Báo cáo y học: "Nghiên cứu một số yếu tố nguy cơ và nguyên nhân tăng huyết áp kháng trị"

Chia sẻ: Nguyễn Phương | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

67
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu 102 bệnh nhân (BN) tăng huyết áp (THA), trong đó 50 BN THA kháng trị (THAKT), điều trị tại Khoa Tim mạch, Bệnh viện 103 từ tháng 9 - 2005 đến 6 - 2008. THA khi huyết áp (HA) = 140/90 mmHg; THAKT: tất cả BN dùng 3 thuốc chống THA từ 5 - 10 ngày, nh-ng HA vẫn = 140/90 mmHg. Những yếu tố nguy cơ của THAKT là: rối loạn lipid máu (54%); hút thuốc (42%); THA độ 3 và giai đoạn 3 (54%). Đã phát hiện 14 BN THAKT và có biến chứng, suy thận...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo y học: "Nghiên cứu một số yếu tố nguy cơ và nguyên nhân tăng huyết áp kháng trị"

Nghiªn cøu mét sè yÕu tè nguy c¬ vµ nguyªn nh©n t¨ng huyÕt ¸p kh¸ng trÞ §Æng Duy Quý* NguyÔn §øc C«ng** NguyÔn Oanh Oanh* Tãm t¾t Nghiªn cøu 102 bÖnh nh©n (BN) t¨ng huyÕt ¸p (THA), trong ®ã 50 BN THA kh¸ng trÞ (THAKT), ®iÒu trÞ t¹i Khoa Tim m¹ch, BÖnh viÖn 103 tõ th¸ng 9 - 2005 ®Õn 6 - 2008. THA khi huyÕt ¸p (HA) ≥ 140/90 mmHg; THAKT: tÊt c¶ BN dïng 3 thuèc chèng THA tõ 5 - 10 ngµy, nh−ng HA vÉn ≥ 140/90 mmHg. Nh÷ng yÕu tè nguy c¬ cña THAKT lµ: rèi lo¹n lipid m¸u (54%); hót thuèc (42%); THA ®é 3 vµ giai ®o¹n 3 (54%). §· ph¸t hiÖn 14 BN THAKT vµ cã biÕn chøng, suy thËn 50%, BN dïng thuèc kÕt hîp 50%, dïng erythropoetin 30%, tû lÖ BN kh«ng tu©n thñ ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ 56% vµ 38% ¨n mÆn. * Tõ kho¸: T¨ng huyÕt ¸p kh¸ng trÞ; YÕu tè nguy c¬; Nguyªn nh©n. Study of risk factors and causes of resistant hypertention Summary We studied 102 patients hypertension, 50 patients with resistant hypertension treated in the A2, Hospital 103 from 9 - 2005 to 6 - 2008. Hypertension: blood pressure ≥ 140/90 mmHg. Resistant hypertension: all patitents used 3 anti-hypertensive drugs but blood pressure of patients ≥ 140/90 mmHg. Risk factors of resistant hypertension are as follows: dyslipidemia (54%), cigarette smoking (42%), hypertension with 3rd degree and stage III: 54%. We found 14 causes of resistant hypertension and complications: renal failure was 50%, the patients were using the associated drugs was 56%, with erythropoetin 30%, the prevalence of undiscipline patients was 56%, salty diet 38%. * Key words: Resistant hypertension; Risk factors; Causes. §Æt vÊn ®Ò T¨ng huyÕt ¸p kh¸ng trÞ (hoÆc THA kh¸ng thuèc) (resistant hypertension) ®−îc x¸c ®Þnh khi ®· sö dông mét ph¸c ®å ®iÒu trÞ víi Ýt nhÊt 3 lo¹i thuèc phèi hîp, víi liÒu thÝch hîp bao gåm 1 lo¹i thuèc lîi tiÓu liªn tôc trong 5 - 10 ngµy vÉn kh«ng ®¹t ®−îc HA môc tiªu lµ 100/80 - 140/90 mmHg) [3, 5, 7]. THAKT chiÕm 2 - 5% sè BN bÞ THA [9]. Theo Sandra J (2000), tû lÖ kh¸ng trÞ ë c¸c phßng kh¸m < 1%, cßn c¸c phßng kh¸m chuyªn khoa THA lµ 11 - 13% [1]. Tuy nhiªn, mét sè nghiªn cøu nhËn thÊy tû lÖ THAKT thay ®æi ë møc cao (5 - 30%), tïy theo ph¸t hiÖn ë phßng kh¸m ®a khoa hay bëi c¸c b¸c sü chuyªn khoa [2, 9]. * BÖnh viÖn 103 **BÖnh viÖn Tim Thèng nhÊt Ph¶n biÖn khoa häc: GS. TS. NguyÔn Phó Kh¸ng
HiÖn nay, kho¶ng 25% d©n sè thÕ giíi bÞ THA vµ sÏ cã nhiÒu ng−êi ®−îc cho lµ THAKT. T¹i ViÖt Nam, THAKT hÇu nh− míi chØ ®−îc c¸c b¸c sü chuyªn ngµnh tim m¹ch quan t©m. ViÖc x¸c ®Þnh nguyªn nh©n vµ ®Æc ®iÓm THAKT sÏ gióp n©ng cao kÕt qu¶ ®iÒu trÞ vµ dù phßng. Nh»m môc ®Ých chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ THAKT, lµm gi¶m tû lÖ biÕn chøng g©y tµn phÕ, ®Æc biÖt lµ tö vong cña THA nãi chung vµ THAKT nãi riªng, chóng t«i nghiªn cøu ®Ò tµi nµy nh»m: T×m hiÓu c¸c yÕu tè nguy c¬ vµ nguyªn nh©n cña THAKT. ®èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. §èi t−îng nghiªn cøu. 102 BN THA, ®iÒu trÞ t¹i Khoa Tim m¹ch, BÖnh viÖn 103 tõ th¸ng 9 - 2005 ®Õn 6 - 2008, chia lµm hai nhãm: - Nhãm 1: 50 BN THAKT (25 BN THA v« c¨n vµ 25 BN THA cã suy thËn). - Nhãm 2: 52 BN THA kh«ng kh¸ng trÞ (nhãm chøng), thÊp nhÊt 30 tuæi, cao nhÊt 79 tuæi. * BN THAKT: dïng kÕt hîp 3 lo¹i thuèc chèng THA, trong ®ã cã 1 thuèc lîi tiÓu trong 10 ngµy mµ chØ sè HA ≥ 140/90 mmHg. * BN THA: cã HA ≥ 140/90 mmHg. 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. M« t¶, ®iÒu tra c¾t ngang, håi cøu kÕt hîp víi tiÕn cøu. Thu thËp vµ xö lý sè liÖu b»ng ph−¬ng ph¸p thèng kª y häc theo ch−¬ng tr×nh Epi.info 6.04. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ bµn luËn B¶ng 1: Tuæi BN nghiªn cøu Nhãm THA Nhãm THAKT Tuæi p (n = 52) (n = 50) 30 - 39 2 (4,0) 4 (7,69) > 0,05 40 - 49 12 (24,0) 13 (25,0) > 0,05 50 - 59 16 (32,0) 19 (36,54) > 0,05 60 - 69 13 (26,0) 12 (23,08) > 0,05 70 - 79 7 (14,0) 4 (7,69) > 0,05 57,22 ± 11,64 54,43 ± 10,94 > 0,05 Løa tuæi m¾c bÖnh cao nhÊt tËp trung trong ®é tuæi 50 - 59 ë c¶ 2 nhãm. Tuæi trung b×nh cña nhãm THA 57,22 ± 11,64, cao h¬n nhãm THAKT (54,43 ± 10,94), kh¸c biÖt kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p > 0,05). KÕt qu¶ nµy phï hîp víi nghiªn cøu cña NguyÔn V¨n Duy (2007): nhãm tuæi hay gÆp THAKT lµ 62,5 ± 15,4. Yu Hua Liao vµ CS (2005): tuæi trung b×nh lµ 54,3 ± 13, cßn Cuspidi vµ CS (2001): tuæi trung b×nh 57 ± 10.
B¶ng 2: C¸c yÕu tè nguy c¬. Nhãm THA Nhãm THAKT p YÕu tè nguy c¬ (n = 52) (%) (n = 50) (%) TiÒn sö gia ®×nh 12 (23,07) 8 (16,0) > 0,05 (THA) Stress 5 (9,6) 6 (12,0) > 0,05 ChÕ ®é vµ tËp 12 (23,07) 9 (18,0) > 0,05 qu¸n ¨n mÆn BÐo (BMI) ≥ 25 16 (30,77) 11 (22,0) > 0,05 Uèng r−îu 9 (17,31) 10 (20,0) > 0,05 Nam 55 - 60 tuæi, 15 (28,85) 13 (26,0) > 0,05 n÷ tuæi tiÒn m·n kinh T¨ng lipid m¸u 11 (21,15) 27 (54,0) < 0,05 §¸i th¸o ®−êng 9 (17,30) 17 (34,0) > 0,05 Hót thuèc l¸ 8 (15,38) 21 (42,0) < 0,05 Suy thËn 0 25 (50,0%) < 0,001 THAKT gÆp ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè nguy c¬ nh− THA, sù kh¸c biÖt gi÷a 2 nhãm kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p > 0,05). Trong sè c¸c yÕu tè nguy c¬ cña c¶ 2 nhãm, 3 yÕu tè lµ t¨ng lipid, hót thuèc vµ suy thËn ë nhãm THAKT cao h¬n cã ý nghÜa thèng kª so víi nhãm THA (p < 0,05). - Theo nghiªn cøu ë Framingham, rèi lo¹n chuyÓn hãa lipid m¸u ®ãng vai trß quan träng trong v÷a x¬ ®éng m¹ch. BÐo ph× lµ yÕu tè dù ®o¸n thø nhÊt ë nh÷ng BN cã THA t©m tr−¬ng, thø hai ®èi víi THA t©m thu [10]. Trong nghiªn cøu cña chóng t«i, 54% BN THAKT cã t¨ng lipid m¸u t−¬ng tù kÕt qu¶ cña NguyÔn V¨n Duy (2007). Sù kh¸c biÖt vÒ t¨ng lipid m¸u gi÷a 2 nhãm cã ý nghÜa thèng kª (p < 0,05). Nh− vËy, t¨ng lipid m¸u lµ mét trong c¸c yÕu tè nguy c¬ g©y THAKT. Tû lÖ BN cã BMI > 40 ph¶i dïng 3 - 4 thuèc chèng THA cao h¬n ng−êi cã BMI < 25 lµ 3,2 lÇn [6, 10]. - Sè BN hót thuèc ë nhãm THAKT cao h¬n cã ý nghÜa nhãm THA (p < 0,05). Nh− vËy, hót thuèc l¸ còng lµ yÕu tè lµm gia t¨ng tû lÖ THAKT, theo chóng t«i ®iÒu nµy rÊt cã ý nghÜa ®èi víi c¸c b¸c sü trong viÖc t− vÊn cho BN vÒ t¸c h¹i cña thuèc l¸. B¶ng 3: Sè yÕu tè nguy c¬ trªn mét BN. Nhãm Nhãm THA Sè yÕu tè THAKT p nguy c¬ (n = 52) (%) (n = 50) (%) 1 yÕu tè 8 (15,38) 1 (2,0) > 0,05 2 yÕu tè 18 (34,62) 21 (42,0) > 0,05 3 yÕu tè 17 (32,69) 13 (26,0) > 0,05 ≥ 4 yÕu tè 9 (17,31) 15 (30,00) > 0,05 Tæng 52 (100) 50 (100)
Sè yÕu tè nguy c¬ trªn 1 BN ë c¶ 2 nhãm t−¬ng ®−¬ng nhau, sù kh¸c biÖt kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p > 0,05). Chóng t«i nhËn thÊy, tÊt c¶ c¸c tr−êng hîp THAKT ®Òu cã Ýt nhÊt 1 yÕu tè nguy c¬ t¸c ®éng. Cµng nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng trªn 1 BN, cµng dÔ bÞ THAKT, tuy nhiªn kh«ng thÊy kh¸c biÖt vÒ c¸c yÕu tè nguy c¬ gi÷a 2 nhãm nghiªn cøu. B¶ng 4: Liªn quan gi÷a yÕu tè hót thuèc vµ t¨ng lipid m¸u víi giai ®o¹n THA. Nhãm THA Nhãm THAKT (n = 52) (n = 50) p Giai Hót T¨ng Hót T¨ng ®o¹n thuèc lipid thuèc lipid n (%) n (%) n (%) n (%) Giai 2 3 0 0 ®o¹n I (3,85) (5,76) Giai 3 5 8 10 > 0,05 ®o¹n II (5,76) (9,61) (16,0) (20,0) Giai 3 3 13 17 < 0,05 ®o¹n III (5,76) (5,76) (26,0) (34,0) Tæng 8 11 21 27 < 0,05 (15,38) (21,15) (42,0) (54,0) THA giai ®o¹n 3 ë BN THAKT cã liªn quan tíi yÕu tè t¨ng lipid m¸u so víi nhãm THA (p < 0,05). * Nguyªn nh©n g©y THAKT: BN kh«ng tu©n thñ ®óng c¸ch ®iÒu trÞ: 28 BN (56%); liÒu lîi tiÓu qu¸ thÊp: 2 BN (4,0%); dïng hormon vá th−îng thËn vµ hormon ®ång hãa: 23 BN: (46%); dïng thuèc chèng THA víi NSAIDs: 4 BN (8,0%); uèng r−îu: 9 BN (18,0%); hót thuèc: 11 BN (22,0%); sö dông erythoropoetin: 18 BN (36,0%); suy thËn m¹n tÝnh: 25 BN (50,0%); dïng thuèc ®«ng y cã cam th¶o: 6 BN (12,0%); ¨n mÆn: 19 BN 938,0%); ®au m¹n tÝnh: 4 BN (8,0%); THA ng−êi giµ: 2 BN (4,0%); sö dông bao quÊn th«ng th−êng cho c¸nh tay ng−êi bÐo: 8 BN (16,0%); hÑp ®éng m¹ch thËn: 4 BN (8,0%). Nguyªn nh©n hay gÆp nhÊt ë BN THAKT lµ kh«ng tu©n thñ ®iÒu trÞ (56%), cao h¬n cña NguyÔn V¨n Duy (43,1%). ViÖc sö dông thuèc chèng THA phèi hîp víi NSAIDs th−êng lµm gi¶m kiÓm so¸t HA. C¸c thuèc NSAIDs lµm t¨ng HA trung b×nh lªn 5 mmHg [8], lµm gi¶m t¸c dông cña thuèc lîi tiÓu, chÊt øc chÕ men chuyÓn vµ chÑn thô c¶m thÓ angiotensin [5]. KÕt luËn - ë nhãm THAKT, tû lÖ t¨ng lipid m¸u (54,0%) vµ hót thuèc (42,0%) cao h¬n cã ý nghÜa so víi nhãm THA (21,15% vµ 15,13%) (p < 0,05). - C¸c yÕu tè nguy c¬ nµy th−êng gÆp ë THA ®é III, giai ®o¹n III (54,0%); THA kÞch ph¸t, kh¸c biÖt cã nghÜa thèng kª (p < 0,05).
- Nguyªn nh©n hµng ®Çu hay gÆp ë BN THAKT lµ kh«ng tu©n thñ chÕ ®é ®iÒu trÞ (56%), tiÕp ®Õn lµ suy thËn m¹n tÝnh (50%) vµ cã 8% BN bÞ hÑp ®éng m¹ch thËn. Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn V¨n Duy. T×nh h×nh THAKT ë BN t¹i Khoa Néi Tim m¹ch. BÖnh viÖn TW HuÕ. T¹p chÝ Tim m¹ch häc ViÖt Nam. 2007, sè 47, tr.485-493. 2. Huúnh V¨n Minh. THAKT mét vÊn ®Ò cò cho mét gi¶i ph¸p míi. Héi nghÞ Khoa häc chuyªn ngµnh Tim m¹ch toµn qu©n. 2005, tr.84-93 3. NguyÔn Phó Kh¸ng. THA hÖ thèng ®éng m¹ch. L©m sµng tim m¹ch. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. Hµ Néi. 2001, tr.449-487. 4. Bramlage P, Pittrow D. Hypertension in overweight and obese primary care patients is highly prevalent and poorly controlled. Am J Hypertens. 2004, 17, pp.904-910. 5. Calhoun DA, Jones D. Resistant Hypertension. Hypertension. 2008, 51, pp.1403-1419. 6. Cushman WC, Ford CE at el. Success and predictors of blood pressure control in diverse North American settings: the antihypertensive and lipid-lowering and treatment to prevent heart attack trial (ALLHAT). J Clin Hypertens. 2002, 4, pp.393-404. 7. JNC VII. Seven report of the joint committee on prevention, detection, evaluation and treatment of high blood pressure. 2003. 8. Kaplan NM. Resistant hypertension. J Hypertens. 2005, Agu, 23 (8), pp.1441-1444. 9. Lloyd-Jones DM, Evans JC. Treatment and control of hypertension in the community: a prospective analysis. Hypertension. 2002, 40, pp.640-646. 10. Yu Hua Liau et al. Effects of autoantibodies against AT1-receptor and angiotensin II on refractory hypertension. 2005.