Bài giảng Thực hành điện tử - Ngô Viết Thảo

ậ ậ

ệ ệ

t Nam t Nam ề ề

ườ ườ

T p đoàn BCVT Vi T p đoàn BCVT Vi ng TH BCVT & CNTT Mi n Núi ng TH BCVT & CNTT Mi n Núi

Tr Tr

ệ ử ệ ử

ả ả

ự ự Bài gi ng: Th c hành đi n t Bài gi ng: Th c hành đi n t

ế ế Biên so n: ạ Biên so n: ạ Ngô Vi Ngô Vi ả ả t Th o t Th o

ễ ễ ị ị Nguy n Th  Thu Trà Nguy n Th  Thu Trà

ả ả Đàm H i Quân Đàm H i Quân

ể ể

Chuy n PowerPoint: Lê Hoàng Chuy n PowerPoint: Lê Hoàng

BAØI GIAÛNG BAØI GIAÛNG

200 TIEÁT 200 TIEÁT

THÖÏC HAØNH THÖÏC HAØNH CÔ SÔÛ CÔ SÔÛ

Baøi 1

KYÕ THUAÄT HAØN

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

Click to add Title

I 2 MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU

1. Mục đích

Hình thaønh kyõ naêng, kyõ xaûo haøn noái cho hoïc sinh.

2. Yêu cầu

­ Hoïc sinh bieát caùch söû duïng caùc loaïi moû haøn.

­ Hoïc sinh thao taùc thaønh thaïo caùc moái haøn cô baûn,  ñuùng quy trình haøn.

­ Taïo ra caùc saûn phaåm  coù hình thöùc ñeïp vaø chaát löôïng cao.

­ Ñaûm baûo an toaøn cho ngöôøi vaø thieát bò.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

THIẾT BỊ HƯỚNG DẪN Click to add Title

II 2

­ Moû haøn thöôøng, moû haøn xung, huùt thieác.

­ Thieác, nhöïa thoâng, daây ñoàng, caùc linh kieän ñieän töû,...

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN NỘI DUNG HƯỚNG DẪN Click to add Title

III 2

1. Dụng cụ hàn

Duïng cuï haøn thöôøng coù teân goïi laø moû haøn. Trong thöïc teá coù  nhieàu  loaïi moû haøn khaùc nhau nhöng thoâng duïng hôn caû laø moû  haøn thöôøng (moû haøn nung noùng baèng ñieän) vaø moû haøn xung.

1.1. Mỏ hàn thường

1.1.1 Cấu tạo

Caáu taïo moû haøn thöôøng Caàn haøn

Boä phaän gia nhieät Daây daãn

Moû haøn

Phaàn chính cuûa moû haøn thöôøng laø boä phaän gia nhieät. Treân moät oáng söù hình truï roãng, maët ngoaøi taïo raõnh theo ñöôøng xoaén oác, treân raõnh ngöôøi ta ñaët daây ñieän trôû nhieät, giöõa ruoät cuûa oáng söù laø moû haøn baèng ñoàng ñoû. Ñaàu daây ra cuûa ñieän trôû nhieät ñöôïc bao phuû bôûi caùc voøng (khoen) söù nhoû (chòu nhieät vaø caùch ñieän toát) xuyeân qua caàn haøn roài ñaáu vaøo daây daãn ñieän ñeå daãn ñieän vaøo moû haøn.

Caáu taïo moû haøn thöôøng

Khi moû haøn ñöôïc caáp nguoàn seõ xuaát hieän doøng ñieän chaïy qua cuoän daây ñieän trôû nhieät (1) cuoán treân oáng söù (3) , laøm cho cuoän daây (4) noùng daàn leân sinh ra nhieät. Nhieät löôïng naøy truyeàn qua oáng söù caùch ñieän sang ñaàu moû haøn (5) (ñaàu moû haøn naèm trong oáng söù vaø cuoän daây). Ñaàu moû haøn ñöôïc laøm baèng ñoàng ñoû neân haáp thuï nhieät. Nhieät löôïng do moû haøn toaû ra noùng hôn nhieät ñoä noùng chaûy cuûa thieác neân khi ta ñöa ñaàu moû haøn vaøo

thieác seõ laøm cho thieác bò noùng chaûy. Vaäy moû haøn

ñaõ sinh nhieät.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

1.1.3. Đặc điểm

a. Ưu điểm

­ Caáu taïo ñôn giaûn, giaù thaønh thaáp.

­ Coâng suaát töø 25õW ñeán 100W (tuyø nhu caàu söû duïng) neân  ñöôïc duøng raát phoå bieán.

b. Nhược điểm

Thôøi gian gia nhieät laâu (töø 7 phuùt ñeán 15 phuùt); phaûi cung  caáp ñieän suoát thôøi gian söû duïng.

moû haøn xung

1.2. Mỏ hàn xung

- Moû haøn xung thöôøng ñöôïc söû duïng ôû maïng ñieän löôùi 110V hay 220V.

- Moû haøn xung ñöôïc cheá taïo goàm nhieàu loaïi coâng suaát khaùc nhau: 45W, 60W, 75W vaø 100W. Tuyø theo ñoái töôïng haøn maø ta choïn loaïi moû haøn xung naøo cho phuø hôïp.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

1.2.1. Cấu tạo

Moû haøn

Bieán aùp haøn

Ñeøn baùo

Coâng taéc

Daây daãn

Caáu taïo moû haøn xung

Boä phaän taïo nhieät cho moû haøn xung chính laø phaàn daây daãn laøm moû haøn , doøng ñieän laøm noùng moû haøn ñöôïc laáy töø cuoän thöù caáp (cuoän thöù caáp coù hai cuoän: cuoän chính caáp doøng cho moû haøn; cuoän phuï caáp doøng cho ñeøn baùo cuûa bieán aùp haøn). Bieán aùp haøn coù cuoän sô caáp noái tieáp vôùi nuùt aán (coâng taéc nguoàn) vaø daây daãn ñieän cuøng phích caém ñeå laáy ñieän xoay chieàu vaøo.

Khi söû duïng moû haøn xung ñeå haøn thì duøng ngoùn tay aán vaøo coâng taéc ñeå noái doøng ñieän vaøo caáp cho moû haøn, khi haøn xong thì traû laïi traïng thaùi bình thöôøng, doøng ñieän seõ bò ngaét.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

1.2.2. Nguyên lý sinh nhiệt

Khi caáp nguoàn cho moû haøn, trong cuoän daây sô caáp w1 cuûa bieán aùp (2) coù doøng ñieän chaïy qua laøm xuaát hieän töø tröôøng bieán thieân. Töø tröôøng bieán ñoåi naøy seõ moùc voøng sang cuoän thöù caáp w2 cuûa bieán aùp (2). Luùc naøy treân cuoän w2 xuaát hieän söùc ñieän ñoäng caûm öùng töø cuoän sô caáp w1. Khi ñaàu moû haøn noái chaäp hai ñaàu cuoän w2 laøm xuaát hieän doøng ñieän chaïy qua moû haøn. Hôn nöõa, khi cheá taïo ngöôøi ta ñaõ tính toaùn vaø söû duïng cuoän daây w2 coù ñöôøng kính to, ngöôïc laïi ñaàu moû haøn coù ñöôøng kính nhoû hôn nhieàu laàn do ñoù doøng ñieän raát lôùn chaïy töø cuoän w2 qua ñaàu moû haøn seõ laøm noùng moû haøn.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

1.2.3. Đặc điểm

a. Ưu điểm

Thôøi gian gia nhieät raát nhanh vaø ít toån hao ñieän naêng.

b. Nhược điểm

Keát caáu phöùc taïp, giaù thaønh cao hôn so vôùi moû haøn thöôøng.

Baøi 1: kyõ thuaät haøn

1.3. Những điểm cần lưu ý khi hàn nối

Moû haøn thuoäc loaïi gia nhieät do vaäy:

-Neân kieåm tra thöôøng xuyeân tình traïng caùch ñieän ôû moû haøn. Neáu moû haøn bò ñieän chaïm voû seõ gaây nguy hieåm, maát an toaøn.

-Khi söû duïng moû haøn thöôøng, tuyeät ñoái traùnh va chaïm maïnh coù theå -laøm vôõ söù, hoûng caùch ñieän, hoaëc ñöùt daây ñieän trôû nhieät...laøm moû -haøn bò hoûng.

-Ñoái vôùi moû haøn xung khoâng ñöôïc aán coâng taéc lieân tuïc quaù laâu, bieán - aùp seõ bò quaù nhieät, chaùy bieán aùp laøm hoûng moû haøn.

-Sau moãi laàn haøn neân phuû kín ñaàu moû haøn baèng moät lôùp thieác moûng -ñeå haïn cheá gæ seùt ôû ñaàu moû haøn.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

2. Vật liệu hàn

2.1. Thiếc hàn

­ Thieác haøn ñöôïc söû duïng ñeå taïo lieân keát coù tính beàn vöõng  giöõa  caùc kinh kieän ñieän töû trong maïch. Yeâu caàu thieác phaûi  saïch seõ,  ít laãn taïp chaát.

­ Thieác haøn ñöôïc cheá taïo döôùi nhieàu daïng khaùc nhau:

+ Thieác nguyeân chaát ñöôïc cheá taïo theo daïng thanh.

+ Thieác hôïp chaát ñöôïc cheá taïo theo kieåu daây cuoán troøn,  loõi roãng, chöùa nhöïa thoâng beân trong daây.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN 2.2. Nhựa thông (đã qua chế biến)

Nhöïa thoâng ñöôïc söû duïng trong quaù trình thöïc hieän haøn  noái ñeå taåy röûa saïch, laøm tinh khieát cho caùc chaân linh kieän, taêng ñoä keát dính giöõa thieác haøn vôùi caùc chaân linh kieän.  Yeâu caàu nhöïa thoâng phaûi saïch seõ, ít laãn taïp chaát.

3. Thao tác hàn

Moät moái haøn ñaït tieâu chuaån kyõ thuaät neáu noù tieáp xuùc toát veà ñieän, beàn chaéc veà cô, nhoû goïn veà kích thöôùc vaø troøn laùng  veà hình thöùc.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

3.1. Quy trình hàn nối

Böôùc 1: Xöû lyù saïch taïi hai ñieåm caàn haøn

Duøng dao hoaëc giaáy raùp caïo saïch lôùp oâxit treân beà maët  taïi hai ñieåm caàn haøn. Ngoaøi ra coøn coù theå duøng axit haøn  ñeå nhanh choùng taåy saïch lôùp oâxit naøy.

Böôùc 2: Traùng thieác

Duøng moû haøn gia nhieät taïi ñieåm vöøa xöû lyù (ôû böôùc 1) roài  traùng phuû moät lôùp thieác moûng.

Chuù yù

Neáu böôùc 1 laøm chöa toát (chöa taåy saïch ñöôïc lôùp oâxit treân beà maët) thì traùng thieác seõ khoâng dính.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

Böôùc 3: Haøn noái

Ñaët hai ñieåm caàn haøn tieáp xuùc vôùi nhau, aán ñaàu moû haøn saùt  vaøo caû hai vaät caàn haøn ñeå gia nhieät, roài ñöa thieác haøn vaøo ñieåm caàn haøn. Thieác haøn noùng chaûy vaø bao phuû kín ñieåm haøn sau ñoù  nhaác moû haøn vaø daây thieác haøn ra hai höôùng khaùc nhau.

3.2. Moät soá ñieåm caàn chuù yù khi thao taùc haøn

­ Neáu ñieåm haøn chöa ñuû noùng, thieác chöa chaûy loûng hoaøn toaøn thì moái haøn seõ khoâng troøn laùng (khoâng nhaün boùng), khoâng  ñaûm baûo tieáp xuùc toát veà ñieän vaø ñoä beàn chaéc veà cô.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

­ Ñeå söûa moät moái haøn, ta coù theå duøng nhöïa thoâng baèng caùch aán  ñaàu moû haøn vaøo nhöïa thoâng roài aán saùt vaøo moái haøn caàn söûa cho ñeán  khi thieác ñaõ haøn noùng chaûy loûng hoaøn toaøn ta nhaác moû haøn ra.

­ Khi haøn caùc linh kieän baùn daãn nhö ñioát, tranzitor...neân duøng keïp  kim loaïi keïp vaøo chaân linh kieän ñeå taûn nhieät, traùnh laøm hoûng linh  kieän. Tuyø töøng ñieàu kieän, töøng vò trí ñieåm haøn neân caùch thaân linh  kieän ít nhaát 1 cm vaø söû duïng moû haøn coù coâng suaát nhoû.

­ Trong quaù trình haøn, vieäc ñònh vò caùc chaân linh kieän sao cho  chaéc chaén laø raát quan troïng. Thoâng thöôøng, vôùi nhöõng linh kieän  ñieän töû coù töø hai chaân trôû leân, ban ñaàu ta khoâng nhaát thieát phaûi  haøn ngay ñöôïc baát cöù moät chaân naøo tröôùc maø neân gaù sô boä moät  chaân naøo ñoù tröôùc ñeå ñònh vò. Sau ñoù, haøn caùc chaân khaùc cho  ñöôïc, cuoái cuøng haøn laïi chaân ñaõ gaù ban ñaàu.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

­ Khoâng ñöôïc ñeå moû haøn tieáp xuùc quaù laâu vaøo ñieåm haøn vaø chaân  linh kieän vì neáu ñeå quaù laâu deã laøm bong maïch in vaø hoûng linh kieän.

­ Trong khi thao taùc haøn tuyeät ñoái khoâng ñöôïc vaûy moû haøn laøm  thieác baén ra gaây nguy hieåm cho ngöôøi vaø thieát bò.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN BÀI TẬP THỰC HÀNH Click to add Title

IV 2

Bài tập 1

Söû duïng daây ñoàng =0,5 mm, haøn maét löôùi 10 x 10 cm  (kích côõ moãi maét laø 1 x 1 cm).

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

Các bước thao tác như sau:

Böôùc 1: Laøm saïch daây ñoàng haøn.

Böôùc 2: Traùng thieác daây ñoàng haøn (traùng thieác suoát chieàu daøi cuûa daây).

Böôùc 3: Haøn noái.

- Saép xeáp caùc daây ñoàng ñaõ ñöôïc traùng thieác theo hình maét löôùi,  moãi oâ coù kích thöôùc 1 x 1 cm. Duøng moû haøn vaø thieác haøn ñeå haøn taát  caû caùc giao ñieåm cuûa maét löôùi.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

Yêu cầu:

­ Daây ñoàng haøn ñöôïc traùng thieác ñeàu vaø boùng.

- Maét löôùi saép xeáp ñuùng kích côõ vaø moái haøn phaûi nhoû goïn, nhaün boùng,  ñaûm baûo ñoä beàn chaéc veà cô vaø tieáp xuùc toát veà ñieän.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

Bài tập 2

Haøn caùc linh kieän ñieän töû (R, C) noái tieáp, song song

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

Các bước thao tác như sau:

Böôùc 1: Laøm saïch chaân linh kieän caàn haøn.

Böôùc 2: Traùng thieác chaân linh kieän caàn haøn.

Böôùc 3: Haøn noái.

Xoaén chaân linh kieän caàn haøn cho phuø hôïp sau ñoù duøng moû haøn vaø  thieác haøn ñeå haøn noái.

Yêu cầu:

Khi haøn caùc kinh kieän R; C theo kieåu noái tieáp hoaëc song song phaûi  ñaûm baûo ñoä beàn chaéc veà cô, tieáp xuùc toát veà ñieän vaø coù tính thaåm  myõ cao.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

Bài tập 3

Huùt thieác vaø haøn chaân linh kieän vaøo panel, maïch in.

Panel: laø baûng maïch ñaõ ñöôïc cheá taïo saün theo moät caáu hình naøo ñoù, thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå thí nghieäm hoaëc haøn noái, laép raùp caùc linh kieän ñieän töû.

BAØI 1: KYÕ THUAÄT HAØN

Maïch in: laø sô ñoà laép raùp moät maïch ñieän naøo ñoù nhöng ñöôïc thieát keá chìm treân baûng maïch.

Baøi 2

Söû duïng caùc thieát bò ño

Bài 2: Sử dụng các thiết bị đo Bài 2: Sử dụng các thiết bị đo

Click to add Title

I 2 MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU

1. Mục đích

- Hình thành kỹ năng, sử dụng các thiết bị đo cho học sinh

2. Yêu cầu

- Học sinh hiểu rõ tính năng, tác dụng và phương pháp sử dụng các loại thiết bị đo.

- Đảm bảo an toàn cho người và thiết bị.

Bài 2: Sử dụng các thiết bị đo Bài 2: Sử dụng các thiết bị đo

THIẾT BỊ HƯỚNG DẪN Click to add Title

I 2

1. Đồng hồ vạn năng

- Đồng hồ vạn năng chỉ thị kim.

- Đồng hồ vạn năng hiển thị số.

2. Các thiết bị hỗ trợ

- Bộ nguồn

- Máy hiện sóng

- Máy tạo sóng.