Bài giảng Suy thoái và phục hồi đất - Chương 1: Suy thoái đất, nguyên nhân và tiến trình

Chương 1 của tài liệu tập trung vào vấn đề suy thoái đất, bao gồm định nghĩa, nguyên nhân (tự nhiên và do con người), phân loại các hình thức thoái hóa, và phương pháp đánh giá mức độ thoái hóa đất.

Chương này cung cấp kiến thức cơ bản và tổng quan về suy thoái đất, nguyên nhân và các hình thức biểu hiện, cũng như phương pháp đánh giá.

Chương này trình bày chi tiết về suy thoái đất, bắt đầu bằng định nghĩa của khái niệm này theo UNEP (1992), nhấn mạnh sự suy giảm khả năng sản xuất của đất. Các nguyên nhân gây thoái hóa đất được phân loại thành hai nhóm chính: tự nhiên (khí hậu, địa hình, đặc điểm đất, biến động địa chất) và do tác động của con người (phá rừng, canh tác quá mức, chăn thả quá mức, quản lý đất không hiệu quả, mở rộng canh tác trên đất dễ thoái hóa, bón phân không cân đối, tưới tiêu không hợp lý, khai thác nước ngầm quá mức, và chiến tranh). Ngoài ra, chương này cũng đề cập đến các nguyên nhân cơ bản như thiếu đất, chiếm hữu đất, áp lực kinh tế, nghèo nàn và tăng dân số.

Các hình thức thoái hóa đất được phân loại bao gồm xói mòn do nước và gió, sạt lở đất, suy giảm độ phì nhiêu, úng nước và nén dẽ, tăng nồng độ muối, lắng đọng, hạ thấp mực nước ngầm, suy giảm mật độ che phủ thực vật, hình thành đá ong và kết von, và sa mạc hóa. Chương cũng cung cấp bản đồ xói mòn và hình ảnh minh họa về sự nén dẽ đất.

Cuối cùng, chương thảo luận về các phương pháp đánh giá mức độ thoái hóa đất, dựa trên sự suy giảm các đặc tính của đất, tác động đến năng suất cây trồng và tổn thất kinh tế. Tác giả cũng chỉ ra rằng hiện tại vẫn chưa có phương pháp đánh giá hoàn thiện.