TR ̀NGăĐ̣IăḤCăPḤMăVĔNăĐ̀NG<br />
KHOAăK̃ăTHỤTăCÔNGăNGḤ<br />
Ḅ MỌN NỌNG LỂM NG<br />
--------------o0o-------------PḤMăNGHIă(CH ăBIểN)<br />
PḤMăTHANHăHÙNG, TR NGăTH ăBÍCHăH̀NG,<br />
TR NGăTH ăM̃ăANH, PHAN Ý NHI, NGUY NăMINHăC N<br />
<br />
BÀI GI NG:<br />
<br />
MỌI TR<br />
<br />
NG & CON NG<br />
<br />
(DùngăchoăbậcăcaoăđẳngăvƠăđ iăhọc)<br />
<br />
Quảng Ngãi, tháng 12 năm 2013<br />
<br />
I<br />
<br />
L I NịI Đ U<br />
Trong giai đo n hiện nay, quá trình phát triển kinh tế - xã hội đã làm phát<br />
sinh nhiều vấn đề môi trường gây nh hưởng đến chất lượng cuộc sống của phần<br />
lớn cư dân trên trái đất. Sự thiết hiểu biết về môi trường và giáo dục b o vệ môi<br />
trường là một trong những nguyên nhân chính gây nên ô nhiễm và suy thoái môi<br />
trường. Nếu mỗi cá nhân đều có ý thức đóng góp b o vệ môi trường thì các hành<br />
động dù nhỏ nhưng tích cực cũng sẽ t o nên những thay đổi lớn tốt đẹp hơn cho<br />
môi trường.<br />
Thông qua việc cung cấp cho người học những kiến thức về môi trường, sinh<br />
thái; quá trình phát triển dân số - nguyên nhân sâu xa của các vấn đề về môi<br />
trường; tài nguyên thiên nhiên; các vấn đề ô nhiễm môi trường và các cách tiếp cận<br />
b o vệ môi trường hướng đến sự phát triển bền vững, môn Môi trường và Con<br />
người nhằm mục đích nâng cao nhận thức của người học về các vấn đề về môi<br />
trường trong mối quan hệ với con người và trang bị cho người học những kỹ năng<br />
và kh năng hành động cụ thể vì môi trường, cùng với chiến lược b o vệ môi<br />
trường và phát triển bền vững ở nước ta góp phần chung tay b o vệ trái đất – ngôi<br />
nhà chung của chúng ta.<br />
Môn học được biên so n để gi ng d y cho sinh viên bậc cao đẳng và đ i học<br />
của các khối sư ph m, kỹ thuật, kinh tế, công nghệ thông tin…<br />
Mặc dù ban biện so n đã có nhiều cố gắng, song thiếu sót vẫn là điều không<br />
thể tránh khỏi. Vì vậy, rất chân thành nhận được sự đóng góp của độc gi .<br />
Nhóm biên so n<br />
<br />
M CL C<br />
Ch<br />
TR<br />
<br />
ng 1. CỄC KHỄI NI M VÀ THÀNH PH N C B N C A MỌI<br />
NG ...................................................................................................................5<br />
<br />
1.1.ăKháiăniệmăv ămôiătr<br />
1.2.ăPhơnălo iămôiătr<br />
<br />
ng .....................................................................................5<br />
<br />
ng ............................................................................................5<br />
<br />
1.3.ăQuanăhệăgi aăconăng<br />
<br />
iăvƠămôiătr<br />
<br />
ng ...............................................................5<br />
<br />
1.4.ăCácăch cănĕngăch ăy uăc aămôiătr<br />
<br />
ng ...............................................................6<br />
<br />
1.4.1.ăMôiătr<br />
<br />
ngălƠăkhôngăgianăsốngăc aăconăng<br />
<br />
iăvƠăcácăloƠiăsinhăvật ...........6<br />
<br />
1.4.2.ăMôiătr ngălƠăn iăcungăc pătƠiănguyênăc năthi tăchoăđ iăsốngăvƠăho tă<br />
độngăs năxu tăc aăconăng i ................................................................................6<br />
1.4.3.ăMôiătr<br />
<br />
ngălƠăn iăch aăđựngăcácăch tăph ăth i ..........................................7<br />
<br />
1.4.4.ăMôiătr ngălƠăn iăgi mănhẹăcácătácăđộngăcóăh iăc aăthiênănhiênătớiăconă<br />
ng iăvƠăsinhăvậtătrênăTráiăđ t .............................................................................7<br />
1.4.5.ăMôiătr<br />
<br />
ngălƠăn iăl uătr ăvƠăcungăc păthôngătinăc aăTráiăđ t ....................8<br />
<br />
1.5.ăCácăthƠnhăph năc aămôiătr<br />
<br />
ng ...........................................................................8<br />
<br />
1.5.1.ăTh chăquy n ...............................................................................................8<br />
1.5.2.ăTh yăquy n ...............................................................................................10<br />
1.5.3.ăKhíăquy n .................................................................................................11<br />
1.5.4.ăSinhăquy n ................................................................................................15<br />
Ch<br />
<br />
ng 2. SINH THỄI H C MỌI TR<br />
<br />
NG ....................................................17<br />
<br />
2.1.ăQu năth ăvƠăcácăđặcătr ngăc aăqu năth .............................................................17<br />
2.1.1.ăĐ nhănghĩa ................................................................................................17<br />
2.1.2.ăCácăđặcătr ngăc ăb năc aăqu năth ...........................................................17<br />
2.2.ăQu năxưăvƠăcácăđặcătr ngăc aăqu năxư ...............................................................18<br />
2.2.1.ăKháiăniệm .................................................................................................18<br />
2.2.2.ăCácăđặcătr ngăc aăqu năxư .......................................................................18<br />
2.2.3.ăMốiăquanăhệăgi aăcácăloƠiătrongăqu năxưăsinhăvật ....................................20<br />
2.3.ăHệăsinhătháiăvƠăcácăquáătrìnhătraoăđổiăvậtăch t,ănĕngăl ợngătrongăhệăsinhăthái ..21<br />
2.3.1.ăĐ nhănghĩa ................................................................................................21<br />
2.3.2.ăThƠnhăph năc aăhệăsinhăthái .....................................................................22<br />
<br />
1<br />
<br />
2.3.3.ăCơnăbằngăsinhăthái ....................................................................................22<br />
2.3.4.ăDi năth ăsinhăthái ......................................................................................23<br />
2.3.5.ăQuáătrìnhătraoăđổiăvậtăch tătrongăhệăsinhăthái ...........................................23<br />
2.3.6.ăDòngănĕngăl ợngătrongăhệăsinhăthái .........................................................29<br />
2.4.ăNhơnătốăsinhătháiăvƠăcácăquyăluậtătácăđộngăc aăcácănhơnătốăsinhăthái ................31<br />
2.4.1.ăCácănhơnătốăsinhăthái....................................................................................31<br />
2.4.2.ăQuyăluậtătácăđộngăc aăcácănhơnătốăsinhăthái ................................................32<br />
2.4.3.ăMốiăquanăhệăgi aăconăng<br />
<br />
i,ăhệăsinhătháiăvƠămôiătr<br />
<br />
ng............................33<br />
<br />
2.5. Các chuătrìnhăsinhăđ aăhóa ..................................................................................34<br />
2.5.1.ăChuătrìnhătu năhoƠnăn ớc .........................................................................35<br />
2.5.2.ăChuătrìnhătu năhoƠnăcacbon ......................................................................37<br />
2.5.3.ăChuătrìnhătu năhoƠnănit ...........................................................................38<br />
2.5.4.ăChuătrìnhătu năhoƠnăPhotpho ....................................................................39<br />
2.5.5.ăChuătrìnhătu năl uăhuỳnh..........................................................................40<br />
2.6.ăSinhătháiă ngăd ng .............................................................................................40<br />
2.6.1.ăNôngănghiệpăsinhăthái...............................................................................40<br />
2.6.2.ăCôngănghiệpăsinhăthái ...............................................................................41<br />
2.6.3.ăĐôăth ăsinhăthái .........................................................................................41<br />
2.6.4.ăDuăl chăsinhătháiă(DLST) ..........................................................................43<br />
Ch<br />
<br />
ng 3. DỂN S<br />
<br />
VÀ S<br />
<br />
PHỄT TRI N DỂN S ..........................................46<br />
<br />
3.1.ăCácăthôngăsốăc ăb năc aădơnăsốăhọc ..................................................................46<br />
3.1.1.ăDơnăsốătrungăbình .....................................................................................46<br />
3.1.2.ăMậtăđộădơnăsố ...........................................................................................47<br />
3.1.3.ăTỷăsu tăsinh ..............................................................................................47<br />
3.1.4.ăTỷăsu tăt ..................................................................................................50<br />
3.1.5.ăSựădiăc ăvƠănhậpăc ..................................................................................52<br />
3.1.6.ăTỷăsu tăgiaătĕngădơnăsốă(ẤP).....................................................................53<br />
3.1.7.ăC ăc uădơnăsố ...........................................................................................54<br />
3.2.ăQuáătrìnhăphátătri nădơnăsốăth ăgiới ....................................................................59<br />
3.3. Quá trình phát tri năvƠăchínhăsáchădơnăsốăhiệnănayă ăViệtăNam ........................61<br />
3.3.1.ăQuáătrìnhăphátătri nădơnăsốăViệtăNam ......................................................61<br />
<br />
2<br />
<br />
3.3.2.ăChínhăsáchădơnăsốă- k ăho chăhóaăgiaăđìnhă ăViệtăNam ..........................63<br />
3.4.ăNhuăc uăc aăconăng<br />
<br />
i v ăl<br />
<br />
ngăthựcăthựcăph m .............................................64<br />
<br />
3.4.1.ăNhuăc uădinhăd ỡng .................................................................................64<br />
3.4.2.ăS năl ợngăl<br />
Ch<br />
<br />
ngăthực,ăthựcăph m ............................................................65<br />
<br />
ng 4. TÀI NGUYểN THIểN NHIểN ..........................................................72<br />
<br />
4.1.ăKháiăniệmăvƠăphơnălo i ......................................................................................72<br />
4.2.ăTƠiănguyênăđ t ....................................................................................................73<br />
4.2.1.ăKháiăniệm,ăvaiătròăc aătƠiănguyênăđ t .......................................................73<br />
4.2.2.ăTƠiănguyênăđ tătrênăth ăgiới......................................................................74<br />
4.2.3.ăTƠiănguyênăđ tă ăViệtăNam ......................................................................75<br />
4.3. Tài nguyên n ớc .................................................................................................76<br />
4.3.1.ăKháiăniệmăvƠăvaiătròăc aătƠiănguyênăn ớc ................................................76<br />
4.3.2.ăTƠiănguyênăn ớcătrênăth ăgiới ..................................................................78<br />
4.3.3.ăTƠiănguyênăn ớcă ăViệtăNam ...................................................................80<br />
4.4.ăTƠiănguyênăsinhăvật ............................................................................................82<br />
4.4.1.ăĐaăd ngăsinhăhọc ......................................................................................82<br />
4.4.2.ăTƠiănguyênărừng .......................................................................................84<br />
4.4.3.ăTƠiănguyênăbi n ........................................................................................87<br />
4.5. Tài nguyênăkhoángăs n.......................................................................................89<br />
4.6.ăTƠiănguyênănĕngăl ợng ......................................................................................91<br />
Ch<br />
<br />
ng 5. Ọ NHI M MỌI TR<br />
<br />
5.1.ăKháiăniệmăôănhi mămôiătr<br />
5.2.ăÔănhi mămôiătr<br />
<br />
NG .................................................................96<br />
<br />
ng ..........................................................................96<br />
<br />
ngăn ớc ..................................................................................96<br />
<br />
5.2.1.ăTácănhơnăôănhi mămôiătr<br />
<br />
ngăn ớc .........................................................96<br />
<br />
5.2.2.ăMộtăsốăthôngăsốăđánhăgiáăôănhi mănguồnăn ớc .....................................101<br />
5.2.3.ăCácănguồnăgơyăôănhi mămôiătr<br />
5.2.4.ăTácăh iăc aăôănhi mămôiătr<br />
5.2.5.ăPhòngăchốngăôănhi mămôiătr<br />
<br />
ngăn ớc ..............................................102<br />
<br />
ngăn ớc ...................................................103<br />
ngăn ớc .................................................105<br />
<br />
5.3.ăÔănhi măkhôngăkhí ...........................................................................................106<br />
5.3.1.ăTácănhơnăgơyăôănhi măkhôngăkhí ...........................................................106<br />
5.3.2.ăNguồnăgốcăgơyăôănhi măkhôngăkhí ........................................................109<br />
<br />
3<br />
<br />