TRNGăĐIăHCăPHMăVĔNăĐNG
KHOAăKăTHUTăCÔNGăNGH
B MỌN NỌNG LỂM NG
--------------o0o--------------
PHMăNGHIă(CHăBIểN)
PHMăTHANHăHÙNG, TRNGăTHăBÍCHăHNG,
TRNGăTHăMăANH, PHAN Ý NHI, NGUYNăMINHăCN
BÀI GING:
MỌI TRNG & CON NGI
(DùngăchoăbậcăcaoăđẳngăvƠăđiăhọc)
Quảng Ngãi, tháng 12 năm 2013
LI NịI ĐU
Trong giai đon hiện nay, quá trình phát triển kinh tế - xã hội đã làm phát
sinh nhiều vấn đề môi trường gây nh hưởng đến chất lượng cuộc sống của phần
lớn cư dân trên trái đất. Sự thiết hiểu biết về môi trường và giáo dục bo vệ môi
trường là một trong những nguyên nhân chính gây nên ô nhiễm và suy thoái môi
trường. Nếu mỗi cá nhân đều có ý thức đóng góp bo vệ môi trường thì các hành
động dù nhỏ nhưng tích cực cũng sẽ to nên những thay đổi lớn tốt đẹp hơn cho
môi trường.
Thông qua việc cung cấp cho người học những kiến thức về môi trường, sinh
thái; quá trình phát triển dân số - nguyên nhân sâu xa của các vấn đề về môi
trường; tài nguyên thiên nhiên; các vấn đề ô nhiễm môi trường và các cách tiếp cận
bo vệ môi trường hướng đến sự phát triển bền vững, môn Môi trường và Con
người nhằm mục đích nâng cao nhận thức của người học về các vấn đề về môi
trường trong mối quan hệ với con người và trang bị cho người học những kỹ năng
và kh năng hành động cụ thể vì môi trường, cùng với chiến lược bo vệ môi
trường và phát triển bền vững ở nước ta góp phần chung tay bo vệ trái đất – ngôi
nhà chung của chúng ta.
Môn học được biên son để ging dy cho sinh viên bậc cao đẳng và đi học
của các khối sư phm, kỹ thuật, kinh tế, công nghệ thông tin…
Mặc dù ban biện son đã có nhiều cố gắng, song thiếu sót vẫn là điều không
thể tránh khỏi. Vì vậy, rất chân thành nhận được sự đóng góp của độc gi.
Nhóm biên son
1
MC LC
Chng 1. CỄC KHỄI NIM VÀ THÀNH PHN C BN CA MỌI
TRNG ................................................................................................................... 5
1.1.ăKháiăniệmăvămôiătrng ..................................................................................... 5
1.2.ăPhơnăloiămôiătrng ............................................................................................ 5
1.3.ăQuanăhệăgiaăconăngiăvƠămôiătrng ............................................................... 5
1.4.ăCácăchcănĕngăchăyuăcaămôiătrng ............................................................... 6
1.4.1.ăMôiătrngălƠăkhôngăgianăsốngăcaăconăngiăvƠăcácăloƠiăsinhăvật ........... 6
1.4.2.ăMôiătrngălƠăniăcungăcpătƠiănguyênăcnăthităchoăđiăsốngăvƠăhotă
độngăsnăxutăcaăconăngi ................................................................................ 6
1.4.3.ăMôiătrngălƠăniăchaăđựngăcácăchtăphăthi .......................................... 7
1.4.4.ăMôiătrngălƠăniăgimănhẹăcácătácăđộngăcóăhiăcaăthiênănhiênătớiăconă
ngiăvƠăsinhăvậtătrênăTráiăđt ............................................................................. 7
1.4.5.ăMôiătrngălƠăniăluătrăvƠăcungăcpăthôngătinăcaăTráiăđt .................... 8
1.5.ăCácăthƠnhăphnăcaămôiătrng ........................................................................... 8
1.5.1.ăThchăquyn ............................................................................................... 8
1.5.2.ăThyăquyn ............................................................................................... 10
1.5.3.ăKhíăquyn ................................................................................................. 11
1.5.4.ăSinhăquyn ................................................................................................ 15
Chng 2. SINH THỄI HC MỌI TRNG .................................................... 17
2.1.ăQunăthăvƠăcácăđặcătrngăcaăqunăth ............................................................. 17
2.1.1.ăĐnhănghĩa ................................................................................................ 17
2.1.2.ăCácăđặcătrngăcăbnăcaăqunăth ........................................................... 17
2.2.ăQunăxưăvƠăcácăđặcătrngăcaăqunăxư ............................................................... 18
2.2.1.ăKháiăniệm ................................................................................................. 18
2.2.2.ăCácăđặcătrngăcaăqunăxư ....................................................................... 18
2.2.3.ăMốiăquanăhệăgiaăcácăloƠiătrongăqunăxưăsinhăvật .................................... 20
2.3.ăHệăsinhătháiăvƠăcácăquáătrìnhătraoăđổiăvậtăcht,ănĕngălợngătrongăhệăsinhăthái .. 21
2.3.1.ăĐnhănghĩa ................................................................................................ 21
2.3.2.ăThƠnhăphnăcaăhệăsinhăthái ..................................................................... 22
2
2.3.3.ăCơnăbằngăsinhăthái .................................................................................... 22
2.3.4.ăDinăthăsinhăthái ...................................................................................... 23
2.3.5.ăQuáătrìnhătraoăđổiăvậtăchtătrongăhệăsinhăthái ........................................... 23
2.3.6.ăDòngănĕngălợngătrongăhệăsinhăthái ......................................................... 29
2.4.ăNhơnătốăsinhătháiăvƠăcácăquyăluậtătácăđộngăcaăcácănhơnătốăsinhăthái ................ 31
2.4.1.ăCácănhơnătốăsinhăthái .................................................................................... 31
2.4.2.ăQuyăluậtătácăđộngăcaăcácănhơnătốăsinhăthái ................................................ 32
2.4.3.ăMốiăquanăhệăgiaăconăngi,ăhệăsinhătháiăvƠămôiătrng............................ 33
2.5. Các chuătrìnhăsinhăđaăhóa .................................................................................. 34
2.5.1.ăChuătrìnhătunăhoƠnănớc ......................................................................... 35
2.5.2.ăChuătrìnhătunăhoƠnăcacbon ...................................................................... 37
2.5.3.ăChuătrìnhătunăhoƠnănit ........................................................................... 38
2.5.4.ăChuătrìnhătunăhoƠnăPhotpho .................................................................... 39
2.5.5.ăChuătrìnhătunăluăhuỳnh .......................................................................... 40
2.6.ăSinhătháiăngădng ............................................................................................. 40
2.6.1.ăNôngănghiệpăsinhăthái............................................................................... 40
2.6.2.ăCôngănghiệpăsinhăthái ............................................................................... 41
2.6.3.ăĐôăthăsinhăthái ......................................................................................... 41
2.6.4.ăDuălchăsinhătháiă(DLST) .......................................................................... 43
Chng 3. DỂN SVÀ S PHỄT TRIN DỂN S .......................................... 46
3.1.ăCácăthôngăsốăcăbnăcaădơnăsốăhọc .................................................................. 46
3.1.1.ăDơnăsốătrungăbình ..................................................................................... 46
3.1.2.ăMậtăđộădơnăsố ........................................................................................... 47
3.1.3.ăTỷăsutăsinh .............................................................................................. 47
3.1.4.ăTỷăsutăt .................................................................................................. 50
3.1.5.ăSựădiăcăvƠănhậpăc .................................................................................. 52
3.1.6.ăTỷăsutăgiaătĕngădơnăsốă(ẤP) ..................................................................... 53
3.1.7.ăCăcuădơnăsố ........................................................................................... 54
3.2.ăQuáătrìnhăphátătrinădơnăsốăthăgiới .................................................................... 59
3.3. Quá trình phát trinăvƠăchínhăsáchădơnăsốăhiệnănayăăViệtăNam ........................ 61
3.3.1.ăQuáătrìnhăphátătrinădơnăsốăViệtăNam ...................................................... 61
3
3.3.2.ăChínhăsáchădơnăsốă- kăhochăhóaăgiaăđìnhăăViệtăNam .......................... 63
3.4.ăNhuăcuăcaăconăngi vălngăthựcăthựcăphm ............................................. 64
3.4.1.ăNhuăcuădinhădỡng ................................................................................. 64
3.4.2.ăSnălợngălngăthực,ăthựcăphm ............................................................ 65
Chng 4. TÀI NGUYểN THIểN NHIểN .......................................................... 72
4.1.ăKháiăniệmăvƠăphơnăloi ...................................................................................... 72
4.2.ăTƠiănguyênăđt .................................................................................................... 73
4.2.1.ăKháiăniệm,ăvaiătròăcaătƠiănguyênăđt ....................................................... 73
4.2.2.ăTƠiănguyênăđtătrênăthăgiới...................................................................... 74
4.2.3.ăTƠiănguyênăđtăăViệtăNam ...................................................................... 75
4.3. Tài nguyên nớc ................................................................................................. 76
4.3.1.ăKháiăniệmăvƠăvaiătròăcaătƠiănguyênănớc ................................................ 76
4.3.2.ăTƠiănguyênănớcătrênăthăgiới .................................................................. 78
4.3.3.ăTƠiănguyênănớcăăViệtăNam ................................................................... 80
4.4.ăTƠiănguyênăsinhăvật ............................................................................................ 82
4.4.1.ăĐaădngăsinhăhọc ...................................................................................... 82
4.4.2.ăTƠiănguyênărừng ....................................................................................... 84
4.4.3.ăTƠiănguyênăbin ........................................................................................ 87
4.5. Tài nguyênăkhoángăsn....................................................................................... 89
4.6.ăTƠiănguyênănĕngălợng ...................................................................................... 91
Chng 5. Ọ NHIM MỌI TRNG ................................................................. 96
5.1.ăKháiăniệmăôănhimămôiătrng .......................................................................... 96
5.2.ăÔănhimămôiătrngănớc .................................................................................. 96
5.2.1.ăTácănhơnăôănhimămôiătrngănớc ......................................................... 96
5.2.2.ăMộtăsốăthôngăsốăđánhăgiáăôănhimănguồnănớc ..................................... 101
5.2.3.ăCácănguồnăgơyăôănhimămôiătrngănớc .............................................. 102
5.2.4.ăTácăhiăcaăôănhimămôiătrngănớc ................................................... 103
5.2.5.ăPhòngăchốngăôănhimămôiătrngănớc ................................................. 105
5.3.ăÔănhimăkhôngăkhí ........................................................................................... 106
5.3.1.ăTácănhơnăgơyăôănhimăkhôngăkhí ........................................................... 106
5.3.2.ăNguồnăgốcăgơyăôănhimăkhôngăkhí ........................................................ 109