Chiêng đồng - một nhac cụ truyền thống lâu đời

ụ

ồ

ề

Chiêng đ ng - m t nhac c truy n th ng ố ộ lâu đ iờ

ọ ồ ồ ấ n ở ướ ừ ấ ụ ồ ươ ạ ổ ế c ta t ố ờ ổ ồ ọ ườ ạ ắ i đánh ờ ư ữ ừ ế ấ ỗ ứ ữ ở i đánh chiêng ụ ữ ứ ặ ỏ ở i đánh chiêng là nh ng ng ầ đây m c váy có v t t a ra hai bên, ch ng t ạ ỏ ườ ụ ữ ổ ộ ề ườ ữ . Chiêng đ ng (hay còn g i là c ng) là lo i nh c khí r t thông d ng th i Hùng V ng, chiêng đ ng đã đ nh Ng c Lũ, Hoàng H ... cách đây g n ba nghìn năm có kh c hình ng nh ng nhà sàn th p mái, hình vòng cung, m i dàn có t tám đ n m i chiêng. Ng ườ chiêng đ ng gi a hai dàn chiêng, hai tay c m hai dùi đánh chiêng treo ng ườ nh ng ng ữ ph n r t quan tr ng trong lĩnh v c âm nh c và ca múa lúc b y gi ự ụ ữ ấ r t lâu đ i. Vào ạ ấ c ph bi n trong dân gian. Trên các tr ng đ ng c nh t ượ i đánh chiêng trong ầ ườ hai bên. Đáng chú ý là ạ đó là m t ph n . Bên c nh i ph n th i khèn, hát múa... Đi u đó nói lên vai trò ờ ạ ấ ọ

ng ệ ổ ế Ơở ấ ề ườ c ta hi n nay hãy còn s d ng chiêng r t ph bi n. ử ụ ớ ố i Kinh chiêng đình đám ễ ể ặ ị ứ ạ mi n B c n n ườ ộ ở ướ c dùng riêng ho c đi kèm v i tr ng cái dùng đi m nh p trong nghi l c cách m ng Tháng Tám, vùng B c Ninh còn có câu ca ca t ng ba th nh c khí ắ ạ ạ ụ ờ c ta: tr ng Ch , ố ướ ớ ở ứ ế ề ắ ữ ộ ư ờ Nhi u dân t c ng ch đ th ỉ ượ ngày x a. Tr ướ ư l n có ti ng vùng này, và cũng là nh ng th nh c khí l n ở ớ chiêng Chõ, mõ Phù L u (làng Ch thu c huy n Yên Phong, làng Chõ và làng Phù L u thu c ộ ệ huy n T S n, t nh B c Ninh cũ, nay là t nh Hà B c). ừ ơ ư ắ ệ ắ ỉ ỉ

i M ng và các dân t c Tây Nguyên th ớ ườ ườ ộ ề ườ ế ớ ườ ợ ủ ẫ i Kinh, ng ỏ ư ượ ở ữ ế ộ ủ ể ả ộ ồ ng dùng chiêng c b g m ồ c đ , các chiêng đ ng ư ậ năm chi c tr lên. Có b chiêng ộ ừ tr m đ n cao, ch y u dùng trong ừ ầ ừ ệ đ ấ ỏ ế ề ủ ế ạ ẫ ế ườ ệ ơ ữ ượ c ấ th i Hùng V ng. Lý thú h n n a là trong các ngày h i c a đ ng bào ồ ừ ờ ộ ủ ữ ơ ố ế i đánh chiêng cũng là ph n . Khác v i ng nhi u chi c l n nh khác nhau. Hi n nay, chúng ta v n ch a t p h p đ ệ theo b c a nó, nh ng nh ng dàn chiêng ít nh t cũng có t dùng đ đánh giai đi u. Có b dùng đ m t nh đ n to, t ộ ệ các ngày h i hè vui ch i. R t đáng chú ý là nhi u dàn chiêng M ng hi n đ i v n còn gi ộ đ b tám chi c v n có t M ng, ng ườ ươ ụ ữ ủ ộ ườ

ữ ấ ầ ơ ở ộ ọ ồ ế ứ t cho vi c nghiên c u ệ Nh ng b chiêng, c ng có đinh âm là nh ng c s quan tr ng r t c n thi hòa thanh c a ngành âm nh c Vi ữ t Nam. ủ ệ ạ

ồ ườ ứ ạ ộ ư ệ ả ỡ ộ i h i thúc gi c các chi n sĩ xông ra chi n đ u tiêu di t k thù. Vùng ệ ệ ng là th nh c khí dùng trong h i hè dân gian, nh ng cũng dùng làm hi u l nh ư p, v đê, v.v... Có khi chiêng ướ ấ ữ ợ ạ ồ ở Chiêng đ ng th trong làng xã khi có nh ng vi c h tr ng x y ra nh cháy, tr m c đ ng tr thành vũ khí l ệ ẻ Thanh Hóa còn truy n thuy t v chi n công l ch s c a Bà Tri u và câu ca dao: ệ ọ ụ ế ế ề ử ủ ế ị ế ệ ề

c r a bành con voi ủ ướ ử ể ẹ ố ng c i voi đánh c ng ! Ru con, con ng cho lành Đ m gánh n Mu n coi lên núi mà coi Coi bà Tri u t ưỡ ệ ướ ồ

ư ế ỷ ệ ủ ễ ở ủ ậ ộ ẻ ươ ố ậ ổ ố ồ ấ ệ ệ ườ ơ ố ẹ ườ V c T m Voi vùng Thanh Lanh, Ng c B i nay thu c xã Trung M huy n Bình xuyên t nh ị ữ c ượ ở ự ệ ắ ọ ộ ỹ ng. Trong phòng tr ng bày "các phong trào nông dân kh i nghĩa th k XVIII c a vi n B o tàng l ch ị ả ứ s có m t cái chiêng đ ng r t quý. Đó là cái chiêng c a nghĩa quân Nguy n Danh Ph ng (t c ử i b n phong ki n th i nát Lê Qu n H o) dùng làm hi u l nh chiêu t p và c vũ quân sĩ ch ng l ế ạ ọ ở Tr nh. Chiêng này có đ ng kính 56 cm, thành chiêng cao 9,5 cm. M t chiêng h i lõm xu ng, ặ ng kính 11,5 cm, núm chiêng cao 6,5 cm. Chiêng này tìm gi a chiêng có m t núm tròn d t đ ộ đ ộ ỉ Vĩnh Phú là khu căn c c a nghĩa quân Danh Ph ươ ứ ủ

ẻ ậ ậ ợ i h n m i nghìn ng ồ ứ ủ ọ ườ ộ ớ ng nghĩa quân t p h p quanh ti ng chiêng đ ng c a Qu n H o đã l n Đ u năm 1744, l c l ầ i. Nghĩa quân đã xây d ng khu căn c Ng c B i, Thanh Lanh m nh t ở ớ ơ ạ ơ chân núi Tam Đ o (Vĩnh Phú) và ki m soát m t vùng r ng l n g m ph n đông b c tr n S n ộ ự ượ ườ ả ế ự ộ ể ầ ắ ấ ớ ồ

ộ ấ ầ ng v i vùng đ t c a các t nh Vĩnh ấ ủ ươ ớ ỉ ạ ơ ắ ng đã ch ng l ng l n m nh và khu căn c r ng ứ ộ ớ ố i t p đoàn phong ki n ph n đ ng Lê Tr nh trong su t ả ạ ậ ươ ế ộ ố ị Tây, m t ph n tr n Thái Nguyên và Tuyên Quang (t ng đ ươ Phú, Hà S n Bình, Hà Tuyên và B c Thái ngày nay). V i l c l ớ ự ượ l n đó, Nguy n Danh Ph ễ ớ m i năm. ườ

ồ ễ ế ệ ng đã ngân vang trong nh ng ngày luy n ữ ủ ộ ươ ế ữ ệ ế ặ ắ ộ ừ ế ế ắ ợ ể ư ị ạ ế ươ ồ ỉ ệ ệ ế ế ọ ở ủ ể ạ ọ ị ủ ng sĩ c a ấ Ti ng chiêng đ ng c a nghĩa quân Nguy n Danh Ph t là nh ng h i chi n th ng. Có th nói, ti ng chiêng c a quân, trong các d p h i xuân, đ c bi ủ ị nghĩa quân đã tr thành ti ng nh c vui m ng, ca ng i chi n th ng. Nh ng vai trò c a chiêng ở i thì ti ng đ ng Thanh Lanh không ch có th . Theo truy n thuy t mà nhân dân đ a ph ế ng k l ề chiêng đ ng đã tr thành hi u l nh kêu g i quân sĩ ti n công khi quân phong ki n h Tr nh vây ế hãm. Ti ng chiêng thiêng liêng đã thôi thúc, gi c giã nghĩa quân làm ph n ch n t ấ ướ ụ Qu n H o trong h n m i năm. ồ ế ẻ ườ ậ ơ

ồ ộ ạ ạ ụ ộ ệ m y nghìn ừ ng đang t ng ừ ấ ươ ặ ấ ứ ư ơ ủ ứ ằ ả ồ ộ ồ ự ướ ứ ụ ể ệ ủ ự ể ố ộ Tóml c truy n t ng t i, chiêng đ ng là m t lo i nh c c gõ c a dân t c ta đã đ ủ ề ụ ượ ạ t là Đoàn ca nh c dân t c trung năm nay. Hi n nay, các đoàn văn công, đ c bi ệ ộ ạ b ổ c nghiên c u đ a c ng này lên sân kh u. V a qua, Ty văn hóa Hà S n Bình cũng đã t ừ ồ ch c "H i c ng mùa xuân" c a đ ng bào M ng nh m nghiên c u, c i biên đ phát huy tác ườ d ng tích c c c a lo i nh c c truy n th ng dân t c này, đ góp ph n vào vi c xây d ng n n ề c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi văn hóa, văn ngh m i c a n ầ t Nam. ạ ạ ệ ớ ủ ụ ướ ề ộ ủ ệ ộ