Bài giảng Nguyên tắc sử dụng glucocorticoid

Bài giảng này tập trung vào việc cung cấp kiến thức về nguyên tắc sử dụng glucocorticoid (GC), một nhóm thuốc quan trọng trong điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Bài giảng sẽ đi sâu vào mối liên quan giữa tác dụng dược lý và các tác dụng không mong muốn (TDKMM) của GC, các biện pháp để giảm thiểu TDKMM, và các nguyên tắc lựa chọn GC phù hợp trong từng tình huống lâm sàng cụ thể.

Bài giảng này dành cho sinh viên ngành Dược, bác sĩ lâm sàng, và các cán bộ y tế quan tâm đến việc sử dụng glucocorticoid một cách an toàn và hiệu quả.

Bài giảng này bao gồm các nội dung chính sau:

1. **Tác dụng và TDKMM của Glucocorticoid:**
* Tác dụng chống viêm và ức chế miễn dịch của GC, cơ chế tác động trên các tế bào miễn dịch và các chất trung gian gây viêm.
* Ảnh hưởng của GC lên chuyển hóa glucid, protid, lipid, và các chất điện giải, dẫn đến các TDKMM như tăng đường huyết, giảm mật độ xương, và rối loạn điện giải.
* Tác động của GC trên các hệ cơ quan khác như tim mạch, tiêu hóa, nội tiết, thần kinh, da, và mắt, gây ra các TDKMM tương ứng.

2. **Các biện pháp khắc phục TDKMM của Glucocorticoid:**
* Nguyên tắc chung: Cân nhắc kỹ lợi ích/nguy cơ, sử dụng liều thấp nhất trong thời gian ngắn nhất, và ưu tiên đường dùng tại chỗ.
* Phòng và điều trị loãng xương do GC: Bổ sung calci và vitamin D, sử dụng biphosphonat cho bệnh nhân có nguy cơ cao.
* Giảm thiểu nguy cơ ảnh hưởng trên tăng trưởng ở trẻ em: Hạn chế kê đơn, sử dụng liều thấp nhất, và khuyến khích vận động và dinh dưỡng hợp lý.
* Khắc phục hiện tượng ức chế trục HPA: Lựa chọn thuốc có thời gian tác dụng ngắn, dùng thuốc vào buổi sáng, và giảm liều từ từ khi ngừng thuốc.

3. **Nguyên tắc lựa chọn Glucocorticoid trong điều trị:**
* Chỉ định sử dụng GC trong các trường hợp suy thượng thận cấp và mạn tính.
* Lựa chọn thuốc và liều lượng phù hợp cho từng tình huống lâm sàng cụ thể, dựa trên tác dụng mong muốn và nguy cơ TDKMM.
* Lưu ý các chống chỉ định và thận trọng khi sử dụng GC cho bệnh nhân có các bệnh lý nền như tâm thần, đái tháo đường, và suy gan thận.
* Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt lực của corticoid bôi ngoài da (TCS) bao gồm loại GC, dạng liên kết, và tá dược.
* Nguyên tắc lựa chọn TCS dựa trên hoạt lực, dạng bào chế, biệt dược gốc so với thuốc generic, giá cả và lợi ích/chi phí, và lượng dùng đúng.