PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CHO PHÂN TÍCH CHÍNH SÁCH
Bài 2
XÁC ĐỊNH
VẤN ĐỀ CHÍNH SÁCH CÔNG
Vũ Thành Tự Anh
Nội dung trình bày
1. Xác định “lĩnh vực chính sách” 2. Xác định “chủ đề chính sách” 3. Xác định “tình huống chính sách” 4. Cấu trúc vấn đề chính sách Xác định “phạm vi chính sách” Định nghĩa “vấn đề chính sách” Xác định “câu hỏi chính sách”
5. Đi tìm bằng chứng
2
Từ cảm nhận vấn đề đến đề xuất giải pháp
3
Cấu trúc vấn đề chính sách
4
Cấu trúc và vấn đề chính sách
THÀNH QUẢ CỦA CHÍNH SÁCH
Dự báo Dự báo
Đánh Đánh giá giá
Cấu trúc Cấu trúc Vấn đề vấn đề
VẤN ĐỀ CHÍNH SÁCH
KẾT QUẢ KỲ VỌNG CỦA CHÍNH SÁCH
Cấu trúc vấn đề
Cấu Cấu trúc trúc Vấn đề vấn đề
KẾT QUẢ QUAN SÁT ĐƯỢC CỦA CHÍNH SÁCH
Cấu trúc vấn đề
Khuyến nghị Khuyến nghị
Theo dõi
CÁC CHÍNH SÁCH ƯU TIÊN
Định nghĩa vấn đề chính sách
Mục đích: Phát hiện bản chất của vấn đề chính
sách
Ví dụ 1: Thị trường sữa bột công thức cho trẻ em dưới 6 tuổi ở Việt Nam trong giai đoạn 2006-2011
6
Định nghĩa vấn đề chính sách
Ví dụ: Thị trường sữa bột trẻ em (tiếp)
• Khung pháp lý: “khuôn khổ pháp luật VN hiện nay
không cho phép điều tra hành vi gửi giá ở nước ngoài để có thể xử lý các DN sữa cố tình tăng giá bất hợp lý”
• Luật cạnh tranh: “muốn quy kết DN vi phạm các quy định về hạn chế cạnh tranh là khó. Do đó “không thể vận dụng các quy định của pháp luật cạnh tranh để xử lý vấn đề bán tăng giá quá mức so với chi phí của các DN kinh doanh sữa”.
• Bảo vệ người tiêu dùng: “không thể vận dụng được các quy định về bảo vệ người tiêu dùng trước việc tăng giá quá mức của doanh nghiệp kinh doanh sữa”.
7
Bài giảng 6
Định nghĩa vấn đề chính sách
Ví dụ: Thị trường sữa bột trẻ em (tiếp)
• Quan điểm của DN kinh doanh sữa
Ông Phạm Ngọc Châu (GĐ Hanco Food): “Một công ty sữa thông thường có đến hàng chục chủng loại sữa cùng nhiều dòng khác nhau, để ra một mức trần cho giá sữa không hề đơn giản… Trong khi nguyên liệu sữa hoàn toàn nhập khẩu, giá biến động theo tháng, chỉ cần điều chỉnh mức trần không kịp thời thì DN hoặc NTD sẽ bị thiệt thòi.”
Bà Nguyễn Thị Lan Hương (GĐ Nutifood):”Trong KD,
chúng tôi luôn mong được bán nhiều hơn bán giá cao. Nên chăng để bàn tay thị trường tự điều chỉnh.”
8
Biến động giá sữa bột (năm sau so với năm trước)
2006 2007 2008 2009 2010 T3-2011
Lạm phát 6.60% 12.6% 21.6% 6.5% 11.8% 6.1%
Tỷ giá chính thức (VNĐ/USD) 16,055 16,010 17,433 18,472 19,498 20,875
Trượt giá VND/USD (%) -0.3% 8.9% 6.0% 5.6% 7.1%
Giá sữa bột gầy thị trường 2,519 4,439 3,238 2,473 2,920 3,600
châu Âu (USD/tấn)
Tăng (giảm) giá sữa bột 76.2% 27.1% 23.6% 18.1% 23.3%
Tăng (giảm) tổng chi phí đầu 29.0% 7.1% -0.9% 14.1% 13.6%
vào
Thay đổi giá Abbott 10.4% 7.0% 4.0% 7.4% 20.0%
Thay đổi giá Friesland 10.0% 22.0% 0.0% 8.0% 7.0%
Campina
Thay đổi giá Vinamilk 5.0% 5.0% 6.0% 8.0% 12.0%
Thay đổi giá Mead Johnson 10.0% 16.0% 0% 8.0% 8.0%
Biến động giá sữa bột (so với năm 2006)
2007 2008 2009 2010 T3-2011
Lạm phát 12.6% 36.9% 45.8% 63.0% 73.1%
Trượt giá VND/USD (%) -0.3% 8.6% 15.1% 21.4% 30.0%
Tăng/ giảm giá sữa bột TG 76.2% 28.5% -1.8% 15.9% 42.9%
Tăng giảm tổng chi phí đầu 29.0% 31.3% 29.9% 47.0% 64.4%
vào
Thay đổi giá Abbott 10.4% 18.1% 22.9% 31.9% 58.3%
Thay đổi giá Friesland 10.0% 34.2% 34.2% 44.9% 55.1%
Campina
Thay đổi giá Vinamilk 5.0% 10.3% 16.9% 26.2% 41.4%
Thay đổi giá Mead Johnson 10.0% 27.6% 27.6% 37.8% 48.8%
Từ góc độ tiếp cận đến vấn đề chính sách
Góc độ tiếp cận
Vấn đề chính sách
Cơ quan điều tiết Giá sữa – một hàng hóa thiết yếu
Quản lý giá
– biến động bất thường Các DN sữa gửi giá ở nước ngoài
Quản lý cạnh tranh
Không thể xử lý việc DN định giá quá cao so với chi phí
Bảo vệ NTD
Các DN sữa duy trì sự bất hợp lý để móc túi người tiêu dùng
DN sữa
Không có vấn đề ở đây, hãy để bàn tay thị trường tự điều chỉnh
11
Từ góc độ tiếp cận đến vấn đề chính sách và khung phân tích
Từ góc độ tiếp cận của kinh tế học vi mô: • Phạm vi: Tất cả hay chỉ sữa bột trẻ em? • Độ co giãn của cầu so với giá
Tính chất của sản phẩm [tính “thiết yếu”] Tính có thể được thay thế của sản phẩm Tỷ trọng trong ngân sách tiêu dùng Độ dài thời gian [ngắn sv. dài hạn]
• Cấu trúc thị trường và hành vi định giá
Quyền lực thị trường Cấu kết chính thức và/hoặc phi chính thức • “Chi phí hợp lý” ngoài chi phí nhập khẩu • Vai trò của nhà nước đối với phát triển nguồn lực
con người và kinh tế.
12
Thị phần trong thị trường sữa
13 Source: Bùi Thị Hồng Ngọc (MPP2)
Định nghĩa vấn đề chính sách
Mục đích: Phát hiện bản chất của vấn đề chính
sách
Ví dụ 2: Dự thảo Luật phòng chống tham nhũng
sửa đổi 2012
Câu hỏi: Các vấn đề chính sách là gì?
Yêu cầu: Phát biểu vấn đề chính sách một cách
mạch lạc và súc tích
14
Lưu ý khi định nghĩa vấn đề chính sách
Lưu ý sự “quá nhiều” hay “quá ít”
• Ô nhiễm/ giá BĐS/ thâm hụt NS/ CPI … • BH thất nghiệp/ công an/ CSHT/ chất lượng GD …
Lưu ý thất bại của thị trường và nhà nước
“Chẩn đoán” nguyên nhân gây ra vấn đề
Nhận ra những cơ hội bị bỏ lỡ
Tránh một số lỗi thường gặp:
• Đưa giải pháp vào trong định nghĩa: “có quá ít nhà ở cho
người nghèo” sv. “quá nhiều người nghèo không có nhà ở”
• Chấp nhận quan hệ nhân – quả một cách quá dễ dàng
Hãy cố gắng tìm các bằng chứng định lượng
15
Vấn đề chính sách Tăng trưởng theo chiều rộng, chủ yếu dựa vào đầu tư
16
Vấn đề chính sách Tăng trưởng theo chiều rộng, chủ yếu dựa vào đầu tư
17
Vấn đề chính sách Hệ quả lạm phát của mô hình tăng trưởng
18 Nguồn: Ngân hàng Nhà nước, Tổng cục Thống kê
Vấn đề chính sách Thiếu minh bạch ở các tổng công ty nhà nước
Nguồn: Ngân hàng Thế giới (2013)
Vấn đề chính sách Thiếu minh bạch ở các tổng công ty nhà nước
Nguồn: Ngân hàng Thế giới (2013)
Điều chỉnh giá điện có công bằng?
Mức tiêu dùng hàng tháng
2010
2011 Mức tăng
50 kwh đầu cho hộ nghèo và thu nhập thấp
600
993
65,5%
0-100 kwh đầu cho hộ thu nhập bình thường
1.004
1.242
23,7%
101-150 kwh
1.214
1.304
7,4%
151-200 kwh
1.594
1.651
3,6%
201-300 kwh
1.722
1.788
3,8%
301-400 kwh
1.844
1.912
3,7%
401 kwh trở lên
1.890
1.962
3,8%
21
Vấn đề chính sách SMEs ngày càng nhỏ (theo quy mô vốn)
Nguồn: Nguyễn Ánh Dương (MPP7)
Vấn đề chính sách SMEs ngày càng nhỏ (theo quy mô lao động)
Nguồn: Nguyễn Ánh Dương (MPP7)
