n này, hãy thay đ i ma tr n l ậ ợ ổ ụ ơ ầ ẩ i ích m t chút. ộ
Bài t p tình hu ng 1 Bài t p tình hu ng 1
ậ ậ
ố ố
ị
c bi u di n trong ma tr n l i nhu n nh sau:
Gi s b n là hãng 1 trong th tr k t c c đ ể
ả ử ạ ế ụ ượ
ị ườ nh quy n v i các ậ
ề ớ ư
ễ
ng ậ ợ Hãng 2 Qu ng cáo
ả
Hãng 1
10; 5 6; 8
Không qu ng cáo ả 15; 0 20; 2
Qu ng cáo ả Không qu ng cáo ả
bên trái, còn
ượ
ở
i
ượ
ở
c ghi ả bên ph i. ạ ẽ qu ng cáo hay không qu ng cáo
c gh ả
ả
Ghi chú: L i nhu n c a hãng 1 đ ậ ủ ợ l i nhu n c a hãng 2 đ ậ ủ ợ V y ậ hãng c a ủ b n s cho s n ph m c a ẩ
ả
ả
ủ mình? Hãy gi i thích.
Bài t p tình hu ng 2 Bài t p tình hu ng 2
ậ ậ
ố ố
ủ ạ
ạ ộ
ớ các k t c c đ
ế ụ ượ
ễ
ể
Gi s ả ử hãng c a b n (hãng 1) và hãng 2 ho t đ ng trên cùng 1 c bi u di n trong ma tr n l i ng v i th tr ậ ợ ị ườ nhu n nh sau: ậ
ư
ng
S n l
ng
S n l
Hãng 1
Hãng 2 ả ượ th pấ 15; 15
ả ượ cao 2; 20
S n l
ng
S n l
ng
20; 2
8; 8
đâu?
ả ượ th pấ ả ượ cao ở
m c
ấ ở ứ
ế ị
ả
s n l ả ượ
ẽ ả
a. Cân b ng s n m ẽ ằ ằ b. Trong tình hu ng nào b n s quy t đ nh s n xu t ạ ẽ ố ấ ng th p ả ử ạ ắ ế ớ ấ
c. Gi s b n s p x p v i hãng 2 là c 2 s s n xu t ấ ở m c ứ ả ng th p. B n s ch p nh n bi n pháp nào đ hãng 2 s n l ệ ể ậ ả ượ th c hi n đúng cam k t gi a hai bên? ệ ự
ạ ẽ ấ ế ữ
d. N u c hai ch n m c s n l
ng
là 8 thì có
ứ ả ượ cao thì đ u lãi
ế ả
ề
ọ
nh h
ng gì đ n phân tích
trên không?
ả
ưở
ế
ở
