Bài giảng Phân tích hệ thống môi trường - Bài 5: Các công cụ phân tích hệ thống môi trường

Chia sẻ: Phạm Hoàng Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:71

Thêm vào BST

Báo xấu

111
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu Bài giảng Phân tích hệ thống môi trường - Bài 5: Các công cụ phân tích hệ thống môi trường giúp người học hiểu tổng quan về các công cụ phân tích hệ thống môi trường, tóm tắt về công cụ đánh giá tác động môi trường, phân tích chu trình sống sản phẩm, đánh giárủi ro môi trường, phân tích luồng vật liệu,... Mời tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Phân tích hệ thống môi trường - Bài 5: Các công cụ phân tích hệ thống môi trường

Bài 5 CÁC CÔNG CỤ PHÂN TÍCH HỆ THỐNG MÔI TRƯỜNG Phương pháp đánh giá chu trình sản phẩm
Mục tiêu học tập 1. Tổng quan về các công cụ phân tích hệ thống môi trường 2. Tóm tắt về công cụ đánh giá tác động môi trường (EIA hay ĐTM) 3. Phân tích chu trình sống sản phẩm (LCA) 4. Đánh giá rủi ro môi trường (ERA) 5. Phân tích luồng vật liệu (MFA) 6. Phân tích biến vào – biến ra (IOA)
1. TỔNG QUAN VỀ CÁC CÔNG CỤ PT HT MT TT Công cụ Tên tiếng Anh 1 Đánh giá tác động môi trường Environmental Impact Assessment (EIA) 2 Đánh giá chu trình sống Life Cycle Assessment (LCA) 3 Đánh giá rủi ro môi trường Environmental Risk Assessment (ERA) 4 Kiểm toán luồng vật liệu Material Flow Analysis (MFA) 5 Phân tích đầu vào đầu ra Input-Output Analysis (IOA) 6 Phân tích chi phí lợi ích Cost Benefit Analysis (CBA) 7 Phân tích nhu cầu năng lượng tích lũy Cumulative Energy Requirement Analysis (CERA) 8 Phân tích cường độ vật chất Material Intensity Analysis (MIA) 9 Phân tích đa tiêu chuẩn Multi-criteria Analysis (MCA)
Công cụ Mục tiêu Phạm vi Đối tượng phân Các đặc tính Các đặc tính tích không gian thời gian LCA Quản lý môi Tất cả các luồng vào Các sp (hàng hóa Tổng quát hay Tỉnh hay trạng trường cho các và ra liên quan đến và dịch vụ) và các cấp vùng, không thái tỉnh hệ thống sản đơn vị chức năng kiểu khác của có địa điển xác phẩm chức năng định MIPS Gia tăng “sức Đo vật liệu đầu vào Các SP (hàng hóa Tổng quát hay Tỉnh hay trạng (MateriaL sản xuất tài của mỗi đơn vị sp ở và dịch vụ) và các cấp vùng, không thái tỉnh input per unit nguyên của các tất cả các cấp độ sx. kiểu khác của đơn có địa điển xác of service) HT chức năng vị định ERA Quản lý rủi ro Rủi ro môi trường từ Các hóa chất Địa phương / cấp Mô hình hóa các hóa chất đến con vùng và địa điểm trạng thái tỉnh người và hệ sinh thái xác định MFA/ Quản lý vật liệu Trình tự của các thay Các vật liệu hay Địa phương / cấp Tĩnh, trạng thái SFA hay hóa chất đổi quản lý đối với các hóa chất vùng và địa điểm tĩnh và mô hình nhằm mục địch luồng và kho trữ của xác định hóa trạng thái sử dụng có hiệu các vật liệu và hóa tỉnh quả tài nguyên chất CERA Tiết kiệm năng Nhu cầu năng lượng Sản phẩm hay Tổng quát và địa Tĩnh (Cumulative lượng ưu tiên cho sản xuất, dịch vụ điểm không xác Energy tiêu dùng và phân định Requirement hủy Analysis)
Công cụ Can thiệp Vị trí trong Mức độ chi Chủ thể an Thừa nhận Phương đến môi chuỗi nhân tiết tòan chính thức pháp trường quả đánh giá LCA Các kiểu tác Thường là mức Từ các giản đồ Sức khõe con ISO, UNEP va Khỏang các động môi chủ đề chính sách luồng LCA định người, hệ sinh SETAC đến mục trường liên (điểm giữa); đôi tính trong quá thái và tài tiêu, tính quan đến chức khi mức độ thiệt trình LCA đến nguyên thiên thành tiến và năng hại các LCA định nhiên các phương lượng hòan tòan pháp panel MIPS Sinh học, Các Mức can thiệp Từ phun trào Sức khõe con Wuppertal Trọng số (MateriaL nguyên liệu đến kế tóan chi người, hệ sinh institute tuyệt đối input per unit sinh học thô, tiết luồng vật thái trên cơ sở of service nước, đất và liệu (từ nguồn khối lượng không khí đến nơi chôn vùi ERA Chỉ phát thải Thường là mức Giai đọan rà Sức khõe con OECD, EU, US Đánh giá của độc chất chủ đề chính sách sóat, đanh giá người, hệ sinh EPA, SETAC chuyên gia, (điểm giữa); đôi tinh lọc và đánh thái phân tích khi mức độ thiệt gia đầy đủ chính thức hại MFA/SFA Vật liệu và hóa Mức can thiệp , Có thể được xác Sức khõe con Sử dụng bởi Trọng số chất hay nhóm đôi khi SFA kết định ở mức vật người, hệ sinh các chính phủ tuyệt đối hóa chất cần hợp với ERA liệu khối lượng thái và các tài trên cơ sở kg phân tích lớn đến từng hóa nguyên chất riêng rẽ. CERA Phương tiện Mức can thiệp Rất chi tiết Các tài nguyên Hiệp hội Kỹ sư Không (Cumulative mang năng và Sức khõe Đức Energy lượng ban đầu con người một
2. ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG (EIA HAY ĐTM)
2.1) KHÁI NIỆM VỀ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG (EIA HAY ĐTM) ĐTM (đánh giá tác động môi trường) hay EIA (Environment impacts assessment) là quá trình thực hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường về một công trình, dự án để giúp cho các nhà lãnh đạo quyết định có nên hay không nên phê duyệt dự án ví lý do bảo vệ môi trường. Đánh giá tác động môi trường là việc thực hiện một báo cáo về những tác động môi trường của một họat động kinh doanh, sản xuất hay xây dựng cơ sở hạ tầng (khu dân cư, xây dựng cầu, đập thủy lợi, thủy điện. …) Ý nghĩa của ĐTM là giúp cho việc triển khai dự án không làm ảnh hưởng xấu đến môi trường, nếu có ảnh hưởng thì các tác động đó được quan tâm xử lý để giảm thiểu. Ý nghĩa sâu xa của ĐTM là đảm bảo phát triển bền vững, phát triển họat động kinh tế nhưng không làm tổn hại đến môi trường.
KHÁI NIỆM VỀ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG (EIA HAY ĐTM) Hình 5: Mối quan hệ giữa các bước và bậc đánh giá môi trường. (Nguồn ([2])
2.1.1/ Phân tích môi trường Chiến lược (SEAN) (Strategic Environment Analysis) áp dụng với kế họach và chương trình của ngành và các kế họach phát triển vùng hiện có (chủ yếu cho ngành năng lượng, giao thông và quản lý chất thải). SEAN nhằm mục đích đưa ra những vấn đề môi trường trong giai đọan ban đầu của quá trình quyết định, được tích hợp với các phương pháp luận đánh giá kinh tế xã hội và tổ chức, nhằm mục đích dự phần vào việc hình thành một chiến lược phát triển trong đó, những vấn đề môi trường được tích hợp một cách hòan tòan (quan tâm đến môi trường trong quy họach phát triển)
Phân tích môi trường Chiến lược (SEAN) (Strategic Environment Analysis) Các bước phương pháp luận Các thành tố của khung luận lý SEAN Bước 1: Tìm kiếm các bên có Xác định nhóm trọng tâm và các khu vực liên quan phù hợp và các chức quan tâm năng môi trường Bước 2: Đánh giá các chiều Các chỉ thị với các giá trị ban đầu và hướng trong các chức năng môi chiều hướng hiện tại; và nhận biết chuỗi trường. nhân quả. Bước 3: Đánh giá các tác động Xác định mục tiêu tổng thể về mặt giá trị của chiều hướng biến đổi lên kinh tế xã hội (mục tiêu sau cùng) các bên có liên quan
Các bước phương pháp luận SEAN Các thành tố của khung luận lý Bước 4: Thiết lập các ngưỡng và tiêu Thể hiện các rủi ro môi trường và các thách thức chuẩn cho các chiếu hướng biến đổi như các giả thiết đối với mục tiêu tổng thể và môi trường mục tiêu cụ thể của dự án ; Các tiêu chuẩn và chỉ tiêu cho các chỉ thị kinh tế xã hội. Bước 5: Xác định các vấn đề môi Đề ra các mục tiêu tổng thể và mục đích cụ thể. trường Bước 6: Phân tích các vấn đề môi Xác định các giả thiết bất lợi (các yếu tố cơ bản trường: xác định các họat động là ưu tiên không thể giải quyết được) (2) Các giả nguyên nhân, các tác nhân và các yếu thiết khác (Các các yếu tố cơ bản ưu tiên liên tố cơ bản. quan đến người khác) (3) Cá kết quả dự kiến (Các các yếu tố cơ bản ưu tiên với các cơ hội cho dự án giải quyết) Xác định cac tác nhân tham gia. Bước 7: Thu thập các thuận lợi so Đưa ra các mục tiêu thổng thể và mục tiêu thành sánh và các cơ hội phù hợp với môi phần trường
Các bước phương pháp luận Các thành tố của khung luận lý SEAN Bước 8: Phân tích cơ hội : xác Xem bước 6 định các tác nhân và các yếu tố nhằm thực hiện các cơ hội môi trường Bước 9: Quy họach chiến lược Xác định tầm nhìn và các mục tiêu tổng của một kế họach hành động thể , với các mục tiêu thành phần và kết với các lĩnh vực hành động về quả dự kiến cho các ngành, khu vực, các môi trường chủ đề hay các nhóm trọng tâm ưu tiên được chọn. Chọn lọc các bạn đồng hành tiềm năng, xác định các chỉ thị phù hợp và phương pháp thẩm định. Bước 10: Chiến lược để thực Xác định các chỉ thị phù hợp và phương hiện chính sách phát triển bền pháp thẩm định. vững
2.1.2/ Đánh giá môi trường chiến lược (Strategic Envieronment Assessment) SEA là tiến trình có tính hệ thống nhằm đánh giá các hệ quả môi trường của sáng kiến về chính sách, kế họach hay chương trình được lập ra nhằm đảm bảo chúng có đề cập đầy đủ và thể hiện phù hợp trong giai đọan sớm nhất có thể của quá trình ra quyết định , bên cạnh các xem xét về kinh tế xã hội. (Therivel et al, 1994; Sadler & Verheem, 1996). SEA được thiết lập nhằm nêu ra các vấn đề môi trường ngòai cấp độ dự án, ở cấp chiến lược của các chính sách và chương trình của ngành , nó tạo ra khung làm việc cho việc hình thành dự án.
Đánh giá môi trường chiến lược (Strategic Envieronment Assessment) Mục đích của SEA là: Mở rộng dự án được định hướng EIA theo hướng mở rộng khung thời gian và nhận dạng các giải pháp. Đánh giá các hậu quả môi trường của các giải pháp chính sách, kế hoạch hoặc được đề nghị. Như là một phần của khung xác định chính sách toàn diện.
2.1.3/ Đánh giá tác động môi trường (EIA, ĐTM) Chu trình döï aùn
Hình 5.2: Các văn bản qui định có liên quan đến ĐTM ở Việt nam
Quá trình EIA bao gồm nhiều bước: 1) Sàng lọc : Xác định sự cần thiết của ĐTM. Nếu dự án nhỏ, cơ quan cấp quyền sử dụng đất không yêu cầu thì không cần thực hiện ĐTM. 2) Xác định phạm vi: Cần xem xét : Vấn đề và tác động nào sẽ được xem xét? Mô tả phạm vi, các hành động triển khai của dự án (san lấp, tôn tạo, mở đường, đào kênh làm cầu, làm rào. . .) và hoạt động triển khai khi dự án DLST đi vào họat động. Xác định các tác động chủ yếu của các họat động trong dự án 3) Lập Báo cáo ĐTM chi tiết Dự đoán các tác động Đánh giá ý nghĩa của các tác động Xác định các độ giảm nhẹ Diễn đạt kết quả trong phần đánh giá tác động
4) Thẩm định và (5) phê duyệt Là công việc của cơ quan quản lý Môi trường và Tài nguyên ở Tỉnh Thành, nơi triển khai dự án hoặc của Bộ Tài nguyên Môi trường nếu dự án qui mô vùng, quốc gia. . . 6) Thiết kế, thực hiện Là giai đọan thi công dự án. Chủ đầu tư phải đồng thời thực hiện các giải pháp giảm thiểu tác động môi trường đã đề ra trong báo cáo ĐTM cùng với việc thi công các hạng mục trong khu DLST. 7) Giám Sát Theo dõi sau khi quyết định cho phép triển khai dự án, kiểm toán các dự đoán và mức giảm nhẹ tác động. Là công việc của chủ đồu tư (giám sát nội bộ) và giám sát bên ngòai của cơ quan quản lý Môi trường và Tài nguyên ở Tỉnh Thành, nơi triển khai dự án.
2.2) Phương pháp thực hiện báo cáo ĐTM Phương pháp EIA Điểm mạnh Điểm yếu Danh mục kiểm - Dễ hiểu và dễ sử dụng - Không phân biệt giữa tác động trực tra (Checklists) - Hữ dụng khi chọn địa điểm và tiếp và gián tiếp xác định ưu tiên - Không liên kết giữa hành động - Xếp hạng và can đối trọng số trong dự án và tác động đơn giản - Tiến trình tích hợp các giá trị có thể gay tranh cải Các ma trận - Liên kết giữa hành động trong - Khó phân biệt các tác động trực Matrices dự án và tác động tiếp và gián tiếp - Là phương pháp tốt để trình - Có thể tính toán tác động hai lần bày kết quả EIA Các mạng lưới - Liên kết giữa hành động và tác - Có thể trở nên phức tạp nếu không Networks động sử dụng dạng đơn giản - Hữu ích trong các hình thức đơn giản để kiểm soát các tác động thứ cấp - Phân biệt các tác động trực tiếp và gián tiếp Chồng lấn bản đồ - Dễ hiểu - Kém thích hợp trong việc diễn đạt Overlays - Tập trung và trình bày các tác độ dài của tác động hay xác xuất xảy ra. động trong không gian - Là công cụ chọn địa điểm rất tốt - Có thể là công cụ hiện đại