Báo cáo học thuật: Đánh giá xu thế đô thị hóa tại khu vực trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 1998–2020 bằng công nghệ viễn thám và GIS

Đô thị hóa là một xu thế phát triển toàn cầu, đặc biệt diễn ra mạnh mẽ tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Quá trình này, mặc dù thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống, song cũng đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng về môi trường và quy hoạch, điển hình là việc mất đất nông nghiệp, ô nhiễm, và hiệu ứng đảo nhiệt đô thị. Thành phố Hồ Chí Minh, một trong những trung tâm kinh tế lớn nhất Việt Nam, đang đối mặt với những tác động rõ rệt của đô thị hóa nhanh chóng. Do đó, việc đánh giá chính xác xu thế đô thị hóa tại khu vực này trong giai đoạn 1998-2020 là hết sức cần thiết. Nghiên cứu này ứng dụng công nghệ viễn thám và GIS để cung cấp cái nhìn định lượng về sự thay đổi không gian đô thị, từ đó hỗ trợ công tác quy hoạch phát triển bền vững.

Các nhà nghiên cứu, quy hoạch đô thị, chuyên gia môi trường, sinh viên và các nhà hoạch định chính sách quan tâm đến quản lý đô thị bền vững và ứng dụng công nghệ viễn thám, GIS.

Báo cáo học thuật này tập trung vào việc đánh giá xu thế đô thị hóa tại khu vực trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn 1998-2020 bằng cách ứng dụng hiệu quả công nghệ viễn thám và hệ thống thông tin địa lý (GIS). Nghiên cứu được cấu trúc thành ba phần chính: tổng quan về tình hình đô thị hóa, cơ sở khoa học và phương pháp luận, và ứng dụng thực tiễn công nghệ viễn thám và GIS. Luận văn đã hệ thống hóa các kiến thức nền tảng về đô thị hóa và vai trò của viễn thám trong việc giám sát sự thay đổi lớp phủ bề mặt đô thị. Về mặt phương pháp, nghiên cứu sử dụng tư liệu ảnh vệ tinh Landsat đa thời gian (năm 1998, 2008 và 2020) để trích xuất và phân tích sự mở rộng của các lớp phủ đô thị. Các kỹ thuật xử lý ảnh viễn thám kết hợp với khả năng phân tích không gian mạnh mẽ của GIS cho phép định lượng và trực quan hóa các thay đổi trong quy mô và mật độ đô thị. Kết quả của nghiên cứu cung cấp cái nhìn chi tiết về tốc độ và hình thái phát triển đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh trong hơn hai thập kỷ, làm nổi bật những khu vực có sự mở rộng đáng kể. Thông qua việc phân tích dữ liệu không gian, báo cáo xác định được các tác động tiềm tàng của xu thế đô thị hóa đến môi trường sinh thái, bao gồm cả nguy cơ gia tăng hiệu ứng đảo nhiệt đô thị. Những phát hiện này có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc, cung cấp cơ sở dữ liệu và thông tin quan trọng cho các nhà quy hoạch và quản lý đô thị trong việc xây dựng chính sách phát triển bền vững, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp. Nghiên cứu cũng khẳng định ưu thế của công nghệ viễn thám và GIS trong công tác theo dõi và đánh giá biến động đô thị.