Bài giảng Pháp luật đại cương – Chương 4: Ngôn ngữ trong văn bản nn.xây dựng và trình bày QPPL

Chương 4 Chương 4

NGÔN NGỮ TRONG VĂN BẢN NN. NGÔN NGỮ TRONG VĂN BẢN NN. XÂY DỰNG VÀ TRÌNH BÀY QPPL. XÂY DỰNG VÀ TRÌNH BÀY QPPL.

I. NGÔN NGỮ TRONG VB NHÀ NƯỚC I. NGÔN NGỮ TRONG VB NHÀ NƯỚC

1. Khái niệm phong cách ngôn ngữ trong 1. Khái niệm phong cách ngôn ngữ trong văn bản Nhà nước. văn bản Nhà nước.

Ngôn ngữ VBNN là hệ thống những từ và quy Ngôn ngữ VBNN là hệ thống những từ và quy tắc kết hợp chúng trong tiếng Việt được Nhà tắc kết hợp chúng trong tiếng Việt được Nhà nước sử dụng để thiết lập các VBNN. nước sử dụng để thiết lập các VBNN.

Phong cách ngôn ngữ pháp lý của ngôn Phong cách ngôn ngữ pháp lý của ngôn ngữ là phong cách của tiếng Việt hiện đại ngữ là phong cách của tiếng Việt hiện đại sử dụng trong lĩnh vực pháp luật và quản sử dụng trong lĩnh vực pháp luật và quản lý nhà nước. lý nhà nước. Phân biệt phong cách ngôn ngữ pháp lý Phân biệt phong cách ngôn ngữ pháp lý với các phong cách khác. với các phong cách khác.

2.Tính chất, đặc điểm 2.Tính chất, đặc điểm a.Tính chính xác a.Tính chính xác b.Tính dễ hiểu b.Tính dễ hiểu c.Tính khách quan c.Tính khách quan d.Tính văn hóa lịch sự d.Tính văn hóa lịch sự e.Tính khuôn mẫu e.Tính khuôn mẫu

Ví dụ: Điểm b, khoản 3 Điều 70 Ví dụ: Điểm b, khoản 3 Điều 70

Luật doanh nghiệp 2005:: Luật doanh nghiệp 2005 3. Giám đốc hoặc Tổng giám đốc phải có 3. Giám đốc hoặc Tổng giám đốc phải có các tiêu chuẩn và điều kiện sau đây: các tiêu chuẩn và điều kiện sau đây: b) Không phải là người có liên quan của b) Không phải là người có liên quan của thành viên Hội đồng thành viên hoặc Chủ thành viên Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch công ty, người có thẩm quyền trực tịch công ty, người có thẩm quyền trực tiếp bổ nhiệm người đại diện theo uỷ tiếp bổ nhiệm người đại diện theo uỷ quyền hoặc Chủ tịch công ty. quyền hoặc Chủ tịch công ty.

3.Cách sử dụng từ ngữ và ngữ pháp 3.Cách sử dụng từ ngữ và ngữ pháp

Phải đúng chính tả: viết đúng âm, vần, a.a. Phải đúng chính tả: viết đúng âm, vần, tiếng, từ, chữ viết hoa, viết tắt, tên tiếng, từ, chữ viết hoa, viết tắt, tên riêng… theo chuẩn quốc gia. riêng… theo chuẩn quốc gia. - Kiểm soát – kiểm sát - Kiểm soát – kiểm sát - Sáp nhập – sát nhập - Sáp nhập – sát nhập - Ủy ban Thường vụ Quốc hội - Ủy ban Thường vụ Quốc hội

- tránh diễn tả ý bị động bằng từ

b. Phải chính xác về nghĩa của từ b. Phải chính xác về nghĩa của từ Ví dụ: Ví dụ: - thiếu nhi, thiếu niên, nhi đồng, trẻ em, …. thiếu nhi, thiếu niên, nhi đồng, trẻ em, …. - nhiệm vụ, trách nhiệm, nghĩa vụ, bổn phận, nhiệm vụ, trách nhiệm, nghĩa vụ, bổn phận, - tránh những trùng ngữ như ngày sinh nhật, tránh những trùng ngữ như ngày sinh nhật, đề cập đến;; đề cập đến tránh diễn tả ý bị động bằng từ bởibởi..

nuôi dạy con trách nhiệm nuôi dạy con

đóng thuế và lao nghĩa vụ đóng thuế và lao

Hiến pháp 1992 quy định: Hiến pháp 1992 quy định: - Cha mẹ có Cha mẹ có trách nhiệm thành những công dân tốt. Con cháu có thành những công dân tốt. Con cháu có kính trọng và chăm sóc ông bổn phận kính trọng và chăm sóc ông bổn phận bà, cha mẹ. bà, cha mẹ. - Công dân có Công dân có nghĩa vụ công ích theo quy định của động công ích theo quy định của động pháp luật. pháp luật.

- Quốc hội có những nhiệm vụ - Quốc hội có những

và nhiệm vụ và

quyền hạn sau: quyền hạn sau:

c. Hạn chế sử dụng từ đa nghĩa c. Hạn chế sử dụng từ đa nghĩa

Quyết định 129/2004/QĐ-UBND qđịnh Quyết định 129/2004/QĐ-UBND qđịnh “dịch vụ hớt tóc thanh nữ” là hớt tóc nam “dịch vụ hớt tóc thanh nữ” là hớt tóc nam có sử dụng thợ nữ. có sử dụng thợ nữ. đồng ý về mặt nguyên tắc” ““đồng ý về mặt nguyên tắc” phát biểu không mang tính xây dựng” ““phát biểu không mang tính xây dựng” QĐ 200/2004/QĐ-UBND (18.8.2004) quy QĐ 200/2004/QĐ-UBND (18.8.2004) quy định không cấp phép: Ngành tẩy, nhuộm, định không cấp phép: Ngành tẩy, nhuộm, hồ, in trên các sản phẩm vải sợi, dệt, may, hồ, in trên các sản phẩm vải sợi, dệt, may, đan. đan.

của một số thiếu tinh thần xây dựng của một số

Thông báo của VPCP về kết luận của TT Thông báo của VPCP về kết luận của TT giao Nguyễn Tấn Dũng về vấn đề QD97: “giao Nguyễn Tấn Dũng về vấn đề QD97: “ UBND TP. Hà Nội chủ trì, cùng Bộ Khoa UBND TP. Hà Nội chủ trì, cùng Bộ Khoa xử lý thích học và Công nghệ có hình thức xử lý thích học và Công nghệ có hình thức , đúng quy định của Đảng và Nhà hợphợp, đúng quy định của Đảng và Nhà nước đối với việc tự giải thể của Viện nước đối với việc tự giải thể của Viện Nghiên cứu phát triển (IDS) và những phát Nghiên cứu phát triển (IDS) và những phát biểu thiếu tinh thần xây dựng biểu cá nhân thuộc IDS” ” cá nhân thuộc IDS

d. Hạn chế sử dụng từ Hán-Việt: d. Hạn chế sử dụng từ Hán-Việt:

- Không nên sử dụng khi có từ Việt để thay thế: - Không nên sử dụng khi có từ Việt để thay thế: quốc nội, diêm dân, nha học đường, hồi gia, quốc nội, diêm dân, nha học đường, hồi gia, phản cảm. phản cảm.

- Sử dụng trong trường hợp: Không có từ Việt - Sử dụng trong trường hợp: Không có từ Việt

để thay thế hoặc từ có nghĩa chính xác, ngắn để thay thế hoặc từ có nghĩa chính xác, ngắn gọn hơn, trang trọng hơn: gọn hơn, trang trọng hơn: Ví dụ: kinh tế, công chức, sáp nhập, Ví dụ: kinh tế, công chức, sáp nhập, - Sử dụng chính xác: yếu điểm, điểm yếu, - Sử dụng chính xác: yếu điểm, điểm yếu,

e. Hạn chế sử dụng từ nước ngoài: e. Hạn chế sử dụng từ nước ngoài:

Ví dụ: logistis, L/C, quota, Internet, karaoke, Ví dụ: logistis, L/C, quota, Internet, karaoke, jackpot, casino, massage …. jackpot, casino, massage …. Villa, building, website, festival, Villa, building, website, festival, cà phê, cà phê, Có tiến trình cổ phần hóa và IPO các doanh Có tiến trình cổ phần hóa và IPO các doanh nghiệp nhà nước, nhất là các tổng công ty và nghiệp nhà nước, nhất là các tổng công ty và các doanh nghiep lớn; không nên chỉ lấy việc các doanh nghiep lớn; không nên chỉ lấy việc bán cổ phiêu vi giá cao nhât làm chuẩn để IPO bán cổ phiêu vi giá cao nhât làm chuẩn để IPO (Công văn 319/TTg/KTTH ngày 03/03/2008 về (Công văn 319/TTg/KTTH ngày 03/03/2008 về chống lạm phát) chống lạm phát) (Initial Public Offering) (Initial Public Offering)

g. Không sử dụng từ địa phương g. Không sử dụng từ địa phương

Chục, vạn, Chục, vạn, Rẽ trái, quẹo trái. Rẽ trái, quẹo trái. Nón bảo hiểm – mũ bảo hiểm Nón bảo hiểm – mũ bảo hiểm Người tham gia giao thông – người đi Người tham gia giao thông – người đi đường; đường; Ăn thịt lợn, bị cúm heo” ““Ăn thịt lợn, bị cúm heo”

h. Sử dụng một số thuật ngữ h. Sử dụng một số thuật ngữ chuyên môn chuyên môn

Bao gồm nhưng không giới hạn… Bao gồm nhưng không giới hạn… Tình huống bất khả kháng trong hợp đồng Tình huống bất khả kháng trong hợp đồng này là: này là: 1. Thiên tai, bão lụt 1. Thiên tai, bão lụt 2. Hỏa hoạn 2. Hỏa hoạn 3. Sự thay đổi chính sách pháp luật của 3. Sự thay đổi chính sách pháp luật của NN.NN. 4. Và các sự kiện khác có bản chất tương 4. Và các sự kiện khác có bản chất tương tự. tự.

4. Câu và dấu câu 4. Câu và dấu câu

a.Câu a.Câu Câu tường thuật Câu cầu khiến Câu tường thuật Câu cầu khiến Câu cảm Câu hỏi Câu cảm Câu hỏi

b.Dấu câu b.Dấu câu Có 10 loại, văn bản pháp luật sử dụng 7 loại, Có 10 loại, văn bản pháp luật sử dụng 7 loại, không sử dụng 2 loại (! ?), hạn chế sử dụng 1 không sử dụng 2 loại (! ?), hạn chế sử dụng 1 (…) (…)

Điểm đ, khoản 1 điều 11 Nghị định Điểm đ, khoản 1 điều 11 Nghị định 100/2004/NĐ-CP “…xử phạt hành vi bán 100/2004/NĐ-CP “…xử phạt hành vi bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ lập hóa đơn hàng hóa, cung ứng dịch vụ lập hóa đơn ghi giá trị thấp hơn từ 20% trở lên so với ghi giá trị thấp hơn từ 20% trở lên so với giá trung bình của hàng hóa, dịch vụ cùng giá trung bình của hàng hóa, dịch vụ cùng loại trên thị trường địa phương nơi bán loại trên thị trường địa phương nơi bán hàng …” hàng …”

Điều 19. Xử phạt người điều khiển xe ô tô và các Điều 19. Xử phạt người điều khiển xe ô tô và các loại xe tương tự ô tô vi phạm quy định về điều kiện loại xe tương tự ô tô vi phạm quy định về điều kiện của phương tiện khi tham gia giao thông của phương tiện khi tham gia giao thông

2. Phạt tiền từ 200.000 đồng đến 300.000 đồng 2. Phạt tiền từ 200.000 đồng đến 300.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây: đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây: a) Điều khiển xe không có đủ đèn chiếu sáng, a) Điều khiển xe không có đủ đèn chiếu sáng, đèn soi biển số, đèn báo hãm, đèn tín hiệu, cần đèn soi biển số, đèn báo hãm, đèn tín hiệu, cần gạt nước, gương chiếu hậu, đồng hồ báo tốc độ gạt nước, gương chiếu hậu, đồng hồ báo tốc độ của xe hoặc có những thứ đó nhưng không có của xe hoặc có những thứ đó nhưng không có tác dụng, không đúng tiêu chuẩn thiết kế (nếu có tác dụng, không đúng tiêu chuẩn thiết kế (nếu có quy định phải có những thứ đó) hoặc lắp thêm quy định phải có những thứ đó) hoặc lắp thêm đèn chiếu sáng xa phía sau xe; đèn chiếu sáng xa phía sau xe;

Lưu ý: Lưu ý:

Khi nêu các giả định trong VB thì nên Khi nêu các giả định trong VB thì nên dùng các cụm từ thể hiện khả năng chứ dùng các cụm từ thể hiện khả năng chứ không dùng các từ hoặc cụm từ biểu đạt không dùng các từ hoặc cụm từ biểu đạt một sự khẳng định tuyệt đối. Các từ, ngữ một sự khẳng định tuyệt đối. Các từ, ngữ thích hợp nhất và được dùng phổ biến thích hợp nhất và được dùng phổ biến nhất là : Nếu, Khi, Trong trường hợp, nhất là : Nếu, Khi, Trong trường hợp, Hoặc, Hay… Hoặc, Hay…

Khi quy định những xử sự mà chủ thể có Khi quy định những xử sự mà chủ thể có nghĩa vụ phải thực hiện hoặc không được nghĩa vụ phải thực hiện hoặc không được thực hiện thì dùng: Phải, có nghĩa vụ, cấm, thực hiện thì dùng: Phải, có nghĩa vụ, cấm, không được. không được. Khi quy định những xử sự mà chủ thể có Khi quy định những xử sự mà chủ thể có thể lựa chọn thực hiện hay không thực thể lựa chọn thực hiện hay không thực hiện thì dùng: Có quyền, được, được phép. hiện thì dùng: Có quyền, được, được phép.

phẩm xuất bản phẩm

Luật xuất bản Ví dụ: Điều 5 Luật xuất bản Ví dụ: Điều 5 Công dân, tổ chức có quyền phổ biến tác Công dân, tổ chức có quyền phổ biến tác phẩm dưới hình thức xuất bản phẩm dưới hình thức xuất bản.. thông qua nhà xuất bản thông qua nhà

Khi quy định những xử sự mà chủ thể có Khi quy định những xử sự mà chủ thể có thể lựa chọn thực hiện hay không thực thể lựa chọn thực hiện hay không thực hiện song pháp luật cần định hướng cho hiện song pháp luật cần định hướng cho chủ thể thì dùng: nên, cần. chủ thể thì dùng: nên, cần.