Bài giảng Mô hinh hóa môi trường

18:05

MÔ HÌNH HÓA MÔI TR(cid:1132)(cid:1248)NG

1. T(cid:1240)NG QUAN V(cid:1220) MÔ HÌNH HÓA MÔI TR(cid:1132)(cid:1248)NG. 1. T(cid:1240)NG QUAN V(cid:1220) MÔ HÌNH HÓA MÔI TR(cid:1132)(cid:1248)NG.

5 - M(cid:1257)c tiêu

2. KHÍ QUY(cid:1222)N VÀ HOÀN L(cid:1132)U KHÍ QUY(cid:1222)N 2. KHÍ QUY(cid:1222)N VÀ HOÀN L(cid:1132)U KHÍ QUY(cid:1222)N

9 - Tài li(cid:1227)u h(cid:1233)c t(cid:1201)p:

3. CÁC Y(cid:1218)U T(cid:1236) KT (cid:1190).H(cid:1132)(cid:1250)NG LÊN S(cid:1268) PHÁT TÁN CH(cid:1192)T Ô NHI(cid:1224)M KK 3. CÁC Y(cid:1218)U T(cid:1236) KT (cid:1190).H(cid:1132)(cid:1250)NG LÊN S(cid:1268) PHÁT TÁN CH(cid:1192)T Ô NHI(cid:1224)M KK

[1] L(cid:1133)(cid:1131)ng V(cid:259)n Vi(cid:1227)t, Mô hình hóa môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng,(cid:3)(cid:264)H Công Nghi(cid:1227)p, 2013.

4. Ô NHI(cid:1224)M MÔI TR(cid:1132)(cid:1248)NG KHÔNG KHÍ 4. Ô NHI(cid:1224)M MÔI TR(cid:1132)(cid:1248)NG KHÔNG KHÍ

10. Tài li(cid:1227)u tham kh(cid:1191)o: Nhóm 1, Th(cid:1261) 4 Ng v(cid:259)n (cid:264)

5. MÔ HÌNH GAUSS, SUTTON 5. MÔ HÌNH GAUSS, SUTTON

1. (cid:264)(cid:1211)ng V(cid:259)n B(cid:1191)ng (2005). Mô hình toán thu(cid:1273) v(cid:259)n. (cid:264)(cid:1189)i h(cid:1233)c Thu(cid:1273) Nhóm 2, Th(cid:1261) 4 Cao H(cid:1233)c 2 (cid:47)(cid:1255)i, Hà N(cid:1245)i.

6. MÔ HÌNH BERLIAND 6. MÔ HÌNH BERLIAND

2. Tr(cid:1195)n Ng(cid:1233)c Ch(cid:1193)n (2000). Ô nhi(cid:1225)m môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng không khí và x(cid:1265) lý

7. MÔ HÌNH HÓA CH(cid:1192)T L(cid:1132)(cid:1254)NG N(cid:1132)(cid:1246)C H(cid:1238) 7. MÔ HÌNH HÓA CH(cid:1192)T L(cid:1132)(cid:1254)NG N(cid:1132)(cid:1246)C H(cid:1238)

khí th(cid:1191)i. Nxb Khoa h(cid:1233)c và K(cid:1275) thu(cid:1201)t, Hà N(cid:1245)i. 3. Ph(cid:1189)m Ng(cid:1233)c (cid:264)(cid:259)ng (1997). Môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng không khí. Nxb Khoa h(cid:1233)c

8. MÔ HÌNH STREETER-PHELP 8. MÔ HÌNH STREETER-PHELP

và K(cid:1275) thu(cid:1201)t, Hà N(cid:1245)i.

9. MÔ HÌNH DÒNG CH(cid:1190)Y VÀ LAN TRUY(cid:1220)N CH(cid:1192)T TRONG KÊNH SÔNG 9. MÔ HÌNH DÒNG CH(cid:1190)Y VÀ LAN TRUY(cid:1220)N CH(cid:1192)T TRONG KÊNH SÔNG

4. Ph(cid:1189)m Ng(cid:1233)c H(cid:1239), (cid:264)(cid:1239)ng Th(cid:1231) Kim Loan, Tr(cid:1231)nh Th(cid:1231) Thanh (2009). Giáo trình c(cid:1131) s(cid:1251) môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng không khí. Nxb Giáo D(cid:1257)c. 10. MÔ HÌNH DÒNG CH(cid:1190)Y VÀ LAN TRUY(cid:1220)N CH(cid:1192)T TRONG(cid:3)(cid:264)(cid:1192)T 10. MÔ HÌNH DÒNG CH(cid:1190)Y VÀ LAN TRUY(cid:1220)N CH(cid:1192)T TRONG(cid:3)(cid:264)(cid:1192)T 5. Ph(cid:1189)m Ng(cid:1233)c H(cid:1239), Hoàng Xuân C(cid:1131) (1991). C(cid:1131) s(cid:1251) khí t(cid:1133)(cid:1255)ng h(cid:1233)c. Nxb Khoa h(cid:1233)c và K(cid:1275) Thu(cid:1201)t, Hà N(cid:1245)i.

18:05

Các mô (cid:255)un Nhân mô hình

(cid:16)(cid:32)

S (cid:39) t (cid:39)

I(cid:39)t (cid:39)S = I(cid:39)t - Q(cid:39)t (cid:159)

(cid:16)(cid:32)

dS dt

(cid:39)S (cid:159) Q(cid:39)t Mô hình h(cid:1239) ch(cid:1261)a

18:05

Ti(cid:1219)n trình v(cid:1201)n hành mô hình

Thu th(cid:1201)p d(cid:1267) li(cid:1227)u

Mô hình

Hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh

Ki(cid:1223)m (cid:255)(cid:1231)nh

Tiên (cid:255)oán

(cid:127) Các (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n áp d(cid:1257)ng mô hình và(cid:3) (cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n th(cid:1269)c t(cid:1219) ph(cid:1191)i

(cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng thích

(cid:135) (cid:264)áp (cid:1261)ng khung th(cid:1249)i gian c(cid:1259)a d(cid:1269) án, kinh phí th(cid:1269)c hi(cid:1227)n, thi(cid:1219)t

(cid:69)(cid:1231) máy móc, nhân l(cid:1269)c và các n(cid:1245)i dung c(cid:1195)n th(cid:1269)c hi(cid:1227)n.

Hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh các thông s(cid:1237) mô hình

(cid:127) Có(cid:3)(cid:255)(cid:1245) chính xác cao trong mô ph(cid:1235)ng, có các công c(cid:1257) (cid:75)(cid:1245) tr(cid:1255) trong hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh tham s(cid:1237) mô hình (Calibration), ki(cid:1223)m (cid:255)(cid:1231)nh (cid:78)(cid:1219)t qu(cid:1191) (Verification)

(cid:127) Mô hình th(cid:1133)(cid:1249)ng xuyên (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c c(cid:1201)p nh(cid:1201)t,

R,T,V,(cid:3)(cid:264)H M.(cid:255)(cid:1227)m,(cid:3)(cid:255)(cid:1193)t (cid:54)(cid:1237) li(cid:1227)u (cid:255)(cid:1195)u vào

(cid:127) Tính thân thi(cid:1227)n v(cid:1247)i ng(cid:1133)(cid:1249)i s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng (user friendliness)

Các Mô (cid:255)un Mô hình (cid:48)(cid:1133)a rào dòng ch(cid:1191)y Các thông s(cid:1237)

Các s(cid:1131)(cid:3)(cid:255)(cid:1239) th(cid:1193)m, dòng ch(cid:1191)y (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) nhám (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) th(cid:1193)m (cid:264)(cid:1245) (cid:1197)m ban (cid:255)(cid:1195)u

(cid:54)(cid:1237) li(cid:1227)u (cid:255)(cid:1195)u ra (cid:54)(cid:1237) li(cid:1227)u (cid:255)(cid:1195)u ra

18:05

1.5. Hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh các thông s(cid:1237) mô hình - Các ti(cid:1219)p c(cid:1201)n (cid:255)(cid:1223) hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh thông s(cid:1237) mô hình + Ti(cid:1219)p c(cid:1201)n tiên nghi(cid:1227)m - Các b(cid:1133)(cid:1247)c trong ti(cid:1219)n trình hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh

(cid:84)

/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / //

Thông s(cid:1237) nào trong mô hình s(cid:1217) quy(cid:1219)t (cid:255)(cid:1231)nh k(cid:1219)t qu(cid:1191) A P Giá tr(cid:1231) ban (cid:255)(cid:1195)u c(cid:1259)a thông (cid:86)(cid:1237)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c suy ra t(cid:1263)(cid:3)(cid:255)o (cid:255)(cid:1189)c ho(cid:1211)c t(cid:1263) th(cid:1269)c nghi(cid:1227)m Mô hình ph(cid:1191)i th(cid:1223) hi(cid:1227)n (cid:87)(cid:1237)t các y(cid:1219)u t(cid:1237) nào

tan(

)

(cid:84)

(cid:32)

3/2

(cid:32)

Hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh Ki(cid:1223)m nghi(cid:1227)m

1 n

3/2

(carlibration) (verification). R = P / A

(cid:32)

1 V

(cid:127) Giá tr(cid:1231) ban (cid:255)(cid:1195)u c(cid:1259)a các thông s(cid:1237) (phù h(cid:1255)p v(cid:1247)i khu v(cid:1269)c nghiên (cid:70)(cid:1261)u) (cid:127) Xác (cid:255)(cid:1231)nh các thông s(cid:1237) sao cho (cid:78)(cid:1219)t qu(cid:1191) mô ph(cid:1235)ng phù h(cid:1255)p v(cid:1247)i th(cid:1269)c t(cid:1219) (cid:127) B(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1249)i gian t(cid:1237)i (cid:1133)u ((cid:39)t).

- Các ti(cid:1219)p c(cid:1201)n (cid:255)(cid:1223) hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh thông s(cid:1237) mô hình Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp xác (cid:255)(cid:1231)nh nhi(cid:1221)u tham s(cid:1237)

E3 > E2> E1

c á x

Mô hình H - Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp Nelder- Mead P + Ti(cid:1219)p c(cid:1201)n phù h(cid:1255)p (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng cong P2 (cid:127) Th(cid:1259) công Th(cid:1269)c (cid:255)o E3 P, p các tham s(cid:857) E1 a P1 E''3 P3 E: sai s(cid:857) mô hình c t E'3 P2 (cid:57) (cid:37)(cid:1133)(cid:1247)c (cid:255)(cid:1195)u,(cid:3) (cid:255)i(cid:1221)u ch(cid:1229)nh lo(cid:1189)i tham s(cid:1237) gi(cid:1267) vai trò quan tr(cid:1233)ng và E2 gi(cid:1267) nguyên các lo(cid:1189)i tham s(cid:1237) khác. (cid:57) (cid:1250) b(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1261) hai, t(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269) nh(cid:1133) b(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1261) nh(cid:1193)t nh(cid:1133)ng (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1229)nh p p2 b0) Thi(cid:1219)t l(cid:1201)p sai s(cid:1237) (cid:87)(cid:1247)i h(cid:1189)n E0 b1) Xác (cid:255)(cid:1231)nh c là(cid:3)(cid:255)i(cid:1223)m gi(cid:1267)a c(cid:1259)a ab (cid:264)(cid:76)(cid:1223)m f là tr(cid:1233)ng tâm c(cid:1259)a (cid:39)abc (cid:264)(cid:76)(cid:1223)m e sao cho dc = ce (cid:89)(cid:1247)i các lo(cid:1189)i tham s(cid:1237) còn l(cid:1189)i. (cid:57) Quay l(cid:1189)i b(cid:1133)(cid:1247)c (cid:255)(cid:1195)u cho (cid:255)(cid:1219)n khi t(cid:1193)t c(cid:1191) các lo(cid:1189)i tham s(cid:1237) là t(cid:1237)i b2) i) N(cid:1219)u E'3

h c

(cid:1245) (cid:264)

ii) N(cid:1219)u E'3 < E2 thì (cid:255)i(cid:1223)m b (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c thay th(cid:1219) (cid:69)(cid:1205)ng e, quay tr(cid:1251) (cid:79)(cid:1189)i b1 iii) N(cid:1219)u E'3 > E2 thì thay (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m e b(cid:1205)ng f (cid:127) T(cid:1269)(cid:3)(cid:255)(cid:1245)ng

n n1 n* n2 n3 (cid:49)(cid:1219)u E''3 < E0 (cid:71)(cid:1263)ng (cid:49)(cid:1219)u E''3 < E2 thì (cid:255)i(cid:1223)m b (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c thay th(cid:1219) (cid:69)(cid:1205)ng f, quay tr(cid:1251) (cid:79)(cid:1189)i b1 (cid:49)(cid:1219)u E''3 > E2 thì (cid:255)i(cid:1223)m d (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c thay th(cid:1219) (cid:69)(cid:1205)ng f, quay tr(cid:1251) (cid:79)(cid:1189)i b1

18:05

(cid:16)

2 )Xs i

Xo( i

(cid:166)

1.6. Ki(cid:1223)m nghi(cid:1227)m mô hình

NSI

1 (cid:16)(cid:32)

1i (cid:32) n

2 )Xo

(cid:16)

Xo( i

(cid:166)

1i (cid:32)

Hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh Ki(cid:1223)m nghi(cid:1227)m => 1 Ch(cid:1229) (cid:86)(cid:1237) Nash-Sutcliffe Mô hình, Các thông s(cid:1237) MH, K(cid:1219)t qu(cid:1191) mô ph(cid:1235)ng có phù h(cid:1255)p v(cid:1247)i th(cid:1269)c t(cid:1219) ? (carlibration) (verification). Giá tr(cid:1231) (cid:70)(cid:1259)a Hàm m(cid:1257)c tiêu (Objective Function - OF) trong ki(cid:1223)m nghi(cid:1227)m.

(cid:32)

iXs

(cid:166)

(cid:32)

iXo

Các tr(cid:1231) (cid:86)(cid:1237) th(cid:1237)ng kê dùng cho ki(cid:1223)m nghi(cid:1227)m Ví d(cid:877): Cho chu(cid:1243)i quan tr(cid:1203)c (Xo ) và chu(cid:1243)i mô ph(cid:1235)ng (Xs ) n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) SO2 nh(cid:1133) b(cid:1191)ng phía d(cid:1133)(cid:1247)i, hãy ki(cid:1223)m nghi(cid:1227)m k(cid:1219)t qu(cid:1191) mô ph(cid:1235)ng qua sai (cid:86)(cid:1237) trung bình, h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) t(cid:1133)(cid:1131)ng quan và NSI.

1 n

1i (cid:32)

(cid:166)

1 n

1i (cid:32)

(

)Xs

(cid:32)

(cid:16)

Xs i

)Xo

(cid:32)

(cid:16)

(cid:166)

Xo( i

(cid:166)

1 n

1i (cid:32)

1 n

1i (cid:32)

Giá tr(cid:1231) trung bình 24 27 17 19 16 18 28 27 15 14 Xo ((cid:80)g/m3) Xs ((cid:80)g/m3) Xs (cid:264)(cid:1245) (cid:79)(cid:1227)ch chu(cid:1197)n

MAGE

(cid:32)

i Xo (cid:16)

(cid:166)

1 n

1i (cid:32)

(*)Xo

)Xs

(cid:16)

Xo( i

y = 0.9615x + 1.76 R2 = 0.897

(cid:166)

1i (cid:32)

Sai s(cid:1237) trung bình => 0

(cid:32)

2 *)Xo

(

)Xs

(cid:16)

Xo( i

(cid:166)

1i (cid:32)

Xo (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) t(cid:1133)(cid:1131)ng quan => 1

STT (i)

(cid:55)(cid:1241)ng

Trung bình

(1)

sXˆ

aXs

(cid:32)

(cid:14)

(2)

(3)

Xoi Xsi Xo (cid:16)

i Xs i

1.8

(

)(Xs

)Xo

(cid:16)

(cid:166)

(4)

1i (cid:32)

Hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh k(cid:1219)t qu(cid:1191) mô ph(cid:1235)ng

(cid:32)

Xsa

(cid:32)

(cid:16)

(5)

(1)

-3

-5

-4

(

)Xs

(cid:16)

(cid:166)

(6)

(2)

(Xoi -Xsi)2 Xoi (cid:16) Xo Xsi (cid:16)

-2

-7

-3

1i (cid:32)

Xo (cid:16)

(7)

22.0

125

21.0

(8)

Xo (cid:16)

130

20.0

Quan tr(cid:1203)c Mô ph(cid:1235)ng Hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh

(9)

Xo (cid:16)

19.0

(5)*(6) (cid:11) (cid:11)

(cid:12)2 i Xo (cid:12)2

i Xs

134

26.8

18.0

t 1 2 3 4 5 TB

Xo 21 17 16 19 21 18.8

Xs 27 13 13 17 23 18.6

Xs 6 4 3 2 2 3.4

17.0

y = 0.3322x + 12.289 R2 = 0.6325

O C (cid:1245) (cid:255) g n (cid:1239) (cid:49)

(cid:16)

Xo( i

)Xs i

16.0

(cid:166)

1i (cid:32)

854,0

NSI

1 (cid:16)(cid:32)

(cid:32)

15.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

19 130

)Xo

(cid:16)

Xo( i

(cid:166)

1i (cid:32)

MAGE 19 Sau khi (cid:255)ã t(cid:1237)i (cid:1133)u (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c mi(cid:1221)n tính, s(cid:1131) (cid:255)(cid:1239) tính và b(cid:1245) tham (cid:86)(cid:1237) mô hình ...

18:05

C2. Khí quy(cid:1223)n và hoàn l(cid:1133)u khí quy(cid:1223)n

Khí quyeån khoâng ñoàng nhaát theo caû phöông thaúng ñöùng laãn phöông naèm ngang, söï khaùc bieät veà traïng thaùi vaø tính chaát cuûa noù theo phöông thaúng ñöùng laø roõ reät nhaát. Khí quyeån ñöôïc chia thaønh nhieàu taàng, trong moãi taàng laïi ñöôïc phaân thaønh nhieàu lôùp.

Ph(cid:1195)n I. Mô hình hóa ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng không khí

Söï phaân lôùp khí quyeån ñöôïc döïa treân profile nhieät ñoä; thaønh phaàn khí; ñaëc tröng ñieän vaø caùc tính chaát vaät lyù khaùc cuûa khí quyeån.

Trong khí töôïng söï phaân lôùp theo nhieät ñoä vaø aûnh höôûng cuûa maët ñeäm ñöôïc quan taâm nhieàu nhaát.

Các t(cid:1195)ng khí quy(cid:1223)n

2.1. S(cid:1269) phân l(cid:1247)p khí quy(cid:1223)n

2.2. L(cid:1247)p biên khí quy(cid:1223)n

Söï phaân lôùp khí quyeån theo möùc ñoä aûnh höôûng cuûa maët ñeäm.

110 -

100 -

Taàng nhieät quyeån

90 -

Xeùt ñeán aûnh höôûng cuûa maët ñeäm ñeán caùc quaù trình xaûy ra trong khí quyeån, ngöôøi ta chia khí quyeån laøm hai lôùp: lôùp bieân vaø khí quyeån töï do.

Lôùp trung quyeån haïn

80 -

)

70 -

) b m

Taàng trung quyeån

(

m k (

0.002 0.005 0.01 0.02 0.05 0.1 0.2

60 -

Söï phaân taàng theo nhieät ñoä: - Taàng ñoái löu: Laø taàng khí quyeån thaáp nhaát vaø moûng nhaát, nhöng taäp trung ñeán 80% khoái löôïng khí quyeån. Ñoä cao trung bình khoaûng 8 km ôû vuøng cöïc vaø 16 km ôû vuøng xích ñaïo. - Taàng bình löu: Taäp trung phaàn lôùn löôïng ozon. Trong lôùp döôùi, T thay ñoåi chaäm cho ñeán ñoä cao ~35 km. Töø ñoä cao 35 km trôû leân T taêng nhanh vaø tôùi bình löu haïn nhieät ñoä ñaït xaáp xæ 00C.

(cid:153) Lôùp bieân:

o a c

50 -

Lôùp bình löu haïn

p a í h K

o Ñ

0.5 1 2

40 -

Taàng bình löu

30 -

laø lôùp chòu aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa beà maët, ñoä daøy cuûa lôùp bieân bieán ñoåi theo thôøi gian, khoâng gian vaø caùc heä thoáng thôøi tieát.

20 -

Lôùp ñoái löu haïn

10 -

(cid:153) Khí quyeån töï do: laø lôùp beân treân lôùp bieân

Taàng ñoái löu

0 - I I I I I I I I I 180 200 220 240 260 280 300 320 340

5 10 20 50 100 200 500 1000 T ( K)

Söï phaân taàng theo nhieät ñoä

- Taàng trung quyeån: T giaûm theo ñoä cao vôùi nhieät ñoä thaáp nhaát khoaûng -700C taïi trung quyeån haïn.

- Taàng nhieät quyeån: T taêng lieân tuïc theo chieàu cao, do söï haáp thuï böùc xaï maët trôøi cuûa phaân töû oâxy ñoái vôùi böôùc soùng nhoû hôn 0,175 ñeå phaân ly thaønh nguyeân töû oâxy. 23

18:05

(cid:47)(cid:1247)p biên khí quy(cid:1223)n

Caáu truùc PBL

(Free atmosphere)

Khí quyeån töï do

z=z

PBL

Ñònh nghóa lôùp bieân

(Entrainment layer)

Lôùp trung chuyeån

Lôùp xaùo troän (Mixing layer)

Lôùp nhaân (PBL core)

PBL

z~0.1z ~

PBL

z=z 0

Lôùp beà maët (Surface layer)

Lôùp bieân oån ñònh (Stable boundary layer) Lôùp bieân noäi (Inertial sublayer) Lôùp goà gheà (draughness sublayer)

z=h

Lôùp bieân haønh tinh (Planetary Boundary Layer - PBL) laø moät boä phaän cuûa taàng ñoái löu, theå hieän nhöõng aûnh höôûng tröïc tieáp töø beà maët traùi ñaát vaø phaûn öùng laïi nhöõng taùc ñoäng töø beà maët vôùi thôøi gian khoaûng töø moät giôø hoaëc nhoû hôn.

(canopy)

Lôùp saùt maët

Theo vai troø vaø ñaëc tính cuûa töøng phaàn trong PBL noù ñöôïc chia laøm 3 lôùp chính laø:

PBL coøn ñöôïc goïi taét laø lôùp bieân (Boudary Layer – BL) vaø coù teân goïi khaùc laø lôùp bieân khí quyeån (Atmospheric Boundary Layer – ABL)

(cid:153) Lôùp beà maët (surface layer)

(cid:153) Lôùp nhaân (PBL core)

16/5

Caùc taùc ñoäng töø beà maët aûnh höôûng tôùi PBL bao goàm löïc ma saùt, boác thoaùt hôi, vaän chuyeån nhieät, phaùt thaûi caùc chaát oâ nhieãm.

(cid:153) Lôùp trung chuyeån (entrainment layer) hay coøn goïi laø

lôùp ñaûo ngöôïc (caping inversion layer).

(cid:47)(cid:1247)p biên khí quy(cid:1223)n

Phaân loaïi PBL

UBL

RBL

b)

Ngo¹i «

N«ng th«n

§« ThÞ

(cid:153) Phaân loïai theo ñaëc tính maët ñeäm:

Vieäc phaân loïai PBL ñöôïc döïa treân ñoä oån ñònh cuûa noù hoaëc theo maët daïng maët ñeäm maø noù chòu aûnh höôûng. Lôùp beà maët: Chòu aûnh höôûng maïnh meõ nhaát cuûa maët ñeäm. Do söï phöùc taïp cuûa caùc quaù trình vaät lyù xaûy ra trong lôùp naøy neân noù laïi ñöôïc chia laøm 3 lôùp phu (lôùp saùt maët (lôùp canopy), lôùp goà gheà vaø lôùp bieân noäi). Vieäc chia laøm 3 lôùp naøy laø döïa treân vieäc phaùt sinh vaø tieâu taùn naêng löôïng roái cuõng nhö caùc khaùc bieät veà thaønh phaàn löïc trong phöông trình chuyeån ñoäng. Do coù ñoä ñöùt gioù lôùn (wind shear) neân ñaây ñöôïc coi laø lôùp saûn sinh naêng löôïng roái. Lôùp beà maët coù ñoä daøy khoaûng 10% ñoä daøy PBL.

PBL coù 2 daïng maø thöôøng ñöôïc quan taâm laø:

- UBL (PBL treân khu vöïc ñoâ thò)

Taïi lôùp nhaân: trong ñieàu kieän baát oån ñònh quaù trình roái xaûy ra maïnh meõ, do ñoù profile thaúng ñöùng cuûa caùc yeáu toá khí töôïng trong lôùp nhaân laø khaù oån ñònh.

- RBL (BPL treân khu vöïc noâng thoân)

Lôùp trung chuyeån: Profile caùc yeáu toá khí töôïng thay ñoåi nhanh ñeå tieán tôùi traïng thaùi cuûa khí quyeån töï do. Do naêng löôïng roái taét daàn trong lôùp naøy neân noù coøn ñöôïc coi laø lôùp tieâu taùn naêng löôïng roái, ôû ñaây naêng löôïng roái ñöôïc chuyeån daàn sang naêng löôïng tieàm naêng cuûa caùc doøng phaân taàng.

18:05

(cid:47)(cid:1247)p biên khí quy(cid:1223)n

So saùnh ñaëc tính giöõa PBL vaø lôùp khí quyeån töï do

Phaân loïai theo ñoä oån ñònh:

PBL: Ma saùt beà maët do caùc vaät caûn laø nguyeân nhaân xuaát hieän vaø phaùt trieån cuûa xoaùy eddy vaø gioù hoãn loaïn trong PBL. Chuyeån ñoäng roái dieãn ra treân toaøn boä beà daøy PBL, lôùp beà maët laø nôi phaùt sinh chuyeån ñoäng roái, lôùp nhaân laø nôi coù hoïat ñoäng roái maïnh meõ nhaát. Trong PBL gioù taïo ra do löïc: gradient khí aùp, Coriolis, nhôùt phaân töû, öùng suaát roái vaø löïc caûn khí ñoäng hoïc. Toác ñoä gioù thöôøng taêng theo ñoä cao theo qui luaät loâgarit, höôùng gioù caét caùc ñöôøng ñaúng aùp vôùi goùc khaù lôùn. Caùc vaän chuyeån nhieät, aåm, v.v. tôùi caùc lôùp cao hôn chuû yeáu do hoaït ñoäng roái.

PBL coù hai kieåu chuû yeáu laø PBL ñoái löu (Convective Planetary Boundary Layer – CBL) vaø PBL phaân taàng oån ñònh (Stably stratified planetary boundary layer - SBL ). Kieåu phaân loaïi naøy ñöôïc söû duïng trong caùc sô ñoà tham soá hoùa lôùp bieân trong moâ hình soá trò. CBL:

Thoâng löôïng cuûa löïc noåi > 0 beà maët, ñöôïc taïo ra do maët ñeäm bò ñoát noùng vaø gradient nhieät ñoä giaûm nhanh theo ñoä cao, khi ñoù chuyeån ñoäng roái ñöôïc taêng cöôøng. Daïng lôùp bieân naøy toàn taïi chuû yeáu ôû vuøng nhieät ñôùi vaø vó ñoä trung bình vaøo ban ngaøy. SBL:

Khí quyeån töï do: thöôøng khoâng coù chuyeån ñoäng roái, hoaëc coù roái daïng côn trong maây ñoái löu. Tieâu taùn naêng löôïng chæ do öùng suaát nhôùt phaân töû neân nhoû. Trong khí quyeån töï do gioù töông ñoái ñoàng nhaát vaø maïnh, toác ñoä vaø höôùng gioù ñöôïc quyeát ñònh baèng hai thaønh phaàn laø löïc gradient khí aùp vaø löïc Coriolis. ÔÛ ñaây, tröôøng gioù gaàn vôùi gioù ñòa chuyeån vaø coù höôùng gaàn song song vôùi caùc ñöôøng ñaúng aùp. Vaän chuyeån thaúng ñöùng chuû yeáu xaûy ra trong maây ñoái löu. Ñoä cao cuûa lôùp ít bieán ñoåi bieán ñoåi trong ngaøy. Thoâng löôïng löïc noåi (cid:100)0 taïi beà maët, khi ñoù chuyeån ñoäng roái bò ngaên chaën. SBL toàn taïi trong thôøi gian ban ñeâm treân taát caû caùc khu vöïc, thaäm chí SBL coù theå toàn taïi vaøo ban ngaøy ôû moät soá khu vöïc do nhieät ñoä beà maët laïnh hôn nhieät ñoä khí quyeån beân treân..

Bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i (cid:255)(cid:1245) dày PBL

ÖÙng suaát Reynolds

Lôùp bieân noäi

Lôùp beà maët

(cid:264)(cid:1245) dày c(cid:1259)a PBL bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i theo th(cid:1249)i gian và không gian, t(cid:1263) vài tr(cid:259)m mét (cid:255)(cid:1219)n vài kilômét.

ÖÙng suaát Reynolds

Lôùp goà gheà

Phaân taùn öùng suaát

Lôùp saùt maët (canopy)

ÖÙng suaát Reynolds

Phaân taùn öùng suaát

Löïc caûn khí ñoäng hoïc

Tùy thu(cid:1245)c vào (cid:255)(cid:1211)c tính m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1227)m và hình th(cid:1219) th(cid:1249)i ti(cid:1219)t mà(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao PBL là khác nhau. (cid:127) Trên bi(cid:1223)n do n(cid:1221)n nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) ít thay (cid:255)(cid:1241)i nên (cid:255)(cid:1245) cao PBL ch(cid:1229) thay (cid:255)(cid:1241)i kho(cid:1191)ng 10%, v(cid:1247)i (cid:255)(cid:1245) cao trung bình kho(cid:1191)ng 1 km, (cid:127) Trên các khu v(cid:1269)c mà m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1227)m d(cid:1189)ng hoang m(cid:1189)c và sa m(cid:1189)c thì (cid:255)(cid:1245) cao PBL bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i r(cid:1193)t m(cid:1189)nh theo ngày (cid:255)êm. (cid:135) (cid:1250) các vùng áp cao do chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1259)a dòng giáng nên (cid:255)(cid:1245) cao PBL th(cid:1133)(cid:1249)ng th(cid:1193)p.

(cid:135) (cid:1250) vùng áp th(cid:1193)p do chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1259)a dòng th(cid:259)ng m(cid:1189)nh m(cid:1217) nên (cid:255)(cid:1245) cao PBL th(cid:1133)(cid:1249)ng khá cao, có khi lên t(cid:1247)i (cid:255)(cid:1229)nh t(cid:1195)ng (cid:255)(cid:1237)i l(cid:1133)u.

18:05

2.7. Các h(cid:1227) th(cid:1237)ng khí áp chi ph(cid:1237)i th(cid:1249)i ti(cid:1219)t Vi(cid:1227)t Nam Bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i (cid:255)(cid:1245) dày PBL

Khi gió m(cid:1189)nh làm t(cid:259)ng c(cid:1133)(cid:1249)ng xáo tr(cid:1245)n th(cid:1207)ng (cid:255)(cid:1261)ng d(cid:1199)n (cid:255)(cid:1219)n t(cid:259)ng (cid:255)(cid:1245) cao PBL.

(cid:264)(cid:1245) cao (cid:255)(cid:1231)a th(cid:1219) (cid:89)(cid:1231) trung bình tháng 12, (cid:80)(cid:1269)c 1000 mb

Khi nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) (cid:79)(cid:1247)p b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t càng cao h(cid:1131)n nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) các l(cid:1247)p phía trên, l(cid:1269)c (cid:81)(cid:1241)i càng l(cid:1247)n và(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao PBL càng cao.

Tr(cid:1133)(cid:1249)ng gió trung bình tháng 12, (cid:255)(cid:1245) cao 10 m

Chu trình b(cid:1261)c x(cid:1189) là nguyên nhân c(cid:1259)a chu trình ngày (cid:255)êm c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1245) cao PBL. Vào ban (cid:255)êm (cid:1251) vùng c(cid:1269)c (cid:255)(cid:1245) cao c(cid:1259)a PBL ch(cid:1229) kho(cid:1191)ng vài ch(cid:1257)c mét và (cid:1251) vùng xích (cid:255)(cid:1189)o ch(cid:1229) kho(cid:1191)ng vài tr(cid:259)m mét. Vào ban ngày khi m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1227)m b(cid:1231)(cid:3)(cid:255)(cid:1237)t nóng m(cid:1189)nh,(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao c(cid:1259)a PBL có th(cid:1223) lên t(cid:1247)i vài ngàn mét.

2.7. Các h(cid:1227) th(cid:1237)ng khí áp chi ph(cid:1237)i th(cid:1249)i ti(cid:1219)t Vi(cid:1227)t Nam 2.7. Các h(cid:1227) th(cid:1237)ng khí áp chi ph(cid:1237)i th(cid:1249)i ti(cid:1219)t Vi(cid:1227)t Nam

(cid:264)(cid:1245) cao (cid:255)(cid:1231)a th(cid:1219) (cid:89)(cid:1231) trung bình tháng 7, (cid:80)(cid:1269)c 1000 mb

(cid:264)(cid:1245) cao (cid:255)(cid:1231)a th(cid:1219) (cid:89)(cid:1231) trung bình tháng 5, (cid:80)(cid:1269)c 1000 mb

Tr(cid:1133)(cid:1249)ng gió trung bình tháng 7,(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao 10 m

Tr(cid:1133)(cid:1249)ng gió trung bình tháng 5,(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao 10 m

(cid:264)(cid:1211)c (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m hoàn l(cid:1133)u trong các tháng mùa m(cid:1133)a (cid:264)(cid:1211)c (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m hoàn l(cid:1133)u trong các tháng chuy(cid:1223)n ti(cid:1219)p

18:05

(cid:264)(cid:1211)c (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m hoàn l(cid:1133)u trong các tháng chuy(cid:1223)n ti(cid:1219)p

C3.Các y(cid:1219)u t(cid:1237) (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng (cid:255)(cid:1219)n lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m trong KKhí 2.7. Các h(cid:1227) th(cid:1237)ng khí áp chi ph(cid:1237)i th(cid:1249)i ti(cid:1219)t Vi(cid:1227)t Nam

(cid:43)(cid:769)(cid:883)ng gió

(cid:264)(cid:1245) cao (cid:255)(cid:1231)a th(cid:1219) (cid:89)(cid:1231) trung bình tháng 10, (cid:80)(cid:1269)c 1000 mb

Chi(cid:841)u cao phát th(cid:811)i

Tr(cid:1133)(cid:1249)ng gió trung bình tháng 10, (cid:255)(cid:1245) cao 10 m

(cid:264)a s(cid:1237) phát th(cid:1191)i công nghi(cid:1227)p (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c th(cid:1269)c hi(cid:1227)n qua (cid:1237)ng khói. M(cid:1211)c dù trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:75)(cid:1255)p này các nguyên lý phát tán ô nhi(cid:1225)m (cid:255)(cid:1221)u có th(cid:1223) áp d(cid:1257)ng, tuy nhiên, n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:80)(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t có s(cid:1269) khác bi(cid:1227)t so v(cid:1247)i tr(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:75)(cid:1255)p ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i (cid:1251) d(cid:1133)(cid:1247)i m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t. (cid:49)(cid:1219)u ch(cid:1193)t khí nh(cid:1213) h(cid:1131)n không khí thì s(cid:1269) xu(cid:1193)t hi(cid:1227)n c(cid:1259)a ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m g(cid:1195)n m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t (cid:86)(cid:1217) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c r(cid:1193)t nhi(cid:1221)u vào v(cid:1201)n t(cid:1237)c gió. .

(cid:43)(cid:769)(cid:883)ng gió z

(cid:43)(cid:769)(cid:883)ng gió

(cid:39)H

C(x,0,z)

g n (cid:893) d u (cid:903) h H

C(x,0,0)

Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 3. Các y(cid:1219)u t(cid:1237) (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng (cid:255)(cid:1219)n lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m trong không khí

(cid:810)nh h(cid:753)(cid:871)ng c(cid:879)a nhi(cid:847)t (cid:255)(cid:865) phát th(cid:811)i Các ch(cid:813)t khí phát th(cid:811)i vào khí quy(cid:843)n có th(cid:843) (cid:81)(cid:831)ng h(cid:751)n l(cid:819)n nh(cid:833) h(cid:751)n không khí (ph(cid:877) thu(cid:865)c nhi(cid:847)t (cid:255)(cid:865) phát th(cid:811)i). Trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p nh(cid:1213) h(cid:1131)n không khí, ch(cid:1193)t khí, hay t(cid:1189)p ch(cid:1193)t có th(cid:1223) hòa tr(cid:1245)n v(cid:1247)i không khí t(cid:1189)o thành tr(cid:1189)ng thái có m(cid:1201)t (cid:255)(cid:1245) (cid:74)(cid:1195)n v(cid:1247)i không khí. .... (cid:810)nh h(cid:753)(cid:871)ng c(cid:879)a t(cid:857)c (cid:255)(cid:865) ph(cid:877)t khói

(cid:810)nh h(cid:753)(cid:871)ng c(cid:879)a (cid:255)(cid:76)(cid:841)u ki(cid:847)n th(cid:869)i ti(cid:839)t

(cid:37)(cid:881)c x(cid:809), mây, gió(cid:3)(cid:255)óng vai trò quan tr(cid:853)ng trong s(cid:889) phát tán ch(cid:813)t ô nhi(cid:845)m trong môi tr(cid:753)(cid:869)ng không khí => 6 m(cid:881)c (cid:255)(cid:865) (cid:861)n (cid:255)(cid:851)nh Gió, ... Khí có th(cid:1223) phát th(cid:1191)i vào khí quy(cid:1223)n d(cid:1133)(cid:1247)i d(cid:1189)ng các lu(cid:1239)ng do áp su(cid:1193)t cao. Lu(cid:1239)ng khí m(cid:1189)nh (cid:255)(cid:1195)u tiên có th(cid:1223) gây ra s(cid:1269) pha tr(cid:1245)n (cid:80)(cid:1189)nh và nh(cid:1133) v(cid:1201)y d(cid:1199)n t(cid:1247)i s(cid:1269) gi(cid:1191)m n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a ch(cid:1193)t khí. Tuy nhiên sau (cid:255)ó khi (cid:255)ám mây và v(cid:1227)t khói chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng theo (cid:75)(cid:1133)(cid:1247)ng gió thì(cid:3)(cid:255)i(cid:1221)u này ít b(cid:1231) (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng h(cid:1131)n

18:05

Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 3. Các y(cid:1219)u t(cid:1237) (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng (cid:255)(cid:1219)n lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m trong không khí Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 3. Các y(cid:1219)u t(cid:1237) (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng (cid:255)(cid:1219)n lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m trong không khí

(cid:43)(cid:769)(cid:883)ng gió

Chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng t(cid:1195)ng

Khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i

'VV (cid:32)

Các thành ph(cid:1195)n trong lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m

Phân tán

'VVV (cid:14)(cid:32)

(cid:810)nh h(cid:753)(cid:871)ng c(cid:879)a m(cid:831)t (cid:255)(cid:847)m

Các thành ph(cid:1195)n trong lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m

Trên th(cid:1269)c t(cid:1219) nhi(cid:1221)u b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t (cid:255)(cid:1227)m n(cid:1131)i x(cid:1191)y ra s(cid:1269) phát th(cid:1191)i không (cid:69)(cid:1205)ng ph(cid:1207)ng. Các b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t nh(cid:1133) v(cid:1201)y (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng t(cid:1247)i s(cid:1269) phát tán (cid:70)(cid:1259)a ch(cid:1193)t khí. Th(cid:1133)(cid:1249)ng thì nh(cid:1267)ng b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t (cid:255)(cid:1227)m nh(cid:1133) v(cid:1201)y làm t(cid:259)ng lên s(cid:1269) (cid:71)(cid:1231)ch chuy(cid:1223)n và phân tán ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m.

Khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i

Khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i (turbulent diffusion) Khu(cid:1219)ch tán phân t(cid:1265) (Molecular diffusion) Khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i hay xoáy eddy sinh ra do s(cid:1269) khác bi(cid:1227)t v(cid:1221) (cid:89)(cid:1201)n t(cid:1237)c gi(cid:1267)a các l(cid:1247)p ((cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1203)t v(cid:1221) (cid:89)(cid:1201)n t(cid:1237)c, shear)

(cid:127) Khu(cid:1219)ch tán phân t(cid:1265) là s(cid:1269) hòa tr(cid:1245)n c(cid:1259)a các hóa ch(cid:1193)t hòa tan do chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1259)a phân t(cid:1265) trong ch(cid:1193)t l(cid:1133)u, làm cho n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t hòa tan (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c phân b(cid:1237)(cid:3)(cid:255)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1221)u.

(cid:127) N(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng cho khu(cid:1219)ch tán là n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)(cid:76)(cid:1227)n t(cid:1263) (cid:70)(cid:1259)a các phân (cid:87)(cid:1265). Các chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng th(cid:1223) hi(cid:1227)n (cid:1251) (cid:71)(cid:1189)ng l(cid:1203)c (vibrational motion), tròn quay (rotational motion) ho(cid:1211)c chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1241)i v(cid:1231) trí (translational motion).

Chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng r(cid:1237)i là chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng h(cid:1243)n lo(cid:1189)n và có quy mô nh(cid:1235). Kích (cid:70)(cid:1253) xoáy ph(cid:1257) thu(cid:1245)c d(cid:1189)ng dòng ch(cid:1191)y nh(cid:1133) phân t(cid:1195)ng, chuy(cid:1223)n ti(cid:1219)p và hoàn toàn r(cid:1237)i.

(cid:127) So v(cid:1247)i các chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng khác nh(cid:1133) chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng t(cid:1195)ng và r(cid:1237)i thì chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng khu(cid:1219)ch tán c(cid:1269)c kì ch(cid:1201)m, nó c(cid:1195)n nhi(cid:1221)u ngày (cid:255)(cid:1223) 1 (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t hòa tan tr(cid:1245)n (cid:255)(cid:1221)u trong 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1223) tích. (cid:54)(cid:1269) khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i có b(cid:1201)c l(cid:1247)n h(cid:1131)n s(cid:1269) khu(cid:1219)ch tán phân t(cid:1265) và cùng (cid:89)(cid:1247)i dòng trung bình thì(cid:3)(cid:255)ây là các y(cid:1219)u t(cid:1237) (cid:87)(cid:1189)o nên s(cid:1269) phân tán.

(cid:54)(cid:1269) khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i có th(cid:1223) di(cid:1225)n ra (cid:1251) (cid:87)(cid:1193)t c(cid:1191) ba h(cid:1133)(cid:1247)ng nh(cid:1133)ng th(cid:1133)(cid:1249)ng là không (cid:255)(cid:1207)ng h(cid:1133)(cid:1247)ng.

18:05

Các y(cid:1219)u t(cid:1237) khí t(cid:1133)(cid:1255)ng và quy lu(cid:1201)t bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i Các thành ph(cid:1195)n trong lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m

Chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng t(cid:1195)ng

(cid:127) T(cid:1189)i các l(cid:1247)p (cid:255)(cid:1245) sâu nh(cid:1193)t (cid:255)(cid:1231)nh, trong kho(cid:1191)ng th(cid:1249)i gian không dài thì dòng trung bình t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh v(cid:1221) (cid:75)(cid:1133)(cid:1247)ng và t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i là chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng t(cid:1195)ng

Các y(cid:1219)u t(cid:1237) khí t(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1131) b(cid:1191)n Các (cid:255)(cid:831)c tr(cid:753)ng (cid:255)(cid:851)nh tính và(cid:3) (cid:255)(cid:851)nh l(cid:753)(cid:875)ng c(cid:879)a tr(cid:809)ng thái khí quy(cid:843)n nh(cid:821)n (cid:255)(cid:753)(cid:875)c do quan tr(cid:823)c liên t(cid:877)c t(cid:809)i m(cid:809)ng l(cid:753)(cid:867)i (cid:255)ài, tr(cid:809)m khí t(cid:753)(cid:875)ng (cid:255)(cid:753)(cid:875)c g(cid:853)i là các y(cid:839)u t(cid:857) khí t(cid:753)(cid:875)ng. Các y(cid:1219)u t(cid:1237) khí t(cid:1133)(cid:1255)ng có (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng r(cid:1193)t l(cid:1247)n (cid:255)(cid:1219)n quá trình khu(cid:1219)ch tán, lan truy(cid:1221)n c(cid:1259)a b(cid:1257)i và các ch(cid:1193)t khí trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng không khí. Phân tán (dispersion)

(cid:127) K(cid:1219)t h(cid:1255)p các d(cid:1189)ng chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng: T(cid:1195)ng + Khu(cid:1219)ch tán phân t(cid:1265) + Chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng r(cid:1237)i gây nên s(cid:1269) phân b(cid:1237) (cid:79)(cid:1189)i n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t hòa tan và(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i là phân tán.

(cid:127) Do khu(cid:1219)ch tán phân t(cid:1265) là khá nh(cid:1235) so v(cid:1247)i các thành ph(cid:1195)n còn l(cid:1189)i nên phân tán ch(cid:1259) (cid:92)(cid:1219)u do chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng t(cid:1195)ng + chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng r(cid:1237)i

'VVV (cid:14)(cid:32)

Nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) không khí (cid:264)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng v(cid:1201)t lý (cid:255)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng cho m(cid:1261)c nóng, l(cid:1189)nh c(cid:1259)a không khí(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:74)(cid:1233)i là nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) không khí. Trong khí t(cid:1133)(cid:1255)ng, nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) không khí th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c bi(cid:1223)u di(cid:1225)n theo thang (cid:255)(cid:1245) bách phân (toC), nh(cid:1133)ng trong tính toán khí t(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng này (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c bi(cid:1223)u di(cid:1225)n theo thang (cid:255)(cid:1245) tuy(cid:1227)t (cid:255)(cid:1237)i (ToK). Gi(cid:1267)a hai thang này có m(cid:1237)i quan h(cid:1227) nh(cid:1133) sau: T=273,16+ t (cid:124) 273(1+(cid:68)t). (cid:1250)(cid:3)(cid:255)ây (cid:68) là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) giãn n(cid:1251) th(cid:1223) tích c(cid:1259)a ch(cid:1193)t khí, (cid:68)=1/273

Các y(cid:1219)u t(cid:1237) khí t(cid:1133)(cid:1255)ng và quy lu(cid:1201)t bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i Các y(cid:1219)u t(cid:1237) khí t(cid:1133)(cid:1255)ng

(cid:856)ng Pitot

Áp su(cid:1193)t khí quy(cid:1223)n Áp su(cid:1193)t khí quy(cid:1223)n chính là áp l(cid:1269)c th(cid:1259)y t(cid:429)nh c(cid:1259)a không khí tác (cid:255)(cid:1245)ng lên (cid:80)(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) di(cid:1227)n tích (1m2). Trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p không có chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng, áp su(cid:1193)t chính là s(cid:1261)c tr(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:70)(cid:1259)a không khí và t(cid:1189)i m(cid:1243)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m s(cid:1261)c tr(cid:1133)(cid:1131)ng này b(cid:1205)ng tr(cid:1233)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1245)t không khí th(cid:1207)ng (cid:255)(cid:1261)ng v(cid:1247)i ti(cid:1219)t di(cid:1227)n (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) (cid:81)(cid:1205)m trên (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m (cid:255)ó (Áp su(cid:1193)t th(cid:1259)y t(cid:429)nh).

VA,

h2 VB,

Áp su(cid:1193)t khí quy(cid:1223)n (cid:264)(cid:1131)n v(cid:1231)(cid:3)(cid:255)o áp su(cid:1193)t trong h(cid:1227) CGS là bar, b(cid:1205)ng (cid:255)yn/cm2. Song trong các tính toán khí t(cid:1133)(cid:1255)ng,(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) này khá nh(cid:1235) vì v(cid:1201)y ng(cid:1133)(cid:1249)i ta s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng (cid:255)(cid:1131)n (cid:89)(cid:1231) khác là bar khí t(cid:1133)(cid:1255)ng và b(cid:1205)ng 106 (cid:255)yn/cm2 và trong khí t(cid:1133)(cid:1255)ng nó (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i (cid:255)(cid:1131)n gi(cid:1191)n là bar và c(cid:458)ng kí hi(cid:1227)u là bar. Trong th(cid:1269)c t(cid:1219) th(cid:1133)(cid:1249)ng dùng (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) milibar (mbar), 1mbar =10- 3bar=103dyn/cm2=102N/m2. Ngoài (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) bar, ng(cid:1133)(cid:1249)i ta còn hay s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) milimet th(cid:1259)y ngân (ký hi(cid:1227)u la mmHg).

h1=h2

const

(cid:14) (cid:85)

(cid:32)

V 2

1mbar (cid:124) 0,75mmHg (cid:124) 3/4mmHg 1mmHg (cid:124) 1,333mbar (cid:124) 4/3mbar

(cid:38)(cid:1245)t áp

18:05

(cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) và h(cid:1133)(cid:1247)ng gió

(cid:264)(cid:1245) (cid:1197)m không khí (cid:264)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng cho m(cid:1261)c (cid:255)(cid:1245) (cid:87)(cid:1239)n t(cid:1189)i c(cid:1259)a h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c trong không khí (cid:74)(cid:1233)i là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) (cid:1197)m.(cid:3)(cid:264)(cid:1223)(cid:3)(cid:255)o (cid:255)(cid:1245) (cid:1197)m th(cid:1133)(cid:1249)ng dùng các (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng sau:

(cid:127) S(cid:1261)c tr(cid:1133)(cid:1131)ng (áp su(cid:1193)t riêng) c(cid:1259)a h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c, có trong không khí, ký hi(cid:1227)u là e, (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)o b(cid:1205)ng (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) áp su(cid:1193)t N/m2, mbar ho(cid:1211)c mmHg. (cid:135) (cid:264)(cid:1245) (cid:1197)m tuy(cid:1227)t (cid:255)(cid:1237)i a là kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c có trong m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1223) tích không khí (cid:1197)m,(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)o b(cid:1205)ng kg/m3. (cid:127) (cid:264)(cid:1245) (cid:1197)m riêng q là kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c có trong m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) kh(cid:1237)i (cid:79)(cid:1133)(cid:1255)ng không khí (cid:1197)m,(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) là kg/kg ho(cid:1211)c g/kg. (cid:127) T(cid:1273) (cid:75)(cid:1243)n h(cid:1255)p s là t(cid:1273) (cid:86)(cid:1237) gi(cid:1267)a kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c và kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng

(cid:47)(cid:1211)ng

(cid:55)(cid:1237)

(cid:264)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng gió

(cid:43)(cid:1131)i gió

Gió nh(cid:1213)

Gió (cid:92)(cid:1219)u

Gió vùa

Gió (cid:80)(cid:1189)nh

Gió r(cid:1193)t (cid:80)(cid:1189)nh

Gió bão

Gió bão (cid:71)(cid:1267) (cid:71)(cid:1245)i

>29

Gió là chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1259)a không khí(cid:3)(cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t trái (cid:255)(cid:1193)t. B(cid:1251)i vì thành ph(cid:1195)n n(cid:1205)m ngang c(cid:1259)a v(cid:1201)n t(cid:1237)c gió th(cid:1133)(cid:1249)ng l(cid:1247)n h(cid:1131)n nhi(cid:1221)u so v(cid:1247)i thành ph(cid:1195)n th(cid:1207)ng (cid:255)(cid:1261)ng nên trong quan tr(cid:1203)c khí t(cid:1133)(cid:1255)ng ng(cid:1133)(cid:1249)i ta coi thành ph(cid:1195)n n(cid:1205)m ngang là gió. Gió(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng b(cid:1251)i hai thành ph(cid:1195)n là t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) và h(cid:1133)(cid:1247)ng gió. Thành ph(cid:1195)n th(cid:1207)ng (cid:255)(cid:1261)ng c(cid:1259)a chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng tuy nh(cid:1235) nh(cid:1133)ng (cid:255)óng m(cid:1245)t vai trò h(cid:1219)t (cid:86)(cid:1261)c quan tr(cid:1233)ng trong nhi(cid:1221)u quá trình và hi(cid:1227)n t(cid:1133)(cid:1255)ng khí quy(cid:1223)n. (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)o b(cid:1205)ng m/s, km/h ho(cid:1211)c h(cid:1191)i lý/h (1 m/s = 3,6 km/h = 1,9424 h(cid:1191)i lý/h). Ngoài ra ng(cid:1133)(cid:1249)i ta th(cid:1133)(cid:1249)ng dùng c(cid:1193)p gió(cid:3)(cid:255)(cid:1223) ch(cid:1229) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió. (cid:37)(cid:1191)ng c(cid:1193)p gió Bôpho không khí khô có trong th(cid:1223) tích c(cid:1259)a không khí (cid:1197)m,(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) là kg/kg ho(cid:1211)c g/kg.

(cid:38)(cid:1193)p (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (m/s)

(cid:55)(cid:1263) (cid:264)(cid:1219)n

0 0 0,5

1 0,6 1,7

2 1,8 3,3

3 3,4 5,2

4 5,3 7,4

Gió (cid:75)(cid:1131)i (cid:80)(cid:1189)nh 5 7,5 9,8

Gió khá (cid:80)(cid:1189)nh 6 9,9 12,4

7 12,5 15,2

8 15,3 18,2

9 18,3 21,5

Gió bão (cid:80)(cid:1189)nh 10 21,6 25,1

11 25,2 29,0

(cid:135) (cid:264)(cid:1245) (cid:1197)m t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i f là t(cid:1273) (cid:86)(cid:1237) gi(cid:1267)a s(cid:1261)c tr(cid:1133)(cid:1131)ng h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c e ch(cid:1261)a trong không khí và s(cid:1261)c tr(cid:1133)(cid:1131)ng h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c bão hòa E (cid:1251) cùng m(cid:1245)t nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245), (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c bi(cid:1223)u di(cid:1225)n b(cid:1205)ng ph(cid:1195)n tr(cid:259)m. f=e/E 100%

Các y(cid:1219)u t(cid:1237) khí t(cid:1133)(cid:1255)ng và quy lu(cid:1201)t bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i

(cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) và h(cid:1133)(cid:1247)ng gió

(cid:43)(cid:1133)(cid:1247)ng gió th(cid:1231)nh hành và t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió trung bình tr(cid:1189)m Tân S(cid:1131)n Nh(cid:1193)t, Tp.HCM

(cid:43)(cid:1133)(cid:1247)ng gió là h(cid:1133)(cid:1247)ng mà t(cid:1263)(cid:3)(cid:255)ó gió th(cid:1241)i t(cid:1247)i. H(cid:1133)(cid:1247)ng gió có th(cid:1223) theo các (cid:75)(cid:1133)(cid:1247)ng ch(cid:1229) ph(cid:1133)(cid:1131)ng nh(cid:1133) b(cid:1203)c (N), b(cid:1203)c (cid:255)ông b(cid:1203)c (NNE),(cid:3)(cid:255)ông b(cid:1203)c (NE), v.v... và có th(cid:1223) theo góc h(cid:1255)p gi(cid:1267)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng b(cid:1203)c v(cid:1247)i ph(cid:1133)(cid:1131)ng mà t(cid:1263)(cid:3)(cid:255)ó th(cid:1241)i (cid:87)(cid:1247)i tính theo chi(cid:1221)u kim (cid:255)(cid:1239)ng h(cid:1239) (ví d(cid:1257) gió(cid:3)(cid:255)ông b(cid:1203)c t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng góc (cid:255)o gió 450, gió nam (N) t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng v(cid:1247)i góc 1800, ...) Khi nói (cid:255)(cid:1219)n t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) và h(cid:1133)(cid:1247)ng gió, ng(cid:1133)(cid:1249)i ta phân bi(cid:1227)t h(cid:1133)(cid:1247)ng và v(cid:1201)n t(cid:1237)c gió (cid:87)(cid:1261)c th(cid:1249)i và trung bình. H(cid:1133)(cid:1247)ng gió trung bình (cid:255)ã (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c lo(cid:1189)i b(cid:1235) nhi(cid:1225)u (cid:255)(cid:1245)ng còn h(cid:1133)(cid:1247)ng gió t(cid:1261)c th(cid:1249)i dao (cid:255)(cid:1245)ng r(cid:1193)t m(cid:1189)nh xung quanh h(cid:1133)(cid:1247)ng gió trung bình. (cid:55)(cid:1189)i m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1231)a (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m, h(cid:1133)(cid:1247)ng và t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió thay (cid:255)(cid:1241)i rõ r(cid:1227)t theo th(cid:1249)i gian và theo (cid:255)(cid:1245) cao, (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u này (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c quy(cid:1219)t (cid:255)(cid:1231)nh b(cid:1251)i các hoàn l(cid:1133)u quy mô l(cid:1247)n, quy mô v(cid:1263)a và quy mô (cid:255)(cid:1231)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng. Do các hoàn l(cid:1133)u quy mô (cid:255)(cid:1231)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng (gió (cid:255)(cid:1193)t bi(cid:1223)n, gió thung l(cid:458)ng, v.v..) ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng (cid:1251)(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao th(cid:1193)p và có chu k(cid:484) ngày (cid:255)êm nên càng g(cid:1195)n m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t thì h(cid:1133)(cid:1247)ng và t(cid:1237)c gió càng thay (cid:255)(cid:1241)i càng rõ r(cid:1227)t trong ngày. (cid:43)(cid:1133)(cid:1247)ng gió th(cid:1231)nh hành và t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió trung bình trên cao tr(cid:1189)m Tân S(cid:1131)n Hoà, Tp.HCM 52

18:05

Th¸ng 1

Th¸ng 2

Th¸ng 3

Th¸ng 4

11.2

15.3

7.0

10.8

Bi(cid:1223)u (cid:255)(cid:1239) bi(cid:1223)u di(cid:1225)n s(cid:1269) phân b(cid:1237) gió theo các h(cid:1133)(cid:1247)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i là hoa gió. Hoa gió(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c xây d(cid:1269)ng nh(cid:1133) sau

Th¸ng 5

Th¸ng 6

Th¸ng 7

Th¸ng 8

(cid:127) Tính t(cid:1195)n su(cid:1193)t gió xu(cid:1193)t hi(cid:1227)n theo các h(cid:1133)(cid:1247)ng và theo các (cid:70)(cid:1193)p v(cid:1221) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245).

13.5

17.9

16.4

14.4

(cid:127) V(cid:1217) (cid:80)(cid:1245)t (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng tròn và ghi t(cid:1195)n su(cid:1193)t l(cid:1211)ng gió t(cid:1189)i tâm. Trên (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng tròn theo các h(cid:1133)(cid:1247)ng gió (8 hay 16 h(cid:1133)(cid:1247)ng) v(cid:1217) các (cid:255)(cid:1233)an có chi(cid:1221)u dài t(cid:1229) (cid:79)(cid:1227) (cid:89)(cid:1247)i t(cid:1195)n su(cid:1193)t gió xu(cid:1193)t hi(cid:1227)n theo các (cid:70)(cid:1193)p v(cid:1221) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió.

Th¸ng 9

Th¸ng 10

Th¸ng 11

Th¸ng 12

18.9

20.4

17.4

12.0

Vào th(cid:1249)i k(cid:484)(cid:3) (cid:255)(cid:1195)u c(cid:1259)a gió mùa (cid:255)ông b(cid:1203)c, kho(cid:1191)ng cu(cid:1237)i tháng 10, h(cid:1133)(cid:1247)ng gió th(cid:1231)nh hành là h(cid:1133)(cid:1247)ng t(cid:1263) NNW. Sang (cid:255)(cid:1219)n tháng 11 và tháng 12 chuy(cid:1223)n thành (cid:75)(cid:1133)(cid:1247)ng N và NNE. Trong các tháng, t(cid:1263) tháng 1(cid:3) (cid:255)(cid:1219)n tháng 4 h(cid:1133)(cid:1247)ng gió th(cid:1231)nh hành là SE. (cid:55)(cid:1247)i tháng 5 (cid:75)(cid:1133)(cid:1247)ng gió ch(cid:1259)(cid:3) (cid:255)(cid:1189)o là S. Sang các tháng gi(cid:1267)a mùa (cid:80)(cid:1133)a, t(cid:1263) tháng 6(cid:3)(cid:255)(cid:1219)n tháng 9, thành ph(cid:1195)n gió SW là gió ch(cid:1259)(cid:3)(cid:255)(cid:1189)o

0% 10% 20% 30% 40% 50%

2-3m/s 3-4m/s 5-6m/s >6m/s

Hoa gió th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c xây d(cid:1269)ng cho t(cid:1263)ng tháng và n(cid:259)m d(cid:1269)a trên s(cid:1237) li(cid:1227)u quan tr(cid:1203)c nhi(cid:1221)u n(cid:259)m.

(cid:43)(cid:1133)(cid:1247)ng gió

NNE

ENE

NNW

....

(cid:37)(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:55)(cid:1195)n su(cid:1193)t xu(cid:1193)t gió (%), tháng 2 c(cid:1259)a tr(cid:1189)m Tân S(cid:1131)n Nh(cid:1193)t

15,1 3 1.6 0.0

5.2 1.9 0.0

1.4 0.8 0.1

3.7 0.1 0.0

2.2 1.1 0.1

1.3 2.0 0.0

2.4 1.6 0.1

.... .... ....

(cid:38)(cid:1193)p gió (m/s) (cid:47)(cid:1211)ng gió 1 - 2 3 - 4 (cid:116)5

16.4

15.1

Th¸ng 2

Th¸ng 7

0% 10% 20% 30% 40% 50%

NO2 + hv = NO + O O + O2 = O3 O3 + NO = NO2 + O2

2-3m/s 3-4m/s 5-6m/s >6m/s 1-2 m/s

Hoa gió có ý ngh(cid:429)a trong vi(cid:1227)c nghiên c(cid:1261)u khí h(cid:1201)u, các bài toán quy ho(cid:1189)ch, mô ph(cid:1235)ng lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m và(cid:3)(cid:255)ánh giá tác (cid:255)(cid:1245)ng môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng.

ozone concentrate, 12h_01_Jan_04

18:05

(cid:38)(cid:1133)(cid:1249)ng b(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i

x 22/6 (cid:43)(cid:825) chí

) (o i

(cid:1249) r t t

(cid:38)(cid:1133)(cid:1249)ng b(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i (I)(cid:3)(cid:255)(cid:1219)n m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) di(cid:1227)n tích b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t ngang (1 cm2) (cid:70)(cid:1259)a trái (cid:255)(cid:1193)t v(cid:1247)i gi(cid:1191) thi(cid:1219)t là không có khí quy(cid:1223)n có giá tr(cid:1231) (cid:69)(cid:1205)ng:

(cid:1211) m

Ngày

Xuân phân 21/3 x

Thu phân 23/9 x

90 120 150 180 210 240 270 300 330 360

-10

(cid:32)

(cid:300)

(cid:1231) v h c í x (cid:1245) (cid:264)

dQ dt

I 0 sinh 2 R

(cid:264)(cid:1245) xích v(cid:429) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i (cid:71) là góc gi(cid:1267)a m(cid:1211)t ph(cid:1207)ng hoàng (cid:255)(cid:1189)o và (cid:80)(cid:1211)t ph(cid:1207)ng xích (cid:255)(cid:1189)o nó có giá tr(cid:1231) (cid:87)(cid:1263) -23027’ (ngày (cid:255)ông chí) (cid:255)(cid:1219)n 23027’ (ngày h(cid:1189) chí), (cid:69)(cid:1205)ng không vào ngày xuân phân và thu phân:

-20

Giá tr(cid:1231) (cid:70)(cid:1259)a I0(cid:3)(cid:255)o (cid:255)(cid:1189)c b(cid:1205)ng 1,968 cal/cm2.phút ho(cid:1211)c 1395,6 w/m2

(cid:264)ông chí 22/12 x

-30

)

4089

cos(

(cid:71)

(cid:16)(cid:32)

2 (cid:83)

Q là n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng b(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i

(cid:264)(cid:1245) xích v(cid:429) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i theo th(cid:1249)i gian trong n(cid:259)m

d 10 (cid:14) 365

R là kho(cid:1191)ng cách t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i gi(cid:1267)a m(cid:1211)t tr(cid:1249)i và trái (cid:255)(cid:1193)t, nó(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tính b(cid:1205)ng t(cid:1273) (cid:86)(cid:1237) gi(cid:1267)a kho(cid:1191)ng cách r th(cid:1269)c và r0,

Xích (cid:255)(cid:1189)o

)

h(cid:52) là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao m(cid:1211)t tr(cid:1249)i trên (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng chân tr(cid:1249)i.

( i

100N

.01

0334

cos

(cid:14)(cid:32)

sin

(cid:32)

sin (cid:71)(cid:77)

d: ngày trong n(cid:259)m

d2 (cid:83) 365

1 2 R

50 40

sinh (cid:52) cos

cos

(cid:14)

(cid:87)(cid:71)(cid:77)

300N

h(cid:52) ph(cid:893) thu(cid:881)c vào v(cid:429)(cid:3)(cid:255)(cid:881)(cid:3)(cid:255)(cid:867)a lý (cid:77), (cid:255)(cid:881) xích v(cid:429) (cid:80)(cid:847)t tr(cid:885)i (cid:71)và th(cid:885)i gian (cid:87):

(cid:1249) r t t (cid:1211) m o a c (cid:1245) (cid:264)

600N

(cid:37)(cid:1203)c c(cid:1269)c

sinh

sin

cos

(cid:32)

sin (cid:71)(cid:77)

(cid:14)

(cid:87)(cid:71)(cid:77)

(cid:52)

Ngày

90 120 150 180 210 240 270 300 330 360

(cid:87)= 2(cid:83)t/T(cid:90), v(cid:883)i T(cid:90)là chu k(cid:484) quay c(cid:895)a trái (cid:255)(cid:829)t quanh tr(cid:893)c có giá tr(cid:867) (cid:69)(cid:841)ng 24h và t là th(cid:885)i gian tính theo m(cid:873)c là lúc gi(cid:903)a tr(cid:769)a

60 (cid:264)(cid:1245) cao m(cid:1211)t tr(cid:1249)i lúc gi(cid:1267)a tr(cid:1133)a

(sin

cos

)

(cid:32)

sin (cid:71)(cid:77)

(cid:14)

cos (cid:71)(cid:77)

(sin

cos

)

(cid:32)

sin (cid:71)(cid:77)

(cid:14)

cos (cid:71)(cid:77)

dQ dt

I 0 2 R

t2 (cid:83) T (cid:90)

dQ dt

I 0 2 R

t2 (cid:83) T (cid:90)

Th(cid:1249)i gian m(cid:1211)t tr(cid:1249)i l(cid:1211)n và m(cid:1233)c t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng v(cid:1247)i h(cid:52) = 0 hay sinh(cid:52) = 0 nên:

sin

cos

sin

cos

sin (cid:71)(cid:77)

(cid:14)

(cid:87)(cid:71)(cid:77)

(cid:32)

sin (cid:71)(cid:77)

(cid:14)

(cid:87)(cid:71)(cid:77)

(cid:32)

cos(

)

cos(

)

(cid:114)

(cid:16)

tg (cid:71)(cid:77)

(cid:32)

(cid:114)

(cid:16)

tg (cid:71)(cid:77)

(cid:32)

cos T (cid:90) 2 (cid:83)

–to là th(cid:1249)i gian m(cid:1211)t tr(cid:1249)i m(cid:1233)c và to là th(cid:1249)i gian m(cid:1211)t tr(cid:1249)i l(cid:1211)n.

(cid:86)(cid:1237) gi(cid:1249) (cid:81)(cid:1203)ng lý thuy(cid:1219)t N:

cos(

)

cos(

)

cos(

)

cos(

)

(cid:32)

(cid:16)

tg (cid:71)(cid:77)

(cid:32)

(cid:16)

tg (cid:71)(cid:77)

(cid:32)

(cid:16)

tg (cid:71)(cid:77)

(cid:32)

(cid:16)

tg (cid:71)(cid:77)

T (cid:90) (cid:83)

(sin

cos

)

IQ (cid:32)

(cid:14)

sin (cid:71)(cid:77)

cos (cid:71)(cid:77)

(sin

cos

)

sin (cid:71)(cid:77)

cos (cid:71)(cid:77)

IQ (cid:32)

(cid:14)

24 (cid:83) dt 2

(cid:179)

24 (cid:83) dt 2 R

t2 (cid:83) T (cid:90)

(cid:16)

)

cos

sin

cos

sin

(cid:32)

sin (cid:71)(cid:77)

(cid:14)

cos (cid:71)(cid:77)

(cid:32)

sin (cid:71)(cid:77)

(cid:14)

cos (cid:71)(cid:77)

t( o

I2 0 2 R

T (cid:90) 2 (cid:83)

ot (cid:179) ot (cid:16) I2 0 2 R

t2 (cid:83) T (cid:90)

R t2 (cid:83) 0 T (cid:90)

18:05

(cid:38)(cid:1133)(cid:1249)ng b(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i

Theo th(cid:1249)i gian trong ngày, dòng nhi(cid:1227)t t(cid:1247)i s(cid:1217) (cid:79)(cid:1247)n nh(cid:1193)t t(cid:1189)i th(cid:1249)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m (cid:87) = 0 và t(cid:1189)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m th(cid:1235)a mãn

sin

cos

cos(

sin (cid:71)(cid:77)

(cid:14)

cos (cid:71)(cid:77)

(cid:32)

(cid:71)(cid:77) (cid:16)

1) (cid:32)

(cid:87)(cid:1261)c là lúc gi(cid:1267)a tr(cid:1133)a khi m(cid:1211)t tr(cid:1249)i (cid:255)i qua thiên (cid:255)(cid:1229)nh ((cid:77) = (cid:71)), và s(cid:1217) nh(cid:1235) nh(cid:1193)t (b(cid:1205)ng không) vào lúc m(cid:1211)t tr(cid:1249)i m(cid:1233)c và l(cid:1211)n.

Dòng b(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i t(cid:1247)i m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t khi không có khí quy(cid:1223)n, Q(cal/cm2/ngày)

(cid:57)(cid:429)(cid:3) (cid:255)(cid:1245)

Ngày

814

900

964

1005

1022

1020

1009

1043

1093

1110

(cid:43)(cid:1189) chí

869

756

624

480

327

181

(cid:264)ông chí

Ph(cid:1241) (cid:69)(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i

(sin

cos

)A1)(Cl

sin (cid:71)(cid:77)

(cid:87)(cid:71)(cid:77)

(cid:32)

(cid:14)

65,01(a) (cid:16)

(cid:16)

I 0 2 R

(cid:38)(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:69)(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i nh(cid:1201)n (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1189)i b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t

(cid:57)(cid:1247)i at là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) suy gi(cid:1191)m b(cid:1261)c x(cid:1189) do khí quy(cid:1223)n, nó ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào quãng (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng ánh sáng di chuy(cid:1223)n trong khí quy(cid:1223)n (hay (cid:255)(cid:1245) cao m(cid:1211)t tr(cid:1249)i) và l(cid:1133)(cid:1255)ng mây; Cl là l(cid:1133)(cid:1255)ng mây, tính theo ph(cid:1195)n m(cid:1133)(cid:1249)i b(cid:1195)u tr(cid:1249)i; A là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) ph(cid:1191)n x(cid:1189) (cid:70)(cid:1259)a b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t

at = psecz z = h(cid:52) -90 secz = 1/cosz).

(cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i khí quy(cid:1223)n lý t(cid:1133)(cid:1251)ng h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) trong su(cid:1237)t trung bình kho(cid:1191)ng 0,9; trong khí quy(cid:1223)n th(cid:1269)c, (cid:1251) mi(cid:1221)n (cid:255)(cid:1239)ng b(cid:1205)ng, p = 0,70 – 0,85 vào mùa (cid:255)ông h(cid:1131)i l(cid:1247)n h(cid:1131)n vào mùa hè.

(cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) trong su(cid:1237)t t(cid:259)ng theo v(cid:429)(cid:3)(cid:255)(cid:1245) do l(cid:1133)(cid:1255)ng h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c và l(cid:1133)(cid:1255)ng b(cid:1257)i trong khí quy(cid:1223)n gi(cid:1191)m nh(cid:1235). T(cid:1189)i xích (cid:255)(cid:1189)o, giá tr(cid:1231) này trung bình (cid:69)(cid:1205)ng p = 0,72, còn (cid:1251) (cid:89)(cid:429)(cid:3)(cid:255)(cid:1245) 75oN b(cid:1205)ng p = 0,82.

18:05

(cid:16)(cid:32)(cid:74)

T (cid:119) z (cid:119)

3.2. Quy lu(cid:1201)t bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) theo (cid:255)(cid:1245) cao

(cid:16)(cid:32)(cid:74)

T * (cid:119) z (cid:119)

(cid:71)

(cid:32)

dTC

Gradient (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n nhi(cid:1227)t c(cid:1259)a không khí khô

v(cid:32)

Gthi(cid:1219)t ph(cid:1195)n t(cid:1265) kkhí khô là(cid:3)(cid:255)o(cid:1189)n nhi(cid:1227)t, hay (cid:71)Q = 0, khi (cid:255)ó pt bi(cid:1223)u di(cid:1225)n theo nguyên lý th(cid:1261) nh(cid:1193)t c(cid:1259)a nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245)ng l(cid:1269)c h(cid:1233)c: dU A (cid:71) (cid:14) (cid:81)(cid:865)i n(cid:259)ng

pdv

A (cid:32)(cid:71)

dTCQ

pdv

(cid:32)(cid:71)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

dTC p

pdv

RdT

vdp

(cid:32)

(cid:32)(cid:33)

(cid:32)

(cid:16)

dp p

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

công (cid:49)(cid:839)u h(cid:847) nhi(cid:847)t (cid:255)(cid:865)ng b(cid:851) tác (cid:255)(cid:865)ng c(cid:879)a m(cid:865)t ngo(cid:809)i l(cid:889)c bên ngoài làm nó thay (cid:255)(cid:861)i (cid:80)(cid:865)t nhi(cid:847)t l(cid:753)(cid:875)ng (cid:71)Q, thì (cid:80)(cid:865)t ph(cid:815)n c(cid:879)a nhi(cid:847)t l(cid:753)(cid:875)ng này làm bi(cid:839)n (cid:255)(cid:861)i n(cid:865)i n(cid:259)ng dU c(cid:879)a h(cid:847) và m(cid:865)t ph(cid:815)n (cid:86)(cid:811)n sinh ra công (cid:255)(cid:843) ch(cid:857)ng (cid:79)(cid:809)i ngo(cid:809)i l(cid:889)c (cid:255)ó, hay:

dTC p

* dp * p

(1)

(cid:16)(cid:32)(cid:74)

3.2. Quy lu(cid:1201)t bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) theo (cid:255)(cid:1245) cao 3.2. Quy lu(cid:1201)t bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) theo (cid:255)(cid:1245) cao

T (cid:119) z (cid:119)

(cid:16)

(cid:32)

dTC p

Gradient (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n nhi(cid:1227)t c(cid:1259)a không khí (cid:1197)m ch(cid:1133)a bão hòa

QQ (cid:32) (cid:71)(cid:71)

(cid:71)Q1 cho không khí khô và (cid:71)Q2 cho không khí (cid:1197)m

1 Q (cid:14) (cid:71) 2

* dp * p

dT)q1(CQ

(cid:16)

(cid:32)(cid:71) 1

)ep(d (cid:16) ep (cid:16)

(1) Q: tr(cid:1233)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng dz Q=dp

qdT

(cid:16)

(cid:32)(cid:71) 2

* qTR h

(cid:16)(cid:32)

)q1(RT de e

(cid:16)(cid:32)

dp p

dz RT

dp p

dz RT

Q= -dp = (cid:85).V.g = (cid:85). 1. dz. g a) -dp=(cid:85)gdz => (2)

(cid:16)

(cid:16)(cid:32)

(cid:32)(cid:85)

0 /C98,0

m100

(cid:16)

(cid:32)

(cid:32)a(cid:74)

p RT

g RT

dp p

dT dz

g C

T T

g C

q6,01 (cid:14) q83,01 (cid:14)

b) =>

m/C

(cid:16)(cid:32)

(cid:16)(cid:124)

(cid:16)(cid:32)

(cid:32)(cid:74) a

dT dz

g C

T T

g C

81.9 1006

(1) +(2) =>

= -0,980C/100m

18:05

(cid:74)(cid:833)m

Gradient (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n nhi(cid:1227)t c(cid:1259)a không khí (cid:1197)m ch(cid:1133)a bão hòa

(cid:14)

(cid:48)(cid:889)c ng(cid:753)ng k(cid:839)t

Lqg RT

(cid:16)

(cid:32)

dT dz

L là (cid:1197)n nhi(cid:1227)t do hóa h(cid:1131)i ho(cid:1211)c ng(cid:1133)ng k(cid:1219)t, có giá tr(cid:1231) (cid:69)(cid:1205)ng 2,49.106 (cid:114) 2,7.103 J/kg

(cid:14)

(cid:74)a

Lq E

dE * dT

622,0b (cid:32)

622,0

a (cid:32)

(cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng tr(cid:1189)ng thái (cid:70)(cid:1259)a không khí (cid:74)(cid:817)m =

g C

ap (cid:14) bp (cid:14)

LE RT

L dE * C p dT

(cid:37)(cid:1133)(cid:1247)c (cid:255)(cid:1195)u không khí (cid:1251) (cid:80)(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng có(cid:3)(cid:255)(cid:1245) (cid:1197)m ch(cid:1133)a bão hòa, s(cid:1261)c tr(cid:1133)(cid:1131)ng h(cid:1131)i (cid:81)(cid:1133)(cid:1247)c e nh(cid:1235) h(cid:1131)n s(cid:1261)c tr(cid:1133)(cid:1131)ng h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c bão hòa E.

(cid:74)(cid:817)m =

Khi di chuy(cid:1223)n lên cao, do nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) gi(cid:1191)m làm s(cid:1261)c tr(cid:1133)(cid:1131)ng h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c bão hòa E gi(cid:1191)m, khi (cid:255)ó e s(cid:1217) ti(cid:1219)n d(cid:1195)n t(cid:1247)i E.

Khí áp (mb)

-60

-50

-40

-30

Nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) (0C) -10 0

-20

(cid:55)(cid:1247)i (cid:255)(cid:1245) cao nào (cid:255)ó E s(cid:837) (cid:69)(cid:825)ng e, trong không khí x(cid:1191)y ra hi(cid:1227)n t(cid:1133)(cid:1255)ng ng(cid:1133)ng k(cid:1219)t.(cid:3)(cid:264)(cid:1245) cao x(cid:1191)y ra hi(cid:1227)n t(cid:1133)(cid:1255)ng này (cid:255)(cid:1237)i g(cid:1233)i là m(cid:1269)c ng(cid:1133)ng k(cid:1219)t (chân mây). Trong giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n này nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i theo (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n nhi(cid:1227)t khô, kho(cid:1191)ng 10C /100m. Sau (cid:255)ó không khí(cid:3)(cid:255)ã bão hòa, d(cid:1195)n d(cid:1195)n ng(cid:1133)ng k(cid:1219)t.

1000 800 600 400 200 100

1,00 1,00 1,00 0,99 0,98 0,97

0,99 0,99 0,99 0,98 0,96 0,91

0,98 0,97 0,96 0,94 0,89 0,80

0,94 0,93 0,91 0,87 0,76 0,63

0,88 0,85 0,82 0,75 0,61 0,46

0,78 0,74 0,69 0,60 0,46 0,34

0,66 0,62 0,55 0,47 0,35 0,27

0,54 0,50 0,44 0,38 0,29 0,23

0,44 0,40 0,36 0,31 0,25 0,20

0,37 0,34 0,30 0,27 0,22 0,18

0,31 0,29 0,27 0,24 0,20 0,16

(cid:54)(cid:1269) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c (cid:74)(cid:817)m vào p và T

(cid:74)(cid:833)m

,T (cid:85)

(cid:48)(cid:889)c ng(cid:753)ng k(cid:839)t

*** ,T (cid:85) p,

(cid:74)a

*(cid:85)(cid:32) V

(cid:264)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n (cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i khí quy(cid:1223)n ch(cid:1133)a bão hòa h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c (cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng tr(cid:1189)ng thái (cid:70)(cid:1259)a không khí

G'GF

(Vg

)

(cid:32)(cid:16)

(cid:32)

*(cid:85)(cid:85)(cid:16)

Nhi(cid:1227)t l(cid:1133)(cid:1255)ng do ng(cid:1133)ng k(cid:1219)t t(cid:1235)a ra (cid:255)(cid:1237)t nóng ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí, làm nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a nó gi(cid:1191)m ch(cid:1201)m h(cid:1131)n theo (cid:255)(cid:1245) cao, kho(cid:1191)ng 0,650C/100m, t(cid:1261)c là ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí d(cid:1231)ch chuy(cid:1223)n theo (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n nhi(cid:1227)t (cid:1197)m. Quá trình này th(cid:1133)(cid:1249)ng di(cid:1225)n ra trong (cid:255)(cid:1245) cao t(cid:1263) chân mây (cid:255)(cid:1219)n (cid:255)(cid:1229)nh mây.

(Vg

)

(cid:32)

Các l(cid:1269)c tác (cid:255)(cid:1245)ng lên ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí này g(cid:1239)m tr(cid:1233)ng l(cid:1269)c G và l(cid:1269)c (cid:255)(cid:1197)y Acsimet G’, các l(cid:1269)c này có giá tr(cid:1231) nh(cid:1133) sau: G mg (cid:32) gV'G (cid:85)(cid:32)

F m

* (cid:16) (cid:85)(cid:85) * V (cid:85)

* (cid:16) (cid:85)(cid:85) * (cid:85)

Sau khi qua (cid:255)(cid:1229)nh mây, do l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:1197)m (cid:255)ã b(cid:1231) (cid:80)(cid:1193)t (cid:255)i, không khí tr(cid:1251) nên khô h(cid:1131)n và quá trình chuy(cid:1223)n pha c(cid:1259)a h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c không còn di(cid:1225)n ra. Khi (cid:255)ó, nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a ph(cid:1195)n (cid:87)(cid:1265) khí s(cid:1217) thay (cid:255)(cid:1241)i theo (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n nhi(cid:1227)t khô.

Gia t(cid:1237)c c(cid:1259)a chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng th(cid:1207)ng (cid:255)(cid:1261)ng

(cid:32)

(cid:16) T

Do áp su(cid:1193)t c(cid:1259)a ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí p* x(cid:1193)p x(cid:1229) (cid:69)(cid:1207)ng áp su(cid:1193)t c(cid:1259)a môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng xung quanh p, nên t(cid:1263) ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình tr(cid:1189)ng thái ta có (cid:85)/T= (cid:85)*/T*, hay az (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c vi(cid:1219)t theo nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) nh(cid:1133) sau:

18:05

z 0 (cid:39)(cid:14)(cid:32)

,T (cid:85)

z(cid:39)

(cid:32)

(cid:16) T

*** ,T (cid:85) p,

(cid:264)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n (cid:264)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n

0T (cid:74)

* 0T a(cid:74)

(cid:264)(cid:1223) xét s(cid:1269) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a m(cid:1245)t l(cid:1247)p khí quy(cid:1223)n c(cid:1195)n ph(cid:1191)i xem xét (cid:1251) nhi(cid:1221)u m(cid:1269)c có(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao z khác nhau, hay ph(cid:1191)i so sánh gi(cid:1267)a T*(z) và T(z).

Khi T* > T ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí nóng s(cid:1217) (cid:71)(cid:1231)ch chuy(cid:1223)n lên trên, t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng (cid:89)(cid:1247)i khí quy(cid:1223)n b(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh. Khi không khí (cid:1197)m ch(cid:1133)a bão hòa, (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a nó d(cid:1269)a trên (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng gradient (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n nhi(cid:1227)t khô.

(

(cid:39)

Tt (cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

z) (cid:16) (cid:39)(cid:74)(cid:74)

(cid:42)(cid:1233)i nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a không khí t(cid:1189)i b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t là T0, khi (cid:255)ó theo (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n nhi(cid:1227)t khô ta có: Khi T* = T ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí s(cid:1217)(cid:3)(cid:255)(cid:1261)ng yên, t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng v(cid:1247)i khí quy(cid:1223)n (cid:1251) tr(cid:1189)ng thái cân b(cid:1205)ng phi(cid:1219)m (cid:255)(cid:1231)nh, t(cid:1261)c là khi ch(cid:1231)u tác (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1259)a m(cid:1245)t (cid:79)(cid:1269)c nh(cid:1235) (cid:87)(cid:1263) bên ngoài ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí s(cid:1217) (cid:80)(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh.

* z

* T 0

T 0

z (cid:39)(cid:74)(cid:16) a z (cid:39)(cid:74)(cid:16)

* T z T z

* T (cid:32) 0 T (cid:32) 0

* T 0

T 0

(cid:32)

(cid:16)

z (cid:39)

=> Khi T* < T, ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí l(cid:1189)nh h(cid:1131)n s(cid:1217) (cid:71)(cid:1231)ch chuy(cid:1223)n xu(cid:1237)ng d(cid:1133)(cid:1247)i, (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1131)ng v(cid:1247)i (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n khí quy(cid:1223)n (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh.

(cid:16) T

(cid:74)(cid:74) (cid:16) a T

(cid:46)(cid:1219)t h(cid:1255)p v(cid:1247)i =>

3.2. Quy lu(cid:1201)t bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) theo (cid:255)(cid:1245) cao

(cid:264)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n

z

* T 0

T 0

(cid:32)

(cid:16)

z (cid:39)

(cid:16) T

(cid:74)(cid:74) (cid:16) a T

(cid:43)(cid:769)(cid:883)ng gió

g (cid:39)H

C(x,0,z)

Do (cid:74)a không (cid:255)(cid:1241)i và có giá tr(cid:1231) (cid:74)(cid:1195)n b(cid:1205)ng 0,980C/ 100m nên gia t(cid:1237)c c(cid:1259)a chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng s(cid:1217) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào chênh l(cid:1227)ch nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) ban (cid:255)(cid:1195)u gi(cid:1267)a ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí v(cid:1247)i môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng xung quanh và gradient nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) th(cid:1269)c t(cid:1219) (cid:70)(cid:1259)a t(cid:1195)ng không khí (cid:74).

(cid:32)(cid:32) (cid:39) z

* T T (cid:16) 0 0 (cid:74)(cid:74) (cid:16) a

(cid:55)(cid:1263) ct trên, khi gia t(cid:1237)c b(cid:1205)ng không,(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao cao c(cid:1259)a ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí s(cid:1217)(cid:3)(cid:255)(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245) cao t(cid:1195)ng (cid:255)(cid:1237)i l(cid:1133)u và có giá tr(cid:1231) nh(cid:1133) sau

(cid:49)(cid:1219)u nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí b(cid:1205)ng nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng xung quanh, t(cid:1263) ct trên ta có

x

C(x,0,0)

n (cid:893) d u (cid:903) h o a c (cid:881) (cid:264)

(

)

(cid:32)

(cid:16) (cid:74)(cid:74) a

zg (cid:39) T

18:05

(

)

(cid:32)

(cid:16) (cid:74)(cid:74) a

zg (cid:39) T

(cid:264)(cid:769)(cid:885)ng t(cid:831)ng (cid:78)(cid:855)t nhi(cid:863)t

(cid:264)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n (cid:264)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n

(cid:74)a

Bi(cid:855)n (cid:255)(cid:877)i nhi(cid:863)t (cid:255)(cid:881) theo

(cid:55)(cid:1263) bi(cid:1223)u th(cid:1261)c này ta (cid:255)(cid:1133)a (cid:255)(cid:1219)n các (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a l(cid:1247)p khí quy(cid:1223)n có(cid:3)(cid:255)(cid:1245) (cid:1197)m ch(cid:1133)a (cid:255)(cid:1189)t (cid:255)(cid:1219)n (cid:255)(cid:1245) (cid:1197)m bão hòa nh(cid:1133) sau:

(cid:57) (cid:49)(cid:1219)u (cid:74) > (cid:74)a thì az >0, khí quy(cid:1223)n s(cid:1217) (cid:1251) tr(cid:1189)ng thái b(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh (cid:57) (cid:49)(cid:1219)u (cid:74) = (cid:74)a thì az =0, khí quy(cid:1223)n s(cid:1217) (cid:1251) tr(cid:1189)ng thái cân b(cid:1205)ng phi(cid:1219)m (cid:255)(cid:1231)nh (cid:57) (cid:49)(cid:1219)u (cid:74) <(cid:74)a thì az <0, khí quy(cid:1223)n s(cid:1217) (cid:1251) tr(cid:1189)ng thái (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh

Trên (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n AB có (cid:74) > (cid:74)a, (cid:1251)(cid:3)(cid:255)ây khí quy(cid:1223)n b(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh.

Trên (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n BC có nghich nhi(cid:1227)t ((cid:74) <0) và trên (cid:255)o(cid:1189)n CD có(cid:3)(cid:255)(cid:1207)ng nhi(cid:1227)t ((cid:74)=0), trên các (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n này không khí r(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh vì (cid:74) (cid:100)0< (cid:74)a.

Trên (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n DE có (cid:74) = (cid:74)a, khí quy(cid:1223)n (cid:1251) tr(cid:1189)ng thái cân b(cid:1205)ng phi(cid:1219)m (cid:255)(cid:1231)nh. Trên (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n EF có 0<(cid:74)< (cid:74)a, khí quy(cid:1223)n (cid:1251) tr(cid:1189)ng thái (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh.

(cid:49)(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng b(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh (cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i khí quy(cid:1223)n bão hòa h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c

a z(cid:32)

ln(p) ln(p1)

(cid:55)(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269) nh(cid:1133) khí quy(cid:1223)n ch(cid:1133)a bão hòa h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c các bi(cid:1223)u th(cid:1261)c (cid:255)ánh giá(cid:3)(cid:255)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:458)ng t(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269) ch(cid:1229) khác là thay (cid:74)a b(cid:1205)ng (cid:74)(cid:1197)m, khi (cid:255)ó các (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n v(cid:1221) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c th(cid:1223) hi(cid:1227)n nh(cid:1133) sau:

(cid:74)(cid:833)m

E2 > 0

(cid:32)

E=E1+E2

Fdz T

E1 < 0

(cid:32)

dza z(cid:32) * (cid:16) T T

(cid:74)a

(cid:264)(cid:769)(cid:885)ng tr(cid:825)ng thái

(cid:49)(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng b(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh là(cid:3)(cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng cho m(cid:1261)c (cid:255)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a (cid:80)(cid:1245)t l(cid:1247)p khí quy(cid:1223)n, nó là n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c gi(cid:1191)i phóng ra hay c(cid:1195)n ph(cid:1191)i tiêu t(cid:1237)n (cid:255)(cid:1223)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)a m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) không khí t(cid:1263) (cid:80)(cid:1261)c có áp su(cid:1193)t này (cid:255)(cid:1219)n m(cid:1261)c có áp su(cid:1193)t khác. Nói cách khác nó là công s(cid:1191)n ra c(cid:1259)a l(cid:1269)c nâng (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng không khí khi d(cid:1231)ch chuy(cid:1223)n theo chi(cid:1221)u th(cid:1207)ng (cid:255)(cid:1261)ng m(cid:1245)t (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n dz F m (cid:57) (cid:49)(cid:1219)u (cid:74) > (cid:74)(cid:1197)m thì az >0, khí quy(cid:1223)n s(cid:1217) (cid:1251) tr(cid:1189)ng thái b(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh (cid:57) (cid:49)(cid:1219)u (cid:74) = (cid:74)(cid:1197)m thì az =0, khí quy(cid:1223)n s(cid:1217) (cid:1251) tr(cid:1189)ng thái cân b(cid:1205)ng phi(cid:1219)m (cid:255)(cid:1231)nh (cid:57) (cid:49)(cid:1219)u (cid:74) <(cid:74)(cid:1197)m thì az <0, khí quy(cid:1223)n s(cid:1217) (cid:1251) tr(cid:1189)ng thái (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh

(cid:264)(cid:769)(cid:885)ng t(cid:831)ng k(cid:855)t nhi(cid:863)t

ln(p2)

(cid:32)

(cid:16) T

2z (cid:179) 1z

Tính trên m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1233)an (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng t(cid:1263) z1 (cid:255)(cid:1219)n z2 :

18:05

ln(p) ln(p1)

(cid:74)(cid:833)m

E2 > 0

E=E1+E2

E1 < 0

(cid:32)

(cid:179)

(cid:16) T

(cid:74)a

(cid:264)(cid:769)(cid:885)ng tr(cid:825)ng thái

(cid:264)(cid:769)(cid:885)ng t(cid:831)ng k(cid:855)t nhi(cid:863)t

ln(p2)

(cid:49)(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng b(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh (cid:49)(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng b(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh

plnd)T

T(Rplnd)T (cid:32)

(cid:16)(cid:32)

(cid:16)

(cid:49)(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng này s(cid:1217) chuy(cid:1223)n thành (cid:255)(cid:1245)ng (cid:81)(cid:259)ng c(cid:1259)a dòng khí di chuy(cid:1223)n lên trên. (cid:48)(cid:1237)i quan h(cid:1227) gi(cid:1267)a n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng b(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh và t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) th(cid:1207)ng (cid:255)(cid:1261)ng nh(cid:1133) sau:

wdw

2 )2/w(d

(cid:32)

dza z

dw dt

(cid:32)

2 0wE2 (cid:14)

w (cid:32)

Do Vì dp = -(cid:85)gdz nên dz = dp/-(cid:85)g = -RT/gd(lnp) => 1p 2p T(R (cid:179) (cid:179) 2p 1p Nên

Nh(cid:1133) v(cid:1201)y công s(cid:1191)n sinh ra khi ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí khi d(cid:1231)ch chuy(cid:1223)n t(cid:1263) (cid:80)(cid:1211)t có(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao z1 có áp su(cid:1193)t p1(cid:3)(cid:255)(cid:1219)n (cid:255)(cid:1245) cao z2 có áp su(cid:1193)t p2 (hay n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng b(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c bi(cid:1223)u di(cid:1225)n b(cid:1205)ng di(cid:1227)n tích b(cid:1251)i các (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng t(cid:1195)ng k(cid:1219)t nhi(cid:1227)t và (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng tr(cid:1189)ng thái và các m(cid:1269)c p1 và p2 (cid:49)(cid:1219)u (cid:1251) (cid:80)(cid:1261)c kh(cid:1251)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m w0 = 0 thì Nh(cid:1133) v(cid:1201)y t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) th(cid:1207)ng (cid:255)(cid:1261)ng c(cid:1259)a ph(cid:1195)n t(cid:1265) khí t(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) (cid:89)(cid:1247)i c(cid:259)n b(cid:1201)c hai c(cid:1259)a (cid:81)(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng b(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh.

Q=dp

Q: tr(cid:1233)ng (cid:79)(cid:1133)(cid:1255)ng Q= -dp = (cid:85).V.g = (cid:85). 1. dz. g

Các y(cid:1219)u t(cid:1237) khí t(cid:1133)(cid:1255)ng và quy lu(cid:1201)t bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i Quy lu(cid:1201)t bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i c(cid:1259)a áp su(cid:1193)t theo (cid:255)(cid:1245) cao

(1)

dp = -(cid:85)g dz

a) Khí quy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1239)ng nh(cid:1193)t ((cid:85)=const)

(cid:886) 2730K, P=1000mb: (cid:3)(cid:85)= 1,276.10-3g/cm3

Tích phân (1) t(cid:1263) (cid:80)(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t Z0(cid:3)(cid:255)(cid:1219)n Z =>

Pz = Po-(cid:85)gz (Gi(cid:1191)m tuy(cid:1219)n tính theo z)

(cid:264)(cid:1229)nh khí quy(cid:1223)n <=> Pz= 0 => Z =P0/(cid:85)g = 8000m

(cid:38)(cid:1245)t áp

18:05

b) Khí quy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1207)ng nhi(cid:1227)t:

Áp d(cid:1257)ng cho z :11-30km

c) Khí quy(cid:1223)n (cid:255)a nguyên:

Áp d(cid:1257)ng cho z <11km

(cid:16)(cid:32)

(2)

(cid:32)(cid:85)

dp p

dz RT

dp = -(cid:85)g dz p RT

(cid:32)

Gi(cid:1191) thi(cid:1219)t

thay vào (2) và tích phân =>

thay vào (2) t(cid:1263) 0 -> Z =>

(cid:32)

(cid:16)(cid:32)

z T 0 (cid:74)(cid:16) g R (cid:74)

g (cid:80) * TR

R*: 8,314.107(H(cid:1205)ng s(cid:1237) khí v(cid:1211)n n(cid:259)ng)

T T 0

p z P 0

z/R (cid:74)

(cid:16)

(cid:80): Tr(cid:1233)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265)

g RT

g RT g (cid:80) * TR

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

P 0

eP 0

Không khí khô (cid:80) = 28,966kg/kmol

z (cid:74) T 0

T z T 0

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) 1P 0 (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

R = R*/(cid:80) = 2,87.102J/kg.(cid:255)(cid:1245)

(cid:55)(cid:1189)i (cid:255)(cid:1229)nh khí quy(cid:1223)n Pz = 0; n(cid:1219)u T0=2730K; (cid:3)(cid:74) = 60C/1km => z = H = 45 km

Tr(cid:1189)m Th(cid:1237)ng Nh(cid:1193)t

Gió

R =- 0.41

O C

-2

-4

-2

Quy lu(cid:1201)t bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i c(cid:1259)a áp su(cid:1193)t theo (cid:255)(cid:1245) cao Quy lu(cid:1201)t bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i c(cid:1259)a áp su(cid:1193)t theo (cid:255)(cid:1245) cao

Tên tr(cid:1189)m

(cid:54)(cid:1251) KHCN

7/2003 NO2 x

-0.16

-0.11

2/2004 NO2 -0.19

-0.14

(cid:43)(cid:1239)ng Bàng

-0.31

-0.21

-0.39

-0.33

Th(cid:1237)ng Nh(cid:1193)t

-0.22

-0.25

-0.33

-0.29

-0.41

Bình Chánh

-0.31

-0.26

-0.32

-0.28

(cid:46)(cid:1219)t qu(cid:1191) mô ph(cid:1235)ng n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) NO lúc 18h ngày 04/02/2004 (…………..)

(cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) t(cid:1133)(cid:1131)ng quan gi(cid:1267)a t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió và n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) các ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m

18:05

(cid:32)

z z

v * m (cid:70)

ln(

)z/z

l q(cid:17)(cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng di chuy(cid:1223)n c(cid:1259)a xoáy r(cid:1237)i

(cid:32)

Mô hình bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió theo quy lu(cid:1201)t logarit Z Quy lu(cid:1201)t bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió trong l(cid:1247)p sát m(cid:1211)t Mô hình bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió theo quy lu(cid:1201)t logarit Z

Z0

(cid:32)

z z

v * m (cid:70)

zml (cid:70)(cid:32)

m là th.s(cid:1237) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c (cid:255)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh KQ

Z0

0 )z/z 1 ln(

ln(

(cid:70) là h(cid:1205)ng s(cid:1237) Karman, = 0,4

V z

)z 2

(cid:32)

z 0

z z

v * m (cid:70)

Z

0 V)z (cid:16) 1 V

z 1 V

(cid:16)

z 1

z 1 ln( (cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

Z2

2 *v (cid:32)

2 v *(cid:32) K

V (cid:119) z (cid:119)

K là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:85)(cid:1237)i V* (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245)(cid:3)(cid:255)(cid:1245)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng

?Vz 2zV

(cid:87)0 (cid:85)

(cid:87)0 là (cid:1261)ng su(cid:1193)t r(cid:1237)i t(cid:1189)i (cid:80)(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t

K = v*l

Z1

1zV

Z0

Z0 (cm) 5,0 1,0 0,5

(cid:32)

z z

v * m (cid:70)

Lo(cid:1189)i (cid:80)(cid:1211)t (cid:255)(cid:1227)m Cánh (cid:255)(cid:1239)ng th(cid:1269)c v(cid:1201)t cao Cánh (cid:255)(cid:1239)ng c(cid:1235) (cid:264)(cid:1193)t ph(cid:1207)ng, m(cid:1211)t tuy(cid:1219)t ph(cid:1259)

Mô hình bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió theo quy lu(cid:1201)t l(cid:458)y th(cid:1263)a

Ban ngày - B(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i

m200

(cid:31)

m10

Ban (cid:255)êm -(cid:3)(cid:264)(cid:1245) che ph(cid:1259) mây

)z(V

(cid:32)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

(cid:60)(cid:1219)u

(cid:48)(cid:1189)nh

z (cid:167) (cid:168) 10 (cid:169) n ,2

m200

(cid:116)

m10

(cid:173) V (cid:176) (cid:174) (cid:176) V (cid:175)

Phân lo(cid:1189)i (cid:255)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n theo Pasquill (cid:59)(cid:1193)p x(cid:1229) profile gió b(cid:1205)ng các công th(cid:1261)c gi(cid:1191)i tích trong (cid:255)ó có ch(cid:1261)a các tham s(cid:1237) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào (cid:255)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n

Lo(cid:1189)i t(cid:1195)ng k(cid:1219)t Thành ph(cid:1237) Nông thôn

A 0,15 0,07

B 0,15 0,07

C 0,20 0,10

D 0,25 0,15

E 0,30 0,35

F 0,30 0,55

(cid:57)(cid:1201)n t(cid:1237)c gió m(cid:1269)c 10m (m/s) <2 2(cid:111)3 3(cid:111)5 5(cid:111)6 >6

A A-B B C C

Trung bình A-B B B-C C-D D

B C C D D

(cid:116)5/10 (cid:69)(cid:1195)u tr(cid:1249)i E E D D D

(cid:100)4/10 (cid:69)(cid:1195)u tr(cid:1249)i F F E D D

Giá tr(cid:1231) (cid:70)(cid:1259)a n theo các c(cid:1193)p (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh Pasquill – Hanna

(cid:57)(cid:1247)i (cid:570) là r(cid:1193)t không (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh; (cid:572) là không (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh v(cid:1263)a ph(cid:1191)i; (cid:587) là không (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh y(cid:1219)u; D là(cid:3)(cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n trung tính; E là(cid:3)(cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh y(cid:1219)u; F là(cid:3)(cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh v(cid:1263)a ph(cid:1191)i

18:05

ln(

V z

)z 2

(cid:32)

z 0

Ví d(cid:1257) 2.1. Tính Z0 và t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió m(cid:1269)c 50 m t(cid:1189)i các l(cid:1195)n quan tr(cid:1203)c (cid:47)(cid:1195)n quan tr(cid:1203)c (i) (cid:264)(cid:1245) cao (m) 1 2 3 4 5 z1 5 2.00 2.10 2.20 2.30 2.40 2.60 10 2.80 3.00 z2 2.40 2.70 (cid:55)(cid:1263)(cid:3)(cid:255)ó tính giá tr(cid:1231) tr.bình (z0) và xác (cid:255)(cid:1231)nh V50m

V)z (cid:16) 1 V

z 1 V

(cid:16)

z 1

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

Gi(cid:1191)i:

1 2 3 4 5 T.bình

Wind at 80 m Height

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169) (cid:47)(cid:1195)n q.tr(cid:1203)c i 0z

(m) 0.16 0.27 0.24 0.24

ln(

)z/z

(cid:32)

m50

m10 ln(

)z/10

z 2 ln(

0 )z/z 2

0.21 V 0.31 )z/50

1 2 3 4 5 3.43 3.72 3.86 4.00 4.29 (cid:47)(cid:1195)n q.tr(cid:1203)c U50m

y Ví d(cid:1257) 2.2. Xác (cid:255)(cid:1231)nh h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió theo chi(cid:1221)u cao theo s(cid:1237) li(cid:1227)u quan tr(cid:1203)c nh(cid:1133) sau:

1) y = ax + b

* * * * *

* * *

* *

* * *

(cid:264)(cid:1245) cao quan tr(cid:1203)c (m) (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió (m/s)

3 2.4

6 2.8

10 3

y)(x

(cid:16)

x( i

* *

(cid:166)

1i (cid:32)

(cid:32)

y = ax + b

(cid:16)

x( i

(cid:166)

(cid:32)

1i (cid:32)

y i

lnn

m10

(cid:166)

1 n

1i (cid:32)

z 10

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

z 10

V V

z (cid:32) 10

xay

(cid:16)(cid:32)

x Gi(cid:1191)i:

2) y = ax

a (cid:32)

n (cid:32)

y x

b=0 =>

T.bình

n (cid:32)

y x

3 -1.2040 -0.2231

6 -0.5108 -0.0690

10 0.0000 0.0000

-0.5716 -0.0974

(cid:264)(cid:1245) cao q.tr(cid:1203)c x = ln(z/10) y = ln(Vz/V10)

y = nx y x 3) y = nx

(cid:57)(cid:1201)y n = -0.0974/(-0.5716) = 0.17

18:05

Tên tr(cid:1189)m

10.9

(cid:264)(cid:1255)t I Tr(cid:1189)m 1 (Baø Ñieåm) 0,16347 Tr(cid:1189)m 2 (Thaïnh Xuaân) 0,19017 Tr(cid:1189)m 3 (Taân Phuù) 0,20292 Tr(cid:1189)m 4 (Taân Kieân) 0,19864 Tr(cid:1189)m 5 (Taân Thôùi Nhì) 0,20814 (cid:264)(cid:1255)t II 0,18122 0,21448 0,20344 0,21920 0,22964

Tr¹m 5

Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 4. Ô NHI(cid:1224)M MÔI TR(cid:1132)(cid:1248)NG KHÔNG KHÍ

Tr¹m 2

T©n Thíi Nh×

Th¹nh Xu©n

Tr¹m 3

T©n Phó

10.85

Z2

2zu

Tr¹m 1

Bµ §iÓm

10.8

Z1

1zu

10.75

Z0

Tr¹m 4

10.7

T©n Kiªn

10.65

106.55

106.6

106.65

106.7

106.75

106.8

106.85

(cid:43)(cid:1227) th(cid:1237)ng ô nhi(cid:1225)m không khí Khái ni(cid:1227)m v(cid:1221) ngu(cid:1239)n ô nhi(cid:1225)m Ph(cid:811)n (cid:881)ng l(cid:809)i Ngu(cid:1239)n ô nhi(cid:1225)m là ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i ra các ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m. Ngu(cid:1239)n ô nhi(cid:1225)m

(cid:264)TM

(cid:39)(cid:1269) án

(cid:48)(cid:1261)c (cid:255)(cid:1245) ô nhi(cid:1225)m <=> Ngu(cid:1239)n g(cid:1237)c gây ô nhi(cid:1225)m (Công ngh(cid:1227), các nguyên li(cid:1227)u, hóa ch(cid:1193)t ch(cid:1193)t s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng) Thi(cid:1219)t b(cid:1231) giám sát ô nhi(cid:1225)m Quá trình gây ô nhi(cid:1225)m không khí x(cid:1191)y ra theo các b(cid:1133)(cid:1247)c sau : Khí quy(cid:1223)n (cid:43)(cid:1227) th(cid:1237)ng kh(cid:1237)ng ch(cid:1219) ô nhi(cid:1225)m (cid:127) Các (cid:255)(cid:1237)i b(cid:1231) tác (cid:255)(cid:1245)ng Phát sinh t(cid:1263) ngu(cid:1239)n gây ô nhi(cid:1225)m (ch(cid:1193)t gây ô nhi(cid:1225)m hay tác nhân ô nhi(cid:1225)m) (cid:127) Mô hình hóa

100

Gi(cid:1191)m thi(cid:1223)u: Phát tán, lan truy(cid:1221)n trong khí quy(cid:1223)n, khi này khí quy(cid:1223)n chính là môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng r(cid:1245)ng l(cid:1247)n v(cid:1247)i nhi(cid:1221)u y(cid:1219)u t(cid:1237)(cid:3)(cid:255)(cid:1245)ng (cid:255)(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra nhi(cid:1221)u quá trình hóa h(cid:1233)c, hóa lý, hóa sinh… c(cid:1259)a các ch(cid:1193)t gây ô nhi(cid:1225)m. (cid:127) Tác (cid:255)(cid:1245)ng (cid:255)(cid:1219)n b(cid:1245) ph(cid:1201)n ti(cid:1219)p nh(cid:1201)n là(cid:3)(cid:255)(cid:1245)ng th(cid:1269)c v(cid:1201)t, con ng(cid:1133)(cid:1249)i, các công trình xây d(cid:1269)ng,(cid:3)(cid:255)(cid:1239) (cid:89)(cid:1201)t ... Ví d(cid:1257): (cid:264)(cid:1223) gi(cid:1191)m SO2 khi (cid:255)(cid:1237)t than (cid:255)á CaCO3 = CaO + CO2 CaO + SO2 + 1/2O2 = CaSO4 (cid:127) T(cid:259)ng (cid:255)(cid:1245) cao (cid:1237)ng khói (cid:127) L(cid:1233)c khí th(cid:1191)i (cid:127) Thêm ph(cid:1257) gia vào quá trình Tác (cid:255)(cid:1245)ng (cid:255)(cid:1219)n các (cid:255)t Phát tán, lan truy(cid:1221)n Phát sinh (cid:255)(cid:1237)t

18:05

(cid:37)(cid:1191)ng 1: Giá tr(cid:1231) gi(cid:1247)i h(cid:1189)n các thông s(cid:1237) c(cid:1131) b(cid:1191)n trong không khí xung quanh (cid:264)(cid:1131)n v(cid:1231): Miligam trên mét kh(cid:1237)i (mg/m3)

QCVN 05 : 2009/BTNMT

Thông s(cid:1237)

Trung bình 1 gi(cid:1249)

Trung bình 8 gi(cid:1249)

Trung bình 24 gi(cid:1249)

Trung bình (cid:81)(cid:259)m

QUY CHU(cid:1196)N K(cid:1274) THU(cid:1200)T QU(cid:1236)C GIA (cid:57)(cid:1220) CH(cid:1192)T L(cid:1132)(cid:1254)NG KHÔNG KHÍ XUNG QUANH

Giá tr(cid:1231) gi(cid:1247)i h(cid:1189)n các thông s(cid:1237) c(cid:1131) b(cid:1191)n trong không khí xung quanh (cid:264)(cid:1131)n v(cid:1231): Microgam trên mét kh(cid:1237)i ((cid:80)g/m3)

T T 1 2 3 4 5 6

10 mm

0,35 30,00 0,20 0,18 0,30 -

- 10,00 - 0,12 - -

0,125 5,00 0,10 0,08 0,20 0,15

0,05 - 0,04 - 0,14 0,05

SO2 CO NOx O3 (cid:37)(cid:1257)i l(cid:1131) l(cid:1265)ng (TSP) (cid:37)(cid:1257)i £ (PM10) Pb

0,0015

0,0005

7 Ghi chú: D(cid:1193)u (-) là không quy (cid:255)(cid:1231)nh

Thông s(cid:1237) Trung bình n(cid:259)m

Trung bình m(cid:1245)t gi(cid:1249): Là trung bình s(cid:1237) (cid:75)(cid:1233)c các giá tr(cid:1231)(cid:3)(cid:255)o (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c trong kho(cid:1191)ng th(cid:1249)i gian m(cid:1245)t gi(cid:1249)(cid:3)(cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i các phép (cid:255)o th(cid:1269)c hi(cid:1227)n h(cid:1131)n m(cid:1245)t l(cid:1195)n trong m(cid:1245)t gi(cid:1249), ho(cid:1211)c giá tr(cid:1231) phép (cid:255)o th(cid:1269)c hi(cid:1227)n 01 l(cid:1195)n trong kho(cid:1191)ng th(cid:1249)i gian m(cid:1245)t gi(cid:1249).

T T 1 2 3 4 5 6 Trung bình 1 gi(cid:1249) 350 30000 200 180 300 - Trung bình 8 gi(cid:1249) - 10000 - 120 - - Trung bình 24 gi(cid:1249) 125 5000 100 80 200 150 50 - 40 - 140 50

Giá tr(cid:1231) trung bình gi(cid:1249)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)o nhi(cid:1221)u l(cid:1195)n trong 24 gi(cid:1249) (m(cid:1245)t ngày (cid:255)êm) theo t(cid:1195)n su(cid:1193)t nh(cid:1193)t (cid:255)(cid:1231)nh. Giá tr(cid:1231) trung bình gi(cid:1249) (cid:79)(cid:1247)n nh(cid:1193)t trong s(cid:1237) các giá tr(cid:1231)(cid:3)(cid:255)o (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c trong 24 gi(cid:1249)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c l(cid:1193)y so sánh v(cid:1247)i giá tr(cid:1231) gi(cid:1247)i h(cid:1189)n quy (cid:255)(cid:1231)nh t(cid:1189)i B(cid:1191)ng 1.

101

102

SO2 CO NOx O3 (cid:37)(cid:1257)i l(cid:1131) l(cid:1265)ng (TSP) (cid:37)(cid:1257)i D(cid:3)(cid:100) 10(cid:80)m (PM10) Pb 0,5 - - 1,5 7 Ghi chú: D(cid:1193)u (-) là không quy (cid:255)(cid:1231)nh

th(cid:1261)c

gian

(cid:255)(cid:1245)

TT

Thông s(cid:1237)

(cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:87)(cid:1237)i (cid:255)a cho phép c(cid:1259)a m(cid:1245)t s(cid:1237) ch(cid:1193)t (cid:255)(cid:1245)c h(cid:1189)i trong không khí xung quanh ((cid:80)g/m3)

Công hoá h(cid:1233)c

Th(cid:1249)i trung bình

(cid:49)(cid:1239)ng cho phép

TT

Thông s(cid:1237)

th(cid:1261)c

gian

(cid:255)(cid:1245)

Acrolein

Công hoá h(cid:1233)c

Th(cid:1249)i trung bình

(cid:49)(cid:1239)ng cho phép

Các ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131) 16 17

Acrylonitril

Các ch(cid:1193)t vô c(cid:1131) 1

Asen (h(cid:1255)p ch(cid:1193)t, tính theo As)

Anilin

CH2=CHCHO CH2=CHCN C6H5NH2

Asen hydrua (Asin)

Axit acrylic

19 20

Axit clohydric

AsH3 HCl

Benzen

3 4

Axit nitric

Benzidin

HNO3

21 22

Cloroform

C2H3COOH C6H6 NH2C6H4C6H4NH2 CHCl3

Axit sunfuric

H2SO4

Chú thích: KPHT: không phát hi(cid:1227)n th(cid:1193)y

Hydrocabon

(cid:37)(cid:1257)i có ch(cid:1261)a xít silic > 50%

Fomaldehyt

CnHm HCHO

24 25

(cid:37)(cid:1257)i ch(cid:1261)a ami(cid:259)ng Chrysotil

Naphtalen

Mg3Si2O3(OH)

7 8

Cadimi (khói g(cid:1239)m ôxit và kim lo(cid:1189)i - theo Cd)

1 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m 1 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m 1 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m 1 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m 1 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) 1 gi(cid:1249) 8 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) 1 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249)

50 45 22,5 50 30 54 22 10 KPHT 16 0,04 5000 1500 20 500 120 10 100 26

C10H8 C6H5OH C2Cl4 ClCH=CH2

Clo

Cl2

Amoniac

26 Phenol 27 Tetracloetylen 28 Vinyl clorua Các ch(cid:1193)t gây mùi khó ch(cid:1231)u 29 30

Crom VI (h(cid:1255)p ch(cid:1193)t, tính theo Cr)

Cr+6

Acetaldehyt

Axit propionic Hydrosunfua

Hydroflorua

31 32 33

Methyl mecarptan

NH3 CH3CHO CH3CH2COOH H2S CH3SH

Hydrocyanua

HCN

12 13

Styren

C6H5CH=CH2

Mangan và h(cid:1255)p ch(cid:1193)t (tính theo MnO2)

Mn/MnO2

Toluen

C6H5CH3

14 15

1 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m 1 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m 24 gi(cid:1249) 1 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) 1 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m 1 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) - 1 gi(cid:1249) 8 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m 1 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) 1 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m 1 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m 1 gi(cid:1249) 1 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m 24 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249)

0,03 0,005 0,3 0,05 60 400 150 300 50 3 150 50 1 s(cid:1255)i /m3 0,4 0,2 0,005 100 30 0,007 0,003 0,002 20 5 1 10 10 8 0,15 1 0,3

Niken (kim lo(cid:1189)i và h(cid:1255)p ch(cid:1193)t, tính theo Ni) Thu(cid:1273) ngân (kim lo(cid:1189)i và h(cid:1255)p ch(cid:1193)t, tính theo Hg)

Ni Hg

103

104

1 gi(cid:1249) 1 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m 8 gi(cid:1249) 1 gi(cid:1249) 1 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) 24 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m (cid:48)(cid:1245)t l(cid:1195)n t(cid:1237)i (cid:255)a 1 gi(cid:1249) (cid:49)(cid:259)m 1 gi(cid:1249)

200 45 30 300 42 50 20 260 190 1000 500 190 1000

Xylen

C6H4(CH3)2

18:05

Phân lo(cid:1189)i ngu(cid:1239)n ô nhi(cid:1225)m không khí

a) D(cid:1269)a vào ngu(cid:1239)n g(cid:1237)c phát sinh b) D(cid:1269)a vào tính ch(cid:1193)t ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng

(cid:127) Ô nhi(cid:1225)m do các quá trình s(cid:1191)n xu(cid:1193)t: S(cid:1191)n xu(cid:1193)t công nghi(cid:1227)p, nông nghi(cid:1227)p, ti(cid:1223)u th(cid:1259) công nghi(cid:1227)p. (cid:127) Ngu(cid:1239)n t(cid:1269) nhiên: là khí thoát ra t(cid:1263) các ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng t(cid:1269) nhiên c(cid:1259)a núi l(cid:1265)a,(cid:3)(cid:255)(cid:1245)ng (cid:255)(cid:1193)t, b(cid:1257)i t(cid:1189)o thành do bão cát, s(cid:1269) phân tán c(cid:1259)a ph(cid:1193)n hoa, mùi hôi c(cid:1259)a các quá trình phân h(cid:1259)y sinh h(cid:1233)c. (cid:127) Ô nhi(cid:1225)m do giao thông v(cid:1201)n t(cid:1191)i: xe c(cid:1245), máy bay, tàu h(cid:1235)a, tàu th(cid:1259)y… (cid:127) Ngu(cid:1239)n nhân t(cid:1189)o: là các ngu(cid:1239)n ô nhi(cid:1225)m do con ng(cid:1133)(cid:1249)i t(cid:1189)o nên. Nó bao g(cid:1239)m các ngu(cid:1239)n c(cid:1237)(cid:3)(cid:255)(cid:1231)nh và ngu(cid:1239)n di (cid:255)(cid:1245)ng. (cid:127) Ô nhi(cid:1225)m do sinh ho(cid:1189)t: Các quá trình s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng nhiên li(cid:1227)u (d(cid:1195)u, than, c(cid:1259)i …) (cid:255)(cid:1223)(cid:3)(cid:255)un n(cid:1193)u, th(cid:1203)p sáng.

105

106

(cid:127) Ngu(cid:859)n c(cid:857)(cid:3)(cid:255)(cid:851)nh: bao g(cid:859)m các ngu(cid:859)n t(cid:883) các quá trình (cid:255)(cid:857)t khí thiên nhiên, (cid:255)(cid:857)t d(cid:815)u,(cid:3)(cid:255)(cid:857)t c(cid:879)i, tr(cid:813)u…; các nhà máy công nghi(cid:847)p… (cid:127) Ô nhi(cid:1225)m do các quá trình t(cid:1269) nhiên: (cid:255)ó là s(cid:1269) phân h(cid:1259)y các ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131) do vi sinh v(cid:1201)t gây nên mùi hôi, bão cát, ph(cid:1193)n hoa, núi l(cid:1265)a,(cid:3)(cid:255)(cid:1245)ng (cid:255)(cid:1193)t (cid:127) Ngu(cid:859)n di (cid:255)(cid:865)ng: là khí th(cid:811)i t(cid:883) các quá trình giao thông nh(cid:753) khí th(cid:811)i c(cid:879)a xe c(cid:865), máy bay, tàu h(cid:855)a…

Phân lo(cid:1189)i ngu(cid:1239)n ô nhi(cid:1225)m không khí

Các ngu(cid:1239)n gây ô nhi(cid:1225)m môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng không khí do ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1259)a con ng(cid:1133)(cid:1249)i

c) D(cid:1269)a vào b(cid:1237) trí hình h(cid:1233)c - Ngu(cid:859)n ô nhi(cid:845)m công nghi(cid:847)p

(cid:127) Nhà máy nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:76)(cid:1227)n: nhiên li(cid:847)u than, d(cid:815)u, khí. Khí th(cid:811)i th(cid:753)(cid:869)ng ch(cid:881)a (cid:135) (cid:264)(cid:76)(cid:1223)m ô nhi(cid:1225)m: (cid:857)ng khói các nhà máy, các nhà máy, thi(cid:839)t b(cid:851) các lo(cid:809)i nh(cid:753): b(cid:877)i, SOx, NOx, CO, aldehit. (cid:86)(cid:811)n xu(cid:813)t c(cid:877) th(cid:843) (các ngu(cid:859)n c(cid:857)(cid:3)(cid:255)(cid:851)nh). (cid:127) Hoá ch(cid:1193)t: th(cid:811)i nhi(cid:841)u ch(cid:813)t (cid:255)(cid:865)c h(cid:809)i th(cid:843) khí và th(cid:843) (cid:85)(cid:823)n. Các ch(cid:813)t khí

(cid:70)(cid:879)a nhà máy hoá ch(cid:813)t th(cid:811)i ra k(cid:839)t h(cid:875)p v(cid:867)i các khí khác (cid:255)ôi khi t(cid:809)o ra ch(cid:813)t có(cid:3)(cid:255)(cid:865)c tính cao h(cid:751)n nhi(cid:841)u.

(cid:135) (cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng ô nhi(cid:1225)m: các quá trình ho(cid:809)t (cid:255)(cid:865)ng c(cid:879)a các ph(cid:753)(cid:751)ng ti(cid:847)n giao thông v(cid:821)n t(cid:811)i (xe c(cid:865), máy bay, tàu h(cid:855)a, tàu th(cid:879)y…). (cid:127) Vùng ô nhi(cid:1225)m: khu ch(cid:259)n nuôi l(cid:867)n, khu t(cid:821)p trung nhi(cid:841)u nhà máy, xí nghi(cid:847)p công nghi(cid:847)p …; ví d(cid:877) khu công nghi(cid:847)p Biên Hòa, Linh Trung, Tân Thu(cid:821)n …

107

108

(cid:127) Luy(cid:1227)n kim: r(cid:1193)t nhi(cid:1221)u b(cid:1257)i (kích th(cid:1133)(cid:1247)c to 10 - 100µm) phát sinh t(cid:1263) công vi(cid:1227)c tuy(cid:1223)n qu(cid:1211)ng, sàng l(cid:1233)c,(cid:3)(cid:255)(cid:1201)p nghi(cid:1221)n; các hoá ch(cid:1193)t (cid:255)(cid:1245)c h(cid:1189)i SO2, NOX(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c s(cid:1191)n sinh trong quá trình (cid:255)(cid:1237)t cháy nhiên li(cid:1227)u; b(cid:1257)i và CO s(cid:1191)n sinh trong quá trình luy(cid:1227)n gang; h(cid:1131)i và b(cid:1257)i r(cid:1193)t (cid:255)(cid:1245)c h(cid:1189)i nh(cid:1133) oxit (cid:255)(cid:1239)ng, asen, thu(cid:1273) ngân ... s(cid:1191)n sinh trong quá trình luy(cid:1227)n (cid:255)(cid:1239)ng và các kim lo(cid:1189)i màu khác. Ch(cid:1193)t th(cid:1191)i nhà máy luy(cid:1227)n kim có(cid:3)(cid:255)(cid:1211)c (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m : nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) cao (300 – 400oC có khi 800oC), phân b(cid:1237) (cid:85)(cid:1245)ng. Ngoài ra vùng lân c(cid:1201)n nhà máy luy(cid:1227)n kim còn b(cid:1231) ô nhi(cid:1225)m b(cid:1251)i các sân bãi, kho ch(cid:1261)a nguyên li(cid:1227)u, v(cid:1201)n chuy(cid:1223)n, các x(cid:1133)(cid:1251)ng (cid:255)úc, các lò, b(cid:259)ng chuy(cid:1221)n,....

18:05

Phân lo(cid:1189)i ngu(cid:1239)n ô nhi(cid:1225)m không khí

- Ngu(cid:859)n ô nhi(cid:845)m công nghi(cid:847)p - Ô nhi(cid:845)m do các ho(cid:809)t (cid:255)(cid:865)ng c(cid:879)a s(cid:811)n xu(cid:813)t nông nghi(cid:847)p

- Ngu(cid:859)n ô nhi(cid:845)m giao thông v(cid:821)n t(cid:811)i

(cid:264)(cid:1237)t x(cid:259)ng, d(cid:1195)u FO, DO, mazut => 2/3 khí CO và ½ khí hydro cacbon và khí oxit nit(cid:1131) (cid:127) Ch(cid:1219) bi(cid:1219)n d(cid:1195)u m(cid:1235): hydrocarbon, SOx, H2SO4, H2S, NO và NO2. (cid:127) Xí nghi(cid:1227)p c(cid:1131) khí : ô nhi(cid:1225)m chính là x(cid:1133)(cid:1251)ng (cid:255)úc và x(cid:1133)(cid:1251)ng s(cid:1131)n. (cid:127) NM công nghi(cid:1227)p nh(cid:1213): ví d(cid:1257) nhà máy (cid:255)óng giày th(cid:1191)i ra nhi(cid:1221)u b(cid:1257)i da, sol khí s(cid:1131)n, quang d(cid:1195)u, axeton,.... Thành ph(cid:1195)n khí th(cid:1191)i c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1131) ô tô

Ch(cid:1219)(cid:3)(cid:255)(cid:1245)(cid:3)(cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1131) (cid:127) NM v(cid:1201)t li(cid:1227)u xây d(cid:1269)ng, nhà máy xi m(cid:259)ng, x(cid:1133)(cid:1251)ng làm g(cid:1189)ch ngói....(cid:255)(cid:1211)c bi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i lò nung g(cid:1189)ch và nung vôi: b(cid:1257)i + khí th(cid:1191)i nh(cid:1133) SO2, NO, CO. (cid:1240)n (cid:255)(cid:1231)nh Thành ph(cid:1195)n khí th(cid:1191)i (%) (cid:127) NM phân bón supper ph(cid:1237)t phát: ch(cid:1259) (cid:92)(cid:1219)u là HF, SiF4, H2SiF6 (cid:87)(cid:1263) nguyên (cid:59)(cid:259)ng (cid:59)(cid:259)ng (cid:59)(cid:259)ng (cid:59)(cid:259)ng li(cid:1227)u, H2SO4, H3PO4, ph(cid:1237)t phát.

109

110

Khái ni(cid:1227)m và phân lo(cid:1189)i ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m không khí

Phân lo(cid:1189)i ngu(cid:1239)n ô nhi(cid:1225)m không khí

(cid:127) Các nhà máy t(cid:1131) nhân t(cid:1189)o: ch(cid:1259) (cid:92)(cid:1219)u là S2, H2S. (cid:127) NM hóa ch(cid:1193)t: HCl, Cl2, NOx, NH3, hydrocarbon th(cid:1131)m, thu(cid:1237)c tr(cid:1263) sâu… (cid:127) Các nhà máy tráng k(cid:1217)m, xi m(cid:1189) các lo(cid:1189)i: ch(cid:1259) (cid:92)(cid:1219)u là HCl, các h(cid:1131)i khí(cid:3)(cid:255)(cid:1245)c CO Hydrocarbon NOx (ppm) Aldehyde 7,0 0,5 30 30 Ch(cid:1189)y ch(cid:1201)m Dieze n (cid:57)(cid:1219)t 0,04 60 10 2,5 0,2 1050 20 (cid:55)(cid:259)ng t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) Dieze n 0,1 0,02 850 20 1,8 0,1 650 10 Dieze n (cid:57)(cid:1219)t 0,01 250 10 2,0 1,0 20 300 Gi(cid:1191)m t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) Dieze n (cid:57)(cid:1219)t 0,03 30 30 (cid:70)(cid:1259)a các dung d(cid:1231)ch m(cid:1189)… (cid:127) S(cid:1191)n xu(cid:1193)t gi(cid:1193)y: ch(cid:1259) (cid:92)(cid:1219)u là b(cid:1257)i và các ch(cid:1193)t t(cid:1197)y tr(cid:1203)ng nh(cid:1133) Cl2, SO2…

- Ngu(cid:859)n ô nhi(cid:845)m do sinh ho(cid:809)t c(cid:879)a con ng(cid:753)(cid:869)i Khái ni(cid:1227)m v(cid:1221) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m

(cid:127) Ch(cid:1259) (cid:92)(cid:1219)u là b(cid:1219)p (cid:255)un, lò s(cid:1133)(cid:1251)i s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng nhiên li(cid:1227)u than (cid:255)á, c(cid:1259)i d(cid:1195)u và khí(cid:3)(cid:255)(cid:1237)t.

(cid:37)(cid:1193)t k(cid:484) (cid:80)(cid:1245)t ch(cid:1193)t nào (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c th(cid:1191)i vào không khí v(cid:1247)i n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245)(cid:3)(cid:255)(cid:1259)(cid:3)(cid:255)(cid:1223) (cid:1191)nh (cid:75)(cid:1133)(cid:1251)ng t(cid:1247)i s(cid:1261)c kh(cid:1235)e con ng(cid:1133)(cid:1249)i, gây (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng x(cid:1193)u t(cid:1247)i s(cid:1269) phát tri(cid:1223)n, sinh tr(cid:1133)(cid:1251)ng c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1245)ng, th(cid:1269)c v(cid:1201)t, phá h(cid:1259)y v(cid:1201)t li(cid:1227)u, làm gi(cid:1191)m c(cid:1191)nh quan môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng …(cid:3)(cid:255)(cid:1221)u là các ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m.

(cid:127) Ngu(cid:1239)n ô nhi(cid:1225)m này có(cid:3)(cid:255)(cid:1211)c (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m là gây ô nhi(cid:1225)m c(cid:1257)c b(cid:1245) trong m(cid:1245)t ph(cid:1189)m vi nh(cid:1235) (nhà, phòng).(cid:3)(cid:264)(cid:1211)c bi(cid:1227)t khi dùng than (cid:255)(cid:1223)(cid:3)(cid:255)un n(cid:1193)u, (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) CO t(cid:1189)i b(cid:1219)p (cid:255)un th(cid:1133)(cid:1249)ng l(cid:1247)n và n(cid:1219)u (cid:255)un trong phòng kín có th(cid:1223) gây tai ho(cid:1189)(cid:3)(cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i con ng(cid:1133)(cid:1249)i.

Theo TCVN 5966 – 1995: "(cid:54)(cid:1269) có m(cid:1211)t c(cid:1259)a các ch(cid:1193)t trong khí quy(cid:1223)n, sinh ra t(cid:1263) ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1259)a con ng(cid:1133)(cid:1249)i ho(cid:1211)c t(cid:1263) các quá trình t(cid:1269) nhiên và n(cid:1219)u n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245)(cid:3)(cid:255)(cid:1259) (cid:79)(cid:1247)n, th(cid:1249)i gian (cid:255)(cid:1259) lâu chúng s(cid:1217) (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng (cid:255)(cid:1219)n s(cid:1269) tho(cid:1191)i mái, d(cid:1225) ch(cid:1231)u, (cid:86)(cid:1261)c kho(cid:1215) ho(cid:1211)c l(cid:1255)i ích c(cid:1259)a ng(cid:1133)(cid:1249)i ho(cid:1211)c môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng".

111

112

(cid:127) Rác th(cid:1191)i: (cid:1250) các (cid:255)ô th(cid:1231) ch(cid:1133)a thu gom và x(cid:1265) lý rác t(cid:1237)t thì s(cid:1269) th(cid:1237)i r(cid:1265)a, phân hu(cid:1273) ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131) ho(cid:1211)c chôn (cid:1259) không (cid:255)úng k(cid:1275) thu(cid:1201)t c(cid:458)ng là (cid:80)(cid:1245)t ngu(cid:1239)n gây ô nhi(cid:1225)m môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng không khí. Phân lo(cid:1189)i ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m (cid:127) C(cid:1237)ng rãnh và môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng n(cid:1133)(cid:1247)c m(cid:1211)t, ao h(cid:1239), kênh r(cid:1189)ch, sông ngòi b(cid:1231) + D(cid:1269)a vào ngu(cid:1239)n g(cid:1237)c s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng nhiên li(cid:1227)u, nguyên li(cid:1227)u (cid:127) Nhiên li(cid:1227)u: x(cid:259)ng, d(cid:1195)u, than, c(cid:1259)i, tr(cid:1193)u ô nhi(cid:1225)m c(cid:458)ng b(cid:1237)c h(cid:1131)i, thoát khí(cid:3)(cid:255)(cid:1245)c h(cid:1189)i và gây ô nhi(cid:1225)m môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng không khí. (cid:127) Nguyên v(cid:1201)t li(cid:1227)u: các ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m trong quá trình s(cid:1191)n xu(cid:1193)t ho(cid:1211)c s(cid:1191)n ph(cid:1197)m c(cid:1259)a chúng là các ch(cid:1193)t d(cid:1225) gây ô nhi(cid:1225)m môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng

18:05

(cid:37)(cid:1257)i và các sol khí

+ D(cid:1269)a vào ngu(cid:1239)n g(cid:1237)c phát sinh

Ô nhi(cid:1225)m không khí do b(cid:1257)i (cid:127) Ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m s(cid:1131) c(cid:1193)p: là các ch(cid:813)t ô nhi(cid:845)m (cid:255)(cid:753)(cid:875)c th(cid:811)i tr(cid:889)c ti(cid:839)p t(cid:883) ngu(cid:859)n ô nhi(cid:845)m. Ví d(cid:877) các ch(cid:813)t SOx , NOx , b(cid:877)i … th(cid:811)i ra t(cid:883) các quá trình (cid:255)(cid:857)t nhiên li(cid:847)u.

(cid:37)(cid:1257)i là m(cid:1245)t t(cid:1201)p h(cid:1255)p nhi(cid:1221)u h(cid:1189)t, có kích th(cid:1133)(cid:1247)c nh(cid:1235) bé, t(cid:1239)n t(cid:1189)i lâu trong không khí d(cid:1133)(cid:1247)i d(cid:1189)ng (cid:69)(cid:877)i bay, b(cid:877)i l(cid:823)ng và các h(cid:847) khí dung nhi(cid:841)u pha g(cid:859)m h(cid:751)i, khói, mù.

(cid:127) (cid:37)(cid:1257)i bay có kích th(cid:1133)(cid:1247)c t(cid:1263) 0,001 - 10µm bao g(cid:1239)m tro, mu(cid:1245)i, khói và nh(cid:1267)ng h(cid:1189)t r(cid:1203)n (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c nghi(cid:1221)n nh(cid:1235), chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng theo ki(cid:1223)u Brao ho(cid:1211)c r(cid:1131)i xu(cid:1237)ng (cid:255)(cid:1193)t v(cid:1247)i v(cid:1201)n t(cid:1237)c không (cid:255)(cid:1241)i theo (cid:255)(cid:1231)nh lu(cid:1201)t Stok. (cid:127) Ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m th(cid:1261) (cid:70)(cid:1193)p: là các ch(cid:813)t ô nhi(cid:845)m (cid:255)(cid:753)(cid:875)c t(cid:809)o thành t(cid:883) các ch(cid:813)t ô nhi(cid:845)m s(cid:751) c(cid:813)p do các quá trình bi(cid:839)n (cid:255)(cid:861)i hóa h(cid:853)c trong khí quy(cid:843)n. Ví d(cid:877): H2SO4 sinh ra t(cid:883) quá trình h(cid:813)p th(cid:877) h(cid:751)i (cid:81)(cid:753)(cid:867)c trong khí quy(cid:843)n c(cid:879)a SOx là ch(cid:813)t ô nhi(cid:845)m th(cid:881) (cid:70)(cid:813)p Các ch(cid:1193)t ÔN th(cid:1261) (cid:70)(cid:1193)p th(cid:1133)(cid:1249)ng có tính (cid:255)(cid:1245)c cao h(cid:1131)n các ch(cid:1193)t ÔN s(cid:1131) c(cid:1193)p, tuy nhiên c(cid:458)ng có nh(cid:1267)ng ch(cid:1193)t th(cid:1261) (cid:70)(cid:1193)p l(cid:1189)i có l(cid:1255)i. ( NH3 + H2O + NO2 =>NH4NO3 là m(cid:1245)t ch(cid:1193)t làm “giàu” cho (cid:255)(cid:1193)t. (cid:127) (cid:37)(cid:1257)i l(cid:1203)ng có kích th(cid:1133)(cid:1247)c l(cid:1247)n h(cid:1131)n 10µm, th(cid:1133)(cid:1249)ng r(cid:1131)i nhanh + Phân lo(cid:1189)i theo tính ch(cid:1193)t v(cid:1201)t lý

113

114

(cid:127) Ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m không khí (cid:1251) th(cid:1223) (cid:85)(cid:1203)n: ví d(cid:1257) các lo(cid:1189)i b(cid:1257)i. xu(cid:1237)ng (cid:255)(cid:1193)t theo (cid:255)(cid:1231)nh lu(cid:1201)t Niut(cid:1131)n v(cid:1247)i t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) t(cid:259)ng d(cid:1195)n. V(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t sinh h(cid:1233)c, b(cid:1257)i này th(cid:1133)(cid:1249)ng gây t(cid:1241)n h(cid:1189)i cho da, m(cid:1203)t, gây nhi(cid:1225)m trùng, gây d(cid:1231) (cid:1261)ng, ... (cid:127) Ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m không khí (cid:1251) th(cid:1223) khí: ví d(cid:1257) các lo(cid:1189)i h(cid:1131)i khí(cid:3)(cid:255)(cid:1245)c. (cid:127) Ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m không khí (cid:1251) th(cid:1223) (cid:79)(cid:1235)ng: ví d(cid:1257) các lo(cid:1189)i h(cid:1131)i dung môi.

Phân lo(cid:1189)i b(cid:1257)i

+ Theo ngu(cid:1239)n g(cid:1237)c Theo th(cid:1249)i gian t(cid:1239)n t(cid:1189)i (cid:127) d < 0,3 µm : nhân ng(cid:1133)ng t(cid:1257), chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng nh(cid:1133) nh(cid:1267)ng phân t(cid:1265) khí, có ngu(cid:1239)n g(cid:1237)c t(cid:1263) quá trình ng(cid:1133)ng t(cid:1257), th(cid:1249)i gian l(cid:1133)u l(cid:1247)n.

115

116

(cid:127) 0,3 µm 3 µm : b(cid:1257)i thô, hình thành t(cid:1263) (cid:86)(cid:1269) phân tán c(cid:1131) h(cid:1233)c (phân ly nh(cid:1235)) c(cid:1259)a (cid:127) B(cid:1257)i h(cid:1267)u c(cid:1131) nh(cid:1133) b(cid:1257)i t(cid:1269) nhiên (b(cid:1257)i do (cid:255)(cid:1245)ng (cid:255)(cid:1193)t, núi l(cid:1265)a…); (cid:127) B(cid:1257)i th(cid:1269)c v(cid:1201)t (b(cid:1257)i g(cid:1243), bông, b(cid:1257)i ph(cid:1193)n hoa…); (cid:127) B(cid:1257)i (cid:255)(cid:1245)ng v(cid:1201)t (len, lông, tóc…); (cid:127) B(cid:1257)i nhân t(cid:1189)o (nh(cid:1269)a hóa h(cid:1233)c, cao su, cement…); (cid:127) B(cid:1257)i kim lo(cid:1189)i (s(cid:1203)t,(cid:3)(cid:255)(cid:1239)ng, chì…); (cid:127) B(cid:1257)i h(cid:1243)n h(cid:1255)p (do mài,(cid:3)(cid:255)úc…) nh(cid:1267)ng h(cid:1189)t l(cid:1247)n (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c thu h(cid:1239)i qua quá trình l(cid:1203)ng + Theo kích th(cid:1133)(cid:1247)c h(cid:1189)t b(cid:1257)i - Theo tác h(cid:809)i Theo m(cid:1261)c (cid:255)(cid:1245) làm (cid:255)(cid:1257)c khí quy(cid:1223)n (cid:127) Khi D > 10 µm : g(cid:1233)i là b(cid:1257)i; (cid:127) B(cid:1257)i nhi(cid:1225)m (cid:255)(cid:1245)c chung (chì, th(cid:1259)y ngân, benzen); (cid:127) B(cid:1257)i gây d(cid:1231) (cid:1261)ng viêm m(cid:458)i, hen, n(cid:1241)i ban…(b(cid:1257)i bông, gai, phân hóa h(cid:1233)c, m(cid:1245)t s(cid:1237) tinh d(cid:1195)u g(cid:1243)…); (cid:127) Khi D = 10 – 0,1 µm : s(cid:1133)(cid:1131)ng mù; (cid:127) Khi D < 0,1 µm: g(cid:1233)i là khói. (cid:127) B(cid:1257)i gây ung th(cid:1133) (b(cid:1257)i qu(cid:1211)ng, crôm, các ch(cid:1193)t phóng x(cid:1189)…); (cid:127) B(cid:1257)i gây x(cid:1131) hóa ph(cid:1241)i (th(cid:1189)ch anh, qu(cid:1211)ng ami(cid:259)ng…).

18:05

Các ch(cid:1193)t gây ô nhi(cid:1225)m d(cid:1189)ng khí

Các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t có ch(cid:1261)a l(cid:1133)u hu(cid:484)nh (S):

SO2, SO3, H2S, H2SO4 và các mu(cid:1237)i sunfat 1) SO2, SO3 Khí quy(cid:1223)n là m(cid:1245)t h(cid:1227)(cid:3)(cid:255)(cid:1245)ng v(cid:1247)i nhi(cid:1221)u thành ph(cid:1195)n khí khác nhau, trong (cid:255)ó có s(cid:1269) trao (cid:255)(cid:1241)i liên t(cid:1257)c v(cid:1247)i: các (cid:255)(cid:1245)ng v(cid:1201)t, th(cid:1269)c v(cid:1201)t; v(cid:1247)i (cid:255)(cid:1189)i d(cid:1133)(cid:1131)ng; (cid:89)(cid:1247)i (cid:255)(cid:1193)t theo các quá trình v(cid:1201)t lí, hóa h(cid:1233)c. SO2 -> SO3 (do oxi hóa xúc tác hay oxi hóa quang hóa)

+, ...,chính chúng là thành ph(cid:1195)n c(cid:1259)a b(cid:1257)i).

+, Mn2

Các khí c(cid:458)ng có th(cid:1223)(cid:3) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c lo(cid:1189)i kh(cid:1235)i khí quy(cid:1223)n b(cid:1251)i các ph(cid:1191)n (cid:1261)ng hóa (cid:75)(cid:1233)c, b(cid:1251)i ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng sinh h(cid:1233)c, b(cid:1251)i các quá trình v(cid:1201)t lí di(cid:1225)n ra trong khí quy(cid:1223)n (nh(cid:1133) s(cid:1269) (cid:87)(cid:1189)o thành các h(cid:1189)t) b(cid:1251)i s(cid:1269) sa l(cid:1203)ng và s(cid:1269) thu hút c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1189)i (cid:71)(cid:1133)(cid:1131)ng và(cid:3)(cid:255)(cid:1193)t. Trong (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n (cid:255)(cid:1245) (cid:1197)m cao SO2 thì quá trình oxi hóa di(cid:1225)n ra r(cid:1193)t thu(cid:1201)n l(cid:1255)i v(cid:1247)i (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n có m(cid:1211)t các ch(cid:1193)t xúc tác (th(cid:1133)(cid:1249)ng là mu(cid:1237)i (cid:70)(cid:1259)a Fe3

SO2 + H2O -> H2SO4

SO2 t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i n(cid:1211)ng nên th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:1251) (cid:74)(cid:1195)n m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t, ngang t(cid:1195)m sinh ho(cid:1189)t c(cid:1259)a con ng(cid:1133)(cid:1249)i, nên là khí ô nhi(cid:1225)m và tác (cid:255)(cid:1245)ng tr(cid:1269)c ti(cid:1219)p (cid:255)(cid:1219)n cu(cid:1245)c s(cid:1237)ng. Th(cid:1249)i gian l(cid:1133)u trung bình c(cid:1259)a m(cid:1245)t phân t(cid:1265) khí sau khi (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)(cid:1133)a vào khí quy(cid:1223)n có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1263) hàng gi(cid:1249) cho t(cid:1247)i hàng tri(cid:1227)u n(cid:259)m ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào ch(cid:1193)t khí (cid:70)(cid:1257) th(cid:1223). =>(cid:3)(cid:255)(cid:1223)(cid:3)(cid:255)ánh giá tác (cid:255)(cid:1245)ng gây ô nhi(cid:1225)m c(cid:1195)n ph(cid:1191)i xét (cid:255)(cid:1219)n chu trình chuy(cid:1223)n hóa c(cid:1259)a chúng t(cid:1263) lúc phát sinh cho t(cid:1247)i khi b(cid:1231) lo(cid:1189)i kh(cid:1235)i khí quy(cid:1223)n.

117

118

SO2 là khí d(cid:1225) tan trong n(cid:1133)(cid:1247)c nên d(cid:1225) ph(cid:1191)n (cid:1261)ng v(cid:1247)i c(cid:1131) quan hô h(cid:1193)p c(cid:1259)a ng(cid:1133)(cid:1249)i và(cid:3)(cid:255)(cid:1245)ng v(cid:1201)t khi xâm nh(cid:1201)p vào c(cid:1131) th(cid:1223). (cid:1250) hàm l(cid:1133)(cid:1255)ng th(cid:1193)p, SO2 làm (cid:86)(cid:1133)ng niêm m(cid:1189)c, (cid:1251) hàm l(cid:1133)(cid:1255)ng cao (> 0,5mg/m3) gây t(cid:1261)c th(cid:1251), ho, viêm loét (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng hô h(cid:1193)p. Khi có m(cid:1211)t c(cid:1191) SO2 và SO3 (cid:86)(cid:1217) gây tác (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)nh h(cid:1131)n, th(cid:1201)m chí có th(cid:1223) gây co th(cid:1203)t ph(cid:1219) qu(cid:1191)n và(cid:3)(cid:255)(cid:1219)n t(cid:1265) vong.

2) Sunfua hidro H2S

3) Oxyt Cacbon (CO, CO2) + CO CO sinh ra do (cid:255)(cid:1237)t cháy không hoàn toàn các nhiên li(cid:1227)u hóa th(cid:1189)ch (CO (cid:87)(cid:889) nhiên còn l(cid:867)n g(cid:813)p 10-15 l(cid:815)n ngu(cid:859)n CO nhân t(cid:809)o ) H2S sinh ra khi (cid:255)(cid:1237)t nhiên li(cid:1227)u ch(cid:1261)a S. M(cid:1245)t ph(cid:1195)n H2S phát sinh trong t(cid:1269) nhiên do th(cid:1237)i r(cid:1267)a c(cid:1259)a các ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131) d(cid:1133)(cid:1247)i tác d(cid:1257)ng c(cid:1259)a vi khu(cid:1197)n t(cid:1263) rác th(cid:1191)i, c(cid:1237)ng rãnh, b(cid:1249) bi(cid:1223)n, ao tù, h(cid:1239) n(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1189)n, k(cid:1223) (cid:70)(cid:1191) (cid:87)(cid:1263) các h(cid:1195)m lò khai thác than, các v(cid:1227)t núi l(cid:1265)a. Phát sinh CO t(cid:1269) nhiên là

Trong không khí, 80% H2S b(cid:1231) oxi hóa thành SO2 do oxi ho(cid:1211)c ozon. CH4 + HO- (cid:111) CH3 + H2O ; .... (cid:111) CO H2S + O3 = H2O + SO2

Trong ph(cid:1195)n d(cid:1133)(cid:1247)i c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n, khi n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) CH4 vào kho(cid:1191)ng 1,5ppm (theo th(cid:1223) tích), l(cid:1133)(cid:1255)ng CH4 do phân hu(cid:1273) sinh h(cid:1233)c ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131) di(cid:1225)n ra trong (cid:255)(cid:1195)m l(cid:1195)y v(cid:1247)i l(cid:1133)(cid:1255)ng toàn c(cid:1195)u (cid:1133)(cid:1247)c tính 9.1013 mol/n(cid:259)m, thì n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) CO trong khí quy(cid:1223)n (cid:1133)(cid:1247)c tính b(cid:1205)ng 0,12 - 0,15ppm. Vì H2S, O2, O3(cid:3)(cid:255)(cid:1221)u hòa tan (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c trong n(cid:1133)(cid:1247)c nên t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) oxi hóa H2S trong s(cid:1133)(cid:1131)ng mù, các gi(cid:1233)t l(cid:1235)ng trong mây di(cid:1225)n ra r(cid:1193)t nhanh. => s(cid:1269) (cid:87)(cid:1239)n t(cid:1189)i (cid:70)(cid:1259)a H2S trong khí quy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tính hàng gi(cid:1249). (cid:57)(cid:1247)i con ng(cid:1133)(cid:1249)i: Lo(cid:1189)i tr(cid:1263) CO:

+ Ph(cid:1191)n (cid:1261)ng gi(cid:1267)a CO v(cid:1247)i g(cid:1237)c HO- trong t(cid:1195)ng (cid:255)(cid:1237)i l(cid:1133)u và bình l(cid:1133)u

119

120

CO + HO- (cid:314) CO2 + H+ (cid:135) (cid:1251) (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) th(cid:1193)p gây nh(cid:1261)c (cid:255)(cid:1195)u, khó ch(cid:1231)u; (cid:127) > 150ppm: gây t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng c(cid:1131) quan hô h(cid:1193)p, viêm ph(cid:1241)i; (cid:127) 700ppm - 900ppm có th(cid:1223) xuyên màng ph(cid:1241)i, xâm nh(cid:1201)p m(cid:1189)ch máu, d(cid:1199)n (cid:255)(cid:1219)n t(cid:1265) vong. + (cid:264)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)(cid:1193)t h(cid:1193)p th(cid:1257), b(cid:1231) oxyhóa (cid:255)(cid:1223) tr(cid:1251) thành dioxytcacbon CO2 (do k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:70)(cid:1259)a s(cid:1269) ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng sinh h(cid:1233)c di(cid:1225)n ra trong (cid:255)(cid:1193)t) (cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i th(cid:1269)c v(cid:1201)t: (cid:85)(cid:1257)ng lá, gi(cid:1191)m kh(cid:1191) n(cid:259)ng sinh tr(cid:1133)(cid:1251)ng

18:05

Phân lo(cid:1189)i ngu(cid:1239)n ô nhi(cid:1225)m không khí

3) Oxyt Cacbon (CO, CO2) + CO CO2

TH(cid:1189)i: CO tác d(cid:1257)ng v(cid:1247)i h(cid:1239)ng c(cid:1195)u trong máu t(cid:1189)o h(cid:1255)p ch(cid:1193)t b(cid:1221)n v(cid:1267)ng, làm gi(cid:1191)m h(cid:1239)ng c(cid:1195)u, gi(cid:1191)m kh(cid:1191) n(cid:259)ng h(cid:1193)p th(cid:1257), v(cid:1201)n chuy(cid:1223)n O2 (cid:70)(cid:1259)a h(cid:1239)ng (cid:70)(cid:1195)u di nuôi các t(cid:1219) bào c(cid:1259)a c(cid:1131) th(cid:1223). (cid:127) CO2 (cid:89)(cid:1237)n có trong thành ph(cid:1195)n c(cid:1259)a không khí s(cid:1189)ch, ngoài ra có th(cid:1223) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c phát sinh khi (cid:255)(cid:1237)t cháy hoàn toàn nguyên nhiên li(cid:1227)u ch(cid:1261)a cácbon và trong quá trình hô h(cid:1193)p c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1245)ng th(cid:1269)c v(cid:1201)t. HbO2 + CO (cid:314) HbCO + O2 (cid:127) Hàng n(cid:259)m, ch(cid:1229) riêng trong quá trình ch(cid:1219) bi(cid:1219)n và s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng than (cid:255)á,

Ng(cid:1245)(cid:3)(cid:255)(cid:1245)c nh(cid:1213) CO có th(cid:1223)(cid:3)(cid:255)(cid:1223) (cid:79)(cid:1189)i di ch(cid:1261)ng thi(cid:1219)u máu, hay quên. Ng(cid:1245)(cid:3)(cid:255)(cid:1245)c (cid:81)(cid:1211)ng gây ng(cid:1193)t, lên c(cid:1131)n co gi(cid:1201)t, li(cid:1227)t tay chân và có th(cid:1223) (cid:71)(cid:1199)n (cid:255)(cid:1219)n t(cid:1265) vong trong vòng vài ba phút khi n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) v(cid:1133)(cid:1255)t quá 2%. con ng(cid:1133)(cid:1249)i (cid:255)ã th(cid:1191)i vào khí quy(cid:1223)n 2.109 t(cid:1193)n CO2, tuy nhiên m(cid:1245)t n(cid:1265)a (cid:79)(cid:1133)(cid:1255)ng này (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c và th(cid:1269)c v(cid:1201)t h(cid:1193)p th(cid:1257), ph(cid:1195)n còn l(cid:1189)i t(cid:1239)n l(cid:1133)u trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng không khí.

Th(cid:1269)c v(cid:1201)t khi ti(cid:1219)p xúc v(cid:1247)i CO (cid:1251) (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) cao s(cid:1217) (cid:69)(cid:1231) (cid:85)(cid:1257)ng lá, xo(cid:259)n qu(cid:259)n, cây non có th(cid:1223) ch(cid:1219)t y(cid:1223)u.

121

122

(cid:127) Khí CO2 (cid:1251) (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) th(cid:1193)p không gây nguy hi(cid:1223)m cho ng(cid:1133)(cid:1249)i và(cid:3)(cid:255)(cid:1245)ng (cid:89)(cid:1201)t nh(cid:1133)ng (cid:1251) (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) cao s(cid:1217) gây nguy h(cid:1189)i. CO2 là m(cid:1245)t trong các khí nhà kính nên vi(cid:1227)c t(cid:259)ng hàm l(cid:1133)(cid:1255)ng CO2 trong khí quy(cid:1223)n s(cid:1217) gây nên (cid:86)(cid:1269) gia t(cid:259)ng hi(cid:1227)u (cid:1261)ng nhà kính. (cid:49)(cid:1219)u n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) O2 cao thì nó s(cid:1217)(cid:3)(cid:255)(cid:1197)y (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c CO ra kh(cid:1235)i Hb: HbCO + O2 (cid:314) HbO2 + CO (cid:135) (cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i th(cid:1269)c v(cid:1201)t, khí CO2 có (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng t(cid:1237)t, t(cid:259)ng c(cid:1133)(cid:1249)ng kh(cid:1191) n(cid:259)ng quang h(cid:1255)p nh(cid:1193)t là trong (cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n khí h(cid:1201)u nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1247)i nóng, (cid:1197)m.

Oxyt nit(cid:1131) (NOx) 4) Các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t ch(cid:1261)a nit(cid:1131) N2O, NO, NO2, NH3 và các mu(cid:1237)i nitrat, nitrit, và amoni.

Oxyt nit(cid:1131) (NOx)

NO là khí không màu, không mùi, không tan trong n(cid:1133)(cid:1247)c. Khi xâm nh(cid:1201)p vào (cid:70)(cid:1131) th(cid:1223) nó có th(cid:1223) tác d(cid:1257)ng v(cid:1247)i h(cid:1239)ng c(cid:1195)u trong máu, làm gi(cid:1191)m kh(cid:1191) n(cid:259)ng v(cid:1201)n chuy(cid:1223)n oxy c(cid:1259)a máu, d(cid:1199)n (cid:255)(cid:1219)n b(cid:1227)nh thi(cid:1219)u máu. NO2 là khí có màu nâu nh(cid:1189)t, mùi h(cid:1203)c, có tính kích thích, (cid:71)(cid:1225) tan trong n(cid:1133)(cid:1247)c. Khi xâm nh(cid:1201)p vào c(cid:1131) th(cid:1223) nó có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o thành axit qua (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng hô h(cid:1193)p ho(cid:1211)c tan vào n(cid:1133)(cid:1247)c b(cid:1233)t, vào (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng tiêu hóa sau (cid:255)ó vào máu, gây nguy hi(cid:1223)m cho c(cid:1131) th(cid:1223). NOx + H2O - >HNO3, nh(cid:1133) v(cid:1201)y cùng v(cid:1247)i axit H2SO4, là thành ph(cid:1195)n chính c(cid:1259)a (cid:80)(cid:1133)a axit, làm thi(cid:1227)t h(cid:1189)i mùa màng, nhi(cid:1225)m (cid:255)(cid:1245)c cây tr(cid:1239)ng, gi(cid:1191)m tu(cid:1241)i th(cid:1233) (cid:70)(cid:1259)a các (cid:86)(cid:1191)n ph(cid:1197)m, ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1259)a các công trình xây d(cid:1269)ng…

NO và NO2 có vai trò nh(cid:1193)t (cid:255)(cid:1231)nh trong vi(cid:1227)c hình thành:

123

124

(cid:127) Khói mù quang hóa (cid:127) Là m(cid:1245)t trong b(cid:1237)n nguyên nhân Phát sinh qua các (cid:255)(cid:1237)t cháy các nhiên li(cid:1227)u (cid:1251) nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) cao + s(cid:1191)n xu(cid:1193)t hóa h(cid:1233)c có s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng ni(cid:1131); Trong t(cid:1269) nhiên, t(cid:1263) (cid:86)(cid:1269) oxyhóa nit(cid:1131) c(cid:1259)a không khí do sét, khí núi l(cid:1265)a và các quá trình phân h(cid:1259)y vi sinh v(cid:1201)t. Trong các NOx thì NO và NO2(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c coi là nh(cid:1267)ng ch(cid:1193)t (cid:255)(cid:76)(cid:1223)n hình gây ô nhi(cid:1225)m không khí. Các oxit nit(cid:1131) khác t(cid:1239)n t(cid:1189)i trong không khí v(cid:1247)i n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:85)(cid:1193)t nh(cid:1235) và không gây lo ng(cid:1189)i v(cid:1221) ô nhi(cid:1225)m. Tuy nhiên (cid:1251) (cid:75)(cid:1189) (cid:87)(cid:1195)ng khí quy(cid:1223)n thì N2O là oxit nit(cid:1131) ph(cid:1241) bi(cid:1219)n nh(cid:1193)t, nó là s(cid:1191)n ph(cid:1197)m c(cid:1259)a ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng sinh h(cid:1233)c, nó c(cid:458)ng là m(cid:1245)t ngu(cid:1239)n t(cid:1189)o ra NO trong t(cid:1195)ng (cid:255)(cid:1237)i l(cid:1133)u, và bình l(cid:1133)u n(cid:1131)i có oxi nguyên t(cid:1265) (cid:87)(cid:1189)o ra do s(cid:1269) phân li quang hóa c(cid:1259)a O3: NO + O3 (cid:314) NO2 + O2 NO2 + O3 (cid:314) NO3* + O2 NO3* + NO (cid:314) 2NO2 chính phân h(cid:1259)y ozôn (* tr(cid:809)ng thái kích ho(cid:809)t) N2O + O (cid:314) 2NO

18:05

Amoniac NH3 4.6. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp tính l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng khí th(cid:1191)i 4.6.1. Th(cid:1223) tích s(cid:1191)n ph(cid:1197)m cháy

Th(cid:1223) tích các s(cid:1191)n ph(cid:1197)m cháy (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tính toán d(cid:1269)a trên:

(cid:127) Thành ph(cid:1195)n nhiên li(cid:1227)u (cid:127) H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) cháy không hoàn toàn (cid:127) L(cid:1133)(cid:1255)ng không khí (cid:1197)m c(cid:1195)n thi(cid:1219)t cho quá trình cháy

Tiêu Chu(cid:1197)n Qu(cid:1237)c Gia TCVN 5689 : 2005 Nhiên li(cid:1227)u (cid:255)iezen (DO) – Yêu (cid:70)(cid:1195)u k(cid:1275) thu(cid:1201)t và nh(cid:1267)ng qui (cid:255)(cid:1231)nh hi(cid:1227)n hành. Ch(cid:1259) (cid:92)(cid:1219)u (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1189)o ra t(cid:1263) ngu(cid:1239)n t(cid:1269) nhiên:Phân h(cid:1259)y ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131) c(cid:1259)a xác (cid:255)(cid:1245)ng th(cid:1269)c v(cid:1201)t; Trong thành ph(cid:1195)n khí th(cid:1191)i c(cid:1259)a các nhà máy s(cid:1191)n xu(cid:1193)t hóa ch(cid:1193)t, phân (cid:255)(cid:1189)m, trong các h(cid:1227) th(cid:1237)ng thi(cid:1219)t b(cid:1231) làm l(cid:1189)nh có s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng NH3 Trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng không khí NH3 có th(cid:1223) tham gia vào các quá trình nh(cid:1133): (cid:43)(cid:1193)p th(cid:1257) lên các b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t (cid:1133)(cid:1247)t ho(cid:1211)c ph(cid:1191)n (cid:1261)ng v(cid:1247)i các ch(cid:1193)t có tính axit trong pha khí hay pha ng(cid:1133)ng t(cid:1257) (cid:87)(cid:1189)o ra ion amoni NH4+; Oxi hóa thành NO3 TH(cid:1189)i: NH3 có mùi khó ch(cid:1231)u và gây viêm (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng hô h(cid:1193)p cho ng(cid:1133)(cid:1249)i và(cid:3)(cid:255)(cid:1245)ng (cid:89)(cid:1201)t. Khi tan vào n(cid:1133)(cid:1247)c gây nhi(cid:1225)m (cid:255)(cid:1245)c cá và h(cid:1227) vi sinh v(cid:1201)t n(cid:1133)(cid:1247)c. Th(cid:1269)c v(cid:1201)t b(cid:1231) nhi(cid:1225)m NH3 (cid:1251) (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) cao s(cid:1217) (cid:69)(cid:1231) (cid:69)(cid:1227)nh (cid:255)(cid:1237)m lá; gi(cid:1191)m t(cid:1229) (cid:79)(cid:1227) (cid:81)(cid:1191)y m(cid:1195)m (cid:1251) (cid:75)(cid:1189)t gi(cid:1237)ng.

Ví d(cid:1257) (cid:71)(cid:1195)u DO có thành ph(cid:1195)n nh(cid:1133) sau: Cp = 86,3%; Hp = 10,5%; Op = 0,3%; Np = 0,3%; Sp = 0,5%; Ap = 0,3%; Wp = 1,8%.

125

126

Các mu(cid:1237)i nitrat và amoni th(cid:1133)(cid:1249)ng không th(cid:1191)i lên khí quy(cid:1223)n v(cid:1247)i b(cid:1193)t kì l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)áng k(cid:1223) nào, mà ch(cid:1229) sinh ra do s(cid:1269) chuy(cid:1223)n hóa c(cid:1259)a NO, NO2 và NH3 trong khí quy(cid:1223)n. Nh(cid:1133) v(cid:1201)y các oxit nit(cid:1131) cu(cid:1237)i cùng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c chuy(cid:1223)n hóa thành nitrat và ti(cid:1219)p (cid:255)ó(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c lo(cid:1189)i kh(cid:1235)i khí quy(cid:1223)n do m(cid:1133)a ho(cid:1211)c (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c sa l(cid:1203)ng khô

STT

Th(cid:1223) tích s(cid:1191)n ph(cid:1197)m cháy (cid:1251)(cid:3)(cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n tiêu chu(cid:1197)n theo WHO

Th(cid:1223) tích khí (m3 chu(cid:1197)n/kgNL)

Vo = 0,089C + 0,264H -0,0333(O-S)

Va = (1+0,0016d)Vo

(cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng không khí (cid:1197)m lý thuy(cid:1219)t c(cid:1195)n cho quá trình cháy

Vt = (cid:68)Va

VSO2 = 0,683.10-2S

Theo B. B. pameranseva, cho d(cid:1195)u DO và FO có th(cid:1223) tính th(cid:1223) tích các ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m nh(cid:1133) sau: (cid:264)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng tính toán (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng không khí khô lý thuy(cid:1219)t c(cid:1195)n cho quá trình cháy

VCO = 1,865.10-2(cid:75)C

(cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng không khí (cid:1197)m th(cid:1269)c t(cid:1219) v(cid:1247)i h(cid:1227) s(cid:1237) không khí th(cid:1263)a (cid:68) = 1,2 - 1,6 (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí SO2 trong s(cid:1191)n ph(cid:1197)m cháy (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí CO trong SPC v(cid:1247)i h(cid:1227) s(cid:1237) cháy không hoàn toàn (cid:75) = 0,1-0,5 (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí CO2 trong SPC (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c trong SPC

V(CO2) = 0,01866C V(SO2) = 0,007S V(NOx) = 0,008N + 0,79VB V(H2O) = 0,011H + 0,0124W + 0.0161VB + 1,24GB V = V(CO2) + V(SO2) + V(NOx) + V(H2O)

(cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí N trong SPC

V (m3) sinh ra khi (cid:255)(cid:1237)t cháy 1 kg nhiên li(cid:1227)u; C, S, N, H, W là thành ph(cid:1195)n các nguyên t(cid:1237) có trong nhiên li(cid:1227)u (%) VB: là kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng không khí(cid:3)(cid:255)(cid:1223)(cid:3)(cid:255)(cid:1237)t cháy;

(cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí O2 trong không khí th(cid:1263)a (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng SPC t(cid:1241)ng c(cid:1245)ng

VCO2 = 1,853.10-3(1-(cid:75))C VH2O = 0,111H + 0,0124W + 0,0016dVt VNox = 0,8.10-2N + 0,79Vt VO2 = 0,21((cid:68)-1)Va V0 = VSO2 + VCO + VCO2+ VH2O + VNOx

+ VO2

127

128

GB: l(cid:1133)(cid:1255)ng h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c phun vào trong d(cid:1195)u (cid:255)(cid:1223)(cid:3)(cid:255)(cid:1237)t (0,03-1 kg/kg nh.li(cid:1227)u.

18:05

T(R

)15.273

(cid:32)

(cid:14)

15,

(cid:32)

V T

V 0

(cid:14) 273

273 15,

15.273

(cid:32)

P 0

RT 0

4.6.2. L(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng khí th(cid:1191)i (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí SO2 trong s(cid:1191)n ph(cid:1197)m cháy VSO2 = 0,683.10-2S = 0,683.10-2*0.5 = 0.00342m3 (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí CO trong s(cid:1191)n ph(cid:1197)m cháy

m V T m V 0

m V 0

15.273

(cid:32)

VQ (cid:32) T

V 0

B 3600

(cid:14) 15.273

B 3600

VCO = 1,865.10-3(cid:75)C = 0.016m3 (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí CO2 trong SPC VCO2= 1,853.10-2(1-(cid:75))C = 1.44m3 (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng h(cid:1131)i n(cid:1133)(cid:1247)c trong SPC VH2O = 0,111H + 0,0124W + 0,0016dVt = 1.21m3 (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí N trong SPC

129

130

VN = 0,8.10-2N + 0,79Vt = 11.59m3 Ví d(cid:1257) 4.1: (cid:48)(cid:1245)t máy phát (cid:255)(cid:76)(cid:1227)n có công su(cid:1193)t 300 KVA, s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng d(cid:1195)u DO có thành ph(cid:1195)n nh(cid:1133) sau: Cp = 86,3%; Hp = 10,5%; Op = 0,3%; Np = 0,3%; Sp = 0,5%; Ap = 0,3%; Wp = 1,8%. T(cid:1273) tr(cid:1233)ng d(cid:1195)u DO là d = 0.93kg/l. M(cid:1261)c tiêu hao nhiên li(cid:1227)u là 90 kg/h. Nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) khói th(cid:1191)i là 2470C. H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) không khí th(cid:1263)a (cid:68) = 1,3, h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) cháy không hoàn toàn (cid:75) = 0,3. Tính l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng khí th(cid:1191)i. (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí O2 trong không khí th(cid:1263)a VO2 = 0,21((cid:68)-1)Va = 0.88m3 (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng không khí (cid:1197)m th(cid:1269)c t(cid:1219)(cid:3)(cid:255)(cid:1223)(cid:3)(cid:255)(cid:1237)t cháy 1 kg d(cid:1195)u DO (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí th(cid:1191)i t(cid:1241)ng c(cid:1245)ng c(cid:1259)a s(cid:1191)n ph(cid:1197)m cháy (cid:1251)(cid:3)(cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n chu(cid:1197)n Vt = (cid:68) (1+0,0016d)[0,089C + 0,264H -0,0333(O-S)] V0 = VSO2 + VCO + VCO2 + VH2O + VNOx + VO2 = 15,14m3 =1.3*(1+0.0016*0.93)*(0.089*86.3+0.264*10.5-0.0333*(0.3-0.5)= = 14,66m3

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp xác (cid:255)(cid:1231)nh t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ô nhi(cid:1225)m (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí th(cid:1191)i (cid:1251) nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) th(cid:1269)c t(cid:1219) khi (cid:255)(cid:1237)t cháy 1 kg d(cid:1195)u DO

VT = V0(T+273.15)/273.15 1) C(cid:259)n c(cid:1261) vào các ph(cid:1191)n (cid:1261)ng hóa h(cid:1233)c (cid:39)(cid:1269)a vào (cid:255)(cid:1231)nh m(cid:1261)c tiêu hao nhiên li(cid:1227)u, thành ph(cid:1195)n nhiên li(cid:1227)u và các quá trình ph(cid:1191)n (cid:1261)ng hóa h(cid:1233)c (cid:255)(cid:1223) xác (cid:255)(cid:1231)nh thành ph(cid:1195)n và l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m. = 15.14*(247+273.15)/273.15 = 28,82m3

*82,28

s/m721,0

*VQ (cid:32)

(cid:32)

(cid:47)(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng khí th(cid:1191)i

B 3600

90 3600

Vd 4.2 : Nhà máy hóa ch(cid:1193)t A tiêu th(cid:1257) trong m(cid:1245)t n(cid:259)m 395.000 t(cid:1193)n d(cid:1195)u FO v(cid:1247)i thành ph(cid:1195)n c(cid:1259)a l(cid:1133)u hu(cid:484)nh là 2,9% kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng. Tính l(cid:1133)(cid:1255)ng SO2 sinh ra trong m(cid:1245)t n(cid:259)m c(cid:1259)a nhà máy (cid:255)ó.

(cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng l(cid:1133)u hu(cid:484)nh (cid:255)(cid:1237)t trong 1 n(cid:259)m là: 2,9% x 395.000 = 11.455 t(cid:1193)n Khi (cid:255)(cid:1237)t l(cid:1133)u hu(cid:484)nh ph(cid:1191)n (cid:1261)ng x(cid:1191)y ra nh(cid:1133) sau

S + O2 = SO2

131

132

Theo ph(cid:1191)n (cid:1261)ng trên c(cid:1261) 32 (cid:255)vkl l(cid:1133)u hu(cid:484)nh khi (cid:255)(cid:1237)t s(cid:1217) sinh ra 64 (cid:255)vkl SO2, hay g(cid:1193)p (cid:255)ôi l(cid:1133)(cid:1255)ng S. Nh(cid:1133) v(cid:1201)y l(cid:1133)(cid:1255)ng SO2 sinh ra 1 n(cid:259)m là 22.910 t(cid:1193)n =726,47g/s

18:05

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp xác (cid:255)(cid:1231)nh t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ô nhi(cid:1225)m Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp xác (cid:255)(cid:1231)nh t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ô nhi(cid:1225)m

2)(cid:3)(cid:264)o (cid:255)(cid:1189)c tr(cid:1269)c ti(cid:1219)p 4) Tính toán theo h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát th(cid:1191)i (Emission Factor).

STT

(cid:264)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng tính toán

Công th(cid:1261)c tính

Ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m

(cid:39)(cid:1189)ng lò (cid:255)(cid:1237)t Công nghi(cid:1227)p không

hoàn

Sinh ho(cid:1189)t

g/s

MSO2 = 103 VSO2B (cid:85)SO2 /3600

Nhà máy nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:76)(cid:1227)n

Cháy hoàn toàn

Cháy toàn

g/s

MCO = 103 VCO B (cid:85)CO 3600

g/s

MSO2 = 103 VCO2 B (cid:85)CO2 /3600

(cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí SO2 v(cid:1247)i (cid:85)SO2 = 2,965 kg/m3 chu(cid:1197)n (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí CO v(cid:1247)i (cid:85)CO = 1,25 kg/m3 chu(cid:1197)n (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng khí CO2 v(cid:1247)i (cid:85)CO2 = 1,977 kg/m3 chu(cid:1197)n

-(cid:3)(cid:264)o n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m trong khí th(cid:1191)i (C) => t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng các ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m - L(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng khí th(cid:1191)i t(cid:1263)(cid:3)(cid:255)ó tính ra (Q) M = Q*C (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát th(cid:1191)i hay h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) ô nhi(cid:1225)m (Emission Factor)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tính b(cid:1205)ng kh(cid:1237)i ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m sinh ra trên quy mô ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng. Quy mô ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng có th(cid:1223) là công su(cid:1193)t s(cid:1191)n ph(cid:1197)m, nguyên nhiên li(cid:1227)u s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng, quãng (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng di chuy(cid:1223)n, ... (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát th(cid:1191)i khi (cid:255)(cid:1237)t d(cid:1195)u DO, FO (Pouds/1.000 gallons d(cid:1195)u) 3) Tính toán theo th(cid:1223) tích các khí th(cid:1191)i (d(cid:1269)a vào kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng riêng) (cid:264)(cid:1131)n v(cid:1231)

Aldehyde CO Hydrocarbon NO2 SO2 SO3 (cid:37)(cid:1257)i

0,6 0,04 3,2 104 157.S 2,40.S 10

2 2 2 72 157.S 2.S 23

2 2 2 72 157.S 2.S 15

Ví d(cid:1257) 4.2: Tính t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng SO2, CO v(cid:1247)i s(cid:1237) li(cid:1227)u trong ví d(cid:1257) 4.1

2 2 3 72 157.S 2.S 8 (cid:38)(cid:1257)c b(cid:1191)o v(cid:1227) môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng M(cid:1275) (EPA)

133

134

1 gallon = 3,785 lít; 1 poud = 450 gram; S là % kh.l(cid:1133)(cid:1255)ng l(cid:1133)u hu(cid:484)nh trong nhiên li(cid:1227)u. MSO2= (103 VSO2 B (cid:85)SO2 )/3600 = 103 *0.00342*90*2,965/3600 = 0.2531g/s MCO = 103 VCO B (cid:85)CO /3600 = 103*0.016*90*1.25/3600 = 0,503g/s

aldehyde 0,11 0,24

Rapid Inventory Techniques in Envirometal Pollution, WHO, 1993

Các ch(cid:1191)t ô nhi(cid:1223)m tính ra kg/t(cid:1191)n b(cid:1255)i THC 0,94 0,24 1,1 0,33 1 2,5-3

SO2 18xS 18xS 18xS

NOx 11,8 1,4 13

CO 0,05 0,006 15-18

Các ngu(cid:1237)n có nguyên li(cid:1225)u (cid:255)(cid:1235)t là d(cid:1193)u DO, FO Ch(cid:1187)y máy phát (cid:255)i(cid:1225)n sinh ho(cid:1187)t Ô tô ch(cid:1187)y d(cid:1193)u

135

136

(cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát th(cid:1191)i khi (cid:255)(cid:1237)t d(cid:1195)u DO, FO (WHO)

18:05

4) Tính toán theo h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát th(cid:1191)i (Emission Factor). 4) Tính toán theo h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát th(cid:1191)i (Emission Factor).

(cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát th(cid:1191)i trong quá trình (cid:255)(cid:1237)t than (cid:255)á (l/t(cid:1193)n)

(cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát th(cid:1191)i khi (cid:255)(cid:1237)t khí thiên nhiên (pound/tri(cid:1227)u m3) Ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m Nhà máy (cid:255)(cid:76)(cid:1227)n Ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m Nhà máy (cid:255)(cid:76)(cid:1227)n Công nghi(cid:1227)p lò h(cid:1131)i

0,005 0,5 0,2 20 38.S Công nghi(cid:1227)p lò (cid:75)(cid:1131)i 0,005 3 1 20 38.S Sinh ho(cid:1189)t và lò (cid:255)(cid:1237)t th(cid:1133)(cid:1131)ng m(cid:1189)i 0,005 50 10 8 38 S Aldehyde CO CH4 NO2 SO2

137

138

Aldehyde CO Hydrocarbon NO2 SO2 Axit h(cid:1267)u c(cid:1131) (cid:37)(cid:1257)i 1 N* N 390 0,4 3 15 2 0,4 N 214 0,4 5 18 Sinh ho(cid:1189)t và lò (cid:255)(cid:1237)t th(cid:1133)(cid:1131)ng m(cid:1189)i N 0,4 N 116 0,4 N 19 1 poud = 450 gram

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp xác (cid:255)(cid:1231)nh t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ô nhi(cid:1225)m (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) ô nhi(cid:1225)m không khí trung bình (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i các lo(cid:1189)i xe theo WHO 4) Tính toán theo h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát th(cid:1191)i (Emission Factor).

Các lo(cid:1189)i xe

(cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) ô nhi(cid:1225)m c(cid:1259)a xe ô tô 1. Xe h(cid:1131)i 2. Xe t(cid:1191)i, xe buýt (cid:264)(cid:1131)n v(cid:1231) (U) 1000 km 1000 km TSP (kg/U) 0,07 0,9 SO2 (kg/U) 2,05S 4,76S NOx (kg/U) 1,19 10,3 CO (kg/U) 7,72 18,2 VOC (kg/U) 0,83 4,2 Pound/ngày Ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m 3. Xe máy 1000 km 0,57S 0,14 16,7 8 Pounds/1.000 mile Pound/1.000 gallon gas

1g=10-3kg

1mg = 10-3g Aldehyde CO Hydrocarbon NO2 SO2 Axit h(cid:1267)u c(cid:1131) (cid:37)(cid:1257)i 0,3 165 12,5 8,5 0,6 0,3 0,8 4 2.300 200 113 9 4 12 0,007 4,16 0,363 0,202 0,016 0,007 0,022 1(cid:80)g=10-3mg

139

140

ppm (Ph(cid:1195)n tri(cid:1227)u th(cid:1223) tích). (cid:1250) nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) 200C 1ppm =

18:05

Ví d(cid:1257): M(cid:1245)t xe t(cid:1191)i có t(cid:1191)i t(cid:85)(cid:1233)ng 10 t(cid:1193)n s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng d(cid:1195)u DO c(cid:75)(cid:1189)y trên quãng (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng 240 km s(cid:1217) th(cid:1191)i ra kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng các ch(cid:1193)t ô.nhi(cid:1225)m là bao nhiêu?

(cid:264)(cid:76)(cid:1221)u tra phát th(cid:1191)i do giao thông

COPERT III.ppt

H(cid:1227) s(cid:1237) ô nhi(cid:1225)m v(cid:1247)i xe t(cid:1191)i s(cid:1265) d(cid:1257)ng d(cid:1195)u DO có công su(cid:1193)t 3,5 – 16 t(cid:1193)n (WHO)

141

142

STT 1 2 3 4 5 CH(cid:1192)T Ô NHI(cid:1224)M (cid:37)(cid:1257)i SO2 NOX CO THC K.L(cid:1268)(cid:1130)NG CH(cid:1192)T Ô.N (kg/1000km) 0,9 2,075 x S (ví d(cid:877) l(cid:753)u hu(cid:484)nh là 0.5% thì S =0,5) 14,4 2,9 0,8 S là hàm l(cid:1133)(cid:1255)ng l(cid:1133)u hùynh có trong d(cid:1195)u DO(%) =0.5%

STT 1 2 3 4 5 CH(cid:1192)T Ô NHI(cid:1224)M (cid:37)(cid:1257)i SO2 NOX CO THC T(cid:1241)ng t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng(kg) 0,9*0,24 = 0,216 2,075*0.5*0.24 = 0.249 14,4*0,24 = 3,456 2,9*0,24 = 0,696 0,8*0,24 = 0,192

Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 5. Mô hình Gauss

(cid:14)

(cid:32)

C (cid:119) t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) y (cid:119)

C (cid:119) z (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) y (cid:119)

C (cid:119) y (cid:119)

(cid:119) z (cid:119)

C (cid:119) z (cid:119)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:43)(cid:769)(cid:883)ng gió

Pt c(cid:1131) b(cid:1191)n mô t(cid:1191) (cid:86)(cid:1269) truy(cid:1221)n t(cid:1191)i và khuy(cid:1219)ch tán ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m Screen3

screen3d.pdf, Eqt p.51

Aerscreen

Calpuff

CMAQ

143

144

SCREEN3 is a single source Gaussian plume model which provides maximum ground-level concentrations for point, area, flare, and volume sources, as well as concentrations in the cavity zone, and concentrations due to inversion break- up and shoreline fumigation. SCREEN3 is a screening version of the ISC3 model. http://www.epa.gov/scram001/dispersion_screening.htm

18:05

3. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t 3. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

9 8 7 6 5 4 3

6 6 6 6 6 6 6

(cid:14)

A C

vCAF

(cid:32)

(cid:16)

F (cid:119) x (cid:119)

(cid:11)

(cid:12)

C (cid:119) x (cid:119)

c) PT lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t a) Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng khu(cid:1219)ch tán v

fD: Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i qua 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231)

di(cid:1227)n tích trong 1 giây [g/s.m2]

(cid:16)(cid:32)

f D

)

C (cid:119) x (cid:119)

( (cid:119)

D: H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán [s-1m-2]

)dx

AdxS

(cid:14)

(cid:32)

F(F (cid:16)

(cid:14)

S là s(cid:1269) thay (cid:255)(cid:1241)i kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m trong 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1223) tích và trong 1 (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1249)i gian

F (cid:119) x (cid:119)

(1) x 0 (2) Theo (cid:255)(cid:1231)nh lu(cid:1201)t b(cid:1191)o toàn kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng:

b) Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng qua m(cid:1211)t c(cid:1203)t

(cid:16)(cid:32)

(cid:14)

AdxC t (cid:119) )AC( (cid:119) t (cid:119)

F (cid:119) x (cid:119)

F D C.v.A

(cid:32)

A C

FF (cid:32) V F V

(cid:14)

F (cid:119) x (cid:119)

AD(

)

(cid:16)(cid:32)

(cid:14)

(cid:159) v

AvC (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

f.A

(cid:32)

(cid:16)(cid:32)

F D

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:159)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

)AC( (cid:119) t (cid:119) C (cid:119) t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) 2 x (cid:119)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:11) vCAF

(cid:12)

(cid:159)

C (cid:119) x (cid:119)

145

146

F[g/s]: Kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m (cid:255)i qua (cid:80)(cid:1211)t c(cid:1203)t trong 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) tgian là 1s

3. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

Chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng t(cid:1195)ng

(cid:14)

(cid:32)

C (cid:119) 2 x (cid:119) Khu(cid:1219)ch tán

c) PT lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t Các thành ph(cid:1195)n trong lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m

C (cid:119) x (cid:119) Bình (cid:79)(cid:1133)u

C (cid:119) t (cid:119) Bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i (cid:255)(cid:1231)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng

Khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i

Chuy(cid:1223)n hóa

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

Q A

C (cid:119) t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) 2 x (cid:119)

Phân tán

(cid:16)(cid:32)

(cid:14)

(cid:159)

D i

C (cid:119) t (cid:119)

QC (cid:119) sA (cid:119)

(cid:119) s (cid:119)

C (cid:119) s (cid:119)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

147

148

Ho(cid:1211)c

18:05

G.thi(cid:1227)u Mô hình Gauss Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m trong Mô hình Gauss (Pt. MH Gauss)

Các gi(cid:1191) thi(cid:1219)t trong MH Gauss

(cid:57) (cid:55)(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ô nhi(cid:1225)m không (cid:255)(cid:1241)i

(cid:14)

(cid:32)

C (cid:119) t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) y (cid:119)

C (cid:119) z (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) y (cid:119)

C (cid:119) y (cid:119)

(cid:119) z (cid:119)

C (cid:119) z (cid:119)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:32)

(cid:14)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) 2 y (cid:119)

C (cid:119) 2 z (cid:119)

150

149

Wind velocity and Eddy diffusivity for various stability categories (Shamsijey, 2004, Heinsohn, 1999, Lakes Environment, 2003, Ragland, 1973)

People-Courses-53- Gaussian and Multiple Cell Model Text File.pdf

Roughness lengths (Z0) and friction velocity (u*) (Heinsohn, 1999 and Seinfeld, 1998)

151

152

(cid:57) (cid:57)(cid:1201)n t(cid:1237)c và h(cid:1133)(cid:1247)ng gió không thay (cid:255)(cid:1241)i trên cùng (cid:255)(cid:1245) cao (cid:57) (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán không (cid:255)(cid:1241)i (Kx, Ky, Kz = const) (cid:57) (cid:54)(cid:1269) khu(cid:1219)ch tán theo h(cid:1133)(cid:1247)ng x nh(cid:1235) so v(cid:1247)i v(cid:1201)n t(cid:1237)c lan truy(cid:1221)n trung bình theo h(cid:1133)(cid:1247)ng này (cid:57) (cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m không (cid:255)(cid:1241)i (cid:57) Không tính (cid:255)(cid:1219)n các ph(cid:1191)n (cid:1261)ng hay phân rã (S =0) (cid:127) MH Gauss s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng r(cid:1245)ng rãi trên th(cid:1219) gi(cid:1247)i,(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c áp d(cid:1257)ng cho các ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m. (cid:127) C(cid:1131) s(cid:1251) (cid:70)(cid:1259)a mô hình này là phân b(cid:1237) Gauss v(cid:1221) C các ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m. (cid:127) MH Gauss (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c EPA khuy(cid:1219)n cáo cho các tính toán mang tính quy ph(cid:1189)m.

18:05

People-Courses-53- Gaussian and Multiple Cell Model Text File.pdf

(cid:32)

(cid:14)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) 2 y (cid:119)

C (cid:119) 2 z (cid:119)

)z,y,x(C

Hz,0y,0x (cid:32)

(cid:32)

Pt. MH Gauss

)z,y,x(C

M (cid:71)(cid:71)(cid:32) z U 0

z,y

(cid:32)(cid:114)(cid:102)(cid:111)

exp

(

)z,y,x(C

)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

2/1

U x4

y K

z K

M (cid:11) KK2 y(cid:83)

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

2 z (cid:32)(cid:86)

(cid:12) xK2 z U

xK2 y U

2 y (cid:32)(cid:86) M: t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng U: t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió; K: h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán (cid:86)y, (cid:86)z: H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát tán (là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) (cid:79)(cid:1227)ch chu(cid:1197)n c(cid:1259)a C theo h(cid:1133)(cid:1247)ng y và z)

(cid:71)(y), (cid:71)(z) là các hàm Dirac (cid:46)(cid:1219)t h(cid:1255)p (cid:264)K biên

)z,y,x(C

(

)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

z 2 2 (cid:86) z

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

y 2 2 (cid:86) y

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

153

154

Mô hình Gauss

(cid:305)y = standard deviation of pollutant concentration in y direction (cid:305)z = standard deviation of pollutant concentration in z direction

155

156

r <=>x

18:05

Roughness lengths and friction velocity (Heinsohn, 1999 and Seinfeld, 1998)

(x,y,z)

* z

H = h + (cid:39)h

157

158

(cid:39)h

)z,y,x(C

(

)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

)z,y,x(C

(

)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

Pt. MH Gauss Pt. MH Gauss

z 2 2 (cid:86) z

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

y 2 2 (cid:86) y

z 2 2 (cid:86) z

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

y 2 2 (cid:86) y

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:16)

)y(f

exp(

)

(cid:32)

Mô hình Gauss

)2(

1 5,0 (cid:86)(cid:83) y

2 2 (cid:86) y

(cid:43)(cid:769)(cid:883)ng gió

)z,y,x(C

(

)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

)

exp(

)z(f

(cid:32)

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

y 2 2 (cid:86) y

)Hz( (cid:16) 2 2 (cid:86) z

1 5,0 )2( (cid:86)(cid:83) z

z (cid:16) 2 2 (cid:86) z

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:39)H

(cid:32)

(cid:16)

Trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i n(cid:1205)m cách m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t (cid:255)(cid:1245) cao H khi (cid:255)ó công th(cid:1261)c tính n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:86)(cid:1217) là:

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

y 2 2 (cid:86) y

)Hz( (cid:16) 2 2 (cid:86) z

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

g n (cid:893) d u (cid:903) h o a c (cid:881) (cid:264)

159

160

Tích c(cid:1259)a 2 hàm phân b(cid:1237) Gauss C(x,y,z)=f(y). f(z)

18:05

Công th(cid:1261)c tính (cid:75)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát tán (cid:305)z(x), (cid:305)y(x)

Pt. MH Gauss

)z,y,x(C

(cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:57)(cid:1247)i m(cid:1257)c tiêu (cid:255)(cid:1131)n gi(cid:1191)n trong tính toán, t(cid:1263) quan tr(cid:1203)c th(cid:1269)c t(cid:1219), Turner (cid:255)ã (cid:255)(cid:1133)a ra công th(cid:1261)c tính toán h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát tán

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

y 2 2 (cid:86) y

2 )Hz( (cid:16) 2 2 (cid:86) z

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

)x(y(cid:86)

)x(z(cid:86)

Công th(cid:1261)c tính (cid:305)z(x), (cid:305)y(x) cho vùng thoáng m(cid:1251) (nông thôn)

(cid:47)(cid:1233)ai t(cid:1195)ng k(cid:1219)t (cid:47)(cid:1133)u ý t(cid:1247)i ph(cid:1191)n x(cid:1189) hoàn toàn (m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t )

2 )Hz( (cid:16)

2 )Hz( (cid:14)

)yz,x(C

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:16)

2 (cid:83)

M sUs zy

2 2 (cid:86) z

2 2 (cid:86) y

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:170) (cid:167) (cid:168) exp (cid:171) (cid:168) (cid:171) (cid:169) (cid:172)

(cid:186) (cid:187) (cid:187) (cid:188)

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

2 )Hz( (cid:14)

)Hz( (cid:16)

)z,y,x(C

exp

(cid:32)

(cid:16)

2 (cid:83)

M sUs zy

2 2 (cid:86) z

2 2 (cid:86) y

A (r(cid:1193)t m(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh) 0,20x B (m(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh v(cid:1263)a) 0,22x(1+0,0001x)-0,5 0,16x(1+0,0001x)-0,5 0,12x C (không (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh nh(cid:1213)) D (trung tính) (cid:43)(cid:1193)p th(cid:1257) hoàn toàn (m(cid:1211)t n(cid:1133)(cid:1247)c) E ((cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh nh(cid:1213)) F ((cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh v(cid:1263)a ph(cid:1191)i) 0,11x(1+0,0001x)-0,5 0,08x(1+0,0001x)-0,5 0,06x(1+0,0001x)-0,5 0,04x(1+0,0001x)-0,5 0,08x(1+0,0002x)-0,5 0,06x(1+0,0015x)-0,5 0,03x(1+0,0003x)-1 0,016x(1+0,0003x)-1

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:170) (cid:171) (cid:171) (cid:172)

(cid:186) (cid:187) (cid:187) (cid:188)

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

161

162

Phân lo(cid:809)i (cid:255)(cid:865) (cid:861)n (cid:255)(cid:851)nh c(cid:879)a khí quy(cid:843)n theo Pasquill

Công th(cid:1261)c tính (cid:75)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát tán (cid:305)z(x), (cid:305)y(x)

2.0

Các h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:305)y và (cid:305)z (cid:1251) trên là các giá tr(cid:1231) trung bình trong kho(cid:1191)ng th(cid:1249)i gian 10 phút (do v(cid:1201)y, n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:87)(cid:1189)p ch(cid:1193)t tính (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c là n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) trung bình trong 10 phút), v(cid:1247)i các kho(cid:1191)ng th(cid:1249)i gian khác, Gifford (1976)(cid:3)(cid:255)(cid:1221) xu(cid:1193)t nh(cid:1133) sau:

)T(

(cid:86) y

(cid:32) (cid:86) y

)T(

10(

)ph

(cid:32)

(cid:86) z

T 10

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

)x(y(cid:86)

)x(z(cid:86)

Công th(cid:1261)c tính (cid:305)z(x), (cid:305)y(x) cho thành ph(cid:1237)

(cid:47)(cid:1233)ai t(cid:1195)ng k(cid:1219)t

Phân lo(cid:1189)i (cid:255)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n theo Pasquill A-B 0,24x(1+0,001x)-0,5 C 0,32x(1+0,0004x)-0,5 0,22x(1+0,0004x)-0,5 0,12x Ban ngày - B(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i Ban (cid:255)êm -(cid:3)(cid:264)(cid:1245) che ph(cid:1259) mây D E-F 0,16x(1+0,0004x)-0,5 0,11x(1+0,0004x)-0,5 0,14x(1+0,0003x)-0,5 0,08x(1+0,0005x)-0,5 (cid:57)(cid:1201)n t(cid:1237)c gió m(cid:1269)c 10m (m/s) (cid:60)(cid:1219)u (cid:48)(cid:1189)nh

Phân lo(cid:809)i (cid:255)(cid:865) (cid:861)n (cid:255)(cid:851)nh c(cid:879)a khí quy(cid:843)n theo Pasquill

163

164

<2 2(cid:111)3 3(cid:111)5 5(cid:111)6 >6 A A-B B C C Trung bình A-B B B-C C-D D B C C D D (cid:116)5/10 (cid:69)(cid:1195)u tr(cid:1249)i E E D D D (cid:100)4/10 (cid:69)(cid:1195)u tr(cid:1249)i F F E D D

18:05

www.wunderground.com/

165

166

(cid:264)(cid:1245) nâng v(cid:1227)t khói

(cid:16)

T k

3 (cid:16)

C. th(cid:1261)c Holland J.Z.((cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng khá r(cid:1245)ng rãi )

10.68,25,1

.D.P

h (cid:39)

(cid:32)

(cid:14)

Da (cid:90) u

T k

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

H = h + (cid:39)h

Mây Âm U (cid:48)(cid:1133)a Rào Nh(cid:1213) (cid:43)(cid:1131)i Có Mây (cid:54)(cid:1133)(cid:1131)ng Mù Có Mây R(cid:1191)i Rác Có Dông

(cid:127) (cid:90)=(Q/A) : T(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) khí th(cid:1191)i (m/s) (cid:127) D là(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng kính (cid:1237)ng khói (m) (cid:39)h (cid:127) a là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh. C(cid:1193)p A-C là 1.1 – 1.2, còn (cid:79)(cid:1189)i là 0.8 – 0.9.

167

168

(cid:127) P là áp su(cid:1193)t khí quy(cid:1223)n, kPa (P0 = 1013Mba) (cid:127) u: T(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió t(cid:1189)i m(cid:1269)c th(cid:1191)i (m/s)(cid:3) (cid:127) Tk, Txp: nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) khí th(cid:1191)i và MT. xung quanh (K)

18:05

m200

(cid:32)

(cid:31)

m10

u z

)z(U

(cid:32)

u * ln k

z z

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

z 10 p ,2

m200

(cid:116)

m10

(cid:173) U (cid:176) (cid:174) (cid:176) U (cid:175)

uz là t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió (cid:1251) (cid:80)(cid:1269)c z, u* là t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245)(cid:3)(cid:255)(cid:1245)ng l(cid:1269)c (m/s). k là h(cid:1205)ng s(cid:1237) von Karman.

Tính t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió (cid:1251)(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i Tính t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió (cid:1251)(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i

z là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao, z0 là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao m(cid:1269)c gh(cid:1239) gh(cid:1221) (m)

Giá tr(cid:1231) (cid:70)(cid:1259)a p

Z3

ln(

)z 2

Lo(cid:1189)i t(cid:1195)ng k(cid:1219)t A B C D E F

Z2

exp

(cid:32)

?u 3z 2zu

u)z (cid:16) 1 u

(cid:16)

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

Thành ph(cid:1237) Nông thôn 0,15 0,07 0,15 0,07 0,20 0,10 0,25 0,15 0,30 0,35 0,30 0,55

Z1

ln(

1zu

(cid:32)

Z0

z ln(

)z/z 2 1 )z/z 1

ln(

(cid:32)

z ln(

)z/z 3 1 )z/z 1

169

170

(cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ÔN (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tính toán theo V.S.Nhikitin:

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp tính toán ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i th(cid:1193)p : - Nhà h(cid:1213)p (cid:255)(cid:1261)ng (cid:255)(cid:1245)c l(cid:1201)p :

)z,y,x(C

(cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

y 2 2 (cid:86) y

2 )Hz( (cid:16) 2 2 (cid:86) z

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185) 2

)0,0,x(C

exp

(cid:32)

(cid:16)

M (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

2 2 (cid:86) z

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

2 z (cid:32)(cid:86)

Nhà h(cid:1213)p (cid:255)(cid:1261)ng (cid:255)(cid:1245)c l(cid:1201)p

xK2 z U

(cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1269)c (cid:255)(cid:1189)i t(cid:1189)i m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t

(cid:32)

x (cid:32) m

(cid:32)(cid:86) mxz

)0,0,x(dC dx

2 UH K4

exp

(cid:32)

(cid:16)

<=>

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

H 2 2 (cid:86) z

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

1 2 (cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ô nhi(cid:1225)m l(cid:1247)n nh(cid:1193)t (cid:87)(cid:1189)i b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t

=> xm => (cid:86)y =>

H (cid:32)

x2,0

(cid:32)

(cid:32)(cid:86) xz

1 2

171

172

S1 (cid:75)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c y l - Chi(cid:1221)u dài c(cid:1259)a nhà tr(cid:1269)c giao v(cid:1247)i h(cid:1133)(cid:1247)ng gió, m. k - H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:78)(cid:1223)(cid:3)(cid:255)(cid:1219)n (cid:255)(cid:1245) cao t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i c(cid:1259)a ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i

, c(cid:1193)p (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh khí quy(cid:1223)n là A và Ví d(cid:1257): Cho m(cid:1245)t (cid:1237)ng khói có trên khu v(cid:1269)c nông thôn ta có: => C = .... => + V(cid:1231) trí mi(cid:1227)ng th(cid:1191)i khí (cid:1251) bên trong ho(cid:1211)c bên trên vùng gió qu(cid:1197)n,(cid:3) (cid:255)i(cid:1223)m tính toán trong vùng gió qu(cid:1197)n khi 0 < x (cid:148) 6Hnh: (cid:86)z = 20m; xm = 100m => (cid:86)y = 0,22xm(1+0,0001xm)-0,5

18:05

- Nhà r(cid:1245)ng (cid:255)(cid:1261)ng (cid:255)(cid:1245)c l(cid:1201)p :

+ Khi b1 (cid:148) 2,5Hnh :

M t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng k H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:78)(cid:1223)(cid:3)(cid:255)(cid:1219)n (cid:255)(cid:1245) cao

(cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i c(cid:1259)a ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i

S h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c y l Chi(cid:1221)u dài c(cid:1259)a nhà tr(cid:1269)c giao v(cid:1247)i h(cid:1133)(cid:1247)ng gió, m.

M t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng k H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:78)(cid:1223)(cid:3)(cid:255)(cid:1219)n (cid:255)(cid:1245) cao t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i c(cid:1259)a ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i S1 (cid:75)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c y l Chi(cid:1221)u dài c(cid:1259)a nhà tr(cid:1269)c giao v(cid:1247)i h(cid:1133)(cid:1247)ng gió, m.

173

174

+ V(cid:1231) trí mi(cid:1227)ng th(cid:1191)i khí (cid:1251) bên ngoài vùng gió qu(cid:1197)n

- Khu nhà :

+ Khi b1 > 2,5Hnh :

+ V(cid:1231) trí mi(cid:1227)ng th(cid:1191)i khí (cid:1251) bên trong vùng gió

Khi Hnh < x1 (cid:148) 4Hnh

Khi Hnh < x1 (cid:148) 8Hnh :

175

176

m – H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) th(cid:1223) hi(cid:1227)n ph(cid:1195)n khí th(cid:1191)i gây ô nhi(cid:1225)m (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i vùng gió qu(cid:1197)n l - Chi(cid:1221)u dài c(cid:1259)a nhà tr(cid:1269)c giao v(cid:1247)i h(cid:1133)(cid:1247)ng gió, m

Khi Hnh < x1 (cid:148) 4Hnh

18:05

Mô hình Sutton Mô hình Sutton

(cid:16)

exp

(cid:16)

Trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p tính (cid:255)(cid:1219)n ph(cid:1191)n x(cid:1189) và h(cid:1193)p th(cid:1257) (cid:70)(cid:1259)a b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t Các gi(cid:811) thi(cid:839)t trong mô hình Sutton t(cid:753)(cid:751)ng t(cid:889) nh(cid:753) trong mô hình Gauss:

(cid:32)

y C

(

C 2 y

C (cid:119) z (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

zyxC ,( ),

exp

(cid:32)

(cid:16)

) 2

(cid:16)

2 (cid:83)

Hz (cid:14) n 2 (cid:16) xC z

Hz (cid:16) n 2 (cid:16) xC z

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:119) (cid:119) z (cid:119) (cid:119) Các (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n trong mô hình:

(cid:186) (cid:187) (cid:188)

(cid:170) exp (cid:171) (cid:172)

2 y xCUC y Trong tr(cid:753)(cid:869)ng h(cid:875)p ph(cid:811)n x(cid:809) hoàn toàn (k = 1)

(*)

)n2/(1 (cid:16)

z,y,x

(cid:111)(cid:159)(cid:102)(cid:111)

(cid:102)(cid:111)(cid:159)(cid:111)

(cid:32)

max

2 M UHe (cid:83)

H C

+ (cid:55)(cid:809)i x = 0 và x, y, z t(cid:809)i vô cùng:

2 z

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

khi

(cid:111)

K z

+ Thông l(cid:753)(cid:875)ng ch(cid:813)t ô nhi(cid:845)m trên b(cid:841) (cid:80)(cid:831)t tr(cid:811)i d(cid:753)(cid:867)i = 0

C (cid:119) z (cid:119)

(cid:16)

(cid:32)

2 2 (cid:86) y

n22 xC y

2 (cid:86) z

n22 xC x

Cy, Cz (cid:89)(cid:1247)i các h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát tán Gauss (cid:305)y, (cid:305)z

)z,y(uC

dydz

khi

(cid:32)

(cid:33)

(cid:14)(cid:102) (cid:14)(cid:102) (cid:179) (cid:179) (cid:102)(cid:16)0

)

(

)

zyxC ,( ),

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:16)

zyxC ,( ),

exp

(cid:32)

(cid:16)

M 2 u (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

Hz (cid:16) 2 2 (cid:86) y

Hz (cid:14) 2 2 (cid:86) z

(cid:16)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:16) y (cid:168) exp (cid:16) (cid:168) 2 2 (cid:86) (cid:169) y

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

(cid:186) (cid:187) (cid:187) (cid:188)

(cid:170) (cid:171) (cid:171) (cid:172)

y C

2 (cid:83)

M xCUC y

2 y

Hz ) ( (cid:16) n 2 2 (cid:16) xC z

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

177

178

+ Thông l(cid:753)(cid:875)ng ch(cid:813)t ô nhi(cid:845)m qua m(cid:865)t m(cid:831)t ph(cid:827)ng b(cid:813)t k(cid:484) vuông góc v(cid:867)i (cid:75)(cid:753)(cid:867)ng gió thì không (cid:255)(cid:861)i và b(cid:825)ng công su(cid:813)t c(cid:879)a ngu(cid:859)n th(cid:811)i M: Khi (cid:255)ó công th(cid:1261)c Sutton (*) tr(cid:1251) (cid:89)(cid:1221) công th(cid:1261)c trong mô hình Gauss:

Mô hình Sutton Mô hình lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i ngu(cid:1239)n (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng

(cid:48)(cid:865)t (cid:255)(cid:751)n v(cid:851) chi(cid:841)u dài

n, Cy, Cz ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào (cid:255)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n: (cid:43)(cid:753)(cid:867)ng gió

)z,y,x(C

exp

(cid:32)

(cid:16)

Giá tr(cid:1231) (cid:70)(cid:1259)a n, Cy, Cz theo Sutton (cid:264)(cid:1223)(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n gi(cid:1191)n hóa ta xét ngu(cid:1239)n (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng dài vô h(cid:1189)n và (cid:1251)(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao g(cid:1195)n m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t, (cid:75)(cid:1133)(cid:1247)ng gió th(cid:1241)i vuông góc v(cid:1247)i (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng Ngh(cid:1231)ch nhi(cid:1227)t

2 )Hz( (cid:16) 2 2 (cid:86) z

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

y 2 2 (cid:86) y

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169) Thành ph(cid:1195)n khu(cid:1219)ch tán ngang (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c b(cid:1235) qua =>

(cid:37)(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh n = 0,2 (cid:264)(cid:1245) cao (cid:48)(cid:1189)nh, n = 0,5 Cân b(cid:1205)ng phi(cid:1219)m (cid:255)(cid:1231)nh, n = 0,25 Trung bình, n = 0,33 x h

)( xC

(cid:32)

2 M (cid:86)(cid:83) 5,0 )2( zu

M* là l(cid:753)(cid:875)ng th(cid:811)i c(cid:879)a ngu(cid:859)n trên 1(cid:3)(cid:255)(cid:751)n v(cid:851) chi(cid:841)u dài

(cid:16)

)z,x(C

)

exp(

(cid:14)

(cid:32)

2 )hz( (cid:14) 2 2 (cid:86) z

)hz( (cid:16) 2 2 (cid:86) z

(cid:189) ) (cid:190) (cid:191)

(cid:173) exp( (cid:174) (cid:175)

*M8,0 u (cid:86) z h là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao ngu(cid:1239)n (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng so v(cid:1247)i m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t

179

180

(cid:264)(cid:1223) xác (cid:255)(cid:1231)nh n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m t(cid:1189)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m b(cid:1193)t k(cid:484) có t(cid:1233)a (cid:255)(cid:1245) (x,z) ta có th(cid:1223) (cid:86)(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng công th(cid:1261)c c(cid:1191)i ti(cid:1219)n c(cid:1259)a Sutton: Cz 0,36 0,36 0,36 0,30 0,27 0,21 Cy 0,64 0,64 0,36 0,30 0,27 0,21 Cz 0,12 0,12 0,12 0,10 0,09 0,07 Cy 0,21 0,21 0,12 0,10 0,09 0,07 Cz 0,048 0,048 0,048 0,040 0,036 0,028 Cz 0,030 0,030 0,030 0,025 0,022 0,018 Cy 0,053 0,053 0,030 0,025 0,022 0,018 Cy 0,084 0,084 0,048 0,040 0,036 0,028 0 10 25 50 75 100

18:05

10.09

10.08

E D Ví d(cid:1257) 5.1. Hãy xác (cid:255)(cid:1231)nh các giá tr(cid:1231) (cid:305)y và (cid:305)z (cid:87)(cid:1189)i kho(cid:1191)ng cách x = 1000 m cho khu v(cid:1269)c nông thôn theo các c(cid:1193)p (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n (A, B, C, D, E, F) c(cid:1259)a Pasquill.

10.07

(cid:305)y(x) (cid:305)z(x)

10.06

10.05

10.04

(cid:38)(cid:1193)p (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh

10.03

209,76

152,55

104,88

76,28

57,21

38,14

(cid:47)(cid:1233)ai t(cid:1195)ng k(cid:1219)t A (r(cid:1193)t m(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh) B (m(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh v(cid:1263)a) C (không (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh nh(cid:1213)) D (trung tính) E ((cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh nh(cid:1213)) F ((cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh v(cid:1263)a ph(cid:1191)i) 0,22x(1+0,0001x)-0,5 0,16x(1+0,0001x)-0,5 0,11x(1+0,0001x)-0,5 0,08x(1+0,0001x)-0,5 0,06x(1+0,0001x)-0,5 0,04x(1+0,0001x)-0,5 0,20x 0,12x 0,08x(1+0,0002x)-0,5 0,06x(1+0,0015x)-0,5 0,03x(1+0,0003x)-1 0,016x(1+0,0003x)-1

10.02

200,00

120,00

73,03

37,95

23,08

12,31

(cid:305)y (cid:305)z

10.01

)z,y,x(C

exp

(cid:32)

(cid:16)

B A

* (cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ô nhi(cid:1225)m t(cid:1189)i (cid:255)(cid:1245) cao (cid:75)(cid:1267)u hi(cid:1227)u theo các c(cid:1193)p (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh khí quy(cid:1223)n

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

y 2 2 (cid:86) y

2 )Hz( (cid:16) 2 2 (cid:86) z

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

106

106.01

106.02

106.03

106.04

106.05

106.06

106.07

106.08

106.09

181

182

10.09

10.08

10.07

E E D D

10.06

F F

10.05

10.04

10.03

C C

10.02

10.01

B A B A

* (cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ô nhi(cid:1225)m m(cid:1269)c 20m theo các c(cid:1193)p (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh khí quy(cid:1223)n

* (cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ô nhi(cid:1225)m t(cid:1189)i (cid:255)(cid:1245) cao (cid:75)(cid:1267)u hi(cid:1227)u theo các c(cid:1193)p (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh khí quy(cid:1223)n

106

106.01

106.02

106.03

106.04

106.05

106.06

106.07

106.08

106.09

106

106.01

106.02

106.03

106.04

106.05

106.06

106.07

106.08

106.09

183

184

18:05

10.09

10.08

m200

(cid:31)

m10

)z(U

(cid:32)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

10.07

E Ví d(cid:1257) 5.2. (cid:55)(cid:1189)i (cid:255)(cid:1245) cao 10 m v(cid:1201)n t(cid:1237)c gió(cid:3)(cid:255)o (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c là 2,5m/s. Hãy tính v(cid:1201)n t(cid:1237)c gió t(cid:1189)i (cid:255)(cid:1245) cao 40 m theo các (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh khác nhau trong (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n nông thôn và thành th(cid:1231). D

z 10 p ,2

m200

(cid:116)

m10

(cid:173) U (cid:176) (cid:174) (cid:176) U (cid:175)

10.06

10.05

Giá tr(cid:1231) (cid:70)(cid:1259)a p C

10.04

Lo(cid:1189)i t(cid:1195)ng k(cid:1219)t A B C D E F

10.03

Thành ph(cid:1237) Nông thôn 0,15 0,07 0,15 0,07 0,20 0,10 0,25 0,15 0,30 0,35 0,30 0,55

10.02

3,1

3,3

3,5

4,4

5,7

10.01

B A

* (cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ô nhi(cid:1225)m m(cid:1269)c 2m theo các c(cid:1193)p (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh khí quy(cid:1223)n

2,8

2,9

3,1

4,1

5,4

(cid:38)(cid:1193)p (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh U40m khu v(cid:1269)c (cid:255)ô th(cid:1231) (m/s) U40m khu v(cid:1269)c nông thôn (m/s)

106

106.01

106.02

106.03

106.04

106.05

106.06

106.07

106.08

106.09

185

186

Ví d(cid:1257) 5.3. (cid:48)(cid:1245)t (cid:1237)ng khói có(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao h(cid:1267)u hi(cid:1227)u H = 30 m v(cid:1247)i MSO2 = 20 g/s. (cid:57)(cid:1201)n t(cid:1237)c gió t(cid:1189)i (cid:255)(cid:1245) cao H b(cid:1205)ng 3 m/s. Bi(cid:1219)t t(cid:1189)i kho(cid:1191)ng cách 1 km theo (cid:75)(cid:1133)(cid:1247)ng gió, các giá tr(cid:1231) (cid:305)y và (cid:305)z t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng là 30m và 20m.

)z,y,x(C

(cid:32)

(cid:16)

)z,y,x(C

exp

(cid:32)

(cid:16)

2 )Hz( (cid:14) 2 2 (cid:86) z

)Hz( (cid:16) 2 2 (cid:86) z

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

y 2 2 (cid:86) y

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:170) (cid:171) (cid:172)

(cid:186) (cid:187) (cid:188)

2 )Hz( (cid:16) 2 2 (cid:86) z

y 2 2 (cid:86) y

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

10(

1000

)H,0,

00177

1770

(cid:32)

exp

(cid:32)

(cid:16)

2 )30 2

)30 2

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169) 20 20x30x3x14,3x2

g 3 m

g (cid:80) 3 m

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

60 30*2

(cid:16) 20*2

(cid:14) 20*2

20 20*30*3*2 (cid:83)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:170) (cid:171) (cid:172)

(cid:186) (cid:187) (cid:188)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185) 3

(cid:16) 6

Ví d(cid:1257) 5.4. (cid:48)(cid:1245)t (cid:1237)ng khói có(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao h(cid:1267)u hi(cid:1227)u H = 30 m v(cid:1247)i MSO2 = 20 g/s. (cid:57)(cid:1201)n t(cid:1237)c gió t(cid:1189)i (cid:255)(cid:1245) cao H b(cid:1205)ng 3 m/s. T(cid:1189)i kho(cid:1191)ng cách 1 km theo h(cid:1133)(cid:1247)ng gió, các giá tr(cid:1231) (cid:305)y và (cid:305)z t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng là 30m và 20m. Hãy xác (cid:255)(cid:1231)nh n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) SO2 (cid:87)(cid:1189)i x = 1000m, y = 60 và z =10 m trong (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1227)m ph(cid:1191)n x(cid:1189) hoàn toàn (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m. Hãy xác (cid:255)(cid:1231)nh n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) SO2 (cid:87)(cid:1189)i tr(cid:1257)c c(cid:1259)a v(cid:1227)t khói và t(cid:1189)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m cách tr(cid:1257)c v(cid:1221) phía d(cid:1133)(cid:1247)i 20 m và l(cid:1227)ch so v(cid:1247)i tr(cid:1257)c là 60 m. (x,y,z) = (1000m, 60m, 10m) a) z = H ; x = 1000; y = 0

178

10*

m/g

178

m/g

(cid:32)

(cid:80)

(

)

b) x = 1000; y = 60; z =10

zyxC ,( ),

(cid:32)

(cid:16)

M 2 U (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

y 2 2 (cid:86) y

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

6 (cid:16)

exp

145

10*

m/g

145

m/g

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:80)

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169) 60 30*2

(cid:167) Hz (cid:16) (cid:168)(cid:168) exp 2 2 (cid:86) (cid:169) z 2 ( )20 (cid:16) 2 20*2

20 20*30*3*2 (cid:83)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185) (cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:32)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

187

188

(cid:46)(cid:1219)t qu(cid:1191) cho th(cid:1193)y n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ô nhi(cid:1225)m cao h(cid:1131)n 22 % so v(cid:1247)i ví d(cid:1257) 5.3

18:05

)

(

zyxC ,( ),

exp

(cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

b) Tính C(x=1200, y =0, z = 0)

M U 2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

Hz (cid:16) 2 2 (cid:86) z

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

exp

)0,0,x(C

(cid:32)

(cid:16)

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

H 2 2 (cid:86) z

y 2 2 (cid:86) y (cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

Ví d(cid:1257) 5.5. (cid:48)(cid:1245)t nhà máy trên khu v(cid:1269)c nông thôn có (cid:1237)ng khói h = 45m, D = 2m, l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng khí th(cid:1191)i Q = 12m3/s, t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m MSO2 = 20g/s, Tk = 200ºC. Txq = 30ºC, U10m = 3m/s. Cho tr(cid:1189)ng thái khí quy(cid:1223)n là c(cid:1193)p C.

(cid:16)

T k

(cid:16)

10.68,25,1

h (cid:32)(cid:39)

(cid:14)

(cid:32)

Da (cid:90) u

s/m55,3

(cid:32)

T k

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

m32,53

z 10

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

32,53 10

(cid:167) 3 (cid:168) (cid:169)

1,0 (cid:183) (cid:32)(cid:184) (cid:185)

1,0

(cid:32)

a) Hãy tính (cid:255)(cid:1245) nâng v(cid:1227)t khói b) Tính C(x=1200, y =0, z = 0) c) Tính xm (kho(cid:1191)ng cách x(cid:1191)y ra n(cid:1239)ng l(cid:1247)n nh(cid:1193)t t(cid:1189)i m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t) và giá tr(cid:1231) Cm d) Xây d(cid:1269)ng (cid:255)(cid:1239) th(cid:1231) bi(cid:1223)u di(cid:1225)n n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ô nhi(cid:1225)m t(cid:1189)i m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t theo tr(cid:1257)c v(cid:1227)t khói. H = h + (cid:507)h = 45 + 8,32 = 53,32m a) Tính (cid:255)(cid:1245) nâng v(cid:1227)t khói

z 10

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

z 10

45 10

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

n (cid:183) (cid:32)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) 3 (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

s/m82,3

(cid:32)

(cid:90)

12*4 1415

Q A

(cid:167) (cid:168) (cid:169) Q4 2 d (cid:83)

= 3,49m/s

10*20

(cid:16)

1200

)0,0,

94,68

m/g

(cid:32)

(cid:16)

(cid:80)

5,1

10.68,2

1013

.2.

32,8

h (cid:32)(cid:39)

(cid:14)

,3*2

1415

*55,3*

124

21,86*73,

32,53 2 21,86*2

1,1*2*82,3 49,3

30 (cid:16) 15.273

200

200 (cid:14)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:32)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:32)(cid:184) (cid:185)

189

190

(cid:305)y(x) = 0,11x(1+0,0001x)-0,5; (cid:305)z (x) = 0,08x(1+0,0002x)-0,5 (cid:305)y(1200) = 0,11×1200×(1+0,0001×1200)-0,5 = 124,73 (cid:305)z (1200) = 0,08×1200×(1+0,0002×1200)-0,5 = 86,21

0,50

0,08x

0,0002x

)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:32)(cid:86) mxz

)0,0,x(C

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)(cid:86) mxz

1 2

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

H 2 2 (cid:86) z

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

,01 (cid:14)

Hx m

c) Tính xm (kho(cid:1191)ng cách x(cid:1191)y ra n(cid:1239)ng l(cid:1247)n nh(cid:1193)t t(cid:1189)i m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t) và giá tr(cid:1231) Cm d) Xây d(cid:1269)ng (cid:255)(cid:1239) th(cid:1231) bi(cid:1223)u di(cid:1225)n n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ô nhi(cid:1225)m t(cid:1189)i m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t theo tr(cid:1257)c v(cid:1227)t khói.

(cid:32)

0002 2

08,0

0 0

200 8.16

250 40.58

300 85.58

494 165.11

1000 89.77

2000 30.58

4000 9.87

6000 5.24

Kho(cid:1191)ng cách (m) (cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) SO2 ((cid:80)g/m3)

H = 53,32m

180

150

120

)0,0,x(C

(cid:32)

(cid:16)

1000.0 516.2 516.2 495.0 495.0 494.0 494.0 494.0 xm th(cid:1265) xm tính

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

H 2 2 (cid:86) z

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

3 -

0 1

C m / g m

)0,0,(

11,165

mg /

(cid:32)

(cid:16)

(cid:80)

1000

2000

3000

4000

5000

m 6000

,3*2

1415

10*20 7,37*05,53*55,3*

32,53 7,37*2

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:32)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

191

192

(cid:57)(cid:1247)i xm =494m thay vào ta (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:86)y = 53,05; (cid:86)z = 37,7.

18:05

7,0

(cid:32)

11,73 10

H 10

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) 1 (cid:168) (cid:169)

n (cid:183) (cid:32)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

= 1,15m/s

m17,51

(cid:32)

(cid:32)(cid:86) z

0,20xm

1 2

)0,0,x(C

exp

(cid:32)

(cid:16)

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z yH

H 2 2 (cid:86) z

Bài toán tính (cid:255)(cid:1245) cao (cid:1237)ng khói ((cid:264)TM) Ví d(cid:1257) : M(cid:1245)t (cid:1237)ng khói trên khu v(cid:1269)c (cid:255)ô th(cid:1231) có D = 1m, Q = 12m3/s, MSO2 = b(cid:1205)ng 20g/s, nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a khí th(cid:1191)i là 200ºC. Nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) không khí xung quanh là 30ºC. Hãy xác (cid:255)(cid:1231)nh h (cid:1237)ng khói (cid:255)(cid:1223) CSO2 (cid:87)(cid:1189)i b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t < gi(cid:1247)i h(cid:1189)n cho phép (<350 (cid:80)g/m3) . (Tính trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p th(cid:1249)i ti(cid:1219)t nguy hi(cid:1223)m, V = 1 m/s, c(cid:1193)p (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh A) => xm = 258,5m

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:90)

(cid:32)

Q4 2 D (cid:83)

12*4 2 1 (cid:83)

(cid:86)y= 0,22x(1+0,0001x)-0,5

(cid:32)

0,20xm

1 2

exp

(cid:32)

(cid:16)

)0,0,x(C m

(cid:32)(cid:86) xz n=0,07

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z H

H 2 2 (cid:86) z

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

Uu (cid:32)

15,28m/s (cid:86)y = 0,22xm(1+0,0001xm)-0,5 = 56,15 m; (cid:86)z = 0,22x = 51,7 m Gi(cid:1191) thi(cid:1219)t (cid:255)(cid:1245) cao (cid:1237)ng khói là 35m ta có

35 10

n (cid:183) (cid:32)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) 1 (cid:168) (cid:169)

exp

351

m/g

(cid:32)

(cid:16)

(cid:80)

T k

7,0 (cid:183) (cid:184) (cid:185) 3 (cid:16)

2 11,73 15,51*2

10*12 7,51*15,56*15,1*2 (cid:83)

10.68,25,1

D*P*

(cid:32)

(cid:14)

h (cid:39)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:32)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169) Da (cid:90) u

(cid:16) T k

h 10 (cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:16)

= 1,09m/s

10.68,25,1

1013

1*5,

m11,38

(cid:32)

(cid:14)

1,1*1*28,15 09,1

30 (cid:16) 15.273

200

200 (cid:14)

(cid:183) (cid:32)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169) H = h + (cid:39)h = 35 + 38,11 = 73,11m

So v(cid:1247)i giá tr(cid:1231) tiêu chu(cid:1197)n n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) SO2 trung bình gi(cid:1249) là 350(cid:80)g/m3 nên gi(cid:1191) thi(cid:1219)t h = 35m là g(cid:1195)n phù h(cid:1255)p.

193

194

)z,y,x(C

(cid:32)

(cid:16)

Chia các ngu(cid:1239)n (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng, vùng thành ngu(cid:1239)n (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m

M U2 (cid:86)(cid:86)(cid:83) z

y 2 2 (cid:86) y

2 )Hz( (cid:16) 2 2 (cid:86) z

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) exp (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

Ch(cid:1233)n h = 36m, tính t(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269) ta có C = 342 (cid:80)g/m3 nh(cid:1235) h(cid:1131)n n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) cho phép. V(cid:1201)y ta ch(cid:1233)n h =36m.

+ + + +

+ +

+ + +

*

+ + + + + + + + + + + + + + + + + + +

(cid:43)(cid:753)(cid:867)ng gió

=0,32x(1+0,0004x)-0,5

)x(y(cid:86) )x(z(cid:86)

195

196

=0,24x(1+0,001x)-0,5

18:05

H. B(cid:823)c

400

Th(cid:1269)c hành mô hình Gauss

A * X1,Y1

Y=a2X+b2

- S(cid:857) li(cid:847)u phát th(cid:811)i

y

T.L(cid:1133)(cid:1255)ng H.PTh(cid:1191)i D.(cid:1236)Khói T.PTh(cid:1191)i Q.PTh(cid:1191)i SD(cid:17)(cid:264)(cid:1193)t q(mg/s) H(m) D(m)

T(oC) Q(m3/s) Rural_Urban

(cid:57)(cid:1231) Trí (ix,iy) iX ________________________________________________________________________ 150

200 12

150

X2,Y2

B +

a1=tg((cid:77)) a2=-a1 - S(cid:857) li(cid:847)u khí t(cid:753)(cid:875)ng

x Y=a1X+b1

100

o x0, y0

100

200

400

(cid:3)(cid:77)

x H.(cid:3)(cid:264)ông

197

198

(cid:43)(cid:753)(cid:867)ng gió

199

200

WSPeed (m/s) 2 2 2 2 WindDr (Degree) 255 225 195 165 Percent (%) 9.6 9.6 9.6 9.6 Temp Stable_Class (0C) 27.2 27.2 27.2 27.2 A B C D

18:05

Th¸ng 1

Th¸ng 2

Th¸ng 3

Th¸ng 4

11.2

15.3

7.0

10.8

Th¸ng 5

Th¸ng 6

Th¸ng 7

Th¸ng 8

13.5

17.9

16.4

14.4

Th¸ng 9

Th¸ng 10

Th¸ng 11

Th¸ng 12

18.9

20.4

17.4

12.0

0% 10% 20% 30% 40% 50%

2-3m/s 3-4m/s 5-6m/s >6m/s

201

202

203

204

18:05

Mô hình Berliand

(cid:14)

(cid:32)

V z

C (cid:119) t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) y (cid:119)

C (cid:119) z (cid:119)

(cid:119) y (cid:119)

C (cid:119) y (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) z (cid:119)

C (cid:119) z (cid:119)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:127) KI(cid:1222)M TRA GI(cid:1266)A K(cid:483), TI(cid:1218)T 16 NGÀY 21/2 (cid:127) D(cid:1268) GI(cid:1248) VÀO TI(cid:1218)T 13 NGÀY 21/2: Yêu c(cid:1195)u

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m

(cid:255)i h(cid:1233)c (cid:255)(cid:1195)y (cid:255)(cid:1259)

(cid:127) Vx, Vy, Vz là v(cid:1201)n t(cid:1237)c gió theo các tr(cid:1257)c ox, oy và oz

205

206

(cid:127) Kx, Ky, Vz là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu (cid:1219)ch tán r(cid:1237)i theo các tr(cid:1257)c ox, oy và oz (cid:127) S là s(cid:1269) thay (cid:255)(cid:1241)i kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m trong 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1223) tích và trong 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1249)i gian

3. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

9 8 7 6 5 4 3

6 6 6 6 6 6 6

Chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng t(cid:1195)ng

Các thành ph(cid:1195)n trong lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m a) Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng khu(cid:1219)ch tán

fD: Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i qua 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231)

(cid:16)(cid:32)

f D

C (cid:119) x (cid:119)

di(cid:1227)n tích trong 1 giây D: H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán [s-1m-2]

Khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i

x 0

(cid:14)

b) Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng qua m(cid:1211)t c(cid:1203)t

F D C.v.A

(cid:32)

A C

FF (cid:32) V F V

Phân tán

f.A

(cid:32)

(cid:16)(cid:32)

F D

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:11) vCAF

(cid:12)

C (cid:119) x (cid:119)

208

207

F[g/s]: Kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m (cid:255)i qua (cid:80)(cid:1211)t c(cid:1203)t trong 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) tgian là 1s

18:05

3. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t 3. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

FF (cid:32)

(cid:14)

A C

vCAF

(cid:32)

(cid:16)

F (cid:119) x (cid:119)

(cid:11)

(cid:12)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

c) PT lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t 2 chi(cid:1221)u c) PT lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t 3 chi(cid:1221)u v

V i

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:166)

C (cid:119) t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119) i

C (cid:119) 2 x (cid:119) i

C (cid:119) t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) 2 x (cid:119)

(cid:14)

(cid:32)

V z

)

( (cid:119)

C (cid:119) t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) y (cid:119)

C (cid:119) z (cid:119)

(cid:119) y (cid:119)

C (cid:119) y (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) z (cid:119)

C (cid:119) z (cid:119)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

)dx

AdxS

(cid:14)

(cid:32)

F(F (cid:16)

(cid:14)

F (cid:119) x (cid:119)

(cid:159) (1) (2) Theo (cid:255)(cid:1231)nh lu(cid:1201)t b(cid:1191)o toàn kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng:

(cid:16)(cid:32)

(cid:14)

AdxC t (cid:119) )AC( (cid:119) t (cid:119)

F (cid:119) x (cid:119)

AD(

)

(cid:16)(cid:32)

(cid:14)

(cid:159)

AvC (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:159)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

)AC( (cid:119) t (cid:119) C (cid:119) t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) 2 x (cid:119)

209

210

(cid:159)

Mô hình Berliand

(cid:264)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n ban (cid:255)(cid:1195)u

(cid:32)(cid:159)

(cid:14)

(cid:32)

V z

C (cid:119) t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) y (cid:119)

C (cid:119) z (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) z (cid:119)

C (cid:119) z (cid:119)

(cid:119) y (cid:119)

C (cid:119) y (cid:119)

x y z

0 0 0

(cid:32) (cid:32) (cid:32)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:183) (cid:14)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:173) (cid:176) (cid:174) (cid:176) (cid:175)

(cid:32)

)Hz()y(M

(cid:32)

(cid:16)

(cid:86)(cid:86)

C (cid:119) t (cid:119)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:32)

V x

V z

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) z (cid:119)

C (cid:119) 2 y (cid:119)

C (cid:119) 2 z (cid:119)

(cid:71) V

(cid:32)

(cid:32)(cid:159)(cid:32)

(cid:32)

t (cid:173) (cid:176) (cid:176) (cid:174) (cid:176) (cid:176) (cid:175)

Gi(cid:1191)i ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:183) (cid:32)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:32)

(cid:14)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) 2 y (cid:119)

C (cid:119) 2 z (cid:119)

x z

(cid:14)(cid:102)(cid:111) (cid:14)(cid:102)(cid:111)

C (cid:111)(cid:159)

khi

(cid:32)

(cid:264)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n biên Gauss C = 0 khi z = 0

k z

C (cid:119) z (cid:119)

(cid:14)(cid:102)(cid:111)

(cid:173) (cid:176) (cid:174) (cid:176) (cid:175)

211

212

(cid:302) = (cid:533) = 0 Ph(cid:1191)n x(cid:1189) hoàn toàn

18:05

n1 (cid:14)

(cid:32)

(cid:32) x

u 1

(cid:16)

y(cid:32)

uk 0

z z

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

)0,y,x(C

(cid:32)

(cid:16)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

2/3

k)n1(2 (cid:14)

Hu 1 x)n1(k (cid:14) 1

y xk4 0

M 1 (cid:83)

xk 0

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:55)(cid:1189)i m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t Các x(cid:1193)p x(cid:1229):

H (cid:39)(cid:14)(cid:32)

5,2(

)

(cid:39)

(cid:32)

(cid:14)

nm (cid:16)

k 0 (cid:32)

(cid:16)

mn2 (cid:16)(cid:14)

R5,1 (cid:90) 0 u 10

y u

T gR3,3 (cid:39) 2 10

exp

)

(cid:14)

(cid:16)

nm (cid:14) mn2 (cid:16)(cid:14) 1

zu 11 x)nm2(k (cid:16) 1

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

)z,y,x(C

(cid:32)

(cid:14) nm (cid:14) mn2 (cid:16)(cid:14)

n1 (cid:14) mn2 (cid:16)(cid:14)

(cid:183) y (cid:184) (cid:184) xk4 (cid:185) 0 m1 (cid:16) mn2 (cid:16)(cid:14)

(

(cid:83)

(cid:16)(cid:14)

(cid:42)

)mn2(xk 0

)xk)( 1

)u2( 1

n1 (cid:14) mn2 (cid:16)(cid:14)

m (cid:167) 1, n (cid:167) 0,15, z1 = 1m, k0 là kích th(cid:1133)(cid:1247)c r(cid:1237)i ngang (m)

n1 (cid:14)

(cid:16)

)0,y,x(C

exp

(cid:32)

(cid:16)

u1 (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió (cid:1251) 1m (m/s) k1 (cid:75)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i (cid:255)(cid:1261)ng (m2/s) k0 là kích th(cid:1133)(cid:1247)c r(cid:1237)i ngang (m)

2/3

k)n1(2 (cid:14)

Hu 1 x)n1(k (cid:14) 1

y xk4 0

M 1 (cid:83)

xk 0

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:55)(cid:1189)i m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t (cid:39)h

116,0

(cid:14)

(cid:32)

M)n1( )n1(5,1 (cid:14)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) y (cid:119)

Ky: h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i theo tr(cid:1257)c Oy (cid:550)0 là v(cid:1201)n t(cid:1237)c khí thoát ra kh(cid:1235)i mi(cid:1227)ng (cid:1237)ng (m/s); R là bán kính mi(cid:1227)ng (cid:1237)ng khói (m);

k 1 uk 10

n1 (cid:14)

Hu 1 Hu 1

T là nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) không khí xung quanh (cid:255)o b(cid:1205)ng Kelvin

(cid:32)

2 3

213

214

)n1(k (cid:14)

(cid:507)T = Tb –T

Công th(cid:1261)c Berliand trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p l(cid:1211)ng gió Tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p ch(cid:1193)t th(cid:1191)i là t(cid:1189)p ch(cid:1193)t n(cid:1211)ng có c(cid:1253) (cid:75)(cid:1189)t (cid:255)(cid:1239)ng nh(cid:1193)t

)

(cid:90)

)n1( (cid:14)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119) x

)0,y,x(C

(cid:32)

21 (cid:14)

(cid:90)

(cid:90) u 1 )

)n1(2 (cid:14)

MH 1( (cid:14) (cid:83)(cid:90)(cid:42)

0)Hz()r(M

(cid:71)(cid:71)

(cid:16)

(cid:32)

1 (cid:14) )xk(xk 0

1 r

(cid:119) r (cid:119)

C (cid:119) r (cid:119)

(cid:119) z (cid:119)

C (cid:119) z (cid:119)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

n1 (cid:14)

exp

(cid:16)

(cid:37)(cid:1241) sung thành ph(cid:1195)n khu(cid:1219)ch tán theo ph(cid:1133)(cid:1131)ng x

Hu 1 xk)n1(k (cid:14) 1 1

y xk4 0

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

M r2 (cid:83) x r cos (cid:32) sinr y (cid:32) z z,z (cid:32)

(cid:83)(cid:77)(cid:77) (cid:100)(cid:100) (cid:77) (cid:116)

(cid:173) (cid:176) (cid:174) (cid:176) (cid:175)

(cid:32)(cid:90)

PT trên vi(cid:839)t trong h(cid:847) (cid:87)(cid:853)a (cid:255)(cid:865) tr(cid:877):

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169) w )n1(k (cid:14) 1

w: (cid:89)(cid:1201)n t(cid:1237)c r(cid:1131)i c(cid:1259)a các h(cid:1189)t b(cid:1257)i

k),z(

)z(

(cid:32)

k (cid:77) 11

2 r (cid:77)(cid:69) 2

1( (cid:90)(cid:42) (cid:14) )

Các h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán có d(cid:1189)ng: Hàm s(cid:1237) Gamma c(cid:1259)a (1+(cid:90))

(cid:90)

(cid:14)

z,0

(cid:32)

5,1(

5,1 ) (cid:90)

M)n1(063,0 (cid:14)

(cid:14)

C (cid:119) r (cid:119)

(cid:32)

)n1(5,1

(cid:90)

(cid:14)

1( (cid:90)(cid:42) (cid:14)

k 1 uk 10

r,0

(cid:111)

(cid:102)(cid:111)(cid:14)

(cid:264)/K biên: Các x(cid:1193)p x(cid:1229):

Hu 1

n1 (cid:14)

(cid:32)

(cid:173) zuu (cid:32) (cid:176) 1 (cid:174) (cid:176)(cid:175) zk 1

(cid:32)

C (cid:119) r (cid:119)

0r (cid:32)

(cid:173) k (cid:176) (cid:176)(cid:176) C (cid:174) (cid:176) (cid:176) (cid:176) (cid:175)

5,1(k

Hu 1 (cid:14)

2 )n1)( (cid:14)

(cid:90)

215

216

n (cid:167) 0,1÷ 0,2

18:05

2 (cid:16)

n1 (cid:14)

)0,r(C

(cid:32)

(cid:14)

(cid:32)

Hk4 1 )n1( (cid:14)

M k)n1(2 (cid:14) (cid:83)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

Zln 10 ln

Zln 0 Zln

(cid:16) (cid:16)

(cid:32)

max

k)n1(M (cid:14) 1 3 )n1(2 5 (cid:14) Hk2 (cid:83) 1

Tính toán các tham s(cid:1237)(cid:3)(cid:255)(cid:1195)u vào c(cid:1259)a mô hình lan truy(cid:1221)n b(cid:1257)i trong không khí (cid:79)(cid:1211)ng gió 1) T(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió (cid:55)(cid:1189)i M(cid:255)(cid:1193)t a)

(cid:32)

Giá tr(cid:851) z0 và ch(cid:849) (cid:86)(cid:857) n theo tháng và n(cid:259)m (cid:871) Hà N(cid:865)i Tháng (cid:49)(cid:259)m Z0(m) 0,16 n 0,20 7 0,083 0,17 1 0,085 0,19 10 0,17 0,23 4 0,16 0,19

Z 10

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

Giá tr(cid:1231) (cid:70)(cid:1259)a n

Lo(cid:1189)i t(cid:1195)ng k(cid:1219)t A B C D E F

217

218

Thành ph(cid:1237) Nông thôn 0,15 0,07 0,15 0,07 0,20 0,10 0,25 0,15 0,30 0,35 0,30 0,55

Tính toán các tham s(cid:1237)(cid:3)(cid:255)(cid:1195)u vào c(cid:1259)a mô hình lan truy(cid:1221)n b(cid:1257)i trong không khí Các ví d(cid:1257) (cid:1261)ng d(cid:1257)ng mô hình BERLIAND

2) Xác (cid:255)(cid:1231)nh h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khuy(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i ngang Ky (m2/s) theo kho(cid:1191)ng th(cid:1249)i gian (cid:306).

)

(cid:87)

(cid:32)

) (cid:16)(cid:102) (cid:87)

(cid:68)(cid:87)

(cid:32)

2 a b (cid:16) (cid:87)(cid:87)

(K y

(D y

1 2

1 4

(cid:306) là hàm c(cid:813)u trúc th(cid:869)i gian

Khu v(cid:1269)c

Mùa h(cid:1189)

Mùa thu

Mùa (cid:255)ông

VD 6.1. Nhà máy A có (cid:1237)ng khói cao 40 m, D = 2 m, v(cid:1201)n t(cid:1237)c khí th(cid:1191)i t(cid:1263) là (cid:90)0 = 10m/s, MCO = 90 g/s,Tk = 230ºC. Bi(cid:1219)t kích th(cid:1133)(cid:1247)c khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i ngang k0=12 m, h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i (cid:255)(cid:1261)ng k1 =0,3 m2/s, h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) thay (cid:255)(cid:1241)i v(cid:1201)n (cid:87)(cid:1237)c gió theo ph(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1261)ng n = 0,14, U10 = 2m/s và Txq = 25°C. Dùng mô hình Berliand hãy tính:

Hà N(cid:1245)i

Hu(cid:1219)

(cid:16)

gR3,35,2

(cid:32)

(cid:14)

h (cid:39)

T k uT xq

T 2 10

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

Tp.H(cid:1239) Chí Minh

(cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) b a b a b a

(cid:127) N(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m C(x=500, y=0, z=0) (cid:127) Tính n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) CO c(cid:1269)c (cid:255)(cid:1189)i t(cid:1189)i b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t và n(cid:1131)i x(cid:1191)y ra

3,62..10-6 6,15.10-3 5,87.10-6 6,16.10-3 1,19.10-6 2,60.10-3

1,56.10-6 3,69.10-3 1,27.10-5 2,23.10-2 1,42.10-6 2,24.10-3

4,61.10-6 7,14.10-3 1,31.10-5 1,23.10-2 5,37.10-6 1,53.10-2

m49,60

*1*81,9*3,35,2

(cid:32)

(cid:14)

205 273

25(

2*)15,

(cid:167) R5,1 (cid:90) (cid:168) 0 (cid:168) u (cid:169) 1*10*5,1 2

(cid:14)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) 2 (cid:32)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

Giá tr(cid:1231) (cid:70)(cid:1259)a a và b Mùa xuân 5,50.10-6 1,02.10-2 8,29.10-6 6,12.10-3 3,15.10-6 5,03.10-3

14,0

104,0

(cid:32)

(cid:14)

(cid:39)

(cid:32)

0 (cid:32)

T (cid:39) 2 )U( (cid:39)

y U

Z Z

3) Xác (cid:255)(cid:1231)nh kích th(cid:1133)(cid:1247)c r(cid:1237)i k0 (m), h s(cid:1237) (cid:85)(cid:1237)i Kz (m2/s) H=h + (cid:507) H = 40 + 60,49 = 100,49 (m)

UU (cid:32) 1

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

1 10

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

n (cid:183) (cid:32)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) 2 (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:183) (cid:168)(cid:168) (cid:184)(cid:184) 1U (cid:169) (cid:185) (cid:507)U = U2 - U0,5, (cid:507)T = T0,5 - T2

219

220

= 1,45 m/s

18:05

n1 (cid:14)

(cid:16)

)0,y,x(C

exp

(cid:32)

(cid:16)

2/3

k)n1(2 (cid:14)

y xk4 0

Hu 1 x)n1(k (cid:14) 1

M 1 (cid:83)

xk 0

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

14,01 (cid:14)

10*90

100

500

)0,0,

(cid:32)

2/3

500

449,1 * 45, (cid:16) 2 *)14,01(*3,0 (cid:14)

3,0*)14,01(*2

*12*

500

(cid:14)

(cid:83)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) exp (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

43,461

m/g

(cid:32)

(cid:80)

Ví d(cid:1257) 6.2. Nhà máy A có (cid:1237)ng khói cao 40m, D = 2,0 m, (cid:90)0 = 10m/s, MCO = 90 g/s, Tk = 230ºC. H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i (cid:255)(cid:1261)ng k1=0,025 m2/s, h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i v(cid:1201)n t(cid:1237)c gió theo ph(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1261)ng n = 0,14. Bi(cid:1219)t r(cid:1205)ng th(cid:1249)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m tính gió (cid:79)(cid:1211)ng và Txq = 25° C. Hãy tính n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m CO(r = 200m) và r = 500m so v(cid:1247)i (cid:1237)ng khói.

)

2746

m06,

5,2(

)

5,2(

(cid:39)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:32)

*1*81,9*3,3 273

15.

205 5,0)*

25(

1*10*5,1 5,0

R5,1 (cid:90) 0 u

(cid:14)

T gR3,3 (cid:39) 2 Tu 10

Khi l(cid:1211)ng gió thì v10<1 m/s, l(cid:1193)y v10= 0,5 m/s(cid:3)(cid:255)(cid:1223) tính (cid:255)(cid:1245) nâng v(cid:1227)t khói Tính n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1269)c (cid:255)(cid:1189)i t(cid:1189)i b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t và n(cid:1131)i x(cid:1191)y ra

(cid:32)

M)n1( (cid:14) )n1(5,1 (cid:14)

1156 Hu 1

k 1 uk 10

(cid:16)

14.01

(cid:14)

.0*4

1156

2 10*90*)14.01(

H = h+(cid:39)h =2786,06 (m)

100

)0,

100

(cid:32)

(cid:14)

06, 2

475

m/g8,

(cid:32)

(cid:80)

)14,01(5,1 (cid:14)

025

10*90 .0*)14.01(2 (cid:14) (cid:83)

025 2786 )14.01(

* (cid:14)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:32)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

*45,1

49,

(cid:14) 100

3,0 45,1*12

2 (cid:16)

14.01 (cid:14)

.0*4

14,01

n1 (cid:14)

(cid:14)

891,5 (cid:80)g/m3

500

)0,

49,

(cid:32)

(cid:14)

06, 2

465

m6,

(cid:32)

025

025 2786 )14.01(

* (cid:14)

10*90 .0*)14.01(2 (cid:14) (cid:83)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:32)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

2 3

Hu 1 2 )n1(k (cid:14)

*45,1 104 2 )14,01(*3,0 (cid:14)

221

222

(cid:43)(cid:1133)(cid:1247)ng gió

STT

379,5 (cid:80)g/m3

V(cid:1201)n t(cid:1237)c gió

Tây

Th(cid:1249)i gian trong ngày 1h 7h 13h 19h

1 2 3 4

2 m/s L(cid:1211)ng gió 2 m/s L(cid:1211)ng gió

Nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) không khí 250C 250C 300C 250C

0,3 0,025 0,3 0,025

a) T(cid:1189)i th(cid:1249)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m 1h, bài toán tr(cid:1251) (cid:89)(cid:1221) ví d(cid:1257) 6.1 v(cid:1247)i C(500,0,0) = 461,43 (cid:80)g/m3 b) T(cid:1189)i th(cid:1249)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m 13h, bài toán t(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269) ví d(cid:1257) 6.1. (cid:46)(cid:1219)t qu(cid:1191) tính (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c nh(cid:1133) sau:

(cid:135) (cid:264)(cid:1245) nâng v(cid:1227)t khói (cid:39)h = 58,8m (cid:135) (cid:264)(cid:1245) cao hi(cid:1227)u d(cid:1257)ng (cid:1237)ng khói H = 98,8m (cid:127) C(500,0,0) = 474,19 (cid:80)g/m3

Trên m(cid:1245)t khu v(cid:1269)c nông thôn có m(cid:1245)t máy phát (cid:255)(cid:76)(cid:1227)n 900KVA tiêu th(cid:1257) 270kg DO/h. Bi(cid:1219)t S = 0,5%, khi (cid:255)(cid:1237)t 1 kg DO t(cid:1189)o ra 16 m3 khí (cid:1251)(cid:3) (cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n chu(cid:1197)n (0oC), D mi(cid:1227)ng (cid:1237)ng khói b(cid:1205)ng 0,5m, h (cid:1237)ng khói = 10 m, Tk = 2470C. Txq = 300C, U10m = 1m/s, (cid:70)(cid:1193)p (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh A. 1) Tính MSO2 bi(cid:1219)t 95% S chuy(cid:1223)n thành SO2 (0,713g/s) 2) Tính Q, (cid:90) và H (Q = 2.285m3/s, (cid:90)=11,64m/s, (cid:39)h=13,23m, H = 23,23m) 3) Tính C(x=500, y =0, z =0) theo MH Gauss (C = 9,7(cid:80)g/m3) 4) Tính xm và Cm (xm = 82,12m, Cm = 133,2 (cid:80)g/m3) 5) Xác (cid:255)(cid:1231)nh h (cid:255)(cid:1223) Cm < 350(cid:80)g/m3

c) T(cid:1189)i th(cid:1249)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m 7h và 13h, bài toán tr(cid:1251) (cid:89)(cid:1221) ví d(cid:1257) 6.2 v(cid:1247)i C(500,0) = 378,5 (cid:80)g/m3 (cid:57)(cid:1201)y n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) trung bình ngày t(cid:1189)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m c(cid:1195)n tính là:

= 423,16 (cid:80)g/m3

500

)0,0,

500

)0,0,

(

43,461

474

19,

378

)5,

(cid:32)

(cid:14)

t(cid:166) (C

1 4

1t (cid:32)

223

224

Ví d(cid:1257) 6.3. Nhà máy A có (cid:1237)ng khói cao 40 m, D = 2,0 m, (cid:550)0 = 10m/s, MCO = 90 g/s, Tk = 230ºC. Kích th(cid:1133)(cid:1247)c khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i ngang k0=12 m, n =0,14. Y(cid:1219)u t(cid:1237) khí t(cid:1133)(cid:1255)ng và h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i (cid:255)(cid:1261)ng k1(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c cho theo b(cid:1191)ng d(cid:1133)(cid:1247)i (cid:255)ây H(cid:1227) s(cid:1237) k1 (m2/s)

18:05

Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 7.

MÔ HÌNH HÓA CH(cid:1192)T (cid:47)(cid:1132)(cid:1254)NG N(cid:1132)(cid:1246)C H(cid:1238)

Mô hình s(cid:1237) tr(cid:1231) trong mô ph(cid:1235)ng lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m

Qin, Cin

1. (cid:43)(cid:1227) ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình trong mô hình khí t(cid:1133)(cid:1255)ng

2. Các mô hình th(cid:1249)i ti(cid:1219)t + Lan truy(cid:1221)n

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

C (cid:119) t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) 2 x (cid:119)

225

226

V, C Qout, Cout

Các quá trình chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1241)i ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng (cid:43)(cid:1239)(cid:3) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)(cid:1231)nh ngh(cid:429)a là th(cid:1259)y v(cid:1269)c gi(cid:1247)i h(cid:1189)n b(cid:1251)i b(cid:1249), có th(cid:1223) khép kín ho(cid:1211)c không khép kín. (Reservoir, Lake) - Chu trình nit(cid:751): Các tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a h(cid:1239) (cid:127) Quá trình bài ti(cid:1219)t c(cid:1259)a phiêu sinh v(cid:1201)t, m(cid:1245)t ph(cid:1195)n nit(cid:1131) s(cid:1217)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c chuy(cid:1223)n thành nit(cid:1131) vô c(cid:1131) d(cid:1189)ng NH3-N (Inorganic Nitrogen - IN).

Theo (cid:255)(cid:1245) sâu h(cid:1239)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c chia thành hai lo(cid:1189)i: h(cid:1239) nông và h(cid:1239) sâu. H(cid:1239) nông có(cid:3)(cid:255)(cid:1245) sâu d(cid:1133)(cid:1247)i 7 m có(cid:3)(cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n quang h(cid:1255)p t(cid:1237)t; kh(cid:1191) n(cid:259)ng phú d(cid:1133)(cid:1253)ng cao. H(cid:1239) sâu có(cid:3)(cid:255)(cid:1245) sâu trên 7 m n(cid:1131)i ch(cid:1219)(cid:3)(cid:255)(cid:1245) phân t(cid:1195)ng v(cid:1221) nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245), ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng và oxy rõ r(cid:1227)t.

(cid:127) Quá trình hô h(cid:1193)p và ch(cid:1219)t s(cid:1217) gi(cid:1191)i phóng các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t nit(cid:1131) d(cid:1189)ng h(cid:1267)u c(cid:1131) hòa tan. Ph(cid:1195)n còn l(cid:1189)i s(cid:1217)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c phân rã thành m(cid:1191)nh v(cid:1257)n N. Các m(cid:1191)nh (cid:89)(cid:1257)n N này s(cid:1217) (cid:79)(cid:1203)ng m(cid:1245)t ph(cid:1195)n, ph(cid:1195)n còn l(cid:1189)i s(cid:1217) phân h(cid:1259)y t(cid:1189)o thành nit(cid:1131) (cid:75)(cid:1267)u c(cid:1131) d(cid:1189)ng hòa tan (Dissolve Organic Nitrogen - DON).

(cid:127) Nit(cid:1131) h(cid:1267)u c(cid:1131) d(cid:1189)ng hòa tan s(cid:1217) (cid:69)(cid:1231) th(cid:1259)y phân thành NH3-N. NO3-N s(cid:1217) (cid:43)(cid:1239) và h(cid:1239) ch(cid:1261)a ít nh(cid:1201)n các ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i h(cid:1267)u c(cid:1131)(cid:3)(cid:255)(cid:1223) gây nên s(cid:1269) thi(cid:1219)u h(cid:1257)t oxy nghiêm tr(cid:1233)ng. Tuy nhiên do có th(cid:1249)i gian l(cid:1133)u n(cid:1133)(cid:1247)c lâu h(cid:1131)n so v(cid:1247)i sông nên (cid:87)(cid:1191)o và phiêu sinh th(cid:1133)(cid:1249)ng chi(cid:1219)m (cid:1133)u th(cid:1219). (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1189)o thành qua quá trình nitrat hóa NH3-N. (cid:127) Các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t nit(cid:1131) d(cid:1189)ng vô c(cid:1131) s(cid:1217) còn (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c b(cid:1241) sung b(cid:1251)i quá trình h(cid:1239)i

227

228

ti(cid:1219)p và(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tiêu th(cid:1257) (cid:80)(cid:1245)t ph(cid:1195)n b(cid:1251)i các phiêu sinh v(cid:1201)t, ph(cid:1195)n còn l(cid:1189)i s(cid:1217) (cid:79)(cid:1203)ng xu(cid:1237)ng l(cid:1247)p bùn (cid:255)áy. Các thông s(cid:1237)(cid:3)(cid:255)ánh giá ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c nói chung và ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c h(cid:1239) nói riêng bao g(cid:1239)m: pH, EC,(cid:3) (cid:255)(cid:1245)(cid:3) (cid:255)(cid:1257)c, DO, nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245), TDS, ORP, BOD, COD, NH4-N, NO2-N, NO3-N, TN, PO4-P, TP, phiêu sinh th(cid:1269)c v(cid:1201)t, phiêu sinh (cid:255)(cid:1245)ng v(cid:1201)t, E.Coli, t(cid:1241)ng Coliform và nhi(cid:1221)u y(cid:1219)u t(cid:1237) khác

18:05

Ch(cid:1219)t/Phân rã

Chu trình Nit(cid:1131):

Chu trình nit(cid:1131) v(cid:1221) c(cid:1131) b(cid:1191)n c(cid:458)ng t(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269) nh(cid:1133) các chu trình khác,(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c sinh v(cid:1201)t s(cid:1191)n xu(cid:1193)t h(cid:1193)p th(cid:1257) và(cid:3)(cid:255)(cid:1239)ng hóa r(cid:1239)i chuy(cid:1223)n cho nhóm sinh v(cid:1201)t tiêu th(cid:1257) khác, cu(cid:1237)i cùng b(cid:1231) phân h(cid:1259)y tr(cid:1191) (cid:79)(cid:1189)i nit(cid:1131) cho môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng. Tuy nhiên, các b(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a chu trình di(cid:1225)n ra ph(cid:1261)c t(cid:1189)p h(cid:1131)n r(cid:1193)t nhi(cid:1221)u.

(cid:54)(cid:889) (cid:70)(cid:857)(cid:3)(cid:255)(cid:851)nh (cid:255)(cid:809)m: (cid:70)(cid:1237)(cid:3)(cid:255)(cid:1231)nh (cid:255)(cid:1189)m tr(cid:1133)(cid:1247)c h(cid:1219)t (cid:255)òi h(cid:1235)i s(cid:1269) ho(cid:1189)t hóa phân t(cid:1265) nit(cid:1131)(cid:3)(cid:255)(cid:1223) tách nó thành 2 nguyên t(cid:1265) (N2 (cid:314)2N). Trong t(cid:1269) nhiên, c(cid:1237)(cid:3)(cid:255)(cid:1231)nh (cid:255)(cid:1189)m x(cid:1191)y ra b(cid:1205)ng con (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng hóa lý và sinh h(cid:1233)c, song con (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng sinh h(cid:1233)c có ý ngh(cid:429)a h(cid:1131)n nhi(cid:1221)u. Nh(cid:1267)ng sinh v(cid:1201)t có kh(cid:1191) n(cid:259)ng c(cid:1237)(cid:3)(cid:255)(cid:1231)nh (cid:255)(cid:1189)m là vi khu(cid:1197)n và t(cid:1191)o.

(cid:47)(cid:1203)ng xu(cid:1237)ng (cid:79)(cid:1247)p bùn (cid:255)áy

Bài ti(cid:1219)t Hô h(cid:1193)p

Quá trình amon hóa: sau khi g(cid:1203)n k(cid:1219)t h(cid:1255)p ch(cid:1193)t ch(cid:1193)t nit(cid:1131) vô c(cid:1131) (NO3) thành d(cid:1189)ng h(cid:1267)u c(cid:1131) (th(cid:1133)(cid:1249)ng là nhóm amin) thông qua t(cid:1241)ng h(cid:1255)p protein và acid nucleic thì ph(cid:1195)n l(cid:1247)n chúng quay tr(cid:1251) (cid:89)(cid:1221) chu trình nh(cid:1133) ch(cid:1193)t th(cid:1191)i c(cid:1259)a quá trình trao (cid:255)(cid:1241)i ch(cid:1193)t (ure, acid (cid:1133)(cid:1247)t…) ho(cid:1211)c ch(cid:1193)t s(cid:1237)ng trong c(cid:1131) th(cid:1223) ch(cid:1219)t. R(cid:1193)t nhi(cid:1221)u loài vi khu(cid:1197)n nhóm Actinomyces và n(cid:1193)m trong (cid:255)(cid:1193)t và trong n(cid:1133)(cid:1247)c l(cid:1189)i s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131) giàu (cid:255)(cid:1189)m và cu(cid:1237)i cùng chúng gi(cid:1191)i phóng ra môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng các (cid:71)(cid:1189)ng nit(cid:1131) vô c(cid:1131) (NO2, NO3, NH3)(cid:3)(cid:255)ó là quá trình khoáng hóa hay quá trình amon hóa.

Quá trình nitrat hóa: quá trình bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i c(cid:1259)a NH3, NH4+ thành NO2, NO3 (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i là quá trình nitrat hóa. Nh(cid:1267)ng (cid:255)(cid:1189)i di(cid:1227)n c(cid:1259)a Nitrosomonas có th(cid:1223) bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i amoniac thành nitrit; các sinh v(cid:1201)t khác nh(cid:1133) Nitrobacter (cid:79)(cid:1189)i ti(cid:1219)p t(cid:1257)c bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i nó thành nitrat.

(cid:53)(cid:1193)t nhi(cid:1221)u loài vi khu(cid:1197)n nhóm Actinomyces và n(cid:1193)m trong (cid:255)(cid:1193)t và trong n(cid:1133)(cid:1247)c l(cid:1189)i s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131) giàu (cid:255)(cid:1189)m và cu(cid:1237)i cùng chúng gi(cid:1191)i phóng ra môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng các d(cid:1189)ng nit(cid:1131) vô c(cid:1131) (NO2, NO3, NH3)

Quá trình ph(cid:811)n nitrat hóa: con (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng chuy(cid:1223)n hóa c(cid:1259)a nitrat tr(cid:1251) (cid:89)(cid:1221) các d(cid:1189)ng nh(cid:1133) N2, NO, N2O(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i là quá trình ph(cid:1191)n nitrat hóa. Nh(cid:1267)ng (cid:255)(cid:1189)i di(cid:1227)n vi khu(cid:1197)n quan tr(cid:1233)ng c(cid:1259)a nhóm này là Pseudomonas, Escherichia và n(cid:1193)m. Do quá trình ph(cid:1191)n nitrat (cid:255)(cid:1219)n nit(cid:1131) phân t(cid:1265) ch(cid:1229) (cid:91)(cid:1191)y ra trong (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n k(cid:1271) khí hay k(cid:1271) khí m(cid:1245)t ph(cid:1195)n nên quá trình này th(cid:1133)(cid:1249)ng x(cid:1191)y ra trong (cid:255)(cid:1193)t y(cid:1219)m khí, (cid:1251) các t(cid:1195)ng sâu c(cid:1259)a các h(cid:1239) . . . (cid:81)(cid:1131)i không có oxy ho(cid:1211)c giàu các ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131)(cid:3)(cid:255)ang b(cid:1231) phân h(cid:1259)y.

229

230

Ch(cid:1219)t/Phân rã

IN: Nit(cid:1131) vô c(cid:1131) (d(cid:809)ng NH3-N) DON: Nit(cid:1131) h(cid:1267)u c(cid:1131) d(cid:1189)ng hòa tan

- Chu trình photpho

(cid:127) Quá trình bài ti(cid:1219)t c(cid:1259)a phiêu sinh v(cid:1201)t, m(cid:1245)t ph(cid:1195)n photpho trong phiêu sinh v(cid:1201)t s(cid:1217)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c chuy(cid:1223)n thành photpho d(cid:1189)ng vô c(cid:1131) (IP).

Bài ti(cid:1219)t Hô h(cid:1193)p

(cid:127) Quá trình hô h(cid:1193)p và ch(cid:1219)t s(cid:1217) gi(cid:1191)i phóng các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t photpho d(cid:1189)ng (cid:75)(cid:1267)u c(cid:1131) hòa tan. Ph(cid:1195)n còn l(cid:1189)i s(cid:1217)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c phân rã thành m(cid:1191)nh v(cid:1257)n P. Các (cid:80)(cid:1191)nh v(cid:1257)n P này s(cid:1217) (cid:79)(cid:1203)ng m(cid:1245)t ph(cid:1195)n, ph(cid:1195)n còn l(cid:1189)i s(cid:1217) phân h(cid:1259)y t(cid:1189)o thành photpho h(cid:1267)u c(cid:1131) d(cid:1189)ng hòa tan (DOP).

(cid:127) Photpho h(cid:1267)u c(cid:1131) d(cid:1189)ng hòa tan s(cid:1217) (cid:69)(cid:1231) th(cid:1259)y phân thành PO4-P. Các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t P d(cid:1189)ng vô c(cid:1131) s(cid:1217) còn (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c b(cid:1241) sung b(cid:1251)i quá trình h(cid:1239)i ti(cid:1219)p và (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tiêu th(cid:1257) (cid:80)(cid:1245)t ph(cid:1195)n b(cid:1251)i các phiêu sinh v(cid:1201)t, ph(cid:1195)n còn l(cid:1189)i s(cid:1217) (cid:79)(cid:1203)ng xu(cid:1237)ng l(cid:1247)p bùn (cid:255)áy.

231

232

IP: P vô c(cid:1131) DOP: P h(cid:1267)u c(cid:1131) d(cid:1189)ng hòa tan

18:05

- Chu trình chuy(cid:843)n (cid:255)(cid:861)i v(cid:821)t ch(cid:813)t c(cid:879)a phiêu sinh th(cid:889)c v(cid:821)t

(cid:127) T(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) phát tri(cid:1223)n c(cid:1259)a phiêu sinh th(cid:1269)c v(cid:1201)t trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng t(cid:1269) nhiên ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào b(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i, nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245), ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c cung (cid:70)(cid:1193)p.

(cid:127) M(cid:1245)t ph(cid:1195)n phiêu sinh th(cid:1269)c v(cid:1201)t s(cid:1217) làm th(cid:1261)c (cid:259)n cho phiêu sinh (cid:255)(cid:1245)ng v(cid:1201)t.

(cid:127) Quá trình phân rã/ch(cid:1219)t (cid:255)i c(cid:1259)a phiêu sinh th(cid:1269)c v(cid:1201)t s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o thành các (cid:80)(cid:1191)nh v(cid:1257)n.

(cid:127) Các thành ph(cid:1195)n N và P trong phiêu sinh th(cid:1269)c v(cid:1201)t s(cid:1217) chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1241)i thành các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t vô c(cid:1131) trong quá trình hô h(cid:1193)p.

233

234

IN: N vô c(cid:1131) IP: P vô c(cid:1131)

- Các ph(cid:811)n (cid:881)ng c(cid:879)a phiêu sinh (cid:255)(cid:865)ng v(cid:821)t trong n(cid:753)(cid:867)c

235

236

(cid:127) M(cid:1245)t ph(cid:1195)n phiêu sinh th(cid:1269)c v(cid:1201)t s(cid:1217) làm th(cid:1261)c (cid:259)n cho phiêu sinh (cid:255)(cid:1245)ng v(cid:1201)t. (cid:127) Quá trình phân rã/ch(cid:1219)t (cid:255)i c(cid:1259)a phiêu sinh (cid:255)(cid:1245)ng v(cid:1201)t v(cid:1201)t s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o thành các (cid:80)(cid:1191)nh v(cid:1257)n. (cid:127) Các thành ph(cid:1195)n nit(cid:1131) và photpho trong phiêu sinh (cid:255)(cid:1245)ng v(cid:1201)t s(cid:1217) chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1241)i thành các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t vô c(cid:1131) trong quá trình hô h(cid:1193)p. (cid:127) Quá trình tiêu th(cid:1257) các ch(cid:1193)t vô c(cid:1131) góp ph(cid:1195)n t(cid:259)ng m(cid:1201)t (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a phiêu sinh (cid:255)(cid:1245)ng v(cid:1201)t.

18:05

1) Tính toán t(cid:811)i l(cid:753)(cid:875)ng dinh d(cid:753)(cid:873)ng c(cid:879)a h(cid:859)

Mô hình phú d(cid:1133)(cid:1253)ng hóa ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c h(cid:1239)

a) T(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng P và N (cid:255)i vào h(cid:1239) (cid:87)(cid:1263)(cid:3)(cid:255)(cid:1193)t

Phú d(cid:1133)(cid:1253)ng hóa là khái ni(cid:1227)m ch(cid:1229) (cid:87)(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) d(cid:1133) th(cid:1263)a ch(cid:1193)t th(cid:1191)i dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng b(cid:1241) sung vào h(cid:1239). Phú d(cid:1133)(cid:1253)ng hóa thông th(cid:1133)(cid:1249)ng liên quan (cid:255)(cid:1219)n các ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1259)a con ng(cid:1133)(cid:1249)i và c(cid:458)ng nh(cid:1133) vi(cid:1227)c b(cid:1241) sung photpho và nit(cid:1131) t(cid:1263) các ngu(cid:1239)n t(cid:1269) nhiên. (cid:49)(cid:1133)(cid:1247)c tràn t(cid:1263) Tr(cid:1195)m tích

(cid:53)(cid:1263)ng Vi(cid:1227)c b(cid:1241) sung ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng s(cid:1217) gây ra s(cid:1269) phát tri(cid:1223)n d(cid:1133) th(cid:1263)a c(cid:1259)a th(cid:1269)c v(cid:1201)t và g(cid:1239)m phytoplankton (t(cid:1191)o trôi n(cid:1241)i t(cid:1269) do), periphyton (t(cid:1191)o bám dính hay (cid:70)(cid:1245)ng sinh), và macrophytes (th(cid:1269)c v(cid:1201)t n(cid:1133)(cid:1247)c có r(cid:1225) và thân).

Mô hình phú d(cid:1133)(cid:1253)ng hóa (cid:255)(cid:1131)n gi(cid:1191)n bao g(cid:1239)m: (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) ô nhi(cid:1225)m c(cid:1259)a photpho EP, và nit(cid:1131) EN (mg/m2.n(cid:259)m) EP theo (cid:255)(cid:1231)a ch(cid:1193)t Nham th(cid:1189)ch 0,7-9 4,7 6-12 10,2 EN theo (cid:255)(cid:1231)a ch(cid:1193)t Nham Tr(cid:1195)m th(cid:1189)ch tích 130-300 150-500 200 340 200-600 300-800 400 600 Ph(cid:1189)m vi Trung bình Ph(cid:1189)m vi Trung bình 7-18 11,7 11-37 23,3 (cid:53)(cid:1263)ng + (cid:255)(cid:1239)ng c(cid:1235) (cid:127) Xác (cid:255)(cid:1231)nh hay tính toán t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng.

i EA

I (cid:166)(cid:32)

(cid:127) Mô ph(cid:1235)ng n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng (xét ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng c(cid:1257) th(cid:1223)).

: di(cid:1227)n tích

I: t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng N or P i: lo(cid:1189)i (cid:255)(cid:1231)a ch(cid:1193)t và l(cid:1247)p ph(cid:1259) Ai

237

238

(cid:127) D(cid:1269) báo phú d(cid:1133)(cid:1253)ng hóa

PCA

I (cid:32)

iEA i

I (cid:166)(cid:32)

b) T(cid:1191)i N và P t(cid:1263) m(cid:1133)a

Thành ph(cid:1195)n Ph(cid:1189)m vi Trung bình

CP 0,025-0,1 0,07

CN 0,3-1,6 1,0

: di(cid:1227)n tích

I: t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng N or P i: lo(cid:1189)i (cid:255)(cid:1231)a ch(cid:1193)t và th(cid:1241) nh(cid:1133)(cid:1253)ng Ai

I t(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng (cid:255)i vào h(cid:1239) (P or N); P l(cid:1133)(cid:1255)ng m(cid:1133)a hàng n(cid:259)m (mm/n(cid:259)m) A di(cid:1227)n tích b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t c(cid:1259)a h(cid:1239); C n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng (P or N) t(cid:1263) n(cid:1133)(cid:1247)c m(cid:1133)a:

c) T(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng P và N nhân t(cid:1189)o Sinh ho(cid:1189)t

P 800 – 1800g/ng(cid:753)(cid:869)i.n(cid:259)m N 3000 – 3800g/ng(cid:753)(cid:869)i.n(cid:259)m

239

240

(cid:54)(cid:1191)n xu(cid:1193)t: ...

18:05

(cid:32)

s (cid:16)(cid:16)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

CQ in in

ACv ld

ACv cv

dC dt

I V

dC dt V Th(cid:1223) tích h(cid:1239), t là th(cid:1249)i gian; Qin, Cin L(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng và n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m c(cid:1259)a dòng vào; Q, C L(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng và n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m trong h(cid:1239) và dòng ra; kch (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) suy gi(cid:1191)m n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ô nhi(cid:1225)m do chuy(cid:1223)n hóa; vld, vcv (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:79)(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng và chôn vùi (chuy(cid:1223)n thành tr(cid:1195)m tích) A Di(cid:1227)n tích m(cid:1211)t n(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a h(cid:1239)

3) Tính n(cid:859)ng (cid:255)(cid:865) các ch(cid:813)t dinh d(cid:753)(cid:873)ng Qin 2) Tính n(cid:859)ng (cid:255)(cid:865) các ch(cid:813)t dinh d(cid:753)(cid:873)ng trong h(cid:859) (cid:871) tr(cid:753)(cid:869)ng h(cid:875)p t(cid:861)ng quát trong h(cid:847) sáo tr(cid:865)n hoàn toàn Cin Qin, Cin Q C, V V, C C Qout C: N(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng; I: T(cid:1241)ng kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng (cid:255)i vào Cout (cid:75)(cid:1239) ch(cid:1261)a và(cid:3)(cid:255)i ra kh(cid:1235)i h(cid:1239).

r(V

C)s

I)s

(cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

CQ in

CVK ld

CVK cv

(cid:32)

(cid:16)

V Th(cid:1223) tích h(cid:1239); s T(cid:1229) (cid:79)(cid:1227) (cid:79)(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng và t(cid:1189)o tr(cid:1195)m tích (n(cid:259)m-1) r S(cid:1269) thay (cid:255)(cid:1241)i n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) do chuy(cid:1223)n hóa. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình trên c(cid:458)ng có th(cid:1223)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c vi(cid:1219)t d(cid:1133)(cid:1247)i d(cid:1189)ng:

(cid:14) I

I s(V (cid:14)

(cid:183) (cid:14)(cid:16)(cid:184) 0 e (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

kld(cid:32)(cid:302) vld/H (cid:302) là t(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) (cid:75)(cid:1189)t, (cid:302)=C(cid:75)(cid:1189)t/C; vld là t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:79)(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng, H là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) sâu tr.bình c(cid:1259)a h(cid:1239).

dC dt kld, kcv là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:79)(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng và chôn vùi. Hay ta có th(cid:1223) vi(cid:1219)t d(cid:1133)(cid:1247)i d(cid:1189)ng t(cid:1241)ng quát sau:

kCV

(cid:32)

(cid:16)

CQ in

(cid:32)

(cid:32)(cid:16)(cid:16)

dC dt

I s(V (cid:14)

241

242

dC dt

I V

kCV

(cid:32)

(cid:16)

CQ in

=> C0 là n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t dinh (cid:71)(cid:1133)(cid:1253)ng trong h(cid:1239) (cid:1251) th(cid:1249)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m ban (cid:255)(cid:1195)u Tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m không thay (cid:255)(cid:1241)i (tr(cid:1189)ng thái d(cid:1263)ng K(cid:79)(cid:255) = (cid:68)k(cid:79)(cid:255) (cid:57)(cid:1247)i k = kch + Kld + Kcv =>

kCV

(cid:32)

(cid:16)

dC dt

CQ in

dC dt

Ta xét các tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p (cid:255)(cid:1131)n gi(cid:1191)n c(cid:1259)a:

(cid:16)(cid:32)

c) L(cid:753)u l(cid:753)(cid:875)ng dòng ra và vào h(cid:859) (cid:69)(cid:825)ng nhau và n(cid:859)ng (cid:255)(cid:865) ch(cid:813)t ô a) Kh(cid:857)i l(cid:753)(cid:875)ng ch(cid:813)t ÔN vào h(cid:859) (cid:69)(cid:825)ng kh(cid:857)i l(cid:753)(cid:875)ng ch(cid:813)t ÔN suy gi(cid:811)m do chuy(cid:843)n hóa, l(cid:823)ng (cid:255)(cid:853)ng và chôn vùi (t.h(cid:875)p b(cid:811)o toàn) nhi(cid:845)m trong h(cid:859) không (cid:255)(cid:861)i

exp

;

Q V

1 (cid:87)

CC (cid:32) 0

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

dC dt

t (cid:167) (cid:16) (cid:168) (cid:87) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

C in (cid:87)k1 (cid:14)

dC dt

Q V

(cid:32)

0t (cid:32)

1 (cid:173) (cid:176) C (cid:174) (cid:176) C (cid:175)

C 0 (cid:87) = V/Q là th(cid:1249)i gian l(cid:1133)u n(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a h(cid:1239)

=> => => => =>

(cid:16)(cid:32)

(cid:32)

)Cln(

Const

(cid:32)

(cid:14)

(cid:179)

k (cid:87) s k1 (cid:14)

1 C

C C in

(cid:87) s

)Cln(

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:179)

1 C

C C

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

Trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p này, h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) làm s(cid:1189)ch c(cid:1259)a h(cid:1239) R (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tính nh(cid:1133) sau:

kCV

(cid:16)(cid:32)

(cid:16)

dC dt

exp

CC (cid:32)

(cid:16)

t)1k( (cid:14) (cid:87)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

(cid:32)

243

244

0t (cid:32)

(cid:173) V (cid:176) (cid:174) (cid:176) C (cid:175)

b) Ch(cid:813)t ô nhi(cid:845)m không b(cid:811)o toàn và không có l(cid:753)u l(cid:753)(cid:875)ng vào h(cid:859)

18:05

Q, Cin Q, Cin

(cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) 1 (cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) 1

Q, C1 Q, C1

V, C1 V, C1

(cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) 2 (cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) 2

Q, C2 Q, C2

(cid:32)

V, C2 V, C2

exp

;

(cid:32)

C 1

C 0

C in (cid:87)k1 (cid:14)

Q, Cn-1 Q, Cn-1

(cid:120) (cid:120)

t (cid:167) (cid:16) (cid:168) (cid:87) (cid:169)

(cid:120) (cid:120)

(cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) n (cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) n

(cid:32)

C 1

Q, Cn Q, Cn

(cid:183) (cid:184) (cid:185) t (cid:167) (cid:16) exp (cid:168) (cid:87) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

V, Cn V, Cn

(cid:1260)ng d(cid:1257)ng các ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình trên ta có th(cid:1223) tính n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p nhi(cid:1221)u h(cid:1239) ch(cid:1261)a m(cid:1203)c n(cid:1237)i ti(cid:1219)p a) Tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p ch(cid:1193)t ÔN b(cid:1191)o toàn Q, Cin c) Cho h(cid:1239) th(cid:1261) nh(cid:1193)t: (cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) 1 Q, C1 V, C1 Cho h(cid:1239) th(cid:1261) hai:

exp

(cid:32)

1n (cid:16)

t (cid:167) (cid:16) (cid:168) (cid:87) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

(cid:120)

exp

(cid:32)

C 0

(cid:120)

t (cid:167) (cid:16) (cid:168) (cid:87) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) 2 Cho h(cid:1239) th(cid:1261) n: Q, C2 V, C2 Q, Cn-1 =>

245

246

Q, Cin Q, Cin

(cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) 1 (cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) 1

Q, C1 Q, C1

V, C1 V, C1

(cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) n Q, Cn V, Cn

(cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) 2 (cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) 2

Q, C2 Q, C2

V, C2 V, C2

Q, Cn-1 Q, Cn-1

(cid:120) (cid:120)

(cid:32)

(cid:120) (cid:120)

Ví d(cid:1257) 7.1. (cid:48)(cid:1245)t h(cid:1239) có Qin = Qout và n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ko (cid:255)(cid:1241)i, th(cid:1249)i gian l(cid:1133)u (cid:87) = 80 ngày, V =1,71×108 m3, và(cid:3)(cid:255)(cid:1245) sâu trung bình là H = 6,7 m. T(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a P d(cid:1189)ng h(cid:1189)t/P t(cid:1241)ng là (cid:68) = 0,7, và t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:79)(cid:1203)ng h(cid:1189)t trung bình là vld = 0,1m/ngày. Bi(cid:1219)t r(cid:1205)ng: c) L(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng dòng ra và vào h(cid:1239) (cid:69)(cid:1205)ng nhau và (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m trong h(cid:1239) không (cid:255)(cid:1241)i

C in (cid:87)k1 (cid:14)

(cid:120) (cid:120)

(cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) n (cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) n

Q, Cn Q, Cn

(cid:32)

V, Cn V, Cn

C 1 (cid:87)k1 (cid:14)

Cho h(cid:1239) th(cid:1261) nh(cid:1193)t: (cid:127) N(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) photpho t(cid:1241)ng vào h(cid:1239) là 72 µg/l, (cid:127) H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) suy gi(cid:1191)m n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) photpho ch(cid:1229) do quá trình l(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng Hãy tính: a) N(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) P trung bình trong h(cid:1239) và h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) làm s(cid:1189)ch c(cid:1259)a h(cid:1239). b) T(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng P (cid:255)i vào và ra kh(cid:1235)i h(cid:1239) Cho h(cid:1239) th(cid:1261) hai:

(cid:32)

C 1n (cid:16) (cid:87)k1 (cid:14)

a) (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) suy gi(cid:1191)m n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) photpho Cho h(cid:1239) th(cid:1261) n: k = kld(cid:32)(cid:302) vld/H= 0,7*0,1/6,7= 0,01045/ ngày

(cid:32)

(cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) photpho t(cid:1241)ng trong h(cid:1239) là:

(cid:32)

C in (cid:11) (cid:12)n k1 (cid:87)(cid:14)

72 01045

C in k1 (cid:14)

,01 (cid:14)

(cid:87)

01045

80*

%5,45

(cid:32)

=> = 39,2(cid:80)g/l = 39,2mg/m3

01045

80*

80* k (cid:87) k1 (cid:14)

,0 ,01 (cid:14)

(cid:87)

247

248

(cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) làm s(cid:1189)ch c(cid:1259)a h(cid:1239)

18:05

Ví d(cid:1257) 7.1. M(cid:1245)t h(cid:1239) có Qin = Qout, th(cid:1249)i gian l(cid:1133)u (cid:87) = 80 ngày, V =1,71×108 m3, và(cid:3)(cid:255)(cid:1245) sâu trung bình là H = 6,7 m. T(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a P d(cid:1189)ng h(cid:1189)t/P t(cid:1241)ng là (cid:68) = 0,7, và t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:79)(cid:1203)ng h(cid:1189)t trung bình là vld = 0,1m/ngày. Bi(cid:1219)t r(cid:1205)ng:

(cid:32)

(cid:16)

CQ in in

ACv ld

ACv cv

dC dt

VD 7.2. (cid:48)(cid:1245)t h(cid:1239) có A = 2,5.106m2, V = 15.106m3, Qint = Qout = Q = 20.106 m3/n(cid:259)m. N(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) P t(cid:1241)ng (cid:255)i vào h(cid:1239) C0 = 100(cid:541)g/L, t(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) P h(cid:1189)t trên P t(cid:1241)ng là (cid:302)=0,5, v(cid:1201)n t(cid:1237)c l(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng là vld = 10m/n(cid:259)m, v(cid:1201)n t(cid:1237)c chôn vùi là vcv = 2mm/n(cid:259)m, h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) chuy(cid:1223)n hóa Kch= 2/ngày. Tính n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) P hòa tan (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh trong h(cid:1239). C0 = 100 (cid:541)g/L=100 mg/m3; Kch=2/ngày=730/n(cid:259)m; Vcv=2 mm/n(cid:259)m = 2.10-3 m/n(cid:259)m (cid:127) N(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) photpho t(cid:1241)ng vào h(cid:1239) là 72 µg/l, (cid:127) H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) suy gi(cid:1191)m n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) photpho ch(cid:1229) do quá trình l(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng Hãy tính: a) N(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) P trung bình trong h(cid:1239) và h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) làm s(cid:1189)ch c(cid:1259)a h(cid:1239). b) T(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng P (cid:255)i vào và ra kh(cid:1235)i h(cid:1239)

(cid:16)

(cid:68)

(cid:16)

QC 0

VCK ch

ACv cv

QC ACv ld (1) (2) (3) (4) (5)

(cid:32) (6)

b) Q (cid:255)i vào và ra kh(cid:1235)i h(cid:1239): Khi n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) P trong h(cid:1239) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh ta có: Qin = Q = V/(cid:87) = 1,71*108/80 = 2137500m3/ngày

(cid:32)

(cid:264)(cid:1241)i (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231): Cin = 72 µg/l = 72mg/m3 (cid:55)(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng P (cid:255)i vào h(cid:1239):

(cid:14)

0 AvAvVKQ (cid:14)

(cid:14)

(cid:68)

(1) Kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng P t(cid:1241)ng (cid:255)i vào (2) Kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng P hòa tan (cid:255)i ra (3) Kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng P h(cid:1189)t (cid:255)i ra (4) Phân h(cid:1259)y P (5) L(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng P (6) Kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng P b(cid:1231) chôn vùi

249

250

M = CinQin = 72mg/m3*2137500m3/ngày = 159 kg/ngày (cid:55)(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng P ra kh(cid:1235)i h(cid:1239): = 0,182 mg/m3 M = CQ = 39,2mg/m3*2137500m3/ngày = 83,79 kg/ngày

Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 8.

1925, Streeter và Phelps công b(cid:1237) (cid:179)(cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng cong thi(cid:1219)u h(cid:1257)t DO” trong sông Ohio => gi(cid:1191)i thích s(cid:1269) gi(cid:1191)m (cid:255)i c(cid:1259)a DO do s(cid:1269) phân hu(cid:1273) ch(cid:1193)t (cid:75)(cid:1267)u c(cid:1131). P.trình mang tên Streeter – Phelps.

Mô hình Streeter - Phelps mô t(cid:1191) ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c trên kênh sông

(cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng cong n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) oxy hòa tan

DO Sad

(cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng cong tiêu th(cid:1257) oxy

Vùng n(cid:1133)(cid:1247)c s(cid:1189)ch Vùng phân rã Vùng phân h(cid:1259)y m(cid:1189)nh Vùng tái sinh Vùng n(cid:1133)(cid:1247)c s(cid:1189)ch

251

252

Oxygen Sag

18:05

(cid:264)(cid:76)(cid:1223)m x(cid:1191) th(cid:1191)i

Vùng n(cid:1133)(cid:1247)c s(cid:1189)ch

Vùng phân rã Vùng phân h(cid:1259)y Vùng tái sinh Vùng n(cid:1133)(cid:1247)c s(cid:1189)ch

DOb h

(cid:16)

tk 1

tk 2

(cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) oxy hòa tan

(cid:32)

(cid:16)

eD) (cid:14)

D t

DOt

Lk 01 k (cid:16)

(cid:264)(cid:76)(cid:1223)m x(cid:1191) th(cid:1191)i

(cid:49)(cid:1189)p oxy

(cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng cong n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) oxy hòa tan

Tiêu th(cid:1257) oxy

(cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng cong tiêu th(cid:1257) oxy

Th(cid:869)i gian ho(cid:831)c kho(cid:811)ng cách

Vùng n(cid:1133)(cid:1247)c s(cid:1189)ch Vùng phân rã Vùng phân h(cid:1259)y m(cid:1189)nh Vùng tái sinh Vùng n(cid:1133)(cid:1247)c s(cid:1189)ch

(cid:16)

tk 1

tk 2

(cid:32)

(cid:16)

eD) (cid:14)

D t

Lk 01 k (cid:16)

253

254

250

[mg/L]

200

Khái ni(cid:1227)m: DO, D, BOD, BOD5, Lt, L0, COD

Dissolved Oxygen

150

D O B

100

DO Kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng oxy hòa tan tính b(cid:1205)ng mg trong L0 = 200 1 lít n(cid:1133)(cid:1247)c

k1=0.15 k1 = 0.50

t (ngày)

Deficit Oxygen

tK (cid:16) 1eL

DObh Kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng oxy bão hòa tính b(cid:1205)ng mg trong 1 lít n(cid:1133)(cid:1247)c DObh(T) = 1800.219(T+45)-1.26456 T (oC) 0 10 20 30 ? DObh 14,62 11,33 9,17 7,63 D (cid:264)(cid:1245) thi(cid:1219)u h(cid:1257)t oxy D = DObh - DO

L t

(cid:32) K1: HS t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) oxy hóa

BODt L(cid:1133)(cid:1255)ng oxy (cid:255)ã tiêu th(cid:1257)(cid:3)(cid:255)(cid:1223) oxy hóa các ch(cid:1193)t (cid:75)(cid:1267)u c(cid:1131) sau th(cid:1249)i gian t ngày

BODt = L0 - Lt =>

BOD5 BODt (cid:89)(cid:1247)i t = 5 ngày

D O B

Biochemical Oxygen Demand

BOD

)

(cid:32)

tK 1(cid:16)(cid:16)

e1(L 0

k1=0.15 k1=0.5

XQ nt

XQ s

(cid:32)

L0 BOD5 = 50 Nhu c(cid:1195)u oxy c(cid:1195)n cung c(cid:1193)p (cid:255)(cid:1223) oxy hóa hoàn toàn các ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131) trong 1 lít n(cid:1133)(cid:1247)c tính t(cid:1263) th(cid:1249)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m ban (cid:255)(cid:1195)u.

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

t (ngày)

(cid:14) nt QQ (cid:14)

255

256

Nhu c(cid:1195)u oxy c(cid:1195)n cung c(cid:1193)p (cid:255)(cid:1223) oxy hóa hoàn toàn các ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131) trong 1 lít n(cid:1133)(cid:1247)c sau t ngày.

18:05

TCVN 5945 : 2005 Nhu c(cid:1195)u oxy sinh hóa (Biochemical Oxygen Demand -BOD)

(cid:264)/n BOD: (cid:47)(cid:753)(cid:875)ng oxy c(cid:815)n thi(cid:839)t (cid:255)(cid:843) oxy hóa các ch(cid:813)t h(cid:887)u c(cid:751) v(cid:867)i s(cid:889) tham gia c(cid:879)a vi sinh v(cid:821)t trong (cid:255)(cid:76)(cid:841)u ki(cid:847)n hi(cid:839)u khí (cid:54)(cid:1269) ô xy hoá x(cid:1191)y ra thành hai giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n:

(cid:127)(cid:127)(cid:127) (cid:111)

(cid:127) Ô xy hoá các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t ch(cid:1261)a các bon (các bon nát hoá ) (cid:127) Ô xy hoá các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t ch(cid:1261)a Ni t(cid:1131) (Ni t(cid:1131) rát hoá) CBOD NBOD

(cid:16) 3NO

(cid:16)

tK N1

(cid:127)(cid:127)(cid:127) (cid:111) tK (cid:16) C1

)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:127)Bacteria (cid:127)Bacteria (cid:16)

BOD t

e1(L C

e1(L) (cid:14) N

A: Ngu(cid:1239)n n(cid:1133)(cid:1247)c cho (cid:259)n u(cid:1237)ng và sinh ho(cid:1189)t

B: Th(cid:1259)y v(cid:1269)c nh(cid:1201)n n(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1191)i

CO2 + H2O CH2O + O2 Ví d(cid:1257) + H+ + H2O NH3 + 2O2

C: Vào các n(cid:1131)i quy (cid:255)(cid:1231)nh: c(cid:1237)ng, h(cid:1239) ch(cid:1261)a n(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1191)i,...

258

257

(cid:16)

tK C1

tK N1

)

(cid:32)

(cid:16)

BOD t

e1(L C

e1(L) (cid:14) N

Lc là nhu c(cid:1195)u ô xy hoá t(cid:1237)i (cid:255)a cho các bon nát hoá; LN là nhu c(cid:1195)u ô xy hoá t(cid:1237)i (cid:255)a cho Ni t(cid:1131) rát hoá; K1 là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a s(cid:1269) các bon nát hoá; K2 là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a s(cid:1269) Ni t(cid:1131) rát hoá. 2. Nhu c(cid:1195)u oxy hóa h(cid:1233)c (Chemical Oxygen Demand - COD)

BOD t(cid:1241)ng c(cid:1245)ng BOD (mg/l) N - BOD (cid:49)(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1237)ng ch(cid:1133)a x(cid:1265) lý

0 5 10 15 20

C - BOD BOD t(cid:1241)ng c(cid:1245)ng (cid:49)(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1237)ng (cid:255)ã x(cid:1265) lý N - BOD C - BOD Tr(cid:1225): th(cid:869)i gian (cid:255)(cid:843) cho vi khu(cid:817)n nitrate hóa (cid:255)(cid:809)t (cid:255)(cid:753)(cid:875)c s(cid:857) l(cid:753)(cid:875)ng (cid:255)(cid:879) (cid:79)(cid:867)n (cid:255)(cid:843) (cid:86)(cid:885) (cid:71)(cid:877)ng N- BOD

(cid:49)(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1191)i công nghi(cid:1227)p K1 = 0,5/ngày (cid:49)(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1191)i (cid:255)ô th(cid:1231) K1 = 0,15/ngày

259

260

Th(cid:1249)i gian, ngày

18:05

(cid:16)

tK C1

tK N1

)

(cid:32)

(cid:16)

BOD t

e1(L C

e1(L) (cid:14) N

(cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng cong di(cid:1225)n ti(cid:1219)n oxy hòa tan ((cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng cong lõm)

)

(cid:32)

tk 1(cid:16)(cid:16)

BOD t

e1(L 0

Cung c(cid:1193)p oxy ch(cid:1259) (cid:92)(cid:1219)u: Khí quy(cid:1223)n + quang h(cid:1255)p c(cid:1259)a các loài th(cid:1269)c v(cid:1201)t n(cid:1133)(cid:1247)c. <=>

BOD (mg/l)

BOD t(cid:1241)ng c(cid:1245)ng

(cid:264)(cid:1245) thi(cid:1219)u h(cid:1257)t ban (cid:255)(cid:1195)u D0

N - BOD

C - BOD

Th(cid:1249)i gian (ngày)

261

262

0 5 10 15 20

Mô hình STREETER – PHELPS 4) Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình di(cid:1225)n toán DO DO n(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1191)i DO sau khi pha tr(cid:1245)n DO n(cid:1133)(cid:1247)c sông a) Tiêu th(cid:1257) oxy Gi(cid:1191) thi(cid:1219)t r(cid:1205)ng giá tr(cid:1231) DObh = const, l(cid:1193)y vi phân ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình:

(cid:16)(cid:32)

(cid:32)

L 0

dD dt

(cid:32)0

(cid:14) (cid:14)

LQ nt nt Q nt

LQ s s Q s

DOQ s s Q s

DOQ nt nt Q nt 2) (cid:3)(cid:264)(cid:1245) thi(cid:1219)u h(cid:1257)t oxy

)

(

t )

1) N(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a DO và nhu c(cid:1195)u Oxy trong n(cid:1133)(cid:1247)c sông sau khi xáo tr(cid:1245)n: (1) => T.(cid:255)(cid:1245) DO bi(cid:1219)n m(cid:1193)t = t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) thi(cid:1219)u h(cid:1257)t oxy D = DObh – DO )DO(d dt (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) DO m(cid:1193)t <=> t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) mà (cid:1251)(cid:3)(cid:255)ó BOD b(cid:1231) phân h(cid:1259)y:

(cid:16)(cid:32)

( DOd dt

(cid:16)(cid:32)

dD dt

dL t dt

=> D = DObh – DO ? (cid:16)(cid:32)

(

)

(cid:16)(cid:32)

BOD dt dL t dt

(cid:16)

(cid:32)0

(cid:16)

(cid:14) (cid:14)

1(cid:32)

LK t

DOQ s Q s

tK (1

)

(cid:16)

(cid:16)(cid:32)

(cid:32)

dD dt BOD t dt (cid:16) eL 0

K 1

LK 1 t

(cid:32)

L t

tK (cid:16) 1eL 0

dL t dt

DOQ nt Q DO n.th(cid:1191)i

1(cid:32)

tLK

dD dt

263

264

3)(cid:3)(cid:264)(cid:1245) thi(cid:1219)u h(cid:1257)t ban (cid:255)(cid:1195)u (cid:55)(cid:1263) BODt = L0 - Lt nên: => Nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) (0C) 20 22 24 26 hay (cid:55)(cid:1263) => Oxy hòa tan (mg/L) 9,17 8,83 8,53 8,22 (cid:49)(cid:1133)(cid:1247)c s(cid:1189)ch + KQuy(cid:1223)n ch(cid:1261)a 20,9 % oxy. P =1013,25 mba (k1: h(cid:825)ng s(cid:857) (cid:87)(cid:857)c (cid:255)(cid:865) kh(cid:885) oxy) DO sau pha tr(cid:1245)n DO n.sông =>

18:05

(cid:16)(cid:32)

)DO(d dt

dD dt

4) Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình di(cid:1225)n toán DO b) N(cid:1189)p oxy (1) BODt BODt-1

)DO

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

DO(k 2

Dk 2

)DO(d dt

t (cid:39)t Dt Dt-1

BOD t

1t (cid:16)

(cid:16)(cid:32)

(cid:32)

)DO(d dt

dD dt

BOD (cid:16) t (cid:39)

+ PT (1)

2(cid:16)(cid:32)

1t (cid:16)

dD dt

(cid:32)

dBOD t dt dD dt

DD (cid:16) t (cid:39)

dBODt (cid:32) dt

dD dt

(cid:46)(cid:1219)t h(cid:1255)p a) và b) Mà BODt-BODt-1 = Dt - Dt-1 =>

(cid:32)

Lk 1 (cid:16) t

Dk 2

dD dt

265

266

(cid:16)

tk 2

t)k 1

dD/dt : Th.(cid:255)(cid:1241)i (cid:255)(cid:1245) thi(cid:1219)u h(cid:1257)t oxy mg/L.ngày k1: H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) phân h(cid:1259)y ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131) L : BOD hoàn toàn, mg/L k2 : H(cid:1205)ng s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:81)(cid:1189)p khí, 1/ngày (cid:264)(cid:1245) thi(cid:1219)u h(cid:1257)t oxy, mg/L D :

(cid:32)

Lk 1 (cid:16) t

Dk 2

(cid:11) De

(cid:12)

eLk 01

dD dt

d dt

(cid:16)

tk 2

t)k 1

(cid:16)

(cid:14)

(cid:32)

tk2e* =>

Tìm nghi(cid:1227)m gi(cid:1191)i tích c(cid:1259)a (2) (3)

eLk 01

(cid:14)

(cid:32)

tk 1eLkDk 1

dD dt

(cid:16)

tk 2

t)k 1

(1) <=>

tk 2

(cid:32)

(cid:11) De

eLk 01

(cid:16)

tk 2

t)k 1

(cid:179)

(cid:14)

(cid:32)

eLk 01

dD dt dD dt

de dt

(cid:16)

tk 2

t)k 1

(5) + Tr(cid:753)(cid:869)ng h(cid:875)p k2 (cid:122)k1 (cid:12) (3) <=> =>

(cid:32)

(cid:14)

(cid:16)

tk 2

t)k 1

(cid:179) Lk 01 k (cid:16) 1

(cid:32)

(cid:11) De

(cid:12)

eLk 01

d dt

k (cid:55)(cid:1189)i t = 0 thì D = D0, thay vào (4) =>

=> u'v+v'u = (uv)' (3)

(cid:16)

DC (cid:32) 0

tk2

Lk 01 k (cid:16) 1

(cid:32)

(6)

(cid:11) De

(cid:12)

dtLk 01

(cid:12) tk 2 (cid:32)

Lk 01

(cid:179)

(cid:16)

tk 1

tk 2

tk2

=> + Tr(cid:753)(cid:869)ng h(cid:875)p k2 = k1 (cid:11) De (2) <=>

(cid:32)

(cid:16)

eD) (cid:14) 0

d dt tk De 2

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

CtLkC 01 2

CtLk 01

Lk 01 k (cid:16) 1

(cid:16)

(4) (5) + (6) => => => (5) C= D0 (cid:55)(cid:1189)i t = 0 thì D = D0, thay vào (4) =>

tk 2e)DtLk(D

(cid:32)

(cid:14)

267

268

(4) & (5) =>

18:05

(cid:16)

tk 1

tk 2

(cid:32)

(cid:16)

eD) (cid:14)

6)(cid:3)(cid:264)i(cid:1223)m t(cid:1247)i h(cid:1189)n c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng cong DO 4) Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình di(cid:1225)n toán DO Dc

D t

(cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng DO t(cid:1241)ng (cid:75)(cid:1255)p

Tiêu th(cid:1257) oxy

Lk 01 k (cid:16)

(cid:37)(cid:1241) sung oxy

(cid:16)

tk 2e)D

(cid:32)

(cid:14)

+ Khi k2 (cid:122) k1 (cid:48)(cid:1275): DOtb = (cid:3)(cid:116)5mg/l; DOt (cid:3)(cid:116) 4mg/l

tLk(D 0

(cid:16)

tk 1

tk 2

(cid:32)

(cid:16)

eD) (cid:14)

Lk 01 k (cid:16)

)

(cid:32)

+ Khi k1 = k2 Th(cid:869)i gian

D1( (cid:16) 0

k k

1 (cid:16)

k k (cid:16) 2 1 Lk 01

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

dD/dt =0

D: (cid:3)(cid:264)(cid:1245) thi(cid:1219)u h(cid:1257)t oxy, mg/L L0: BOD hoàn toàn lúc ban (cid:255)(cid:1195)u, mg/L k1: H.s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) kh(cid:1265) oxy, 1/ngày k2: H.s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:81)(cid:1189)p khí, 1/ngày D0 : (cid:264)(cid:1245) thi(cid:1219)u h(cid:1257)t ban (cid:255)(cid:1195)u, mg/L

)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169) D 0 L 0

k 2 1 k 1

(Khi k2 = k1 )

5,0

exp(

(cid:32)

(cid:16)

D c

L 0

)tK c1

(cid:32)

(cid:16)

0DkLk 1 2

k k

)T(k 2

T k (cid:32) (cid:84) 2

dD dt

k (cid:32) 2

v9,3 5,1 H

269

270

5) H(cid:1205)ng s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:81)(cid:1189)p khí => (cid:55)(cid:1189)i t = tc => T= 4(cid:3)(cid:121)200C, (cid:537) = 1.135 T=20(cid:3)(cid:121)300C, (cid:537) = 1.056

(cid:16)

Ví d(cid:1257) 8.01. Tính K1 (cid:70)(cid:1259)a m(cid:1245)t m(cid:1199)u n(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1191)i bi(cid:1219)t BOD5 = 63mg/l, BOD10 = 86mg/l

)

(cid:32)

(cid:16)

Khi phân tích m(cid:1245)t m(cid:1199)u n(cid:1133)(cid:1247)c (cid:1251) nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) phòng thí nhi(cid:1227)m là 300C thì BOD5 = 63mg/l và BOD10 = 86 mg/l. Tính k1 và BOD5 (cid:1251)(cid:3)(cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n chu(cid:1197)n.

(cid:32)

K10

(cid:16)

BOD 5 BOD

) )

e1( (cid:16) (cid:16) e1( (cid:16)

BOD 5 BOD

)

(cid:16)

(cid:32)

e1(L 0 e1(L 0

(cid:173) (cid:176) (cid:174) (cid:176)(cid:175)

k10

(cid:16)

Gi(cid:1191)i: =>

(cid:32)

(cid:32)(cid:33)

(cid:32)

(cid:55)(cid:1263) ví d(cid:1257) 8.01(cid:3)(cid:255)ã có k1(T) = 0,20 và L0 = 100. 20 (cid:16)

056

(cid:32)

)T(k 1

.1*k 1

(cid:16)

056

12.0

(cid:32)

.1/*)T(k 1

(cid:264)(cid:1211)t

(cid:16)

5*12.0

(cid:16)

tk 1

)

100

e1(*

)

l/mg

(cid:32)

e1(L (cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

BOD 5

1600

(cid:159) BOD5 - BOD5x2 = BOD10 - BOD10x (cid:159) BOD5x2 - BOD10x + BOD10 - BOD5 = 0 (cid:159) 63x2 - 86x + 23 = 0

(cid:32)

x 2;1

= (1; 0,73)

ln(

(cid:114) 126 k;0

20,0

(cid:32)(cid:33)

(cid:32)

(cid:32)(cid:33)

(cid:32)

k )1(1

k 1

)2(1

(cid:16)(cid:32) 1

1 5 => L0 = 100mg/l

271

272

(cid:39) = 862 - 4*63*23 = 1600 (cid:114) 63*2 )x

18:05

K5,2

(cid:16)

K5,2

(cid:16)

Bài t(cid:1201)p. Tính K1 (cid:70)(cid:1259)a m(cid:1245)t m(cid:1199)u n(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1191)i bi(cid:1219)t BOD2,5 = 62mg/l, BOD5 = 105mg/l Ví d(cid:1257) 8.02. Tính K1 (cid:70)(cid:1259)a m(cid:1245)t m(cid:1199)u n(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1191)i bi(cid:1219)t BOD2= 52mg/l, BOD5 = 105mg/l

BOD

e1(L

)

(cid:32)

(cid:16)

BOD

)

(cid:32)

(cid:16)

5,2

(cid:32)

(cid:16)

) )

e1( (cid:16) e1( (cid:16)

)

(cid:32)

(cid:16)

e1(L

)

(cid:32)

(cid:16)

BOD 5,2 BOD 5

BOD 2 BOD 5

BOD 5

e1(L 0 e1(L 0

BOD 5

(cid:173) (cid:176) (cid:174) (cid:176)(cid:175)

5,2

(cid:16)

k5,2

(cid:16)

Gi(cid:1191)i: Gi(cid:1191)i: => =>

(cid:32)(cid:33)

(cid:32)

(cid:173) (cid:176) (cid:174) (cid:176)(cid:175) (cid:32)

(cid:32)

(cid:32)(cid:33)

(cid:32)

(cid:264)(cid:1211)t (cid:264)(cid:1211)t

STT

X th(cid:1265)

0.50

0.60

0.64

0.67

0.69

0.70

0.71

0.72

0.73

0.74

15,0

(cid:32)(cid:33)

,0;1

6935

k1 (cid:32)

x 2;1 (cid:32)

0.60

0.67

0.70

0.71

0.72

0.73

0.74

X tính

ln(

15.0)74,0ln(

(cid:16)(cid:32)

(cid:32)

(cid:159) BOD2 - BOD2x2,5 = BOD5 - BOD5x (cid:159) BOD5x = BOD2x2,5 + BOD5 - BOD2 (cid:159) 105x = 52x2,5 + 53 (cid:159) x = (52x2,5 + 53)/105 (cid:159) BOD2,5 - BOD2.5x2 = BOD5 - BOD5x (cid:159) BOD2,5x2 - BOD5x + BOD5 - BOD2,5 = 0 (cid:159) 62x2 - 105 + 43 = 0 Cách 1.L(cid:1211)p (cid:255)(cid:1131)n (cid:39) = 361

0.64 1 2

0.69 1 2

k 1 => L0 = 200mg/l

273

274

=> L0 = 200mg/l

Cách 2. L(cid:1211)p chia (cid:255)ôi

STT

x = (52x2,5 + 53)/105 (cid:159) 52x2,5 - 105x + 53 =0 (cid:264)(cid:1211)t Y = 52x2,5 - 105x + 53, ta tìm x (cid:255)(cid:1223) Y =>0 Vd 8.1 + 8.2. (cid:3)(cid:264)ô th(cid:1231) A có Qth(cid:1191)i = 17.360m3/ngày, BOD5 = 12mg/L, h(cid:1205)ng s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) kh(cid:1265) oxy k1=0,12/ngày, DO =1mg/L. Sông có l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng 0,43 m3/s và BOD toàn ph(cid:1195)n là 5,0 mg/L. DO = 6,5 mg/L. Tính toán DO và BOD toàn ph(cid:1195)n (cid:255)(cid:1195)u tiên sau khi xáo tr(cid:1245)n và(cid:3)(cid:255)(cid:1245) thi(cid:1219)u h(cid:1257)t oxy ban (cid:255)(cid:1195)u, bi(cid:1219)t nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a n(cid:1133)(cid:1247)c sau khi hòa tr(cid:1245)n là 10oC

0.900

-1.45

0.500

0.900

10.09

0.500

(0,20m

DOQ s s

(cid:32)

17360m3/ngày = 0,2m3/s

(cid:32)

L) =4,75mg/L

0.700

0.900

1.07

0.700

/s)(1,0mg/ +L) 3 0,20m +/s

(0,43m 3 0,43m

/s)(6,5mg/ /s

DOQ (cid:14) nt nt QQ (cid:14) s

0.800

0.700

-1.06

0.700

0.750

-0.20

0.700

L/mg6,26

(cid:32)

L nt

l/mg 5*12.0 (cid:16)

0.725

0.750

0.38

0.725

BOD 5 tk (cid:16) e1 (cid:16) 1

12 e1 (cid:16)

0.738

0.750

0.08

0.738

0.744

-0.07

0.738

L/mg

86,11

L/mg

(cid:32)

L 0

0.741

0.744

0.00

0.741

LQ s s Q

5*43,06,26*2,0 (cid:14) 43,02,0 (cid:14)

(cid:14) (cid:14)

LQ nt nt Q nt

ln(

741,0ln(

15.0)

(cid:16)(cid:32)

(cid:32)

k 1

1 2

275

276

(cid:1250) T =10oC, DObh(T) = 1800.219(T+45)-1.2645= 11,33 mg/L D0 = DO bh – DO = 11,33 mg/L – 4,75 mg/L = 6,58mg/L

18:05

(cid:16)

(cid:32)

T (cid:84)

)C20(k 2

)T(k 2

(cid:32)

T 0 05.1)C20(k 2

)T(k 2

5.0

*22

400

*20

1500

Vd 8.3. Q th(cid:1191)i = 400 m3/gi(cid:1249), BOD5 = 30 mg/l (cid:11)(cid:1251) 20°C), DO = 2 mg/l, T =22°C. Sông có Q= 1500 m3/gi(cid:1249), BOD5 = 2,5 mg/l (cid:11)(cid:1251) 20°C), DO =7,0 mg/l, T=20°C, V=0,3 m/s, h=2,5 m. Bi(cid:1219)t K1 = 0,15/ngày ((cid:1251) 20°C); H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:81)(cid:1189)p khí ;DObh(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c n(cid:1245)i suy t(cid:1263) (cid:69)(cid:1191)ng 8.3 Tính DO t(cid:1189)i kho(cid:1191)ng cách 5 km so v(cid:1247)i ngu(cid:1239)n x(cid:1191) th(cid:1191)i. Vd 8.3. Q th(cid:1191)i = 9600 m3/ng, BOD5 = 30 mg/l (cid:11)(cid:1251) 20°C), DO = 2 mg/l, T =22°C. Sông có Q= 1500 m3/gi(cid:1249), BOD5 = 2,5 mg/l (cid:11)(cid:1251) 20°C), DO =7,0 mg/l, T=20°C, V=0,3 m/s, h=2,5 m. Bi(cid:1219)t K1 = 0,15/ngày ((cid:1251) 20°C); H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) th(cid:1193)m khí ;DObh(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c n(cid:1245)i suy t(cid:1263) (cid:69)(cid:1191)ng 8.3 Tính DO t(cid:1189)i kho(cid:1191)ng cách 5 km so v(cid:1247)i ngu(cid:1239)n x(cid:1191) th(cid:1191)i.

93.3

(cid:32)

5.1

(cid:32)

0,mix

V H

3,0 5,2

(cid:14) 1900

TQTQ (cid:14) ww r QQ (cid:14)

BOD

*30

400

*5,2

1500

Q nt

s,5

(cid:32)

= 0,545/ngày = 20,42oC

BOD ,5

mix

(cid:14) 1900

(cid:14) (cid:14)

BOD nt,5 Q nt

Q Q s

= 8,29 mg/l DObh(Tmix,0) = 1800.219(20,42+45)-1.2645= 9,09 mg/L

Dmix,0 = DObão hòa - DOban (cid:255)(cid:1195)u = 9,09 - 5,95 = 3,14 (mg/l)

(cid:32)

L 0

15.0*5

(cid:16)

BOD ,5 mix k5 (cid:16) e1 (cid:16)

29,8 (cid:16) e1 (cid:16)

K)C42,20(K)

T 05.1)C20(K

)C20(K

(cid:32)

T(K 1

0,mix

1 =1,1050,42* 0,15=0,15/ngày

400

1500

(cid:32)

=15,71 mg/l

(cid:32)

DOQ nt Q

DOQ s Q

(cid:14) (cid:14)

*7 (cid:14) 1900

0,42

)C42,20(K)

)C20(K

1.056

545,0*

(cid:32)

T (cid:16)(cid:84)

T(K 2

0,mix

277

278

(cid:32) = 0,56/ngày

(cid:16)

(cid:32)

T 0 05.1)C20(k 2

)T(k 2

= 5,95 mg/L

(cid:32)

Vd 8.3. Q th(cid:1191)i = 9600 m3/ng, BOD5 = 30 mg/l (cid:11)(cid:1251) 20°C), DO = 2 mg/l, T =22°C. Sông có Q= 1500 m3/gi(cid:1249), BOD5 = 2,5 mg/l (cid:11)(cid:1251) 20°C), DO =7,0 mg/l, T=20°C, V=0,3 m/s, h=2,5 m. Bi(cid:1219)t K1 = 0,15/ngày ((cid:1251) 20°C); H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) th(cid:1193)m khí ;DObh(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c n(cid:1245)i suy t(cid:1263) (cid:69)(cid:1191)ng 8.3 Tính BOD toàn ph(cid:1195)n, DO t(cid:1189)i kho(cid:1191)ng cách 5 km so v(cid:1247)i ngu(cid:1239)n x(cid:1191) th(cid:1191)i.

5000 m s/m3,0

5000 *24*3,0

3600

(cid:16)

.0*15.0

1929

(cid:16)

tk 1

5000

e*71,15

.15

255

L/mg

L)m (cid:32)

(cid:32)

1929

eL 0

,0t (cid:32)

=0,1929 ngày

(cid:16)

tk 1

tk 2

5000

D)m (cid:32)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

1929

eD) (cid:14) 0

,0t (cid:32)

Qk, BODk, DOk, Tk

Qnt, BODnt, DOnt, Tnt

Lk ,01 k (cid:16)

mix k 1

,0*15,0

1929

,0*55,0

1929

,0*55,0

1929

(cid:16)

27,3

l/mg

(cid:32)

(cid:16)

e17,3) (cid:14)

(cid:32)

DOt

Qs, BODs, DOs, Ts

71,15*15,0 15,0 55,0 (cid:16)

s (km)

Ví d(cid:1257) 8.4. (cid:48)(cid:1245)t dòng th(cid:1191)i (cid:255)(cid:1241) vào sông có Qnt = 14400 m3/ngày, BOD5,nt = 35 mg/l, DOnt = 2,5 mg/L, Tnt = 22°C. Sông có Qs = 1500m3/gi(cid:1249), BOD5,s = 2.5mg/l, n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) oxy hòa tan là 7,5 mg/l, Ts = 20°C. (cid:55)(cid:1189)i kho(cid:1191)ng cách 5 km so v(cid:1247)i ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i v(cid:1221) phía h(cid:1189) l(cid:1133)u là m(cid:1245)t kênh d(cid:1199)n (cid:81)(cid:1133)(cid:1247)c s(cid:1189)ch (cid:255)(cid:1241) vào sông có Qk = 12000 m3/ngày, BOD5,k = 2,5 mg/l, DOk = 7,0 mg/l, Tk = 22 °C. Bi(cid:1219)t dòng ch(cid:1191)y có v(cid:1201)n t(cid:1237)c trung bình là V = 0,3 m/s,(cid:3)(cid:255)(cid:1245) sâu trung bình H = 2,5 m, h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) phân h(cid:1259)y các ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131) k1 t(cid:1189)i nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) 20°C là 0,15/ngày. Hãy tính n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) oxy hòa trên sông cách v(cid:1231) trí kênh 5 km v(cid:1221) phía (cid:75)(cid:1189) l(cid:1133)u.

279

280

DO(5000m)=DObão hòa – D(5000) = 9,09 – 3,27 = 5,82 (mg/l)

18:05

exp(

(cid:32)

(cid:16)

D c

L 0

)tK c1

(cid:32)

L 0

D c

K K

K exp(

2 (cid:16)

)tK c1

K((D 0

)K 1

Dc=8mg/L

K/(1

(cid:32)

(cid:16)

ln)K 1

K K

(cid:16) 2 LK 01

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:170) (cid:171) (cid:172)

(cid:186) (cid:187) (cid:188)

DO[Q

(cid:16)

]DO s

(cid:32)

D 0

(cid:14) (cid:14)

D.Q nt nt Q nt

D.Q s s Q s

DO[Q]DO (cid:14) Q (cid:14) s )10

12(*1

(cid:16)

91,2

l/mg

(cid:32)

nt Q nt 12(*10 )0 (cid:14) 1 10 (cid:14)

Ví d(cid:1257) 8.5. N(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1191)i: Qnt = 1m3/s; Lnt = 400mg/l; DO = 0mg/l. Sông có Qs = 10m3/s; Ls = 1mg/l; DO 10mg/l. Bi(cid:1219)t DObh= 12 mg/l; H.s(cid:1237) kh(cid:1265) oxy K1 = 0,3/ngày; H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:81)(cid:1189)p oxy K2 = 0,5/ngày. (cid:264)(cid:1223) DO nh(cid:1235) nh(cid:1193)t (cid:1251) (cid:75)(cid:1189) l(cid:1133)u b(cid:1205)ng 4mg/l (DOc) thì BOD x(cid:1191) (cid:70)(cid:1195)n gi(cid:1191)m bao nhiêu ? K1=0,3/ngày K2=0,5/ngày

exp(

12mg/l

4mg/l

8mg/l

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

L 0

)tK c1

D c

K K

(cid:32)

L 0

K((D 0

)K 1

K/(1

(cid:32)

(cid:16)

ln)K 1

K K

(cid:16) 2 LK 01

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:170) (cid:171) (cid:172)

(cid:186) (cid:187) (cid:188)

Q s 1.10

(cid:14)

(cid:16)

L.QL.Q (cid:14) s nt (cid:14) (cid:16)

tc gi(cid:1191) thi(cid:1219)t 3,00 2,25 2,17 2,16 2,16 L0 32,79 26,18 25,56 25,49 25,48 Tc tính toán 2,25 2,17 2,16 2,16 2,16

(cid:32)

L nt

Q nt 11*48,25 1

L.Q)QQ(L 0 s s Q nt

=274,57mg/l Nghi(cid:1227)m: tc và L0

282

281

BOD x(cid:1191) (cid:70)(cid:1195)n gi(cid:1191)m là: 400 mg/l - 274,57mg/l = 125,43 mg/l

1. CÁC KHÁI NI(cid:1226)M

Dòng ch(cid:1191)y (cid:255)(cid:1221)u trong th(cid:1269)c t(cid:1219) (cid:85)(cid:1193)t ít khi x(cid:1191)y ra, tuy nhiên (cid:1251) nh(cid:1267)ng (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n kênh ng(cid:1203)n có th(cid:1223) xem là ch(cid:1191)y (cid:255)(cid:1221)u.

Công th(cid:1261)c Chesy và Manning trong tính toán dòng (cid:255)(cid:1221)u

Dòng ch(cid:1191)y (cid:255)(cid:1221)u là c(cid:1131) s(cid:1251) tính toán và thi(cid:1219)t k(cid:1219) cho h(cid:1195)u h(cid:1219)t các lo(cid:1189)i kênh và (cid:70)(cid:1237)ng.

Dòng ch(cid:811)y (cid:255)(cid:841)u: là dòng ch(cid:1191)y có v(cid:1201)n t(cid:1237)c không ph(cid:1257) thu(cid:1245)c th(cid:1249)i gian và không (cid:255)(cid:1241)i t(cid:1263) (cid:80)(cid:1211)t c(cid:1203)t này sang m(cid:1211)t c(cid:1203)t khác. (cid:264)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n c(cid:1195)n (cid:255)(cid:1223) có dòng ch(cid:1191)y (cid:255)(cid:1221)u:

Các (cid:255)(cid:831)c tr(cid:753)ng th(cid:879)y l(cid:889)c c(cid:879)a m(cid:831)t c(cid:823)t (cid:753)(cid:867)t:

(cid:127) Hình d(cid:1189)ng m(cid:1211)t c(cid:1203)t, chu vi và di(cid:1227)n tích m(cid:1211)t c(cid:1203)t (cid:1133)(cid:1247)t không (cid:255)(cid:1241)i d(cid:1233)c theo dòng ch(cid:1191)y.

Ph(cid:1257) (cid:79)(cid:1257)c 1. Kích th(cid:1133)(cid:1247)c hình h(cid:1233)c (cid:70)(cid:1259)a m(cid:1245)t s(cid:1237) lo(cid:1189)i m(cid:1211)t c(cid:1203)t

(cid:127) Chi(cid:1221)u sâu: h (cid:127) B(cid:1221) (cid:85)(cid:1245)ng m(cid:1211)t thoáng: B (cid:127) B(cid:1221) (cid:85)(cid:1245)ng (cid:255)áy kênh: b (cid:127) Di(cid:1227)n tích m(cid:1211)t c(cid:1203)t (cid:1133)(cid:1247)t: A (cid:127) Chu vi (cid:1133)(cid:1247)t: P (cid:127) Bán kính th(cid:1259)y l(cid:1269)c: R=A/P (cid:127) H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) mái d(cid:1237)c: m=cotg((cid:77))

(cid:135) (cid:264)(cid:1245) (cid:71)(cid:1237)c (cid:255)áy không (cid:255)(cid:1241)i, i=const. (cid:127) H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) nhám c(cid:458)ng không (cid:255)(cid:1241)i, n=const.

i = tg((cid:84))

(cid:84)

/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /

283

284

(cid:264)(cid:1245) (cid:71)(cid:1237)c (cid:255)áy kênh

18:05

(cid:39)(cid:1189)ng m(cid:1211)t c(cid:1203)t

b + 2mh

h(b+mh)

2m1h2b

(cid:14)

b + 2h

2m1h2 (cid:14)

2mh

mh2

(

sin

)

(cid:84)(cid:16)

(cid:84)

)hD(h2

(cid:16)

(cid:84) 2

D 8

(cid:84)(cid:3)

285

286

2. Công th(cid:1261)c Chezy và Manning

Các công th(cid:1261)c bán tno và tn (cid:255)(cid:1223) tính dòng ch(cid:1191)y (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh trong kênh h(cid:1251) có d(cid:1189)ng:

yxiCR

V (cid:32)

C: H(cid:847) (cid:86)(cid:857) ma sát x, y: H(cid:825)ng s(cid:857)

V: v(cid:821)n t(cid:857)c trung bình m(cid:831)t c(cid:823)t R: Bán kính th(cid:879)y l(cid:889)c i: (cid:264)(cid:865) (cid:71)(cid:857)c (cid:255)áy kênh

Công th(cid:881)c Chezy

V=const khi t(cid:861)n th(cid:813)t n(cid:259)ng l(cid:753)(cid:875)ng d(cid:853)c theo dòng kênh cân b(cid:825)ng v(cid:867)i vi(cid:847)c gi(cid:811)m th(cid:839) n(cid:259)ng do (cid:255)(cid:865) (cid:71)(cid:857)c c(cid:879)a (cid:255)áy kênh.

sin

(cid:32) (cid:74)(cid:84)

(cid:264)(cid:1245) gi(cid:1191)m th(cid:1219) n(cid:259)ng do (cid:255)(cid:1245) (cid:71)(cid:1237)c kênh là: sinWFm (cid:32) (cid:84)

W: Tr(cid:853)ng l(cid:753)(cid:875)ng th(cid:843) tích n(cid:753)(cid:867)c t(cid:883) mc 1-1 (cid:255)(cid:839)n mc 2-2 (cid:74): Tr(cid:853)ng l(cid:753)(cid:875)ng riêng c(cid:879)a ch(cid:813)t l(cid:855)ng

ALi

(cid:32)

ALtg (cid:74)

(cid:32) (cid:74)(cid:84)

A1 A2 A3 A4

(cid:84) tg

(cid:84)

sin (cid:32)

Do (cid:255)(cid:1245) (cid:71)(cid:1237)c (cid:255)áy kênh th(cid:1133)(cid:1249)ng khá bé nên

2/1

(cid:159) A = A1 + A2 + .... + An

Dòng ch(cid:1191)y sát (cid:255)áy là dòng r(cid:1237)i nên t(cid:1241)n th(cid:1193)t n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng do ma sát trên m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) di(cid:1227)n tích :

(cid:32)

kLPV

f (cid:32) r

(cid:159)

F (cid:32)(cid:159)

(cid:74) k

Ai P

(cid:74) k

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

CV (cid:32)

287

288

P = AB + BC + CD + .... R = A/P

18:05

2. Công th(cid:1261)c Chezy và Manning

3. Xác (cid:255)(cid:1231)nh h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) nhám

Các y(cid:839)u t(cid:857) (cid:811)nh h(cid:753)(cid:871)ng (cid:255)(cid:839)n h(cid:847) (cid:86)(cid:857) nhám (n)

Công th(cid:881)c Chezy

CV (cid:32)

(cid:127) (cid:264)(cid:1245) nhám lòng d(cid:1199)n: ph(cid:1257) thu(cid:1245)c (cid:255)(cid:1211)c (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1201)t li(cid:1227)u (cid:255)áy, v(cid:1247)i các (cid:89)(cid:1201)t li(cid:1227)u m(cid:1231)n ((cid:255)(cid:1193)t, cát) thì n nh(cid:1235) và ng(cid:1133)(cid:1255)c l(cid:1189)i. Ngoài các (cid:255)(cid:1211)c tính v(cid:1201)t li(cid:1227)u (cid:255)áy, l(cid:1247)p ph(cid:1259) th(cid:1269)c v(cid:1201)t trên mái kênh và các v(cid:1201)t (cid:70)(cid:1191)n trên lòng d(cid:1199)n c(cid:458)ng làm t(cid:259)ng n.

C (cid:255)(cid:753)(cid:875)c g(cid:853)i là h(cid:847) (cid:86)(cid:857) Chezy

Công th(cid:881)c Manning

Manning t(cid:1263) th(cid:1269)c nhi(cid:1227)m (cid:255)ã tìm ra công th(cid:1261)c tính dòng (cid:255)(cid:1221)u nh(cid:1133) sau:

(cid:127) Hình d(cid:1189)ng m(cid:1211)t c(cid:1203)t kênh: Các d(cid:1189)ng m(cid:1211)t c(cid:1203)t kênh (hình thang, hình tròn, vuông,..) (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng (cid:255)(cid:1219)n n. Ngoài ra s(cid:1269) thay (cid:255)(cid:1241)i c(cid:1259)a hình d(cid:1189)ng m(cid:1211)t c(cid:1203)t (do b(cid:1231) (cid:69)(cid:1239)i, u(cid:1237)n khúc) trong m(cid:1245)t tuy(cid:1219)n kênh c(cid:458)ng làm t(cid:259)ng n.

3/2

(cid:32)

(cid:43)(cid:847) SI

(cid:43)(cid:847) Anh

(cid:127) (cid:48)(cid:1269)c n(cid:1133)(cid:1247)c và l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng: Trên lòng d(cid:1199)n chính, khi m(cid:1269)c n(cid:1133)(cid:1247)c

1 n

49.1 n

và l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng t(cid:259)ng thì n th(cid:1133)(cid:1249)ng gi(cid:1191)m.

(cid:43)(cid:847) (cid:86)(cid:857) n (cid:255)(cid:753)(cid:875)c g(cid:853)i là h(cid:847) (cid:86)(cid:857) manning

6/1R

C (cid:32)

1 n

289

290

1.3. Xác (cid:255)(cid:1231)nh h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) nhám

3. Xác (cid:255)(cid:1231)nh h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) nhám

- Tr(cid:753)(cid:869)ng h(cid:875)p m(cid:831)t c(cid:823)t ph(cid:881)c t(cid:809)p

- Tr(cid:753)(cid:869)ng h(cid:875)p m(cid:831)t c(cid:823)t kênh (cid:255)(cid:751)n gi(cid:811)n 1) Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp SCS (Soil Conversation Service, Cowan):

Kênh chu(cid:1197)n

Ti(cid:1219)t di(cid:1227)n thay (cid:255)(cid:1241)i nh(cid:1235)

3/2

Công th(cid:1261)c c(cid:1259)a Horton, Einstei và Bank

np i

2/3 i

n = 0,02 + 0,005 + 0,001

- Khi v(cid:1201)n t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1131)n c(cid:1259)a các m(cid:1191)nh chia b(cid:1205)ng nhau

Trên c(cid:751) s(cid:871) (cid:75)(cid:847) (cid:86)(cid:857) nhám cho m(cid:865)t kênh tiêu chu(cid:817)n: kênh th(cid:827)ng, (cid:80)(cid:831)t c(cid:823)t l(cid:259)ng tr(cid:877), (cid:255)áy tr(cid:751)n và ch(cid:849) có 1 lo(cid:809)i v(cid:821)t li(cid:847)u

(cid:37)(cid:1249) kênh có c(cid:1235)

n (cid:167) (cid:166) (cid:168) 1i (cid:168) (cid:32) (cid:32) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

2/1

2) Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp dùng b(cid:1191)ng

2 np i i

Vd: Lòng d(cid:1199)n thiên nhiên th(cid:1207)ng,(cid:3)(cid:255)(cid:1193)t m(cid:1231)n, không v(cid:1201)t c(cid:1191)n có n=0,025.

- N(cid:1219)u xem l(cid:1269)c ma sát trên toàn b(cid:1245) (cid:80)(cid:1211)t c(cid:1203)t b(cid:1205)ng (cid:87)(cid:1241)ng c(cid:1259)a các l(cid:1269)c ma sát c(cid:1259)a các thành ph(cid:1195)n

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

n (cid:167) (cid:166) (cid:168) (cid:168) 1i (cid:32) (cid:32) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

3) Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp dùng (cid:1191)nh

6/1

3/5

- N(cid:1219)u xem t(cid:1241)ng l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng trên toàn b(cid:1245) (cid:80)(cid:1211)t

4) Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp bi(cid:1223)u (cid:255)(cid:1239) l(cid:1133)u t(cid:1237)c

(cid:32)

n (cid:166) 1i (cid:32)

PR 3/5 RP i i n i

h)1x( (cid:16) )95,0x(78,6 (cid:14) x=U0.2/U0.8

(cid:55)(cid:883) (cid:86)(cid:857) li(cid:847)u tno v(cid:841) chi(cid:841)u sâu, v(cid:821)n t(cid:857)c dòng ch(cid:811)y, ng(cid:753)(cid:869)i ta xây d(cid:889)ng các hàm tno:

(cid:70)(cid:1203)t b(cid:1205)ng t(cid:1241)ng l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng trên các thành ph(cid:1195)n

Công th(cid:1261)c c(cid:1259)a Cox d(cid:1269)a trên thí nghi(cid:1227)m

An i

n i(cid:166) 1i (cid:32) (cid:32)

6/1

013

.0n (cid:32)

65d

5) Các công th(cid:1261)c th(cid:1269)c nhi(cid:1227)m d(cid:1269)a trên kích th(cid:1133)(cid:1247)c h(cid:1189)t (cid:131)Vd: công th(cid:1261)c c(cid:1259)a Raudkivi (1976)

291

292

18:05

5.0

93.3

k (cid:32) 2

5.1

V H

Ví d(cid:1257) 8.1: (cid:48)(cid:1245)t kênh hình thang có(cid:3)(cid:255)áy r(cid:1245)ng 8m, (cid:255)(cid:1245) sâu dòng (cid:255)(cid:1221)u h = 5m, mái d(cid:1237)c m = 1,5,(cid:3)(cid:255)(cid:1245) (cid:71)(cid:1237)c kênh i=0,0001 h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) nhám n=0,02. Xác (cid:255)(cid:1231)nh l(cid:1133)u (cid:87)(cid:1237)c (v(cid:1201)n t(cid:1237)c, V), l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng dòng ch(cid:1191)y (Q) và h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:81)(cid:1189)p oxy (k2). Bi(cid:1219)t:

BT. (cid:48)(cid:1245)t kênh hình thang có(cid:3)(cid:255)áy r(cid:1245)ng 10m,(cid:3)(cid:255)(cid:1245) sâu dòng (cid:255)(cid:1221)u h = 5m, mái d(cid:1237)c m = 1, (cid:255)(cid:1245) (cid:71)(cid:1237)c kênh i=0,0001 h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) nhám n=0,02. Xác (cid:255)(cid:1231)nh l(cid:1133)u t(cid:1237)c V, l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng dòng ch(cid:1191)y Q và h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:81)(cid:1189)p oxy k2 (cid:70)(cid:1259)a sông.

Di(cid:1227)n tích (cid:1133)(cid:1247)t c(cid:1259)a kênh: A=(b+mh)h=(8+1,5*5)5 = 77,5 m2

Chu vi (cid:1133)(cid:1247)t:

m1h2bP

5,115*28

m03,26

(cid:14)(cid:32)

(cid:14)

(cid:14)(cid:32)

(cid:14)

(cid:32)

3/2

(cid:57)(cid:1201)n t(cid:1237)c dòng ch(cid:1191)y

98,2

0001

s/m03,1

(cid:32)

1 02,0

Bán kính th(cid:1259)y l(cid:1269)c R = A/P = 77,5/26,03 = 2,98 m 1 n

5,77*03,1

s/m2,80

(cid:47)(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng dòng ch(cid:1191)y

(cid:32)

(cid:264)(cid:1245) r(cid:1245)ng m(cid:1211)t thoáng B = b + 2mh = 8 + 2*1,5*5 = 23m (cid:264)(cid:1245) sâu dòng ch(cid:1191)y trung bình H = A/B = 77,5/23 = 3,37m 5.0

5.0

(cid:43)(cid:1227) s(cid:1237) n(cid:1189)p oxy

= 0,65/ngày

93.3

(cid:32)

5.1

03,1 37,3

V H

293

294

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng trong tính toán dòng (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i d(cid:1195)n Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng trong tính toán dòng (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i d(cid:1195)n

V 2 m(cid:68) g2

(cid:68)

(cid:264)(cid:753)(cid:869)ng n(cid:259)ng

2 (cid:14)

l.i (cid:39)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

h m

h (cid:39) m

h 1m (cid:14)

1m(cid:14)(cid:68)mh(cid:39) V2 g2

(cid:84)

(cid:85)

(cid:48)(cid:831)t thoáng

V mm g2

V 1m1m (cid:14) g2

(cid:14)(cid:32)

(cid:14)

a (cid:14)(cid:32)

(cid:14)

(cid:84)

Vm+1

hm+1

V (cid:68) g2

P (cid:74)

gh cos g (cid:85)

(cid:39)hm :T(cid:1241)n th(cid:1193)t c(cid:1245)t áp c(cid:1259)a dòng ch(cid:1191)y trong (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n

(cid:264)áy kênh

cos

(cid:84)

(cid:14)(cid:32)

(cid:14)

(cid:48)(cid:831)t chu(cid:817)n

h (cid:39) (cid:32) m

lJ (cid:39) m

mL(cid:39)

V (cid:68) g2

2 Qn

(cid:32)

3/2

Tính dòng (cid:861)n (cid:255)(cid:851)nh b(cid:825)ng pt n(cid:259)ng l(cid:753)(cid:875)ng Khái ni(cid:847)m v(cid:841) n(cid:259)ng l(cid:753)(cid:875)ng t(cid:809)i m(cid:831)t c(cid:823)t (cid:127) N(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng toàn ph(cid:1195)n

ha (cid:14)(cid:14)(cid:32)

Q 2 RCA

R.A

V (cid:68) g2

h (cid:14)(cid:32)

(cid:159)

E 0

Q K Q

V (cid:68) g2

).J

(cid:16)

(cid:14)

(cid:32)

l (cid:39)

(cid:32)

h (cid:14) (cid:14) 1m

l (cid:39) m

(cid:68) 1m (cid:14) gA2

(cid:68) m gA2

K Q 2 1m (cid:14)

E (cid:16) )J

1m0 (cid:14) i( (cid:16)

(cid:856)ng Pitot

).J

(cid:32)

(cid:14)

(cid:16)

l (cid:39)

1m (cid:14)

Q 2 1m (cid:14)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:68) 1m (cid:14) gA2 2

(cid:127) N(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng riêng (cid:159) (cid:159) h1 h2 E0m h1 Khi bi(cid:1219)t hm => V2, A2 h2 V2, A2 V1, A1 V1, A1 E0m+1 Q (cid:68) m gA2

).J

(cid:32)

(cid:14)

(cid:16)

l (cid:39)

(cid:16)

h m

h 1m (cid:14)

(cid:68) 1m (cid:14) gA2

Q (cid:68) m 2 gA2 m

Q 2 1m (cid:14)

(cid:183) (cid:14)(cid:184)(cid:184) (cid:185) (cid:183) (cid:16)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

295

296

Khi bi(cid:1219)t hm+1 => h1>h2 h1=h2

18:05

3/2

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng trong tính toán dòng (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i d(cid:1195)n Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình (cid:255)(cid:1245)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng trong tính toán dòng (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i d(cid:1195)n

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

1 n

FWPP (cid:14) 2

(cid:57)(cid:1201)n t(cid:1237)c trung bình gi(cid:1267)a hai m(cid:1211)t c(cid:1203)t

(cid:84)

P2 (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187)

(cid:127) Thành ph(cid:1195)n áp l(cid:1269)c

(cid:32)

P 1

YA (cid:74) 11

(cid:32)

P 2

YA (cid:74) 2 2

).J

(cid:16)

(cid:14)

(cid:32)

l (cid:39)

1m (cid:14)

(cid:68) 1m (cid:14) gA2

Q (cid:68) m gA2

A 1

A 2

A 1

A 2

Q 2 1m (cid:14)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

sinL

(cid:32)

(cid:74)

(cid:11) (cid:12) (cid:74)(cid:84) (cid:32)

(cid:14) 2

Am+1

E0m

L)J (cid:39)(cid:16)

Q (cid:68) m 2 gA2 1m (cid:14)

hm+1 gi(cid:1191) thi(cid:1219)t

hm+1 tính

Ví d(cid:1257): (cid:48)(cid:1245)t kênh có n=0,02, i=0,0001, Q =50m3/s. Kênh có m(cid:1211)t c(cid:1203)t HCN nh(cid:1201)t và m(cid:1251) (cid:85)(cid:1245)ng d(cid:1195)n v(cid:1221) phía h(cid:1189) l(cid:1133)u, bm=4m, hm=3m, bm+1=10m. Bi(cid:1219)t (cid:39)Lm=100m, tính hm+1 và v(cid:1201)n t(cid:1237)c dòng ch(cid:1191)y trung bình gi(cid:1267)a hai m(cid:1211)t c(cid:1203)t. (cid:183) (cid:16)(cid:14)(cid:184)(cid:184) i( (cid:185) (cid:127) Thành ph(cid:1195)n tr(cid:1233)ng l(cid:1269)c

3.5

40.0

26.0

14.0

1.86

0.00065

3.88

-0.05

0.08

3.75

VLPk

F (cid:32) f

3.75

3.4

37.5

24.8

13.8

1.80

0.00075

3.88

-0.06

0.09

3.73

2/1

(cid:127) Thành ph(cid:1195)n ma sát

(cid:32)

(cid:74)(cid:32)

3.73

3.4

37.3

24.6

13.7

1.80

0.00075

3.88

-0.07

0.09

3.73

(cid:74) k

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

3/2

A 1

A 2

(cid:159)

8.1

0075

(cid:32)

LPJ

LJA

LPJR

(cid:32)

(cid:74)

1 02.0

1 n

(cid:14) 2

(cid:183) (cid:184) (cid:185) A P

297

298

= 2,03m/s (cid:159)

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình (cid:255)(cid:1245)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng trong tính toán dòng (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i d(cid:1195)n

(cid:85)

(cid:32)

(cid:127) Thành ph(cid:1195)n bi(cid:1219)n thiên

V (cid:39) x V/L

toàn ph(cid:1195)n c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1245)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng V (cid:39) t (cid:39)

Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 9.

(cid:84)

(cid:32)

QV (cid:32)

V (cid:39)

(cid:32)

(cid:74) g (cid:69) (cid:16)

V( (cid:69) 22

)V 11

(cid:39)(cid:85) (cid:74) g

MÔ HÌNH DÒNG CH(cid:1190)Y VÀ LAN TRUY(cid:1220)N CH(cid:1192)T TRONG KÊNH SÔNG

(cid:16)

(cid:32)

FWPP (cid:14) 2

A 1

A 2

A 1

A 2

(cid:74)

(cid:32)

(cid:69)

(cid:16)

(cid:69)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:16)

YA (cid:74) 11

YA (cid:74) 2 2

LS 0

V 22

V 11

Q (cid:74) g

A 1

A 2

A 1

(cid:14) 2 A 2

(cid:69)

(cid:14)

(cid:16)

Q (cid:74) g (cid:69)

(cid:32)

(cid:14)

V 11

YA 11

LS 0

V 22

YA 2 2

Q g Q

Q g 2 Q (cid:69) 2

(cid:69) 1

(cid:14) 2 (cid:14) 2 A 2

(cid:14) 2 A 2

A 1

(cid:14)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:14)

YA 2 2

YA 11

LS 0

(cid:14) 2

gA 2

gA 1

299

300

(cid:159)

18:05

1. Khái ni(cid:1227)m v(cid:1221) dòng không (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh (Unstable)

(cid:14)

O 1

(cid:32)

K H

Hòn D(cid:1193)u

Q(m3/s) h (m) 1 H là h.s(cid:1237)(cid:3)(cid:255)i(cid:1221)u hoà biên (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a các phân tri(cid:1221)u chính: (cid:38)(cid:1265)a Gianh 0

nh(cid:1201)t tri(cid:1221)u M(cid:1211)t Tr(cid:259)ng (cid:237) (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:1249)i K1 ; -1 (cid:57)(cid:458)ng Tàu t (h) nh(cid:1201)t tri(cid:1221)u M(cid:1211)t Tr(cid:259)ng elliptic O1 12 16 20 0 4 8 12

Lo(cid:1189)i th(cid:1259)y tri(cid:1221)u

bán nh(cid:1201)t tri(cid:1221)u chính (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:259)ng M2 1 2 3 N N-1

/

/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /

Bán nh(cid:1201)t tri(cid:1221)u (cid:255)(cid:1221)u Bán nh(cid:1201)t tri(cid:1221)u không (cid:255)(cid:1221)u Nh(cid:1201)t tri(cid:1221)u không (cid:255)(cid:1221)u Nh(cid:1201)t tri(cid:1221)u (cid:255)(cid:1221)u

Gi(cid:1247)i h(cid:1189)n c(cid:1259)a t(cid:1273) (cid:86)(cid:1237) C 0 ÷ 0,5 0,5 ÷ 2,0 2,0 ÷ 4,0 > 4,0

301

302

(cid:47)(cid:1269)c ly tâm (cid:47)(cid:1269)c h(cid:1193)p d(cid:1199)n c(cid:1259)a M.Tr(cid:259)ng

C P

(cid:32)

CP (cid:14)

(cid:47)(cid:1269)c li tâm

Các l(cid:1269)c t(cid:1189)o tri(cid:1221)u Nh(cid:1267)ng l(cid:1269)c tác d(cid:1257)ng lên m(cid:1243)i ph(cid:1195)n t(cid:1265) (cid:89)(cid:1201)t ch(cid:1193)t c(cid:1259)a Trái (cid:264)(cid:1193)t g(cid:1239)m:

(cid:47)(cid:1269)c li tâm

Tr(cid:1233)ng tâm chung

Vtrí m(cid:1247)i

(cid:32)

P M 0

(cid:127) L(cid:1269)c tr(cid:1233)ng tr(cid:1133)(cid:1249)ng (Không(cid:3)(cid:255)(cid:877)i trên b(cid:857) (cid:80)(cid:847)t => (cid:69)(cid:871) qua) (cid:127) L(cid:1269)c h(cid:1193)p d(cid:1199)n c(cid:1259)a M(cid:1211)t Tr(cid:259)ng, M(cid:1211)t Tr(cid:1249)i (cid:127) L(cid:1269)c ly tâm hình thành khi các h(cid:1227) Trái (cid:264)(cid:1193)t (cid:237) (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:259)ng hay Trái (cid:264)(cid:1193)t (cid:237) (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:1249)i quay quanh nh(cid:1267)ng tr(cid:1233)ng tâm chung (cid:47)(cid:1269)c h(cid:1193)p d(cid:1199)n c(cid:1259)a M.Tr(cid:259)ng lên m(cid:1245)t h(cid:1189)t (cid:81)(cid:1133)(cid:1247)c kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231): (cid:55)(cid:1189)i tâm Trái (cid:264)(cid:1193)t 1) L(cid:1269)c ly tâm

2 g (cid:85) E

M 2 r

2 g (cid:85) M 81

g 291600

0,73 R(cid:55)(cid:264)

(cid:47)(cid:1269)c li tâm

(VTr(cid:255)(cid:1195)u)

(cid:57)(cid:1231) trí ban (cid:255)(cid:1195)u

O (T(cid:264)(cid:1193)t) M (M.tr(cid:259)ng) P

(cid:32)

P M p

M ) 60( (cid:85) M là kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng M.Tr(cid:259)ng; r là kho(cid:1191)ng cách t(cid:1263) tâmT(cid:264) t(cid:1247)i MTr(cid:259)ng; (cid:85)là bán kính trái (cid:255)(cid:1193)t, E kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng Trái (cid:264)(cid:1193)t. g 301401

2 Mg (cid:85) 2 81()61( r

)

(cid:37)(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t T(cid:264)(cid:1193)t

(cid:32)

P S 0

(cid:57)(cid:1231) trí m(cid:1247)i

2 g (cid:85) .23(

g 3243 1644 ,

E E

333 . 000 2 ) 400 (cid:85)

(cid:55)(cid:1189)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m xa nh(cid:1193)t Trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t T(cid:264)(cid:1193)t: A -> A', B -> B'

(cid:11)(cid:264)ang (cid:255)(cid:1261)ng (cid:1251) (cid:69)(cid:1203)c c(cid:1269)c)

(cid:32)

P S p

(cid:47)(cid:1269)c h(cid:1193)p d(cid:1199)n c(cid:1259)a M.Tr(cid:1249)i lên (cid:80)(cid:1245)t kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231):

304

2 g (cid:85) .23(

g 4649 1644 ,

000 333 . E 2 ) 401 E (cid:85)

(cid:47)(cid:1269)c li tâm (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m A // l(cid:1269)c li tâm t(cid:1189)i B // MO (cid:47)(cid:1269)c li tâm (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m A = l.li tâm t(cid:1189)i B = llt t(cid:1189)i O ... (cid:47)(cid:1269)c li tâm (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m A' // l(cid:1269)c li tâm t(cid:1189)i B' // M'O' ... 303

18:05

cos(

(cid:32)

(cid:14)

(cid:16)

Hf i

tq i

)u i

)g i

Lý thuy(cid:1219)t phân tích (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u hòa th(cid:1259)y tri(cid:1221)u 9.4. Thuy(cid:855)t t(cid:429)nh h(cid:869)c th(cid:895)y tri(cid:857)u (Newton)

(cid:166)

n,1i (cid:32)

(cid:58)

Gi(cid:1191) thi(cid:1219)t (cid:47)(cid:1247)p n(cid:1133)(cid:1247)c dày (cid:255)(cid:1221)u (cid:47)(cid:1269)c tr(cid:1233)ng tr(cid:1133)(cid:1249)ng T(cid:264) lên ph(cid:1195)n t(cid:1265) n(cid:1133)(cid:1247)c = l(cid:1269)c t(cid:1189)o tri(cid:1221)u.

(cid:16)(cid:32)(cid:93)

(cid:58) g

(cid:47)(cid:1269)c t(cid:1189)o tri(cid:1221)u

(cid:93)

zt là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao m(cid:1269)c n(cid:1133)(cid:1247)c t(cid:1189)i th(cid:1249)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m t; z0 là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao m(cid:1269)c n(cid:1133)(cid:1247)c bình (s(cid:1237) 0 tr(cid:1189)m hay s(cid:1237) 0 (cid:255)(cid:1245) sâu); fi và (V0+u)i là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh biên (cid:255)(cid:1245) và góc c(cid:1259)a sóng tri(cid:1221)u th(cid:1261) i, Hi là biên (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a sóng tri(cid:1221)u i; qi là v(cid:1201)n t(cid:1237)c c(cid:1259)a sóng tri(cid:1221)u i; gi là góc pha ban (cid:255)(cid:1195)u c(cid:1259)a sóng i; n là s(cid:1237) sóng.

(cid:264)(cid:1245) cao tri(cid:1221)u t(cid:429)nh

)

{

(cid:93)

(cid:71)

(cid:77)

(cid:32)

sin31( (cid:16)

sin31)( (cid:16)

2 (cid:85) 3

1 6

kM gr

2sin

Acos

cos

}A2

(cid:14)

(cid:77)

(cid:71)

(cid:14)

(cid:77)

(cid:71)

3 2 1 2

1 2

Tên phân tri(cid:1221)u

A: góc gi(cid:1249) (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:259)ng (cid:71): (cid:264)(cid:1245) xích v(cid:429) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i (cid:77): V(cid:429)(cid:3)(cid:255)(cid:1245)(cid:3)(cid:255)(cid:1231)a lý

305

306

150

(cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:259)ng chính (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:259)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng elliptic l(cid:1247)n (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:1249)i chính (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:259)ng (cid:237) (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:1249)i (cid:255)(cid:1245) thiên (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:259)ng chính (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:259)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng elliptic l(cid:1247)n (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:1249)i chính (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:259)ng (cid:237) (cid:48)(cid:1211)t Tr(cid:1249)i (cid:255)(cid:1245) thiên T.(cid:255)(cid:1245) góc (cid:11)(cid:255)(cid:1245)/h) 28,98410 28,43973 30,00000 30,08214 13,94304 13,39867 14,95893 15,04107 Ký hi(cid:1227)u sóng M2 N2 S2 K1 O1 Q1 P1 K2

100

)

Phân tích (cid:255)(cid:76)(cid:857)u hòa th(cid:895)y tri(cid:857)u b(cid:841)ng p.pháp bình ph(cid:769)(cid:767)ng t(cid:873)i thi(cid:859)u

cos(

)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:16)

R i

tq i

(cid:93) i

(cid:166)

-50

Hf i i g (cid:16)

(cid:14)

R (cid:32) i (cid:32)(cid:93) i

V( 0

n,1i (cid:32)

-100

-150

m c ( c (cid:1247) (cid:1133) n c (cid:1269) (cid:48)

cos(

sin(

(cid:32)

(cid:14)

(cid:64) )

)tq i

(cid:93) i

R) (cid:14) i

)tq i

(cid:93) i

(cid:62) R i

-200

(cid:166)

n,1i (cid:32)

-250

Zo (M(cid:1269)c n(cid:1133)(cid:1247)c quan tr(cid:1203)c) ^ Z (M(cid:1269)c n(cid:1133)(cid:1247)c mô ph(cid:1235)ng)

Th(cid:1249)i gian

-300

1 : h 0

2 : h 6

6 : h 0

7 : h 6

cos(

) (cid:32)(cid:93) i

x i1

3 : h 2 1

4 : h 8 1

8 : h 2 1

9 : h 8 1

1 1 : h 0

2 1 : h 6

6 1 : h 0

7 1 : h 6

1 2 : h 0

2 2 : h 6

6 2 : h 0

7 2 : h 6

1 3 : h 0

3 1 : h 2 1

4 1 : h 8 1

8 1 : h 2 1

9 1 : h 8 1

3 2 : h 2 1

4 2 : h 8 1

8 2 : h 2 1

9 2 : h 8 1

sin(

(cid:32)

(cid:14)

(cid:64)

(cid:62) cos(

xtq ) i

xtq ) i i 1

(cid:166)

sin(

) (cid:32)(cid:93) i

1 (cid:32)

P.trình tuy(cid:1219)n tính v(cid:1247)i các bi(cid:1219)n là x1i và x2i

(cid:38)(cid:1195)n tìm

Y = a0 + a1x1 + a2x2 + ... + anxn

(cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) góc (0/h) 28.9841042 15.0410686 13.9430356 30.0000000 0.0410686 ... 42.9271398

Hi (cm) 76.07120 59.36825 44.57975 30.09205 20.67649 ... 1.94380

gi (0) 63.76976 -33.73985 -82.60097 107.23598 -86.21850 ... 179.61837

Ký hi(cid:1227)u m2 k1 o1 s2 sa ... mo3

cot cot

g g

x 2 x

(cid:32)

( ) (cid:32)(cid:93) i ( ) (cid:32)(cid:93) 1

x 1 / i x / 11

aa / 1

a0 (cid:217) z0 a1 (cid:217) x11; a2 (cid:217) x21; .... x1 (cid:217) cos(q1t); x1 (cid:217) sin(q1t); ...

STT 1 2 3 4 5 .. 18 z0 = – 24 cm

307

308

=>(cid:93)1 => Ri => Hi

18:05

2. H(cid:1227) ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình St. Venant

h t(cid:1189)i 1-1 thay (cid:255)(cid:1241)i sau tgian dt

t + dt t

Q t(cid:1189)i 2-2 thay (cid:255)(cid:1241)i sau tgian dt

Th(cid:1223) tích ch(cid:1191)y vào và ra trên (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n kênh trong dt:

qds

(cid:16)

Q (cid:119) s (cid:119)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

qds

Bds

(cid:16)

(cid:32)

Q (cid:119) s (cid:119)

h (cid:119) t (cid:119)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) dt (cid:14)(cid:184) (cid:185)

Bds

Bi(cid:1219)n thiên th(cid:1223) tích trong cùng th(cid:1249)i gian (cid:255)ó là:

(cid:14)

(cid:32)

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình liên t(cid:1257)c

(cid:32)

(cid:14)

1 B

q B

z (cid:119) t (cid:119)

Q (cid:119) s (cid:119)

1 B

q B

h (cid:119) t (cid:119) Q (cid:119) s (cid:119)

h (cid:119) t (cid:119)

309

310

<=>

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình (cid:255)(cid:1245)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng trong tính toán dòng (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i d(cid:1195)n 2. H(cid:1227) ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình St. Venant

(cid:14)

P (cid:119) s (cid:119)

(cid:84)

(cid:85)

(cid:32)

trong dòng (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh

(cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) (cid:187) 1 2

(cid:127) Thành ph(cid:1195)n bi(cid:1219)n thiên

V (cid:39) x V/L

(cid:84)

(cid:135) (cid:264)(cid:1245) (cid:71)(cid:1237)c (cid:255)áy kênh r(cid:1193)t nh(cid:1235) i<<1 (cid:127) Áp su(cid:1193)t trên m(cid:1211)t (cid:1133)(cid:1247)t phân b(cid:1237)

(cid:32)

QV (cid:32)

V (cid:39)

theo quy lu(cid:1201)t th(cid:1259)y t(cid:429)nh

(cid:32)

(cid:74) g (cid:69) (cid:16)

V( (cid:69) 22

)V 11

(cid:39)(cid:85) (cid:74) g

(cid:16)

(cid:32)

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình (cid:255)(cid:1245)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:127) Q bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i ch(cid:1201)m (cid:127) S(cid:1261)c c(cid:1191)n th(cid:1259)y l(cid:1269)c gi(cid:1237)ng nh(cid:1133) RJ 0 (cid:74)(cid:87) (cid:32) toàn ph(cid:1195)n c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1245)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng V (cid:39) t (cid:39) x

FWPP (cid:14) 2

dA y

A 1

A 2

A 1

A 2

(cid:74)

(cid:32)

(cid:69)

(cid:16)

(cid:69)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:16)

YA (cid:74) 11

YA (cid:74) 2 2

LS 0

V 22

V 11

Q (cid:74) g

A 1

A 2

A 1

(cid:14) 2 A 2

Pb: áp l(cid:1269)c thành kênh lên kh(cid:1237)i cl(cid:1235)ng theo ph(cid:1133)(cid:1131)ng s

(cid:69)

(cid:14)

(cid:16)

Q (cid:74) g (cid:69)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:85)

(cid:14)

P (cid:16)(cid:32)

(cid:14)

V 11

YA 11

LS 0

V 22

YA 2 2

dVu s

PWF b

(cid:179)

d dt

P (cid:119) s (cid:119)

(cid:183) (cid:16)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

Q g Q

Q g 2 Q (cid:69) 2

(cid:69) 1

(cid:14) 2 (cid:14) 2 A 2

(cid:14) 2 A 2

A 1

(cid:14)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:14)

YA 2 2

YA 11

LS 0

(cid:14) 2

gA 2

gA 1

311

312

(cid:159)

18:05

P (cid:16)(cid:32)

(cid:14)

P (cid:16)(cid:32)

(cid:14)

(cid:85)

(cid:14)

(cid:85)

(cid:14)

dVu s

PWF b

dVu s

PWF b

(cid:179)

d dt

P (cid:119) s (cid:119)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:16)(cid:184) (cid:185)

2. H(cid:1227) ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình St. Venant 2. H(cid:1227) ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình St. Venant

h-y

sin(

Ads

(cid:32)

Ads (cid:74)

) (cid:32) (cid:74)(cid:84)

(cid:14)

(cid:85)

(cid:68)

(cid:14)

(cid:32)

dVu s

P (cid:119) s (cid:119)

(cid:179)

Q A

d dt

(cid:119) s (cid:119)

Q (cid:119) t (cid:119)

(cid:183) (cid:16)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:186) dsqu (cid:187) (cid:188)

(cid:170) (cid:68)(cid:85) (cid:171) 0 (cid:172)

dAy

(cid:84)

(cid:127) Tr(cid:1233)ng l(cid:1269)c (cid:127) S(cid:1237) (cid:75)(cid:1189)ng bi(cid:1219)n thiên toàn ph(cid:1195)n c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1245)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

dA)yh( y

h ]A)yh[( 0y

dyA y

h (cid:179) 0

h (cid:179)(cid:32) (cid:74) 0

(cid:173) (cid:74) (cid:174) (cid:175)

(cid:189) )yh(dA (cid:190) (cid:191)

B (cid:119)

dsdy

udv

vdu

(cid:32)

(cid:16)

dP b

(cid:179)

y s (cid:119)

h (cid:74) (cid:179) 0 Ay là dt mc (cid:753)(cid:867)t (cid:881)ng v(cid:867)i (cid:255)(cid:865) sâu y h

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:32)(cid:74) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) )yh( (cid:16) (cid:185)

(cid:74)

A (cid:74)

(cid:14)

(cid:32)

dyA y

h-y

B (cid:119)

(cid:179)

(cid:179) (cid:74)

A (cid:119) y s

h (cid:119) s (cid:119)

(cid:119)

P (cid:119) s (cid:119)

(cid:119) s (cid:119)

(cid:183) (cid:184) (cid:32)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

dyds

(cid:16)

y s (cid:119)

h P (cid:74) (cid:32) (cid:179) b 0

(cid:14)

P (cid:119) s (cid:119)

Pds

Pds (cid:87)

(cid:127) Áp l(cid:1269)c trên m(cid:1211)t c(cid:1203)t (cid:1133)(cid:1247)t (cid:127) Áp l(cid:1269)c c(cid:1259)a (cid:255)áy kênh lên lòng (cid:71)(cid:1199)n theo h(cid:1133)(cid:1247)ng s

(cid:32)

2 s

(ds

)dy

dsdy

(cid:16)

(cid:32)

)yh( (cid:16)

(cid:84)

P b

A (cid:119) y s

A (cid:119) y s (cid:119)

(cid:119)

h (cid:74) (cid:179) 0

h (cid:74) (cid:32) (cid:179) 0

(cid:170) (cid:74) (cid:171) (cid:172)

h (cid:186) (cid:16)(cid:187) (cid:188) 0

2(cid:32)

(cid:32)

A (cid:74)

QQ 2 RCA

QQ 2 2 RCA

313

314

(cid:127) L(cid:1269)c ma sát v(cid:1247)i lòng d(cid:1199)n RJPds (cid:74) (cid:32)

(cid:14)

Các thành ph(cid:1195)n trong lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t trong h(cid:1227) th(cid:1237)ng kênh sông 2. H(cid:1227) ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình St. Venant

P (cid:119) s (cid:119)

(cid:84)

(cid:85)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

dVu s

PWF b

(cid:179)

d dt

P (cid:119) s (cid:119)

(cid:183) (cid:16)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

Khu(cid:1219)ch tán phân t(cid:1265) (Molecular diffusion)

vQ(

(cid:68)

qu) (cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:68)(cid:159)

QQ 2 2 RCA

h (cid:119) s (cid:119)

(cid:119) s (cid:119)

Q (cid:119) t (cid:119)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) gA (cid:168) (cid:169)

(cid:119)

(cid:16)

i (cid:16)(cid:32)

(cid:16)

i (cid:16)(cid:32)

i (cid:16)(cid:32)(cid:16)

z s

(cid:119) (cid:119)

)a( s (cid:119)

)z( s (cid:119)

(cid:14)

(cid:16)

(cid:32)

qu q

Q A

)z( s (cid:119) QQ 2 2 RCA

Q (cid:119) t (cid:119)

(cid:119) s (cid:119)

)az( (cid:119) (cid:16) s (cid:119) z (cid:119) s (cid:119)

h (cid:119) s (cid:119) (cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:14)

(cid:16)

0qu (cid:32) 0

QQ 2 2

Q A

Q (cid:119) t (cid:119)

(cid:119) s (cid:119)

z (cid:119) s (cid:119)

RCA

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:75)(cid:1227) ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình Saint-Venant

(cid:32)

(cid:14)

(cid:32)

h (cid:119) t (cid:119)

z (cid:119) t (cid:119)

1 B

q B

z (cid:119) t (cid:119)

Q (cid:119) s (cid:119)

315

316

vì

18:05

Các thành ph(cid:1195)n trong lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t trong h(cid:1227) th(cid:1237)ng kênh sông 1. Các thành ph(cid:1195)n trong lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t trong h(cid:1227) th(cid:1237)ng kênh sông

Chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng t(cid:1195)ng

Khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i (turbulent diffusion)

Khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i

'VV (cid:32)

Khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i hay xoáy eddy sinh ra do s(cid:1269) khác bi(cid:1227)t v(cid:1221) (cid:89)(cid:1201)n t(cid:1237)c gi(cid:1267)a các l(cid:1247)p ((cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1203)t v(cid:1221) (cid:89)(cid:1201)n t(cid:1237)c, shear)

Phân tán

'VVV (cid:14)(cid:32)

(cid:54)(cid:1269) khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i có b(cid:1201)c l(cid:1247)n h(cid:1131)n s(cid:1269) khu(cid:1219)ch tán phân t(cid:1265) và cùng (cid:89)(cid:1247)i dòng trung bình thì(cid:3)(cid:255)ây là các y(cid:1219)u t(cid:1237) (cid:87)(cid:1189)o nên s(cid:1269) phân tán.

317

318

1. Các thành ph(cid:1195)n trong lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t trong h(cid:1227) th(cid:1237)ng kênh sông 3. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

9 8 7 6 5 4 3

6 6 6 6 6 6 6

a) Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng khu(cid:1219)ch tán Chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng t(cid:1195)ng

fD: Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng khu(cid:1219)ch tán r(cid:1237)i qua 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231)

(cid:16)(cid:32)

f D

C (cid:119) x (cid:119)

di(cid:1227)n tích trong 1 giây D: H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán [s-1m-2]

(cid:159) (cid:127) T(cid:1189)i các l(cid:1247)p (cid:255)(cid:1245) sâu nh(cid:1193)t (cid:255)(cid:1231)nh, trong kho(cid:1191)ng th(cid:1249)i gian không dài thì dòng trung bình t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh v(cid:1221) (cid:75)(cid:1133)(cid:1247)ng và t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i là chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng t(cid:1195)ng x 0 Phân tán (dispersion)

(cid:14)

b) Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng qua m(cid:1211)t c(cid:1203)t (cid:127) K(cid:1219)t h(cid:1255)p các d(cid:1189)ng chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng: T(cid:1195)ng + Khu(cid:1219)ch tán phân t(cid:1265) + Chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng r(cid:1237)i gây nên s(cid:1269) phân b(cid:1237) (cid:79)(cid:1189)i n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t hòa tan và(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i là phân tán.

F D C.v.A

(cid:32)

FF (cid:32) V F V

(cid:14)

F (cid:119) x (cid:119)

f.A

(cid:32)

(cid:16)(cid:32)

F D

(1)

C (cid:119) x (cid:119)

'VVV (cid:14)(cid:32)

(2)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:11) vCAF

(cid:12)

C (cid:119) x (cid:119)

319

320

F[g/s]: Kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m (cid:255)i qua (cid:80)(cid:1211)t c(cid:1203)t trong 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) tgian là 1s

18:05

F (Flux)

3. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t 3. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

(cid:14)

F (cid:119) x (cid:119)

A C v

AD(

)

(cid:32)

(cid:14)

vCAF

(cid:32)

(cid:16)

dx x

(cid:11)

(cid:12)

(cid:14)

C (cid:119) x (cid:119)

F (cid:264)áy kênh

(cid:119) x (cid:119)

F (cid:119) x (cid:119)

c) PT lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t c) PT lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

C (cid:119) x (cid:119) Khu(cid:1219)ch tán

QC (cid:119) x (cid:119) Bình (cid:79)(cid:1133)u

)AC( (cid:119) t (cid:119) Bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i (cid:255)(cid:1231)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng

)

( (cid:119)

)dx

(

s)Adx

(cid:14)

(cid:32)

F(F (cid:16)

(cid:14)

s là s(cid:1269) thay (cid:255)(cid:1241)i kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m trong 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1223) tích và trong 1 (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1249)i gian

F (cid:119) x (cid:119)

AD(

(cid:14)

x (cid:39)

(cid:32)

xsAx) (cid:14) (cid:39)

(cid:39)

)xCA( (cid:119) (cid:39) t (cid:119)

QC (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

(1) Chuy(cid:1223)n hóa (2) Theo (cid:255)(cid:1231)nh lu(cid:1201)t b(cid:1191)o toàn kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng: (cid:42)(cid:1233)i V là th(cid:1223) tích gi(cid:1267)a 2 m(cid:1211)t c(cid:1203)t

(cid:16)(cid:32)

(cid:14)

AdxC t (cid:119) )AC( (cid:119) t (cid:119)

F (cid:119) x (cid:119)

(cid:159)

x (cid:39)

Sx (cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

)QC( (cid:119) x (cid:119)

VC (cid:119) t (cid:119)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:39) (cid:184) (cid:185)

AD(

)

(cid:16)(cid:32)

(cid:14)

)AC( (cid:119) t (cid:119)

AvC (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

(cid:159) (cid:159)

)

AD(

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

)AC( (cid:119) t (cid:119)

QC (cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

321

322

(cid:159) S là s(cid:1269) thay (cid:255)(cid:1241)i kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m trong kh(cid:1237)i th(cid:1223) tích gi(cid:1267)a 2 (cid:80)(cid:1211)t c(cid:1203)t trong 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1249)i gian

4. Gi(cid:1191)i hpt lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t 3. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

(cid:43)(cid:1227) ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình trong mô ph(cid:1235)ng lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

(cid:14)

(cid:32)

- S(cid:1131)(cid:3)(cid:255)(cid:1239) (cid:1197)n

Chuy(cid:1223)n pt vi phân thành các pt (cid:255)(cid:1189)i s(cid:1237)

1 B

q B

h (cid:119) t (cid:119)

Q (cid:119) s (cid:119)

(cid:75)(cid:1227) ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình Saint-Venant

- S(cid:1131)(cid:3)(cid:255)(cid:1239) hi(cid:1227)n

(cid:14)

(cid:16)

0qu (cid:32) 0

QQ 2 2

Q A

Q (cid:119) t (cid:119)

z (cid:119) s (cid:119)

(cid:119) s (cid:119)

RCA

(cid:183) (cid:184) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

Gi(cid:1191)i h(cid:1227) pt St. Venant theo pp sai phân

(cid:14)

(cid:32)

Sx (cid:14)

x (cid:39)

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

VC (cid:119) t (cid:119)

)QC( (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:39) (cid:184) (cid:185)

Link

323

324

Gi(cid:1191)i pt lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t theo pp th(cid:1223) tích h(cid:1267)u h(cid:1189)n

18:05

(cid:14)

(cid:32)

4. Gi(cid:1191)i hpt lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

1 B

q B

z (cid:119) t (cid:119)

Q (cid:119) s (cid:119)

N-1

(cid:119)

(cid:32)

(cid:14)

Gi(cid:1191)i h(cid:1227) pt St. Venant theo s(cid:1131)(cid:3)(cid:255)(cid:1239) hi(cid:1227)n

/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /

(cid:14)

(cid:32)

z )AV( (cid:119) s t (cid:119) (cid:119) V V (cid:68) (cid:119) (cid:68) 0 (cid:14) t g g (cid:119)

V (cid:119) s (cid:119) z

VV 2 RC z

z (cid:119) s (cid:119) (cid:16)

2/1j (cid:16)

1n (cid:14) 2/1j (cid:14)

(cid:32)

2/1j (cid:14)

(cid:54)(cid:1131)(cid:3)(cid:255)(cid:1239)(cid:3)(cid:255)ánh s(cid:1237) (cid:80)(cid:1211)t c(cid:1203)t

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

2/1j (cid:14)

(cid:16)

t (cid:39) VA j

(cid:32)

VA 1j1j (cid:14) (cid:14) s (cid:39)

z (cid:119) (cid:167) (cid:168) t (cid:119) (cid:169) AV (cid:119) (cid:183) (cid:184) s (cid:119) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

1j (cid:14)

z (cid:119)

(cid:16)

2/1j (cid:14) V

(cid:16)

1n (cid:14) 2/1j (cid:14)

1n (cid:14) 2/1j (cid:16)

1n (cid:14) j

(cid:32)

(cid:54)(cid:1131)(cid:3)(cid:255)(cid:1239) sai phân

j s (cid:119)

s (cid:39)

V (cid:119) t (cid:119)

t (cid:39)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:32)(cid:184) (cid:185) j

325

326

Note: ch(cid:1229) (cid:86)(cid:1237) tgian n (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c b(cid:1235) qua; A, B, R và C tính v(cid:1247)i h (cid:1251) th(cid:1249)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m n.

n n

(cid:119)

(cid:39)t (cid:39)t

(cid:119)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:84).(cid:39)t (cid:84).(cid:39)t

z t

1 B

)Q( s (cid:119)

(cid:119) (cid:119)

n-1 n-1

(cid:39)s/2 (cid:39)s/2

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

QQ 2

(cid:68) 0 g

z )AV( (cid:119) s t (cid:119) (cid:119) V V (cid:119) (cid:68) (cid:14) t g (cid:119)

V (cid:119) s (cid:119)

z (cid:119) s (cid:119)

VV 2 RC

(cid:57)(cid:851) trí sai (cid:57)(cid:851) trí sai phân phân

(cid:39)s (cid:39)s

Q A

Q (cid:119) t (cid:119)

z (cid:119) s (cid:119)

(cid:119) s (cid:119)

(cid:183) (cid:184) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

j+1 j+1

j j Q

(cid:16)

(cid:39)

(cid:16)

(cid:39)

(cid:16)

z (cid:39)

1j (cid:16)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:16)

(cid:32)

VV (cid:16) (cid:12) j

(cid:11) V

V (cid:12)

1 B

1j (cid:14) s (cid:39)

(cid:14) (cid:16) 1j t2 (cid:39)

z (cid:119) t (cid:119)

(cid:68) g2

V (cid:68) g

s (cid:39)

1j (cid:14) s (cid:39)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

1j (cid:14)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:32)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:170) (cid:11) V (cid:171) (cid:171) (cid:172)

(cid:39)

1j (cid:16)

(cid:14)

(cid:16)

(cid:14)

* j

* 1j (cid:14)

1j (cid:14)

(cid:167) (cid:168) (cid:84) (cid:168) (cid:169) (cid:62) Q(V (cid:39)(cid:84)

(cid:32)

(cid:16)

V (cid:119) s (cid:119) (cid:11) V2

1n (cid:14) j

VV j

(cid:12)j

1N (cid:16)

Q A

(cid:119) x (cid:119)

(cid:14) (cid:16) (cid:39) 1j t2 (cid:39)

Q (cid:119) t (cid:119)

Q (cid:119) s (cid:119) (cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:32)

VV 2 RC

1 2 RC

)

V (cid:68) g

V (cid:16) s (cid:39)

(cid:186) (cid:187) (cid:187) (cid:188) (cid:264)(cid:76)(cid:1223)m (cid:255)(cid:1195)u ho(cid:1211)c cu(cid:1237)i kênh V V (cid:68) (cid:119) s g (cid:119)

1n (cid:14) j

n j

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:32)(cid:184)(cid:184) (cid:185)

z (cid:39)

* B 2/1j (cid:14) (cid:183) 1 (cid:184) (cid:32)(cid:184) s (cid:39) (cid:185) z (cid:39) (cid:16)

(cid:16)

Th(cid:1249)i gian

(cid:16) (cid:16)

(cid:32)

(cid:14)

1j (cid:14) s (cid:39) (cid:64))QQ(V)Q (cid:39) (cid:39)(cid:84) * f (cid:32) (cid:14) j * f (cid:32) j

f(5.0 n f j

* gA 2/1j (cid:14)

z (cid:119) x (cid:119)

(cid:186) (cid:187) (cid:188)

(cid:170) (cid:84) (cid:171) (cid:172)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:16)

t (cid:39)

VA j

f3(5.0

)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

VV j j 2 RC

* j

n j

1n (cid:16) j

(cid:32)

(cid:16)

1j (cid:14) s (cid:39) f (cid:39)

(cid:32)

(cid:14)

1n (cid:14) j

1j (cid:14) s (cid:39) n f j

1n (cid:14) 2/1j (cid:14)

2/1j (cid:14)

1n (cid:32)(cid:14) j

VA 1j1j (cid:14) (cid:14) s (cid:39)

2/1j (cid:14)

1j (cid:14)

Gi(cid:1191)i h(cid:1227) pt St. Venant theo s(cid:1131)(cid:3)(cid:255)(cid:1239) hi(cid:1227)n Gi(cid:1191)i hpt St. Venant theo s(cid:1131)(cid:3)(cid:255)(cid:1239) sai phân (cid:1197)n

(cid:14)

Không gian

(cid:68) 0 tg (cid:39)

V2 j 2 RC

(cid:14)

Q( (cid:39)

(cid:39)

Q( (cid:39)

(cid:32)

(cid:14)

)Q j

* 2/1j (cid:14)

1j (cid:14)

min(

)

t (cid:39) (cid:100)

/s (cid:79)(cid:39)

CFL (Courant-Friedrichs-Levy)

QQ 2

) 3/4

1 2

(cid:186) )Q (cid:187)(cid:188) j

(cid:84) (cid:170) (cid:171)(cid:172) 2

n(g (cid:11) R

(cid:12)

2/1j (cid:14)

cV (cid:114)(cid:32)(cid:79)

B/gA

c (cid:32)

327

328

(cid:84): tr(cid:1233)ng s(cid:1237) tgian (0,5(cid:100)(cid:84)(cid:100)1

18:05

n n

(cid:39)t (cid:39)t

z (cid:39)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:32)

Qg (cid:39) 1

(cid:84).(cid:39)t (cid:84).(cid:39)t

z (cid:39)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:32)

Qg (cid:39) 1

n-1 n-1

j g

(cid:16)

(cid:14)

(cid:32)

z (cid:39) 4

1j (cid:14) gQg (cid:14) j

(cid:39) 3

Qg (cid:39) 1 z (cid:39) 4

1j 2 (cid:14) Qg (cid:39) (cid:14) 5

1j (cid:14)

z (cid:39) (cid:173) (cid:176) (cid:174) (cid:176)(cid:175)

j g

(cid:16)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:39)s/2 (cid:39)s/2

z (cid:39) 4

1j (cid:14) gQg (cid:14) j

(cid:39) 3

Qg (cid:39) 1 z (cid:39) 4

1j 2 (cid:14) Qg (cid:39) (cid:14) 5

1j (cid:14)

z (cid:39) (cid:173) (cid:176) (cid:174) (cid:176)(cid:175)

(cid:57)(cid:851) trí sai (cid:57)(cid:851) trí sai phân phân

(cid:39)s (cid:39)s

6 (cid:43)(cid:1227) có 2(N-1) ptrình v(cid:1247)i 2N (cid:1197)n s(cid:1237) (cid:86)(cid:1217)(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c gi(cid:1191)i cùng v(cid:1247)i 2(cid:3)(cid:255)k biên, Gi(cid:1191)i theo pp truy (cid:255)(cid:88)(cid:1241)i:

j j

j+1 j+1

(cid:16)

1n (cid:14) 2/1j (cid:14)

1n (cid:14) 2/1j (cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

j j )Q j

1j (cid:14)

(cid:79)

(cid:32)

Gi(cid:1191)i hpt St. Venant theo s(cid:1131)(cid:3)(cid:255)(cid:1239) sai phân (cid:1197)n Gi(cid:1191)i hpt St. Venant theo s(cid:1131)(cid:3)(cid:255)(cid:1239) sai phân (cid:1197)n

s (cid:39)

(cid:79) * B 2/1j (cid:14)

(cid:84) * B 2/1j (cid:14)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:14)

z (cid:39)

(cid:32)

p j3

ffr

)

(cid:32)

(cid:14)

V (cid:79)(cid:84)

(cid:14)

(cid:84)

(cid:32)

(cid:79)(cid:84)

* 1j (cid:14)

ffr

)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:84)

(cid:264)(cid:1211)t

* A 2/1j (cid:14)

j1j4 (cid:16)

(cid:14)

* V (cid:79)(cid:84) (cid:14) j

gg j1

g(gp j1

)g j3

j Q

(cid:32)

1j (cid:14) z (cid:14) (cid:39)

j3 p j1

z (cid:39) (cid:173) (cid:176) (cid:174) (cid:39) (cid:176)(cid:175)

ffr

(cid:16)(cid:32)

(cid:16)

(cid:79)

* )QV j

)z j

)Q j

* QV( 1j (cid:14)

1j (cid:14)

* gA 2/1j (cid:14)

1j (cid:14)

gg(p

(cid:14)

(cid:16)

(cid:14)

g(p)gg (cid:16)

(cid:14)

j4j2

)gg j4j1

1j2

(cid:32)(cid:14)

j6 g

j1 (cid:14)

j3j2 (cid:16)

(cid:14)

j6j1 g(gp j1

2/1j (cid:14)

ffr

t (cid:32) (cid:39)

/t2 (cid:39)(cid:39)(cid:79)(cid:32) s

* 2/1j (cid:14)

2 ) 3/4

j2 )g j3 gg

(cid:16)

(cid:14)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:12)

p j4

n(g (cid:11) * R 2/1j (cid:14)

p 1j1

(cid:32)(cid:14)

j2j5 g (cid:14)

j6j1 (cid:16)

j5 (cid:14)

j4 gg

j5 g(p j1 (cid:16)

j4j1 )gg (cid:14) j4j1 (cid:14)

(cid:14)

j4j1

g(gp j1j2 g(gp j1

)g j3 )g j3

j3 g(gp j1j1

j4j1

)g j3

Biên

(giá tr(cid:851) biên)

p;0

(cid:32)

(cid:39)(cid:32)

p j1

Q 1

Cho j ch(cid:1189)y t(cid:1263) N-1 t(cid:1247)i 1, ta l(cid:1195)n l(cid:1133)(cid:1255)t tính n(cid:1237)t các giá tr(cid:1231) (cid:87)(cid:1189)i các m(cid:1211)t c(cid:1203)t

329

330

Tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p biên (cid:255)(cid:1195)u dòng là Q

Qup Aup

Qdn Adn

i 0Q (cid:32)

(cid:166)

(cid:14)

(cid:32)

x (cid:39)

Sx (cid:14)

1i (cid:32)

VC (cid:119) t (cid:119)

)QC( (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:39) (cid:184) (cid:185)

(cid:14)

(cid:32)

0QQQ (cid:16) 2

1n (cid:14) CV

n CV

(cid:16)

1n (cid:32)(cid:14)

(cid:14)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:39)

* up

CQ dn

* up

AD dn

AD up up

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:170) CQt (cid:171) up (cid:172)

(cid:186) (cid:14)(cid:187) (cid:188)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

2 U i g2

2 j g2

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình cân b(cid:1205)ng t(cid:1189)i nút Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t trong sông (cid:69)(cid:1205)ng sai phân h(cid:1267)u h(cid:1189)n

z (cid:32) i

Vn+1 Th(cid:1223) tích n(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a ô tính toán (cid:1251) b(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1249)i gian ti(cid:1219)p theo (m3) Vn Th(cid:1223) tích n(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a ô tính toán (cid:1251) b(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1249)i gian hi(cid:1227)n t(cid:1189)i (m3) Cn+1 (cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m (cid:1251) b(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1249)i gian ti(cid:1219)p theo (m3) (cid:49)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m (cid:1251) b(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1249)i gian hi(cid:1227)n t(cid:1189)i (m3) Cn

(cid:32)

0CQ i

(cid:166)

1i (cid:32)

331

332

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình cân b(cid:1205)ng t(cid:1189)i nút

18:05

(cid:119)

(cid:14)

(cid:32)

C (cid:119) t (cid:119)

)QC( xA (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

Gi(cid:1191)i pt lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t theo pp th(cid:1223) tích h(cid:1267)u h(cid:1189)n

(cid:14)

(cid:16)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185) C (cid:119) x (cid:119)

(cid:183) (cid:32)(cid:184) (cid:185)

(cid:159)

(cid:14)

(cid:12) S (cid:32)

(cid:11)

AC (cid:119) t (cid:119) AC (cid:119) t (cid:119) x (cid:71)

(cid:14)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:71)

(cid:119) (cid:167) (cid:168) x (cid:119) (cid:169) (cid:119) x (cid:119) (cid:62) )AC(

(cid:64)

1n (cid:14) j

n )AC j

Sx j

2/1n j

2/1j (cid:14)

2/1j (cid:16)

j t (cid:39)

x (cid:71)

(cid:14)

(cid:159)

A(C (cid:14)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:39)

(cid:71)

(cid:62) A

(cid:64)

1n (cid:14) j

n C)A j

n j

Sx j

2/1n j

2/1j (cid:14)

2/1j (cid:16)

j t (cid:39)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:159)

(cid:84) c

A cd

2/1j (cid:14)

1j (cid:14)

C (cid:39) 2/1n (cid:14)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

C (cid:39)

2/1j (cid:14)

1n (cid:14) j

n j

A cd (cid:170) QC (cid:171)(cid:172)

A (cid:84)(cid:39) c j cd C (cid:119) (cid:186) (cid:187)(cid:188) x (cid:119)

2/1j (cid:14)

333

334

(cid:89)(cid:1247)i

4. Gi(cid:1191)i hpt lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

(cid:264)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n biên

z (cid:39)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:32)

Qg (cid:39) 1

j g

(cid:16)

(cid:14)

(cid:32)

Qg (cid:39) 1 z (cid:39)

z (cid:39) 4

1j (cid:14) gQg (cid:14) j

(cid:39) 3

1j 2 (cid:14) Qg (cid:14) (cid:39) 5

1j (cid:14)

z (cid:39) (cid:173) (cid:176) (cid:174) (cid:176)(cid:175)

Th(cid:1259)y l(cid:1269)c

N-1

1) Q1; ZN a) Q1,Z1; ZN b) Q1; QN, ZN 2) Q1; QN

c) Q1,Z1; QN, ZN 3) Z1; ZN

/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /

cos(

)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:16)

z t

z 0

R i

tq i

(cid:93) i

Q t(cid:1263) mô hình

(cid:166)

1i (cid:32)

MM5, WRF

335

336

4) Z1; QN

18:05

5. Xác (cid:255)(cid:1231)nh h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) nhám và h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán 4. Gi(cid:1191)i hpt lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

Xác (cid:255)(cid:1231)nh h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) nhám (cid:264)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n biên Pt lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

1) Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp SCS (Soil Conversation Service, Cowan):

Kênh chu(cid:1197)n

Ti(cid:1219)t di(cid:1227)n thay (cid:255)(cid:1241)i nh(cid:1235)

n = 0,02 + 0,005 + 0,001

N-1

(cid:37)(cid:1249) kênh có c(cid:1235)

C1; CN

2) Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp dùng b(cid:1191)ng

/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /

(cid:14)

(cid:32)

Sx (cid:14)

x (cid:39)

Vd: Lòng d(cid:1199)n thiên nhiên th(cid:1207)ng,(cid:3)(cid:255)(cid:1193)t m(cid:1231)n, không v(cid:1201)t c(cid:1191)n có n=0,025.

VC (cid:119) t (cid:119)

)QC( (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:39) (cid:184) (cid:185)

3) Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp dùng (cid:1191)nh

1n (cid:14) CV

n CV

(cid:39)

1n (cid:32)(cid:14)

(cid:14)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:16)

6/1

* up

CQ dn

* up

AD dn dn

AD up up

4) Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp bi(cid:1223)u (cid:255)(cid:1239) l(cid:1133)u t(cid:1237)c

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:32)

(cid:170) CQt (cid:171) up (cid:172)

(cid:186) (cid:14)(cid:187) (cid:188)

h)1x( (cid:16) )95,0x(78,6 (cid:14) x=U0.2/U0.8

(cid:55)(cid:883) (cid:86)(cid:857) li(cid:847)u tno v(cid:841) chi(cid:841)u sâu, v(cid:821)n t(cid:857)c dòng ch(cid:811)y, ng(cid:753)(cid:869)i ta xây d(cid:889)ng các hàm tno:

6/1

013

.0n (cid:32)

65d

5) Các công th(cid:1261)c th(cid:1269)c nhi(cid:1227)m d(cid:1269)a trên kích th(cid:1133)(cid:1247)c h(cid:1189)t (cid:131)Vd: công th(cid:1261)c c(cid:1259)a Raudkivi (1976)

337

338

6.(cid:3)(cid:264)ánh giá, ch(cid:1229)nh lý k(cid:1219)t qu(cid:1191) 5. Xác (cid:255)(cid:1231)nh h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) nhám và h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán

N-1

(cid:55)(cid:1189)i m(cid:1211)t c(cid:1203)t j có s(cid:1237) li(cid:1227)u quan tr(cid:1203)c y(cid:1219)u t(cid:1237) Xo b(cid:1193)t k(cid:484) (z, Q, Ci)

(cid:16)(cid:32)

(cid:14)

D i

Sông

Xác (cid:255)(cid:1231)nh các h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán

/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /

C (cid:119) t (cid:119)

QC (cid:119) sA (cid:119)

C (cid:119) s (cid:119)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

Xo, Xs

(cid:42)(cid:1233)i Xsi là chu(cid:1243)i giá tr(cid:1231) mô ph(cid:1235)ng t(cid:1189)i (cid:80)(cid:1211)t c(cid:1203)t j t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng (i =1, 2, ...n)

xxx

Sâu (m) 4

U* (m/s) 5,1

Ex (m2/s) 15

Liu

...

(cid:32)

(cid:32) (cid:69)

2 BQ 3 h

2 BQ 3 hU *

MXE

max

(cid:32)

(cid:16)

MAGE

(cid:32)

i Xo (cid:16)

(cid:166)

1 n

1i (cid:32)

Elder

U.h23,0D (cid:32)

Xs(

(cid:16)

)Xo i

2 (*)Xo

)Xs

(cid:16)

(cid:166)

Xo( i

(cid:166)

1i (cid:32)

Jobson & Sayer

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

(cid:16)(cid:32)

)

(cid:32) (cid:78)

(cid:16)

1(zU *

(cid:32)

1i (cid:32) n

z h

(cid:16)

(cid:14)

(cid:16)

(cid:12)

(cid:11)

2 *)Xo

(

)Xs

(cid:166)

(cid:16)

Xs i

Xo( i

(cid:166)

(cid:167) (cid:168) (cid:169) (cid:166)

1i (cid:32)

(cid:32)

2 x

U* (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245)(cid:3)(cid:255)(cid:1245)ng l(cid:1269)c

1i (cid:32)

n 8

(cid:87) 0 (cid:85)

Index of agreement

K h(cid:825)ng s(cid:857) Karman

(cid:264)ánh giá qua các h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) th(cid:1237)ng kê

oXˆ

aXs

(cid:32)

(cid:14)

339

340

Ch(cid:1229)nh lý

18:05

(cid:264)(cid:1131)n v(cid:1231)

mgN/L

Mô hình HEC-RAS trong mô ph(cid:1235)ng ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c m(cid:1211)t Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình mô ph(cid:1235)ng ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c trong HEC-RAS Gi(cid:1247)i thi(cid:1227)u v(cid:1221) mô hình HEC-RAS HEC-RAS_4.1_Users_Manual.pdf Các bi(cid:839)n tr(cid:809)ng thái v(cid:841) ch(cid:813)t dinh d(cid:753)(cid:873)ng

mgN/L

NO2 hòa tan (Dissolved Nitrite Nitrogen) NO3 hòa tan (Dissolved Nitrate Nitrogen) OrgN - Nit(cid:1131) h(cid:1267)u c(cid:1131) hòa tan (Dissolved Organic Nitrogen)

mgN/L

(cid:127) Mô ph(cid:1235)ng dòng (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh và (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh không (cid:255)(cid:1221)u bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i d(cid:1195)n d(cid:1269)a trên ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình vi c(cid:1131) b(cid:1191)n v(cid:1221) (cid:69)(cid:1191)o toàn n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng t(cid:1189)i các m(cid:1211)t c(cid:1203)t.

(cid:127) Mô ph(cid:1235)ng dòng không (cid:255)(cid:1231)nh d(cid:1269)a trên vi(cid:1227)c gi(cid:1191)i h(cid:1227) ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình Saint -

mgN/L

Venant theo s(cid:1131)(cid:3)(cid:255)(cid:1239) sai phân (cid:1197)n.

tan

(D.solved Organic

mgP/L

(cid:127) Mô ph(cid:1235)ng v(cid:1201)n chuy(cid:1223)n bùn cát và mô ph(cid:1235)ng lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m trong

NH4 hòa tan (Dissolved Ammonium Nitrogen) OrgP Photpho h(cid:1267)u c(cid:1131) hòa Phosphorus)

(cid:75)(cid:1227) th(cid:1237)ng kênh sông.

mgP/L

PO4 hòa tan (Dissolved Orthophosphate) A – T(cid:1191)o (Algae)

mgA/L

mgBOD/L

CBOD - Nhu c(cid:1195)u oxy sinh hóa các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t carbon (Carbonaceous Biological Oxygen Demand)

DOX - Oxy hòa tan (Dissolved Oxygen)

mgDO/L

341

342

( Q

( V

) (cid:73)

(cid:42)

x (cid:14)(cid:39)

(cid:16)(cid:32)

( V

(

(cid:16)(cid:32)

x (cid:14)(cid:39)

(cid:42)

) (cid:73)

(cid:73) (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) t (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

HEC-RAS (HEC-GeoRAS) www.hec.usace.army.mil/software/hec-ras/

(cid:119) (cid:73) x (cid:119)

(cid:183) (cid:114)(cid:39)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:119) t (cid:119) n

(cid:119) x (cid:119) n n (cid:73)

1 n (cid:14) (cid:73)

(cid:183) (cid:114)(cid:39)(cid:184) (cid:185) (cid:42)(cid:14)

(cid:167) (cid:168) (cid:169) (cid:16)

1 (cid:32)(cid:14)

(cid:39)(cid:14)

(cid:42)(cid:16)

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình mô ph(cid:1235)ng ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c trong HEC-RAS (cid:119) x (cid:119)

* (cid:73) up

(cid:73) (cid:119) t (cid:119)

* (cid:73) (cid:119) x (cid:119)

(cid:186) t (cid:39)(cid:14)(cid:187) (cid:188)

(cid:170) Qt (cid:171) (cid:172)

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình mô ph(cid:1235)ng ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c trong HEC-RAS (cid:119) x (cid:119) * (cid:73) up

(cid:39)x

V water quality cell (m3) (cid:73) là C ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m (kg/m3) ho(cid:1211)c T(cid:81)(cid:1133)(cid:1247)c (0C) Q là l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng dòng ch(cid:1191)y (m3/s);

(cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m (cid:1251) th(cid:1249)i gian tính toán (kg/m3) (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m (cid:1251) th(cid:1249)i gian tr(cid:1133)(cid:1247)c (cid:255)ó (kg/m3) (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) tính theo QUICKEST t(cid:1189)i m(cid:1211)t c(cid:1203)t trên (kg/m3) (cid:42) là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán (m2/s); A là di(cid:1227)n tích m(cid:1211)t c(cid:1203)t ngang (m2); (cid:39)x là kh.cách gi(cid:1267)a m.c(cid:1203)t (cid:255)(cid:1195)u và cu(cid:1237)i c(cid:1259)a ô tính;

011

(cid:32)(cid:42)

uw * yu gyS

u (cid:32)*

S (kg/s) là t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) thay (cid:255)(cid:1241)i n.(cid:255)(cid:1245) ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m do chuy(cid:1223)n hóa ho(cid:1211)c l(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng.

343

344

m là m(cid:1245)t h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237), xác (cid:255)(cid:1231)nh b(cid:1251)i users u là t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) dòng ch(cid:1191)y; w là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) (cid:85)(cid:1245)ng trung bình c(cid:1259)a m(cid:1211)t c(cid:1203)t (cid:1133)(cid:1247)t; y là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) sâu trung bình c(cid:1259)a m(cid:1269)c n(cid:1133)(cid:1247)c u* là shear v(cid:1201)n t(cid:1237)c (cid:73)n+1 (cid:73)n * up(cid:73) (cid:119) *(cid:73) (cid:255)(cid:1189)o hàm QUICKEST t(cid:1189)i m(cid:1211)t c(cid:1203)t trên (kg/m4) upx(cid:119) (cid:75)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán t(cid:1189)i m(cid:1211)t c(cid:1203)t trên (m2/s) (cid:42)up th(cid:1223) tích n(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a ô tính toán (cid:1251) b(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1249)i gian ti(cid:1219)p theo (m3) Vn+1 th(cid:1223) tích n(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a ô tính toán (cid:1251) b(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1249)i gian hi(cid:1227)n t(cid:1189)i (m3) Vn Qup l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng dòng ch(cid:1191)y t(cid:1189)i m(cid:1211)t c(cid:1203)t trên (m3/s) di(cid:1227)n tích m(cid:1211)t c(cid:1203)t (cid:1133)(cid:1247)t c(cid:1259)a m(cid:1211)t c(cid:1203)t trên (m2) Aup thành ph(cid:1195)n tích l(cid:458)y n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1259)a ô tính toán (C/m3s) hay các (cid:119)(cid:73) sst(cid:119) thành ph(cid:1195)n chuy(cid:1223)n hóa ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng trong ô tính toán (kg/m3s) Các thành ph(cid:1195)n có ch(cid:1229) (cid:86)(cid:1237) d(cid:1133)(cid:1247)i “dn” ch(cid:1229) giá tr(cid:1231) (cid:87)(cid:1189)i mc d(cid:1133)(cid:1247)i c(cid:1259)a ô tính toán

18:05

Mô ph(cid:1235)ng nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) n(cid:1133)(cid:1247)c

(cid:16)

(cid:32)

T (cid:84)

(cid:32)

T n

(cid:16)(cid:14)1

A s V

q net C (cid:85) w

-(cid:55)(cid:857)c (cid:255)(cid:865) ph(cid:811)n (cid:881)ng và nhi(cid:847)t (cid:255)(cid:865) (cid:70)(cid:879)a n(cid:753)(cid:867)c (cid:39)(cid:1267) li(cid:1227)u cho mô ph(cid:1235)ng ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c 1. K(cid:1219)t qu(cid:1191) mô ph(cid:1235)ng th(cid:1259)y l(cid:1269)c (H, Q); 2. D(cid:1267) li(cid:1227)u ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c t(cid:1189)i biên trên (upstream boudary), d(cid:1133)(cid:1247)i Các ph(cid:1191)n (cid:1261)ng h.h(cid:1233)c (cid:84) = 1,024 (t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) oxy hóa) (cid:84) = 1,047 cho (n(cid:1189)p oxy). Các q.trình v(cid:1201)t lý (Downstream Boudary) và nh(cid:1201)p bên (lateral boudary) và bao g(cid:1239)m M & C - Ph(cid:753)(cid:751)ng trình mô ph(cid:855)ng nhi(cid:847)t (cid:255)(cid:865) 3. D(cid:1267) li(cid:1227)u v(cid:1221) khí t(cid:1133)(cid:1255)ng bao g(cid:1239)m: T, q, V và b(cid:1261)c x(cid:1189) (step <= 3h)

(cid:32)

Di(cid:1227)n tích m(cid:1211)t n(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a ô tính toán (m2); (cid:37)(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i (W/m2, cak/cm2/ngày, MJ/m2/ngày). Khi không có d(cid:1267) li(cid:1227)u (cid:69)(cid:1261)c x(cid:1189)(cid:3)(cid:255)o (cid:255)(cid:1189)c, mô hình s(cid:1217) tính toán d(cid:1269)a trên kinh v(cid:1231)(cid:3)(cid:255)(cid:1245), th(cid:1249)i gian, mây, b(cid:1257)i. Ph(cid:1195)n b(cid:1257)i trong khí quy(cid:1223)n ph(cid:1257)c v(cid:1257) tính toán suy gi(cid:1191)m b(cid:1261)c x(cid:1189) do tán x(cid:1189) và h(cid:1193)p th(cid:1257) (cid:69)(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i. H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:69)(cid:1257)i khai báo trong mô hình có giá tr(cid:1231) (cid:87)(cid:1263) 0 (cid:255)(cid:1219)n 0.2. (cid:47)(cid:1133)(cid:1255)ng mây (Cloudiness, CI): t(cid:1263) 0,1(cid:3)(cid:255)(cid:1219)n 0,9. Heat Ngu(cid:1239)n nhi(cid:1227)t (cid:255)i vào ho(cid:1211)c m(cid:1193)t ((cid:39)T = Tn+1 -Tn) qnet Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng t.c(cid:1245)ng t(cid:1189)i m(cid:1211)t ti(cid:1219)p giáp (W/m2) (cid:85)w (cid:48)(cid:1201)t (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a n(cid:1133)(cid:1247)c (997 kg/m3) Cpw Nh.dung riêng c(cid:1259)a n(cid:1133)(cid:1247)c (4200J/kg.C); As V Th(cid:1223) tích n(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a ô tính toán.

T n

A s

T (cid:16)(cid:14) 1n

A s V

q net C (cid:85) w

q net Cm w

Q Cm w

c U2 = a + bUz

(cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng trong mô hình có(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) m/s và(cid:3)(cid:255)o (cid:1251)(cid:3)(cid:255)(cid:1245) cao 2m. N(cid:1219)u không có t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió (cid:1251) 2m thì c(cid:1195)n nh(cid:1201)p (cid:255)(cid:1245) cao (cid:255)o gió(cid:3)(cid:255)(cid:1223) chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1241)i v(cid:1221) gió 2m, công th(cid:1261)c chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1241)i có d(cid:1189)ng sau: <=> Q = m Cp (cid:39)T

345

346

Cp Nh.dung riêng c(cid:1259)a nhôm 880J/kg.C)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:16)

net

atm

q l

Trong (cid:255)ó a, b và c là các h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237). Sau khi tính (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió (cid:1251) (cid:80)(cid:1269)c 2m theo công th(cid:1261)c trên c(cid:1195)n hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh l(cid:1189)i theo m(cid:1261)c (cid:255)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n d(cid:1269)a theo s(cid:1237) richarson

HSMT I0 <=> R0. I0=1,968 cal/cm2.phút (ho(cid:1211)c 1395,6 w/m2

(cid:37)(cid:1261)c (cid:91)(cid:1189) (cid:87)(cid:1247)i

Gi(cid:867)i h(cid:809)n trên (cid:70)(cid:879)a khí quy(cid:843)n

Ph(cid:1191)n x(cid:1189) (cid:87)(cid:1263) mây

/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / qg

Mây

)

(cid:32)

(cid:16)

qatm` qnet qsw qh ql qw

(cid:43)(cid:1193)p th(cid:1257) và phát x(cid:1189) (cid:70)(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n

)

(cid:16)(cid:32)

2 (cid:83)

(sin

cos

(cid:32)

(cid:14)

) (cid:87)(cid:71)(cid:77)

(cid:809)

10 d (cid:14) 365

(cid:831)t (cid:80) (cid:841) (cid:69) (cid:87)(cid:883) (cid:809) n x (cid:811) h P

t (cid:831) (cid:80) (cid:841) (cid:69) (cid:883) (cid:87) (cid:809) x t á h P

(cid:264)(cid:1231)nh lu(cid:1201)t Wien

max (cid:32)(cid:79)

4089 cos( (cid:71) (cid:87) = 2(cid:83)(t-12)/T(cid:90)

1( Q 0 sin cos (cid:71)(cid:77) 2 r Q0 = 1395,6W/m2

A T

Hi(cid:1223)n + (cid:1196)n nhi(cid:1227)t

A là h(cid:841)ng = 2898 (cid:541)m.K

Dòng nhi(cid:1227)t trong (cid:255)(cid:1193)t

(cid:48)(cid:1211)t tr(cid:1249)i

(cid:264).lu(cid:1201)t Stefan-Boltzmann

g n (cid:1255) (cid:1133) l g n (cid:259) (cid:49)

Trái (cid:255)(cid:1193)t

(cid:305) (w/m2.K) hs Stephan-Boltzman

qsw (cid:37)(cid:1261)c x(cid:1189) (cid:80)(cid:1211)t tr(cid:1249)i (cid:255)i t(cid:1247)i qatm Phát x(cid:1189) sóng dài t(cid:1263) khí quy(cid:1223)n qb Phát x(cid:1189) sóng dài c(cid:1259)a n(cid:1133)(cid:1247)c qh Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng hi(cid:1223)n nhi(cid:1227)t ql Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:1197)n nhi(cid:1227)t 65,01)( aq (cid:16) 0

4 ak

atm

Th(cid:1231) ph(cid:1241)

(cid:43)(cid:1239)ng ngo(cid:1189)i

4T I (cid:86)(cid:32) I (cid:72)(cid:86)(cid:32) (cid:305): hs S-Boltzman = 8.2.10-11cal/cm2

at là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) suy gi(cid:1191)m b(cid:1261)c x(cid:1189) do khí quy(cid:1223)n Cl là l(cid:1133)(cid:1255)ng mây (0,1->0.9) R = 0,05-0,1 là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) ph(cid:1191)n c(cid:1259)a m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1227)m (albedo) T (cid:86)(cid:72)(cid:32) a

T (cid:86)(cid:72)(cid:32) w

(cid:264)(cid:1245) K 4 wk

(cid:37)(cid:1133)(cid:1247)c sóng 0.5 1 10 1000 (cid:80)m UV VIS NEAR IR IR FAR IR MICROWAVE

347

348

(cid:72)w = 0,97 h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phát x(cid:1189) (cid:70)(cid:1259)a n(cid:1133)(cid:1247)c

18:05

611

exp(

)

(cid:32)

%100

f (cid:32)

(

)

Uf (

)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:85) w

e a

UfT )

(

)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:85) Wp

T ( a

e a e s

622 P

K K

)

611

exp(

(cid:32)

e a

T67,17 T5, 243 (cid:14) T 67,17 d T 5,243 (cid:14) d

Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng hi(cid:1223)n nhi(cid:1227)t Thông l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:1196)n nhi(cid:1227)t ,0

Cp Nhi(cid:1227)t dung (cid:255)(cid:1207)ng áp c(cid:1259)a không khí (J/kg.C);

2370 T

10*

501

6 (cid:16)

(cid:32)

L là (cid:1197)n nhi(cid:1227)t hóa h(cid:1131)i c(cid:1259)a n(cid:1133)(cid:1247)c (J/kg) nó là hàm ph(cid:1257) thu(cid:1245)c T(cid:81)(cid:1133)(cid:1247)c T (0C) L

Ta Nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) không khí(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c nh(cid:1201)p d(cid:1189)ng chu(cid:1243)i th(cid:1249)i gian; Tw Nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) n(cid:1133)(cid:1247)c; f(U) = R(a+bUc)

)

(

sat

(cid:16)(cid:32)

R i

(cid:85)(cid:85) (cid:16) 2

a, b, c H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:75)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh (calibration coefficient) R là hàm c(cid:1259)a s(cid:1237) Richardson Ri (0,3 khi KQ (cid:1241)(cid:17)(cid:255)(cid:1231)nh -> 12,3)

air (cid:85)

air

Kh/Kl là t(cid:1273) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán (diffusivity ratio), nó(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c thi(cid:1219)t (cid:79)(cid:1201)p b(cid:1251)i ng(cid:1133)(cid:1249)i s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng d(cid:1269)a trên t(cid:1273) (cid:86)(cid:1237) gi(cid:1267)a ph(cid:1195)n (cid:1197)n nhi(cid:1227)t và hi(cid:1223)n nhi(cid:1227)t và có giá tr(cid:1231) (cid:87)(cid:1263) 0,5(cid:3)(cid:255)(cid:1219)n 1,5 trong (cid:255)ó các giá tr(cid:1231) (cid:87)(cid:1263) 0,9(cid:3)(cid:255)(cid:1219)n 1,1 là khuy(cid:1219)n cáo nên dùng. u là t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió (m/s)

349

350

(cid:85)sat là m(cid:17)(cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a k.khí (cid:1197)m bão hòa,(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tính theo T(cid:1133)(cid:1247)t

R = 12,3 khi Ri (cid:100)-1 R = (1-22Ri)0,8 khi -1 < Ri (cid:100)-0,01 R = 1 khi -0,01 < Ri < + 0,01 R = (1+34Ri)-0,80 khi 0,001 (cid:100)Ri < 2 R = 0,03 khi 2 (cid:100)Ri

* (cid:80)(cid:80) (cid:32) * max

(cid:32)

Ne (cid:14)

AA (cid:32)

* (cid:80)

(cid:16)

* (cid:85)

(cid:16)

(cid:32)

(cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) phát tri(cid:1223)n (cid:255)(cid:1231)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng c(cid:1259)a t(cid:1191)o (cid:54)(cid:1269) chuy(cid:1223)n hóa các ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng 1) T(cid:1191)o -Algae (A) GL = FL min(FP,FN) (Ch(cid:1229) xét Phytoplankton) CHL (Chlorophyll-a, di(cid:1227)p l(cid:1257)c lo(cid:1189)i a) là m(cid:1245)t tham s(cid:1237) trong giám ch.l.n(cid:1133)(cid:1247)c Ne là n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) hi(cid:1227)u qu(cid:1191) (cid:70)(cid:1259)a ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng vô c(cid:1131): CHL = (cid:68)0 A ((cid:80)g Chl-a/L) Ne = (NH4) + (NO3); KN là h(cid:1205)ng s(cid:1237) (user, T)

* (cid:86) 1 d

4 KP

PO (cid:14)

PO 4

)1(

)2(

)3(

(cid:32)

1 d (cid:79)

KL (cid:14)

I (cid:14) 0 (cid:16) deI (cid:79) 0

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

KP là h(cid:1205)ng s(cid:1237) (mg P/L) (user) (1) T(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) phát tri(cid:1223)n c(cid:1259)a t(cid:1191)o (2) Quá trình hô h(cid:1193)p (3) là quá trình l(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng (ch(cid:1219)t)

* (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:79)(cid:1203)ng (ch(cid:1219)t) c(cid:1259)a t(cid:1191)o (user, T)

I0 là c(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1245) ánh sáng t(cid:1189)i b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t (W/m2) d là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) sâu trung bình m(cid:1211)t c(cid:1203)t (m); (cid:79) là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) suy gi(cid:1191)m c(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1245) ánh sáng (1/m) KL là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) ánh bão hòa

* (cid:80)(cid:80) (cid:32) * max

351

352

I0 = asw qsw qsw là c(cid:753)(cid:869)ng (cid:255)(cid:865) (cid:69)(cid:881)c x(cid:809) sóng ng(cid:823)n (W/m2); asw = 0,5 là h(cid:847) (cid:86)(cid:857) suy y(cid:839)u b(cid:881)c x(cid:809) sóng ng(cid:823)n (cid:80)* T(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) phát tri(cid:1223)n (cid:255)(cid:1231)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng c(cid:1259)a t(cid:1191)o (1/ngày). (cid:85)* (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) hô h(cid:1193)p c(cid:1259)a t(cid:1191)o (1/ngày); (cid:86)1 d (cid:264)(cid:1245) sâu trung bình c(cid:1259)a m(cid:1211)t c(cid:1203)t; (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) hô h(cid:1193)p c(cid:1259)a t(cid:1191)o (cid:85)* chuy(cid:1223)n bi(cid:1219)n P và N thành photpho và nit(cid:1131) h(cid:1267)u c(cid:1131). (cid:79) = (cid:79)0 + (cid:79)1(cid:68)0 + (cid:79)2((cid:68)0A)2/3 GL = FL min(FP,FN)

FP (Nutrient Limitation for Phosphorous) FN (Nutrient Limitation for Nitrogen) FL (Limitation for Light) (cid:79)0 là ph(cid:815)n suy gi(cid:811)m ánh sáng không do t(cid:811)o (1/m) (cid:79)1 là h(cid:847) (cid:86)(cid:857) tuy(cid:839)n tính và b.râm c(cid:879)a t(cid:811)o ugChla/mL (cid:79)2 là h(cid:847) (cid:86)(cid:857) phi tuy(cid:839)n b.râm t(cid:811)o (ugChla/L)-2/3/m. (cid:68)0 là t(cid:893) (cid:86)(cid:857) gi(cid:887)a CHL và kh(cid:857)i l(cid:753)(cid:875)ng sinh h(cid:853)c.

18:05

KNR

DOX

(cid:16)

exp

)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:16)

* OrgN (cid:69) 3

* (cid:69) 1

A F (cid:80)(cid:68) 11

* (cid:86) 3 d

OrgN

(cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

* (cid:69) 4

2) Chuy(cid:1223)n hóa Nit(cid:1131) (Nitrogen parametters) OrgN và NH4, NO2, NO3

)3(

* (cid:43)(cid:1205)ng s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) th(cid:1259)y phân OrgN thành NH4 (1/ngày); * (cid:43)(cid:1205)ng s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) oxy hóa NH4 thành NO2 (1/ngày); * (cid:43)(cid:1205)ng s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) thoát NH4 (cid:87)(cid:1263) sinh v(cid:1201)t (cid:255)áy (mgN/m2)

* (cid:43)(cid:1205)ng s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) th(cid:1259)y phân * (cid:43)(cid:1205)ng s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:79)(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng c(cid:1259)a OrgN (1/ngày) (user, T)

a) Chuy(cid:1223)n hóa OrgN * * OrgN (cid:85)(cid:68) (cid:69) 3 1 )2( )1( (1) T(cid:1189)o ra do quá trình hô h(cid:1193)p c(cid:1259)a t(cid:1191)o (2) Chuy(cid:1223)n hóa thành NH4 =th(cid:1259)y phân (3) M(cid:1193)t (cid:255)i do l(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng (settling).

KNR

DOC

(cid:16)

OrgN

exp

)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:16)

* (cid:69) 3

* (cid:69) 1

F A (cid:80)(cid:68) 1 1

(cid:68)1 = kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng sinh h(cid:1233)c là N /kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng t(cid:1191)o (mgN/mgA) (user) (cid:85)* (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) hô h(cid:1193)p c(cid:1259)a t(cid:1191)o (1/ngày); (cid:69)3 (cid:86)4 b) Chuy(cid:1223)n hóa NH4

* (cid:86) 3 d )2(

)1(

)3(

(cid:32)

F 1

)

NHP N 1( (cid:16)(cid:14)

4 P N

NHP N

(cid:69)3 (cid:69)1 (cid:86)3 d là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) sâu trung bình c(cid:1259)a m(cid:1211)t c(cid:1203)t; (cid:80) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) phát tri(cid:1223)n c(cid:1259)a t(cid:1191)o (1/ngày); (cid:68)1 là ph(cid:1195)n kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng nit(cid:1131) trên sinh kh(cid:1237)i t(cid:1191)o (mgN/mgA); KNR ~ 0,6 là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) c(cid:1133) trú nitrat hóa b(cid:1201)c nh(cid:1193)t (mgO-1L) GL là gi(cid:1247)i h(cid:1189)n phát tri(cid:1223)n c(cid:1259)a t(cid:1191)o, không th(cid:1261) nguyên; F1 là ph(cid:1195)n NH4 mà t(cid:1191)o h(cid:1193)p th(cid:1257) trong b(cid:1223) NH4(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tính nh(cid:1133) sau:

353

354

PN là y(cid:1219)u t(cid:1237)(cid:3)(cid:1133)u tiên nit(cid:1131), PN có giá tr(cid:1231) (cid:87)(cid:1263) 0 t(cid:1247)i 1. Khi PN = 1 thì F1 ch(cid:1229) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào NH4 hay (cid:1133)u tiên thu(cid:1245)c v(cid:1221) NH4 (1) Quá trình th(cid:1259)y phân OrgN thành NH4; (2) là s(cid:1269) khu(cid:1219)ch tán t(cid:1263) sinh v(cid:1201)t (cid:255)áy (diffusion from benthos); (3) là quá trình oxy hóa (Oxidation) chuy(cid:1223)n t(cid:1263) NH4 thành NO2; (4) là ph(cid:1195)n h(cid:1193)p thu c(cid:1259)a t(cid:1191)o (Algal uptake).

KNR

DOX

. KNR

DOX

(cid:16)

)

exp

)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:69) 1

(cid:69) 2

NO 2

exp )1(

)2(

OrgP

(cid:32)

(cid:16)

* (cid:85)(cid:68) 2

* (cid:69) 4

* (cid:86) 5

3) Chuy(cid:1223)n hóa photpho c) Chuy(cid:1223)n hóa NO2 (Source and Sinks of Nitrite Nitrogen) + T(cid:1269) nhiên: P do hòa tan c(cid:1259)a (cid:255)á và khoáng v(cid:1201)t + N(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1191)i (Ch(cid:1193)t gi(cid:1211)t t(cid:1197)y...) a) Chuy(cid:843)n hóa photpho h(cid:887)u c(cid:751) (OrgP)

)1(

)2(

)3(

* là h(cid:1205)ng s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) oxy hóa NH4 thành NO2 (1/ngày); * là t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) oxy hóa nitrite (NO2) thành nitrate (NO3), p.thu(cid:1245)c T

DOX

KNR

(cid:16)

* (cid:43)(cid:1205)ng s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) oxy hóa OrgP thành PO4 (1/ngày), user * (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:79)(cid:1203)ng OrgP l(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng (1/ngày);

(1) Chuy(cid:1223)n hóa NH4 thành NO2 và (2) là quá trình oxy hóa NO2 thành NO3. (1) P t(cid:1263) hô h(cid:1193)p c(cid:1259)a t(cid:1191)o (2) P.h(cid:1259)y OrgP thành PO4 (3) OrgP l(cid:1203)ng (OrgP settling) P.kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng P chi(cid:1219)m trong sinh kh(cid:1237)i c(cid:1259)a t(cid:1191)o (mgP/mgA), user (cid:69)1 (cid:69)2 KNR là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) c(cid:1133) trú nitrat hóa b(cid:1201)c nh(cid:1193)t (mgO-1L).

exp

)

1( (cid:16)(cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

) A (cid:80)(cid:68) 1

(cid:69) 2

F 1 )2(

)1(

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

A (cid:80)(cid:68) 2

PO 4

* OrgP (cid:69) 4

* (cid:86) 2 d )2(

)3(

(cid:68)2 (cid:85)* T(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) hô h(cid:1193)p c(cid:1259)a t(cid:1191)o (1/ngày); (cid:69)4 (cid:86)5 d) Chuy(cid:1223)n hóa NO3 (Source and Sinks of Nitrate Nitrogen) NO 3 b) Chuy(cid:843)n hóa Orthophosphate (PO4) (1) oxy hóa NO2 -> NO3; (2) m(cid:1193)t NO3 do t(cid:1191)o h(cid:1193)p thu.

(1) T(cid:1189)o PO4 do phân h(cid:1259)y OrgP, (2) K. tán t(cid:1263) sinh v(cid:1201)t (cid:255)áy, (3) M(cid:1193)t PO4 do h(cid:1193)p thu c(cid:1259)a t(cid:1191)o )1( * (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) phát th(cid:1191)i PO4 (cid:87)(cid:1263) sinh v(cid:1201)t (cid:255)áy (mgP/m2ngày)

355

356

KNR H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) c(cid:1133) trú nitrat hóa b(cid:1201)c nh(cid:1193)t (mgO-1L) (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) phát tri(cid:1223)n c(cid:1259)a t(cid:1191)o (1/ngày); (cid:80) = kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng nit(cid:1131) / sinh kh(cid:1237)i t(cid:1191)o (mgN/mgA); (cid:68)1 KNR H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) c(cid:1133) trú nitrat hóa b(cid:1201)c nh(cid:1193)t (mgO-1L) F1 Ph(cid:1195)n NH4 mà t(cid:1191)o h(cid:1193)p th(cid:1257) trong b(cid:1223) NH4 (cid:86)2 d (cid:264)(cid:1245) sâu trung bình c(cid:1259)a m(cid:1211)t c(cid:1203)t ngang (m) (cid:80) (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) phát tri(cid:1223)n c(cid:1259)a t(cid:1191)o (1/ngày)

18:05

CBOD

(cid:16)(cid:32)

(cid:16)

* CBOD 1

)1(

)2(

(cid:32)

9,0(cid:100)

Gi(cid:1247)i h(cid:1189)n v(cid:1221) b(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1249)i gian tính (Upper Limit on Computaional Time Step) 4) Nhu c(cid:1195)u oxy sinh hóa các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t carbon (CBOD) * CBOD 3 1) Phân h(cid:1259)y (2) L(cid:1203)ng (cid:54)(cid:1237) Courant (cid:255)(cid:1231)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng

4,0(cid:100)

us(cid:68)

(cid:42)(cid:32) us

t (cid:39) x (cid:39) t (cid:39) x (cid:39)

DOX

)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

A ( ) (cid:16) (cid:85)(cid:68)(cid:80)(cid:68)

(cid:16)

sat

* OK ( 2

CBOD 1

(cid:69)(cid:68) 5 1

(cid:69)(cid:68) 2 6

NO 2

K 4 d )4(

)1(

)2(

)3(

)5(

)6(

K1* là t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) tiêu th(cid:1257) oxy (deoxygeneration), f(T) K3* là t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:80)(cid:1193)t CBOD do l(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng (1/ngày), f(T) (cid:42)us (cid:75)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán (cid:54)(cid:1237) Peclet 5) Oxy hòa tan (Dissolved Oxygen - DOX)

(cid:39)x

* (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) kh(cid:1265) oxy c(cid:1259)a CBOD (1/ngày); K2* là t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) (cid:81)(cid:1189)p oxy t(cid:1263) KQ; * (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) yêu c(cid:1195)u oxy cho bùn (cid:255)áy (mg/m2.ngày)

357

358

(1) N(cid:1189)p oxy t(cid:1263) KQ; (2) Oxy do quang h(cid:1255)p - hô h(cid:1193)p; (3) là tiêu th(cid:1257) oxy CBOD; (4) Oxy cho bùn (cid:255)áy; (5) và (6) oxy cho oxy hóa NH4 và NO2. uus

* là t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) oxy hóa NO2 (1/ngày);

Osat N(cid:17)(cid:255)(cid:1245) oxy bão hòa (mgO/L); K1 K4 (cid:68)3 L(cid:1133)(cid:1255)ng oxy s(cid:1191)n sinh ra trên m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) (cid:87)(cid:1191)o do quang h(cid:1255)p (mgO/mgA); (cid:68)4 L(cid:1133)(cid:1255)ng oxy m(cid:1193)t trên 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1259)a t(cid:1191)o do quá trình hô h(cid:1193)p; (cid:68)5; (cid:68)6 L(cid:1133)(cid:1255)ng oxy tiêu th(cid:1257) trong oxy hóa m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) NH4, NO2 (mgO/mgN); * (cid:69)1 (cid:55)(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) oxy hóa NH4 (1/ngày); (cid:69)2

sin

(cid:32)

2 2

t 6

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:83) (cid:168) (cid:169)

- 8

b) S(cid:1237) li(cid:1227)u biên d(cid:1133)(cid:1247)i

-1.00

-0.87

-0.50

0.00

0.50

0.87

1.00

0.87

0.50

0.00

-0.50

Ví d(cid:1257): Sông dài 150km có mc ngang h.thang, b =1000m, m=5, n=0,02, i=0,00002, cao (cid:255)(cid:1245)(cid:3)(cid:255)áy (cid:1251) (cid:70)(cid:1265)a sông là -7m. Th(cid:1259)y tri(cid:1221)u (cid:1251) (cid:70)(cid:1265)a sông dao (cid:255)(cid:1245)ng quanh m(cid:1269)c n(cid:1133)(cid:1247)c 0m theo quy lu(cid:1201)t hình sin v(cid:1247)i biên (cid:255)(cid:1245) 2 m và chu k(cid:484) 12 gi(cid:1249). (cid:1250) th.l(cid:1133)u Q=150m3/s. SD Hec-Ras tính và bi(cid:1223)u di(cid:1225)n Q và H (cid:1251) các m(cid:1211)t c(cid:1203)t 0km, 50km và 100km.

150

0 . 8 7 150

t(h) (cid:264).ki(cid:1227)n biên (cid:71)(cid:1133)(cid:1247)i h (m) (cid:264).ki(cid:1227)n b.trên Q (m3/s)

(cid:37)(cid:1133)(cid:1247)c 1: Chu(cid:1197)n b(cid:1231) (cid:86)(cid:1237) li(cid:1227)u cho mô hình Hec-Ras

a)S(cid:1237) li(cid:1227)u các m(cid:1211)t c(cid:1203)t 0km, 50km, 100km và 150km tính t(cid:1263) (cid:70)(cid:1265)a sông Ch(cid:1233)n kho(cid:1191)ng cách t(cid:1263) (cid:80)(cid:1211)t (cid:255)(cid:1193)t (cid:255)(cid:1219)n (cid:255)áy sông 12 m=>

yi (m) t(cid:1189)i các m(cid:1211)t c(cid:1203)t

0km

50km

100km

150km

Options/Unit systerm ch(cid:1233)n Systerm International

1 2 m

(cid:127) Vào File ch(cid:1233)n New

1 2 m

D A (cid:37)(cid:1133)(cid:1247)c 2. Nh(cid:1201)p d(cid:1267) li(cid:1227)u (cid:255)(cid:1231)a hình (cid:127) Ch(cid:1233)n h(cid:1227)(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231): Vào xi (m) x4,y4 x1,y1

Project,(cid:3)(cid:255)(cid:1211)t tên (title) cho Project Vd1

(cid:127) Vào Edit/GeoMetric Data,

(cid:77) (cid:77) x3,y3 x2,y2 C B 6 -6 -6 6 7 -5 -5 7 8 -4 -4 8 0 60 1060 1120 5 -7 -7 5 E m =cotg((cid:77)) = EB/EA

Ch(cid:1233)n công c(cid:1257) River Reach (cid:89)(cid:1217) tuy(cid:1219)n sông và(cid:3)(cid:255)(cid:1211)t tên cho tuy(cid:1219)n sông

359

360

=> EB = m*EA = 5*12 =60

18:05

(cid:37)(cid:1133)(cid:1247)c 3: Nh(cid:1201)p li(cid:1227)u v(cid:1221)(cid:3)(cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n biên Vào Edit/Unsteady Flow Data

(cid:127)Vào Edit/GeoMetric Data, ch(cid:1233)n công c(cid:1257) Cross section, (cid:1250) (cid:70)(cid:1265)a s(cid:1241) (cid:80)(cid:1247)i ch(cid:1233)n Option/Add a new cross section 0, 50000, 100000 ho(cid:1211)c 150000 (m)

361

362

Sau khi k(cid:1219)t thúc nh(cid:1201)p li(cid:1227)u vào File/Save Geometry Data as/ và(cid:3)(cid:255)(cid:1211)t tên cho file (cid:255)(cid:1231)a hình

(cid:37)(cid:1133)(cid:1247)c 4: Ch(cid:1189)y mô hình

363

364

Vào Run/Unsteady Flow Analysis

18:05

(cid:37)(cid:1133)(cid:1247)c 5: Trích xu(cid:1193)t và hi(cid:1227)n th(cid:1231) (cid:78)(cid:1219)t qu(cid:1191) Q, h t(cid:1189)i các m(cid:1211)t c(cid:1203)t vào công c(cid:1257) “Profile output Table”(cid:3)(cid:255)(cid:1223) trích xu(cid:1193)t d(cid:1267) li(cid:1227)u:

365

366

Vào View/Stage and Flow Hydrographs, ch(cid:1233)n m(cid:1211)t c(cid:1203)t (River Sta)(cid:3) (cid:255)(cid:1223) hi(cid:1227)n th(cid:1231) (cid:78)(cid:1219)t qu(cid:1191) mô ph(cid:1235)ng.

Mô hình HEC-RAS trong mô ph(cid:1235)ng ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c m(cid:1211)t

I) S(cid:1237) li(cid:1227)u ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c

Edit -> Water Quality Data Ví d(cid:1257): Sông dài 150km có mc ngang h.thang, b =1000m, m=5, n=0,02, i=0,00002, cao (cid:255)(cid:1245)(cid:3)(cid:255)áy (cid:1251) (cid:70)(cid:1265)a sông là -7m. Th(cid:1259)y tri(cid:1221)u (cid:1251) (cid:70)(cid:1265)a sông dao (cid:255)(cid:1245)ng quanh m(cid:1269)c n(cid:1133)(cid:1247)c 0m theo quy lu(cid:1201)t hình sin v(cid:1247)i biên (cid:255)(cid:1245) 2 m và chu k(cid:484) 12 gi(cid:1249). (cid:1250) th.l(cid:1133)u Q=150m3/s. SD Hec-Ras tính và bi(cid:1223)u di(cid:1225)n Q và H (cid:1251) các m(cid:1211)t c(cid:1203)t 0km, 50km và 100km.

Nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245) Ch(cid:1193)t dinh d(cid:1133)(cid:1253)ng (cid:37)(cid:1191)o toàn tùy ý

367

368

HEC-RAS 4.0 ...\Water Temperature Examples\WaterQualityExamp.prj

18:05

1)(cid:3)(cid:264)i(cid:841)u ki(cid:847)n biên (Boundary conditions) 1)(cid:3)(cid:264)i(cid:841)u ki(cid:847)n biên a) Nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245)

Nh(cid:1201)p bên

369

370

Nh(cid:1201)p bên

371

372

1)(cid:3)(cid:264)i(cid:841)u ki(cid:847)n biên 1)(cid:3)(cid:264)i(cid:841)u ki(cid:847)n biên b) DOX b) T(cid:1191)o

18:05

2)(cid:3)(cid:264)i(cid:841)u ki(cid:847)n ban (cid:255)(cid:815)u (Initial conditions) 4) S(cid:857) li(cid:847)u khí t(cid:753)(cid:875)ng (Meteorology Datasets)

011

(cid:32)(cid:42)

3) H(cid:847) (cid:86)(cid:857) khu(cid:839)ch tán (Dispersion Coefficients)

373

374

uw * yu gyS

u (cid:32)*

m là m(cid:1245)t h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237); u là t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) dòng ch(cid:1191)y; w là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) (cid:85)(cid:1245)ng trung bình c(cid:1259)a m(cid:1211)t c(cid:1203)t (cid:1133)(cid:1247)t; y là(cid:3)(cid:255)(cid:1245) sâu trung bình c(cid:1259)a m(cid:1269)c n(cid:1133)(cid:1247)c u* là shear v(cid:1201)n t(cid:1237)c Lat - lon Dust coefficient

Nutrient Parameters 4) S(cid:857) li(cid:847)u khí t(cid:753)(cid:875)ng (Meteorology Datasets)

c U2 = a + bUz Trong (cid:255)ó a, b và c là các h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237). Sau khi tính (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1237)c (cid:255)(cid:1245) gió (cid:1251) (cid:80)(cid:1269)c 2m theo công th(cid:1261)c trên c(cid:1195)n hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh l(cid:1189)i theo m(cid:1261)c (cid:255)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a khí quy(cid:1223)n d(cid:1269)a theo s(cid:1237) richarson

375

376

18:05

377

378

Ch(cid:1189)y mô hình (Mô ph(cid:1235)ng ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c) Hi(cid:1223)n th(cid:1231) (cid:78)(cid:1219)t qu(cid:1191)

C:\Users\Admin\Documents\HEC Data\HEC-RAS\Water T emperature Examples\Sacramento.wq01

Hi(cid:1223)n th(cid:1231) (cid:78)(cid:1219)t qu(cid:1191) Hi(cid:1223)n th(cid:1231) (cid:78)(cid:1219)t qu(cid:1191) View -> WQ Time Series View -> WQ Spatial Plot

Legend

15.5

16.5

17.5

18.5

19.5

File -> Copy Plot to clipboard

379

380

Right Click, color scale

18:05

(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) khái ni(cid:1227)m và(cid:3)(cid:255)(cid:1231)nh ngh(cid:429)a

(cid:32)

(cid:264)(cid:1245) (cid:85)(cid:1243)ng

e (cid:32)

W100 o W ' W100 0 W

(cid:264)(cid:1245) (cid:85)(cid:1243)ng hi(cid:1227)u d(cid:1257)ng

CH(cid:1132)(cid:1130)NG 10.

e (cid:32)

' = Th(cid:843) tích r(cid:863)ng - ph(cid:815)n (cid:817)m d(cid:753) trong (cid:255)(cid:813)t

W – Th(cid:843) tích toàn b(cid:865) kh(cid:857)i (cid:255)(cid:813)t. W0 – Th(cid:843) tích r(cid:863)ng W0 Ww – Th(cid:843) tích n(cid:753)(cid:867)c Ws – Th(cid:843) tích th(cid:843) (cid:85)(cid:823)n

W o W s (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) ch(cid:1261)a n(cid:1133)(cid:1247)c riêng Ss

(cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:85)(cid:1243)ng

MÔ HÌNH DÒNG CH(cid:1190)Y VÀ LAN TRUY(cid:1220)N CH(cid:1192)T TRONG(cid:3)(cid:264)(cid:1192)T

TÇng kh«ng thÊm

Ss là th(cid:1223) tích n(cid:1133)(cid:1247)c ch(cid:1261)a trong m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1223) tích (cid:255)(cid:1193)t (cid:255)á bão hoà có th(cid:1223) tr(cid:1267) vào hay l(cid:1193)y ra khi c(cid:1245)t n(cid:1133)(cid:1247)c áp su(cid:1193)t bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231). => Th(cid:1223) tích n(cid:1133)(cid:1247)c có kh(cid:1191) n(cid:259)ng thoát ra hay nh(cid:1201)p vào trên m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) di(cid:1227)n tích b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t là S

382

381

(cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i m(cid:1245)t t(cid:1195)ng b(cid:1231) ch(cid:1211)n: S = Ssb (cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i m(cid:1245)t t(cid:1195)ng không b(cid:1231) ch(cid:1211)n: S = Ssh

(cid:856)ng Pitot

V th(cid:813)m th(cid:889)c V th(cid:813)m tb (cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) khái ni(cid:1227)m và(cid:3)(cid:255)(cid:1231)nh ngh(cid:429)a

h2 V2, A2

V1, A1

th(cid:843) tích n(cid:753)(cid:867)c th(cid:813)m qua

(cid:32)

(cid:45)(cid:39) tA (cid:39)

const

(cid:14) (cid:85)

(cid:32)

h1=h2

(cid:264)(cid:1231)nh lu(cid:1201)t Bernoulli Áp su(cid:1193)t t(cid:429)nh + Áp su(cid:1193)t (cid:255)(cid:1245)ng = const V th(cid:1193)m trung bình (V Darcy) h1 = h2

(h')

const

(cid:32)

gh (cid:85)

(cid:14) (cid:85)

P/(cid:74)

(cid:32)

V t

V 2 2 V 2

V th(cid:1193)m trung bình qua l(cid:1243) (cid:85)(cid:1243)ng

V n

(cid:39)

(cid:45)(cid:39) Atn e

const

(cid:14)

(cid:32)

V g2

(cid:32)

(cid:14)

A (cid:38)(cid:1245)t n(cid:1133)(cid:1247)c thu(cid:1273) (cid:87)(cid:429)nh (c(cid:1245)t n(cid:1133)(cid:1247)c (cid:255)o áp)

P (cid:74) V2/2g <<1 => h ~ C(cid:865)t n(cid:753)(cid:867)c n(cid:259)ng l(cid:753)(cid:875)ng

P = h'(cid:85)g = h'(cid:74) => h' = P /(cid:74)

(cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) th(cid:1193)m ((cid:255)(cid:1245) (cid:71)(cid:1199)n thu(cid:1273) (cid:79)(cid:1269)c) k [L/T]

383

384

= Qth(cid:813)m /1(cid:3)(cid:255)v dt khi ch(cid:851)u tác (cid:255)(cid:865)ng c(cid:879)a 1(cid:3)(cid:255)v c(cid:865)t n(cid:753)(cid:867)c thu(cid:893) (cid:79)(cid:889)c trên m(cid:865)t (cid:255)(cid:751)n v(cid:851) chi(cid:841)u dài th(cid:813)m

18:05

(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) khái ni(cid:1227)m và(cid:3)(cid:255)(cid:1231)nh ngh(cid:429)a (cid:264)(cid:1231)nh lu(cid:1201)t Darcy

(cid:32)

(cid:100)

R e

Vd 3/1 vn

Khi (cid:43)(cid:847) (cid:86)(cid:857) th(cid:813)m th(cid:889)c

k (cid:32) i Cd

C là h(cid:1205)ng s(cid:1237) không th(cid:1261) nguyên d là(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng kính h(cid:1189)t v là h(cid:847) (cid:86)(cid:857) nh(cid:867)t (cid:255)(cid:865)ng h(cid:853)c

(cid:16)(cid:32)

k i(cid:32)

d là(cid:3)(cid:255)(cid:753)(cid:869)ng kính h(cid:809)t (cid:255)(cid:813)t Liên h(cid:847) gi(cid:887)a h(cid:847) (cid:86)(cid:857) th(cid:813)m và h(cid:847) (cid:86)(cid:857) th(cid:813)m th(cid:889)c

(cid:85)g (cid:80)

(cid:16)(cid:32)

h (cid:39) l (cid:39) h (cid:39) l (cid:39)

(cid:80) (cid:75)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) nh(cid:1247)t (cid:255)(cid:1245)ng l(cid:1269)c (cid:70)(cid:1259)a ch(cid:1193)t l(cid:1235)ng th(cid:1193)m (kg/ms) { ms= met-poise}

u (cid:16)(cid:32)

dh ds

Công th(cid:1261)c bi(cid:1223)u di(cid:1225)n m(cid:1245)t cách t(cid:1241)ng quát v(cid:1201)n t(cid:1237)c cho t(cid:1263)ng (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m trong mi(cid:1221)n th(cid:1193)m:

(cid:16)(cid:32)

VV (cid:32) t

h (cid:39) l (cid:39)

k n e

385

386

TÇng kh«ng thÊm

Trong tính toán lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m (cid:38)(cid:1259)a n(cid:1133)(cid:1247)c

(cid:55)(cid:1195)ng không th(cid:1193)m

h 2

h 1

h 2

h 1

........

(cid:32)

(cid:14)

ka 11

ka 22

(cid:32)

(cid:16) L

k(cid:87)(cid:255)

(cid:14)

h 2

h 1

L 2 L 2 k

(cid:14)

L 1 L 1 k 1

ka nn

(cid:16) L

h 2

h 1

(cid:32)

(cid:39)h1 (cid:39)h (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) th(cid:1193)m t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1131)ng khi các (cid:79)(cid:1247)p (cid:255)(cid:1193)t song song v(cid:1247)i dòng th(cid:1193)m (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) th(cid:1193)m t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1131)ng khi các (cid:79)(cid:1247)p (cid:255)(cid:1193)t vuông góc v(cid:1247)i dòng th(cid:1193)m (cid:39)h2 q1 q2 k1 k2 k1 k2 qn kn

ka i

(cid:166)

(cid:16) L

1i (cid:32)

h 1

h 2

(cid:32)

n (cid:166) 1i (cid:32)

(cid:16) L

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) ka (cid:184) i (cid:185)

(1) L2 L1 (2)

/ka i i

n (cid:166)(cid:32) 1i (cid:32)

n a (cid:166) i 1i (cid:32)

387

388

(1) + (2) (cid:159)

18:05

(cid:16)

)

(cid:14)

(cid:32)

h (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

h (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) y (cid:119)

h (cid:119) y (cid:119)

(cid:119) z (cid:119)

h (cid:119) z (cid:119)

h (cid:119) t (cid:119)

(cid:16)

dx)

(cid:14)

k( (cid:16)

A h (cid:119) k xx (cid:119) x

Pt c(cid:1131) b(cid:1191)n c(cid:1259)a dòng th(cid:1193)m trong mt bão hoà Pt c(cid:1131) b(cid:1191)n c(cid:1259)a dòng th(cid:1193)m trong mt bão hoà

(cid:119) x (cid:119)

h (cid:119) x (cid:119)

(cid:255)(cid:813)t (cid:255)(cid:859)ng ch(cid:813)t nh(cid:753)ng không (cid:255)(cid:827)ng h(cid:753)(cid:867)ng:

(cid:16)

(cid:119)

x/h (cid:119)

(cid:14)

(cid:32)

k xx

h 2

h (cid:119) t (cid:119)

h (cid:119) 2 y (cid:119)

(cid:119) z (cid:119)

h (cid:119) 2 x (cid:119)

dx)

(cid:16)

(cid:14)

k( (cid:16)

Kxx V ox(ACEH)= dx

h (cid:119) x (cid:119)

(cid:14)

(cid:32)

h 2

S s k

h (cid:119) t (cid:119)

h (cid:119) 2 x (cid:119)

(cid:119) y (cid:119)

V ox(BDFG)=

dx)

dydz

) dxdydzdt

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

k( (cid:16)

(cid:16)

(cid:16)(cid:32)

k( (cid:16)

h (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119) h (cid:119) x (cid:119)

h (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

h (cid:119) x (cid:119)

(cid:170) (cid:171)(cid:172)

(cid:186) (cid:187)(cid:188)

(cid:173) (cid:174) (cid:175)

(cid:189) (cid:190) (cid:191)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:255)(cid:859)ng ch(cid:813)t và v(cid:883)a (cid:255)(cid:827)ng h(cid:753)(cid:867)ng 2 (cid:119) z (cid:119) (cid:255)(cid:859)ng ch(cid:813)t và v(cid:883)a (cid:255)(cid:827)ng h(cid:753)(cid:867)ng + c(cid:255)(cid:865)ng th(cid:813)m là (cid:861)n (cid:255)(cid:851)nh

h 2

h 2 x

(cid:119) (cid:119)

(cid:119) y (cid:119)

(cid:119) z (cid:119)

) dxdydzdt

(cid:16)

k( (cid:16)

(cid:16)

k( (cid:16)

(cid:16)

k( (cid:16)

(cid:32)

(cid:119) x (cid:119)

h (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) y (cid:119)

h (cid:119) y (cid:119)

(cid:119) z (cid:119)

h (cid:119) z (cid:119)

q (cid:16)(cid:32)

xhu

l (cid:39)(cid:39)(cid:16)(cid:32)

dh dx

dxdydz

)

(cid:16)

(cid:55)(cid:1241)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c th(cid:1193)m thay (cid:255)(cid:1241)i tr.th(cid:1223) tích h(cid:1245)p theo ph(cid:1133)(cid:1131)ng ox, oy và oz s(cid:1217) là:

h (cid:119) t (cid:119)

389

390

TÇng kh«ng thÊm

§- êng cét n- íc thuû lùc

Ss là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) ch(cid:1261)a n(cid:1133)(cid:1247)c riêng

h 1

6.4 Công th(cid:1261)c Dupuit - Forcherheimer (3D=>2D) Gi(cid:811) thi(cid:839)t

y 1

TÇng thÊm

(cid:16)(cid:32)

y/h (cid:119) (cid:119)

(cid:16)(cid:32)

x/h (cid:119)

(cid:119) xx

(cid:255)(cid:859)ng ch(cid:813)t và(cid:3)(cid:255)(cid:827)ng (cid:75)(cid:753)(cid:867)ng dx

TÇng kh«ng thÊm

(cid:127) V(cid:1201)n t(cid:1237)c không ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào z (cid:127) V(cid:1201)n t(cid:1237)c t(cid:1189)i b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t n(cid:1133)(cid:1247)c ng(cid:1195)m khi th(cid:1193)m không áp (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c xem nh(cid:1133) (cid:81)(cid:1205)m ngang Ví d(cid:1257) 10.7: k=3.10-4m/s y1=6m, y2=4m, H1=10, H2=7m, L=400m. Xác (cid:255)(cid:1231)nh (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng c(cid:1245)t n(cid:1133)(cid:1247)c (cid:255)o áp và q th(cid:1193)m trên 1 m dài

)

(cid:32)

(cid:14)

bk( xx

bk( yy

)

(cid:14)

S) (cid:32)

h (cid:119) t (cid:119)

h (cid:119) x (cid:119)

h (cid:119) y (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

0) (cid:32)

b= 6 – 0,005x Tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p th(cid:1193)m có áp gi(cid:1267)a 2 l(cid:1247)p (cid:255)(cid:1193)t b(cid:1231) ch(cid:1211)n có b(cid:1221) (cid:71)(cid:1195)y b(x,y) TÇng kh«ng thÊm

bk( xx

bk( yy

h (cid:119) t (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

h (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) y (cid:119)

h (cid:119) y (cid:119)

d dx

L dh dx

(cid:32)

005,06(

(cid:16)

005,06(

(cid:16)

(cid:32)

dxC 1 005,06 (cid:16)

dh dx

d dx

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:32)(cid:184) (cid:185)

)

SP) (cid:14)

(cid:14)

(cid:32)

bk( yy

bk( xx

(cid:119) y (cid:119)

(cid:32)

005,06ln( (cid:16)

C)x (cid:14)

(cid:119) y (cid:119) S=Ssb là h(cid:847) (cid:86)(cid:857) ch(cid:881)a n(cid:753)(cid:867)c (Ss là h(cid:847) (cid:86)(cid:857) ch(cid:881)a n(cid:753)(cid:867)c riêng). TÇng kh«ng thÊm h h h (cid:119) (cid:119) (cid:119) (cid:119) x x y t (cid:119) (cid:119) (cid:119) (cid:119) P là l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng b(cid:1241) sung (m/s)

C 1 005,0

005,06ln( (cid:16)

26,3)x (cid:16)

(cid:32)

=> (cid:55)(cid:1241)ng quát => + (cid:255)k x=0, h1=10m và x=400m, h2=7m

037,0 (cid:16) 005,0

(cid:16)

005

10.3

005

)

(cid:32)

(cid:16)(cid:32)

,06( (cid:16)

,06ln( (cid:16)

26,3) (cid:16)

b-u x

)

(cid:14)

SP) (cid:14)

(cid:32)

hk( xx

hk( yy

d dx

dh dx

,0 037 (cid:16) ,0 005

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

(cid:119) x (cid:119)

(cid:119) y (cid:119)

h (cid:119) x (cid:119)

h (cid:119) y (cid:119)

h (cid:119) t (cid:119)

(cid:16)

391

392

10.3

0037

10.111,0)

2 sm /

(cid:16)(cid:32)

4 ,0.( (cid:16)

(cid:32)

C1=-0,037 và C2=-3,26m Tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p dòng th(cid:1193)m không áp thì b=h(x,y,t)

18:05

P §- êng cét n- íc thuû lùc

(cid:38)(cid:255)(cid:3)(cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a dth(cid:1193)m vào gi(cid:1219)ng

h 2

)rb2(k

(cid:83)(cid:16)(cid:32)

(cid:16)(cid:32)

(cid:255)(cid:859)ng ch(cid:813)t và(cid:3)(cid:255)(cid:827)ng (cid:75)(cid:753)(cid:867)ng

dh dr

(cid:16)(cid:32)

TÇng kh«ng thÊm

0P) (cid:14)

(cid:32)

dr r

d dx

dh dx

(cid:32)

hh (cid:16) o

Ví d(cid:1257) 10.8: L=1km, h1=12m và h2=10m. k=12m/ngày. P=0,24m/ngày. Xác (cid:255)(cid:1231)nh (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng bão hoà c(cid:1259)a dòng th(cid:1193)m và q.

T=kb là h(cid:847) (cid:86)(cid:857) (cid:71)(cid:819)n n(cid:753)(cid:867)c

r r o

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:32)

(cid:14)

(cid:32)

144

(

1000

(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:16)

CxC (cid:14) 2

P k

44 1000

x24,0 12

(

)

(cid:32)

0hH (cid:16)

hH (cid:16) o

-hu

(

)

144

( 1000

)

(cid:32)

(cid:16)(cid:32)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:16)

(cid:167) (cid:183) r (cid:168)(cid:168) (cid:184)(cid:184) r (cid:169) (cid:185) o (cid:167) (cid:183) R (cid:168)(cid:168) (cid:184)(cid:184) ln r (cid:169) (cid:185) o R là bán kính (cid:811)nh h(cid:753)(cid:871)ng

R r o

Q T2 (cid:83) TS 2 (cid:83) (cid:167) (cid:183) (cid:168)(cid:168) (cid:184)(cid:184) (cid:169) (cid:185)

dh dx

d dx

44 1000

24,0 12

d dx

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

=> => => - Gi(cid:839)ng phun dh dr Q kb2 (cid:83) Q kb2 (cid:83) Q T2 (cid:83) Q c(cid:458)ng chính là (cid:79)(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng b(cid:1131)m

(24,0

500

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

s 1

s 2

(cid:16)

(cid:32)

h 2

h 1

4 2000

Q T2 (cid:83)

r 2 r 1

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

r 2 r 1

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) ln (cid:169)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) ln (cid:169) =>T=0,387m2/ph

sS (cid:16)

(cid:32)

m2/ngày x=0 q= -119,74m2/ngày => x=1000 q=120.26 m2/ngày

Q T2 (cid:83)

r 2 r 0

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

393

394

=> S=5,75m dh/dx=0 ho(cid:1211)c cho q=0 => x=498,9m Vd6.5: d=30cm, Q=1,2m3/ph. r1=20 và r2 =45m s1=2,2m, s2=1,8m. T, S, R? R = 17227m

pt Laplate

(cid:14)

(cid:32)

(cid:38)(cid:255)(cid:3)(cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1259)a dth(cid:1193)m vào gi(cid:1219)ng Th(cid:1193)m có áp qua (cid:255)(cid:1201)p

h 2

(cid:119) x (cid:119)

(cid:119) (cid:119)

Ko th(cid:1223) tìm no b(cid:1205)ng pp gi(cid:1191)i tích

krh

2 (cid:83)(cid:16)(cid:32)

(cid:16)(cid:32)

h (cid:119) z (cid:119)

h (cid:119) x (cid:119)

hdh

(cid:16)(cid:32)

dh dr dr r

Q k2 (cid:83)

(cid:16)

h j,1i (cid:14)

h j,1i (cid:16)

(cid:83)

(cid:32)

(cid:16)

(cid:32)

2 h o

(cid:119)

x2 (cid:39)

h (cid:119) j,i x j,i

Q k (cid:83)

r r 0

(cid:167) (cid:168)(cid:168) ln (cid:169)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

R r 0

H(k (cid:167) (cid:168)(cid:168) ln (cid:169)

2 )h (cid:16) o (cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:16)

(cid:14)

(cid:119)

h j,1i (cid:14)

h j,1i (cid:16)

(cid:32)

(cid:16)

j,i 2 x (cid:39)

x (cid:119)

h j,i 2 j,i

S H2

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:185)

R r 0

kHS (cid:83) (cid:167) (cid:183) (cid:168)(cid:168) (cid:184)(cid:184) ln (cid:169) (cid:185)

(cid:119)

(cid:16)

(cid:14)

h 1j,i (cid:14)

h 1j,i (cid:16)

(cid:32)

(cid:264)i các d(cid:1131)

3000S

(cid:119)

j,i 2 z (cid:39)

h j,i 2 j,i

395

396

Bê tông - Gi(cid:839)ng th(cid:753)(cid:869)ng

18:05

(cid:14)

h j,1i (cid:14)

h 1j,i (cid:14)

(cid:14)

(cid:32)

h j,i

h j,1i (cid:16) 2

h 1j,i (cid:16) 2

2 )z

x (cid:39)

z (cid:39)

2 x z (cid:39)(cid:39) 2 x(2 (cid:39)(cid:39) (cid:14)

(cid:183) (cid:184)(cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168)(cid:168) (cid:169)

110m

h=10m

135m h=0m

30m

(cid:14)

(cid:32)

C (cid:119) t (cid:119)

)vC( (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

S là s(cid:1269) thay (cid:255)(cid:1241)i kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m trong 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1223) tích và trong 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1249)i gian

(cid:167) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

uz=0 z/h (cid:119)

(cid:32)(cid:119)

h=0m

h=10m

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

)Cvn( ie

Dn i e

Sn e

(cid:166)

ne (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) (cid:85)(cid:1243)ng hi(cid:1227)u d(cid:1257)ng

uz=0 0x/h (cid:119) (cid:32)(cid:119) u4 u2 0

z/h

(cid:119)

(cid:32)(cid:119)

)Cn( (cid:119) e t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

uz=0

(cid:119) x (cid:119) i

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t trong (cid:255)(cid:1193)t Gi(cid:1191)i = l(cid:1211)p Gauss-Seidel Pt lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t 1 chi(cid:1221)u d(cid:1189)ng t(cid:1241)ng quát

qs L(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng qua m(cid:1245)t

(cid:55)(cid:815)ng không th(cid:813)m h (cid:16) j,1i (cid:14)

h j,1i (cid:16)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

)Cvn( ie

Dn i e

(cid:16)(cid:32)

Ph(cid:753)(cid:751)ng trình lan truy(cid:841)n ch(cid:813)t trong (cid:255)(cid:813)t (cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:166)

i,j, vd:

h1 ij (cid:32)

(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1223) tích ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i (s: sort)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

)Cn( (cid:119) e t (cid:119) (cid:11)(cid:10)(cid:11)(cid:9)(cid:8) I

C (cid:119) Cq R s n x (cid:119) (cid:11)(cid:11) (cid:10)(cid:11)(cid:11) (cid:9)(cid:8)(cid:11)(cid:11) (cid:10)

(cid:119) x (cid:119) i (cid:11)(cid:10)(cid:11)(cid:9)(cid:8) II

1. Gi(cid:1191)(cid:3)(cid:255)(cid:1231)nh cho h1

(cid:167) (cid:119) (cid:168) (cid:168) x (cid:119) (cid:169) i (cid:11)(cid:11) (cid:9)(cid:8) III

Rn Các chuy(cid:1223)n hóa

h 1j,i

(cid:16)(cid:32)

x2 (cid:39) h (cid:14) (cid:16) 1j,i (cid:16) z2 (cid:39)

h (cid:119) x (cid:119) h (cid:119) z (cid:119)

2. Xác (cid:255)(cid:1231)nh l(cid:1189)i h2

ij ij và h1

Bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i do thành ph(cid:1195)n (cid:85)(cid:1237)i

Bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i do thành ph(cid:1195)n dòng trung bình

3. So sánh h2 u1, .. u5: {0,159; ... ; 0,101}*10-4 m/s 4. L(cid:1201)p l(cid:1189)i b(cid:1133)(cid:1247)c 2 n(cid:1219)u ch(cid:1133)a h(cid:1245)i (cid:87)(cid:1257) q = h(cid:71)(cid:1133)(cid:1247)i chân c(cid:1233)c

(IV) là bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) do các ngu(cid:1239)n và quá trình chuy(cid:1223)n hóa trong 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1223) tích và 1 (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1249)i gian

Bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i (cid:255)(cid:1231)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng c(cid:1259)a kh. (cid:79)(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t ÔN trong 1(cid:3)(cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1223) tích

397

398

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

)Cvn( ie

Dn i e

Cq s

R n

(cid:166)(cid:14)

)Cn( (cid:119) e t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119) i

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:14)

(cid:32)

(cid:166)(cid:14)

(cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119) i

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:14)(cid:184) (cid:185)

)Cn( (cid:119) e t (cid:119) I

C (cid:119) Cq R s n x (cid:119) (cid:11)(cid:11) (cid:10)(cid:11)(cid:11) (cid:9)(cid:8)(cid:11)(cid:11) (cid:10)

III

qi L(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng qua m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) di(cid:1227)n

(cid:32)

tích theo h(cid:1133)(cid:1247)ng i

K n

q n

)Cvn( Dn ie i e (cid:11)(cid:11) (cid:9)(cid:8)(cid:11)(cid:10)(cid:11)(cid:9)(cid:8)(cid:11)(cid:10)(cid:11)(cid:9)(cid:8) h (cid:119) x (cid:119)

qs L(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng qua m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) th(cid:1223) tích

ngu(cid:1239)n th(cid:1191)i (s: sort)

Nghi(cid:1227)m gi(cid:1191)i tích c(cid:1259)a pt lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p (cid:255)(cid:1131)n gi(cid:1191)n

(cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán (D) trong (cid:255)(cid:1193)t c(cid:1259)a m(cid:1245)t s(cid:1237) ch(cid:1193)t

(cid:127) T(cid:1191)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m không (cid:255)(cid:1241)i theo th(cid:1249)i gian. (cid:127) Lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m là m(cid:1245)t chi(cid:1221)u (cid:127) H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán là h(cid:1205)ng s(cid:1237) và khu(cid:1219)ch tán theo ph(cid:1133)(cid:1131)ng d(cid:1233)c (ph(cid:1133)(cid:1131)ng lan truy(cid:1221)n) l(cid:1247)n h(cid:1131)n nhi(cid:1221)u so v(cid:1247)i ph(cid:1133)(cid:1131)ng ngang (cid:127) Không xét (cid:255)(cid:1219)n s(cid:1269) thay (cid:255)(cid:1241)i n(cid:1239)ng do các quá trình chuy(cid:1223)n hóa

Ch(cid:1193)t nghiên c(cid:1261)u

(cid:32)

(cid:16)

D L

2 C 2 x

C (cid:119) t (cid:119)

(cid:119) (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

erfc

exp

erfc

(cid:32)

(cid:14)

(cid:159)

1 2

LV x D

tVL (cid:16) x tD2 L

tVL (cid:14) x tD2 L

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:102)

L 2

(cid:87) (cid:16)

erfc

1)z(

1)z(erf

d (cid:87)

(cid:16)(cid:32)

(cid:32)

(cid:179)

(cid:83)

(cid:159)

Ch(cid:1193)t nghiên c(cid:1261)u Cd (trong (cid:255)(cid:1193)t sét Ankara) Cl (trong (cid:255)(cid:1193)t sét Ankara) Cr (trong (cid:255)(cid:1193)t sét Ankara) Cu (trong (cid:255)(cid:1193)t sét Ankara) Fe (trong (cid:255)(cid:1193)t sét Ankara) K (trong (cid:255)(cid:1193)t sét Ankara) Mn (trong (cid:255)(cid:1193)t sét Ankara) Ni (trong (cid:255)(cid:1193)t sét Ankara) Pb (trong (cid:255)(cid:1193)t sét Ankara) Zn (trong (cid:255)(cid:1193)t sét Ankara)

D (cm2/s) 2,5.10-6 9,5.10-6 2,2.10-6 2,9.10-6 2,2.10-6 7,9.10-6 3,1.10-6 1,6.10-6 3,2.10-6 2,5.10-6

green dye Teflon Rhodamine O2 NO3 + NH4 CO2 H2S Dd h(cid:1243)n h(cid:1255)p (Aqueous) Cl trong (cid:255)(cid:1193)t sét (cid:49)(cid:1133)(cid:1247)c rác trong (cid:255)(cid:1193)t sét

D (cm2/s) 1.10-5 3,7 .10-5 3,1(cid:121) 6,8 x 10-6 1,6 (cid:121) 2,1.10-5 1,6 (cid:121) 2,1.10-5 1,6 (cid:121) 2,1.10-5 1,6 (cid:121) 2,1.10-5 1,6 (cid:121) 2,1.10-5 5,44.10-6 1,4 (cid:121) 1,6.10-6 3,5 .10-6

399

400

18:05

Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp gi(cid:1191)i ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m (cid:43)(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phân tán th(cid:1259)y (cid:255)(cid:1245)ng DL (cid:71)(cid:1233)c theo h(cid:1133)(cid:1247)ng truy(cid:1221)n:

(cid:32)(cid:68)

D L

* DV (cid:14) xL

D* là ph(cid:815)n khu(cid:839)ch tán phân t(cid:885) (cid:68)LVx là ph(cid:815)n khu(cid:839)ch tán c(cid:751) h(cid:853)c (cid:68)L là h(cid:847) (cid:86)(cid:857) phân tán (cid:255)(cid:865)ng h(cid:853)c [m]

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

)Cvn( ie

Dn i e

Cq s

R n

(cid:166)(cid:14)

)Cn( (cid:119) e t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

0175

46,1 L

,0(cid:32)(cid:68)

(cid:119) x (cid:119) i

[m2/s]

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

L < 3500m (Neumann,1990)

Vd 10.11. N(cid:1133)(cid:1247)c r(cid:1229) rác có n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) clorua là C0 = 725 mg/l xâm nh(cid:1201)p vào t(cid:1195)ng (cid:81)(cid:1133)(cid:1247)c ng(cid:1195)m có: K = 3.10-5m/s, ne=0,2, dh/dl = 0,002, h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) khu(cid:1219)ch tán phân t(cid:1265) (cid:70)(cid:1259)a n(cid:1133)(cid:1247)c r(cid:1229) rác D* = 1.10-9m2/s. Tính n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) clorua sau 1 n(cid:259)m và 5 (cid:81)(cid:259)m t(cid:1189)i (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m cách (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m rò L = 20m theo h(cid:1133)(cid:1247)ng truy(cid:1221)n. 5 (cid:16)

002,0

(cid:32)

K n

dh dl

10.3 2,0

Các ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp s(cid:1237)(cid:3)(cid:255)(cid:1223) gi(cid:1191)i ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c phân lo(cid:1189)i theo các ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp chính nh(cid:1133) sau: ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp sai phân (cid:75)(cid:1267)u h(cid:1189)n chu(cid:1197)n, ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp h(cid:1243)n h(cid:1255)p Eulerian - Lagrangian và ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp bi(cid:1219)n phân b(cid:1201)c ba. (cid:68)L = 0,0175L1,46 = 1,39m = 2,6.10-7m/s

1 n(cid:259)m = 315.107s

erfc

exp

(cid:14)

(cid:32)

C 0

LV x D

tVL (cid:14) x tD2 L

tVL (cid:16) x tD2 L

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

7 (cid:16)

315

10.6,2

(cid:16)

(cid:14)

erfc

*5,0

725

erfc

exp

(cid:32)

(cid:14)

20* 7 (cid:16)

10.6,2 7 (cid:16)

10.6,3

10.6,32

315

7 10.315 7 10.

315

10.6,32

(cid:264)(cid:1223) gi(cid:1191)i quy(cid:1219)t bài toán có m(cid:1211)t s(cid:1237) (cid:75)(cid:1189)ng phân tán, l(cid:1133)(cid:1255)ng b(cid:1241) (cid:70)(cid:1201)p/tiêu hao và ph(cid:1191)n (cid:1261)ng, ng(cid:1133)(cid:1249)i ta s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp sai phân h(cid:1267)u h(cid:1189)n tr(cid:1233)ng tâm kh(cid:1237)i ((cid:1197)n ho(cid:1211)c hi(cid:1227)n). DL = (cid:68)LVx+D* = 1,39*2,6.10-7+10-9 = 3,6.10-7m2/s 1 2

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185)

*5,0

725

erfc

)74.1(

exp(

*)36.14

erfc

)17.4(

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169) *

(cid:32)

(cid:14)

7 10. 7 10. = 0,5*725*0,013856 = 5mg/l

402

401 (cid:55)(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269), sau 2 (cid:81)(cid:259)m là: C = 0,5*725*erfc(0.37) = 0,5*725*0,600794 = 218 mg/l

Còn (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i s(cid:1237) (cid:75)(cid:1189)ng truy(cid:1221)n t(cid:1191)i do có nhi(cid:1221)u cách gi(cid:1191)i khác nhau nh(cid:1133) ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp sai phân chu(cid:1197)n, ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp Euler – Lagrange pha tr(cid:1245)n hay ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp bi(cid:1219)n phân b(cid:1201)c 3.

(cid:14)

(cid:32)

(cid:14)

)Cvn( ie

Dn i e

Cq s

R n

(cid:166)(cid:14)

)Cn( (cid:119) e t (cid:119)

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:119) x (cid:119) i

(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) mô hình mô ph(cid:1235)ng dòng ch(cid:1191)y và lan truy(cid:1221)n ô nhi(cid:1225)m trong n(cid:1133)(cid:1247)c d(cid:1133)(cid:1247)i (cid:255)(cid:1193)t

(cid:167) (cid:168) (cid:168) (cid:169)

C(x,

t)z,y,

z)y,

(cid:32)

(cid:183) (cid:184) (cid:184) (cid:185) (x,C 0

0t (cid:32)

C(x,

t)z,y,

(x,C

t)z,y,

Mô hình Visual MODFLOW (cid:264)(cid:76)(cid:841)u ki(cid:847)n ban (cid:255)(cid:815)u (cid:127) D(cid:1225) dàng xác (cid:255)(cid:1231)nh ph(cid:1189)m vi c(cid:1259)a vùng c(cid:1195)n nghiên c(cid:1261)u và ch(cid:1233)n l(cid:1269)a các (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) (cid:86)(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng. (cid:264)(cid:76)(cid:841)u ki(cid:847)n biên

0(cid:32)

(cid:42)

(x,

t)z,y,

(cid:32)

Dn e ij

(cid:264)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n biên lo(cid:1189)i I trên (cid:42), t (cid:116) 0 (cid:42): Các biên

C (cid:119) x (cid:119)

(cid:42)

t (cid:116) 0 (cid:264)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n biên lo(cid:1189)i II (cid:127) Gán thu(cid:1245)c tính c(cid:1259)a mô hình và(cid:3)(cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n biên thích h(cid:1255)p. (cid:127) Ch(cid:1189)y mô hình mô ph(cid:1235)ng. (cid:127) Hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh và ki(cid:1223)m tra. (cid:127) T(cid:1237)i (cid:1133)u v(cid:1231) trí và l(cid:1133)u l(cid:1133)(cid:1255)ng b(cid:1131)m hút c(cid:1259)a gi(cid:1219)ng. (cid:127) Hi(cid:1223)n th(cid:1231) (cid:78)(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:86)(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng (cid:255)(cid:1239) (cid:75)(cid:1233)a 2D ho(cid:1211)c 3D.

(x,

t)z,y,

(cid:16)

(cid:32)

Dn e ij

Cq i

(cid:42)

j C (cid:119) x (cid:119)

j (cid:57)(cid:1247)i gi(z,y,z,t) là ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình (cid:255)(cid:1189)i di(cid:1227)n cho t(cid:1241)ng dòng ch(cid:1191)y (phân tán và(cid:3)(cid:255)(cid:1237)i l(cid:1133)u) t(cid:1247)i biên (cid:299).

Mô hình GMS (MODFLOW 2000, MT3DMS/RT3D ) trên (cid:42), t (cid:116) 0 (cid:264)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n biên lo(cid:1189)i III (cid:127) K(cid:1219)t n(cid:1237)i c(cid:1131) s(cid:1251) (cid:71)(cid:1267) li(cid:1227)u GIS.

403

404

(cid:57)(cid:1247)i biên không th(cid:1193)m, gi(z,y,z,t) = 0. (cid:127) MT3DMS (Modular 3–D Transport Multi Species) có kh(cid:1191) n(cid:259)ng tính toán quá trình t(cid:1191)i, phân tán, khu(cid:1219)ch tán và các ph(cid:1191)n (cid:1261)ng hóa h(cid:1233)c (cid:70)(cid:1259)a ch(cid:1193)t ô nhi(cid:1225)m lan truy(cid:1221)n trong n(cid:1133)(cid:1247)c d(cid:1133)(cid:1247)i (cid:255)(cid:1193)t d(cid:1133)(cid:1247)i nh(cid:1267)ng (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n th(cid:1259)y l(cid:1269)c t(cid:1241)ng quát.

18:05

Mô hình GeoStudio

105

116

190

100

120

170

140

182

111

198

104

122

161

152 88

(cid:43)(cid:1133)(cid:1247)ng d(cid:1199)n s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng GeoStudio

134 78

119

101

181

103

149

85 52

131

160 93

197 110

139 83

200

115

121 74

167

121

180 100

148

130

114

163

199

179

75 46

147

n o

129

189

106

115

92 56

207

162

i t

124

17 2 16

110 64

65 38

173 97

128

146

175

113

155

81 47

188 108

138

192

98 57

102

206 117

209

157

67 42

112 63

126

174 98

191

137

177

111

a v e E

127

196

109

145

36 23

109

101 60

208 120

46 30

156 92

159

6 213

128

133

137

145

n o i t a v e E

176 99

195

108

126

144

178

New Material

212

187

114

203

228

117

133

151

104

169

12 8

216

123

158 94

234

235 141

224

241

221 130

136

186

144

116

168

23 16

233

106

202 113

185

124

205

142

165

132 79

103

150 89

218

215 125

240 140

223 131

232

227

239

184

105

204

123

164

135

143

194

119

172

231

238

136

154

211

107

118

141 86

217 127

220

139

17 11

225 132

226

230

118

135

171

193

210

219

166

107

125

143

183

201

214

237 8

222

229

153 90

102

112

122

129

134

236 138

142

38 26

9 1 8

GeoStudio Geo-Slope, Canada) gi(cid:1191)i quy(cid:1219)t nhi(cid:1221)u bài toán trong (cid:255)ó có bài toán th(cid:1193)m và lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t trong (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n (cid:255)(cid:1245) (cid:1197)m (cid:255)(cid:1193)t bão hòa ho(cid:1211)c không bão hòa.

Distance

405

406

(cid:43)(cid:769)(cid:883)ng gió

Quan tr(cid:1203)c

Mô hình

(cid:39)H

C(x,0,z)

g n (cid:893) d

2 1 h 1 8 F e b 2 0 0 4

0 9 h 1 3 F e b 2 0 0 4

2 1 h 1 3 F e b 2 0 0 4

0 9 h 1 4 F e b 2 0 0 4

2 1 h 1 4 F e b 2 0 0 4

0 9 h 1 5 F e b 2 0 0 4

2 1 h 1 5 F e b 2 0 0 4

0 9 h 1 6 F e b 2 0 0 4

2 1 h 1 6 F e b 2 0 0 4

0 9 h 1 7 F e b 2 0 0 4

2 1 h 1 7 F e b 2 0 0 4

0 9 h 1 8 F e b 2 0 0 4

0 9 h 1 9 F e b 2 0 0 4

2 1 h 1 9 F e b 2 0 0 4

0 9 h 2 0 F e b 2 0 0 4

2 1 h 2 0 F e b 2 0 0 4

0 9 h 2 1 F e b 2 0 0 4

2 1 h 2 1 F e b 2 0 0 4

C(x,0,0)

u (cid:903) h o a c (cid:881) (cid:264)

407

408

Trong Geostudio, mô(cid:3)(cid:255)un Seep/W gi(cid:1191)i quy(cid:1219)t bài toán th(cid:1193)m và mô (cid:255)un Ctran/W gi(cid:1191)i bài toán v(cid:1221) lan truy(cid:1221)n ch(cid:1193)t

18:05

joule

watt hour

calorie

(cid:119)

CV t (cid:119)

Khí quy(cid:1223)n Ngu(cid:1239)n ti(cid:1219)p nh(cid:1201)n Ngu(cid:1239)n ô nhi(cid:1225)m 1

1 J = 1 kg·m2 s(cid:237)2 = 1 W·h = 1 cal =

1 3600 4.1868

2.77778 × 10(cid:237)4 1 1.163 × 10(cid:237)3

0.239 859.8 1

/ / / / / / /

(cid:119)

(cid:14)

QC s (cid:119)

Z3

Gió

(cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95) (cid:95)

Z2

Z1

Z0

/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / (cid:48)(cid:831)t c(cid:823)t d(cid:853)c

409

410

ói

T r (cid:877) c v (cid:847)t k h

g g i ó

(cid:867)

(cid:753)

(cid:43)

x,y,0

(cid:39)h

x,-y,z

x,0,0

(cid:43)(cid:769)(cid:883)ng gió

x,-y,0

(cid:43)(cid:1133)(cid:1247)ng gió

-y

411

412

18:05

Qin Cin

Vi sinh v(cid:821)t

(1+(cid:68))QC1

QC2

QC0

CH2O + O2

CO2 + H2O + t(cid:1219) bào m(cid:1247)i + s(cid:1191)n ph(cid:1197)m trung gian

(cid:43)(cid:1239) 1

(cid:43)(cid:1239) 2

C, V

(cid:68)QC2

Vi sinh v(cid:821)t

(cid:47)(cid:1203)ng (cid:255)(cid:1233)ng

Ch(cid:1193)t h(cid:1267)u c(cid:1131) + O2

CO2 + H2O + t(cid:1219) bào m(cid:1247)i + s(cid:1191)n ph(cid:1197)m trung gian

(cid:43)(cid:1239) tr(cid:1195)m tích

Q, Cin

Chôn vùi

(cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) 1

Q, C1

V, C1

(cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) 2

Q, C2

V, C2

DO n.th(cid:1191)i DO n.sông

(cid:120)

Q, Cn-1

(cid:120)

Qnt, Cnt

(cid:43)(cid:1239) th(cid:1261) n

Q, Cn

V, Cn

t s

Quãng (cid:255)(cid:753)(cid:869)ng (ho(cid:831)c th(cid:869)i gian)

413

414

(cid:39)(cid:1189)ng m(cid:1211)t c(cid:1203)t

Qs, Cs Ct C0

b + 2mh

h(b+mh)

2m1h2b

(cid:14)

Qk, BODk, DOk, Tk Qnt, BODnt, DOnt, Tnt

b + 2h

s (km)

2m1h2 (cid:14)

2mh

mh2

(

sin

)

(cid:84)(cid:16)

(cid:84)

)hD(h2

(cid:16)

Quãng (cid:255)(cid:753)(cid:869)ng (ho(cid:831)c th(cid:869)i gian)

(cid:84) 2

D 8

(cid:84)(cid:3)

415

416

Qs+ Qnt V DOt Qs, BODs, DOs, Ts

18:05

V 2 m(cid:68) g2

mh(cid:39)

V 2 1m(cid:14)(cid:68) g2

Vm+1

hm+1

ml(cid:39)

(cid:84)

(cid:14)

P (cid:119) s (cid:119)

(cid:84)

417

418

Khí

(cid:49)(cid:1133)(cid:1247)c

(cid:32) (cid:85)

(cid:32)

m V

T (oC) 0 10 20 30 DObh 14,62 11,33 9,17 7,63

419

T', P', V' T+, P+, V+ T, P, V