Mét vμi suy nghÜ vÒ c©u hái nhiÒu lùa chän
trong thi tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
CN. NguyÔn diÖu thuý
Bé m«n Nga – Ph¸p
Khoa Khoa häc c¬ b¶n
Tr−êng §¹i häc GTVT
Tãm t¾t: Thi tr¾c nghiÖm kh¸ch quan lμ mét h×nh thøc thi kh¸ phæ biÕn vμ ®−îc −a chuéng ®Æc
biÖt trong gi¶ng d¹y ngo¹i ng÷. Trong sè c¸c d¹ng ®Ò thi tr¾c nghiÖm kh¸ch quan, c©u hái nhiÒu lùa
chän (NLC) lμ d¹ng ®Ò mμ chóng t«i th−êng xuyªn sö dông. VËy ®©y lμ d¹ng ®Ò thi nh− thÕ nμo, nã
cã nh÷ng −u vμ nh−îc ®iÓm g× vμ cÇn ph¶i l−u ý nh÷ng g× khi so¹n th¶o, ®ã lμ nh÷ng vÊn ®Ò mμ b¸o
c¸o khoa häc nμy muèn lμm s¸ng tá nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng c¸c ®Ò thi cã sö dông c©u
hái NLC trong tr−êng ta nãi chung vμ ë Bé m«n Nga - Ph¸p nãi riªng.
Summary: Objective test is a popular and specially favoured form in language teaching.
In all forms of objective tests, multi-choice questions are commonly used by teachers and
educators. So, what is this form ? In this report, the advantages, disadvantages and some tips
when desigining this form of tests will be taken into consideration in order to improve the quality
of multi choice tests used in our university in general and in the Russian - French Section in
particular.
CB
A
i. ®Æt vÊn ®Ò
Trong bÊt kú thêi ®¹i nµo, kiÓm tra ®¸nh
gi¸ lµ mét phÇn tÊt yÕu cña mäi lo¹i h×nh ®µo
t¹o, ®iÒu nµy ®Æc biÖt ®óng trong lÜnh vùc
gi¶ng d¹y ngo¹i ng÷ v× sù tiÕn bé cña ng−êi
häc phô thuéc mét phÇn lín vµo viÖc n¾m
v÷ng cÊu tróc vµ tõ vùng. §Ó cã thÓ gióp sinh
viªn tr−êng §HGTVT häc ngo¹i ng÷ ®Æc biÖt
lµ tiÕng Ph¸p (v× ®©y lµ mét ng«n ng÷ biÕn
h×nh, cã nhiÒu quy t¾c ng÷ ph¸p) tiÕn bé mét
c¸ch nhanh nhÊt, chóng t«i lu«n so¹n c¸c bµi
tËp hoÆc bµi kiÓm tra phï hîp víi néi dung
cña bµi häc. H×nh thøc bµi tËp mµ chóng t«i
th−êng lùa chän lµ h×nh thøc tr¾c nghiÖm
kh¸ch quan víi nhiÒu c©u hái nhiÒu lùa chän
(NLC). §©y lµ h×nh thøc kiÓm tra phï hîp nhÊt
víi thêi l−îng, môc ®Ých gi¶ng d¹y còng nh−
tr×nh ®é cña sinh viªn. Sau nhiÒu n¨m ¸p
dông h×nh thøc thi nµy, chóng t«i thÊy kÕt qu¶
mµ sinh viªn ®¹t ®−îc ph¶n ¸nh kh¸ chÝnh
x¸c thùc tr¹ng vµ tr×nh ®é cña sinh viªn. ChÝnh
v× vËy trong Héi nghÞ Khoa häc vµ C«ng nghÖ
lÇn nµy chóng t«i xin m¹nh d¹n nªu ra mét sè
suy nghÜ vÒ h×nh thøc thi nµy nh»m gãp phÇn
n©ng cao chÊt l−îng ®Ò thi cã sö dông kiÓu
c©u NLC trong tr−êng chóng ta.
ii. néi dung
1. Kh¸i niÖm thi tr¾c nghiÖm kh¸ch
quan vµ kiÓu c©u nhiÒu lùa chän
a. Thi tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
Theo kh¸i niÖm mµ Côc Kh¶o thÝ vµ KiÓm
®Þnh chÊt l−îng - Bé GD vµ §T ®Ò ra th× tr¾c
nghiÖm theo nghÜa réng lµ mét ho¹t ®éng
®−îc thùc hiÖn ®Ó ®o l−êng n¨ng lùc cña c¸c
®èi t−îng nµo ®ã nh»m nh÷ng môc ®Ých x¸c
®Þnh. Trong gi¸o dôc tr¾c nghiÖm ®uîc tiÕn
hµnh th−êng xuyªn ë c¸c kú thi, kiÓm tra ®Ó
®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp, gi¶ng d¹y ®èi víi
mét phÇn cña m«n häc, toµn bé m«n häc, ®èi
víi c¶ mét cÊp häc, hoÆc ®Ó tuyÓn chän mét
sè ng−êi cã n¨ng lùc nhÊt vµo mét kho¸ häc.
Cã thÓ ph©n chia c¸c ph−¬ng ph¸p tr¾c
nghiÖm lµm 3 lo¹i: lo¹i quan s¸t, lo¹i vÊn ®¸p
vµ lo¹i viÕt. Trong sè nµy lo¹i viÕt th−êng
®−îc sö dông nhiÒu nhÊt v× nã cã nhiÒu −u
®iÓm h¬n c¶, vÝ dô: cho phÐp kiÓm tra nhiÒu
thÝ sinh mét lóc, thÝ sinh cã thÓ c©n nh¾c nhiÒu
h¬n, dÔ qu¶n lý vµ kh¸ch quan h¬n v× b¶n
th©n ng−êi chÊm kh«ng tham gia vµo bèi c¶nh
kiÓm tra,…
Tr¾c nghiÖm viÕt ®−îc chia thµnh hai
nhãm chÝnh:
CB
A
Nhãm c¸c c©u hái tr¾c nghiÖm buéc tr¶
lêi theo d¹ng më, thÝ sinh ph¶i tù tr×nh bµy ý
kiÕn trong mét bµi viÕt dµi ®Ó gi¶i quyÕt vÊn
®Ò mµ c©u hái nªu ra. Nguêi ta gäi tr¾c
nghiÖm kiÓu nµy lµ kiÓu tr¾c nghiÖm tù luËn
(essay)
Nhãm c¸c c©u tr¾c nghiÖm mµ trong ®ã
®Ò thi th−êng gåm rÊt nhiÒu c©u hái, mçi c©u
nªu ra mét vÊn ®Ò cïng víi nh÷ng th«ng tin
cÇn thiÕt sao cho thÝ sinh chØ ph¶i tr¶ lêi v¾n
t¾t cho tõng c©u. Nhãm ph−¬ng ph¸p nµy
®−îc gäi lµ tr¾c nghiÖm kh¸ch quan (objective
test) th−êng ®−îc gäi t¾t lµ tr¾c nghiÖm.
Trong tr¾c nghiÖm kh¸ch quan cã thÓ
ph©n chia thµnh nhiÒu kiÓu c©u hái kh¸c
nhau:
- C©u ghÐp ®«i: Cho hai cét nhãm tõ, ®ßi
hái thÝ sinh ph¶i ghÐp ®óng tõng cÆp nhãm tõ
ë hai cét víi nhau sao cho phï hîp vÒ néi
dung.
- C©u ®iÒn khuyÕt: Nªu mét mÖnh ®Ò cã
khuyÕt mét phÇn, thÝ sinh ph¶i nghÜ ra néi
dung thÝch hîp ®Ó ®iÒn vµo « trèng.
- C©u tr¶ lêi ng¾n: Lµ c©u tr¾c nghiÖm ®ßi
hái thÝ sinh chØ tr¶ lêi b»ng c©u rÊt ng¾n.
- C©u ®óng sai: §a ra mét nhËn ®Þnh, thÝ
sinh ph¶i lùa chän mét trong hai ph−¬ng ¸n
tr¶ lêi ®Ó kh¼ng ®Þnh nhËn ®Þnh ®ã lµ ®óng hay
sai.
- C©u nhiÒu lùa chän (questions µ choix
multiples): §a ra mét nhËn ®Þnh vµ 4 - 5
ph−¬ng ¸n tr¶ lêi, thÝ sinh ph¶i chän ®Ó ®¸nh
dÊu vµo mét ph−¬ng ¸n ®óng nhÊt.
b. C©u nhiÒu lùa chän (NLC)
Trong c¸c kiÓu c©u tr¾c nghiÖm võa nªu
ë trªn, kiÓu c©u NLC ®−îc sö dông phæ biÕn
h¬n c¶ trong nhiÒu m«n häc vµ c¸c kú thi ®Æc
biÖt trong c¸c kú thi ngo¹i ng÷ (vÝ dô: thi kiÓm
tra tr×nh ®é cho ng−êi ®i du häc níc ngoµi do
c¸c Sø qu¸n tæ chøc nh thi TCF tiÕng Ph¸p,
thi TOEFFLE tiÕng Anh,…). VËy thÕ nµo lµ
c©u NLC? §©y lµ lo¹i c©u cã hai phÇn, phÇn
®Çu ®−îc gäi lµ phÇn dÉn, nªu ra vÊn ®Ò,
cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt hoÆc nªu mét c©u
hái; phÇn sau lµ ph−¬ng ¸n ®Ó chän, th−êng
®−îc ®¸nh dÊu b»ng c¸c ch÷ c¸i A, B, C, D,…
hoÆc c¸c con sè 1, 2, 3, 4,… Trong sè c¸c
ph−¬ng ¸n ®Ó chän chØ cã duy nhÊt mét
ph−¬ng ¸n ®óng hoÆc mét ph−¬ng ¸n ®óng
nhÊt ; c¸c ph−¬ng ¸n kh¸c ®−îc ®a vµo cã t¸c
dông ‘’g©y nhiÔu’’ ®èi víi thÝ sinh. NÕu c©u
NLC ®−îc so¹n tèt th× mét ng−êi kh«ng cã
kiÕn thøc ch¾c ch¾n vÒ vÊn ®Ò ®· nªu kh«ng
thÓ nhËn biÕt ®−îc trong tÊt c¶ c¸c ph−¬ng ¸n
®Ó chän ®©u lµ ph−¬ng ¸n ®óng, ®©u lµ
ph−¬ng ¸n nhiÔu.
2. ¦u vµ nh−îc ®iÓm cña kiÓu c©u
nhiÒu lùa chän
Tr−íc hÕt cã thÓ nãi kiÓu c©u NLC cho
phÐp ®¸nh gi¸ ng−êi häc mét c¸ch tæng qu¸t
nhÊt. Trong gi¶ng d¹y ngo¹i ng÷, ®©y lµ
ph−¬ng tiÖn hiÖu qu¶ gióp ®¸nh gi¸ kiÕn thøc
cña ng−êi häc ë mäi mÆt (ng÷ ©m, ng÷ ph¸p,
tõ vùng,…) vµ mäi cÊp ®é (s¬ cÊp, trung cÊp,
cao cÊp,…). ë c¸c líp kh«ng thuéc khèi CÇu -
§−êng Ph¸p, cø hÕt mçi häc kú chóng t«i l¹i
so¹n c¸c ®Ò thi gåm ba phÇn: phÇn mét dµnh
cho 20 c©u hái tr¾c nghiÖm víi nhiÒu lùa
chän, phÇn hai lµ mét bµi ®äc hiÓu vµ phÇn ba
dµnh cho dÞch 20 c©u NLC nµy nh»m kiÓm tra
kiÕn thøc ng÷ ph¸p vµ tõ vùng cña sinh viªn
tõ bµi sè 0 ®Õn bµi 4 cña gi¸o tr×nh (®èi víi
HK1), tõ bµi 5 ®Õn bµi 8 (HK2) hay c¸c bµi
trong gi¸o tr×nh tiÕng Ph¸p chuyªn ngµnh
(HK3). NÕu kh«ng sö dông d¹ng c©u hái nµy
chóng t«i sÏ ph¶i so¹n rÊt nhiÒu bµi tËp ng÷
ph¸p vµ tõ vùng lµm cho ®Ò thi trë nªn dµi,
khã h¬n vµ kh«ng ®¸nh gi¸ ®−îc toµn diÖn.
CB
A
¦u ®iÓm thø hai cña kiÓu c©u hái nµy lµ
gióp ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kh¸ch
quan hiÓu biÕt cña sinh viªn vÒ mét hiÖn tîng
ng÷ ph¸p hay mét côm tõ,…mµ c¸c ®Ò thi tù
luËn khã lµm ®−îc. Bëi v× c©u NLC buéc thÝ
sinh ph¶i chän chØ mét ®¸p ¸n duy nhÊt ®óng
trong khi ®ã víi d¹ng ®Ò tù luËn, thÝ sinh cã
thÓ kh«ng cÇn tr¶ lêi trùc tiÕp vµo c©u hái, cã
thÓ t×m mét c¸ch diÔn ®¹t kh¸c tuy kh«ng thËt
chÝnh x¸c nhng vÉn ®−îc chÊp nhËn. Tõ −u
®iÓm nµy dÉn tíi viÖc cho ®iÓm còng chÝnh x¸c,
kh¸ch quan vµ kh«ng cÇn tranh luËn nhiÒu bëi
v× ng−êi chÊm chØ viÖc c¨n cø vµo ®¸p ¸n vµ
barÌme chø kh«ng cã yÕu tè c¶m tÝnh.
Mét ®iÓm m¹nh n÷a cña kiÓu c©u nµy lµ
gi¸o viªn cã thÓ ®¸nh gi¸ nhiÒu ®èi tîng trong
cïng mét kho¶ng thêi gian. Khi míi tiÕp nhËn
mét líp häc, ®Ó kiÓm tra tr×nh ®é sinh viªn
xem cã ®ång ®Òu hay kh«ng, gi¸o viªn cã thÓ
cho lµm mét bµi test gåm nhiÒu c©u NLC ë
c¸c cÊp ®é khã dÔ kh¸c nhau vÒ tÊt c¶ nh÷ng
kiÕn thøc ®· ®−îc häc. KÕt qu¶ lµ gi¸o viªn cã
thÓ thu ®−îc nh÷ng th«ng tin kh¸ ®Çy ®ñ vµ
toµn diÖn vÒ ®èi tîng ng−êi häc, tõ ®ã cã thÓ
ph©n nhãm sinh viªn vµ cã ph−¬ng ph¸p
gi¶ng d¹y phï hîp.
¦u ®iÓm cuèi cïng cña kiÓu c©u NLC,
mét −u ®iÓm ®−îc c¸c nhµ qu¶n lý gi¸o dôc
rÊt quan t©m lµ dÔ qu¶n lý, gióp tiÕt kiÖm thêi
gian vµ chi phÝ cho viÖc chÊm bµi. Qu¶ thËt,
ng−êi chÊm chØ cÇn ®Õm sè c©u tr¶ lêi chÝnh
x¸c vµ céng ®iÓm. ThËm chÝ m¸y tÝnh còng cã
thÓ tham gia c«ng viÖc nµy, ®©y chÝnh lµ mét
tiÖn Ých kh«ng thÓ coi nhÑ nhÊt lµ trong thêi
®¹i tin häc nh− hiÖn nay. Cã lÏ v× −u ®iÓm nµy
mµ Bé GD vµ §T ®· cã chñ tr−¬ng vµ sÏ sím
®−a h×nh thøc kiÓm tra nµy vµo mét sè kú thi
quan träng quèc gia nh− thi tèt nghiÖp PTTH
vµ c¶ kú thi §¹i häc.
Bªn c¹nh nh÷ng −u ®iÓm næi bËt trªn
®©y, chóng t«i còng nhËn thÊy kiÓu c©u NLC
cßn cã mét sè h¹n chÕ: kiÓu c©u nµy cã thÓ
dÔ h¬n c¸c kiÓu c©u hái kh¸c, thÝ sinh cã thÓ
dïng ph−¬ng ph¸p lo¹i trõ hoÆc lùa chän mét
c¸ch ngÉu nhiªn mét ®¸p ¸n bÊt kú (phÇn
tr¨m x¸c suÊt), mÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng
søc khi so¹n ®Ò vµ lµm cho c¸c ®¸p ¸n ‘’g©y
nhiÔu’’ ph¶i cã lý vµ hÊp dÉn.
Tuy nhiªn c¸c nh−îc ®iÓm nay d−êng
nh− lµ kh«ng ®¸ng kÓ so víi nh÷ng −u ®iÓm
vµ chóng ta hoµn toµn cã thÓ kh¾c phôc ®−îc
c¸c nh−îc ®iÓm nµy.
3. Mét sè l−u ý khi so¹n c©u hái NLC
cho c¸c ®Ò thi tiÕng Ph¸p
D−íi ®©y lµ mét sè l−u ý mµ chóng t«i ®·
®óc kÕt ®−îc sau nhiÒu n¨m sö dông d¹ng
c©u nµy trong c¸c ®Ò thi. Chóng t«i xin phÐp
®−îc nªu ra ë ®©y nh»m gãp phÇn n©ng cao
chÊt l−îng c¸c ®Ò thi tiÕng Ph¸p cña Bé m«n.
§Ó cã thÓ kh¾c phôc nh−îc ®iÓm thø
nhÊt lµ c¸c c©u NLC dÔ h¬n so víi c¸c kiÓu
c©u kh¸c, chóng ta cã thÓ sö dông c¸ch sau:
t¨ng sè l−îng c©u (nÕu kiÕn thøc cÇn kiÓm tra
t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n) vµ ®Æc biÖt cÇn t¨ng sè
l−îng ®¸p ¸n. Qu¶ thËt trong mét kho¶ng thêi
gian ng¾n nÕu cã nhiÒu ®¸p ¸n g©y nhiÔu, thÝ
sinh còng kh«ng dÔ dµng lùa chän ®uîc ngay
®¸p ¸n phï hîp nhÊt, nhÊt lµ cßn tÝnh ®Õn yÕu
tè t©m lý. Chóng t«i th−êng xuyªn so¹n c¸c
®Ò thi víi 20 c©u NLC, mçi c©u cã Ýt nhÊt lµ 3
®¸p ¸n. Sau nhiÒu n¨m sö dông chóng t«i
nhËn thÊy sè l−îng sinh viªn ®¹t ®iÓm tuyÖt
®èi cho phÇn thi nµy hÇu nh− kh«ng cã, ®a
phÇn chØ ®¹t møc ®é trung b×nh. Trong gi¶ng
d¹y ngo¹i ng÷, nÕu mét ®Ò thi cã sè l−îng thÝ
sinh ®¹t ®iÓm tuyÖt ®èi cao cã nghÜa lµ ®Ò thi
®ã ch−a thËt phï hîp víi tr×nh ®é sinh viªn.
ChÝnh v× vËy sau mçi n¨m häc cÇn xem xÐt
®iÒu chØnh l¹i c¸c c©u hái sao cho phï hîp.
CB
A
Mét ®iÓm cÇn l−u ý n÷a lµ chóng ta nªn
tr¸nh dïng c¸c tõ phñ ®Þnh hoÆc côm phñ
®Þnh (®Æc biÖt lµ hai lÇn phñ ®Þnh) trong phÇn
dÉn (phÇn nªu vÊn ®Ò) ®Ó tr¸nh lµm phøc t¹p
ho¸ c©u hái khiÕn thÝ sinh hiÓu lÇm (cã thÓ v×
kh«ng ®äc kü c©u hái chø kh«ng ph¶i lµ kh«ng
biÕt c©u tr¶ lêi) lµm chóng ta kh«ng ®¸nh gi¸
®−îc c¸i cÇn ®¸nh gi¸. VD: Laquelle des
propositions suivantes n’est pas incorrectes ?
(MÖnh ®Ò nµo sau ®©y kh«ng ph¶i lµ kh«ng
®óng ?).
VÞ trÝ cña ®¸p ¸n ®óng còng lµ vÊn ®Ò
nªn quan t©m. Nh÷ng ng−êi so¹n ®Ò thi
th−êng cã xu híng ®Æt c©u tr¶ lêi ®óng ë gi÷a
c¸c ®¸p ¸n g©y nhiÔu kh¸c. N¾m ®−îc ®iÒu
nµy, nhiÒu thÝ sinh khi kh«ng t×m ®uîc c©u tr¶
lêi chÝnh x¸c th−êng chän hÕt c¸c ®¸p ¸n ë
gi÷a. ChÝnh v× vËy nªn s¾p xÕp ®¸p ¸n ®óng ë
c¶ ®Çu vµ cuèi vµ ®Æc biÖt kh«ng nªn ®Ó cïng
mét vÞ trÝ ë hai c©u liªn tiÕp. §iÒu nµy còng
gióp gi¶m phÇn tr¨m x¸c suÊt ®óng cña c¸c
®¸p ¸n.
§iÓm cuèi cïng cÇn chó ý ®ã lµ viÖc lùa
chän c¸c ®¸p ¸n g©y nhiÔu. Nªn chän c¸c
®¸p ¸n mµ khi viÕt hoÆc ®äc lªn cã thÓ gÇn
gièng víi ®¸p ¸n ®óng. §©y lµ ®iÒu hoµn toµn
cã thÓ thùc hiÖn ®−îc bëi tiÕng Ph¸p lµ mét
ng«n ng÷ biÕn h×nh, cã nhiÒu tõ ®ång ©m kh¸c
nghÜa. Ngoµi ra kh«ng nªn sö dông nh÷ng tõ
kh¼ng ®Þnh mang tÝnh tuyÖt ®èi (‘’toujours’’,
‘’jamais’’, ‘’tous’’,….: lu«n lu«n, kh«ng bao giê,
tÊt c¶,…) v× nh÷ng kh¼ng ®Þnh nh− vËy th−êng
sai (thÝ sinh biÕt rÊt râ ®iÒu nµy) mµ nªn dïng
c¸c côm tõ cã tÝnh t−¬ng ®èi (‘’dans certains
cas’’, ‘’parfois’’, ‘’le plus souvent’’,…).
Trªn ®©y lµ mét sè suy nghÜ cña chóng
t«i vÒ mét d¹ng ®Ò thi ®−îc sö dông kh¸ phæ
biÕn trong gi¶ng d¹y ngo¹i ng÷ nãi chung vµ
tiÕng Ph¸p nãi riªng. Nh÷ng hiÓu biÕt cña
chóng t«i vÒ lÜnh vùc nµy kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. RÊt mong nhËn
®−îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña quý vÞ vµ c¸c
b¹n.
Tµi liÖu tham kh¶o
[1]. Jean-Claude Mothe 1979. L’Ðvaluation par les
tests dans la classe de francais,
Hachette/Larousse.
[2]. C¸c trang web: www.planete-qcm.com vµ
www.forum.edu.net.vn♦