LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ
TRƯỜNG ðẠI HỌC BÁCH KHOA TP. HCM
NỘI DUNG MÔN HỌC
Giảng viên: PGS. TS. NGUYỄN THỐNG
E-mail: nguyenthong@hcmut.edu.vn or nthong56@yahoo.fr
Web: http://www4.hcmut.edu.vn/~nguyenthong
CHƯƠNG 1: Khái niệm về kinh tế ñầu tư. CHƯƠNG 2: Nội dung lập dự án ñầu tư. CHƯƠNG 3: Dự báo. CHƯƠNG 4: Hoạch ñịnh dự án. CHƯƠNG 5: Chỉ tiêu ñánh giá & lựa chọn dự án. CHƯƠNG 6: Phân tích Kinh tế, xã hội - Tài chính, CHƯƠNG 7: Phân tích rủi ro. CHƯƠNG 8 : Phân tích lạm phát. CHƯƠNG 9: Thẩm ñịnh dự án. Giới thiệu phần mềm CRYSTAL BALL
Tél. (08) 38 640 979 - 098 99 66 719 7/22/2010
1
7/22/2010
2
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo
KỸ THUẬT DỰ BÁO
Mô hình hồi quy
Mô hình Chuỗi thời gian
Mô hình ñịnh tính
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo MUÏC ÑÍCH • Trong quaù trình phaân tích döï aùn (keùo daøi trong töông lai) (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) caàn thieát phaûi öôùc löôïng moät soá tham soá döï aùn: saûn löïông tieâu thuï, giaù baùn saûn phaåm, chi phí naêng löôïng,…
P/p chuyên gia
Hồi quy ñơn. bôi, phi tuyến
Làm trơn hàm mu2 Holt Winters
Ý kiến Ban ñiều hành, người bán
NOÄI DUNG • Trình baøy caùc kyõ thuaät döï baùo treân cô sôû soá lieäu ñã ñươ(cid:12)c quan saùt trong quaù khöù.
Neural Network
Phân ra2
7/22/2010
3
7/22/2010
4
Box Renkins
PGS. Dr. Nguyễn Thống
Ý kiến người tiêu dùng PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo
MÔ HÌNH LẤY Ý KIẾN NGƯỜI BÁN HÀNG
MÔ HÌNH LẤY Ý KIẾN BAN ðIỀU HÀNH Sư8 dụng kha: rộng rãi ở Doanh nghiệp: (cid:1)Lấy ý kiến của nhaA quản trị cấp cao, phuD trách
(cid:1) Do tiếp xúc thường xuyên khách hàng (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)
các bôD phận quan trọng.
hiểu ro2 nhu cầu, thiD hiếu khách hàng
(cid:1) Có thê8 dưD ñoán hàng tiêu thuD tại khu vực
mình kinh doanh.
(cid:1) Tập hợp nhiều người bán khác khu vực (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)
dưD báo.
(cid:1) Ý kiến các chuyên gia vêA Marketing, tài chính,… NHƯỢC ðIỂM: - Tính chu8 quan - Ý kiến người cấp cao chi phối.
NHƯỢC ðIỂM: - Tính chu8 quan người bán hàng
7/22/2010
5
7/22/2010
6
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo MÔ HÌNH CHUYÊN GIA (DELPHI) (cid:1) Thu thập ý kiến chuyên gia bằng bảng các câu hỏi LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo MÔ HÌNH LẤY Ý KIẾN NGƯỜI TIÊU DÙNG sẵn:
(cid:1) Lập Phiếu ñiều tra. (cid:1) Thu thập dư2 liệu tưA người tiêu dùng vêA nhu cầu
- Mỗi chuyên gia ñược yêu cầu tra8 lời 1 bảng câu hỏi. - Nhân viên dưD báo tổng hợp & sắp xếp các tra8 lời phục vụ dưD báo. - Dựa vào tóm tắt, thiết lập bảng câu hỏi khác ñê8 phục vụ nội dung dưD báo. - Tập hợp sô: liệu, nếu ñạt yêu cầu (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) STOP, nếu không (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) tiếp tục lập bảng câu hỏi.
hiện tại cũng như tương lai. (cid:1) Phỏng vấn trực tiếp, gián tiếp. NHƯỢC ðIỂM: - Mất nhiều thời gian - Chuẩn bị phức tạp, kho: khăn vaA tốn kém - Câu tra8 lời ñôi khi không chính xác.
7
7/22/2010
8
ƯU ðIỂM: - Tránh ñược các liên hêD cá nhân, không xãy ra va chạm giữa các chuyên gia vaA họ không bị ảnh hưởng bởi 7/22/2010 một ý kiến của người nào ño: có ưu thê:.
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
=
a
+
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo MOÂ HÌNH CHUOÃI THÔØI GIAN LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo MOÂ HÌNH LAØM TRÔN HAØM MUÕ Ñaây laø phöông phaùp laøm trôn tuyeán tính, ñöôïc ñònh nghóa bôûi bieåu thöùc hoài quy nhö sau:
-
]
[
• Moâ hình laøm trôn haøm muõ. • Moâ hình Holt-Winter. • Moâ hình chuỗi thời gian (moâ hình vôùi
1
F 1
- -
a
Hay
phương pháp phân rã, mô hình Box Renskin).
= F F 1 t t + - a (1
.
x F t t )
F t
1
-
Vôùi
&x 1 = x F t t ñöôïc goïi laø haèng soá laøm trôn.
[1;0]˛a
7/22/2010
9
7/22/2010
10
xt : giaù trò quan saùt taïi thôøi ñieåm t (ñaõ bieát). Ft : giaù trò döï baùo taïi thôøi ñieåm t (hieän taïi).
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
DỰ BÁO
x= 1 a =
x
a
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo Vieát döôùi daïng töôøng minh nhö sau : DÖÏ BAÙO VÔÙI P/P LAØM TRÔN HAØM MUÕ Töø caùc giaù trò döï baùo Ft vaø quan saùt xt, caùc giaù trò döï baùo cho caùc thôøi ñieåm trong töông lai:
a x
(1
(1
+ 3
+ - a )x 2
2 ) F 1
-
Ft+1 = Ft + α(xt – Ft) Theo p/p naøy (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Ft+n=…= Ft+3 = Ft+2 = Ft+1 (baèng nhau)
= a a =
x 3 x
a + - (1 2 + - a (1 a + - (1
F 1 F 2 F 3 F 4
4
=
a
+ a
a
x
a (1
)F 1 = a )F 2 )F 3 a )x
(1
(1
4
+ 3
+ - a 2 ) x 2
- -
x1 3 ) F 1
PHÖÔNG PHAÙP XAÙC ÑÒNH GIAÙ TRÒ α (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) P/p MAD (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Giaû söû ta coù N soá lieäu ñaõ quan saùt ñöôïc trong quaù khöù. Choïn (N-k) soáâ lieäu vaø laøm trôn vôùi giaù trò α xaùc ñònh.
(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Sau ñoù döï baùo cho k soá coøn laïi (giaù trò baèng nhau). (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Tính ñoä leäch tuyeät ñoái bình quaân AD vaø töø ñoù choïn α: (cid:1) Ft laø toå hôïp tuyeán tính caùc quan traéc trong quaù khöù. (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Giaù trò phuï thuoäc giaûm daàn theo caùc giaù trò xt, xt-1, xt-2 , xt-
3...
7/22/2010
11
7/22/2010
12
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo
x
+
+
F t
i
i
t
∑
= i 1,k
=
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo Tieâu chuaån MAD (Minimum Absolute Deviation) -
MAD
min
k
fi
X
Gia: trị quan sát
Ví duï: Doanh thu trung bình naêm (xt) ghi nhaän trong chu kyø töø naêm 1998 ñeán 2005 ñöôïc trình baøy trong baûng sau. Giaû söû chuùng ta muoán döï baùo soá lieäu baèng phöông phaùp haøm muõ vôùi heä soá α=0.3. Tính F2006, F2007.
F
Gia: trị dưD báo
7/22/2010
13
7/22/2010
14
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo Goïi F laø chuoãi giaù trò döï baùo. Trình töï tính toaùn nhö
α= 0.3
α= 0.5
sau :
Abs. Devi.
Abs. Devi.
T
x
F
F
=
(giá tri gốc) ? 180 ? ?
1998
x= =
180 a
+
(
F 1998 F 1999
x 1999
F 1998
- 168 ? ?
1999
- 159 ? ?
2000
=
+ + a
- 175 ? ?
2001
F
) = )
2000
F 1999
x 2000
190 ? ?
2002
( +
=
1998 F 1998 = 180 0.3(168 180) 176.4 F 1999 = 176.4 0.3(159 176.4) 171.2
- 205 ? ?
2003
Tổng hôïp keát quaû tính nhö sau: 180 ? ?
2004
15
7/22/2010
16
182 ? ?
2005 7/22/2010
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
a a
F(a
a a
F(a
T 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
x 180 169 158 175 190 205 180 182
a =0.5) 180.0 174.5 166.3 170.6 180.3 192.7 186.3 184.2
Abs. Dev. 0.0 5.5 8.3 4.4 9.7 12.3 6.3 2.2
T 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
x 180 169 158 175 190 205 180 182
a =0.3) 180.0 176.7 171.1 172.3 177.6 185.8 184.1 183.4
Abs. Dev. 0.0 7.7 13.1 2.7 12.4 19.2 4.1 1.4
7/22/2010
17
7/22/2010
18
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
a =0.3:
210
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo Keát quaû döôùi daïng ñoà thò a a
x , F
Giá trị dự báo với trường hợp a • F2006 = F2005 +0.3*(x2005-F2005)
200
=183.5+0.3(182-183.5)=183.05
190
• F2009 = F2008 = F2007 =F2006 =183.05
180
x
170
w=0.3
160
w=0.5
150
1998
2000
2002
2004
a a a a a a a a
T 2006
7/22/2010
7/22/2010
19
20
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
a a
XAÙC ÑÒNH a
a THEO TIEÂU CHÍ MAD (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Min
a a a
Baøi taäp: Doanh soá (CA) cuûa moät Coâng ty Z trong voøng 5 naêm 6 thaùng gaàn ñaây ñöôïc ghi laïi trong baûng soá lieäu sau.
a a a
ñònh a phaùp soá muõ cho 2 tröôøng hôïp a
Baøi taäp: Laáy soá lieäu baøi taäp treân. Ñeå xaùc , laøm trôn soá lieäu CA baèng phöông 1=0,3 vaø
a a a a a a a a a a a
Haõy laøm trôn soá lieäu CA baèng phöông phaùp soá muõ vôùi 2 tröôøng hôïp heä soá laøm trôn khaùc nhau a
1=0,3 vaø
2=0,6.
a a a
theo tieâu chí MAD.
2=0,5 vôùi taäp soá lieäu töø 1998 ñeán 2002. Xaùc ñònh gía trò döï baùo töø 2003 ñeán 2005, tính AD cho moãi tröôøng hôïp vaø töø ñoù xaùc ñònh a
7/22/2010
21
7/22/2010
22
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
α=0.3
Quùy 1 2 3 4 5 6 7
α=0.6
x 20 30 35 50 23 36 40
Quùy F AD F AD
1 20.0 0.0 20.0 0.0
2 23.0 7.0 26.0 4.0
3 26.6 8.4 31.4 3.6
4 33.6 16.4 42.6 7.4
5 30.4 7.4 30.8 7.8
8 9 10 11 12 13 14 15
70 30 40 50 75 32 40 55
8 45.1 24.9 57.0 13.0
9 40.6 10.6 40.8 10.8
10 40.4 0.4 40.3 0.3
11 43.3 6.7 46.1 3.9
12 52.8 22.2 63.5 11.5
13 46.6 14.6 44.6 12.6
6 32.1 3.9 33.9 2.1 14 44.6 4.6 41.8 1.8
7 34.5 5.5 37.6 2.4 15 47.7 7.3 49.7 5.3
23
16 17 21 22 18 19 20
35 45 50 43 60 80 78 7/22/2010
16 56.8 21.2 66.7 7/22/2010 11.3
18 48.1 5.1 44.9 1.9
19 51.7 8.3 53.9 6.1
20 60.2 19.8 69.6 10.4
21 55.6 10.6 54.8 9.8
22 53.9 3.9 51.9 24 1.9
PGS. Dr. Nguyễn Thống
17 50.3 15.3 47.7 12.7 PGS. Dr. Nguyễn Thống
80
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
x , F
70
60
50
x
40
trong ñoù:
b
[
- a a a a
Moâ hình HOLT-WINTERS • Trong moâ hình Holt-Winters, phương pháp làm trơn hàm mũ ñược áp dụng cho cả thành phần mùa và thành phaàn xu thế của số liệu. Mô hình ñược biểu thị bởi hệ phương trình sau ñây: Ft= αxt + (1-α)(Ft-1+Tt-1) ] b = - (1
)T
F F t
+ t 1
T t
t 1
30
w=0.3 w=0.6
[1;0]˛b
- - a a a a haèng soá laøm trôn xu theá (choïn).
T
20
1
3
5
7
9 11 13 15 17 19 21
7/22/2010
25
7/22/2010
26
vôùi Tt : xu theá ñöôïc laøm trôn taïi thôøi ñieåm t. Ft : döï baùo vôùi haøm muõ taïi thôøi ñieåm t.
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo
=
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ DỰ BÁO Chương 3: Dự báo Giá trị dự báo trong mô hình Holt-Winters ñược
T 2
x 1
2
F 1t
2
2
a
-
-+ 1(
x + )TF)( 2
F = a = F 3
2
3
xác ñịnh bởi: =+ =+
F 2t
=
b
b
Các bước thực hiện trong mô hình Holt-Winters như sau. Tính toán các giá trị E và T ñược thực hiện từ thời ñiểm t=2: x x
-+ 1(
T 3
F( 3
)F 2
T) 2
=
a
a
-+ 1(
x
F)(
-
F t
t
)T 1t
+
=+
+ TF t t + T2F t t Ft: giá trị ñã làm trơn theo p/p Holt-Winters. • Toång quaùt giaù trò döï baùo cho chu kyø thöù k: kT t
F kt
F t
=
b
- + b
-
7/22/2010
27
7/22/2010
28
1t -+ 1(
T)
T t
)FF( 1t
t
1t
- - -
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
b ) cuøng nguyeân lyù nhö ñaõ noùi trong moâ
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo b b
Choïn (α,b
7 8 9 10 11 12 Thaùng
hình haøm muõ (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) TIÊU CHÍ MAD.
31.4 46 46.1 41.9 45.5 53.5 Naêm 1 94.2 85.4 86.2 89.9 89.2 99.1 Naêm 2 Ví dụ: Doanh thu của một Công ty theo tháng của 136.3 146.8 146.1 151.4 150.9 ??? những năm gần ñây ñược ghi nhận như sau: Naêm 3
b =0.5
1 2 3 4 5 6 Thaùng 4.8 4 5.5 15.6 23.1 23.3 Naêm 1 b b b
Duøng moâ hình Holt-Winters, döï baùo cho caùc thaùng 12/naêm 3, thaùng 1,2,3/naêm 4. vôùi α=0.7 vaø
7/22/2010
30
48.4 61.6 65.6 71.4 83.4 93.6 Naêm 2 100.3 111.7 108.2 115.5 119.2 Naêm 3 7/22/2010 125.2 29
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo
Keát quaû:
b b
Với α=0.7; b
b =0.5
E
0.8
= =
x 2 x7.0
3
-
T 2 F 3 =
=
+
2 )8.04(3.05.5*7.0 =
-+
F(5.0 3
32
7/22/2010
31
7/22/2010
N x F T 1 4.8 - - 2 4 4 -0.8 3 5.5 4.8 0 4 15.6 12.4 3.8 5 23.1 21 6.2 6 23.3 24.5 4.8 - 7 8 9 10 11 12 - 31.4 46 46.1 41.9 45.5 53.5 30.8 43.1 47.9 45.8 46.3 51.8 - - Chương 3: Dự báo = = 4 x 2 2 = - = - 4 4.8 x 1 -+ + )TF)(7.01( 2 8.4 T T)5.01( )F 3 2 2 = + = 0)8.0(5.0)48.4(5.0 5.6 8.9 6.9 2.4 1.4 3.5
Tiếp tục cho ñến
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
E , T 35 35
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
N 25 26 27 28 29 30 N 13 14 15 16 17 18 x 100.3 111.7 108.2 115.5 119.2 125.2 x 48.4 61.6 65.6 71.4 83.4 93.6 F 100.1 109.4 110.5 115.1 119.3 124.7 F 50.5 58.6 64.9 71.1 81.5 92.4 T T 1.1 4.6 5.4 5.8 8.1 9.5 3.8 6.5 4.2 4.2 4.8 3.8
34
7/22/2010
33
7/22/2010
19 20 21 22 23 24 31 33 32 34 35 94.2 85.4 86.2 89.9 89.2 99.1 136.3 146.1 146.8 151.4 150.9 96.5 90.8 87.7 88.9 89.1 96.1 134.2 148.5 145.2 152.4 152.9 6.8 0.5 -1.2 -0.1 0.1 3.6 7.2 6.2 9.1 5 2.7
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
b =0,2.
b b b
Baøi taäp: Doanh thu 7 naêm gaàn nhaát cuûa Coâng ty Z nhö sau. Xaùc ñònh döï baùo F8, F9 vôùi moâ hình Holt-Winters coù α=0,7 vaø
1 2 3 4 5 6 7 Năm
280 282 278 284 280 285 286 x
Giaù trò döï baùo cho caùc thaùng keá tieáp: • F36=F35+T35=152.9+2.7=155.6 (thaùng 12/III) • F37 =F35+2T35=152.9+2*2.7=158.3 (thaùng 1/IV) • F38 =F35+3T35=152.9+3*2.7=161.0 • F39 =F35+4T35=152.9+4*2.7=163.7 • F40 =F35+5T35=152.9+5*2.7=166.4
F ? ? ? ? ? ? ?
36
7/22/2010
35
7/22/2010
T ? ? ? ? ? ? ?
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
KẾT QUẢ DADNG ðỒ THỊ
Hướng dẫn:
x , E
286
284
1 2 3 4 5 6 7 Năm
282
x 280 282 278 284 280 285 286
280
F
F 280 282 279.2 282.99 281.47 284.31 285.96
278
x
276
T 0 2 1.44 1.91 1.22 1.55 1.57
=287.53 =289.10
1
3
5
7T
F8 =F7+T7 =285.96+1.57 F9 =F7+2T7 =285.96+2*1.57
7/22/2010
37
7/22/2010
38
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo
b a a b b Chương 3: Dự báo a & b XAÙC ÑÒNH a
a a b b
Baøi taäp: Laáy soá lieäu treân, döï baùo vôùi moâ hình Holt-Winters caùc vôùi caëp (a b ) laø (0,7;0,2) & (0.5;0,3) vaø duøng a ;b soá lieäu 5 naêm ñaàu (döï baùo cho 2 naêm cuoái).
PHÂN TÍCH CHUỖI THỜI GIAN (cid:1) Phương pháp phân rã (cid:1) Phương pháp Box-Renkins (AR (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Auto Regressive MA (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Mobile Average ARMA, ARIMA, SARIMA)
(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Töø ñoù choïn caëp tham soá (a
a ;b
b ) theo
a a b b
tieâu chí MAD.
7/22/2010
39
7/22/2010
40
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
PHÂN TÍCH CHUỖI THỜI GIAN (PHƯƠNG PHÁP PHÂN RÃ)
??? Y
PHƯƠNG PHÁP PHÂN RÃ Chuỗi số liệu ñược nghiên cứu tách
Y5
biệt theo 2 yếu tố: (cid:1) Xu thế số liệu (vĩ mô) (cid:1) Biến ñổi mùa (vi mô)
Y0
7/22/2010
41
7/22/2010
42
0 t t1 t4 t2 t3 t5 t. tn+1 tn
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) ðể ñánh giá yếu tố xu thế, phương pháp sử dụng phổ biến là phương pháp bình phương tối thiểu (BPTT).
1. PHÂN TÍCH XU THẾ: ðây là một phân tích liên quan ñến chuỗi nhiều năm, do ñó ta sẽ sử dụng số liệu hàng năm ñể phân tích. Một cách tổng quát ta cần phải có một chuỗi dài ít ra là 10(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)15 năm.
Y ??? Xu theá tuyeán tính Y=a+bt
∆Y6
(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) ðây là phương pháp cho phép xác ñịnh ñược ñường cong (thẳng) hoặc mặt phẳng (siêu mặt phẳng) biểu thiD xu thê: sô: liệu, giới thiệu "tốt nhất" số liệu trong quá khứ (“gaàn vôùi soá lieäu quan saùt”).
∆Y3
43
7/22/2010
44
Y0 t 0 7/22/2010 t3 t7 t6 t4 t1 t8 t5 t2 PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
Xu theá tuyeán tính Y=a+bt
(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)Trong trường hợp cá biệt khi nhận thấy xu thế của biến khảo sát trong thời gian dài là tuyến tính, phương trình sẽ xác ñịnh bởi:
Y = a + bt
Y
trong ñó t biểu thị thời gian (năm) và a, b chỉ các thông số ñược xác ñịnh ñường thẳng tính ñược từ phương pháp BPTT.
Gia: trị (a+bti)
Sai biệt giữa quan sát & gia: trị tính tưA xu thê: ∆Y6 Y0
Gia: trị quan sát
46
7/22/2010
45
t 0 7/22/2010 t3 t7 t6 t4 t1 t8 t5
PGS. Dr. Nguyễn Thống
t2 PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo D D
Töø ñoù:
] =
-
[1]
0
i
∑
i
• Gọi D D yi Chương 3: Dự báo [ + 2 y (a bt ) i
N
N
là khoảng cách thẳng ñứng từ ñiểm quan sát (ti,Yi) ñến ñường thẳng cần xác ñịnh. Ta ñịnh nghĩa haøm muïc tieâu: -
[2]
[ 2 y
] + (a bt ) .t
0
i
i
= i
∑
=
=
D
[ a(Y
min
2 Y i
i
)bt i
∑
∑
i
= 1i
= 1i
- D Quan sát 2 ] + ⇒ Xu thế
Giải hệ phương trình trên ta có:
yt.Nyt i
i
i
i
∑
=
b
=
0
t
t.N
2 i
2 i
∑
-
i
=
0
=
- • ðây là một hàm 2 biến a và b, ñể cho D cực trị (với ý nghĩa vật lý của bài toán ta biết ñó là cực tiểu) ta phải có:
a
i y
tb
i
i
7/22/2010
47
7/22/2010
48
¶ ¶ ¶ ¶
D a D b
-
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
t
t
n
1
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
HAØM TÍNH a, b TRONG EXCEL (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Intercept(Y,X) (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) tính tung ñoä
=
t
i
goác a cuûa quan heä tuyeán tính.
++ ... n n (cid:2)(cid:2)(cid:2)(cid:2) số quan trắc
(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Linest(Y,X) (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) tính heä soá b (ñoä doác cuûa quan heä tuyeán tính giöõa Yi & Xi).
7/22/2010
49
7/22/2010
50
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
Chuù yù: Trong trường hợp xu thế không phải là tuyến tính, ta có thể xét ñến dạng ñường cong hàm mũ y = abt hoặc dạng parabol y = a + bt + ct2.
(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Các thông số a, b, c vẫn xác ñịnh dựa vào khái niệm bình phương tối thiểu mà ta vừa nghiên cứu trên.
7/22/2010
51
7/22/2010
52
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
ðể nhận biết ảnh hưởng của thành phần mùa lên chuỗi thời gian khảo sát ta dùng thông số gọi là chỉ số mùa.
- Nếu số liệu theo tháng, ta có 12 giá trị
ððÁÁNH GI NH GIÁÁ SSỰỰ BIBIẾẾN ðN ðỔỔI I THEO MÙÙAA THEO M
is.
- Nếu số liệu theo qúy, ta có 4 giá trị is. - Nếu giá trị tính theo 6 tháng, ta có 2
5353
7/22/2010
54
giá trị is.
7/22/2010 7/22/2010 PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo
Chương 3: Dự báo Chuù yù: Giaù trò is,t thay ñoåi chung quanh giaù trò 1
TÍNH CHỈ SỐ MÙA
k,si
Xu theá tuyeán tính Y=a+bt
TưA sô: liệu quan trắc chỉ số mùa ñược
???
tính tưA is,t như sau:
is,t3=AB/AC >1 is,t4 <1 (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) is,t thay ñổi quanh gia* trị 1 Y B
is,t=[giá tr(cid:1) quan tr(cid:2)c] / [giá tr(cid:1) cho b(cid:3)i
C
y=[a+bt]t]
Y0
(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Chu: ý: Có bao nhiêu sô: liệu quan trắc (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) có bấy nhiêu chỉ sô: is,t
55
7/22/2010
56
t 0 7/22/2010 A t3 t7 t6 t4 t1 t8 t5
PGS. Dr. Nguyễn Thống
t2 PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
GIÁ TRỊ CHỈ SỐ MÙA HIỆU CHỈNH
4
N
∑ = i
kts ,
(4
quy
)
i,s
=∑ i
(12
thang
)
i,s
1
=
=
= 1i
i
;
k
12,1
ks ,
Từ các giá trị is,t, các giá trị ñại biểu is ñược tính bằng giá trị trung bình của các tháng (quý) tương ứng: • Theo tháng:
Ta phải có: 12 =∑ i = 1i (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Hiệu chỉnh:
N
=
=
kts ,
N ∑ = i
i
(
thang
)
i
i
(
quy
)
i k,s
k,s
k,s
k,s
4
1
=
=
;
k
4,1
i
i
ks ,
i
i,s
12 12 ∑
i,s
4 ∑
N
= 1i
= 1i
• Theo qúy:
Với N (số tháng, qúy,..) có trong chuỗi số liệu
7/22/2010
57
7/22/2010
58
phân tích.
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo
DỰ BÁO VỚI MÔ HÌNH PHÂN RÃ Giá trị dự báo tại thời ñiểm t của biến nghiên
cứu y*
=
]
[ a
bt
t ñược xác ñịnh như sau: + * * y i t
, ks
t
=
Chương 3: Dự báo Chuỗi CVS (lọai bỏ ảnh hưởng mùa trong chuỗi giá trị quan sát) Sự hiệu chỉnh mùa này cho phép chúng ta muốn so sánh kết quả của các tháng khác nhau trong một mùa nhằm ñể biết nếu có sự tăng hay giảm ñã xảy ra so với giá trị bình thường. Giá trị hiệu chỉnh mùa sẽ ñược tính như sau:
y
y
chuoi
CVS
* k,t
* k,t
fi fi
Gia: trị cho bởi ñường xu thê:
y i
k,s
k tương ứng với tháng (mùa) tại thời ñiểm t.
7/22/2010
59
7/22/2010
60
k=1,12 (số liệu tháng) hay 1,4 (số liệu qúy)
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo Ví dụ: Soá lieäu kinh doanh theo quyù (CA, tyû ñoàng) cuûa
DỰ BÁO
ðƯỜNG XU THẾ y =a+bt
moät Coâng ty cho 6 naêm gaàn nhaát nhö sau: Y
61
7/22/2010
7/22/2010
62
1 21 2 30 3 35 4 55 Qúy Năm 1 Y5 2 24 36 40 75 3 31 40 50 80 4 33 40 55 83 Y0 5 36 43 60 85 0 t t1 6 46 50 ? ? t4 t2 t3 t5 t6 t8 t7
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn
Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
SỐ LIỆU DƯỚI DẠNG ðỒ THỊ
a. Xác ñịnh xu thế biểu diễn bởi ñường thẳng bằng phương pháp bình phương tối thiểu. Từ ñó xác ñịnh hệ số biến ñổi mùa ñaị biểu cho 4 qúy.
b. Xác ñịnh doanh thu tính từ mô hình (quý
1/năm 1 ñến quý 2/năm 6).
c. Hãy dự báo doanh thu cho quý 3 và 4 của
năm cuối cùng vaA quy: 1, 2 năm kê: tiếp.
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Giá trị cột (4) xem trong bảng sau 17
11 13
19
15
21
1
3
5
7
9
7/22/2010
63
7/22/2010
64
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
Quùy t CA Xu theá is,t Döï baùo
(1) (2) (3) (4)=bt+a (5)=(3)/(4) (7)=(4)*(6) Chæ soá muøa (6)
HHƯỚƯỚNG DNG DẪẪNN
6565
66
1 2 3 4 0 1 2 3 21 30 35 55 33.49 34.84 36.18 37.53 0.627 0.861 0.967 1.465 0.656 0.813 0.994 1.536 21.97 28.33 35.99 57.66
1 2 3 4 7/22/2010 38.88 40.23 41.57 42.92 0.617 0.895 0.962 1.747 0.656 0.813 0.994 1.536 25.51 32.72 41.34 65.93
7/22/2010 7/22/2010 PGS. Dr. Nguyễn Thống
4 24 5 36 6 40 7 75 PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
68
7/22/2010
67
7/22/2010
1 8 31 44.27 0.7 0.656 29.04 2 9 40 45.62 0.877 0.813 37.1 3 10 50 46.96 1.065 0.994 46.7 0.654 0.762 1.039 1.439 0.761 0.809 4 11 80 48.31 1.656 1.536 74.21 1 12 33 49.66 0.665 0.656 32.58 1 2 3 4 1 2 3 4 16 17 18 19 20 21 22 23 36 43 60 85 46 50 ? ? 55.05 56.39 57.74 59.09 60.44 61.78 63.13 64.48 0.656 0.813 0.994 1.536 0.656 0.813 0.994 1.536 36.11 45.86 57.42 90.77 39.65 50.25 62.78 99.05 2 13 40 51 0.784 0.813 41.48 3 14 55 a= b= 33.49 1.347 52.35 1.051 0.994 52.06 4 15 83 53.7 1.546 1.536 82.49 Quùy 1 Quùy 2 Quùy 3 Quùy 4 Total 0.671 0.832 1.017 1.571 Sum=4,09 0.656 0.813 0.994 1.536 Sum=4,00
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo
Chương 3: Dự báo DỰ BÁO Bài tập: Soá lieäu kinh doanh theo quyù (CA, tyû ñoàng) cuûa moät Coâng ty cho 5 naêm gaàn nhaát nhö sau:
Năm
1
2
3
4
5
Quy:
I
12
20
25
30
50
II
15
40
45
50
60
Qúy 3 năm 6: t=22 : (cid:2)(cid:2)(cid:2)(cid:2) W22=[33.49+1.347*22]*0.994 = 62.78 Qúy 4 năm 6: t=23 : (cid:2)(cid:2)(cid:2)(cid:2) W23=[33.49+1.347*23]*1.536 = 99.05 Qúy 1 năm 7: t=24 : (cid:2)(cid:2)(cid:2)(cid:2) W24=[33.49+1.347*24]*0.656 = 65.82
III
40
50
60
70
80
IV
60
75
90
95
110
7/22/2010
69
7/22/2010
70
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo Chương 3: Dự báo
a. Xác ñịnh hệ số biến ñổi mùa ñại biểu cho 4
SỐ LIỆU DẠNG ðỒ THỊ
qúy.
b. Xác dưD báo doanh thu tính từ mô hình (quý
1/năm 6 ñến quý 4/năm 6).
120 100
HƯỚNG DẪN: Xem BAITAP-Chuoi thoi gian.xls
80 60 40
a= b=
23.73 3.171
20 0
1
3
5
7
9
11
13
15
17
19
21
72
7/22/2010
71
7/22/2010
is,t 0.544 0.794 1.120 1.523 Sum=3.982
is,t hiệu chỉnh 0.547 0.798 1.125 1.530 Sum=4.00
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PGS. Dr. Nguyễn Thống
LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 3: Dự báo
HẾT CHƯƠNG 3
7/22/2010
73
