Bảo hiểm vi mô

Chia sẻ: Minhhuy Minhhuy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

278
lượt xem 86
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bảo hiểm là một dịch vụ tài chính giúp mọi người quản lý rủi ro. Tuy nhiên đây không phải là loại dịch vụ tài chính duy nhất có thể làm được điều đó.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bảo hiểm vi mô

B¶o hiÓm vi m« B¶o hiÓm l mét dÞch vô t i chÝnh gióp mäi ng−êi qu¶n lý rñi ro. Tuy nhiªn ®©y kh«ng ph¶i l B¶o hiÓm lo¹i dÞch vô t i chÝnh duy nhÊt cã thÓ l m ®−îc ®iÒu ®ã. Trong ch−¬ng 8, phÇn ®Çu sÏ m« t¶ kh«ng ®¬n thuÇn l mét c¸c lo¹i h×nh dÞch vô t i chÝnh qu¶n lý rñi ro v gi¶i thÝch c¸c ®iÒu kiÖn giíi h¹n l m cho dÞch s¶n phÈm t i vô b¶o hiÓm ®−îc −a dïng h¬n tiÕt kiÖm v tÝn dông. PhÇn tiÕp theo tr×nh b y mét sè vÝ dô vÒ chÝnh kh¸c - c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm vi m« do c¸c tæ chøc ng©n h ng l ng x (NHLX) v nh÷ng ng−êi ®ã l mét ®ang thùc hiÖn b¶o hiÓm vi m« kh¸c ®ang cung cÊp. PhÇn thø ba m« t¶ c¸c c¬ cÊu ph©n phèi ng nh kinh doanh ho n b¶o hiÓm kh¸c nhau. TiÕp theo l mét sè gîi ý thùc tiÔn ®Ó t¹o dùng c¸c mèi quan hÖ víi c¸c to n kh¸c ®ßi nh cung cÊp b¶o hiÓm truyÒn thèng, mét m« h×nh ph©n phèi ®−îc −a thÝch. KÕt thóc l hái ph¶i cã nh÷ng khuyÕn nghÞ ®èi víi c¸c Tæ chøc ng©n h ng l ng x ®ang quan t©m ®Õn viÖc ph©n phèi nh÷ng chuyªn b¶o hiÓm. m«n m c¸c tæ chøc t i Träng t©m cña ch−¬ng n y l chØ ra ®−îc r»ng b¶o hiÓm l mét ng nh kinh doanh míi cña chÝnh vi m« c¸c tæ chøc t i chÝnh vi m« (TCTCVM) chø kh«ng ®¬n thuÇn l mét s¶n phÈm kh¸c. Kinh th−êng kh«ng cã doanh b¶o hiÓm cã c¬ cÊu rñi ro phøc t¹p h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña TCTCVM, do ®ã nã còng ®ßi hái c¸c kü n¨ng qu¶n lý kh¸c h¬n. ChÝnh v× vËy, NHLX cÇn ph¶i b−íc ®i thËn träng, ph¶i hiÓu r»ng b¶o hiÓm ho n to n kh«ng thuéc lÜnh vùc chuyªn m«n cña hä.1 8.1 C¸c dÞch vô tµi chÝnh qu¶n lý rñi ro Qu¶n lý rñi ro lu«n lu«n l mét môc tiªu cña c¸c kh¸ch h ng tÝn dông nhá. HÇu hÕt c¸c NHLX thõa nhËn r»ng c¸c kh¸ch h ng thØnh tho¶ng sö dông kho¶n vay kinh doanh ®Ó tr¶ c¸c chi phÝ y tÕ hoÆc ma chay, hoÆc ®Ó gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu tiÒn mÆt trong gia ®×nh. Ngay c¶ khi hä kh«ng cã mét vÊn ®Ò g× cÊp thiÕt, mét sè kh¸ch h ng còng chØ ®Çu t− mét phÇn cña kho¶n vay v o c«ng viÖc kinh doanh, phÇn cßn l¹i hä ®Ó d nh ®Ó cã dù tr÷ nÕu hä gÆp trë ng¹i trong vÊn ®Ò tr¶ nî. Trong nh÷ng tr−êng hîp n y, kh¸ch h ng sö dông mét s¶n phÈm ®−îc thiÕt kÕ cho mét môc ®Ých ®Ó ®¸p øng cho mét môc ®Ých kh¸c v× ®ã l mét dÞch vô t i chÝnh duy nhÊt ®ang s½n cã. C¸c NHLX h−íng tíi kh¸ch h ng ®ang b¾t ®Çu cung cÊp c¸c s¶n phÈm phï hîp h¬n víi môc ®Ých cña c¸c kh¸ch h ng khi sö dông c¸c s¶n phÈm n y, bao gåm c¶ qu¶n lý rñi ro. Ba nhãm C¸c dÞch vô s¶n phÈm t i chÝnh qu¶n lý rñi ro l (1) c¸c t i kho¶n tiÕt kiÖm linh ho¹t; (2) c¸c kho¶n vay t i chÝnh qu¶n khÈn cÊp (vay nãng); v (3) b¶o hiÓm vi m«, bao gåm b¶o hiÓm cho c¸c tr−êng hîp nh− chÕt, lý rñi ro rÊt cã èm ®au, t n tËt, v mÊt trém. tiÒm n¨ng trong viÖc l m VÒ lý thuyÕt, c¸c s¶n phÈm qu¶n lý rñi ro n y cã thÓ më réng ph¹m vi tiÕp cËn kh¸ch h ng cho c¸c cña tæ chøc ng©n h ng l ng x . Nh− ® ®−îc tr×nh b y ë Ch−¬ng 4, c¸c hé gia ®×nh thuéc diÖn NHLX th©m nghÌo nhÊt th−êng tù lo¹i m×nh ra khái ng©n h ng l ng x v× hä kh«ng muèn liÒu vay ®ænt¸nh nhËp ®−îc réng v s©u nguy c¬ kh«ng tr¶ ®−îc, v bëi v× mäi ng−êi chØ trÝch nh÷ng tr−êng hîp tr¶ chËm. Hä còng cã h¬n v o thÞ thÓ bÞ NHLX hoÆc c¸c th nh viªn kh¸c g¹t ra bëi v× b¶n th©n hä bÞ xem nh− l nh÷ng rñi ro tr−êng tÝn dông tåi tÖ. C¸c dÞch vô t i chÝnh qu¶n lý rñi ro cã thÓ thÝch hîp cho c¸c ph©n ®o¹n nghÌo nhÊt cña thÞ tr−êng so víi s¶n phÈm cho vay kinh doanh nhá truyÒn thèng. Cung cÊp c¸c s¶n phÈm tiÕt kiÖm linh ho¹t, vay nãng, v b¶o hiÓm còng cã thÓ gãp phÇn më réng ph¹m vi tiÕp cËn kh¸ch h ng cña mét ng©n h ng l ng x b»ng viÖc gióp c¸c kh¸ch h ng 1 Craig Churchill v Judith Painter viÕt ®Ò c−¬ng cho ch−¬ng n y 1
kh¸ gi¶ h¬n kh«ng bÞ r¬i v o t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo. C¸c dÞch vô t i chÝnh qu¶n lý rñi ro cã thÓ l m gi¶m viÖc ph¶i dïng ®Õn nh÷ng biÖn ph¸p tuyÖt väng, vÝ dô nh− b¸n t i s¶n hoÆc vay tiÒn cña nh÷ng ng−êi cho vay l i, v cã thÓ gióp t¹m thêi kh«ng tr−ît s©u h¬n v o t×nh tr¹ng tóng quÉn. TiÕt kiÖm, TÝn dông, hay B¶o hiÓm? MÆc dï c¶ ba cã thÓ gióp l m gi¶m t×nh tr¹ng dÔ bÞ tæn th−¬ng, khi n o b¶o hiÓm l mét c¸ch øng phã thÝch hîp h¬n tiÕt kiÖm hay tÝn dông? BiÓu ®å sè 8-1 thÓ hiÖn c¸c tr−êng hîp m c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm cã thÓ xö lý tèt nhÊt dùa v o hai biÕn sè d−íi ®©y: 1. Møc ®é kh«ng ch¾c ch¾n vÒ kh¶ n¨ng, thêi ®iÓm, v tÇn suÊt x¶y ra thiÖt h¹i; v 2. Chi phÝ cña tæn thÊt tiÒm n¨ng. B¶o hiÓm kh«ng ph¶i l mét øng phã cã hiÖu qu¶ trong ba tr−êng hîp. Thø nhÊt, ®èi víi c¸c tæn thÊt ch¾c ch¾n x¶y ra, c¬ cÊu chia xÎ rñi ro kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc (xem hép 8-1)2. Thø hai, b¶o hiÓm còng kh«ng thÝch hîp cho nh÷ng tæn thÊt nhá v× chi phÝ h nh chÝnh v giao dÞch sÏ l m cho gi¸ th nh s¶n phÈm trë nªn qu¸ ®¾t. Thø ba, b¶o hiÓm kh«ng ph¶i lu«n lu«n cã hiÖu qu¶ trong viÖc gi¶i quyÕt rñi ro cã tÝnh th¶m ho¹, khi cã nhiÒu ng−êi tham gia b¶o hiÓm ®ång thêi bÞ ¶nh h−ëng bëi mét rñi ro (xem Hép 8-2: §Þnh nghÜa ng¾n gän c¸c thuËt ng÷ b¶o hiÓm) Hép 8-1 §Þnh nghÜa vÒ B¶o hiÓm vi m« ThuËt ng÷ B¶o hiÓm th-êng bÞ dïng sai. Mäi ng-êi th-êng nãi ®Õn b¶o hiÓm khi hä ®Ò cËp ®Õn c¸c s¶n phÈm tiÕt kiÖm hoÆc tÝn dông cã kh¶ n¨ng ®¸p øng chøc n¨ng qu¶n lý rñi ro. §Ó b¶o hiÓm thùc sù lµ b¶o hiÓm, cÇn ph¶i cã mét c¬ chÕ chia xÎ rñi ro. C¬ chÕ nµy tËp hîp c¸c nguån lùc cña sè ®«ng ®Ó bï ®¾p cho c¸c tæn thÊt cña mét sè Ýt. Thùc tÕ, nh÷ng ng-êi mua b¶o hiÓm tr¶ phÝ b¶o hiÓm ®Ó trang tr¶i møc tæn thÊt trung b×nh cña mét nhãm chø kh«ng ph¶i lµ cho chi phÝ thùc tÕ ph¶i g¸nh chÞu khi mét sù kiÖn rñi ro x¶y ra. Chia xÎ rñi ro ®em l¹i lîi Ých cho mét sè Ýt nh÷ng ng-êi ph¶i chÞu tæn thÊt, trong khi sè ®«ng c¬ b¶n lµ chØ nhËn ®-îc "sù yªn t©m vÒ tinh thÇn" th«ng qua viÖc ®ãng phÝ b¶o hiÓm. Bëi cã c¬ chÕ chia xÎ rñi ro nµy nªn gi¸ trÞ cña mét quyÒn lîi b¶o hiÓm liªn quan tíi chi phÝ cña mét tæn thÊt, chø kh«ng liªn quan tíi gi¸ trÞ 2 MÆc dï tÊt c¶ chóng ta ch¾c ch¾n sÏ chÕt, sù kh«ng ch¾c ch¾n xuÊt hiÖn v× chóng ta kh«ng biÕt khi n o ®iÒu ®ã x¶y ra 2
BiÓu ®å 8-1 TÝn dông, tiÕt kiÖm hay b¶o hiÓm? Møc ®é kh«ng ch¾c ch¾n Ch¾c RÊt ch¾c ch¾n ch¾n Nhá TiÕt kiÖm vµ tÝn dông linh ho¹t B¶o hiÓm Chi phÝ tæn thÊt t-¬ng TiÕt kiÖm ®èi linh ho¹t §-îc b¶o hiÓm mét phÇn RÊt lín Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ n y, c¸c s¶n phÈm tiÕt kiÖm kh¸c nhau cã thÓ phï hîp h¬n ®èi víi c¸c sù kiÖn th«ng th−êng trong ®êi (nh− sinh ®Î, c−íi hái, gi¸o dôc). KÓ c¶ nh÷ng tæn thÊt kh«ng dù tÝnh tr−íc nh−ng cã chi phÝ thÊp còng cã thÓ ®−îc gi¶i quyÕt qua c¸c t i kho¶n tiÕt kiÖm linh ho¹t. Ng−êi nghÌo kh«ng thÓ lóc n o còng tiÕt kiÖm ®Ó d nh cho nh÷ng ng y khã kh¨n. §èi víi hä, c¸c kho¶n vay nãng cã thÓ gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu ®ét xuÊt v kh«ng thÓ l−êng tr−íc - ®©y l môc ®Ých chÝnh cña t i kho¶n néi bé. NÕu t i kho¶n néi bé kh«ng ho¹t ®éng hoÆc kh«ng ®−îc chuÈn bÞ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c kho¶n vay nãng, th× khi ®ã NHLX cã thÓ cung cÊp nh÷ng kho¶n vay ®−îc thiÕt kÕ riªng cho tõng c¸ nh©n ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu cô thÓ cña c¸c th nh viªn (xem Ch−¬ng 6) 3
Hép 8-2 §Þnh nghÜa c¸c thuËt ng÷ b¶o hiÓm Rñi ro ®¹o ®øc (Moral Hazard). C¸c nguy hiÓm n¶y sinh tõ bÊt kú mét ®Æc tÝnh c¸ nh©n phi vËt chÊt nµo lµm cho ng-êi tham gia b¶o hiÓm t¨ng kh¶ n¨ng tæn thÊt hoÆc møc ®é nghiªm träng cña tæn thÊt. VÝ dô, nh÷ng thãi quen xÊu nh- nghiÖn r-îu lµm t¨ng kh¶ n¨ng chÕt sím vµ ®ßi båi th-êng chi phÝ y tÕ cao; ng-êi mua b¶o hiÓm vËt nu«i cã thÓ kh«ng tr«ng nom con bß cña m×nh cho chu ®¸o v× anh ta nghÜ r»ng anh ta sÏ ®-îc thanh to¸n tiÓn b¶o hiÓm nÕu con gia sóc bÞ chÕt. Lùa chän ng-îc (Adverse Selection). Xu h-íng cña nh÷ng ng-êi cã c¬ héi tæn thÊt cao h¬n møc trung b×nh t×m kiÕm b¶o hiÓm ë møc tiªu chuÈn (trung b×nh), nÕu kh«ng ®-îc kiÓm so¸t b»ng qu¸ tr×nh lËp hîp ®ång b¶o hiÓm th× lùa chän ng-îc sÏ mang l¹i møc tæn thÊt cao h¬n dù ®Þnh. Rñi ro kÕt hîp (Covariance). Xu h-íng cho hoÆc (1) nhiÒu hé gia ®×nh bÞ ¶nh h-ëng bëi mét rñi ro cïng mét lóc hoÆc (2) mét lo¹t rñi ro cïng x¶y ra (cïng mét thêi ®iÓm hay cïng mét hoµn c¶nh). T¸i b¶o hiÓm (Reinsurance). ChuyÓn mét phÇn hoÆc tÊt c¶ rñi ro ®-îc b¶o hiÓm tõ nhµ b¶o hiÓm nµy sang mét nhµ b¶o hiÓm kh¸c. T¸i b¶o hiÓm cho phÐp c¸c nhµ b¶o hiÓm chia sÎ rñi ro víi c¸c nhµ b¶o hiÓm ë c¸c khu vùc kh¸c, ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ c¬ chÕ chia xÎ rñi ro b»ng c¸ch kÕt hîp c¸c TiÕt kiÖm v tÝn dông linh ho¹t h¬n rÊt nhiÒu so víi b¶o hiÓm. VÝ dô nh−, mét hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä sÏ ch¼ng gióp g× ®−îc cho nh÷ng ng−êi bÞ trém c−íp hoÆc bÞ ch¸y nh . HÇu hÕt c¸c tæn thÊt x¶y ra cho nh÷ng hé gia ®×nh cã thu nhËp thÊp l nh÷ng tæn thÊt nhá. §Ó gióp gi¶m t×nh tr¹ng dÔ bÞ tæn th−¬ng cña hä th× t i kho¶n tiÕt kiÖm linh ho¹t v c¸c kho¶n vay nãng l nh÷ng ®èi s¸ch thÝch hîp h¬n ®Ó gi¶i quyÕt phÇn lín nh÷ng rñi ro cña hä. Tr−íc khi m¹o hiÓm tiÕn v o thÕ giíi khã hiÓu cña b¶o hiÓm, mét NHLX sÏ phôc vô kh¸ch h ng tèt h¬n rÊt nhiÒu nÕu NH b¾t ®Çu b»ng viÖc ph¸t triÓn nh÷ng dÞch vô t i chÝnh qu¶n lý rñi ro n y. Mét khi ® gióp ®−îc c¸c kh¸ch h ng cña m×nh gi¶m kh¶ n¨ng ph¶i ®èi mÆt víi hÇu hÕt c¸c rñi ro cña hä, mét tæ chøc cã thÓ c©n nh¾c l m thÕ n o ®Ó gi¶m nguy c¬ dÔ bÞ tæn th−¬ng cña kh¸ch h ng ®èi víi mét sè Ýt, nh−ng sÏ ®¾t h¬n nhiÒu, c¸c rñi ro cã thÓ ®−îc b¶o hiÓm. 8.2 C¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm vi m« C¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm d nh cho c¸c kh¸ch h ng cña NHLX cÇn ph¶i thÝch øng víi rÊt nhiÒu rñi ro kh¸c nhau m hä ph¶i ®èi mÆt. Nguy c¬ cña hä tr−íc thiÖt h¹i vÒ t i chÝnh l rÊt nghiªm träng trong tr−êng hîp èm ®au kÐo d i, tæn thÊt vÒ t i s¶n, t n tËt, v tö vong. §èi víi mçi lo¹i trong nh÷ng rñi ro n y cã thÓ sö dông mét lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸c nhau. 8.1 C¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm Cã mét sè lo¹i h×nh b¶o hiÓm khã triÓn khai h¬n so víi c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸c3. Nh×n chung, B¶o hiÓm nh©n thä l ®¬n gi¶n nhÊt v× (1) sù kiÖn b¶o hiÓm -tö vong- chØ x¶y ra mét 3 C¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸c bao gåm b¶o hiÓm n«ng nghiÖp v b¶o hiÓm c¸c th¶m ho¹; chóng kh«ng ®−îc ®Ò cËp ®Õn ë ®©y v× c¸c NHLX vÉn ch−a cã kinh nghiÖm vÒ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô n y 4
lÇn; (2) viÖc x¸c minh sù kiÖn ®ã ® x¶y ra kh¸ dÔ d ng, (3) nh÷ng vÊn ®Ò rñi ro vÒ ®¹o ®øc Ýt Mét sè c¸c s¶n x¶y ra v× hÇu hÕt nh÷ng ng−êi tham gia b¶o hiÓm kh«ng chñ ý l m t¨ng c¸c c¬ héi cho phÐp phÈm b¶o hiÓm rÊt khã cung cÊp sù kiÖn ®ã x¶y ra b»ng c¸ch thùc hiÖn c¸c h nh vi cã tÝnh rñi ro. Mét sè lo¹i h×nh nhÊt ®Þnh so víi c¸c lo¹i cña b¶o hiÓm nh©n thä, vÝ dô b¶o hiÓm niªn kim v b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp, th× cùc kú h×nh b¶o hiÓm phøc t¹p. kh¸c. B¶o hiÓm nh©n thä c¬ b¶n B¶o hiÓm t i s¶n rÊt phøc t¹p v× trém c¾p, ho¶ ho¹n, hoÆc c¸c thiÖt h¹i kh¸c cã thÓ x¶y ra lÆp rÊt ®¬n gi¶n, ®i lÆp l¹i, v rÊt khã x¸c ®Þnh l thiÖt h¹i ®ã ® x¶y ra, ®Æc biÖt l trong tr−êng hîp trém c¾p. trong khi b¶o H¬n n÷a, nh÷ng rñi ro ®¹o ®øc trong b¶o hiÓm t i s¶n l rÊt ®¸ng kÓ: Mét ng−êi tham gia b¶o hiÓm y tÕ th× phøc t¹p h¬n rÊt hiÓm cã thÓ sÏ kh«ng quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn t i s¶n ® ®−îc b¶o hiÓm. nhiÒu. Lo¹i h×nh b¶o hiÓm khã triÓn khai nhÊt l B¶o hiÓm y tÕ. Mét phÇn cña sù khã kh¨n n y xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ l mét c¬ quan kh¸c, c¬ quan cung cÊp dÞch vô ch¨m sãc y tÕ, còng liªn quan tíi vÊn ®Ò n y. B¶o hiÓm y tÕ rÊt phøc t¹p còng cßn v× cã rÊt nhiÒu c¸c lo¹i bÖnh tËt v ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ kh¸c nhau, v v× nã cßn ®ßi hái sù kiÓm so¸t rÊt ®¸ng kÓ ®èi víi h nh vi lõa ®¶o, rñi ro thuéc vÒ ®¹o ®øc, v viÖc sö dông qu¸ møc cÇn thiÕt4. 8.2 C¸c vÊn ®Ò trong ph©n phèi NHLX cÇn ph¶i chó ý ®Õn ba vÊn ®Ò c¬ b¶n liªn quan ®Õn viÖc ph©n phèi dÞch vô khi xem xÐt ph¸t triÓn mét s¶n phÈm b¶o hiÓm : (1) ph©n phèi kÕt hîp, (2 hîp ®ång b¶o hiÓm c¸ nh©n hay hîp ®ång theo nhãm nhãm, v (3) c¸c s¶n phÈm tù nguyÖn hay b¾t buéc5. “TiÕt kiªm l Mét trong nh÷ng th¸ch thøc lín nhÊt cña viÖc cung cÊp b¶o hiÓm vi m« l chi phÝ kh¸ cao cho h ng ®Çu”l viÖc qu¶n lý mét sè l−îng lín nh÷ng giao dÞch nhá. Th¸ch thøc n y còng gièng nh− ®èi víi mét khÈu hiÖu c¸c s¶n phÈm t i chÝnh vi m« kh¸c, song víi b¶o hiÓm th× kho¶n tiÒn ®ãng phÝ cã xu h−íng phï hîp, v× c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm cßn nhá h¬n n÷a. kh«ng kú h¹n v Gi¶i ph¸p tèt nhÊt cho vÊn ®Ò n y l ph©n phèi kÕt hîp víi mét dÞch vô t i chÝnh kh¸c do ®ã thuËn tiÖn l mét gi¶i ph¸p tèt h¬n giao dÞch b¶o hiÓm cã thÓ ®−îc kÕt hîp víi viÖc tr¶ nî hoÆc göi tiÕt kiÖm. Tuy nhiªn nÕu b¶o ®èi víi hÇu hÕt hiÓm ®−îc g¾n víi tÝn dông th× chØ nh÷ng ng−êi cã mét kho¶n tiÒn vay ch−a thanh to¸n ®−îc c¸c khñng ho¶ng tham gia b¶o hiÓm. Sù kÕt hîp gi÷a b¶o hiÓm v tiÕt kiÖm sÏ më réng thÞ tr−êng tiÒm n¨ng v m c¸c hé gia l m t¨ng gi¸ trÞ cña dÞch vô n y, ®iÒu n y cñng cè tÇm quan träng cña khÈu hiÖu “tiÕt kiÖm l ®×nh cã thu nhËp thÊp gÆp ph¶i, ®ã h ng ®Çu”. kh«ng ph¶i l Mét vÊn ®Ò kh¸c ¶nh h−ëng ®Õn chi phÝ ph©n phèi l nªn ph©n phèi b¶o hiÓm theo nhãm hay c¸c khñng ho¶ng g©y ra c¸c tán cho tõng c¸ nh©n. C¸c nh cung cÊp b¶o hiÓm cho c¸ nh©n ®¸nh gi¸ rñi ro g¾n liÒn víi mçi thÊt lín ng−êi tham gia bao hiÓm v cã thÓ ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch cña hä theo yªu cÇu. Cßn b¶o hiÓm nhãm cho phÐp cã møc phÝ b¶o hiÓm thÊp h¬n b»ng c¸ch b¶o hiÓm cho nhiÒu ng−êi trong cïng mét hîp ®ång. B»ng viÖc ®−a mét sè ®«ng ng−êi v o cïng mét hîp ®ång, nh b¶o hiÓm gi¶m ®−îc chi phÝ tiÕp thÞ v chi phÝ h nh chÝnh. Nh×n chung, c¸c s¶n phÈm theo nhãm thÝch hîp h¬n ®èi víi thÞ tr−êng b¶o hiÓm vi m«. H×nh thøc ph©n phèi kÕt hîp tèt nhÊt l mét hîp Mét quyÕt ®Þnh quan träng kh¸c l liÖu b¶o hiÓm nªn l b¾t buéc hay tù nguyÖn. Cã thÓ ¸p ®ång b¶o hiÓm dông bÊt cø c¸ch n o, tuy nhiªn viÖc tham gia b¶o hiÓm ph¶i nhÊt qu¸n trong mçi NHLX. Nãi theo nhãm trªn c¸ch kh¸c, nÕu mét NHLX quyÕt ®Þnh cã mét ch−¬ng tr×nh b¶o hiÓm, th× tÊt c¶ c¸c th nh viªn c¬ së tù nguyÖn kÕt hîp víi mét dÞch vô tiÕt kiÖm. ThËt 4 VÝ dô vÒ c¸c lo¹i h×nh s¶n phÈm b¶o hiÓm n y, xin mêi xem Brown and Churchill (2000) kh«ng may, ®©y 5 RÊt nhiÒu c¸c vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn s¶n phÈm –®Þnh gi¸, ®Þnh kú ®ãng phÝ,c¸c qui tr×nh thÈm ®Þnh, v kiÓm so¸t ®èi l mét sù kÕt hîp víi lùa chän ng−îc (adverse selection), rñi ro ®¹o ®øc, v lõa ®¶o- kh«ng ®−îc ®Ò cËp ®Õn ë ch−¬ng n y. Xin xem Brown and khã kh¨n. Churchill (1999) ®Ó biÐt thªm chi tiÕt. Tuy cÇn ph¶i hiÓu ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò n y, c¸c NHLX ¸p dông m« h×nh ®èi t¸c-®¹i lý (partner-agent model) cã thÓ dùa v o c¸c ®èi t¸c cña hä ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò n y 5
nhãm sÏ ph¶i tham gia. V× th nh viªn ph¶i cïng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n vay cña nhãm, thËt kh«ng c«ng b»ng cho mét sè th nh viªn khi hä ph¶i ®ãng phÝ b¶o hiÓm v do ®ã l m cho nhãm tho¸t khái g¸nh nÆng ph¶i tr¶ thay trong tr−êng hîp hä kh«ng thanh to¸n ®−îc nî do mét rñi ro ®−îc b¶o hiÓm g©y ra, trong khi nh÷ng ng−êi kh¸c tiÕp tôc dùa v o nhãm khi hä gÆp khã kh¨n. Nh×n chung, b¶o hiÓm tù nguyÖn cã lîi h¬n cho kh¸ch h ng, trong khi b¶o hiÓm b¾t buéc th× dÔ h¬n v Ýt rñi ro h¬n cho nh b¶o hiÓm, nh− ®−îc tæng kÕt ë B¶ng 8-1 B¶ng 8-1 Nh÷ng thuËn lîi cña b¶o hiÓm tù nguyÖn so víi b¶o hiÓm b¾t buéc Tù nguyÖn B¾t buéc 1. B¶o hiÓm b¾t buéc yªu cÇu mét hÖ thèng 1. B¶o hiÓm tù nguyÖn ®ßi hái kh¸ch h ng v qu¶n lý v theo dâi ®¬n gi¶n. Theo dâi b¶o nh©n viªn cã sù hiÓu biÕt vÒ s¶n phÈm. §iÒu hiÓm ®èi víi to n bé kh¸ch h ng dÔ h¬n l n y ®ßi hái mét sù ®Çu t− tho¶ ®¸ng trong viÖc ph¶i ph©n biÖt gi÷a ng−êi ®−îc b¶o hiÓm v ph¸t triÓn c¸c ®iÒu kho¶n râ r ng, cã thÓ truyÒn ng−êi kh«ng ®−îc b¶o hiÓm ®¹t ®−îc dÔ d ng, cho môc ®Ých marketting. 2. Nã l m gi¶m nguy c¬ cña viÖc lùa chän 2. Nã gióp cho tæ chøc n y ®¸nh gi¸ nhu cÇu ng−îc. V× tÊt c¶ c¸c kh¸ch h ng ® ®−îc yªu ®èi víi s¶n phÈm cÇu tham gia, sÏ kh«ng cã viÖc nh÷ng ng−êi cã 3. Mét dÞch vô tù nguyÖn cung cÊp mét gi¸ trÞ møc rñi ro cao chiÕm mét tû lÖ phÇm tr¨m cao tèt h¬n cho kh¸ch h ng v× nã kh«ng b¾t buéc trªn tæng sè kh¸ch h ng. hä mua nh÷ng s¶n phÈm m hä kh«ng muèn 3. Nã gióp cho nh cung cÊp b¶o hiÓm tiÕp cËn mét sè l−îng lín ng−êi tham gia b¶o hiÓm, ®iÒu ®ã cho phÐp thu lîi do qui m« v t¨ng kh¶ n¨ng l nh÷ng tæn thÊt thùc tÕ sÏ gÇn víi c¸c tæn thÊt dù kiÕn. §iÓm khëi ®Çu Lo¹i h×nh b¶o hiÎm duy nhÊt MÆc dï trong ch−¬ng n y cã khuyÕn c¸o l c¸c NHLX nªn cung cÊp b¶o hiÓm th«ng qua hîp m NHLX cã t¸c víi mét c«ng ty b¶o hiÓm chÝnh thøc (m« h×nh ®èi t¸c-®¹i lý), ®èi t¸c kh«ng tån t¹i ë mäi thÓ tù triÓn n¬i. Cho ®Õn tËn khi thÞ tr−êng b¶o hiÓm ph¸t triÓn, b¶o hiÓm sinh m¹ng g¾n víi tÝn dông l khai l b¶o mét s¶n phÈm m mét NHLX cã kh¶ n¨ng tù cung cÊp ®−îc. hiÓm nh©n m¹ng, nh−ng B¶o hiÓm tÝn dông b¶o hiÓm sè d− ch−a thanh to¸n trong mét kho¶n vay cña kh¸ch h ng nÕu thËm chÝ dÞch ng−êi ®ã chÕt tr−íc khi tr¶ ®−îc kho¶n nî ®ã. §«i khi lo¹i h×nh n y ®−îc më réng bao gåm vô t−¬ng ®èi dÔ n y còng c¶ trî cÊp b»ng tiÒn mÆt cho gia ®×nh cho c¸c chi phÝ ch«n cÊt. ThËm chÝ cã thÓ cã mét kho¶n cã thÓ trë nªn trî cÊp tiÒn mÆt cho ng−êi vay nÕu mét th nh viªn trong gia ®×nh bÞ chÕt trong thêi h¹n vay phøc t¹p tiÒn. Lo¹i hîp ®ång b¶o hiÓm n y rÊt cã tiÒm n¨ng trong viÖc gióp ®ì cho c¶ tæ chøc t i chÝnh (qua viÖc duy tr× chÊt l−îng vèn vay) v kh¸ch h ng hoÆc gia ®×nh cña hä 6
Hép 8-3 B¶o hiÓm tÝn dông cña KMBI ( Philippines) KMBI ®· giíi thiÖu ch-¬ng tr×nh Quü Trî cÊp Tö vong (DBF ) cña hä vµo n¨m 1992. Vµo n¨m 1998, sè kh¸ch hµng cña quü ®· t¨ng tõ 100 lªn 5.284. KMBI ®· ho¹t ®éng nh- mét nhµ cung cÊp dÞch vô hoµn chØnh, hoµn toµn qu¶n lý quü nµy. Mçi kh¸ch hµng ph¶i tr¶ 4$ vµ gia ®×nh hä sÏ ®-îc nhËn tèi ®a lµ 1.200$ trong tr-êng hîp kh¸ch hµng bÞ tö vong. Tæ chøc còng më réng b¶o hiÓm nh©n thä cho gia ®×nh cña c¸c thµnh viªn, víi mét hîp ®ång cã gi¸ trÞ 600$ cho quyÒn lîi b¶o hiÓm. MÆc dï Quü Trî cÊp Tö vong mang l¹i thu nhËp ®¸ng kÓ cho KMBI, tæ chøc nµy nhËn thÊy r»ng khã kh¨n ®· t¨ng lªn rÊt nhiÒu trong viÖc theo dâi ®ãng phÝ vµ thanh to¸n quyÒn lîi cho mét l-îng kh¸ch hµng ngµy cµng t¨ng. Nhu cÇu ®¬n gi¶n ho¸ Quü Trî cÊp Tö vong trë nªn cµng râ rÖt khi tæ chøc nµy chuyÓn sang phi tËp trung ho¸ c¸c ho¹t ®éng tÝn dông. KMBI kh«ng cßn c¬ cÊu hîp ph¸p còng nh- mét hÖ thèng theo dâi thÝch hîp. B©y giê KMBI ®ang xem xÐt ®Ó thµnh lËp mét c«ng ty b¶o hiÓm chÝnh thøc hoÆc t×m mét ®èi t¸c trong khu vùc. HiÖn nay KMBI kh«ng cßn cung cÊp DBF n÷a vµ ®· chuyÓn s¶n phÈm b¶o hiÓm cña Hép 8-4 B¶o hiÓm kh«ng ph¶i trß ®ïa : C¸c kinh nghiÖm cña ng©n hµng CARD (Philippine) Ng©n hµng CARD ®· thµnh lËp Quü T-¬ng trî Thµnh viªn vµo n¨m 1994 ®Ó cung cÊp dÞch vô b¶o hiÓm cho c¸c kh¸ch hµng vay tiÒn cña hä. Ban ®Çu phÝ b¶o hiÓm hµng tuÇn lµ 5 xu, trong tr-êng hîp tö vong ch-¬ng tr×nh b¶o hiÓm sÏ tr¶ 50$ cho chi phÝ tang lÔ vµ 50$ cho chång hoÆc vî vµ nh÷ng ®øa con hîp ph¸p. V× s¶n phÈm nµy rÊt cã l·i, CARD ®· më réng c¸c quyÒn lîi b¶o hiÓm nh- tr¶ trî cÊp th-¬ng tËt 10$/ th¸ng trong 03 th¸ng trong tr-êng hîp kh¸ch hµng bÞ th-¬ng tËt vµ tr¶ l-¬ng h-u 20$/ th¸ng trong vßng 05 n¨m cho nh÷ng ng-êi trªn 60 tuæi -tÊt c¶ nh÷ng quyÒn lîi ®ã vÉn víi møc phÝ ban ®Çu. Nhu cÇu ®èi víi s¶n phÈm nµy rÊt lín. Tõ n¨m 1995 ®Õn 1997, sè thµnh viªn ®· t¨ng tõ 12.000 lªn 27.000. Kho¶n thu tõ phÝ b¶o hiÓm cña CARD lµ v« cïng lín. Tæ chøc nµy d-êng nh- ®· t×m ra mét nguån thu nhËp chñ yÕu míi. Tuy nhiªn ®Æc ®iÓm cña kh¸ch hµng ®· nhanh chãng thay ®æi. Mét nghiªn cøu vµo n¨m 1997 ®· cho thÊy sè thµnh viªn tõ 50 tuæi trë lªn rÊt nhiÒu vµ ngµy cµng t¨ng. Kho¶ng 40% tæng sè kh¸ch hµng cã thÓ ®-îc nhËn tiÒn l-¬ng h-u trong vßng tèi ®a lµ 5 n¨m n÷a. L-îng tiÒn tr¶ dù kiÕn sÏ ph¸ vì Quü vµ sÏ lµm ph¸ s¶n c¶ ng©n hµng nµy. Ph¶n øng ®Çu tiªn cña CARD lµ t¨ng phÝ b¶o hiÓm lªn 10xu/mét tuÇn. Vµo n¨m 1999, viÖc qu¶n lý mét quü t-¬ng trî hay mét c«ng ty b¶o hiÓm ®· trë thµnh bÊt hîp ph¸p ®èi víi c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ (NGO) ë Philippine. CARD ®· ph¶n øng b»ng viÖc ®¨ng ký quü b¶o hiÓm cña nã nh- mét ®¬n vÞ ®éc lËp, Héi Trî cÊp T-¬ng hç cña CARD- viÕt t¾t lµ CARD-MBA, víi mét héi ®ång 7
MÆc dï Ýt phøc t¹p h¬n, b¶o hiÓm nh©n m¹ng g¾n víi tÝn dông còng cã thÓ trë th nh mét g¸nh nÆng h nh chÝnh, nh− trong tr−êng hîp cña Kabilikat para sa Maunlad na Buhay (KMBI) ë Philippine, tæ chøc n y hiÖn ®ang chuyÓn tõ viÖc tù m×nh cung cÊp dÞch vô b¶o hiÓm sang t¹o dùng mét mèi quan hÖ ®èi t¸c víi mét c«ng ty b¶o hiÓm( xem Hép 8-3). C¸c vÊn ®Ò m KMBI gÆp ph¶i khi cung cÊp b¶o hiÓm tÝn dông c ng trë nªn trÇm träng h¬n khi mét TCTCVM cè g¾ng cung cÊp c¸c s¶n phÈm phøc t¹p h¬n. Hép 8-4 miªu t¶ l¹i c¸ch ng©n h ng CARD ë Philippine b−íc v o lÜnh vùc kinh doanh b¶o hiÓm nh©n thä v sau ®ã më réng mét c¸ch thiÕu c©n nh¾c sang c¸c s¶n phÈm kh¸c (b¶o hiÓm h−u trÝ, b¶o hiÓm th−¬ng tËt). Tr−íc khi tù m×nh ph¸t triÓn s¶n phÈm n y (nghÜa l , tr−íc khi ®i v o ho¹t ®éng nh− mét nh b¶o hiÓm chuyªn nghiÖp), mét NHLX nªn tr¾c nghiÖm danh môc kiÓm tra ë b¶ng 8-2 ®Ó x¸c ®Þnh xem hä cÇn cã nh÷ng g×. B¶ng 8-2 CÇn nh÷ng g× ®Ó triÓn khai b¶o hiÓm nh©n m¹ng? Tù nguyÖn B¾t buéc • Sè l−îng kh¸ch h ng dù kiÕn tham gia • Thùc hiÖn nghiªn cøu ®Þnh gi¸, c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Ó tÝnh ®−îc gi¸ cña s¶n phÈm • Mét hÖ thèng theo dâi thu phÝ ®¬n gi¶n • Mét hÖ thèng kÕ to¸n cho phÐp ph©n biÖt gi÷a c¸c kh¸ch h ng muèn v kh«ng muèn s¶n phÈm n y • §iÒu chØnh hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý(MIS) v hÖ thèng theo dâi hiÖn t¹i ®Ó theo dâi b¶o hiÓm nh©n thä tÝn dông • Hå s¬ ghi l¹i c¸c yªu cÇu båi th−êng v viÖc chi tr¶ • § o t¹o ®éi ngò nh©n viªn vÒ “b¶o hiÓm l g×” • § o t¹o ®éi ngò nh©n viªn vÒ tiÕp thÞ b¶o hiÓm tíi kh¸ch h ng • HÖ thèng khen th−ëng nh©n viªn ®Ó b¸n b¶o hiÓm mét c¸ch th nh c«ng • Mét nh©n viªn ®−îc chØ ®Þnh ®Ó gi¸m s¸t c«ng viÖc trong tæ chøc • C¬ chÕ thu phÝ b¶o hiÓm • C¸c kh¶ n¨ng ®Çu t− tiÒn phÝ b¶o hiÓm v dù tr÷ ngo i viÖc cho vay Bªn c¹nh m« h×nh ®èi t¸c-®¹i lý ®−îc −a 8.3 C¬ cÊu tæ chøc: chuéng, hai m« h×nh cung cÊp C¸ch tèt nhÊt ®Ó tr¸nh c¸c rñi ro v th¸ch thøc cña viÖc cung cÊp b¶o hiÓm l céng t¸c víi mét b¶o hiÓm vi m« c«ng ty b¶o hiÓm truyÒn thèng. C¸ch tiÕp cËn n y, m« h×nh ®èi t¸c-®¹i lý, l mét trong ba kh¸c l (1) ph−¬ng ph¸p cung cÊp b¶o hiÓm. Hai c¸ch kia l m« h×nh cung cÊp dÞch vô ho n chØnh v m« cung cÊp dÞch h×nh dùa trªn céng ®ång. vô b¶o hiÓm ho n chØnh v (2) qua mét m« h×nh céng ®ång 8
M« h×nh dÞch vô ho n chØnh L nh b¶o hiÓm cung cÊp dÞch vô ho n chØnh, mét NHLX ®iÒu h nh tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña viÖc cung cÊp b¶o hiÓm, bao gåm viÖc thiÕt kÕ s¶n phÈm, ®Þnh gi¸, tiÕp thÞ, kiÓm tra v lËp hîp ®ång, thu phÝ b¶o hiÓm, dù tr÷, v tr¶ tiÒn båi th−êng. M« h×nh n y th−êng ®−îc ®iÒu tiÕt bëi chÝnh phñ v ®ßi hái ph¶i cã mét ®éi ngò nh©n viªn chuyªn nghiÖp víi nh÷ng tr×nh ®é chuyªn m«n nhÊt ®Þnh, l−îng tiÒn mÆt dù tr÷ lín, v mét hÖ thèng qu¶n lý tiªn tiÕn ®Ó theo dâi viÖc ®ãng phÝ b¶o hiÓm, chi tr¶ båi th−êng, v chi phÝ cho viÖc cung cÊp dÞch vô. C¸c tæ chøc NHLX ®−îc khuyÕn c¸o kh«ng nªn ®i theo m« h×nh n y ngo¹i trõ viÖc cung cÊp lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n m¹ng-tÝn dông. Ngay c¶ víi s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n m¹ng-tÝn dông, cÇn ®Ó c¸c nh b¶o hiÓm chuyªn nghiÖp gióp ®ì trong viÖc tÝnh gi¸ phÝ b¶o hiÓm th«ng qua mét nghiªn cøu ®Þnh gi¸ (actuarial study). M« h×nh dùa v o céng ®ång Mét c¸ch tiÕp cËn kh¸c víi m« h×nh dÞch vô ho n chØnh l mét tæ chøc t−¬ng trî do nh÷ng ng−êi t×nh nguyÖn trong céng ®ång ®iÒu h nh. C¸c th nh viªn, còng ®ång thêi l ng−êi chñ, sÏ x¸c ®Þnh c¸c dÞch vô b¶o hiÓm, ®Þnh phÝ, v qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng h ng ng y. V× hä tham gia v o viÖc thiÕt kÕ s¶n phÈm, m« h×nh n y cã vÎ cã nhiÒu kh¶ n¨ng phôc vô tèt lîi Ých cña kh¸ch h ng. C¸ch tiÕp cËn n y, ®−îc sö dông nhiÒu nhÊt ®Ó cung cÊp dÞch vô b¶o hiÓm y tÕ, còng cã kh¶ n¨ng th©m nhËp s©u h¬n b»ng c¸ch cung cÊp c¸c dÞch vô cho nh÷ng ph©n ®o¹n nghÌo h¬n trong céng ®ång. Dï vËy m« h×nh dùa trªn céng ®ång kh«ng ph¶i kh«ng cã c¸c th¸ch thøc cña nã. Thêi gian cam kÕt cña nh÷ng ng−êi qu¶n lý tæ chøc l rÊt quan träng. H¬n n÷a viÖc qu¶n lý mét quü b¶o hiÓm ®ßi hái c¸c kü n¨ng v kiÕn thøc m ë c¸c céng ®ång cã thu nhËp thÊp kh«ng cã ®−îc. Sù nhiÖt t×nh cña nh÷ng ng−êi t×nh nguyÖn cã tiÕng l kh«ng bÒn. M« h×nh n y cã thªm mét rñi ro l dÔ bÞ ph¸ s¶n v× tiÒn dù tr÷ h¹n chÕ v kh¶ n¨ng dÔ bÞ tæn h¹i bëi c¸c rñi ro kÕt hîp (covariant risk). Th«ng th−êng, khi mét nhãm b¶o hiÓm t¨ng tr−ëng (ph¸t triÓn thªm nhiÒu th nh viªn -ND) -®©y l ®iÒu nhãm cÇn ph¶i l m ®Ó cã ®−îc mét quy m« chia xÎ rñi ro ®ñ lín- th× kh¶ n¨ng qu¶n lý ë cÊp ®Þa ph−¬ng còng dÇn bÞ qu¸ t¶i. C¸c NHLX dÔ chän m« h×nh n y v× nã rÊt phï hîp víi c¸c ®Æc tr−ng cña c¸c NHLX truyÒn thèng, bao gåm sù ®iÒu h nh v tham gia cña céng ®ång, kh¶ n¨ng phôc vô c¸c th nh viªn nghÌo h¬n trong céng ®ång, v viÖc gi¸m s¸t lÉn nhau gi÷a c¸c th nh viªn l m gi¶m thiÓu sù gian lËn v sù lùa chän ng−îc (adverse selection). DÜ nhiªn c¸c nh−îc ®iÓm cña c¸c NHLX, ®−îc tr×nh b y d−íi ®©y, còng lé râ trong m« h×nh dùa v o céng ®ång: • Chi phÝ v thêi gian ® o t¹o • ThiÕu an to n • Dù tr÷ h¹n chÕ, l m cho NHLX dÔ gÆp khã kh¨n khi ph¶i gi¶i quyÕt nhiÒu ®¬n ®ßi båi th−êng cïng mét lóc; v • §èi mÆt víi vÊn ®Ò gian lËn v c¸c rñi ro ®¹o ®øc. Tæ chøc Lao ®éng Quèc tÕ hiÖn ®ang nç lùc th nh lËp mét quü t¸i b¶o hiÓm -Social Re- nh»m hç trî c¸c tæ chøc b¶o hiÓm y tÕ t−¬ng trî céng ®ång v cung cÊp hç trî tõ bªn ngo i ®Ó kh¾c phôc nh÷ng nh−îc ®iÓm nªu trªn, nh−ng nh÷ng nç lùc n y vÉn cßn trong giai ®o¹n s¬ khai. 6 6 Chi tiÕt vÒ Social Re xin mêi xem www.ilo.org/socialre 9
M« h×nh ®èi t¸c-®¹i lý Trong m« h×nh n y, NHLX cung cÊp dÞch vô b¶o hiÓm b»ng c¸ch céng t¸c víi mét c«ng ty M« h×nh ®èi t¸c- ®¹i lý cho phÐp b¶o hiÓm truyÒn thèng. Tho¶ thuËn n y còng gièng nh− sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c c«ng ty b¶o c¶ hai bªn- hiÓm víi c¸c ®¹i lý tõ nhiÒu n¨m nay, trong ®ã ®ã ®¹i lý b¸n v l m c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn NHLX v nh s¶n phÈm ®Ó ®−îc nhËn tiÒn hoa hång. Mét sè ®¹i lý thËm chÝ cßn cung cÊp c¸c lo¹i s¶n phÈm b¶o hiÓm ®−îc cña nhiÒu c«ng ty b¶o hiÓm kh¸c nhau. C«ng ty b¶o hiÓm l m nhiÖm vô ph©n tÝch t×nh h×nh l m c«ng viÖc m hä l m tèt rñi ro, thiÕt kÕ v ®Þnh gi¸ s¶n phÈm, thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lý h nh chÝnh v chÞu nhÊt tr¸ch nhiÖm víi tÊt c¶ c¸c rñi ro b¶o hiÓm (Ýt nhÊt l rñi ro kh«ng ®−îc chuyÓn giao cho mét c«ng ty t¸i b¶o hiÓm). M« h×nh n y phôc vô tèt lîi Ých cña kh¸ch h ng v× nã cho phÐp c¶ hai bªn ®èi t¸c cïng thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc m hä l m tèt nhÊt. C¸c nh©n viªn hiÖn tr−êng cña NHLX trë th nh c¸c ®¹i lý b¸n h ng cho c«ng ty b¶o hiÓm. Sù tho¶ thuËn n y ® mang l¹i lîi Ých cho NHLX v× (1) cã ®−îc mét nguån thu nhËp míi; (2) cã mét s¶n phÈm míi ®Ó cung cÊp cho kh¸ch h ng cña m×nh (®iÒu ®ã n y cã thÓ c¶i thiÖn viÖc triÓn khai c¸c s¶n phÈm kh¸c) m kh«ng ¶nh h−ëng c¸c nguån lùc qu¶n lý v t i chÝnh cña tæ chøc, v quan träng nhÊt l kh«ng ph¶i chÞu rñi ro b¶o hiÓm; v (3) cã thÓ tËp trung v o ho¹t ®éng kinh doanh chñ yÕu l tiÕt kiÖm v cho vay. M« h×nh ®èi t¸c-®¹i lý còng l m lîi cho c«ng ty b¶o hiÓm v× nã tiÕp cËn ®−îc víi mét thÞ tr−êng m tr−íc ®ã ch−a ®−îc khai th¸c (viÖc n y c«ng ty b¶o hiÓm kh«ng thÓ tù thùc hiÖn ®−îc) qua mét c¬ së h¹ tÇng s½n cã v ® ®−îc kh¸ch h ng tin cËy. Mét c«ng ty b¶o hiÓm sÏ ®Æc biÖt thÝch hîp t¸c víi mét NHLX lín qua ®ã c«ng ty cã thÓ nhanh chãng cã ®−îc tõ 20.000 tíi 30.000 kh¸ch h ng, v× sè l−îng lín kh¸ch h ng n y sÏ t¹o ra lîi Ých kinh tÕ qui m« v l m t¨ng kh¶ n¨ng c¸c yªu cÇu ®ßi båi th−êng thùc tÕ sÏ gÇn víi dù ®o¸n h¬n. Ph−¬ng ph¸p l m viÖc cña c¸c NHLX l m cho hä dÔ d ng ®¶m nhËn vai trß ®¹i lý b¶o hiÓm. VÝ dô nh−: • Cã thÓ dÔ d ng kÕt hîp viÖc ®ãng phÝ b¶o hiÓm víi viÖc nép TK b¾t buéc. • C¸c nhãm ® quen víi viÖc cã mét quü dù phßng –t i kho¶n néi bé, nh−ng th−êng kh«ng quen ®−îc víi c«ng viÖc qu¶n lý quü phøc t¹p. §iÒu n y cho thÊy hîp t¸c víi mét c«ng ty b¶o hiÓm chuyªn nghiÖp l mét sù lùa chän hÊp dÉn. • C¬ cÊu cña NHLX l m gi¶m rñi ro ®¹o ®øc v× c¸c th nh viªn cã thÓ theo dâi lÉn nhau • C¸c NHLX cung cÊp mét thÞ tr−êng kh¸ch h ng cã mét mèi quan hÖ l©u bÒn víi "®¹i lý" ®−îc chØ ®Þnh (mét nh©n viªn tÝn dông hoÆc hay ng−êi ph¸t triÓn nhãm). FINCA Uganda sö dông m« h×nh ®èi t¸c-®¹i lý ®Ó cung cÊp cho kh¸ch h ng hai lo¹i h×nh b¶o hiÓm. Lo¹i h×nh thø nhÊt, hîp t¸c American International Group (AIG), Inc. mét c«ng ty b¶o hiÓm chÝnh thøc, l mét s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä/ tai n¹n, b¶o hiÓm d− nî ch−a thanh to¸n v tr¶ mét kho¶n trî cÊp 650$ nÕu mét th nh viªn bÞ tö vong hoÆc bÞ th−¬ng tËt. Hîp ®ång b¶o hiÓm n y cßn tr¶ 325$ trong tr−êng hîp vî hoÆc chång tö vong v 163$ trong tr−êng hîp con bÞ tö vong. §¹i diÖn cho kh¸ch h ng cña m×nh, FINCA Uganda mua mét hîp ®ång b¶o hiÓm b¾t buéc theo nhãm víi tiÒn ®ãng phÝ b»ng 0,45% tæng tiÒn vay (nh÷ng n¨m ®Çu møc phÝ l 1,0%, khi ®ã s¶n phÈm n y cßn l s¶n phÈm tù nguyÖn). Lo¹i h×nh b¶o hiÓm thø hai m FINCA Uganda cung cÊp l b¶o hiÓm y tÕ, b»ng c¸ch hîp t¸c víi mét ®¬n vÞ cung cÊp t i chÝnh y tÕ ho¹t ®éng b¸n ®éc lËp trong mét bÖnh viÖn khu vùc. (Xem Hép 8-5) . 10
Hép 8-5 KÕ ho¹ch cña FINCA Uganda vµ Nsambya Hospital Healthcare : Sö dông M« h×nh §èi t¸c-®¹i lý ®Ó Cung cÊp B¶o hiÓm y tÕ FINCA Uganda ®· nhËn thÊy c¸c vÊn ®Ò vÒ søc khoÎ lµ nguyªn nh©n hµng ®Çu cña viÖc chËm thanh to¸n nî. Dï b¶n th©n kh¸ch hµng hay mét thµnh viªn kh¸c trong gia ®×nh bÞ èm, viÖc ch÷a bÖnh dÉn ®Õn mÊt mét kho¶n thu nhËp cña gia ®×nh ®ång thêi chi tiªu t¨ng lªn – mét sù kÕt hîp tåi tÖ. H¬n n÷a, viÖc èm ®au th-êng ®-îc ®iÒu trÞ chËm trÔ v× khã kh¨n tµi chÝnh. NhiÒu kh¸ch hµng ®· sö dông c¸c kho¶n vay tõ NHLX ®Ó c¶i thiÖn t×nh tr¹ng tµi chÝnh cña hä l¹i bÞ r¬i vµo nghÌo ®ãi v× c¸c g¸nh nÆng tõ viÖc èm ®au trong gia ®×nh. FINCA Uganda hiÓu viÖc qu¶n lý b¶o hiÓm y tÕ lµ hoµn toµn kh«ng thuéc chuyªn m«n cña m×nh, mét nhËn ®Þnh ®· ®-îc cñng cè bëi c¸c kinh nghiÖm tr-íc ®ã. Hä ®· thö cung cÊp b¶o hiÓm y tÕ cho c¸c nh©n viªn cña m×nh theo nguyªn t¸c båi hoµn chi phÝ, nh-ng c«ng viÖc nµy ®· lµm t«n nhiÒu thêi gian vµ cã rÊt nhiÒu gian lËn . Sau ®ã tæ chøc nµy ®· mua hîp ®éng b¶o hiÓm y tÕ cña mét c«ng ty b¶o hiÓm. Gian lËn l¹i mét lÇn lµ vÊn ®Ò næi cém. FINCA Uganda ®· tiÕp tôc t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p kh¸c. Vµo kho¶ng cïng thêi gian ®ã, bÖnh viÖn Nsambya, mét bÖnh viÖn Thiªn Chóa Gi¸o ë Kampala ®ang muèn më réng c¸c ho¹t ®éng cña m×nh tíi c¸c céng ®ång cã thu nhËp thÊp trong khu vùc xung quanh. Nsambya ®· mêi ban qu¶n lý cña tæ chøc mµ sau nµy trë thµnh Ch-¬ng tr×nh Ch¨m sãc Y tÕ cña BÖnh viÖn Nsambya (Nsambya Hospital Healthcare Plan -NHHP) ®Ó ph¸t triÓn mét chiÕn l-îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh nh»m phôc vô thÞ tr-êng nµy. HiÖn nay NHHP, c¬ quan b¶o hiÓm y tÕ, ho¹t ®éng trong bÖnh viÖn nh- mét bé phËn ®éc lËp. C¸c nhµ qu¶n lý ch-¬ng tr×nh b¶o hiÓm y tÕ míi ®· nhËn ra r»ng viÖc kh«ng cã ®ñ tiÒn mÆt ®óng thêi ®iÓm ®Ó ®ãng phÝ b¶o hiÓm cã thÓ c¶n trë ng-êi nghÌo mua b¶o hiÓm. Hä tin r»ng mét h×nh thøc tiÕt kiÖm sÏ gióp hä v-ît qua vÊn ®Ò nµy. Hä còng nhËn thÊy r»ng kÕ ho¹ch nµy sÏ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n nÕu nh÷ng ng-êi tham gia b¶o hiÓm ®-îc phôc vô theo nhãm. Bªn c¹nh viÖc cho phÐp ng-êi cung cÊp b¶o hiÓm phôc vô mét sè lín kh¸ch hµng ngay tøc th× vµ ®¹t ®-îc qui m« mét c¸ch nhanh chãng, c¸c nhãm cßn gãp phÇn cñng cè viÖc tr¶ phÝ b¶o hiÓm ®óng h¹n vµ lµm gi¶m sù lùa chän cã h¹i vµ c¸c rñi ro ®¹o ®øc. Do ®ã, mét quan hÖ ®èi t¸c tù nhiªn n¶y sinh gi÷a NHHP vµ FINCA Uganda. NHHP nhËn ra r»ng kh¸ch hµng cña ch-¬ng tr×nh NHLX sÏ t¹o thµnh mét thÞ tr-êng lý t-ëng bëi v× hä ®-îc tæ chøc theo nhãm vµ ®· ®ang tÝch luü tiÕt kiÖm. FINCA nhËn ®-îc c¸c lîi Ých gi¸n tiÕp ®¸ng kÓ tõ viÖc kh¸ch hµng cã søc khoÎ tèt h¬n, do ®ã sè ng-êi tham gia häp kú t¨ng lªn vµ thanh to¸n ®óng h¹n h¬n. H¬n n÷a, qua viÖc cung cÊp dÞch vô nµy, FINCA hy väng gi÷ kh¸ch hµng tèt h¬n vµ giµnh ®-îc lîi thÕ so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Mèi quan hÖ ®èi t¸c nµy, b¾t ®Çu ph¸t hµnh c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm vµo cuèi n¨m 1999, ®-îc tãm t¾t trong biÓu ®å ë h×nh 8.2. Cho ®Õn nay, vai trß cña FINCA h¹n chÕ trong viÖc giíi thiÖu kh¸ch hµng víi NHHP vµ gióp c¸c nhãm chuÈn bÞ ®ãng phÝ (mÆc dï c¸c giao dÞch nµy lµ gi÷a c¸c kh¸ch hµng vµ c¸c NHHP). Trong qu¸ tr×nh thö nghiÖm, viÖc gi÷ vai trß cña FINCA ë møc tèi thiÓu ®-îc coi lµ cÇn thiÕt ®Ó NHHP cã thÓ b¾t ®Çu thö nghiÖm nhanh chãng vµ cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c cho kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. Sù thu xÕp nµy còng nh»m ®µo t¹o kh«ng chÝnh thøc cho c¸c c¸n bé tÝn dông khi hä quan s¸t kü n¨ng b¸n hµng vµ häc hái ®-îc qua c¸c gi¶i thÝch cña ®éi ngò nh©n viªn cña NHHP. Trong t-¬ng lai, khi sè l-îng t¨ng lªn, nh©n viªn cña FINCA Uganda còng sÏ ®¶m nhËn nhiÒu h¬n vai trß b¸n hµng. Trong giai ®o¹n ®Çu thùc hiÖn s¸ng kiÕn nµy, Bé Ph¸t triÓn Quèc tÕ cña 11
Hép 8-5 (tiÕp theo) Trªn hÕt, sù tho¶ thuËn nµy cho phÐp mçi bªn ®-îc lµm ®iÒu mµ hä cã thÓ lµm tèt nhÊt. FINCA Uganda cã thÓ tËp trung vµo c«ng viÖc kinh doanh tiÕt kiÖm vµ tÝn dông cña m×nh, trong khi vÉn cung cÊp cho kh¸ch hµng sù tiÕp cËn víi b¶o hiÓm y tÕ- vµ FINCA kh«ng g¸nh chÞu bÊt kú rñi ro b¶o hiÓm nµo. NHHP cã thÓ dÔ dµng thö nghiÖm c¸c ph-¬ng ph¸p cung cÊp b¶o hiÓm y tÕ cho céng ®ång cã thu nhËp thÊp b»ng c¸ch phôc vô c¸c nhãm cã s½n. BÖnh viªn Nsambya cã thÓ cung cÊp ch¨m sãc y tÕ ®Õn cho ng-êi nghÌo. Vµ DFID cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù céng t¸c cña ba tæ chøc nµy. M« h×nh ®èi t¸c-®¹i lý khuyÕn khÝch nhµ b¶o hiÓm lµm c«ng t¸c y tÕ dù phßng. Trong n¨m ®Çu tiªn, NHHP nhanh chãng nhËn ra r»ng ®¬n ®ßi båi th-êng do bÖnh sèt rÐt g©y ra nhiÒu gÊp 3 lÇn so víi c¸c bÖnh tËt kh¸c. Víi th«ng tin nµy trong tay, nhµ b¶o hiÓm b¾t ®Çu kh¸m ph¸ c¸c biÖn ph¸p ®Ó gióp nh÷ng ng-êi tham gia b¶o hiÓm phßng nhiÔm bÖnh sèt rÐt, vÝ dô nh- ph©n ph¸t mµn tr¸nh muçi cã tÈm ho¸ chÊt diÖt c«n trïng. Mét bµi häc n÷a sím ®-îc rót ra tõ quan hÖ hîp t¸c FINCA Uganda- NHHP- Nsambya lµ nhµ b¶o hiÓm nªn më réng tiÕp cËn tíi c¸c kh¸ch hµng kh¸c- nh÷ng kh¸ch hµng tõ c¸c TCTCVM vµ c¸c nhãm s½n cã kh¸c- vµ nªn hoµn tr¶ c¸c dÞch vô do mét sè c¬ së y tÕ kh¸c cung cÊp. B»ng c¸ch lµm viÖc víi nhiÒu bÖnh viÖn kh¸c nhau, nhµ b¶o hiÓm cã thÓ cung cÊp nhiÒu kh¶ n¨ng lùa chän h¬n cho kh¸ch hµng (kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi ng-êi ®Òu c¶m thÊy tho¶i m¸i khi vµo bÖnh viÖn Thiªn Chóa Gi¸o), vµ theo lý thuyÕt th× cã thÓ n©ng cao chÊt l-îng kh¸m ch÷a bÖnh th«ng qua t¨ng c¹nh tranh. Céng t¸c víi nhiÒu TCTCVM vµ c¸c nhãm kh¸c gióp më réng sè l-îng kh¸ch hµng, rñi ro ®-îc chia xÎ, trong khi lµm gi¶m rñi ro tËp trung cña nhµ b¶o hiÓm (vÝ dô H×nh 8-2 S¶n phÈm b¶o hiÓm y tÕ cña NHHP/FINCA Uganda 12
ThiÕt lËp mét quan hÖ ®èi t¸c Mét NHLX Mét NHLX nªn lùa chän ®èi t¸c b¶o hiÓm mét c¸ch thËn träng. V× víi kh¸ch h ng NHLX ®¹i nªn chän ®èi diÖn cho hîp ®ång b¶o hiÓm, nªn NH cã thÓ bÞ ¶nh h−ëng xÊu nÕu nh b¶o hiÓm chËm chi tr¶ t¸c b¶o hiÓm cña m×nh mét båi th−êng hoÆc th−êng xuyªn tõ chèi båi th−êng v× c¸c sai ph¹m giÊy tê nhá. Danh môc c¸ch thËn kiÓm tra trong Hép 8-6 sÏ cung cÊp c¸c h−íng dÉn cho NHLX ®Ó c©n nh¾c tr−íc khi tham gia träng. NÕu ®èi v o quan hÖ ®¹i lý/ ®èi t¸c. t¸c kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ C¸c nh qu¶n lý cÇn ph¶i biÕt c¸ch ph©n tÝch mét ®Ò nghÞ hîp t¸c tõ phÝa nh cung cÊp b¶o nghÜa vô cña hä hiÓm dùa trªn nhu cÇu cña kh¸ch h ng v nhu cÇu cña NHLX. S¸ng kiÕn hîp t¸c chØ cã gi¸ trÞ th× kh¸ch h ng khi NHLX chi tr¶ ®−îc c¸c chi phÝ trùc tiÕp v gi¸n tiÕp liªn quan tíi viÖc triÓn khai v theo sÏ ®æ lçi cho NHLX chø dâi s¶n phÈm b¶o hiÓm n y. Khi th−¬ng thuyÕt víi mét c«ng ty b¶o hiÓm, c¸c nh qu¶n lý kh«ng ph¶i cho cÇn c©n nh¾c s¸u vÊn ®Ò d−íi ®©y : nh b¶o hiÓm. 1. Ph¹m vi v DÞch vô • Kh¸ch h ng sÏ chi tr¶ nh− thÕ n o cho dÞch vô n y? • Gi¸ tiÒn cña c¸c dÞch vô v phÝ b¶o hiÓm l bao nhiªu? • Chi tr¶ ®Õn møc n o cho mçi sù kiÖn x¶y ra? • C¸c vai trß cô thÓ cña ®èi t¸c v ®¹i lý l g× v hä mong muèn nh÷ng g×? 2. C¸c mong muèn ®èi víi dÞch vô • C¸c khiÕu n¹i ®ßi båi th−êng ®−îc chi tr¶ nhanh nh− thÕ n o? • C¸c mÉu ®¬n ®ßi båi th−êng v tr¶ tiÒn b¶o hiÓm cã nhÊt qu¸n víi c¸c mÉu hiÖn cã cña NHLX kh«ng v chóng cã dÔ hiÓu ®èi víi kh¸ch h ng kh«ng ? 3. Th«ng tin kh¸ch h ng • §é tuæi trung b×nh cña kh¸ch h ng l bao nhiªu ? • C¬ cÊu giíi nh− thÕ n o (tû lÖ nam, n÷)? • Cã bao nhiªu vô rñi ro trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh ( VÝ dô, sè ng−êi tö vong, nÕu ®©ng xem xÐt dÞch vô b¶o hiÓm nh©n thä )? 4. TiÒn hoa hång dù kiÕn C¸c nh qu¶n lý cÇn ph¶i biÕt thu nhËp dù kiÕn tõ hoa hång sÏ l bao nhiªu v cÇn ph¶i so s¸nh víi sè tiÒn chi phÝ dù kiÕn cña NHLX cho viÖc theo dâi v ® o t¹o liªn quan ®Õn s¶n phÈm. 5. Th«ng tin vÒ t×nh h×nh t i chÝnh cña ®èi t¸c Th«ng tin vÒ t×nh h×nh t i chÝnh cña ®èi t¸c sÏ gióp cho NHLX ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thanh to¸n v møc ®é ®¸ng tin cËy cña ®èi t¸c. Th«ng tin n y cÇn ®−îc theo dâi th−êng xuyªn trong suèt qu¸ tr×nh hîp t¸c. 6. C¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®èi víi NHLX trong viÖc b¸n s¶n phÈm C¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®èi víi NHLX trong viÖc b¸n c¸c s¶n phÈm cã thÓ bao gåm (1) v (2) v møc phÝ b¶o hiÓm thÊp h¬n cho c¸c nh©n viªn Theo dâi mèi quan hÖ ®èi t¸c Sau khi mèi quan hÖ ®èi t¸c ®−îc thiÕt lËp, NHLX cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng theo dâi chi phÝ v lîi nhuËn cña viÖc cung cÊp b¶o hiÓm cña tæ chøc. NÕu c¸c ®¬n ®ßi båi th−êng ®−îc chuyÓn qua NHLX, th× khi ®ã hÖ thèng theo dâi ph¶i tÝnh ®Õn tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn 13
viÖc xuÊt hîp ®ång v gi¶i quyÕt båi th−êng. H×nh thøc theo dâi n y l tèi quan träng ®Ó NHLX quyÕt ®Þnh liÖu s¶n phÈm cã ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu cña m×nh hay kh«ng. VÝ dô, b¶o hiÓm y tÕ cã l m t¨ng viÖc thanh to¸n ®óng h¹n, t¨ng sè ng−êi tham gia hay cã gi÷ ®−îc kh¸ch h ng hay kh«ng?7 NHLX còng cÇn th−êng xuyªn theo dâi liÖu dÞch vô n y cã ®¸p øng ®−îc mong ®îi cña kh¸ch h ng hay kh«ng, v kh¸ch h ng h i lßng v kh«ng h i lßng vÒ nh÷ng mÆt n o ®èi víi b¶n th©n s¶n phÈm hay c¬ chÕ ph©n phèi. Tr−íc khi chÝnh thøc quyÕt ®Þnh hîp t¸c, NHLX cÇn ph¶i thö nghiÖm s¶n phÈm ®Ó ®¸nh gi¸ ®é tin cËy v n¨ng lùc cña ®èi t¸c. Hép 8-6 Nh÷ng yÕu tè cÇn ph¶i xem xÐt khi lùa chän mét ®èi t¸c • TiÕng t¨m cña nhµ cung cÊp b¶o hiÓm trªn ph¹m vi toµn quèc? • Nhµ b¶o hiÓm hiÖn nay ®-îc cung cÊp tµi chÝnh nh- thÕ nµo? LiÖu nhµ b¶o hiÓm nµy cã mét danh môc tµi s¶n cã æn ®Þnh kh«ng? • Kinh nghiÖm gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña nhµ b¶o hiÓm vµ lÞch sö viÖc chi tr¶ tiÒn khiÕu n¹i? Nhµ cung cÊp cã s½n lßng gi¶i quyÕt nhanh c¸c yªu cÇu båi th-êng cña c¸c kh¸ch hµng cña NHLX hay kh«ng? • Nhµ b¶o hiÓm quan t©m tíi møc nµo ®Õn viÖc phôc vô thÞ tr-êng cã thu nhËp thÊp? • LiÖu nhµ b¶o hiÓm cã ®iÒu chØnh s¶n phÈm cña m×nh ®Ó chóng cã thÓ phï hîp víi nhu cÇu vµ nguyÖn väng cña nh÷ng hé gia ®×nh cã thu nhËp thÊp kh«ng? • LiÖu nhµ b¶o hiÓm cã s½n lßng ®-a ra c¸c cam kÕt dµi h¹n hoÆc trung h¹n víi NHLX kh«ng? • LiÖu hä cã s½n sµng tr¶ hoa hång cho NHLX ®Ó thùc hiÖn vai trß ®¹i lý kh«ng? • LiÖu cã c¸c vÊn ®Ò g× vÒ mÆt luËt ph¸p kh«ng? • LiÖu nhµ b¶o hiÓm cã giao tr¸ch nhiÖm thÈm ®Þnh c¸c yªu cÇu båi H¬n n÷a, NHLX cÇn ph¶i theo dâi t×nh tr¹ng t i chÝnh tæng thÓ cña c«ng ty b¶o hiÓm ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thanh to¸n d i h¹n v qu¶n lý s¸ng suèt cña c«ng ty b¶o hiÓm. NHLX còng cÇn ph¶i theo dâi th−êng xuyªn c¸c b¸o c¸o t i chÝnh ® ®−îc kiÓm to¸n. NÕu cã thÓ, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cÇn thùc hiÖn viÖc t¸i b¶o hiÓm v chøng minh hä cã thÓ xö lý nhiÒu yªu cÇu ®ßi båi th−êng ph¸t sinh cïng lóc do cã th¶m ho¹ lín. 8.4 KÕt luËn vµ ®Ò xuÊt Tãm l¹i, c¸c NHLX dù ®Þnh cung cÊp c¸c dÞch vô b¶o hiÓm cÇn ph¶i c©n nh¾c c¸c ®Ò xuÊt sau ®©y: • Ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm tiÕt kiÖm tr−íc tiªn Mét sè rñi ro hoÆc khã kh¨n vÒ t i chÝnh m kh¸ch h ng gÆp ph¶i l th«ng th−êng hoÆc l c¸c chi phÝ ® biÕt tr−íc. Nh÷ng vÊn ®Ò n y cÇn ®−îc gi¶i quyÕt th«ng qua tiÕt kiÖm v c¸c kho¶n vay nãng chø kh«ng ph¶i b¶o hiÓm. B¶o hiÓm chñ yÕu cÇn ®−îc d nh cho c¸c biÕn ®éng kinh tÕ lín v kh«ng l−êng tr−íc ®−îc v nã cã thÓ kh«ng thÝch hîp cho c¸c ph©n ®o¹n nghÌo nhÊt cña thÞ tr−êng (xem Hép 8-7) 7 Xem Brown and McCord (2000) ®Ó cã b¶n liÖt kª chi tiÕt nh÷ng yÕu tè th nh tÝch m mét NHLX cÇn xem xÐt theo dâi 14
• § o t¹o ®éi ngò nh©n viªn v kh¸ch h ng vÒ ‘b¶o hiÓm l g×’. HÇu hÕt c¸c kh¸ch h ng cña NHLX v nhiÒu nh©n viªn sÏ gÆp khã kh¨n víi kh¸i niÖm ®ãng phÝ cho mét thø g× ®ã m hä cã thÓ kh«ng ®−îc nhËn. §éi ngò nh©n viªn cÇn ph¶i ®−îc ® o t¹o ®Ó hiÓu ®−îc kh¸i niÖm n y do ®ã hä cã thÓ truyÒn ®¹t ®−îc l¹i cho kh¸ch h ng. Hép 8-7 B¶o hiÓm cã dµnh cho ng-êi nghÌo hay kh«ng? Cã hai c¸ch nghÜ vÒ tÝnh thÝch hîp cña b¶o hiÓm ®èi víi c¸c ph©n ®o¹n nghÌo nhÊt cña thÞ tr-êng. Mét mÆt, ng-êi nghÌo nhÊt lµ ph©n ®o¹n dÔ bÞ tæn th-¬ng nhÊt trong tÇng líp d©n chóng vµ lµ ph©n ®o¹n rñi ro nhÊt. Tõ quan ®iÓm nµy, nh÷ng hé gia ®×nh cã thu nhËp thÊp nhÊt cã thÓ cã nhu cÇu b¶o hiÓm lín nhÊt ®Ó gãp phÇn lµm gi¶m t×nh tr¹ng dÔ bÞ tæn th-¬ng cña m×nh. §iÒu nµy ®· ®-îc chøng minh ë mét sè vïng víi mét sè lo¹i h×nh b¶o hiÓm nhÊt ®Þnh. VÝ dô, c¸c hé gia ®×nh ë c¸c thµnh phè nhá ë Nam phi ®· cho biÕt chi tiªu -u tiªn hµng ®Çu cña hä mçi th¸ng lµ ®ãng phÝ cho hîp ®ång b¶o hiÓm tang lÔ cña hä (Roth 1999). LËp luËn ng-îc l¹i th× cho r»ng b¶o hiÓm lµ xa xØ vµ chØ cã mét sè ng-êi cã thu nhËp d- thõa th× míi cã thÓ mua ®-îc. NÕu mét hé gia ®×nh cã thu nhËp thÊp ph¶i lùa chän gi÷a viÖc kiÕm miÕng ¨n hµng ngµy vµ tr¶ tiÒn ®Ó ®-îc b¶o vÖ chèng l¹i mét th¶m ho¹ trong t-¬ng l¹i mµ hä kh«ng biÕt lµ liÖu nã cã x¶y ra hay kh«ng, ch¾c ch¾n hä sÏ tiªu tiÒn vµo thùc phÈm. H¬n n÷a, nÕu rñi ro kh«ng x¶y ra, hä sÏ tin r»ng hä ®· tiªu nguån • Sö dông m« h×nh ®èi t¸c-®¹i lý B¶o hiÓm l mét lÜnh vùc kinh doanh riªng biÖt v phøc t¹p ®ßi hái mét ®éi ngò nh©n viªn v c¸c kü n¨ng chuyªn m«n cao. C¸c NHLX kh«ng nªn cè tù m×nh ®¶m nhiÖm c«ng viÖc n y. NÕu kh«ng t×m ®−îc c¸c ®èi t¸c trong vïng, NHLX nªn tiÕp thÞ vÒ m×nh víi mét c«ng ty bªn ngo i. §iÒu n y cã thÓ ®ßi hái sù kÕt hîp víi c¸c tæ chøc kh¸c ®Ó cïng chia xÎ mét l−îng kh¸c h ng ®ñ lín. • Xem xÐt viÖc trùc tiÕp ®−a ra mét s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n m¹ng ®¬n gi¶n nÕu kh«ng cã ®èi t¸c n o kh¸c NHLX cã thÓ tù ®¶m nhiÖm viÖc cung cÊp s¶n phÈm b¶o hiÓm ®èi víi riªng kho¶n d− nî ch−a thanh to¸n. Tuy nhiªn, cÇn chó ý l hÖ thèng h nh chÝnh v theo dâi cung cÊp s¶n phÈm n y cã thÓ rÊt cång kÒnh. • NÕu kh¶ thi, nªn ¸p dông b¶o hiÓm nh©n m¹ng-tÝn dông tù nguyÖn; nh−ng víi nh÷ng nhãm tù lùa chän tham gia, nªn yªu cÇu tÊt c¶ c¸c th nh viªn tham gia. Tham gia tù nguyÖn ®−îc khuyÕn c¸o bëi v× h×nh thøc n y ®ßi hái c¸c tæ chøc ph¶i tiÕp thÞ v ph©n phèi s¶n phÈm tèt h¬n. Tuy nhiªn, trong mçi NHLX, hoÆc l tÊt c¶ c¸c th nh viªn cïng tham gia hoÆc l kh«ng ai tham gia c¶. • §¸nh gi¸ nhu cÇu, chi phÝ v lîi nhuËn cña TCTCVM tr−íc khi giíi thiÖu mét s¶n phÈm míi. Bªn c¹nh viÖc ®¸nh gi¸ xem liÖu nhu cÇu ®−îc nhËn biÕt cña kh¸ch h ng cã trë th nh sù s½n s ng bá tiÒn ra mua b¶o hiÓm kh«ng, tæ chøc còng cÇn biÕt liÖu b¶o hiÓm cã ¶nh h−ëng tÝch cùc ®Õn ho¹t ®éng cèt lâi cña m×nh l tiÕt kiÖm v cho vay hay kh«ng. NHLX cÇn ph¶i tiÕp tôc tËp trung v o viÖc ph©n phèi c¸c s¶n phÈm chñ yÕu cña m×nh v cÇn ph¶i 15
nhËn thøc ®−îc r»ng b¶o hiÓm kh«ng chØ l mét s¶n phÈm míi m cßn l mét ng nh kinh doanh míi. • B¶o ®¶m r»ng b¶o hiÓm ®−îc ®Þnh gi¸ khi ®· tÝnh to¸n cÈn thËn c¸c rñi ro CÇn cã sù gióp ®ì cña mét chuyªn gia ®Þnh gi¸ ®Ó x¸c ®Þnh møc phÝ b¶o hiÓm dùa trªn c¸c dù ®o¸n tuæi thä trung b×nh hay c¸c lo¹i h×nh rñi ro ®−îc b¶o hiÓm kh¸c. • Nghiªn cøu v chuÈn bÞ cho c¸c cuéc th−¬ng th¶o víi nh cung cÊp b¶o hiÓm C¸c nh qu¶n lý cÇn ph¶i n¾m râ ®−îc c¸c ®iÒu kho¶n, nh÷ng mong muèn, c¸c chi phÝ v lîi nhuËn m hä mong cã ®−îc trong mèi quan hÖ ®èi t¸c-®¹i lý. Hä sÏ muèn cã mét cÊu tróc s¶n phÈm cã hiÖu qu¶ v gi¸ c¶ hîp lý cho kh¸ch h ng cña hä. §ång thêi hä còng muèn ®¶m b¶o r»ng, l mét ®¹i lý, NHLX kh«ng ph¶i chÞu mét g¸nh nÆng h nh chÝnh qu¸ møc. • Thö nghiªm s¶n phÈm ®Ó ®¸nh gi¸ thiÕt kÕ s¶n phÈm v kiÓm tra hÖ thèng gi¸m s¸t C¸c hÖ thèng theo dâi v l−u tr÷ th«ng tin míi kh«ng ®−îc l m cho hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý hiÖn cã bÞ qu¸ t¶i. C¸c biÓu mÉu (®¬n tõ, tê khai, hîp ®ång, ...) chøng tõ míi cÇn ph¶i phï hîp víi hÖ thèng biÓu mÉu chøng tõ hiÖn t¹i v NHLX kh«ng nªn chÞu tr¸ch nhiÖm cho viÖc xö lý sè l−îng th«ng tin thiÕu hîp lý. 16
T i liÖu tham kh¶o Sau ®©y l c¸c t i liÖu tham kh¶o cung cÊp thªm th«ng tin vÒ b¶o hiÓm vi m« Bronw, Warren and Craig Churchill, 1999. “ Cung cÊp B¶o hiÓm tíi c¸c hé gia ®×nh cã thu nhËp thÊp. PhÇn I : Mét ch¬ng c¬ b¶n vÒ C¸c s¶n phÈm v c¸c qui t¾c cña b¶o hiÓm.” C¸c s¶n phÈm míi cho T i chÝnh vi m«, xem Paper 1. Bethesda, MD: C¬ quan Ph¸t triÓn Quèc tÕ cña Hoa kú (USAID) Dù ¸n (MBP) Thùc h nh tèt nhÊt cña doanh nghiÖp vi m« .www.mip.org Bronw,Warren and Craig F Churchill. 2000. “ViÖc cung cÊp b¶o hiÓm trong c¸c Céng ®ång cã Thu nhËp thÊp. PhÇn II: Nh÷ng b i häc ®Çu tiªn twf nh÷ng kinh nghiÖpcña b¶o hiÓm vi m« cho ngêi nghÌo.” C¸c s¶n phÈm míi cho T i chÝnh vi m«, xem Paper 2. Bethesda, MD: USAID Dù ¸n MBP. www.mip.org Bronw,Warren,Colleen Green, nad Gordon Linquist. 2000. “Mét ®iÓm cÇn thËn träng ®èi víi c¸c nh T i trî v c¸c ThÓ chÕ t i chÝnh vi m« Xem xÐt viÖc Ph¸t triÓn C¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm vi m«.” C¸c s¶n phÈm míi cho T i chÝnh vi m«, Xem Paper 5. Bethesda, MD: USAID Dù ¸n MBP. www.mip.org Churchill, C,.D. Liber, M.J McCord, and. Roth.2002. L m cho b¶o hiÓm cã hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c ThÓ chÐ T i chÝnh vi m«: Mét Híng dÉn cho viÖc Ph¸t triÓn v Ph©n phèi B¶o hiÓm vi m«.Geneva, Switzerland: Tæ chøc Lao ®éng Quèc tÕ ( ILO ). www.ilo.org/socialfinance ILO-STEP/ ILO-SEED. 2001.C¸c HiÖp héi v c¸c Tæ chøc Y tÕ T¬ng hç cña c¸c Chñ doanh nghiÖp vi m«: Híng dÉn. Geneva, Switzerland Tæ chøc Lao ®éng Quèc tÕ ( ILO ). www.ilo.org/step McCord, Micheal J.2001. “ B¶o hiÓm vi m« ch¨m sãc y tÕ-B i häc nghiªn cøu tõ Uganda, Tanzania, India v Cambodia.” TËp san Doanh nghiÖp nhá vol.12, no. 1: 25-38. www.microinsurencecentre.org C¸c Web Site B¶o hiÓm vi m« cã gi¸ trÞ Trung t©m B¶o hiÓm vi m«: www.microinsurancecentre.org Träng t©m B¶o hiÓm vi m«: www.microfinancegateway.org/microinsurance/index.htm 17