Chú khuyển trong ca dao tục ngữ Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:2

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chú khuyển trong ca dao tục ngữ Việt Nam không chỉ là một hình ảnh quen thuộc mà còn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa dân gian. Những câu ca dao và tục ngữ liên quan đến chó thường phản ánh sự trung thành, tình bạn và những giá trị đạo đức quý báu mà con người dành cho loài vật này. Qua từng câu chữ, hình ảnh chú khuyển hiện lên như một người bạn đồng hành, gắn bó với đời sống của người dân, đồng thời thể hiện tâm tư, tình cảm và triết lý sống. Bài viết này sẽ khám phá vai trò của chú khuyển trong ca dao tục ngữ Việt Nam, từ đó làm nổi bật mối quan hệ đặc biệt giữa con người và loài vật trong nền văn hóa Việt.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chú khuyển trong ca dao tục ngữ Việt Nam

82 NGUYỄN NGHĨA DÂN - NGUYỄN HANH "CHÚ KHUYÊN" TRONG ĐÁP CA DAO TỤC NCỮ VIỆT NAM VÊ Ịlă ii liirá Jâtt giỉtti NGUYỄN NGHĨA DÂNr) - NGUYỄN HANH( ** ) * ột anh bạn hỏi chúng tôi: “Hình như 2. Nói về tập tính của loài chó, từ đấy ca dao, tục ngữ nưổc ta nói nhiêu điều liên hệ đến tính tình của con người: 53/202 xấu hơn là điều tôt vê “chú khuyên”, một (26,3%). vật nuôi có ích lại có nhiều đặc tính đáng 3. Quan sát từ con chó để nói vê ca ngợi như lòng trung thành tuyệt đôi vối những kinh nghiệm sinh hoạt vật chất và chủ, sự cần mẫn trong việc giữ nhà, biết tinh thần của con người: 75/202 (37,1%). phân biệt người quen với kẻ lạ, trí thông Về nội dung các câu tục ngữ loại thứ minh hơn các loài vật khác, có thính giác nhất, chó bị xem như con vật có rấ t nhiều đặc biệt, khứu giác “siêu nhạy” giúp cho tính xấu. Liên hệ đê nói vê người có câu con người trong săn bắt, truy tìm kẻ gian, Làm người thì khó, làm chó thì dễ khá tổng bọn tội phạm... ?”. quát, còn nói cụ thể thì về tính tham lam có Chưa dám phản bác ý kiến nghe có vẻ câu Chó có chê cứt thì người mới chê tiền, cảm tính đó của bạn, chúng tôi làm một vê thói hay tranh giành, có câu Hục hặc việc đơn giản là thử thông kê trong các bộ như chó với mèo, vê thói ỷ lại thì Chó cậy sách lớn vê kho tàng ca dao và tục ngữ của gần nhà, gà cậy gần vườn. Câu Chó nhảy nước ta(l), tham khảo thêm một số từ điển bàn độc nói vê kẻ cơ hội chiếm địa vị cao, về tục ngữ, thành ngữ Việt Nam, kết quả câu Chó mặc váy lĩnh, Chó ghẻ có mỡ đằng hơi lạ là số ca dao nói vê con chó quá ít, chỉ đuôi chỉ kẻ không có đức, tài mà hợm hĩnh, hơn 10 lời, trong đó có cả những lời đồng kiêu kì, đua đòi, lô bịch. Câu Chó chực máu dao như “... Con chó khóc đứng khóc giác, Chó chực chuồng chồ chỉ kẻ cam lòng chờ đợi, kiếm chút lợi lộc bẩn thỉu. Những ngồi/Mẹ ơi đi chợ mua tôi đồng riềng”... và kẻ cơ hội, xui nguyên giục bị là những kẻ ngược lại, có hơn 200 câu tục ngữ (chưa kể Xuỵt chó bụi rậm, Quăng xương cho chó những thành ngữ như “Hỗn như chó”, “Láo cắn nhau. Người ăn nói thiếu chững chạc, như chó”, “Dữ như chó”... ) với những nội lúng búng thường được ví Nói như chó dung (nhất là nghĩa bóng) khác nhau. ngậm cám, Nói như chó ăn vụng bột, tật Trong sô 202 câu tục ngữ< ), chúng tôi thấy 2 nói dai bị lên án là Nói dai như chó nhai có thể phân thành ba loại lớn: giẻ rách. Thật tội nghiệp cho những chàng 1. Xem con chó là một biểu tượng xấu trai sống nhờ nhà vợ bị mỉa là Chó chui xa và lấy đó đê ví von, nói về những hiện gầm chạn... tượng tiêu cực của xã hội hoặc của con Vê' nội dung các câu tục ngữ loại thứ người: 74/202 câu (36,6%). hai, có thể phân biệt những câu tục ngữ về (*) Nhà giáo ưu tú, Chi hội VNDG Trường Đại học Sư phạm Hà Nội (**) TS Điện lực, nghi hưu tại Hà Nộ'
Hỏi đáp folklore 83 tập tính tô't của chó, thông kê cho thấy có trong tục ngữ, nhân dân ta nhìn rất rõ 28/202 câu (13,8%) trong đó có những câu những điều xấu của chó hơn là tính tốt của vê “chức năng” của chó như Chó giữ nhà, nó? Khác vổi các vật nuôi khác như con gà, gà gáy sáng, những câu vê' trí nhó của chó con ngựa, đặc biệt là con trâu được ca ngợi như Lạc đàng nắm đuôi chó, lạc ngõ nắm trong ca dao — loại có nội dung trữ tình — thê đuôi trâu. Từ cách nằm của chó, con người con chó chẳng được một “lời khen” trong ca răn dạy nhau suy nghĩ cho kĩ trước khi nói dao! Tục ngữ là thể loại với nội dung “lí Chó ba khoanh mới năm, người ba năm tính” lại nói nhiều vê những tập tính của mới nói... Vê tập tính xấu của chó, thông kê con chó với hơn 100/202 câu tục ngữ nói điều cho thấy có 25/202 câu (12,3%) với nhiều xấu của con chó. Điều này cho phép chúng câu nói đến tính hung dữ của chó như Chó ta khẳng định nhận xét có vẻ cảm tính về dữ cắn càn, Hàm chó vó ngựa, đến bản “chú khuyển” nêu ở đầu bài này là đúng. năng của chó như Giậm giật như chó tháng 2. Tìm nguyên nhân tại sao có nhiêu bảy, đến bệnh dại của chó và được ngoa dụ tục ngữ nói vê điều xấu của con chó, có the vói người Chó mà điên dại có mùa INgười cho đây là quan niệm chưa đúng của ông mà điên dại không mùa không năm... bà ta ngày xưa bắt nguồn từ việc cho con Về nội dung các câu tục ngữ loại thứ chó là loài vật hung dữ, hay cắn người, ba, quan sát từ con chó, dân gian đã dúc mang bệnh dại, thường ăn bẩn. Thành kiến kết được nhiều kinh nghiệm về sinh hoạt đó được nhắc đi nhắc lại, xem là bản chất vật chất và tinh thần trong đời sông của xấu xa của con chó, làm mờ nhạt những con người. Đó có thể là kinh nghiệm xem tính tô't của con chó và được đúc kết trong thời tiết Ráng m ỡ gà thì gió, ráng mỡ chó nhiều nội dung vói những khía cạnh khác thì mưa, Chó khom lưng vãi cải, chó le lãi nhau trong tục ngữ nói về con chó. vãi mè (Thời tiết lạnh vãi cải, thời tiết đầu 3. Thật là bất công đôi với “chú hè, nóng, chó le lưỡi, vãi vừng), Bán gà khuyên” nếu cứ giữ mãi quan niệm nêu tránh trời gió, bán chó tránh trời mưa. Đó trên. Ngày nay, trên thê giới (có thê từ lâu, là cách chọn chó để nuôi như Chó khôn tứ theo quan niệm của nhiều dân tộc) người ta túc huyền đề/ Tai thì hơi cúp, đuôi thì hơi rấ t quý “chú khuyển” và jđô'i xử khá văn cong; Khoang cổ, lô đuôi, hại chủ nhà rồi minh vối “chú” như nhà máy sản xuất thức thịt chó là món ăn đặc sản đến mức Sông ăn riêng cho chó, có tiệm may trang phục trên đời ăn miếng dồi chó, chết về âm phủ cho chó, có dịch vụ tắm rửa cho chó, có biết có hay không hoặc Chó già, gà non; Gà bệnh viện cho chó, thậm chí còn có những lọt giậu, chó sáu bát... v ề kinh nghiệm câu lạc bộ để “tìm bạn tình” cho chó. Những trong ứng xử, giao tiếp bởi chó là loài vật chú chó nào lập nhiều thành tích trong dữ, hay cắn nên người phải dè chừng đừng truy tìm tội phạm còn được thưởng cả để Chó dữ mất láng giềng. Chó dữ được ví huân chương nữa. Thiết tưởng, ngày nay, với bọn gian ác cho nên bọn ấy mà chết quan niệm của chúng ta về “chú khuyên" cũng như chó chết và Chó chết hết cắn hay cũng nên đổi mới để hội nhập với thê giởi Chó chết hết chuyện... văn minh. Trong thực tế, ở nước ta cũng Qua thông kê về ca dao, tục ngữ nói về đã có những cơ sở dân sự về sản xuất thức “chú khuyển” trên đây, có thể rút ra mây ăn cho chó, tiêm phòng dại cho chó, huấn nhận xét: luyện chó làm xiếc, trong quân sự cũng có 1. Theo quan niệm của nhân dân ta, nhiều cơ sở huấn luyện chó nghiệp vụ và đã con chó có một sô' tính tốt nhưng tại sao (Xem tiếp trang 81)