Lập trình cơ bản: Ngôn ngữ lập trình C
Đỗ Thị Mai Hường Bộ môn Hệ thống thông tin Khoa Công nghệ thông tin
Mảng, con trỏ và xâu ký tự
Tài liệu tham khảo • Kỹ thuật lập trình C: cơ sở và nâng cao, Phạm
Văn Ất, Nhà xuất bản KHKT – Chương 6
• The C programming language 2nd Edition,
Brian Kernighan and Dennis Ritchie, Prentice
Hall Software Series – Chương 4
• The C programming language 2nd Edition,
Brian Kernighan and Dennis Ritchie, Prentice
Hall Software Series – Chương 5
Chương 7 - Phần 1
3
Nội dung
• Mảng một chiều
• Mảng hai chiều
• Con trỏ và phép toán trên con trỏ
– Khai báo con trỏ
– Phép gán con trỏ
– Truy xuất giá trị qua con trỏ
• Con trỏ và mảng
• Cấp phát vùng nhớ cho con trỏ
– Khái niệm
– Khởi tạo
– Các thao tác trên xâu ký tự
4
Chương 7 - Phần 1
• Xâu ký tự
PHẦN 1. MẢNG MỘT CHIỀU VÀ NHIỀU CHIỀU
5
Mảng một chiều
• Khái niệm
• Khai báo
• Truy xuất dữ liệu
6
Dữ liệu kiểu mảng
• Khái niệm
– Là một kiểu dữ liệu có cấu trúc do người lập
trình định nghĩa.
– Biểu diễn một dãy các biến có cùng kiểu. Ví dụ:
dãy các số nguyên, dãy các ký tự…
– Kích thước được xác định ngay khi khai báo
và không bao giờ thay đổi.
– NNLT C luôn chỉ định một khối nhớ liên tục
cho một biến kiểu mảng.
7
Khai báo biến mảng (tường minh)
• Tường minh
[];
[][]…[];
–
• Lưu ý
– Phải xác định
báo.
– Mảng nhiều chiều:
N1*N2*…*Nn
8
– Bộ nhớ sử dụng = • Ví dụ 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 0 1 9 2 • Cú pháp • Ví dụ 10 Chương 7 - Phần 1 • Phải xác định cụ thể số phần tử ngay lúc 11 • Nên sử dụng chỉ thị tiền xử lý #define để • Gồm các cách sau – Khởi tạo giá trị cho mọi phần tử của mảng 0 1 2 3 29122912 17061706 15061506 19041904 a – Khởi tạo giá trị cho một số phần tử đầu mảng 1 0 2 3 29122912 17061706 00 00 12 a • Gồm các cách sau – Khởi tạo giá trị 0 cho mọi phần tử của mảng 0 1 2 3 00 00 00 00 a 0 1 2 3 29122912 17061706 15061506 19041904 13 a • Thông qua chỉ số • Ví dụ 0 1 2 3 – Các truy xuất • Hợp lệ: a[0], a[1], a[2], a[3] • Không hợp lệ: a[-1], a[4], a[5], … => Cho kết thường không như mong muốn! 14 thường mà phải gán trực tiếp giữa các phần
tử tương ứng • Ví dụ 15 Chương 7 - Phần 1 tử của mảng #include int ary[MAX];
int i,n;
printf(“Nhap n = ”);
scanf(“%d”,&n);
for(i=0; i printf(“\n Enter value: %d : ”, i+1);
scanf(“%d”,&ary[i]); }
for(i=1; i<10; i++) printf(“a[%d]=%d\n“,i,
ary[i]) } 16 1.
• Nhập mảng có n phần tử kiểu nguyên, in ra các phần
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14. #include int ary1[MAX], ary2[MAX], sum[MAX];
int i,n;
printf(“Nhap n = ”);scanf(“%d”,&n);
for(i=0; i printf(“\n Enter value: %d : ”, i+1);
scanf(“%d”,&ary1[i]); }
for(i=0; i printf(“\n Enter value: %d : ”, i+1);
scanf(“%d”,&ary2[i]); 1.
• Nhập 2 mảng có n phần tử kiểu nguyên, tính và in ra
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18. }
for(i=1; i<10; i++)sum[i]=ary1[i]+ary2[i];
for(i=1; i<10; i++) printf(“a[%d]=%d\n“,i, sum[i])
} 17 • Khái niệm • Khai báo • Truy xuất dữ liệu 18 0 1 … n-1 0 … n-1 … … 0 0 An Am,n 19 n-1 m-1 0 … n-1 0 … n-1 0 … n-1 … … … 0 0 0 An n-1 n-1 n-1 dòng > cột dòng < cột dòng = cột 0 … n-1 0 … n-1 0 … n-1 … … … 0 0 0 An n-1 n-1 n-1 20 dòng + cột > n-1 dòng + cột < n-1 dòng + cột = n-1 • Cú pháp 21 • Ví dụ – Tường minh 22 • Thông qua chỉ số 0 1 2 3 • Ví dụ 0 1 – Các truy xuất • Hợp lệ: a[0][0], a[0][1], …, a[2][2], a[2][3] 23 • Không hợp lệ: a[-1][0], a[2][4], a[3][3] 2 mà phải gán trực tiếp giữa các phần tử 24 • Nhập mảng có n dòng, m cột các phần tử kiểu nguyên, in các phần tử của mảng ra màn hình #include int a[MAX][MAX];
int i,n,m;
//Nhap mang
printf(“Nhap n = ”);scanf(“%d”,&n);
printf(“Nhap m = ”);scanf(“%d”,&m);
for (i=0; i for (j=0; j printf(“Nhap a[%d][%d]: ”, i, j);
scanf(“%d”, &a[i][j]); 25 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15. } • Nhập mảng có n dòng, m cột các phần tử kiểu nguyên, in các phần tử của mảng ra màn hình (tiếp) // In cac phan tu cua mang
for (i=0; i for (j=0; j 26 16.
17.
18.
19.
20.
21. } • Nhập 2 mảng A, B có n dòng, m cột các phần tử kiểu nguyên, tính và in #include int a[MAX][MAX], b[MAX][MAX], c[MAX][MAX];int i,n,m;
//Nhap 2 mang
printf(“Nhap n = ”);scanf(“%d”,&n);
printf(“Nhap m = ”);scanf(“%d”,&m);
for (i=0; i for (j=0; j printf(“Nhap a[%d][%d]: ”, i, j);
scanf(“%d”, &a[i][j]); } for (i=0; i for (j=0; j printf(“Nhap a[%d][%d]: ”, i, j);
scanf(“%d”, &b[i][j]); } 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
27 các phần tử của mảng C = A + B // Tinh cac phan tu cua mang C
tử của mảng C = A + B (tiếp)
for (i=0; i for (j=0; j c[i][j] = a[i][j] + b[i][j]; // In cac phan tu cua mang C
for (i=0; i for (j=0; j 28 • Nhập 2 mảng A, B có n, m cột các phần tử kiểu nguyên, tính và in các phần
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24. } lớn nhất, nhỏ nhất của mảng. 2. Nhập mảng có n dòng, m cột phần tử kiểu nguyên, tìm phần tử lớn nhất, nhỏ nhất của mảng 3. Nhập mảng có n phần tử kiểu nguyên, nhập giá trị x, tìm xem x có trong mảng không, xác định vị trí xuất hiện đầu tiên. 4. Nhập mảng có n dòng, m cột phần tử kiểu nguyên, nhập giá trị x, tìm xem x có xuất hiện trong mảng 29 không, xác định các vị trí xuất hiện vector đó có vuông góc với nhau không? 6. Sắp xếp mảng một chiều bằng các phương pháp • Phương pháp chọn • Phương pháp nổi bọt 7. Nhập vào một dãy, tìm phần tử lớn nhất, nhỏ nhất và các vị trí có phần tử đạt giá trị lớn nhất, nhỏ nhất. 8. Tính và in ra tích hai ma trận vuông cấp n x n. 9. Nhập ma trận A (n x m) và kiểm tra xem có hai cột 30 đứng cạnh nhau có tổng bằng nhau hay không? thực, tính và in mảng C=A*B 11.Nhập 2 mảng A(n,m), B(m,n) phần tử kiểu số thực, kiểm tra A có là chuyển vị của B hay không 12.Nhập A(n,n) với n không giới hạn trước, kiểm tra A có là ma trận đơn vị không? 31 13.Xây dụng ma trận A(n,m), sao cho các phần tử có giá trị theo dạng xoắn ốc (n, m không 32 • Cú pháp: • Ý nghĩa: Khai báo một biến có tên là Tên con trỏ dùng để chứa địa chỉ của các biến có kiểu Kiểu dữ liệu. • Ví dụ 1: Khai báo 2 biến a,b có kiểu int và 2 biến pa, pb là 2 biến con trỏ kiểu int. int a, b, *pa, *pb; • Ví dụ 2: Khai báo biến f kiểu float và biến pf là con trỏ float float f, *pf; • Chú ý: Nếu chưa muốn khai báo kiểu dữ liệu mà con trỏ ptr đang chỉ đến, ta sử dụng: void *ptr; Sau đó, nếu ta muốn con trỏ ptr chỉ đến kiểu dữ liệu gì cũng được. 33 Tác dụng của khai báo này là chỉ dành ra 2 bytes trong bộ nhớ để cấp phát cho biến con trỏ ptr. • Toán tử & dùng để định vị con trỏ đến địa chỉ của một biến đang làm việc. • Cú pháp: Ví dụ: Gán địa chỉ của biến a cho con trỏ pa, gán địa chỉ của biến b cho con trỏ pb. 34 Lưu ý:
• Khi gán địa chỉ của biến tĩnh cho con trỏ cần phải lưu ý kiểu dữ liệu của chúng. • Ví dụ sau đây không đúng do không tương thích kiểu: • Phép gán ở đây là sai vì Con_Tro_Thuc là một con trỏ kiểu float (nó chỉ có thể chứa được địa chỉ của biến kiểu
float); trong khi đó, Bien_Nguyen có kiểu int 35 • Để truy cập đến nội dung của ô nhớ mà con trỏ chỉ tới, ta sử dụng cú pháp: • Với cách truy cập này thì * trong phần khai báo biến con trỏ. biến con trỏ: int x=100; int *ptr; ptr=&x; Lưu ý: Khi gán địa chỉ của một biến cho một biến con trỏ, mọi sự thay đổi trên nội dung ô • nhớ con trỏ chỉ tới sẽ làm giá trị của biến thay đổi theo (thực chất nội dung ô nhớ và biến 36 chỉ là một) int y= *ptr; #include “stdio.h”
#include “conio.h”
void main()
{ ,a,b); int a,b,*pa,*pb;
a=2;
b=8;
printf("\nGia tri cua bien a=%d \nGia tri cua
bien b=%d ",a,b);
pa=&a;
pb=&b;
printf("\nNoi dung cua o nho con tro pa tro
toi=%d",*pa);
printf("\nNoi dung cua o nho con tro pb tro
toi=%d ",*pb);
*pa=20; /* thay doi gia tri cua *pa*/
*pb=25; /* thay doi gia tri cua *pb*/
printf("\nGia tri moi cua bien a=%d \nGia tri moi
cua bien b=%d “
/* a, b thay doi theo*/
getch(); 37
} • Trong C có mối quan hệ chặt chẽ giữa con trỏ và mảng: các phần tử của mảng có thể được xác định nhờ chỉ số hoặc thông qua con trỏ. Phép toán lấy địa chỉ: • Giả sử ta có khai báo: double b[20]; phép toán: &b[9] sẽ cho địa chỉ của phần tử b[9]. Tên mảng là một hằng địa chỉ: • Khi chúng ta khai báo: float a[10]; máy sẽ bố trí bố trí cho mảng a mười khoảng nhớ liên tiếp. • Mỗi khoảng nhớ là 4 byte. • Như vậy, nếu biết địa chỉ của một phần tử nào đó của mảng a, thì ta có thể dễ dàng suy ra địa chỉ của các phần tử khác của mảng. • Trong C ta có: a &a[0] 38 a+i &a[i] *(a+i) a[i] • Khi con trỏ pa trỏ tới phần tử a[k] của mảng a thì: pa+i trỏ tới phần tử thứ i sau a[k], có nghĩa là nó trỏ tới a[k+i]. pa-i trỏ tới phần tử thứ i trước a[k], có nghĩa là nó trỏ tới a[k-i]. *(pa+i) tương đương với pa[i]. • Ví dụ: sau hai câu lệnh: float a[20],*pa; pa=&a; // pa=&a[0]; • Khi đó, 4 cách viết sau có tác dụng như nhau và cùng truy cập đến phần tử thứ i của mảng a: 39 Cách 1: #include "stdio.h"
void main()
{ Vào số
liệu cho các
phần tử của
một mảng
và tính tổng
các phần tử
của chúng. float a[4],tong;
int i;
for (i=0;i<4;++i)
{ printf("\n a[%d]=",i);
scanf("%f",(a+i)); 40 }
tong=0;
for (i=0;i<4;++i)
tong+=a[i]; Cách 2: #include "stdio.h"
void main()
{ Vào số
liệu cho các
phần tử của
một mảng
và tính tổng
các phần tử
của chúng. float a[4],tong, *troa;
int i;
troa=a;
for (i=0;i<4;++i)
{ printf("\n a[%d]=",i);
scanf("%f",troa+i); }
tong=0;
for (i=0;i<4;++i)
tong+=a[i]; printf("\n Tong cac phan tu mang la:%8.2f
",tong); }
41 Cách 3: #include "stdio.h"
void main()
{ Vào số
liệu cho các
phần tử của
một mảng
và tính tổng
các phần tử
của chúng. float a[4],tong,*troa;
int i;
troa=a;
for (i=0;i<4;++i)
{ printf("\n a[%d]=",i);
scanf("%f",troa+i); }
tong=0;
for (i=0;i<4;++i) tong+=*(troa+i); printf("\n Tong cac phan tu mang la:%8.2f
",tong); }
42 • Giả sử ta có mảng hai chiều a[2][3] có 6 phần tử ứng với sáu địa chỉ liên tiếp trong bộ nhớ được xếp theo thứ tự sau: • • Phép cộng địa chỉ : C coi mảng hai chiều là mảng (một chiều) của mảng, như vậy khai báo của mảng). • Vì vậy: a trỏ phần tử thứ nhất của mảng: phần tử a[0][0] ... 43 hai chiều ta có thể dùng con trỏ như minh hoạ ở ví dụ sau: – pa trỏ tới – pa+1 trỏ tới – pa+2 trỏ tới – pa+3 trỏ tới – pa+4 trỏ tới – pa+5 trỏ tới 44 Cách 1:
#include "stdio.h"
void main()
{ Dùn
g con trỏ
để vào số
liệu cho
mảng hai
chiều float a[2][3],*pa;
int i;
pa=(float*)a;
for (i=0;i<6;++i) scanf("%f",pa+i); } Cách 2:
#include "stdio.h"
void main()
{ 45 float a[2][3],*pa;
int i;
for (i=0;i<6;++i) scanf("%f",(float*)a+i); • Con trỏ dùng để lưu địa chỉ của biến. Mỗi kiểu địa chỉ của biến cần có kiểu con trỏ tương ứng. Phép gán địa chỉ cho con trỏ chỉ có thể thực hiện được khi kiểu địa chỉ phù hợp với kiểu con trỏ. Theo khai báo: • • Ta có: • a là mảng 2 chiều, có 600 phần tử kiểu float. a là địa chỉ kiểu float[30]. • pa là con trỏ float. • pn là mảng 30 con trỏ kiểu float. • pm là con trỏ kiểu float [30]. • Như vậy, phép gán: float a[20][30], *pa,*pn[30],(*pm)[30]; • Nhưng phép gán:
46 #include "conio.h"
#include "stdio.h" void main()
{ float a[2][3]={{1.0,2.0,3.0},{4.0,5.0,6.0}}, *p,
(*pm3)[3];
float *b;
int i;
p=(float *)a;
pm3=a;
for (i=0;i<6;i++) printf("%f", *(p+i)); printf("\n");
b=(float*)pm3;
for (i=0;i<3;i++) printf("%f", b[i]); printf("\n");
b=(float*)(pm3+1);
for (i=0;i<3;i++) printf("%f", b[i]); getch(); 47
} Có 4 phép toán liên quan đến con trỏ và đại chỉ là: Phép gán.
Phép tăng giảm địa chỉ.
Phép truy cập bộ nhớ.
Phép so sánh. • Phép gán: Phép gán chỉ thực hiện với các con trỏ cùng kiểu. Muốn gán các con trỏ khác kiểu phải dùng phép ép kiểu. int x;
char *pc;
pc=(char*)(&x); • Phép tăng giảm địa chỉ: Sử dụng phép toán này để di chuyển giữa các ô nhớ: • Ví dụ: Các câu lệnh: float x[30],*px;
px=&x[10]; 48 • Cho con trỏ px là con trỏ float trỏ tới phần tử x[10]. Ta có: px+i trỏ tới phần tử x[10+i]
px-i trỏ tới phần tử x[10-i] • Phép truy cập bộ nhớ: Con trỏ float trỏ tới địa chỉ dài 4 byte, con trỏ int trỏ tới địa chỉ dài 2 byte, con trỏ char trỏ tới địa chỉ dài 1 byte. • Ví dụ: khai báo: • Khi đó ta có các nhận xét sau: Nếu trỏ pf trỏ đến byte thứ 100 thì *pf biểu thị vùng nhớ 4 byte liên tiếp từ byte 100
đến 103. Nếu trỏ pi trỏ đến byte thứ 100 thì *pi biểu thị vùng nhớ 2 byte liên tiếp từ byte 100
đến 101. Nếu trỏ pc trỏ đến byte thứ 100 thì *pc biểu thị vùng nhớ 1 byte chính là byte 100. • Phép so sánh: Cho phép so sánh các con trỏ cùng kiểu. • Ví dụ nếu p1 và p2 là các con trỏ cùng kiểu thì nếu: p1 49 p1==p2 nếu địa chỉ p1 trỏ tới cũng là địa chỉ p2 trỏ tới. p1>p2 nếu địa chỉ p1 trỏ tới cao hơn địa chỉ p2 trỏ tới. Đoạn chương trình tính tổng các số thực dùng phép so sánh con trỏ: Dùng con trỏ char để tách các byte của một biến nguyên, ta làm như sau: Giả sử ta có biến nguyên n được khai báo như sau: Khi đó: 50 • Cú pháp: • Đây là con trỏ đặc biệt, con trỏ không kiểu, nó có thể nhận địa chỉ • Ví dụ: Câu lệnh sau là hợp lệ: • Con trỏ void thường dùng làm tham số hình thức để nhận bất kỳ địa chỉ kiểu nào từ tham số thực. Trong thân hàm phải dùng phép chuyển đổi kiểu để chuyển sang dạng địa chỉ cần xử lý. • Chú ý: Các phép toán tăng giảm địa chỉ, so sánh và truy cập bộ 51 • Mảng con trỏ: là một mảng mà mỗi phần tử của nó là một con trỏ. • Cú pháp: • Khi gặp khai báo trên, máy sẽ cấp phát N khoảng nhớ liên tiếp cho N phần tử của mảng. • Ví dụ: Khai báo một mảng con trỏ kiểu double gồm 100 phần tử. Mỗi phần tử • Chú ý : • Bản thân các mảng con trỏ không dùng để lưu trữ số liệu. • Trước khi sử dụng một mảng con trỏ ta cần gán cho mỗi phần tử của nó 52 một địa chỉ. • • Cú pháp các hàm: là nitems*size byte. trỏ memblock size byte. kích thước của một số nguyên */ số nguyên*/ được 10 số nguyên*/ 53 • Một vùng nhớ đã cấp phát cho biến con trỏ, khi không cần sử dụng nữa, ta sẽ thu hồi lại vùng nhớ này nhờ hàm • Cú pháp: void free(void *block) • Ý nghĩa: Giải phóng vùng nhớ được quản lý bởi con trỏ block. • Ví dụ: Ở ví dụ trên, sau khi thực hiện xong, ta giải phóng vùng nhớ cho 2 biến con trỏ pa & pb: 54 #include int *p,n,i,j,temp;
printf(“Nhap n = ”);scanf(“%d”,&n);
p = (int *)malloc(n*sizeof(int));
for(i=0; i printf(“\n Enter value: %d : ”, i+1);
scanf(“%d”,p+i); }
for(i=1; i<10; i++) printf(“%d\n“,i, *(p+i)) con trỏ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13. } 55 nhớ khi nó không cần dùng nữa. • Cú pháp: void free(void*ptr); • Hàm này giải phóng không gian được trỏ bởi ptr, để dùng cho tương lai. • ptr phải được dùng trước đó với lời gọi hàm 56 malloc(), calloc(), hoặc realloc(). • calloc tương tự như malloc, nhưng điểm khác biệt chính là mặc nhiên giá trị 0 được lưu vào không gian bộ
nhớ vừa cấp phát. • calloc yêu cầu hai tham số Tham số thứ nhất là số lượng các biến cần cấp phát bộ nhớ Tham số thứ hai là kích thước của mỗi biến • Cú pháp: • Ví dụ 57 • Bài 1: Cho đoạn chương trình sau: float pay; float *ptr_pay; pay=2313.54; ptr_pay = &pay; • Hãy cho biết giá trị của: a. pay b. *ptr_pay c. *pay 58 d. &pay • Bài 2: Tìm lỗi 59 biến? 2.Toán tử nào dùng để xác định giá trị của biến do con trỏ trỏ đến? 3.Phép lấy giá trị gián tiếp là gì?
4.Các phần tử trong mảng được sắp xếp trong bộ nhớ như thế nào? 5.Cho mảng một chiều data. Trình bày 2 cách lấy địa chỉ phần tử đầu tiên của mảng này. 6.Nếu ta truyền cho hàm đối số là mảng một chiều.
Trình bày hai cách nhận biết phần tử cuối của
mảng? 7.Trình bày 6 phép toán có thể thực hiện trên con
60 trỏ? 8.Cho con trỏ p1 trỏ đến phần tử thứ 3 còn con trỏ p2 1.Nhập vào một dãy số thực, tìm dãy con tăng có
nhiều phần tử nhất. 2.Nhập vào một dãy và kiểm tra xem dãy đã cho là
tăng hay không, nếu không hãy sắp xếp lại dãy
theo chiều tăng dần 3.Nhập vào một dãy số nguyên, kiểm tra xem dãy
là dãy giảm hay không? Nếu không hãy sắp xếp lại
dãy 61 4.Nhập dãy số nguyên dương. Xét xem trong dãy
có số nguyên tố hay không? Nếu có, hãy in ra giá 62 • Khái niệm – Kiểu char chỉ chứa được một ký tự. Để lưu trữ
một xâu ký tự (nhiều ký tự) ta sử dụng mảng
(một chiều) các ký tự. – Xâu ký tự kết thúc bằng ký tự ‘\0’ (null) Độ dài xâu ký tự = kích thước mảng – 1 • Ví dụ 63 • Khởi tạo như mảng thông thường ‘T’ ‘H’
‘T’ ‘H’ ‘C’ ‘S’
‘C’ ‘S’ ‘ ’‘ ’ ‘A’
‘A’ ‘\0’
‘\0’ 7 0 2 3 6 9 1 ‘T’ ‘H’
‘T’ ‘H’ ‘C’ ‘S’
‘C’ ‘S’ ‘ ’‘ ’ ‘A’
‘A’ ‘\0’
‘\0’ 64 6 3 2 1 • Sử dụng hàm puts 65 – Chỉ nhận các ký tự từ bàn phím đến khi gặp ký tự khoảng trắng hoặc ký tự xuống dòng. 66 • Sử dụng hàm gets – Nhận các ký tự từ bàn phím đến khi gặp ký tự xuống dòng. 67 • Thuộc thư viện – strcpy – strdup – strlwr/strupr – strrev – strcmp/stricmp – strcat – strlen 68 – strstr Sao chép xâu ký tự src sang xâu ký tự dest,
dừng khi ký tự kết thúc xâu ký tự ‘\0’ vừa
được chép.
! dest phải đủ lớn để chứa src Địa chỉ xâu ký tự dest char s[100];
s = “Tin hoc co so A”;
strcpy(s, “Tin hoc co so A”); // sai
// đúng 69 char *strcpy(char dest[], const char src[])
char *strcpy(char dest[], const char src[]) Tạo bản sao của một xâu ký tự s cho trước.
Hàm sẽ tự tạo vùng nhớ đủ chứa xâu ký tự
s. Thành công: Địa chỉ xâu ký tự kết quả
Thất bài: null char *s;
s = strdup(“Tin hoc co so A”); 70 char *strdup(const char s[])
char *strdup(const char s[]) Chuyển xâu ký tự s thành xâu ký tự thường
(‘A’ thành ‘a’, ‘B’ thành ‘b’, …, ‘Z’ thành ‘z’) Địa chỉ xâu ký tự s char s[] = “Tin hoc co so A!!!”;
strlwr(s);
puts(s); // tin hoc co so a!!! 71 char *strlwr(char *s)
char *strlwr(char *s) Chuyển xâu ký tự s thành xâu ký tự in (‘a’
thành ‘A’, ‘b’ thành ‘B’, …, ‘z’ thành ‘Z’) Địa chỉ xâu ký tự s char s[] = “Tin hoc co so A!!!”;
strupr(s);
puts(s); // TIN HOC CO SO A!!! 72 char *strupr(char *s)
char *strupr(char *s) Đảo ngược thứ tự các ký tự trong xâu ký tự
(trừ ký tự kết thúc xâu ký tự) Địa chỉ xâu ký tự kết quả char s[] = “Tin hoc co so A!!!”;
strrev(s);
puts(s); // !!!A os oc coh niT 73 char *strrev(char *s)
char *strrev(char *s) So sánh hai xâu ký tự s1 và s2 (phân biệt
hoa thường) < 0 nếu s1 < s2
== 0 nếu s1 == s2
>0 nếu s1 > s2 char s1[] = “tin hoc co so A!!!”;
char s2[] = “hoc tin co so A!!!”;
int kq = strcmp(s1, s2); // => kq > 0 74 int strcmp(const char *s1, const char *s2)
int strcmp(const char *s1, const char *s2) So sánh hai xâu ký tự s1 và s2 (không phân
biệt hoa thường) < 0 nếu s1 < s2
== 0 nếu s1 == s2
>0 nếu s1 > s2 char s1[] = “tin hoc co so A!!!”;
char s2[] = “TIN HOC CO SO A!!!”;
int kq = stricmp(s1, s2);// => kq == 0 75 int stricmp(const char *s1, const char *s2)
int stricmp(const char *s1, const char *s2) Nối xâu ký tự src vào sau xâu ký tự dest.
! Xâu dest phải đủ chứa kết quả Địa chỉ của xâu ký tự được nối char s1[100] = “Tin hoc”;
char s2[] = “co so A!!!”;
strcat(s1, “ ”);
strcat(s1, s2); // => “Tin hoc ”
// => “Tin hoc co so A!!!” 76 char* strcat(char *dest, const char *src)
char* strcat(char *dest, const char *src) unsigned Tính độ dài xâu ký tự s
size_t
(trong
cho
thay
Độ dài xâu ký tự s char s[] = “Tin hoc co so A!!!”;
int len = strlen(s); // => 18 77 size_t* strlen(const char *s)
size_t* strlen(const char *s) Tìm vị trí xuất hiện đầu tiên của s2 trong s1 Thành công: trả về con trỏ đến vị trí xuất hiện đầu tiên của s2 trong s1. Thất bại: trả về null char s1[] = “Tin hoc co so A!!!”;
char s2[] = “hoc”;
if (strstr(s1, s2) != null) printf(“Tim thay!”); 78 char* strstr(const char *s1, const char *s2)
char* strstr(const char *s1, const char *s2) 1. Xem thêm một số hàm khác như atoi, atol, atof : đổi xâu ký tự thành số itoa, ltoa, ultoa: đổi số thành xâu ký tự 2. Xóa tất cả các khoảng trắng của xâu ký tự s 3. Đếm xem có bao nhiêu từ trong xâu s. Xuất các từ trên các dòng liên tiếp. 4. Tìm từ có chiều dài dài nhất và in ra. 5. Trích ra n ký tự đầu tiên/cuối cùng/bắt đầu tại vị trí pos. 6. Tìm kiếm và thay thế xâu con trong xâu ký tự lớn 7. Viết chương trình nhập vào một xâu ký tự bất kỳ và xoá k ký 79 tự của xâu ký tự bắt đầu từ vị trí thứ n. strtok hoá xâu đó (kí tự đầu từ viết hoa, các kí tự khác viết thường, các từ cách nhau 1 dấu cách) 9. Nhập 3 xâu s1, s2, s3 (không quá 40 kí tự), thay xâu s2 bằng s3 trong s1 10.Nhập xâu kí tự. Đưa xâu đó về dạng chuẩn 80 (các từ cách nhau bởi 01 dấu cách, chữ cáiKhai báo biến mảng (tường
minh)
int Mang1Chieu[10];
Mang1Chieu
int Mang2Chieu[3][4];
Mang2Chieu
Khai báo biến mảng (không
tường minh)
– Không tường minh (thông qua khai báo kiểu)
typedef
typedef int Mang1Chieu[10];
typedef int Mang2Chieu[3][4];
Mang1Chieu m1, m2, m3;
Mang2Chieu m4, m5;
Số phần tử của mảng
khai báo, không được sử dụng biến hoặc
int n1 = 10; int a[n1];
hằng thường
const int n2 = 20; int b[n2];
#define n1 10
#define n2 20
int a[n1];
int b[n1][n2];
// int a[10];
// int b[10][20];
Khởi tạo giá trị cho mảng lúc
khai báo
int a[4] = {2912, 1706, 1506, 1904};
int a[4] = {2912, 1706};
Khởi tạo giá trị cho mảng lúc
khai báo
int a[4] = {0};
– Tự động xác định số lượng phần tử
int a[] = {2912, 1706, 1506, 1904};
Truy xuất đến một phần tử
– Cho mảng như sau
int a[4];
Gán dữ liệu kiểu mảng
• Không được sử dụng phép gán thông
#define MAX 3
typedef int MangSo[MAX];
MangSo a = {1, 2, 3}, b;
// Sai
b = a;
for (int i = 0; i < 3; i++) b[i] = a[i];
Ví dụ
Ví dụ
Mảng hai chiều
Ma Trận
Ma Trận
Khai báo biến mảng 2 chiều
– Tường minh
typedef
Khai báo biến mảng 2 chiều
int a[10][20], b[10][20];
int c[5][10];
int d[10][20];
– Không tường minh (thông qua kiểu)
typedef int MaTran10x20[10][20];
typedef int MaTran5x10[5][10];
MaTran10x20 a, b;
MaTran11x11 c;
MaTran10x20 d;
Truy xuất đến một phần tử
int a[3][4];
– Cho mảng 2 chiều như sau
Gán dữ liệu kiểu mảng
• Không được sử dụng phép gán thông thường
int a[5][10], b[5][10];
// Sai
• Ví dụ
b = a;
int i, j;
for (i = 0; i < 5; i++)
for (j = 0; j < 10; j++)
b[i][j] = a[i][j];
Ví dụ
Ví dụ
Ví dụ
Ví dụ
Bài tập thảo luận trên lớp
1. Nhập mảng có n phần tử kiểu nguyên, tìm phần tử
Bài tập
5. Nhập 2 vector có n phần tử kiểu nguyên, kiểm tra 2
Bài tập
10.Nhập 2 mảng A(n,m), B(m,n) phần tử kiểu số
PHẦN 2. CON TRỎ VÀ CÁC
PHÉP TOÁN
KhaiKhai bbááoo bibiếếnn con
con trtrỏỏ..
CCáác thao t
c thao táác trên con tr
c trên con trỏỏ ..
Gán địa chỉ của biến cho biến con trỏ:
Tên biến con trỏ.
pa=&a; pb=&b;
• Lúc này, hình ảnh của các biến trong bộ nhớ được mô tả
CCáác thao t
c thao táác trên con tr
c trên con trỏỏ (t)(t)
int Bien_Nguyen;
float *Con_Tro_Thuc;
...
Con_Tro_Thuc=&Bien_Nguyen;
CCáác thao t
c thao táác trên con tr
c trên con trỏỏ ..
Nội dung của ô nhớ con trỏ chỉ tới.
*
Ví dụ: Ví dụ sau đây cho phép khai báo, gán địa chỉ cũng như lấy nội dung vùng nhớ của
VVíí ddụụ
vvềề
con
con
trtrỏỏ
Con Con trtrỏỏ vvàà mmảảngng mmộộtt chichiềềuu
Con Con trtrỏỏ trtrỏỏ ttớớii ccáácc phphầầnn ttửử ccủủaa mmảảngng mmộột
chichiềềuu::
a[i]
*(a+i) pa[i]
*(pa+i)
VVíí ddụụ::
VVíí ddụụ::
VVíí ddụụ::
Con Con trtrỏỏ vvàà mmảảngng nhinhiềềuu chichiềềuu
Phép cộng địa chỉ trong mảng hai chiều:
a[0][0] a[0][1] a[0][2] a[1][0] a[1][1] a[1][2]
1
2
3
4
5
6
Phần
tử
Địa
chỉ
Tên mảng a biểu thị địa chỉ đầu tiên của mảng.
float a[2][3]; thì a là mảng mà mỗi phần tử của nó là một dãy 3 số thực (một hàng
a+1 trỏ phần tử đầu hàng thứ hai của mảng: phần tử a[0][1],
a+i trỏ phần tử đầu hàng thứ i của mảng: phần tử a[0][i].
Con Con trtrỏỏ vvàà mmảảngng nhinhiềềuu chichiềềuu (t)(t)
Con trỏ và mảng hai chiều:Để lần lượt duyệt trên các phần tử của mảng
float *pa,a[2][3];
pa=(float*)a;
Khi đó:
a[0][0]
a[0][1]
a[0][2]
a[1][0]
a[1][1]
a[1][2]
VVíí ddụụ::
KiKiểểuu con
con
con trtrỏỏ, , kikiểểuu đđịịaa chchỉỉ, , ccáácc phphéépp totoáánn trêntrên con
trtrỏỏ
Kiểu con trỏ và kiểu địa chỉ:
pa=a; là không hợp lệ (tuy nhiên sẽ có quá trình chuyển kiểu tự động).
pm=a; là hợp lệ.
VVíí ddụụ
vvềề ssửử
ddụụngng
con
con
trtrỏỏ
CCáác phc phéép top toáán trên con tr
n trên con trỏỏ
CCáác phc phéép top toáán trên con tr
n trên con trỏỏ (t)(t)
float *pf;
int *pi;
char *pc;
Ví dụ 1:
float a[100],*p,*pcuoi,tong=0.0;
pcuoi=(float*)(a+99);
/* Địa chỉ cuối dãy*/
VVíí ddụụ
for (p=(float*)a;p<=pcuoi;++p)
tong+=*p;
Ví dụ 2:
unsigned int n=0xABCD; /* Số nguyên hệ 16*/
char *pc;
pc=(char*)(&n);
*pc=0xAB (byte thứ nhất của n)
*(pc+1)=0xCD (byte thứ hai của n)
u void
Con trỏỏ kikiểểu void
Con tr
void *tên_con_trỏ;
kiểu bất kỳ.
void *pa;
float a[20][30];
pa=a;
nhớ không dùng được trên con trỏ void.
MMảảng con tr
ng con trỏỏ
double *pa[100];
pa[i] có thể dùng để lưu trữ một địa chỉ kiểu double.
CCấấp php pháát bt bộộ nhnhớớ cho bi
cho biếến con tr
n con trỏỏ
Trước khi sử dụng biến con trỏ, ta phải cấp phát vùng nhớ cho biến con trỏ này
quản lý địa chỉ. Việc cấp phát được thực hiện nhờ các hàm malloc(), calloc(),
realloc() trong thư viện alloc.h, hoặc stdlib.h.
void *malloc(size_t size); Cấp phát vùng nhớ có kích thước là size byte.
void *calloc(size_t nitems, size_t size); Cấp phát vùng nhớ có kích thước
void *realloc( void *memblock, size_t size ); Cấp phát lại ô nhớ cho con
• Ví dụ: Giả sử ta có khai báo:
int a, *pa, *pb;
pa = (int*)malloc(sizeof(int)); /* Cấp phát vùng nhớ có kích thước bằng với
pb= (int*)calloc(10, sizeof(int)); /* Cấp phát vùng nhớ có thể chứa được 10
pa= (int*) realloc(pa, 10*sizeof(int)); /* Cấp phát lại vùng nhớ có thể chứa
GiGiảảii phphóóngng vvùùngng nhnhớớ do do bibiếếnn con
con trtrỏỏ ququảảnn
lýlý
free().
free(pa);
free(pb);
Ví dụ
Cấp phát động mảng 1 chiều, nhập và in mảng sử dụng
Hàm free()
• Hàm free() được sử dụng để giải phóng bộ
Hàm calloc()
void *calloc( size_t num, size_t size );
float *calloc1, *calloc2;
calloc1 = (float *)calloc(3,sizeof(float));
Bài tập thảo luận trên lớp
Bài tập thảo luận trên lớp
#include
void main()
{
int *x, y = 2;
*x = y;
*x += y++;
printf("%d %d",*x,y);
getch();
}
Câu hỏi ôn tập lý thuyết
1.Toán tử nào dùng để xác định địa chỉ của một
Bài tập về nhà
Sử dụng con trỏ viết cac chương trình:
PHẦN 3. XÂU KÝ TỰ
Khái niệm
// Dài 29 ký tự
char hoten[30];
char ngaysinh[9]; // Dài 8 ký tự
Khởi tạo
– Độ dài cụ thể
char s[10] = {‘T’, ‘H’, ‘C’, ‘S’, ‘A’, ‘ ’, ‘\0’};
char s[10] = “THCS A”;
4
// Tự động thêm ‘\0’
8
5
char s[] = {‘T’, ‘H’, ‘C’, ‘S’, ‘ ’, ‘A’, ‘\0’};
char s[] = “THCS A”;
– Tự xác định độ dài
4
0
// Tự động thêm ‘\0’
5
Xuất xâu ký tự
• Sử dụng hàm printf với đặc tả “%s”
char monhoc[50] = “Tin hoc co so A”;
printf(“%s”, monhoc);
// Không xuống dòng
Tin hoc co so A
_
// Tự động xuống dòng
char monhoc[50] = “Tin hoc co so A”;
puts(monhoc);
printf(“%s\n”, monhoc);
Tin hoc co so A
_
Nhập xâu ký tự
• Sử dụng hàm scanf với đặc tả “%s”
– Xâu nhận được không bao gồm ký tự khoảng
char monhoc[50];
trắng và xuống dòng.
printf(“Nhap mot chuoi: “);
scanf(“%s”, monhoc);
printf(“Chuoi nhan duoc la: %s”, monhoc);
Nhap mot chuoi: Tin hoc co so A
Chuoi nhan duoc la: Tin_
Nhập xâu ký tự
– Xâu nhận được là những gì người dùng nhập
char monhoc[50];
printf(“Nhap mot chuoi: “);
(trừ ký tự xuống dòng).
gets(monhoc);
printf(“Chuoi nhan duoc la: %s”, monhoc);
Nhap mot chuoi: Tin hoc co so A
Chuoi nhan duoc la: Tin hoc co so A _
Một số hàm thao tác trên xâu ký
tự
Hàm sao chép xâu ký tự
Hàm tạo bản sao
Hàm chuyển xâu ký tự thành
chữ thường
Hàm chuyển xâu ký tự thành
chữ IN
Hàm đảo ngược xâu ký tự
Hàm so sánh hai xâu ký tự
Hàm so sánh hai xâu ký tự
Hàm nối hai xâu ký tự
Hàm tính độ dài xâu ký tự
Hàm tìm xâu ký tự trong xâu ký
tự
Bài tập
Bài tập
8. Nhập xâu họ tên (không quá 40 kí tự), chuẩn
