TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Nhập môn lập trình Vòng lặp TS. Ngô Hữu Dũng
Câu lệnh for
Initialization
Increment/ Decrement
True
Condition
Statement(s)
False
// Syntax of for for (Initialization; Condition; Increment/Decrement) {
Statement(s); . . .
}
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
2
Vòng lặp for Thực hiện các lệnh lặp đi lặp lại
Bước 1: Bắt đầu vòng lặp – Initialization Bước 2: Kiểm tra điều kiện lặp – Condition
Nếu điều kiện đúng sang Bước 3 Nếu điều kiện sai sang Bước 6
Bước 3: Thực hiện câu lệnh – Statement(s) Bước 4: Lệnh tăng/giảm – Increment/Decrement
Để thay đổi điều kiện lặp
Bước 5: Trở lại bước 2 Bước 6: Kết thúc vòng lặp
3
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
i = 0
i++
True
Print i
i < 6
False
Ví dụ minh hoạ Xuất ra màn hình các số từ 0 đến 5 Khởi đầu i = 0 Điều kiện i < 6 Kết thúc i >= 6 Bước nhảy
i++ Lệnh
printf("%d\n", i);
Xuất i
1. for (i = 0; i < 6; i++) 2. { 3. 4. }
4
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
How’s it work? – For loop
i = 0
i++
True
i < 6
Print i
False
0 1 2 3 4 5
printf("%d\n", i);
i
0123456
1. for (i = 0; i < 6; i++) 2. { 3. 4. }
5
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
Initialization – Khởi đầu
Phần khởi đầu có thể khuyết 1. // Xuất từ 9 đến 0 2. i = 9; 3. for ( ; i >= 0; i--) printf("%d\n", i); 4.
Phần khởi đầu có thể gồm nhiều phép gán
Cách nhau bởi dấu phẩy 1. // Xuất từ 9 đến 0 2. for (i = 0, j = 9 ; i <= j; j--) 3.
printf("%d\n", j);
6
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
Condition – Điều kiện
Phần điều kiện có thể khuyết 1. // Xuất từ 0 đến 9 2. for ( i = 0; ; i++) 3. { 4.
if (i >= 10)
5.
break;
// Thoát vòng lặp
printf("%d\n", i);
6. 7. }
8. // Xuất từ 0 đến 9 9. for ( i = 0; i < 10; i++) printf("%d\n", i); 10.
7
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
printf("%d\n", i); i++;
Increment/Decrement – Tăng/Giảm Phần tăng giảm có thể khuyết 1. // Xuất từ 0 đến 9 2. for ( i = 0; i < 10; ) 3. { 4. 5. 6. } Phần tăng/giảm có thể có nhiều phép toán
Cánh nhau bởi dấu phẩy
printf("%d + %d = ", i, j);
1. // 0 + 9 = 1 + 8 = 2 + 7 = … = 9. 2. for ( i = 0, j = 9; i < j; i++, j--) 3. { 4. 5. } 6. printf("%d.\n ", i+j);
8
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
for ( j = 1; j <= 10; j++)
printf("%d x %d = %d\n", i, j, i*j);
printf("-----------\n");
Nested loop – Vòng lặp lồng nhau Vòng lặp có thể được lồng trong vòng lặp 1. // Bảng cửu chương 2. for ( i = 1; i < 10; i++) 3. { 4. 5. 6. 7. } 8. //1 x 1 = 1 9. //1 x 2 = 2 10. //... 11. //1 x 10 = 10 12. //----------- 13. //2 x 1 = 2 14. //...
9
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
break vs. continue
Lệnh break làm kết thúc vòng lặp Lệnh continue bỏ qua lần lặp hiện tại và tiếp tục lặp 1. // Xuất số chẵn từ 0 đến 9 2. for ( i = 0; ; i++) 3. { 4.
5.
if (i == 10) break;
// Kết thúc vòng lặp
6.
if (i % 2) // i lẻ
7.
continue; // Không xuất số lẻ
printf("%d, ", i);
8. 9. }
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
10
Lỗi thường gặp 1. // Dấu phẩy !? 2. for ( i = 0, i < 10, i++) printf("%d, ", i); 3.
4. // Dấu chấm phẩy !? 5. for ( i = 0; i < 10; i++); printf("%d, ", i); 6.
7. // Thiếu thành phần !? 8. for ( i = 0; i < 10) 9.
printf("%d, ", i++);
10.// Lặp vô hạn: i luôn luôn < 10 !? 11.for ( i = 0; i < 10; i--) printf("%d, ", i); 12.
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
11
Bài tập vận dụng
Viết vòng lặp dùng lệnh for xuất ra màn hình:
1. Các số nguyên từ 1 đến 10 2. Các số nguyên từ 20 đến 11 3. Các số nguyên từ 1 đến n, với n > 0 nhập từ bàn phím 4. Các số nguyên có hai chữ số 5. Các số chẵn có ba chữ số 6. Các số lẻ từ a đến a+10, với a nhập từ bàn phím 7. Các số nguyên dương là bội của 3 và nhỏ hơn 100 8. Các số nguyên dương là bội của 3 và 5 9. Các cặp số nguyên dương có tổng là 10
1. Ví dụ: 1 + 9 = 10, 2 + 8 = 10, …
12
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
Hướng dẫn – Xuất dãy số liên tục
1. /* Cần xác định điểm bắt đầu? điểm
kết thúc? điều kiện? bước nhảy? câu lệnh? */
2. // Ví dụ: Xuất từ a đến b (a < b) 3. for ( i = a; i <= b; i++) printf("%d, ", i); 4.
5. // Ví dụ: Xuất từ b đến a (a < b) 6. for ( i = b; i >= a; i--) printf("%d, ", i); 7.
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
13
Hướng dẫn – Xuất dãy số có điều kiện
1. /* Xuất các số thoả mãn điều kiện
nào đó */
2. for(khởi đầu; điều kiện; bước nhảy) 3.
if (điều kiện)
4.
printf("%d, ", i);
5. // Ví dụ: Xuất số chẵn có 2 chữ số 6. for ( i = 10; i <= 99; i++) 7.
if (i%2 == 0)
8.
printf("%d, ", i);
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
14
True
Câu lệnh while // Syntax of while while (Condition) {
Condition
Statement(s)
Statement(s); . . .
False
}
Bước 1: Kiểm tra điều kiện – Condition
Nếu điều kiện đúng sang Bước 2 Nếu điều kiện sai sang Bước 4
Bước 2: Thực hiện lệnh – Statement(s) Bước 3: Sang Bước 1 Bước 4: Kết thúc vòng lặp
15
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
Initialization
printf("%d\n", i); i++;
Condition
Ví dụ minh hoạ 1. // Xuất các số từ 0 đến 5 2. i = 0; 3. while(i < 6) 4. { 5. 6. 7. }
Statement
Increment/Decrement
printf("%d\n", i);
8. // Lệnh for tương tự 9. for (i = 0; i < 6; i++) 10.{ 11. 12.}
16
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
Condition – Điều kiện
Phần điều kiện có thể là biến, biểu thức hoặc hằng số
0: false #0: true
1. // Ví dụ: Xuất các số từ 9 đến 1 2. i = 9; 3. while(i) 4. { 5.
printf("%d\n", i); i--;
6. 7. }
17
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
j = 1; while (j <= 10) {
printf("%d x %d = %d\n", i, j, i*j); j++;
} printf("-----------\n"); i++;
Nested loop – Vòng lặp lồng nhau Vòng lặp có thể được lồng trong vòng lặp 1. // Ví dụ: Bảng cửu chương 2. i = 1; 3. while (i < 10) 4. { 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. }
18
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
break vs. continue Lệnh break làm kết thúc vòng lặp Lệnh continue bỏ qua lần lặp hiện tại và tiếp tục lặp
// Luôn đúng
if (i == 10) break; if (i % 2)
// Kết thúc vòng lặp // i lẻ continue; // Không xuất số lẻ
printf("%d, ", i); i++;
1. //Ví dụ: Xuất số chẵn từ 0 đến 9 2. i = 0; 3. while(1) 4. { 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.}
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
19
Lỗi thường gặp 1. // Dấu chấm phẩy !? 2. i = 0; 3. while (i < 10); 4.
printf("%d, ", i++);
5. // Lặp vô hạn !? 6. i = 0; 7. while (i < 10) 8.
printf("%d, ", i);
9. // Thiếu điều kiện !? 10.while ()
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
20
Bài tập vận dụng
Viết vòng lặp dùng lệnh while xuất ra màn hình:
1. Các số nguyên từ 1 đến 10 2. Các số nguyên từ 20 đến 11 3. Các số nguyên từ 1 đến n, với n > 0 nhập từ bàn phím 4. Các số nguyên có hai chữ số 5. Các số chẵn có ba chữ số 6. Các số lẻ từ a đến a+10, với a > 0 nhập từ bàn phím 7. Các số nguyên dương là bội của 3 và nhỏ hơn 100 8. Các số nguyên dương là bội của 3 và 5 9. Các cặp số nguyên dương có tổng là 10
21
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
Câu lệnh do..while // Syntax of do..while do{
True
Condition
Statement(s)
Statement(s); . . .
}while (Condition);
False
Bước 1: Thực hiện lệnh – Statement(s) Bước 2: Kiểm tra điều kiện – Condition
Nếu điều kiện đúng sang Bước 1 Nếu điều kiện sai sang Bước 3
Bước 3: Kết thúc vòng lặp
22
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
Initialization
Condition
printf("%d\n", i); i++;
Ví dụ minh hoạ 1. // Xuất các số từ 0 đến 5 2. i = 0; 3. do{ 4. 5. 6. }while(i < 6);
Statement
Increment/Decrement
printf("%d\n", i);
7. // Lệnh for tương tự 8. for (i = 0; i < 6; i++) 9. { 10. 11.}
Khác nhau? Do..while thực hiện Lệnh trước rồi kiểm tra sau.
23
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
Condition – Điều kiện
Phần điều kiện có thể là biến, biểu thức hoặc hằng số
0: false #0: true
1. // Ví dụ: Nhập số nguyên dương 2. // Kiểm tra điều kiện nhập 3. do{ 4.
printf("Nhap mot so nguyen duong: "); scanf("%d", &i);
5. 6. }while(i<=0);
24
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
Nested loop – Vòng lặp lồng nhau
Vòng lặp có thể được lồng trong vòng lặp 1. // Ví dụ: Bảng cửu chương 2. i = 1; 3. do{ 4.
5.
j = 1; do{
6.
7.
printf("%d x %d = %d\n", i, j, i*j); j++;
8.
9.
}while(j <= 10); printf("-----------\n"); i++;
10. 11. }while (i < 10);
25
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
i++;
i++;
Lỗi thường gặp 1. // Thiếu chấm phẩy !? 2. do{ 3. 4. }while (i < 10) 5. 6. // Lặp vô hạn !? 7. i = 0; 8. do{ 9. 10.}while (i > 0);
11.// Thiếu điều kiện !? 12.do{i++;}while ();
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
26
Bài tập vận dụng
Viết vòng lặp dùng lệnh do while xuất ra màn hình:
1. Các số nguyên từ 1 đến 10 2. Các số nguyên từ 20 đến 11 3. Các số nguyên từ 1 đến n, với n > 0 nhập từ bàn phím 4. Các số nguyên có hai chữ số 5. Các số chẵn có ba chữ số 6. Các số lẻ từ a đến a+10, với a > 0 nhập từ bàn phím 7. Các số nguyên dương là bội của 3 và nhỏ hơn 100 8. Các số nguyên dương là bội của 3 và 5 9. Các cặp số nguyên dương có tổng là 10
27
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
Bài tập 4.1 – Tính toán Viết vòng lặp thực hiện:
4. 4 =
+
+ +
5. 5 = 1 +
+ +
7. 2 = 1 .
. … .
1. 1 = 1 + 2 + 3 + + 2. 2 = 1 + 2 + 3 + + + 3. 3 = 1 + … + + + 6. 1 = 1 . 2 . 3 . … .
8. 3 =
.
9. 4 = 1 .
. … .
10. = 1 +
+ +
. . +
. . … . . . .
. . …
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
28
Hướng dẫn 4.1 – Tính tổng
1. tong = 0; 2. for(khởi đầu; điều kiện; bước nhảy) 3.
tong = tong + ??;
tong = tong + i;
4. // Ví dụ tính tong = 4+5+6+7 5. tong = 0; 6. for ( i = 4; i <= 7; i++) 7. { 8. 9. }
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
29
Hướng dẫn 4.1 – Tính tích
1. tich = 1; 2. for(khởi đầu; điều kiện; bước nhảy) 3.
tich = tich * ??;
tich = tich * i;
4. // Ví dụ tính tich = 2x3x4x6 5. tich = 1; 6. for ( i = 2; i <= 6; i++) 7. { 8. 9. }
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
30
tuSo = ?? mauSo = ?? tong += (float)tuSo/mauSo;
Hướng dẫn 4.1 – Tổng các thương số 1. tong = 0; 2. for(khởi đầu; điều kiện; bước nhảy) 3. { 4. 5. 6. 7. }
. … . . .
tuSo = i; mauSo = 2*i+1; tong += (float)tuSo/mauSo;
8. // Ví dụ tính: tong = 9. tong = 0; 10. for(i = 1; i<=n; i++) 11. { 12. 13. 14. 15. }
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
31
Bài tập 4.2 – Tính toán có điều kiện
Viết vòng lặp thực hiện, với n nguyên dương:
1. Liệt kê các số chẵn nhỏ hơn n 2. Tính tổng các số lẻ nhỏ hơn n 3. Đếm số các số lẻ nhỏ hơn n 4. Tính tích các số chẵn nhỏ hơn n 5. Tính trung bình cộng các số chẵn nhỏ hơn n 6. Liệt kê tất cả ước số của n 7. Tính tổng các ước số của n 8. Đếm số lượng ước số của n 9. Tính tích các ước số của n 10. Tính trung bình cộng các ước số của n
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
32
if (điều kiện)
printf(...);
Hướng dẫn 4.2 – Liệt kê có điều kiện 1. for(khởi đầu; điều kiện; bước nhảy) 2. { 3. 4. 5. }
if (n%i == 0)
printf("%d ", i);
6. // Ví dụ: Liệt kê các ước của n 7. for(i = 1; i<=n; i++) 8. { 9. 10. 11.}
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
33
if (điều kiện)
dem++;
Hướng dẫn 4.2 – Đếm có điều kiện 1. dem = 0; 2. for(khởi đầu; điều kiện; bước nhảy) 3. { 4. 5. 6. }
if (n%i == 0) dem++;
7. // Ví dụ: Đếm các ước số của n 8. dem = 0; 9. for(i = 1; i<=n; i++) 10.{ 11. 12. 13.}
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
34
if (điều kiện) tong += ??;
Hướng dẫn 4.2 – Tính tổng có điều kiện 1. tong = 0; 2. for(khởi đầu; điều kiện; bước nhảy) 3. { 4. 5. 6. }
if (n%i == 0) tong += i;
7. // Ví dụ: Tổng các ước số của n 8. tong = 0; 9. for(i = 1; i<=n; i++) 10.{ 11. 12. 13.}
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
35
Bài tập 4.3 – Kiểm tra số
Nhập một số nguyên dương n (n > 0), hãy cho biết n a. Có phải là số đối xứng? Ví dụ: 121, 12321, … Tìm số đảo ngược, kiểm tra số đảo và số gốc b. Có phải là số chính phương? Ví dụ: 4, 9, 16, …
Là số có căn bậc hai là số nguyên
c. Có phải là số nguyên tố? Ví dụ: 2, 3, 5, 7, …
Là số có 2 ước số: Đếm số ước số, kiểm tra số ước số d. Có phải là số hoàn hảo? Ví dụ 6, 28, 496, 8128…
Là số có tổng các ước số nhỏ hơn nó bằng chính nó
e. Có phải là số thuộc dãy Fibonacci? Ví dụ: 1, 2, 3, 5, 8, 13…
Số tiếp theo bằng tổng của hai số trước đó
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
36
Hướng dẫn 4.3.a – Số đối xứng? 1. // Khai báo các biến... 2. 3.
printf("Nhap so nguyen duong: "); scanf("%d", &n);
// Tính số đảo ngược i = n; soDao = 0; while (i > 0){
donVi = i % 10; soDao = soDao*10 + donVi; i = i / 10;
4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. }
// Kiểm tra số đối xứng if (soDao == n)
printf("%d la so đoi xung", n);
else
Nhập môn lập trình - Vòng lặp
printf("%d la so khong doi xung", n);
11. 12. 13. 14. 15. 37
Hướng dẫn 4.3.b – Số chính phương?
17./*Số chính phương là số có căn bậc hai là số
nguyên, ví dụ 9 = 3*3 */
// Tìm căn bậc hai của n
i = 1;
while(i*i i++; 18.
19.
20.
21.
22.
23. } // Kiểm tra số chính phương
if (i*i == n) printf("%d la so chinh phuong", n); else Nhập môn lập trình - Vòng lặp 38 24.
25.
26.
27.
28. printf("%d khong la so chinh phuong", n); Hướng dẫn 4.3.c – Số nguyên tố? 29./*Số nguyên tố là số có hai ước số là 1 và chính nó, ví dụ số 2, 3, 5, 7… */ // Đếm số ước số
soUoc = 0;
for (i = 1; i <= n; i++) if (n % i == 0) 30.
31.
32.
33.
34.
35. souoc++; // Kiểm tra số nguyên tố
if (souoc == 2) printf("%d la so nguyen to", n); else Nhập môn lập trình - Vòng lặp 39 36.
37.
38.
39.
40. printf("%d khong la so nguyen to", n); Hướng dẫn 4.3.d – Số hoàn hảo? 41./*Số hoàn hảo là số có tổng các ước số nhỏ hơn nó bằng chính nó, ví dụ số 6 = 1 + 2 + 3 */ // Tính tổng các ước số nhỏ hơn n
tong = 0;
for (i = 1; i < n; i++) if (n % i == 0) 42.
43.
44.
45.
46. tong += i; // Kiểm tra số hoàn hảo
if (n == tong) printf("%d la so hoan hao", n); else Nhập môn lập trình - Vòng lặp 40 47.
48.
49.
50.
51. printf("%d khong la so hoan hao", n); Hướng dẫn 4.3.e – Số thuộc dãy Fibonacci? 52./*Dãy số Fibonacci có tính chất số sau bằng tổng
của hai số trước đó, ví dụ: 1, 1, 2, 3, 5, 8… */ // Tìm số Fibonacci
f1 = 0; f2 = 1;
f3 = f2 + f1;
while (f3 < n){ f1 = f2;
f2 = f3;
f3 = f2 + f1; 53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60. } // Kiểm tra số Fibonacci
if (f3 == n) printf("%d la so Fibonacci", n); else Nhập môn lập trình - Vòng lặp 41 61.
62.
63.
64.
65. printf("%d khong la so Fibonacci", n); Bài tập 4.4 – Kiểm tra và Tính tổng Nhập một số nguyên dương n. Tính:
a) Tổng các số nguyên dương nhỏ hơn n chia hết cho 3 nhưng không chia hết cho 2. b) Tổng các số đối xứng nhỏ hơn n.
c) Tổng các số chính phương nhỏ hơn n.
d) Tổng các số nguyên tố nhỏ hơn n.
e) Tổng các số hoàn hảo nhỏ hơn n.
f) Tổng các số Fibonacci nhỏ hơn n. Nhập môn lập trình - Vòng lặp 42 Hướng dẫn 4.4 – Kiểm tra và tính tổng 1.
2. // Cho tổng ban đầu bằng 0
tong = 0; // Duyệt các số nhỏ hơn n
for ( i = 1; i < n; i++)
{ // Kiểm tra i // Nếu i thoả mãn điều kiện thì cộng
if (i thoả điều kiện)
tong += i; Nhập môn lập trình - Vòng lặp 43 3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11. } Bài tập 4.5 – Chữ số Nhập một số nguyên dương n, hãy cho biết:
a) Chữ số lớn nhất và nhỏ nhất? Lần lượt tìm các chữ số, tìm max và min b) Các chữ số có tăng dần không? Kiểm tra thoả điều kiện chữ số trước luôn nhỏ hơn chữ số sau c) Tổng các chữ số? Lần lượt tìm các chữ số, tính tổng Nhập môn lập trình - Vòng lặp 44 Hướng dẫn 4.5.a – Chữ số min max? // Đặt giá trị ban đầu cho min, max
min = n % 10;
max = min; 1.
2.
3. i = n / 10; 4. // Tìm chữ số lớn nhất, nhỏ nhất
while (i>0)
{ donVi = i % 10;
i = i / 10;
if (donVi < min) min = donVi;
if (donVi > max) max = donVi; Nhập môn lập trình - Vòng lặp 45 }
printf("Chu so nho nhat %d\n", min);
printf("Chu so lon nhat %d\n", max); 5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14. Hướng dẫn 4.5.b – Chữ số tăng dần? 15. tangDan = 1; donVi = n % 10;
i = n / 10;
while(i>0)
{ if(i%10 >= donVi)
tangDan = 0;
donVi = i % 10;
i /= 10; 16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24. } if (tangDan) printf("Cac chu so tang dan"); else Nhập môn lập trình - Vòng lặp 46 25.
26.
27.
28. printf("Cac chu so khong tan dan");
![Bài tập Lập trình C++: Tổng hợp [kinh nghiệm/mới nhất/chuẩn nhất]](https://cdn.tailieu.vn/images/document/thumbnail/2025/20250826/signuptrendienthoai@gmail.com/135x160/45781756259145.jpg)
