Bài giảng Kinh tế quốc tế: Chương 2 - GV. Nguyễn Hữu Lộc

Phaàn 1 Lyù thuyeát kinh teá quoác teá- the pure theory

Chöông 2: LYÙ THUYEÁT COÅ ÑIEÅN

(cid:134) Lyù thuyeát troïng thöông (cid:134) Lyù thuyeát lôïi theá tuyeät ñoái (cid:134) Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh (cid:134) Lyù thuyeát chi phí cô hoäi (cid:134) BT chương 2.

GV: NGUYEN HUU LOC 1

Lyù thuyeát troïng thöông

(cid:134) Ñeà cao vai troø xuaát nhaäp khaåu: ngoaïi thöông gaén lieàn vôùi taêng tröôûng vaø lôïi ích quoác gia.

(cid:134) Caùn caân thöông maïi thaëng dö: X>M.

Chính saùch ngoại thương nhằm tăng VA

cho sản phẩm xuất khẩu.

1. Baûo hoä maäu dòch: ti =0, subsidies.

2. Taêng döï tröû vaøng vaø ngoaïi teä.

3. ĐỘC QUYỀN NGOẠI THƯƠNG

GV: NGUYEN HUU LOC 3

Nhaän xeùt

(cid:134) Nhaán maïnh ñoùng goùp tích cöïc cuûa ngoaïi thöông cuûa moät

quoác gia vaøo taêng tröôûng kinh teá.

(cid:134) Can thieäp cuûa chính phuû vaøo ngoaïi thöông laø caàn thieát: thueá

quan, NTBs, …

(cid:134) Chính saùch troïng thöông duø mang tính cöïc ñoan nhöng vaån

thaáy aùp duïng nhieàu hieän nay (Neo Mercantilism) thaäm chí ôû DCs nhö baûo hoä maäu dòch noâng saûn (CAP, thueá choáng phaù giaù taïi chaâu AÂu, trôï giaù boâng, baûo hoä coâng nghieäp deät taïi Hoa kyø, baûo hoä noâng saûn ôû Nhaät…

GV: NGUYEN HUU LOC 4

Chuû nghóa troïng thöông & ngoaïi thöông Vieät nam

• Muïc tieâu VN 2006-2010 laø keàm cheá nhaäp sieâu: chæ nhập sieâu 0,8 tæ USD. Tuy nhieân 2007 VN xuaát khaåu 48,38 tæ USD (taêng 21,5% so vôùi 2006), nhaäp khaåu 60,83 tæ USD (taêng 35,5%). Neân 2007 nhaäp sieâu 12,45 tæ USD (29%); and 2008 slightly down-trend (27%)

• VN luôn nhập siêu (2000, là năm duy nhất xuất siêu 28,57 triệu

USD do có sự đột biến về XK gạo). Các năm tiếp theo nhập siêu đều ở mức cao: 1999-105%, 2002-93,39%, 2003-105,50%, 2004- 102,16% so với XK. Năm 2005, XK sau 4 năm tăng liên tục tăng ở mức rất cao bắt đầu giảm xuống đáng kể, chỉ ở mức 32,56%; năm 2006, 5 tỉ USD , 12,5% vaø 12,45 tæ USD naêm 2007, 18 tỉ năm 2008 & 12,5 tỉ năm 2009. (Source: GSO 2008-09-10).

5 GV: NGUYEN HUU LOC

Policies

(cid:132) Cần một chương trình dài hạn giảm bớt việc nhập khẩu nguyên vật liệu và tăng VA bằng cách chế biến nhiều hơn để có giá trị thu về trên mỗi USD xuất khẩu cao hơn.

(cid:132) Việt Nam nên nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường nội địa, tìm kiếm thị trường đối tác để đẩy mạnh xuất khẩu làm cho xuất khẩu tăng nhanh hơn nhập khẩu. Tuy nhiên, giải pháp chống nhập siêu tích cực nhất không phải “phòng thủ” mà là chủ động tham gia vào chuỗi cung hàng theo xu hướng toàn cầu hóa.

GV: NGUYEN HUU LOC 6

2. Lyù thuyeát lôïi tuyeät ñoái

GV: NGUYEN HUU LOC 7

Noäi dung

(cid:134) Vai troø caù nhaân vaø kinh teá tö nhaân.

(cid:134) Bí quyeát naêng suaát naèm trong nguyeân

lyù phaân coâng lao ñoäng (Nguoàn goác Thònh vöôïng cuûa caùc Quoác gia, A Smith, 1776).

(cid:134) Lôïi ích cuûa phaân coâng lao ñoäng phuï thuoäc

tæ leä thuaän vaøo qui moâ thò tröôøng.

(cid:134) Ngaønh kinh teá quoác gia khaùc nhau giöû vò trí

nhö ngöôøi coâng nhaân trong vieäc phaân chia nhieäm vuï nhaèm ñaït söï chuyeân moân hoaù quoác teá veà lao ñoäng.

GV: NGUYEN HUU LOC 8

(cid:132) Cô sôû maäu dòch laø lôïi theá tuyeät ñoái veà naêng

suaát lao ñoäng.

(cid:132) Caùc nöôùc coù xu höôùng xuaát khaåu caùc saûn phaåm coù naêng suaát lao ñoäng tuyeät ñoái cao vaø nhaäp khaåu caùc sp coù naêng suaát tuyeät ñoái thaáp.

(cid:132) Theo moâ hình naày taøi nguyeân moãi QG söû duïng hieäu quaû hôn, lôïi ích theá giôùi taêng leân nhôø chuyeân moân hoaù quoác teá.

GV: NGUYEN HUU LOC 9

Lôïi theá tuyeät ñoái

Hoa kyø

Anh Quoác

Saûn Phaåm

6 W

1 W

Luùa mì (giaï/h)

4 C

5 C

Vaûi

(m/h)

GV: NGUYEN HUU LOC 10

Moâ hình maäu dòch:

Hoa kyø sx luùa mì W Anh quoác sx vaûi C

GV: NGUYEN HUU LOC 11

Nhaän xeùt:

(cid:134) Ñeà cao vai troø chuyeân moân hoaù lao ñoäng quoác teá. (cid:134) Khaúng ñònh caùc nöôùc ñeàu coù lôïi töø thöông maïi quoác

teá nhôø söû duïng taøi nguyeân hieäu quaû hôn.

Haïn cheá:

(cid:134) Coi phaân coâng lñ quoác teá nhö trong nöôùc. Thöïc teá coù khaùc nhau veà theå cheá quoác gia, phong tuïc taäp quaùn. (cid:134) Vaán ñeà maäu dòch vôùi caùc nöôùc coù taát caû sp ñeàu coù

naêng suaát lñ tuyeät ñoái thaáp (LDCs).

GV: NGUYEN HUU LOC 12

3. Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh

Caùc giaû thieát:

(cid:134) Hai quoác gia vaø hai saûn phaåm.

(cid:134) Maäu dòch töï do.

(cid:134) Lao ñoäng di chuyeån töï do trong

moät quoác gia.

GV: NGUYEN HUU LOC 13

(cid:134) Phí saûn xuaát coá ñònh.

(cid:134) Khoâng phí vaän taûi.

(cid:134) Lyù thuyeát giaù trò-lao ñoäng.

GV: NGUYEN HUU LOC 14

Noäi dung

(cid:134) Maäu dòch quoác teá khoâng chæ laøm taêng naêng suaát maø coøn laø ñieàu kieän caàn ñeå tích luyû tö baûn.

(cid:134) Trao ñoåi maäu dòch quoác teá laø chìa khoaù cho söï ñaàu tö sinh lôïi vaø do ñoù laøm kinh teá caùc nöôùc tham gia maäu dòch taêng tröôûng.

GV: NGUYEN HUU LOC 15

(cid:134) Moät nöôùc khoâng coù lôïi theá tuyeät ñoái vôùi caùc nöôùc khaùc vaãn coù theå tìm ñöôïc lôïi ích töø thöông maïi quoác teá neáu chuyeân moân hoaù vaø xuaát khaåu caùc saûn phaåm coù lôïi theá tuyeät ñoái lôùn hôn caùc saûn phaåm khaùc trong nöôùc. (cid:134) Phaùt bieåu: Caùc nöôùc coù khuynh höôùng xuaát khaåu caùc saûn phaåm coù naêng suaát lao ñoäng töông ñoái cao vaø nhaäp khaåu caùc saûn phaåm coù naêng suaát lao ñoäng töông ñoái thaáp.

GV: NGUYEN HUU LOC 16

Moâ hình maäu dòch:

a1/b1 > a2/b2

(cid:134) Neáu coù

thì QG1 xk A nk B, coøn QG2 xk B nk A.

(cid:134) Ngöôïc laïi a1/b1 < a2/b2 Moâ hình ñaûo laïi.

(cid:134) Ñaëc bieät a1/b1 = a2/b2 Khoâng coù maäu dòch.

GV: NGUYEN HUU LOC 17

Lôïi theá so saùnh

Hoa kyø

Anh Quoác

Saûn Phaåm

6 W

1 W

Luùa mì (giaï/h)

4 C

2 C

Vaûi

(m/h)

GV: NGUYEN HUU LOC 18

Class Discussion

• Key questions for discussion

– 1. Should a national government intervene to protect the country’s domestic firms by:

• taxing foreign goods entering the domestic

market?

• constructing other barriers against imports?

– 2. Should a national government directly

help the country’s domestic firms to increase their foreign sales through:

• export subsidies? • government-to-government negotiations? • guaranteed loan programs?

Class Exercise

1.

In groups of 3-4 design a political manifesto (aka action plan for government) to drive economic growth and development in your home country.

2. How will your policies encourage investment by multinational enterprises, development of local firms while ensuring that the benefits are widely distributed in the economy?

– – – –

Consider: - trade, investment policies - government spending - industry policy

Lôïi ích cuûa maäu dòch:

(cid:134) Döïa treân phaân tích giöûa sx tröïc tieáp cho thò tröôøng noäi ñòa hay sx giaùn tieáp roài trao ñoåi. (cid:134) Lôïi ích phaân chia cho caùc nöôùc phuï thuoäc vaøo tyû leä trao ñoåi (khaû naêng ñaøm phaùn), phaûi naèm trong khung trao ñoåi maäu dòch. (cid:134) Khung trao ñoåi ñeå maäu dòch xaûy ra:

4C < 6W < 12 C

GV: NGUYEN HUU LOC 21

Lôïi ích maäu dòch theo tæ leä trao ñoåi

Tyû leä trao ñoåi

Lôïi ích maäu dòch UK

US

The World

6W – 4C 6W – 5C 6W – 6C 6W – 7C 6W – 8C 6W – 9C 6W – 10C 6W – 11C 6W – 12C

0C 1C 2C 3C 4C 5C 6C 7C 8C

Non-trading Win-win 8C 8C Fifty-fifty 8C 8C Win-win Non-trading

8C 7C 6C 5C 4C 3C 2C 1C 0C

GV: NGUYEN HUU LOC

22

Tæ giaù hoái ñoaùi vaø lôïi theá so saùnh.

(cid:134) Trung quoác, Indonesia, VN, … coù khaû naêng caïnh tranh thu huùt FDI duø khoâng coù lôïi theá tuyeät ñoái. (cid:134) Nhaø sx ôû DCs giaûm cost raát lôùn khi chuyeån sx qua LDCs: moät nhaø sx deät may Hoa kyø coù theå giaûm 95% tieàn phaûi traû cho moãi giôø laøm vieäc khi chuyeån nhaø maùy sang Trung quoác.

(cid:134) LDCs cuõng phaûi caïnh tranh laån nhau: nhieàu vieäc laøm ôû LDC naày bò maát sang LDC khaùc coù ÑK lao ñoäng thaáp hôn.

(cid:134) Lôïi theá so saùnh phuï thuoäc vaøo tyû giaù hoái ñoaùi.

GV: NGUYEN HUU LOC 23

Thí duï 1h lao ñoäng ôû Hoa kyø laø 6 USD, taïi Anh laø 1 GBP

Giaù caû saûn phaåm

Hoa kyø

Anh quoác

1 USD

1 GBP

Giaù luùa mì Pw

1,5 USD

0,5 GBP

Giaù vaûi

Pc

GV: NGUYEN HUU LOC 24

Lôïi theá so saùnh = f (tyû giaù hoái ñoaùi)

R$/£

R1 = 2

R2 = 3 USD giaûm giaù

R3 = 1 USD taêng giaù

Anh quoác

Hoa kyø

Hoa kyø

Anh quoác

Hoa kyø

Anh quoác

2 $ 1 $

1 $ 1,5 $

3 $ 1,5 $

1 $ 1,5 $

1 $ 0,5 $

Pw Pc

1 $ 1,5 $ Ø

GV: NGUYEN HUU LOC

25

Nhaän xeùt

(cid:134) Khung tæ giaù hoái ñoaùi khi coù ngoaïi thöông: 1 < R$/£ < 3 (cid:134) Khi ñoàng noäi teä giaûm giaù thì giaù haøng xuaát khaåu trôû neân reû hôn taïi thò tröôøng nöôùc ngoaøi: laøm taêng tính caïnh tranh cho haøng xk. (cid:134) Trade-off between devaluation and international debt,should VN devaluate its currency? Suggest up to 25000 < RVND/USD < 3 0000 while its debt in 2009 is equal to18 bil USD!

(cid:134) TQ giử 8 Yuan # 1 USD: thaáp hôn thöïc teá töø 25%-40% laø nguyeân nhaân gaây thaâm huït ngoaïi thöông cho Hoa kyø hơn 200 tyû USD/năm

(cid:134) 7/2007 Quoác hoäi Hoa ky thoâng qua ñaïo luaät yeâu caàu TQ taêng giaù ñoàng Yuan neáu khoâng muoán bò aùp duïng thueá choáng phaù giaù haøng xuaát khaåu. (Source:China Daily, 7/07)

GV: NGUYEN HUU LOC 26

Misconceptions about comparative advantage

(cid:134) Free trade is beneficial only if your country is

strong enough to stand up to foreign competition. “Many small under-developed countries do not obtain comparative advantage in any commodity”.

(B, Bruce-Biggs, the End of Free Trade, Wall Street Journal, 28 Feb

1983)

GV: NGUYEN HUU LOC 27

(cid:134) Foreign competition is unfair and hurts other countries when it is based on low wage

”Free trade between the United State, with its much lower wages, would lead to a giant sucking sound as U.S. industry moved south”, (Ross Perot, 1993, presidential candidate).

GV: NGUYEN HUU LOC 28

(cid:134) Trade exploits a country and made it worse off if its workers receive much lower wages than workers in other nations.

GV: NGUYEN HUU LOC 29

Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh vaø thöïc teá

Naêng suaát lao ñoäng tuyeät ñoái LDCs luoân thaáp hôn DCs raát nhieàu laàn. Thöïc teá naêm 2007 trong khi VN nhaäp sieâu töø Trung quoác taêng töø 4,4 tæ USD (2006) leân 7,5 tæ USD (2007) thì VN xuaát sieâu lôùn sang Hoa kyø vaø EU laø caùc nöôùc coù coâng ngheä tieân tieán vaø naêng suaát lao ñoäng tuyeät ñoái cao hôn VN ô taát caû caùc ngaønh SX (Source: GSO 2007). (cid:134) Kieåm ñònh McDougall.

(cid:134) Kieåm ñònh Bela Balassa.

GV: NGUYEN HUU LOC 30

GV: NGUYEN HUU LOC 31

GV: NGUYEN HUU LOC 32

Keát luaän:

(cid:134) Laø moâ hình quan troïng vì giaûi thích ñöôïc luoàn maäu

dòch giöûa LDCs vaø DCs.

(cid:134) Laø moâ hình kinh teá quoác teá duy nhaát ñöôïc thöïc teá

xaùc nhaän.

(cid:134) Tự do thương mại khuyến khích cạnh tranh, hạ gia

cả , XK: LDCs (cid:198) DCs

GV: NGUYEN HUU LOC 33

Haïn cheá

(cid:134) Ñöa ra möùc ñoä chuyeân moân hoaù khoù tìm thaáy

trong thöïc teá thöông maïi quoác teá.

(cid:134) Cho raèng thöông maïi quoác teá khoâng aûnh höôûng ñeán phaân phoái thu nhaäp trong noäi boä caùc nöôùc vaø do ñoù döï ñoaùn caùc nöôùc noùi chung luoân thu lôïi töø thöông maïi. Thöïc teá thöông maïi quoác teá coù taùc ñoäng maïnh ñeán phaân phoái thu nhaäp.

GV: NGUYEN HUU LOC 34

(cid:134) Khoâng thaáy ñöôïc vai troø cuûa nhöõng khaùc bieät veà nguoàn löïc giöûa caùc nöôùc coù theå laø moät cô sôû cuûa thöông maïi neân ñaõ boû qua maûng thöông maïi trong ñoù caùc nöôùc buoân baùn döïa treân nguoàn löïc voán coù cuûa quoác gia: OPEC vaø caùc nöôùc G7 veà daàu hoaû, Canada vaø Hoa kyø veà laâm saûn.

(cid:134) Boû qua vai troø cuûa lôïi theá nhôø qui moâ laø cô sôû cuûa thöông maïi quoác teá neân khoâng giaûi thích taïi sao coù doøng thöông maïi lôùn giöûa caùc nöôùc töông töï nhö nhau.

(cid:134) Haïn cheá cuûa lyù thuyeát giaù trò-lao ñoäng: (i) moät sp ñöôïc sx khoâng chæ bôûi moät yeáu toá ñaàu vaøo, (ii) lao ñoäng goàm: phoå thoâng, chuyeân moân vaø haøn laâm.

GV: NGUYEN HUU LOC 35

Globalisation of Production

(cid:132) A qualitative shift in the world economy has seen the emergence of an integrated international production

system (IIP) or a ‘global factory’ (Buckley & Ghauri, 2004)

(cid:132) Eg. Ford ‘Global Car’

(cid:133) -Parts/components sourced worldwide (cid:133) -Assembly in three strategic locations (cid:133) -Sales worldwide

Video Clip: The Globalization of the Automobile Industry http://jp.youtube.com/watch?v=7v_LLkEIYc0

Example: Global Factory

(cid:132) Global factory NOT limited to manufacturing

(cid:132) Eg. Software

development and distribution for global banking firms

COMAC AR21 “Phượng Hoàng Vổ Cánh” Máy bay hành khách đầu tiên do Trung Quốc chế tạo nhưng cấu kiện sản xuất từ 19 công ty hàng không Hoa Kỳ và nhiều nước EU

4. Lyù thuyeát chi phí cô hoäi

(cid:134) Laø soá löôïng moät loaïi saûn phaåm naøo ñoù caàn phaûi bôùt ñi (chi phí) ñeå coù ñuû taøi nguyeân (một cơ hội) sản xuất taêng leân moät ñôn vò saûn phaåm ñang xeùt.

Thí duï: taïi Hoa kyø moät con boø taêng troïng 1 kg khi aên 8

kg nguû coác thì chi phí cô hoäi cuûa thòt boø laø 8.

(cid:134) Chi phí cô hoäi cuûa sp X laø dY/dX.

(cid:134) Coù theå ñöôïc tính töø: (i) naêng suaát lao ñoäng, (ii) ñöôøng giôùi

haïn khaû naêng saûn xuaát.

GV: NGUYEN HUU LOC 39

(i) Tính chi phí cô hoäi:

Döïa vaøo naêng suaát sản phẩm

Taïi Hoa kyø:

6W # 4C neân

(cid:134) Chi phí cô hoäi cuûa luùa mì

Saûn phaåm Hoa kyø Anh Quoác

dC/dW = 2/3

(cid:134) Chi phí cô hoäi cuûa vaûi

6W 1W

Luùa mì

dW/dC = 3/2

Taïi Anh quoác:

1W # 2C neân

4C 2C

Vaûi

(cid:134) Chi phí cô hoäi cuûa luùa mì

dC/dW =2

(cid:134) Chi phí cô hoäi cuûa vaûi

dW/dC = 1/2

GV: NGUYEN HUU LOC 40

Ñöôøng giôùi haïn khaû naêng saûn xuaát quoác gia:

(cid:134) Bieåu dieån toång saûn löôïng caùc sp maø moät nöôùc sx ñöôïc khi söû duïng heát nguoàn löïc quoác gia: toaøn duïng nhaân löïc, khoâng coøn ñaát hoang vaø coâng ngheä sx hoaøn haûo.

GV: NGUYEN HUU LOC 41

GV: NGUYEN HUU LOC 42

Chi phí cô hoäi cuûa sp X laø dY/dX= heä soá goùc tieáp tuyeán = tgα

(cid:134) Taïi Hoa kyø

(cid:134) Taïi Anh quoác tgα’ = 120/60 = 2

tgα = 120/180 = 2/3

(cid:134) Moâ hình: moät nöôùc seû

(cid:134) Cô sôû maäu dòch: chi phí cô hoäi (coá ñònh) khi saûn xuaát saûn phaåm cho khu vöïc xuaát khaåu reû hôn chi phí ñoù ñoái vôùi caùc nöôùc khaùc.

xuaát khaåu saûn phaåm coù chi phí cô hoäi thaáp hôn caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi vaø nhaäp khaåu saûn phaåm coù chi phí cô hoäi cao hôn chi phí saûn xuaát saûn phaåm ñoù trong nöôùc.

GV: NGUYEN HUU LOC 43

Töông töï: chi phí cô hoäi cuûa sp Y laø dX/dY= tgβ

Taïi Hoa kyø

Taïi Anh quoác

tgβ = 180/120 = 3/2

tgβ’ = 60/120 = 1/2

GV: NGUYEN HUU LOC 44

Moâ hình maäu dòch

Do tgα < tgα’ : Hoa kyø coù chi phí cô hoäi sx luùa

thaáp hôn Anh.

mì tgβ’ < tgβ : ngöôïc laïi, Anh coù chi phí cô hoäi sx vaûi nhoû hôn Hoa kyø. Moâ hình : (cid:134) Hoa kyø chuyeân moân hoaù vaø xk luùa mì. (cid:134) Anh quoác chuyeân moân hoaù vaø xk vaûi.

GV: NGUYEN HUU LOC 45

Ảnh hưởng của ngoại thương đến Khả năng Sản xuất Quốc gia

(cid:132) Lôïi ích cuûa ngoaïi thöông: di chuyeån töø ñieåm treân ñöôøng giôùi haïn

khaû naêng saûn xuaát (ñieåm A) ra ngoaøi ñöôøng giôùi haïn khaû naêng saûn xuaát (ñieåm E).

(cid:132) Nguyeân nhaân: nguoàn löïc quoác gia ñöôïc söû duïng hieäu quaû hôn neàn

kinh teá töï caáp töï tuùc. Do trao ñoåi (open-door policy) vaø chuyeân moân hoaù saûn phaåm (specialization) coù lôïi theá caïnh tranh vì ñaùnh ñoåi nguoàn löïc ít hôn caùc nöôùc khaùc.

47 GV: NGUYEN HUU LOC

GV: NGUYEN HUU LOC 48

GV: NGUYEN HUU LOC 49

A case study video: saûn xuaát vaø xuaát khaåu maùy bay Airbus – moâ hình maäu dòch khoâng döïa vaøo lôïi theá so saùnh

GV: NGUYEN HUU LOC 50