CÁC NHÂN TӔ Ҧ1++ѬӢ1*ĈӂN NGUӖN 1Ă1*/ѬӦNG TÁI TҤO:
75ѬӠNG HӦP VIӊT NAM VÀ MӜT SӔ QUӔ&*,$ĈÐ1*1$0È
Bùi Quӕc ViӋt1*, PhҥPĈӭc Dâng2
17U˱QJĈi hc Công TK˱˯QJ73+&0
27U˱QJĈi hc Công Ngh Ĉng Nai
*Tác giҧ liên hӋ: Bùi Quc Vit, vietbq@huit.edu.vn
1. GIӞI THIӊU
Phát triӇn kinh tӃ xã hӝLOX{QÿzLKӓi nhu
cҫu các nguӗQQăQJOѭӧng nhҵPÿiSӭng các
nhu cҫXÿҫu vào cӫa hoҥWÿӝng sҧn xuҩt tҥi các
doanh nghiӋp và nhu cҫu tiêu dùng cӫa cá nhân,
hӝ JLDÿuQK.KLNLQKWӃ càng phát triӇQÿzLKӓi
yêu cҫu càng cao viӋF ÿiS ӭng nguӗQ QăQJ
Oѭӧng nhҵPÿiSӭng mӝt cách tӕt nhҩt các hoҥt
ÿӝng khác nhau trong nӅn kinh tӃ'RÿyQKLӅu
quӕc gia coi viӋFÿiSӭng nhu cҫXQăQJOѭӧng
nҵPWURQJFKѭѫQJWUuQKÿһc biӋt cӫa chính phӫ
nhҵPÿҧm bҧR³DQQLQKQăQJOѭӧQJ´Wӯ ÿyÿҧm
bҧo các hoҥW ÿӝQJ ÿҫX Wѭ WLrX GQJ Yj KRҥt
ÿӝng kinh tӃ ÿѭӧc vұn hành có hiӋu quҧ cao
nhҩt.
Trҧi qua quá trình phát triӇn, các nguӗn
QăQJ Oѭӧng hóa thҥch vүQ ÿѭӧc sӱ dөng phә
biӃn tҥi hҫu hӃt các nӅn kinh tӃ do lӧi thӃ vӅ chi
phí rҿ, nguӗQQăQJOѭӧng sҹQFyGRÿyJL~SFKR
giá thành sҧn phҭm thҩSKѫQWҥo lӧi thӃ cҥnh
tranh cho sҧn phҭm và doanh nghiӋSÿһc biӋt
trong ngҳn hҥn. Mһt trái cӫa nguӗQQăQJOѭӧng
hóa thҥch là tҥRUDOѭӧng phát thҧi khí các bon
nhiӅX GR ÿy Jk\ iS Oӵc lên chҩW Oѭӧng môi
THÔNG TIN CHUNG
TÓM TҲT
Ngày nhұn bài: 09/08/2024
Phát triӇQQăQJOѭӧng tái tҥo nhҵm vӯa tҥo ra phát triӇn kinh tӃ
vӯDÿҧm bҧo bҧo vӋ P{LWUѭӡng trong thӵc hiӋn chiӃQOѭӧc phát
triӇn bӅn vӳQJ'RÿyFiFTXӕc gia có các FKtQKViFKѭXWLrQ
sӱ dөng nguӗQQăQJOѭӧng tái tҥo nhҵm giҧm ҧQKKѭӣng xҩu
cӫa các hoҥWÿӝng kinh tӃ ÿӃQP{LWUѭӡng. Nghiên cӭu các nhân
tӕ ҧQKKѭӣng tӟi phát triӇQQăQJOѭӧng tái tҥo thӵc hiӋn tҥi ViӋt
Nam và mӝt sӕ quӕFJLDĈ{QJ1DPÈWURQJJLDLÿRҥQÿӃn
2022, bҵng hӗi quy theo EuQKSKѭѫQJWәi thiӇu 2/6WiFÿӝng
cӕ ÿӏQK)(0YjWiFÿӝng ngүXQKLrQ5(0Yjÿһc biӋWÿiQK
giá mӕi quan hӋ phө thuӝc giӳa các quӕc gia thông qua kiӇm
ÿӏnh PCSE, kӃt quҧ nghiên cӭu cho rҵQJFKѭDFyEҵng chӭng
khҷQJÿӏnh mӕi quan hӋ WiFÿӝng giӳa vӕQÿҫXWѭWUӵc tiӃSQѭӟc
ngoài và phát triӇQQăQJOѭӧng tái tҥo. Tuy vұ\ÿӝ mӣ WKѭѫQJ
mҥLYjWăQJWUѭӣng kinh tӃ FyWiFÿӝng tiêu cӵFÿӃn phát triӇn
QăQJOѭӧng tái tҥo. Nghiên cӭXFNJQJFKRUҵng phát triӇn du lӏch
FyWiFÿӝng tích cӵFÿӃn phát triӇQQăQJOѭӧng tái tҥo tҥi ViӋt
Nam và mӝt sӕ quӕFJLDĈ{QJ1DPÈ&Xӕi cùng, nghiên cӭu
thҧo luұn mӝt sӕ giҧi pháp phát triӇn nguӗQQăQJOѭӧng tái tҥo
tҥi ViӋt Nam và mӝt sӕ quӕFJLDĈ{QJ1DPÈWURQJWKӡi gian
tӟi.
Ngày nhұn bài sӱa: 10/09/2024
Ngày duyӋWÿăQJ21/11/2024
TӮ KHOÁ
ĈQKO˱ng;
Ĉ{QJ1DPÈ
1ăQJO˱ng tái to;
Nhân t;
01-2025
70
WUѭӡng sӕQJJLDWăQJNKҧ QăQJELӃQÿәi khí hұu
và ô nhiӉPP{LWUѭӡng. Thӵc vұy, ô nhiӉm môi
WUѭӡng là viӋFP{LWUѭӡng tӵ nhiên bӏ ô nhiӉm
GRFRQQJѭӡi sӱ dөng các hoҥWÿӝng sҧn xuҩt,
tiêu dùng có khҧ QăQJJk\{QKLӉm, ҧQKKѭӣng
ÿӃQP{LWUѭӡng tӵ QKLrQTXDÿyJk\WiFKҥi tӟi
sӭc khӓHFRQQJѭӡi và hӋ VLQKWKiL'RÿyFiF
hoҥWÿӝQJÿҫXWѭWLrXGQJWURQJQӅn kinh tӃ
nên chuyӇQKѭӟng sang sҧn xuҩW[DQKKѫQWLrX
GQJ[DQKKѫQJLҧm thiӇu sӵ lӋ thuӝFYjRQăQJ
OѭӧQJJLDWăQJQJXӗQQăQJOѭӧng sҥch và hҥn
chӃ các nguӗQQăQJOѭӧng hóa thҥch trӣ nên cҩp
thiӃt.
Chính vì vұy, chính phӫ FiFQѭӟFWURQJÿy
có ViӋW1DPOX{QÿӅ ra mөFWLrXWăQJFѭӡng sӱ
dөng nguӗQQăQJ Oѭӧng tái tҥo, là dҥQJQăQJ
OѭӧQJÿѭӧc hình thành tӯ mһt trӡi, thӫy triӅu,
JLyPѭDYjOjQJXӗQQăQJOѭӧng sҥFKKD\QăQJ
OѭӧQJWiLVLQK'RÿyQăQJOѭӧng tái tҥRÿѭӧc
ÿiQKJLiOjQJXӗQQăQJOѭӧng sҥch hoàn toàn và
thân thiӋn vӟLP{LWUѭӡQJWKLrQQKLrQÿӗng thӡi
hҥn chӃ tӕL ÿDҧQKKѭӣng tӟi chҩW Oѭӧng môi
WUѭӡng và có khҧ QăQJJLҧm thiӇu tác hҥi do ô
nhiӉPP{LWUѭӡQJ'RÿyQJKLrQFӭXÿѭӧc thӵc
hiӋn vӟi mөc tiêu nhҵPÿiQKJLiFiFQKkQWӕ
ҧQKKѭӣng tӟi phát triӇn nguӗQQăQJOѭӧng tái
tҥo tҥi ViӋt Nam và mӝt sӕ quӕFJLDĈ{QJ1DP
Á trӣ nên cҫn thiӃt.
ViӋW 1DP QyL ULrQJ Yj FiF Qѭӟc trong
Ĉ{QJ1DPÈQyLFKXQJFyYӏ WUtÿӏa lý thuұn lӧi
và nҵm gҫn khu vӵFĈ{QJÈOjNKXYӵc kinh tӃ
phát triӇn nhҩWFKkXÈÿӗng thӡi vӏ trí thuұn lӧi
vӅ ÿѭӡng biӇn quӕc tӃ ÿmPDQJOҥi nhiӅu lӧi ích
vӅ ÿҫXWѭWKѭѫQJPҥi cho khu vӵF&iFQѭӟc
trong khu vӵFĈ{QJ1DPÈFNJQJÿm[k\Gӵng
HiӋp hӝi các quӕFJLDĈ{QJ1DPÈJӑi tҳt là
ASEAN, là mӝt tә chӭc kinh tӃYăQKyD[mKӝi
ÿѭӧc xây dӵng và phát triӇn dӵa trên sӵ ÿRjQ
kӃt giӳDFiFQѭӟc trong khu vӵc, tҥo ra mӝt thӏ
WUѭӡQJYjFѫ sӣ sҧn xuҩWFKXQJQkQJFDRQăQJ
lӵc cҥnh tranh khu vӵFYjWK~Fÿҭy kinh tӃ phát
triӇn, tҥo công bҵng, hӝi nhұp ASEAN vào sâu
KѫQ WURQJ QӅn kinh tӃ toàn cҫX GR ÿy &ӝng
ÿӗng kinh tӃ $6($1$(&ÿѭӧc thành lұp.
Ngoài phҫn mӣ ÿҫu phҫn còn lҥi cӫa
nghiên cӭXÿѭӧc trình bày bao gӗm: phҫn tәng
quan nghiên cӭu, nguӗn sӕ liӋXYjSKѭѫQJSKiS
nghiên cӭu, kӃ tiӃp là kӃt quҧ và thҧo luұn kӃt
quҧ nghiên cӭu và kӃt luұn chung cӫa nghiên
cӭu.
Tәng quan các nghiên cӭXWUѭӟc
Oluoch và cӝng sӵ (2021) cho rҵng biӃn
ÿәi khí hұu là mӝt trong mӕLÿHGӑa toàn cҫu
mà các quӕc gia phát triӇQYjÿDQJSKiWWULӇn
ÿӅu phҧLÿӕi mһt khi hҫu hӃt các quӕc gia sӱ
dөng nguӗQ QăQJ Oѭӧng không tái tҥo chӭa
nhiӅu các bon làm nguӗQQăQJOѭӧng chính và
TXiWUuQKQj\OjPVX\WKRiLP{LWUѭӡng. BiӃn
ÿәi khí hұu làm khan hiӃm nguӗQ Qѭӟc, suy
giҧm chҩWOѭӧng nguӗn tài nguyên thiên nhiên,
suy giҧP ÿD Gҥng sinh hӑc và sӭc khӓe con
QJѭӡLGRÿyOjPJLDWăQJJiQKQһng chi phí xã
hӝi mà nӅn kinh tӃ phҧi gánh chӏu. Chính vì vұy,
cân bҵng giӳa giҧm thiӇu biӃQÿәi khí hұu và
khҧ QăQJVӱ dөng các nguӗQQăQJOѭӧng sҥch
ÿiSӭng phát triӇn kinh tӃ là cҩp thiӃt, thӵc vұy,
các quӕF JLD ÿm Yj ÿDQJ [k\ Gӵng các chính
ViFKQăQJOѭӧng sҥFKWKHRKѭӟQJѭXWLrQSKiW
triӇQQăQJOѭӧng tái tҥo nhҵm cҧi thiӋn an ninh
QăQJOѭӧng, mang lҥi lӧi ích kinh tӃ xã hӝi. Tuy
vұy, nguӗQQăQJOѭӧng tái tҥRÿDQJFyJLiWKjQK
FDRKѫQQJXӗQQăQJOѭӧng không tái tҥo, nên
có thӇ JLDWăQJFKLSKtVҧn xuҩt trong ngҳn hҥn.
Oluoch và cӝng sӵ (2021) thӵc hiӋn nghiên cӭu
tҥi 23 quӕc gia cұn Sahara trong thӡi gian 1998
ÿӃn 2014 cho rҵng tәng sҧn phҭm quӕc nӝi có
WiFÿӝng tích cӵFÿӃn tiêu thө QăQJOѭӧng tái
tҥRÿLӅu này cho thҩy khi kinh tӃ WăQJWUѭӣng
cao thì nӅn kinh tӃ FyWKrPWtFKONJ\QJXӗn lӵc
ÿӇ phát triӇn nguӗQQăQJOѭӧng tái tҥo. Tuy vұy,
tác giҧ FNJQJFKRUҵng nâng cao hiӋu quҧ giáo
dөFÿjRWҥo nhҵm nâng cao nhұn thӭc cӫa cӝng
ÿӗng vӅ P{LWUѭӡQJWKuFNJQJFyNKҧ QăQJJLD
WăQJ QJXӗQ QăQJ Oѭӧng tái tҥR ÿiS ӭng phát
triӇn kinh tӃ dài hҥn.
Trung QuӕFÿѭӧFÿiQKJLiFyQJXӗQQăQJ
Oѭӧng tái tҥo dӗi dào và tiӅQQăQJSKiWWULӇn to
01-2025
71
lӟn vӟi nguӗQ QăQJ Oѭӧng gió, mһt trӡi, sinh
khӕi và thӫ\ÿLӋQÿѭӧFÿiQKJLiWѭѫQJÿѭѫQJ
hàng tӹ tҩQ WKDQ ÿһc biӋt tài nguyên gió tҥi
Qѭӟc này chӫ yӃu phân bӕ tҥi khu vӵc ven biӇn
và khu vӵc phía BҳFÿӅu là khu vӵc kinh tӃ
phát triӇn và có nhu cҫu sӱ dөQJQăQJOѭӧng
lӟn. Zhao and Chen (2018) cho rҵng sӵ phát
triӇn kinh tӃ nhanh chóng cӫa Trung QuӕFÿzL
hӓi nhu cҫX QăQJ OѭӧQJ WăQJ Pҥnh trong bӕi
cҧnh Trung Quӕc là quӕc gia tiêu thө QăQJ
Oѭӧng lӟQKjQJÿҫu thӃ giӟLÿһt ra mӝt sӕ thách
thӭF OLrQ TXDQ ÿӃn tính bӅn vӳng cӫD QăQJ
Oѭӧng, hiӋQWѭӧng nóng lên toàn cҫu và ô nhiӉm
P{L WUѭӡng, chính vì vұ\ JLD WăQJ Vӱ dөng
nguӗQQăQJOѭӧng tái tҥo là cҫn thiӃt. Thӵc vұy,
thông qua các chính sách khuyӃQNKtFKQăQJ
Oѭӧng tái tҥo tҥi Trung QuӕFÿmÿҥWÿѭӧc sӵ WăQJ
WUѭӣng to lӟn có khҧ QăQJ ÿiS ӭng 26% sҧn
OѭӧQJÿLӋn quӕFJLDÿiSӭng yêu cҫu phát triӇn
kinh tӃ bӅn vӳng gҳn vӟi bҧo vӋ P{LWUѭӡng tҥi
Qѭӟc này. Nghiên cӭu khác tҥi Trung Quӕc, Xu
và cӝng sӵ (2024) cho rҵng các dӵ iQ QăQJ
Oѭӧng tái tҥRÿѭӧc xem xét thuӝc nhóm dӵ án
FѫVӣ hҥ tҫQJFyFKLSKtÿҫXWѭOӟQYjÿѭӧc tài
trӧ bҵng nguӗn vӕn dài hҥQ QrQ ÿzL Kӓi thӡi
gian hoàn vӕQGjLGRÿyFiFGӵ iQQăQJOѭӧng
tái tҥROX{QÿzLKӓi tӍ suҩt sinh lӡLÿҫXWѭQKҵm
có thӇ EÿҳSÿѭӧc chi phí vӕn cao. Nghiên cӭu
trên dӳ liӋu cҩp tӍnh tҥi Trung Quӕc tӯ QăP
ÿӃn 2020 cho thҩ\WiF ÿӝng cӫDÿҫXWѭ
QăQJOѭӧng tái tҥRÿӕi vӟi phát triӇQQăQJOѭӧng
tái tҥRFyQJѭӥQJÿѫQÿiQJNӇ, cө thӇWăQJÿҫu
WѭYjRQăQJOѭӧng tái tҥo có thӇ cҧn trӣ sӵ WăQJ
WUѭӣng cӫDQăQJOѭӧng tái tҥRWUѭӟc khi mӭFÿҫu
Wѭ ÿҥW ÿӃQ QJѭӥng, tuy vұ\ NKL Yѭӧt qua
QJѭӥQJWiFÿӝng cӫDÿҫXWѭYjRQăQJOѭӧng tái
tҥo sӁ WKD\ÿәi tӯ tӯ WѭѫQJTXDQWLrXFӵc sang
WѭѫQJTXDQWtFKFӵFWK~Fÿҭy sӵ phát triӇn cӫa
QăQJOѭӧng tái tҥR'RÿyFiFTXӕc gia nên có
chính sách tài chính phù hӧp, cҧi thiӋn hiӋu quҧ
WjLFKtQKYjP{LWUѭӡng tài chính hiӋu quҧ cho
sӵ phát triӇQQăQJOѭӧng tái tҥo.
&KHQ  /LQ  FNJQJ FKR Uҵng chính
sách tiӅn tӋ có thӇ giúp phát triӇn nguӗQQăQJ
Oѭӧng tái tҥo, cө thӇ, thҳt chһt tiӅn tӋ làm giҧm
sҧQOѭӧng tái tҥo và nӟi nӓng tiӅn tӋ kích thích
khҧ QăQJSKiWWULӇn cӫDQăQJOѭӧng tái tҥo. Thӵc
vұy, chính sách tiӅn tӋ nӟi nӓng giúp cho các
doanh nghiӋp có khҧ QăQJWLӃp cұn nguӗn vӕn
trên thӏ WUѭӡng tài chính vӟi chi phí phù hӧp và
kích thích các doanh nghiӋSÿҫX WѭYjRQăQJ
Oѭӧng tái tҥo. MӝWWUѭӡng hӧp khác tҥi Pakistan,
Maqbool (2018) cho rҵng dӵ iQQăQJOѭӧng tái
tҥRÿѭӧFWK~Fÿҭy phát triӇQKѭӟng tӟi sӵ ÿӝc
lұSQăQJOѭӧQJÿһc biӋt trong bӕi cҧQKQăQJ
Oѭӧng tiêu thө WăQJOrQWUrQWRjQWKӃ giӟi và tӳ
Oѭӧng nhiên liӋu hóa thҥFKÿDQJQJj\FjQJFҥn
kiӋt. Sӵ ÿҫX Wѭ YjRGӵ iQQăQJOѭӧng tái tҥo
thành công có vai trò quan trӑng trong viӋc
mang lҥLP{LWUѭӡng sҥch và bӅn vӳng. Sӱ dөng
mүu gӗm 272 công ty tҥi Pakistan cho rҵng hiӋu
suҩt và hiӋu quҧ cӫa các yӃu tӕ thành công quan
trӑng trong các dӵ iQQăQJ Oѭӧng tái tҥRÿӅu
quan trӑQJQKѭQKDXQKѭQJKLӋu quҧ dài hҥn
trong các dӵ iQQăQJOѭӧng tái tҥo chӫ yӃu phө
thuӝc vào hiӋu quҧ ngҳn hҥn cӫa các yӃu tӕ.
Mӝt nghiên cӭu tҥi khu vӵc cұn Sahara, Dossou
và cӝng sӵ (2023) cho rҵng vӕQÿҫXWѭWUӵc tiӃp
QѭӟFQJRjLFyWiFÿӝng tích cӵFÿӃn phát triӇn
QăQJ Oѭӧng tái tҥo, theo tác giҧ khu vӵc cұn
Sahara có mӭFÿӝ WLrXGQJQăQJOѭӧng tái tҥo
cao và các doanh nghiӋp có khҧ QăQJWKӵc hiӋn
ÿҫXWѭYӟi chi phí thҩp và khҧ QăQJKRjQYӕn
nhanh, nên khu vӵFQj\WѭѫQJÿӕi hҩp dүn các
dòng vӕQ)',ÿҫXWѭYjRQăQJOѭӧng tái tҥo.
Nghiên cӭu khác cӫa Osei Opoku và cӝng
sӵ (2024) cho rҵng chuyӇQÿәi sӱ dөQJQăQJ
Oѭӧng hӧp lý là mөc tiêu quan trӑng nhҵPÿҥt
ÿѭӧc Mөc tiêu phát triӇn bӅn vӳng (SDG) cӫa
Liên hӧp quӕc. Mһc dù có sӵ JLDWăQJFӫDQăQJ
Oѭӧng tái tҥo trong nhӳQJQăPJҫQÿk\Yӟi tӍ lӋ
QKѭQJQăQJOѭӧng tái tҥRFѫEҧQFKѭDÿiS
ӭQJ ÿѭӧF ÿiQJ NӇ nhu cҫX WLrX GQJ QăQJ
Oѭӧng, cac nguӗn hóa thҥFKQKѭWKDQYjGҫu thô
vүn là nguӗn chính phát thҧi khí các bon. Mөc
WLrXÿҫXWѭÿәi mӟLQăQJOѭӧQJOjFRQÿѭӡng
dүQÿӃn nӅn kinh tӃ phát thҧi ròng bҵng 0 và xây
dӵng hӋ thӕQJQăQJOѭӧng sҥch và tái tҥo. Osei
01-2025
72
Opoku và cӝng sӵ (2024) khҷQJ ÿӏnh giҧm
thiӇu cӫa biӃQÿәi khí hұXÿzLKӓi nӅn kinh tӃ
chuyӇQÿәLQăQJOѭӧng tái tҥo khi phҧLÿҫXWѭ
ÿiQJNӇ vào các công nghӋ QăQJOѭӧng tái tҥo.
Sӱ dөng dӳ liӋu tҥi 26 quӕc gia thuӝc OECD tӯ
QăPÿӃn 2020, tác giҧ cho rҵQJ5'ÿәi
mӟLQăQJOѭӧQJFyWiFÿӝQJNK{QJÿӗng nhҩt
ÿӃn nguӗQQăQJOѭӧng tái tҥRGRÿyFyWKӇ thҩy
Fy WiF ÿӝng tích cӵc cӫa nghiên cӭu và phát
triӇQÿӃn phát triӇQQăQJOѭӧng tái tҥo tҥi thӡi
ÿLӇm hiӋn tҥLQKѭQJWiFÿӝng này có thӇ không
hoàn toàn rõ ràng. Thӵc vұy, hoҥWÿӝng R&D
có thӇ mang lҥi hiӋu quҧ ÿӃn phát triӇQQăQJ
Oѭӧng tái trong dài hҥQGRÿӝ trӉ cӫa chính sách
và thӵc thi. Mӝt nghiên cӭu khác, Ebaidalla
(2024) cho rҵng các nguӗQQăQJOѭӧng tái tҥo,
QKѭQăQJOѭӧng sinh hoҥt, mһt trӡi và gió rҩt ít
tҥo ra phát thҧi khí gây hiӋu ӭQJQKjNtQKĈӇ
thӵc hiӋQÿѭӧc chính sách phát triӇQQăQJOѭӧng
tái tҥo, không thӇ thiӃu vai trò cӫa chính sách
khác có liên quan, ví dө QKѭFKtQKViFKWKXӃ,
công nghӋ YjWKѭѫQJPҥi. Nghiên cӭu tҥi 37
quӕc gia sҧn xuҩt QăQJOѭӧQJKjQJÿҫu trong
JLDLÿRҥQÿӃn 2021 cho rҵng thuӃ có ҧnh
Kѭӣng tiêu cӵF Yj ÿiQJ NӇ ÿӃQ ÿҫX Wѭ QăQJ
Oѭӧng tái tҥo cҧ trong ngҳn hҥn và dài hҥn, do
ÿyFiFFKtQKViFKWKXӃ nên mang tính chҩt hӛ
trӧ các doanh nghiӋSÿҫXWѭYjRQăQJOѭӧng tái
tҥR ÿӇ tҥR ÿӝng lӵc khuyӃn khích các doanh
nghiӋS ÿҭy mҥQK ÿҫX Wѭ Yj SKiW WULӇQ QăQJ
Oѭӧng tái tҥo. Nghiên cӭX FNJQJ FKR UҵQJ ÿәi
mӟLYjÿӝ mӣ WKѭѫQJPҥi có ҧQKKѭӣng tích
cӵFYjÿiQJNӇ ÿӃQÿҫXWѭQăQJOѭӧng sҥch. Các
phát hiӋn tӯ nghiên cӭu cung cҩp bҵng chӭng
cho chính phӫ FiF Qѭӟc thӵc hiӋn phát triӇn
QăQJOѭӧng tái tҥo có thӇ WăQJFѭӡng khuôn khә
thuӃ ÿӇ WK~Fÿҭ\WKѭѫQJPҥLYjÿәi mӟi nhҵm
JLDWăQJÿҫXWѭYjRQăQJOѭӧng tái tҥo. Tuy vұy,
Mushed(2019) lҥi cho rҵng không có bҵng
chӭQJÿҧm bҧRÿӝ mӣ WKѭѫQJPҥi có khҧ QăQJ
OjPWăQJWLrXGQJQăQJOѭӧng tái tҥRGRÿyFiF
chính sách tӵ GR KyD WKѭѫQJ Pҥi không hҷn
PDQJÿӃn khҧ QăQJSKiWWULӇQQăQJOѭӧng tái
tҥo.
Các nghiên cӭXWUѭӟFÿmFyPӝt sӕ nghiên
cӭu thӵc hiӋQQKѭQJFyVӵ khác biӋWWѭѫQJÿӕi
so vӟi nghiên cӭu này. Chҷng hҥQQKѭQJKLrQ
cӭu cӫa NguyӉn Mҥnh Hùng và Ngô Thҳng Lӧi
(2022) mӟi chӍ thӵc hiӋn nghiên cӭu tҥi ViӋt
Nam và nghiên cӭu thӵc hiӋn dӳ liӋu chuӛi thӡi
gian và kӃt quҧ nghiên cӭXÿѭӧc rút ra tӯ dӳ
liӋu khҧo sát phân tích nhân tӕÿӗng thӡi kӃt
quҧ nghiên cӭu cho rҵng nhu cҫXQăQJOѭӧng tái
tҥo, thích ӭQJP{LWUѭӡQJÿҫXWѭFKtQKViFK
QăQJOѭӧng có ҧQKKѭӣng tӟi phát triӇQQăQJ
Oѭӧng tái tҥo tҥi ViӋt Nam. Mӝt nghiên cӭu
khác, Lê Thӏ Thúy Hҵng (2024) nghiên cӭu ҧnh
Kѭӣng cӫDQăQJOѭӧng tái tҥRÿӃn ô nhiӉm môi
WUѭӡng, tác giҧ giҧi thích xem liӋu tiêu dùng
QăQJOѭӧng tái tҥo có giҧm thiӇu ô nhiӉm môi
WUѭӡng hay khônJ ÿӗng thӡi tác giҧ sӱ dөng
phân tích hӗi quy theo GMM. Nghiên cӭu khác,
Phan Thӏ Thu HiӅn và NguyӉn Mҥnh Hùng
(2021) nghiên cӭu tҥi ViӋt Nam thông qua khҧo
sát chuyên gia nhҵm làm rõ nhân tӕ ҧQKKѭӣng
tӟi dӵ iQ QăQJ Oѭӧng tái tҥo tҥi ViӋt Nam.
Nghiên cӭXFNJQJWKӵc hiӋn qua phân tích khám
phá nhân tӕ dӵa trên dӳ liӋu chéo. 'RÿyFyWKӇ
thҩ\ÿiӇm mӟi cӫa nghiên cӭu này là tác giҧ vӯa
sӱ dөng dӳ liӋu chéo và kӃt hӧp vӟi chuӛi thӡi
JLDQ ÿӗng thӡL GQJ SKѭѫQJ SKiS SKkQ WtFK
QkQJFDRÿһc biӋt hӗi quy theo PCSE có thӇ
ÿiQKJLiÿѭӧc mӕi quan hӋ chéo giӳa các quӕc
gia trong khu vӵc.
23+ѬѪ1*3+È31*+,Ç1&ӬU
Trong nghiên cӭu này, chúng tôi sӱ dөng
dӳ liӋu mӝt sӕ quӕFJLDĈ{QJ1DPÈWLrXELӇu,
lҫQ Oѭӧt là: ViӋt Nam, Thái Lan, Philippines,
Indonesia, Singapore và Malaysia. Nhóm quӕc
JLDQj\Fy*'3FDRKjQJÿҫu khu vӵc, dân sӕ
ÿ{QJQӅn kinh tӃ FyWtQK WKѭѫQJPҥLÿҫXWѭ
cao. Nguӗn dӳ liӋXÿѭӧc chúng tôi thu thұp tӯ
Ngân hàng thӃ giӟi, truy cұp tҥi
https://databank.worldbank.org/source/world-
development-indicators. Thӡi gian nghiên cӭu
JLDLÿRҥQÿӃn 2022. Sӣ GƭFK~QJW{LFKӑn
thӡLÿLӇm nghiên cӭXQăPOjGRÿk\OjWKӡi
gian hình thành và mӣ rӝng có sӵ tham gia cӫa
01-2025
73
nhiӅu thành viên mӟi trong HiӋp hӝi các quӕc
JLDĈ{QJ1DPÈJӑi tҳt là ASEAN. ThӡLÿLӇm
chúng tôi kӃt thúc thu thұp dӳ liӋXOjQăP
là thӡi gian mà có thӇ thu thұSÿѭӧc sӕ liӋu mӟi
nhҩWÿѭӧc công bӕ bӣi các tә chӭc quӕc tӃ có
uy tín. 'RÿyFyWKӇ thҩ\ѭXÿLӇm cӫa dӳ liӋu
OjÿmSKkQWtFKÿѭӧc tính chéo giӳa các quӕc
gia, phҧn ánh vӅ mһWNK{QJJLDQÿӗng thӡi có
[HP[pWÿӃn yӃu tӕ thӡi gian theo tӯQJQăP
Ben Jebli và cӝng sӵ (2019) cho rҵng du
lӏch có mӕi quan hӋ hai chiӅu vӟi phát triӇn
QăQJOѭӧng tái tҥRÿӗng thӡLFiFQѭӟFĈ{QJ
1DPÈWURQJÿyFy9LӋt Nam có ngành du lӏch
ÿiQKJLiWѭѫQJÿӕi phát triӇn và ngành du lӏch
FyÿyQJJySWtFKFӵFÿӕi vӟi kinh tӃ xã hӝi trong
khu vӵc, tҥo nguӗn lӵc phát triӇQQăQJOѭӧng tái
tҥRĈӗng thӡi, dӵa theo nghiên cӭXWUѭӟc cӫa
Oluoch và cӝng sӵ (2021), mô hình nghiên cӭu
ÿLӅu chӍQKYjÿӅ xuҩWQKѭVDX
ܴܧ௜௧ ൌ ߚ଴൅ ߚଵܨܦܫ௜௧ ൅ ߚଶܱܶ௜௧ ൅ߚଷܩܦܲ௜௧
൅ߚସܱܷܴܶ௜௧ ൅ ߝ௜௧
HӋ sӕ hӗi quy cӫa FDI mang dҩXGѭѫQJ
ÿLӅu này là phù hӧp vӟi nghiên cӭu cӫa Dossou
và cӝng sӵ (2023) cho rҵng vӕQÿҫXWѭWUӵc tiӃp
QѭӟFQJRjLFyWiFÿӝng tích cӵFÿӃn phát triӇn
QăQJOѭӧng tái tҥo.
HӋ sӕ hӗi quy cӫa TO mang dҩX GѭѫQJ
ÿLӅu này phù hӧp vӟi nghiên cӭu cӫa Zhang và
cӝng sӵ (2021).
HӋ sӕ hӗi quy cӫa GDP mang dҩXGѭѫQJ
phù hӧp vӟi nghiên cӭu cӫa Oluoch và cӝng sӵ
(2021).
HӋ sӕ hӗi quy cӫa TOUR mang dҩXGѭѫQJ
ÿLӅu này phù hӧp vӟi nhұQÿӏnh cӫa Ben Jebli
và cӝng sӵ (2019) cho rҵng du lӏch có mӕi quan
hӋ hai chiӅu vӟi phát triӇQQăQJOѭӧng tái tҥo.
Riojas-Díaz và cӝng sӵ (2022) còn cho rҵng
phát triӇn du lӏch gҳn liӅn vӟLWLrXGQJQăQJ
Oѭӧng tái tҥo có thӇ giúp phát triӇn kinh tӃ ӣ
mӭc cao.
3KѭѫQJSKiSSKkQWtFKÿӏQKOѭӧQJÿѭӧc sӱ
dөng trong nghiên cӭX Qj\ Ĉҫu tiên, nghiên
cӭu sӱ dөQJ SKkQ WtFK WKHR EuQK SKѭѫQJ tӕi
thiӇu 2/6 WiF ÿӝng cӕ ÿӏnh (FEM) và tác
ÿӝng ngүu nhiên (REM). 6DXÿy QJKLrQFӭu
thӵc hiӋn kiӇPÿӏnh F nhҵm lӵa chӑn giӳa OLS
và FEM, kiӇPÿӏnh Hausman nhҵm lӵa chӑn
giӳD)(0Yj5(0.KLFyWUѭӡng hӧp khuyӃt
tұWQKѭSKѭѫQJVDLWKD\ÿәi hoһc tӵ WѭѫQJTXDQ
nghiên cӭu dùng hӗLTX\)*/6QKѭÿmÿѭӧc
khҷQJÿӏnh bӣi. Tawfik và cӝng sӵ ÿӕi
vӟi dӳ liӋu bҧng.
Do các quӕc gia trong khu vӵFĈ{QJ1DP
Á có mӕi quan hӋ gҳn bó vӟi nhau chһt chӁ, và
ÿӅu là thành viên nҵm trong HiӋp hӝi các quӕc
JLDĈ{QJ1DPÈ(ASEAN) hoһc tham gia vào
CӝQJÿӗng kinh tӃ ASEAN (AEC), nên nghiên
cӭu thӵc hiӋQÿiQKJLiPӕi quan hӋ phө thuӝc
giӳa các quӕc gia thông qua kiӇPÿӏnh PCSE.
Ĉӗng thӡi kӃt quҧ kiӇPÿӏQKQj\OjFѫVӣ bә
sung thêm kӃt quҧ cӫa nghiên cӭu.
3. KӂT QUҦ VÀ THҦO LUҰN
Thӕng kê mô tҧ tҥi Bҧng 1 cho biӃt tiêu
GQJQăQJOѭӧng tái tҥo tҥi khu vӵFĈ{QJ1DP
È ÿҥt mӭc khá thҩp, chӍ ÿҥt bình quân vào
khoҧng 22.75% trong tәng nhu cҫXQăQJOѭӧng,
WURQJÿyFy6LQJDSRUHJҫQQKѭNK{QJFyQJXӗn
QăQJOѭӧng tái tҥo. VӅ thu hút vӕQÿҫXWѭWUӵc
tiӃSQѭӟc ngoài, chӍ sӕ Qj\ÿҥt bình quân 5.67%
GDP và là mӭFWѭѫQJÿӕLFDRÿӗng thӡLÿӝ mӣ
WKѭѫQJPҥLÿҥt bình quân ӣ mӭc cao 150.07%
GDP, cho thҩy mӭFÿӝ mӣ cӱa cao vӅ WKѭѫQJ
mҥLYjÿҫXWѭWҥi khu vӵFĈ{QJ1DPÈ9Ӆ
GDP, chӍ sӕ Qj\ ÿҥt bình quân 10332.71
86'QJѭӡLQăPWX\Yұy Singapore có mӭc thu
nhұp rҩt cao so vӟi phҫn còn lҥi cӫa khu vӵc.
Bҧng 1. Thӕng kê mô tҧ
Variable Mean Std.
Dev.
Min Max
RE 22.75056 17.20942 .33 64.88
FDI 5.676642 7.046097 -2.75744 32.69117
TO 150.0765 103.0933 32.97218 437.3267
01-2025
74