PROM DON - Ảnh hưởng của các mức thay thế thức ăn tinh ...
1
ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC MỨC THAY THẾ THỨC ĂN TINH BẰNG ĐẦU TÔM LÊN
MEN VỚI SẮN LÁT ĐẾN TĂNG TRỌNG VÀ HIỆU QỦA SỬ DỤNG THỨC ĂN
CỦA BÊ LAI SIND
Prom Đon1, Phạm Hải Ninh2, Vũ Chí Cương*2 và Lê Văn Liễn2
1Trường ĐH Hoàng gia Campuchia - 2Viện chăn nuôi
*Tác giả liên hệ: Vũ Chí Cương - Viện Chăn nuôi - Từ Liêm - Hà N
ội
Tel: (04) 38.386.127/ 0912.121.506; Fax: (04) 38.389.775; Email: vuchicuong@gmail.com
ABSTRACT
Effects of replacement of different levels of the compound feed in rations with a dried feeds containing
fermented shrimp residues with cassava chips on performance of Lai Sind cattle
An experiment aiming at examining the possible effects of replacement of different levels of the compound feed
in rations with a dried feed containing fermented shrimp residues with cassava chips on performance of Lai Sind
cattle was conducted. In this feeding trial, 16 Laisind (Vietnam yellow cows x Red Sindhy bulls) crossbred, 15
month old bulls weighing around 158 kg were used. The experiment was a randomized complete block design
with four levels of dried feed containing fermented shrimp residues with cassava chips and four animals per
treatment over an 60 day period. All animals were fed on the basal diet of fresh King grass ad libitum. Four
levels of the dried feed containing fermented shrimp residues with cassava chips were 0%, 50%,75% and 100%.
The results showed that replacement of different levels of the compound feed in rations with a dried feed
containing fermented shrimp residues with cassava chips did not significantly influenced ADG and FCR of Lai
Sind cattle. The ADG and FCR of Lai Sind cattle were around (0.433-0.463 kg/head/day) and 7.74-8.40 DM
kg/kg gain, respectively. It was concluded that DTLM-SL can be replased with 100% of compound in ration for
Laisind Cattle.
Key words: Lai Sind cattle; Fermented Shrimp Residue; Cassava Clip
ĐẶT VẤN ĐỀ
Thức ăn chiếm tỷ lệ khá cao trong cơ cấu giá thành sản phẩm chăn nuôi.Trong khẩu phần nuôi
bò thịt, thức ăn tinh là quan trọng và thường sử dụng các nguồn nguyên liệu đắt tiền như bột
ngô, bột đậu tương, bột cá vv… Đầu tôm lên men (ĐTLM) trong rỉ mật trộn với sắn lát (SL)
là thức ăn được sản xuất từ phụ phẩm chế biến tôm. Kết quả thí nghiệm tỷ lệ tiêu hoá in
sacco, in vivo cũng như giá trị năng lượng, protein của thức ăn ĐTLM - SL dạng khô cho
thấy, tỷ lệ phân giải vật chất khô (VCK) sau 16 giờ trong dạ cỏ là 81,5%; Protein 24h 82,8%
và chitin 48h 61,7%; ME:2566,71Kcal/kg VCK; PDIA: 49,45g/kg VCK; PDIN: 86,25g/kg
VCK và PDIE: 100,80 g/kg VCK (Prom Don và cs, 2006).
Đầu tôm và sắn lát là hai loại nguyên liệu rẻ tiền hơn so với khô đậu tương và bột ngô có
trong khẩu phần vỗ béo bò sử dụng trong nghiên cứu. Thí nghiệm của báo cáo này muốn xem
xét mức ảnh hưởng của loại thức ăn chế biến đến khả năng tăng trọng và hiệu quả sử dụng
thức ăn đối với bê Lai Sind có so sánh với thức ăn tinh trong khẩu phần cơ sở nhằm tìm kiếm
loại thức ăn tinh nuôi bê thích hợp và có giá thành thấp
VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Vật liệu, thời gian và địa điểm nghiên cứu
Vật liệu: Thí nghiệm được thiết kế theo phương pháp khối ngẫu nhiên hoàn chỉnh trên 16 bê
đực lai sind 15 tháng tuổi, khối lượng trung bình 158 kg trước khi nuôi. Trước khi thí nghiệm
bò được tẩy sán lá gan bằng thuốc Fasinex và nuôi chuẩn bị 15 ngày để làm quen với khẩu
VIỆN CHĂN NUÔI - Tạp chí Khoa học Công nghệ Chăn nuôi - Số 17-Tháng 4-2009
2
phần thí nghiệm cũng như phương thức nuôi dưỡng. Sau đó bò đựơc phân vào 4 block mỗi
block 4 con theo nguyên tắc đồng đều tuổi và khối lượng. Trong thời gian thí nghiệm bò được
uống nước tự do và ăn hai lần/ngày vào 8 giờ sáng và 4 giờ chiều.
Địa điểm: Trung tâm nghiên cứu Bò và Đồng cỏ Ba Vì - Hà Nội
Thời gian: Thí nghiệm từ tháng 4 đến tháng 6 - 2007.
Như vậy, thí nghiệm chia 4 block (khối), mỗi block gồm 4 yếu tố thí nghiệm (bốn mức thay
thế thức ăn tinh bằng ĐTLM-SL). Sơ đồ bố trí thí nghiệm ở (Bảng 1 và Bảng 2).
Bảng 1. Sơ đồ thí nghiệm nuôi nuôi bê Lai Sind bằng thức ăn chế biến
Hạng mục Khối 1 Khối 2 Khối 3 Khối 4
Số bò(con) 4 4 4 4
T/gian tập ăn (ngày) 15 15 15 15
T/gian thí nghiệm
(ngày) 60 60 60 60
Thời gian cân b
ò
(ngày/lần) 15 15 15 15
Khẩu phần ăn cho bò
thí nghiệm Mỗi bò của mỗi khối được ăn một khẩu phần riêng theo 4 mức
thay thế thức ăn tinh của khẩu phần cơ sở bằng thưc ăn tự chế biến
từ đầu tôm lên men với sắn lát khô ĐTLM-SL (Bảng 2). Các bò thí
nghiêm đều được ăn cỏ voi tự do
Bảng 2. Khẩu phần cho các bê thí nghiệm (% VCK)
Thức ăn Khẩu phần 1 Khẩu phần 2 Khẩu phần 3 Khẩu phần 4
Thức ăn tinh trong
khẩu phần cơ sở 100 50 25 0
Thức ăn chế biến
ĐTLM-SL 0 50 75 100
Cỏ voi ăn tự do
Chuẩn bị thức ăn nuôi bê thí nghiệm
Thức ăn tinh của khẩu phần nuôi bê trong thí nghiệm bao gồm bột sắn, vỏ đậu xanh, bột ngô,
khô đậu tương, rỉ mật và premix khoáng. Trộn đều các thành phần này theo tỷ lệ sau (Bảng 3)
Bảng 3. Thành phần của TĂ tinh trong khẩu phần cơ sở và TĂ chế biến (%)
Thành phần T/Ă TĂ tinh của k/p cơ sở TĂ chế biến ĐTLM-SL
Bột sắn 30,5 -
Vỏ đậu xanh 15 -
Bột ngô 30,5 -
Khô đậu tương 23 -
Premix khoáng 1 1
Đầu tôm lên men trong rỉ mật - 58,5
Sắn lát - 39
Urê - 1,5
Thành phần dinh dưỡng
Protein thô(%) 17,02 16,93
PROM DON - Ảnh hưởng của các mức thay thế thức ăn tinh ...
3
Năng lương trao đổi
(MJME/kg chất khô)* 10,55 10,11
Giá thành (VNĐ/kg VCK) ** 3968 2573
*Giá trị ước tính từ thành phần hoá học **Theo thời giá của nguyên liệu thức ăn (Bảng 6)
Phương pháp nghiên cứu
Thức ăn chế biến ĐTLM-SL chứa đầu tôm lên men trong rỉ mật, sắn lát, urê và premix
khoáng (Bảng 3). Loại thức ăn này được chuẩn bị theo hai bước: Lên men và phơi khô. Để
lên men, đầu tôm được nghiền nhỏ bằng máy nghiền ướt có dao cắt sau đó trộn đều 85% đầu
tôm với 15% rỉ mật theo khối lượng ướt. Bổ sung 2% muối ăn vào hỗn hợp và tiến hành ủ
yếm khí trong thùng phi nhựa (Le Van Lien và cs, 1995). Sản phẩm lên men giữ được chất
lượng lâu dài và trở thành nguyên liệu để chế biến thức ăn vỗ béo. Để phơi khô, trộn đều
58,5% sản phẩm lên men ướt với 39% sắn lát khô theo khối lượng. Bổ sung vào hỗn hợp
1,5% urea , 1% premix khoáng sau đó phơi nắng trong 2 ngày.
Lượng thức ăn thu nhận được xác định bằng cách cân khối lượng thức ăn cho ăn và thức ăn
thừa của từng cá thể bằng cân kĩ thuật hàng ngày. Khối lượng bò được xác định bằng cách cân
khối lượng bò 2 tuần/lần bằng cân điện tử Rude Weight của Australia.
Xử lý số liệu
Các số liệu về tăng trọng và lượng TĂ ăn vào của bò thí nghiệm được xử lý ANOVA bằng
chương trình MINITAB.14 để so sánh ảnh hưởng của các mức thay thế thức ăn tinh khác
nhau đến năng xuất chăn nuôi bò.
KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
Kết quả tăng khối lượng của bê thí nghiệm
Khối lượng của bê nuôi thí nghiệm được theo dõi mỗi tháng 2 lần, các kết quả thí nghiệm
được tổng kết hàng tháng (Bảng 4 và Đồ thị 1). Sau 30 ngày đầu nuôi thí nghiệm khối lượng
bình quân của đàn bê đạt 169,5 kg cao hơn khối lượng bình quân của đàn bê lúc bắt đầu thí
nghiệm (158,5kg). Kết quả tăng trọng của các bê ăn thức ăn chế biến ĐTLM-SL ở các mức
thay thế thức ăn tinh 0; 50; 75 và 100% tương ứng là 0,325; 0,375; 0,390 và 0,353
kg/con/ngày. So sánh các kết quả này với nhóm bê ăn khẩu phần 100% thức ăn tinh (mức thay
thế 0%) đều không sai khác (p >0,05).
Bảng 4. Biến đổi khối lượng của bê thí nghiệm theo các mức thay thế thức ăn tinh
bằng thức ăn ĐTLM-SL
Chỉ tiêu Mức thay thế T/Ă tinh bằng ĐTLM-SL
Mean SD Mean SD Mean SD Mean SD
Tỷ lệ (%) 0 50 75 100
P.đầu kỳ (kg) 160,519,6 156,820,6 163,621,7 155,321,8
P.sau 30 ngày thí
nghiệm (kg) 170,322,1 168,021,8 175,326,5 165,822,6
Tăng P BQ tháng thứ
nhất (kg/con/ngày) 0,325a0,10 0,375a0,06 0,390a0,17 0,353a0,08
P. sau 60 ngày thí
nghiệm (kg) 188,1a25,1 181,5a18,7 190,6a26,7 181,3 a22,9
.
Tăng trọng BQ/tháng 0,598a0,11 0,450a0,10 0,515a0,03 0,520a0,01
VIỆN CHĂN NUÔI - Tạp chí Khoa học Công nghệ Chăn nuôi - Số 17-Tháng 4-2009
4
thứ 2 (kg/con/ngày
Tăng trọng BQ cả kỳ
(kg/con/ngày) 0,463a0,10 0,413a0,08 0,450a0,10 0,433a0,04
Ghi chú: các chữ cái khác nhau theo hàng ngang biểu hiện sự khác nhau có ý nghĩa (p<0,05)
Khối lượng trung bình của mỗi nhóm bê ăn 4 mức thay thế thức ăn tinh khác nhau biến thiên
từ 181,3 dến 190,6 kg/con lúc 60 ngày thí nghiệm. Hiệu số của các khối lượng này với các
khối lượng trung bình tương ứng lúc 30 ngày thí nghiệm cho ta mức tăng trọng của đàn bê
nuôi thí nghiệm ở tháng thứ 2. Kết quả tăng trọng bình quân của mỗi nhóm bê nuôi thí nghiệm
trong tháng thứ 2 này có giá trị tuyệt đối biến đổi từ 0,450 đến 0,598 kg/con /ngày.
Mức tăng trọng này đều cao hơn mức tăng trọng bình quân của tháng trước, cụ thể là 0,598 so
với 0,325 kg/con/ngày(mức thay thế 0%); 0,450 so với 0,375 (50%); 0,515 so với 0,390
(75%) và 0,520 so với 0,353 (100%). Sự tăng trọng của bê ở tháng thí nghiệm thứ 2 cao hơn
tháng đầu là phù hợp với sức sinh trưởng của tuổi bò thí nghiệm. Một lần nữa lại thu được kết
quả ở tháng thí nghiệm thứ 2 cũng như tháng thứ nhất không có sự sai khác về mức tăng trọng
của nhóm bê ăn thức ăn chế biến ĐTLM-SL so với nhóm bò chỉ ăn thức ăn tinh (p >0,05).
Mức tăng trọng bình quân của bê thí nghiệm suốt trong 60 ngày tương ứng cho bốn mức thay
thế là: 0,463 (0%); 0,413 (50%); 0,450 (75%)và 0,433 (100%) kg/c/ngày (100%). Mức tăng
trọng này gần ngang với kết quả của nghiên cứu trứơc đây của Bùi Văn Chính và cs (1992)
khi họ sử dụng rơm xử lý urê và bánh đa dinh dưỡng MUB nuôi bê Lai Sind; Các tác giả Lê
Viết Ly và cs, (1995) cũng thông báo kết quả tăng trọng của bê lai hướng thịt là 0,51-0,58
kg/con/ngày thu được khi nuôi chúng bằng phụ phẩm nông nghiệp ở miền Trung Việt Nam.
Tuy nhiên, kết quả tăng trọng của đàn bê thí nghiệm do chúng tôi tiến hành thấp hơn kết quả
gần đây nhất của Vũ Chí Cương và cs, (2007) khi tiến hành nghiên cứu trên bò Lai Sind tại
Đắc Lắk với kết quả là 0,583-0,839 kg/con/ngày. Có điều khác nhau về yếu tố thí nghiệm ở
đàn bò của họ về tuổi và khối lượng ban đầu đều cao hơn (18 tháng và 190 kg so với 15 tháng
và 158kg)
463 413 450 433
0
0
100
200
300
400
500
12345
Đồ thị 1. So sánh tăng trọng của bê ở các mức thay thế thức ăn tinh bằng thức ăn chế biến DTLM-SL
Hiệu quả sử dụng thức ăn của bê thí nghiệm
Kết quả về lượng thức ăn ăn vào và mức tiêu tốn thức ăn cho một kg tăng trọng đươc ghi ở
Bảng 5.
Tăng trọng bình quân
(g/con/ngày
PROM DON - Ảnh hưởng của các mức thay thế thức ăn tinh ...
5
Kết quả trong Bảng 5 cho thấy, khả năng tiếp nhận thức ăn tinh theo vật chất khô của bê ở 4
khẩu phần khác nhau dều gần như nhau (p>0,05) với các trị số cụ thể: 3,49; 3,38; 3,39 và
3,36 kg/con/ngày tương ứng cho các mức thay thế (khẩu phần) thức ăn tinh bằng thức ăn chế
biến : 0; 50; 75; và 100%. Lượng chất khô của thức ăn tinh thu nhận của bò trong thí nghiệm
này dao động từ 1, 93 –2,01% khối lượng cơ thể của chúng. Preston và cs, 1967, khi nuôi vỗ
béo bò có khối lượng 200 kg bằng mía đường đã thông báo lượng chất khô được bò thu nhận
khoảng 2,8-3% khối lượng của chúng. Kết quả của các tác giả này có trị số cao hơn có lẽ do
cơ thể bò lúc thí nghiệm có khối lượng cao hơn (200 so với 158 kg/con).
Bảng 5. Khả năng thu nhận và hiệu quả sử dụng thức ăn tinh của bê với các mức thay thế thức
ăn tinh bằng thức ăn chế biến ĐTLM - SL
Mức thay thế T/Ă tinh bằng ĐTLM - SL
Mean SD Mean SD Mean SD Mean SD
Chỉ tiêu
0 50 75 100
Chất khô ăn vào
(kg/con/ngày) 3,49a0,30 3,38a0,28 3,39a0,34 3,36a0,32
Chất khô ăn vào
(g/kgw0,75) 72,834,66 71,982,01 70,202,82 72,170,49
Chất khô ăn vào
(%/klượng) 2,01 0,17 2,000,09 1,930,16 2,010,08
Protein ăn vào
(g/con/ngày) 279,7a25,05
276,2a25,8 275,5a25,6 321 a 33,4
Tiêu tốn T/Ă Tinh
(kg CK/kg tăng trọng) 7,74a1,16 8,42a1,88 7,70a1,24 7,81a 0,97
HQSDTA
(g tăng trọng/MJME) 12,54 a 11,81 a 12,99 a 12,76 a
Chi phí
(VNĐ/kg tăng trọng) 14124 13348 11027 10246
So sánh (%) 100 95 78 73
Ghi chú: các chữ cái khác nhau theo hàng ngang biểu hiện sự khác nhau có ý nghĩa (p<0,05)
Lượng protein ăn vào của đàn bê ăn 4 khẩu phần khác nhau cũng không khác nhau và dao
động từ 275,5-321g/con/ngày (p>0,05). Điều này chứng tỏ, việc thay thế nguồn prôtein từ các
thức ăn truyền thống (khô đậu tương) bằng chất phế thải từ chế biến tôm vốn chứa nhiều chất
chitin không tiêu hoá được đối với động vật dạ dày đơn là hợp lý. Nghĩa là chất phế thải chế
biến tôm được xử lý và sử dụng làm thức ăn cho gia súc nhai lại sẽ có hiệu quả hơn khi dùng
nó cho các vật nuôi khác. Vấn đề này đã được quan tâm của nhiều tác giả trên thế giới như:
Cobos và cs, (2005); Evers và Carrol, (1996); Nichonson và cs, (1996). Các tác giả này đã
nghiên cứu chế biến và sử dụng đầu tôm, bã cua làm thức ăn cho bò, cừu.
Các nhóm bê thí nghiệm đều có mức tiêu tốn thức ăn tinh cho một kg tăng trọng gần ngang
nhau từ 7,74 - 8,42 kg vật chất khô/1kg tăng trọng (p >0,05). Điều này thể hiện hai loại thức
ăn tinh nghiên cứu đều được bê Lai Sind sử dụng có hiệu quả như nhau và kết quả này cũng
nằm trong khoảng tiêu chuẩn của ARC (1984; NRC (1984); INRA (1989); Rajan, (1990) và
AFRC,(1993): khoảng 7,1- 8,8kg chất khô/kg tăng trọng.
Hiệu quả sử dụng năng lượng trao đổi thu được trong báo cáo này dao động từ 11,81-12,99 g
tăng trọng/MJME và cũng không sai khác nhau với p>0,05. Kết quả của chúng tôi về chỉ tiêu