Chuyên đề Quản lý nhà nước về kinh tế

Chuyên (cid:1)(cid:2)

QU(cid:1)N LÝ NHÀ N(cid:2)(cid:3)C V(cid:4) KINH T(cid:5) A. NH(cid:1)NG V(cid:2)N (cid:3)(cid:4) LÝ LU(cid:5)N CHUNG V(cid:4) QU(cid:6)N LÝ NHÀ N(cid:7)(cid:8)C V(cid:4)

KINH T(cid:9)

1. NH(cid:1)NG (cid:3)(cid:10)C (cid:3)I(cid:11)M C(cid:12) B(cid:6)N C(cid:13)A N(cid:4)N KINH T(cid:9) TH(cid:14) TR(cid:7)(cid:15)NG

(cid:3)(cid:14)NH H(cid:7)(cid:8)NG XHCN VI(cid:16)T NAM

N(cid:17)n kinh t(cid:18) n(cid:19)(cid:20)c ta là n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN. N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN là m(cid:24)t ki(cid:25)u t(cid:26) ch(cid:27)c n(cid:17)n kinh t(cid:18) mà trong (cid:23)ó, s(cid:28) v(cid:29)n hành c(cid:30)a nó v(cid:31)a tuân theo nh ng nguyên t!c và quy lu(cid:29)t c(cid:30)a b"n thân h# th$ng kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, l%i v(cid:31)a b(cid:21) chi ph$i b&i nh ng nguyên t!c và nh ng quy lu(cid:29)t ph"n ánh b"n ch’t xã h(cid:24)i hoá-xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a. Do (cid:23)ó, n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN v(cid:31)a mang tính ch’t chung, ph(cid:26) bi(cid:18)n (cid:23)ó là “tính kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng” v(cid:31)a mang tính (cid:23))c thù (cid:23)ó là “tính (cid:23)(cid:21)nh hu(cid:20)ng XHCN”. 1- Kinh t(cid:6) th(cid:7) tr(cid:8)(cid:9)ng: 1.1. (cid:3)(cid:4)c tr(cid:5)ng c(cid:6)a kinh t(cid:7) th(cid:8) tr(cid:5)(cid:9)ng

a- Khái ni(cid:1)m kinh t(cid:2) th(cid:3) tr(cid:4)(cid:5)ng.

Kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng là n(cid:17)n kinh t(cid:18) v(cid:29)n hành theo c* ch(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, & (cid:23)ó th(cid:21)

tr(cid:19)(cid:22)ng quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) s"n xu’t và phân ph$i.

Kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng là m(cid:24)t ki(cid:25)u t(cid:26) ch(cid:27)c kinh t(cid:18), mà trong (cid:23)ó, cá nhân ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng và các nhà s"n xu’t-kinh doanh tác (cid:23)(cid:24)ng l+n nhau thông qua th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:25) xác (cid:23)(cid:21)nh nh ng v’n (cid:23)(cid:17) c* b"n c(cid:30)a t(cid:26) ch(cid:27)c kinh t(cid:18): s"n xu’t cái gì? s"n xu’t nh(cid:19) th(cid:18) nào? s"n xu’t cho ai? Trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh phân ph$i tài nguyên cho n(cid:17)n s"n xu’t xã h(cid:24)i.

b- (cid:6)(cid:7)c tr(cid:4)ng c(cid:8)a kinh t(cid:2) th(cid:3) tr(cid:4)(cid:5)ng.

- M(cid:24)t là, quá trình l(cid:19)u thông nh ng s"n ph,m v(cid:29)t ch’t và phi v(cid:29)t ch’t t(cid:31) s"n xu’t (cid:23)(cid:18)n tiêu dùng ph"i (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n ch(cid:30) y(cid:18)u b.ng ph(cid:19)*ng th(cid:27)c mua- bán.

S& d( có s(cid:28) luân chuy(cid:25)n v(cid:29)t ch’t trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) là do có s(cid:28) phân công chuyên môn hoá trong vi#c s"n xu’t ra s"n ph,m xã h(cid:24)i ngày càng cao, cho nên s"n ph,m tr(cid:19)(cid:20)c khi tr& thành h u ích trong (cid:23)(cid:22)i s$ng xã h(cid:24)i c/n (cid:23)(cid:19)-c gia công qua nhi(cid:17)u khâu chuy(cid:25)n ti(cid:18)p nhau. Bên c%nh (cid:23)ó, có nh ng ng(cid:19)(cid:22)i, có nh ng doanh nghi#p, có nh ng ngành, nh ng vùng s"n xu’t d(cid:19) th(cid:31)a s"n ph,m này nh(cid:19)ng l%i thi(cid:18)u nh ng s"n ph,m khác, do (cid:23)ó gi a chúng c0ng c/n có s(cid:28) trao (cid:23)(cid:26)i cho nhau.

http://www.taichinhungdung.vn

1

S(cid:28) luân chuy(cid:25)n v(cid:29)t ch’t trong quá trình s"n xu’t có th(cid:25) (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n b.ng nhi(cid:17)u cách: Luân chuy(cid:25)n n(cid:24)i b(cid:24), luân chuy(cid:25)n qua mua-bán. Trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, s"n ph,m (cid:23)(cid:19)-c s"n xu’t ra ch(cid:30) y(cid:18)u (cid:23)(cid:25) trao (cid:23)(cid:26)i thông qua th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng.

- Hai là: Ng(cid:19)(cid:22)i trao (cid:23)(cid:26)i hàng hoá ph"i có quy(cid:17)n t(cid:28) do nh’t (cid:23)(cid:21)nh khi tham

gia trao (cid:23)(cid:26)i trên th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng & ba m)t sau (cid:23)ây:

+ T(cid:28) do l(cid:28)a ch1n n(cid:24)i dung s"n xu’t và trao (cid:23)(cid:26)i

+ T(cid:31) do ch1n (cid:23)$i tác trao (cid:23)(cid:26)i

+ T(cid:28) do tho" thu(cid:29)n giá c" trao (cid:23)(cid:26)i

+ T(cid:28) do c%nh tranh

- Ba là: Ho%t (cid:23)(cid:24)ng mua bán (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n th(cid:19)(cid:22)ng xuyên r(cid:24)ng kh!p, trên c* s& m(cid:24)t k(cid:18)t c’u h% t/ng t$i thi(cid:25)u, (cid:23)(cid:30) (cid:23)(cid:25) vi#c mua-bán di2n ra (cid:23)(cid:19)-c thu(cid:29)n l-i, an toàn v(cid:20)i m(cid:24)t h# th$ng th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng ngày càng (cid:23)/y (cid:23)(cid:30).

- B$n là: Các (cid:23)$i tác ho%t (cid:23)(cid:24)ng trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:17)u theo (cid:23)u(cid:26)i l-i ích c(cid:30)a mình. L-i ích cá nhân là (cid:23)(cid:24)ng l(cid:28)c tr(cid:28)c ti(cid:18)p c(cid:30)a s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18).

- N3m là: T(cid:28) do c%nh tranh là thu(cid:24)c tính c(cid:30)a kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, là (cid:23)(cid:24)ng l(cid:28)c thúc (cid:23),y s(cid:28) ti(cid:18)n b(cid:24) kinh t(cid:18) và xã h(cid:24)i, nâng cao ch’t l(cid:19)-ng s"n ph,m hàng hoá và d(cid:21)ch v4, có l-i cho c" ng(cid:19)(cid:22)i s"n xu’t và ngj(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng.

- Sáu là: S(cid:28) v(cid:29)n (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các quy lu(cid:29)t khách quan c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng d+n d!t hành vi, thái (cid:23)(cid:24) (cid:27)ng x5 c(cid:30)a các ch(cid:30) th(cid:25) kinh t(cid:18) tham gia th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, nh(cid:22) (cid:23)ó hình thành m(cid:24)t tr(cid:29)t t(cid:28) nh’t (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng t(cid:31) s"n xu’t, l(cid:19)u thông, phân ph$i và tiêu dùng.

M(cid:24)t n(cid:17)n kinh t(cid:18) có (cid:23)(cid:19)-c nh ng (cid:23))c tr(cid:19)ng c* b"n trên (cid:23)ây (cid:23)(cid:19)-c g1i là n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng. Ngày nay, cùng v(cid:20)i s(cid:28) phát tri(cid:25)n m%nh m6 c(cid:30)a s(cid:27)c s"n xu’t trong t(cid:31)ng qu$c gia và s(cid:28) h(cid:24)i nh(cid:29)p kinh t(cid:18) mang tính toàn c/u (cid:23)ã t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n và kh" n3ng vô cùng to l(cid:20)n (cid:23)(cid:25) phát tri(cid:25)n n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23))t (cid:23)(cid:18)n trình (cid:23)(cid:24) cao-kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng hi#n (cid:23)%i.

Kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng hi#n (cid:23)%i là n(cid:17)n kinh t(cid:18) có (cid:23)/y (cid:23)(cid:30) các (cid:23))c tr(cid:19)ng c(cid:30)a m(cid:24)t

n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, (cid:23)7ng th(cid:22)i nó còn có các (cid:23))c tr(cid:19)ng sau (cid:23)ây:

- M(cid:24)t là, có s(cid:28) th$ng nh’t m4c tiêu kinh t(cid:18) v(cid:20)i các m4c tiêu chính tr(cid:21)-xã

h(cid:24)i.

- Hai là, có s(cid:28) qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, (cid:23))c tr(cid:19)ng này m(cid:20)i hình thành & các n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng trong vài th(cid:29)p k8 g/n (cid:23)ây, do nhu c/u không ch9 c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c-(cid:23)%i di#n cho l-i ích c(cid:30)a giai c’p c/m quy(cid:17)n, mà còn do nhu c/u c(cid:30)a chính các thành viên, nh ng ng(cid:19)(cid:22)i tham gia kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng.

http://www.taichinhungdung.vn

2

- Ba là, có s(cid:28) chi ph$i m%nh m6 c(cid:30)a phân công và h-p tác qu$c t(cid:18), t%o ra m(cid:24)t n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng mang tính qu$c t(cid:18). v(cid:19)-t ra kh:i biên gi(cid:20)i qu$c gia (cid:23)(cid:24)ng và m&, tham gia vào quá trình h(cid:24)i nh(cid:29)p kinh t(cid:18) qu$c t(cid:18). Quá trình h(cid:24)i nh(cid:29)p kinh t(cid:18) qu$c t(cid:18) gi a các qu$c gia (cid:23)ang di2n ra v(cid:20)i quy mô ngày càng l(cid:20)n, t$c (cid:23)(cid:24) ngày càng t3ng làm cho n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:18) gi(cid:20)i ngày càng tr& nên m(cid:24)t chính th(cid:25) th$ng nh’t, trong (cid:23)ó m;i qu$c gia là m(cid:24)t b(cid:24) ph(cid:29)n g!n bó h u c* v(cid:20)i các b(cid:24) ph(cid:29)n khác.

1.2. Các lo(cid:10)i kinh t(cid:7) th(cid:8) tr(cid:5)(cid:9)ng:

Tu< theo cách ti(cid:18)p c(cid:29)n, ng(cid:19)(cid:22)i ta có th(cid:25) phân lo%i kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng theo

các tiêu chí khác nhau:

- Theo trình (cid:23)(cid:24) phát tri(cid:25)n, có:

+ N(cid:17)n kinh t(cid:18) hàng hoá gi"n (cid:23)*n, kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng phát tri(cid:25)n & trình (cid:23)(cid:24)

th’p

+ N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng hi#n (cid:23)%i

- Theo hình th(cid:27)c hàng hóa, có:

+ N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng v(cid:20)i hàng hoá truy(cid:17)n th$ng: Th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng l(cid:19)*ng

th(cid:28)c, s!t thép, x3ng d/u…

+ N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng v(cid:20)i hàng hoá hi#n (cid:23)%i: Th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng v$n, th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng

s(cid:27)c lao (cid:23)(cid:24)ng, th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng công ngh#…

- Theo m(cid:27)c (cid:23)(cid:24) t(cid:28) do, có:

+ N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng t(cid:28) do c%nh tranh

+ N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng có (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c

+ N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng h;n h-p: K(cid:18)t h-p s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:20)i (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a “Bàn tay vô hình” là c* ch(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng

- Theo m(cid:27)c (cid:23)(cid:24) nhân v3n, nhân (cid:23)%o c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18)

+ N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng thu/n tuý kinh t(cid:18)

+ N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng xã h(cid:24)i

1.3. (cid:3)i(cid:2)u ki(cid:11)n ra (cid:1)(cid:9)i c(cid:6)a n(cid:2)n kinh t(cid:7) th(cid:8) tr(cid:5)(cid:9)ng

a.- Phân công lao (cid:1)(cid:12)ng xã h(cid:12)i.

Phân công lao (cid:23)(cid:24)ng xã h(cid:24)i là s(cid:28) chuyên môn hoá các ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t s"n ph,m ho)c d(cid:21)ch v4 theo ngành ho)c theolãnh th(cid:26). Do phâncông lao (cid:23)(cid:24)ng xã h(cid:24)i nên d+n (cid:23)(cid:18)n tình tr%ng v(cid:31)a thi(cid:18)u v(cid:31)a th(cid:31)a s"n ph,m xét trong ph%m vi & m(cid:24)t n(cid:19)(cid:20)c và gi a các n(cid:19)(cid:20)c c/n có s(cid:28) trao (cid:23)(cid:26)i (cid:23)(cid:25) cân b.ng.

b- S(cid:13) xu(cid:14)t hi(cid:11)n t(cid:5) h(cid:15)u v(cid:2) t(cid:5) li(cid:11)u s(cid:16)n xuát.

http://www.taichinhungdung.vn

3

1.4. Nh(cid:15)ng (cid:5)u th(cid:7) và khuy(cid:7)t t(cid:17)t c(cid:18) b(cid:16)n c(cid:6)a n(cid:2)n kinh t(cid:7) th(cid:8) tr(cid:5)(cid:9)ng

a- Nh(cid:15)ng (cid:5)u th(cid:7):

- T(cid:28) (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)áp (cid:27)ng nhu c/u, có th(cid:25) thanh toán (cid:23)(cid:19)-c c(cid:30)a xã h(cid:24)i m(cid:24)t cách

linh ho%t và h-p lý

- Có kh" n3ng huy (cid:23)(cid:24)ng t$i (cid:23)a m1i ti(cid:17)m n3ng c(cid:30)a xã h(cid:24)i

- T%o ra (cid:23)(cid:24)ng l(cid:28)c m%nh (cid:23)(cid:25) thúc (cid:23),y ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các doanh nghi#p (cid:23)%t hi#u qu" cao và thông qua phá s"n t%o ra c* ch(cid:18) (cid:23)ào th"i các doanh nghi#p y(cid:18)u kém.

- Ph"n (cid:27)ng nhanh, nh%y tr(cid:19)(cid:20)c các thay (cid:23)(cid:26)i c(cid:30)a nhu c/u xã h(cid:24)i và các (cid:23)i(cid:17)u

ki#n kinh t(cid:18) trong n(cid:19)(cid:20)c và th(cid:18) gi(cid:20)i.

- Bu(cid:24)c cácdoanh nghi#p ph"i th(cid:19)(cid:22)ng xuyên h1c h:i l+n nhau, h%n ch(cid:18) các

sai l/m trong kinh doanh di2n ra trong th(cid:22)i gian dài và trên các quy mô l(cid:20)n.

- T%o (cid:23)(cid:24)ng l(cid:28)c thúc (cid:23),y s(cid:28) phát tri(cid:25)n nhanh chóng c(cid:30)a khoa h1c-công

ngh#-k= thu(cid:29)t, n(cid:17)n kinh t(cid:18) n3ng (cid:23)(cid:24)ng và (cid:23)%t hi#u qu" cao.

b- Nh(cid:15)ng khuy(cid:7)t t(cid:17)t:

- (cid:3)(cid:24)ng l(cid:28)c l-i nhu(cid:29)n t%o ra môi tr(cid:19)(cid:22)ng thu(cid:29)n l-i d+n (cid:23)(cid:18)n nguy c* vi ph%m

pháp lu(cid:29)t, th(cid:19)*ng m%i hoá các giá tr(cid:21) (cid:23)%o (cid:23)(cid:27)c và (cid:23)(cid:22)i s$ng tinh th/n.

- S(cid:28) c%nh tranh không t(cid:26) ch(cid:27)c d+n (cid:23)(cid:18)n m’t cân (cid:23)$i v( mô, l%m phát, th’t

nghi#p, s(cid:28) phát tri(cid:25)n có tính chu k< c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18).

- S(cid:28) c%nh tranh d+n (cid:23)(cid:18)n (cid:23)(cid:24)c quy(cid:17)n làm h%n ch(cid:18) nghiêm tr1ng các (cid:19)u (cid:23)i(cid:25)m

c(cid:30)a kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng.

- T%o ra s(cid:28) b’t bình (cid:23)>ng, phân hoá giàu nghèo

- L-i ích chung dài h%n c(cid:30)a xã h(cid:24)i không (cid:23)(cid:19)-c ch3m lo

- Mang theo các t# n%n nh(cid:19) buôn gian bán l(cid:29)u, tham nh0ng

- Tài nguyên thiên nhiên và môi tr(cid:19)(cid:22)ng b(cid:21) tàn phá m(cid:24)t cách có h# th$ng,

nghiêm tr1ng và lan r(cid:24)ng.

- S"n sinh và d+n (cid:23)(cid:18)n các cu(cid:24)c chi(cid:18)n tranh kinh t(cid:18).

2- (cid:3)(cid:4)c tr(cid:5)ng ch(cid:6) y(cid:7)u c(cid:6)a kinh t(cid:7) th(cid:8) tr(cid:5)(cid:9)ng (cid:1)(cid:8)nh h(cid:5)(cid:19)ng XHCN (cid:20) Vi(cid:11)t

Nam

N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN & Vi#t Nam có các (cid:23))cc tr(cid:19)ng

sau (cid:23)ây:

2.1- V(cid:2) h(cid:11) th(cid:21)ng m(cid:22)c tiêu c(cid:6)a n(cid:2)n kinh t(cid:7) th(cid:8) tr(cid:5)(cid:9)ng (cid:1)(cid:8)nh h(cid:5)(cid:19)ng

XHCN.

http://www.taichinhungdung.vn

4

Tính (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN trong phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18)-xã h(cid:24)i quy (cid:23)(cid:21)nh quá trình phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng & n(cid:19)(cid:20)c ta là quá trình th(cid:28)c hi#n m4c tiêu phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18)-xã h(cid:24)i t(cid:26)ng quát “Dân giàu n(cid:19)(cid:20)c m%nh, xã h(cid:24)i công b.ng, dân ch(cid:30), v3n minh” c4 th(cid:25) là:

a-V(cid:2) m(cid:22)c tiêu kinh t(cid:7)-xã h(cid:12)i-v(cid:23)n hoá

- Làm cho dân giàu, mà n(cid:24)i dung c3n b"n c(cid:30)a dân giàu là m(cid:27)c bình quân (cid:23)óng góp GDP/(cid:23)/u ng(cid:19)(cid:22)i t3ng nhanh trong m(cid:24)t th(cid:22)i gian ng!n và kho"ng cách giàu nghèo trong xã h(cid:24)i ta ngày càng (cid:23)(cid:19)-c thu h?p.

- Làm cho n(cid:19)(cid:20)c m%nh th(cid:25) hi#n & m(cid:27)c (cid:23)óng góp to l(cid:20)n vào ngân sách qu$c gia, & s(cid:28) gia t3ng ngành kinh t(cid:18) m0i nh1n, & s(cid:28) s5 d4ng ti(cid:18)t ki#m, có hi#u qu" các ngu7n tài nguyên qu$c gia, & s(cid:28) b"o v# môi sinh, môi tr(cid:19)(cid:22)ng, t%o m1i (cid:23)i(cid:17)u ki#n cho khoa h1c, công ngh# phát tri(cid:25)n, & kh" n3ng thích (cid:27)ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) trong m1i tình hu$ng b’t tr!c.

- Làm cho xã h(cid:24)i công b.ng, v3n minh th(cid:25) hi#n & cách x5 lý các quan h# l-i ích ngay trong n(cid:24)i b(cid:24) kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)ó, & vi#c góp ph/n to l(cid:20)n vào vi#c gi"i quy(cid:18)t các v’n (cid:23)(cid:17) xã h(cid:24)i, & vi#c cung (cid:27)ng các hàng hoá và d(cid:21)ch v4 có giá tr(cid:21) không ch9 v(cid:17) kinh t(cid:17) mà còn có giá tr(cid:21) cao v(cid:17) v3n hoá.

b- V(cid:2) m(cid:22)c tiêu chính tr(cid:8)

Làm cho xã h(cid:24)i dân ch(cid:30), bi(cid:25)u hi#n & ch; dân ch(cid:30) hoá n(cid:17)n kinh t(cid:18), m1i ngu(cid:22)i, m1i thành ph/n kinh t(cid:18) có quy(cid:17)n tham gia vào ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18), vào s"n xu’t- kinh doanh, có quy(cid:17)n s& h u v(cid:17) tài s"n c(cid:30)a mình: quy(cid:17)n c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i s"n xu’t và tiêudùng (cid:23)(cid:19)-c b"o v(cid:17) trên c* s& pháp lu(cid:29)t c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

2.2. V(cid:2) ch(cid:7) (cid:1)(cid:12) s(cid:20) h(cid:15)u và thành ph(cid:24)n kinh t(cid:7).

N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN & Vi#t Nam có c’u trúc t(cid:31) nhi(cid:17)u lo%i hình, hình th(cid:27)c s& h u và nhi(cid:17)u thành ph/n kinh t(cid:18). S& h u toàn dân, s& h u t(cid:29)p th(cid:25) và s& h u t(cid:19) nhân. Trong (cid:23)ó: ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) s& h u công c(cid:24)ng (công h u) v(cid:17) t(cid:19) li#u s"n xu’t ch(cid:30) y(cid:18)u t(cid:31)ng b(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:19)-c xác l(cid:29)p và s6 chi(cid:18)m (cid:19)u th(cid:18) tuy#t (cid:23)$i khi CNXH (cid:23)(cid:19)-c xây d(cid:28)ng xong v(cid:17) c* b"n “ (V3n ki#n (cid:3)%i hô(cid:21) IX c(cid:30)a (cid:3)"ng, tr 96). “T(cid:31) các hinh th(cid:27)c s& h u (cid:23)ó hình thành nên nhi(cid:17)u thành ph/n kinh t(cid:18) v(cid:20)i nh ng hình th(cid:27)c t(cid:26) ch(cid:27)c kinh doanh (cid:23)a d%ng, (cid:23)an xen, h;n h-p. Các thành ph/n kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:17)u là b(cid:24) ph(cid:29)n c’u thành quan tr1ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN, cùng phát tri(cid:25)n lâu dài, h-p tác và c%nh tranh lành m%nh, trong (cid:23)ó kinh t(cid:18) nhà n(cid:19)(cid:20)c gi vai trò ch(cid:30) (cid:23)%o, kinh t(cid:18) nhà n(cid:19)(cid:20)c cùng v(cid:20)i kinh t(cid:18) t(cid:29)p th(cid:25) ngày càng tr& thành n(cid:17)n t"ng v ng ch!c c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân “(V3n ki#n (cid:3)%i h1c IX c(cid:30)a (cid:3)"ng, tr 87).

2.3. V(cid:2) c(cid:18) ch(cid:7) v(cid:17)n hành kinh t(cid:7)

C* ch(cid:18) v(cid:29)n hành n(cid:17)n kinh t(cid:18) tr(cid:19)(cid:20)c h(cid:18)t ph"i là c* ch(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o phân b(cid:26) h-p lý các l-i ích và ngu7n l(cid:28)c, kích thích phát tri(cid:25)n các ti(cid:17)m n3ng kinh

http://www.taichinhungdung.vn

5

doanh và các l(cid:28)c l(cid:19)-ng s"n xu’t, t3ng hi#u qu" và t3ng n3ng su’t lao (cid:23)(cid:24)ng xã h(cid:24)i. (cid:3)7ng th(cid:22)i, không th(cid:25) ph(cid:30) nh(cid:29)n vai trò c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c XHCN-(cid:23)%i di#n l-i ích chính (cid:23)áng c(cid:30)a nhân dân lao (cid:23)(cid:24)ng và xã h(cid:24)i th(cid:28)c hi#n vi#c qu"n lý v( mô (cid:23)$i v(cid:20)i kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng trên c* s& h1c t(cid:29)p, v(cid:29)n d4ng kinh nghi#m có ch1n l1c cách qu"n lý kinh t(cid:18) c(cid:30)a các n(cid:19)(cid:20)c t(cid:19) b"n ch(cid:30) ngh(a, (cid:23)i(cid:17)u ch9nh c* ch(cid:18) kinh t(cid:18). giáo d4c (cid:23)%o (cid:23)(cid:27)c kinh doanh phù h-p; th$ng nh’t (cid:23)i(cid:17)u hành, (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t và h(cid:19)(cid:20)ng d+n s(cid:28) v(cid:29)n hành n(cid:17)n kinh t(cid:18) c" n(cid:19)(cid:20)c theo (cid:23)úng m4c tiêu phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i.

2.4. V(cid:2) hình th(cid:25)c phân ph(cid:21)i.

Trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN có nhi(cid:17)u hình th(cid:27)c phân ph$i (cid:23)an xen, v(cid:31)a th(cid:28)c hi#n theo nguyên t’c phân ph$i c(cid:30)a kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng và nguyên t!c phân ph$i c(cid:30)a CNXH. Trong (cid:23)ó, các (cid:19)u tiên phân ph$i theo lao (cid:23)(cid:24)ng, theo v$n, theo tài n3ng và hi#u qu", (cid:23)7ng th(cid:22)i b"o (cid:23)"m s(cid:28) phân ph$i công b.ng và h%n ch(cid:18) b’t bình (cid:23)>ng xã h(cid:24)i. (cid:23)i(cid:17)u này v(cid:31)a khác v(cid:20)i phân ph$i theo t(cid:19) b"n c(cid:30)a kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng thông th(cid:19)(cid:22)ng, l%i v(cid:31)a khác v(cid:20)i phân ph$i theo lao (cid:23)(cid:24)ng mang tính bình quân trong CNXH c0.

2.5- V(cid:2) nguyên t(cid:26)c gi(cid:16)i quy(cid:7)t các m(cid:4)t, các m(cid:21)i quan h(cid:11) ch(cid:6) y(cid:7)u:

N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN ph"i k(cid:18)t h-p ngay t(cid:31) (cid:23)/u gi a l(cid:28)c l(cid:19)-ng s"n xu’t v(cid:20)i quan h# s"n xu’t, b"o (cid:23)"m gi"i phóng l(cid:28)c l(cid:19)-ng s"n xu’t, xây d(cid:28)ng l(cid:28)c l(cid:19)-ng s"n xu’t m(cid:20)i k(cid:18)t h-p v(cid:20)i c(cid:30)ng c$ và hoàn thi#n quan h# s"n xu’t, quan h# qu"n lý tiên ti(cid:18)n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng nh.m ph4c v4 cho phát tri(cid:25)n s"n xu’t và công nghi#p hoá-hi#n (cid:23)%i hoá, (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c; gi a phát tri(cid:25)n s"n xu’t v(cid:20)i t(cid:31)ng n(cid:19)(cid:20)c c"i thi#n và nâng cao (cid:23)(cid:22)i s$ng nhân dân, gi"i quy(cid:18)t v(cid:20)i các v’n (cid:23)(cid:17) xã h(cid:24)i và công b.ng xã h(cid:24)i, vi#c làm, nghèo (cid:23)ói, v’n (cid:23)(cid:17) b"o (cid:23)"m y t(cid:18) và giáo d4c, v’n (cid:23)(cid:17) ng3n ch)n các t# n%n xã h(cid:24)i; (cid:23)óng góp gi"i quy(cid:18)t t$t các nhi#m v4 chính tr(cid:21), xã h(cid:24)i, môi tr(cid:19)(cid:22)ng t%o s(cid:28) phát tri(cid:25)n b(cid:17)n v ng.

2.6. V(cid:2) tính c(cid:12)ng (cid:1)(cid:27)ng, tính dân t(cid:12)c:

Kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN mang tính c(cid:24)ng (cid:23)7ng cao theo truy(cid:17)n th$ng c(cid:30)a xã h(cid:24)i Vi#t Nam, phát tri(cid:25)n có s(cid:28) tham gia c(cid:30)a c(cid:24)ng (cid:23)7ng và có l-i ích c(cid:30)a c(cid:24)ng (cid:23)7ng, g!n bó máu thìt v(cid:20)i c(cid:24)ng (cid:23)7ng trên c* s& hài hoà l-i ích cá nhân và l-i ích c(cid:30)a c(cid:24)ng (cid:23)7ng, ch3m lo s(cid:28) làm giàu không ch9 chú tr1ng cho m(cid:24)t s$ ít ng(cid:19)(cid:22)i mà cho c" c(cid:24)ng (cid:23)7ng, h(cid:19)(cid:20)ng t(cid:20)i xây d(cid:28)ng m(cid:24)t c(cid:24)ng (cid:23)7ng xã h(cid:24)i giàu có, (cid:23)/y (cid:23)(cid:30) v(cid:17) v(cid:29)t ch’t, phong phú v(cid:17) tinh th/n, công b.ng, dân ch(cid:30), v3n minh, (cid:23)"m b"o cu(cid:24)c s$ng ’m no, h%nh phúc cho m1i ng(cid:19)(cid:22)i.

2.7. V(cid:2) quan h(cid:11) qu(cid:21)c t(cid:7)

Kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN d(cid:28)a vào s(cid:28) phát huy t$i (cid:23)a ngu7n l(cid:28)c trong n(cid:19)(cid:20)c và tri#t (cid:23)(cid:25) tranh th(cid:30) ngu7n l(cid:28)c ngoài n(cid:19)(cid:20)c theo ph(cid:19)*ng châm “K(cid:18)t h-p s(cid:27)c m%nh c(cid:30)a dân t(cid:24)c và s(cid:27)c m%nh c(cid:30)a th(cid:22)i (cid:23)%i” và s5 d4ng chúng m(cid:24)t cách h-p lý-(cid:23)%t hi#u qu" cao nh’t, (cid:23)(cid:25) phát tri(cid:25)n n(cid:17)n kinh t(cid:18) (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c v(cid:20)i t$c (cid:23)(cid:24) nhanh, hi#n (cid:23)%i và b(cid:17)n v ng.

http://www.taichinhungdung.vn

6

II- S(cid:13) c(cid:24)n thi(cid:7)t khách quan c(cid:6)a qu(cid:16)n lý nhà n(cid:5)(cid:19)c (cid:1)(cid:21)i v(cid:19)i n(cid:2)n kinh t(cid:7)

N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a & Vi#t Nam là n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng có (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t-n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)u(cid:22)ng có s(cid:28) qu"n lý v( mô c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c theo (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a. (cid:3)i(cid:17)u (cid:23)ó có ngh(a là, n(cid:17)n kinh t(cid:18) n(cid:19)(cid:20)c ta ch(cid:21)u s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng và ch(cid:21)u s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c (s(cid:28) qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c). S(cid:28) qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng theo (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a & Vi#t Nam là s(cid:28) c/n thi(cid:18)t khách quan, vì nh ng lý do sau (cid:23)ây:

Th(cid:27) nh’t, ph"i kh!c ph4c nh ng h%n ch(cid:18) c(cid:30)a vi#c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, b"o

(cid:23)"m th(cid:28)c hi#n m4c tiêu phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i (cid:23)ã (cid:23)(cid:17) ra.

S(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)$i v(cid:20)i s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) th(cid:29)t k< di#u nh(cid:19)ng v+n có nh ng h%n ch(cid:18) c4c b(cid:24). Ví d4 nh(cid:19) v(cid:17) m)t phát tri(cid:25)n hài hoà c(cid:30)a xã h(cid:24)i, thì b(cid:24)c l(cid:24) tính h%n ch(cid:18) s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng.

Th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng không ph"i là n*i có th(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c s(cid:28) hài hoà trong vi#c phân ph$i thu nh(cid:29)p xã h(cid:24)i, trong vi#c nâng cao ch’t l(cid:19)-ng cu(cid:24)c s$ng xã h(cid:24)i, trong vi#c phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i gi a các vùng… Cùng v(cid:20)i vi#c (cid:23)ó, th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng c0ng không kh!c ph4c nh ng khuy(cid:18)t t(cid:29)t c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, nh ng m)t trái c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)ã nêu & trên. T’t c" (cid:23)i(cid:17)u (cid:23)ó không phù h-p và c"n tr(cid:22) vi#c th(cid:28)c hi#n (cid:23)/y (cid:23)(cid:30) nh ng m4c tiêu phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18)-xã h(cid:24)i (cid:23)ã (cid:23)(cid:17) ra. Cho nên trong quá trình v(cid:29)n hành kinh t(cid:18), s(cid:28) qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng theo (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a là c/n thi(cid:18)t (cid:23)(cid:25) kh!c ph4c nh ng h%n ch(cid:18), b(cid:26) sung ch; h(cid:26)ng c(cid:30)a s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a trh(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, (cid:23)"m b"o m4c tiêu phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i. (cid:3)ó c0ng là th(cid:28)c hi#n nhi#m v4 hàng (cid:23)/u c(cid:30)a quàn lý nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18).

Th(cid:27) hai: B.ng quy(cid:17)n l(cid:28)c, chính sách và s(cid:27)c m%nh kinh t(cid:18) c(cid:30)a mình. Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i gi"i quy(cid:18)t nh ng mâu thu+n l-i ích kinh t(cid:18) ph$ bi(cid:18)n, th(cid:19)(cid:22)ng xuyên và c* b"n trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân.

Trong quá trình ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18), con ng(cid:19)(cid:22)i có m$i quan h# v(cid:20)i nhau. L-i ích kinh t(cid:18) là bi(cid:25)u hi#n c4 th(cid:25) c(cid:30)a m$i quan h# (cid:23)ó. M1i th(cid:27) mà con ng(cid:19)(cid:22)i ph’n (cid:23)’u (cid:23)(cid:17)n liên quan (cid:23)(cid:18)n l-i ích c(cid:30)a mình. Trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, m1i (cid:23)$i tác (cid:23)(cid:17)u h(cid:19)(cid:20)ng t(cid:20)i l-i ích kinh t(cid:18) riêng c(cid:30)a mình. Nh(cid:19)ng, kh$i l(cid:19)-ng kinh t(cid:18) thì có h%n và không th(cid:25) chia (cid:23)(cid:17)u cho m1i ng(cid:19)(cid:22)i, n(cid:18)u x,y ra s(cid:28) tranh giành v(cid:17) l-i ích và t(cid:31) (cid:23)ó phát sinh ra nh ng mâu thu+n v(cid:17) l-i ích. Trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng có nh ng lo%i mâu thu+n c* b"n sau (cid:23)ây:

- Mâu thu+n gi a các doanh nghi#p v(cid:20)i nhau trên th(cid:19)*ng tr(cid:19)(cid:22)ng.

- Mâu thu+n gi a ch(cid:30) và th- trong các doanh nghi#p

- Mâu thu+n gi a ng(cid:19)(cid:22)i s"n xu’t kinh doanh v(cid:20)i toàn th(cid:25) c(cid:24)ng (cid:23)7ng trong vi#c s5 d4ng tài nguyên và môi tr(cid:19)(cid:22)ng, không tính (cid:23)(cid:18)n l-i ích chung trong vi#c h1 cung (cid:27)ng nh ng hàng hoá và d(cid:21)ch v4 kém ch’t l(cid:19)-ng, (cid:23)e do% s(cid:27)c kho@ c(cid:24)ng

http://www.taichinhungdung.vn

7

(cid:23)7ng: trong vi#c xâm h%i tr(cid:29)t t(cid:28), an toàn xã h(cid:24)i, (cid:23)e do% an ninh qu$c gia vì ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a mình.

- Ngoài ra, còn nhi(cid:17)u mâu thu+n khác n a nh(cid:19) mâu thu+n v(cid:17) l-i ích kinh t(cid:18) gi a cá nhân; công dân v(cid:20)i Nhà n(cid:19)(cid:20)c, gi a các (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng v(cid:20)i nhau, gi a các ngành, các c’p v(cid:20)i nhau trong quá trình ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c.

- Nh ng mâu thu+n này có tính ph(cid:26) bi(cid:18)n, th(cid:19)(cid:22)ng xuyên và có tính c3n b"n vì liên quan (cid:23)(cid:18)n quy(cid:17)n l-i “v(cid:17) s$ng-ch(cid:18)t c(cid:30)a con ng(cid:19)(cid:22)i”. (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh kinh t(cid:18)-xã h(cid:24)i. Ch9 có nhà n(cid:19)(cid:20)c m(cid:20)i có th(cid:25) gi"i quy(cid:18)t (cid:23)(cid:19)-c các mâu thuãn (cid:23)ó, (cid:23)i(cid:17)u hoà l-i ích c(cid:30)a các bên.

- Th(cid:27) ba, tính khó kh3n ph(cid:27)c t%p c(cid:30)a s(cid:28) nghi#p kinh t(cid:18)

(cid:3)(cid:25) th(cid:28)c hi#n b’t k< m(cid:24)t ho%t (cid:23)(cid:24)ng nào c0ng ph"i gi"i (cid:23)áp các câu h:i: Có mu$n làm không? Có bi(cid:18)t làm không? Có ph(cid:19)*ng ti#n (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n không? Có hoàn c"nh (cid:23)(cid:25) làm không? Ngh(a là, c/n có nh ng (cid:23)i(cid:17)u ki#n ch(cid:30) quan và khách quan t(cid:19)*ng (cid:27)ng. Nói c4 th(cid:25) và (cid:23)(cid:25) hi(cid:25)u, làm kinh t(cid:18) nh’t là làm gi/u ph"i có ít nh’t các (cid:23)i(cid:17)u kiên: ý chí làm giàu, trí th(cid:27)c làm giàu, ph(cid:19)*ng ti#n s"n xu’t kinh doanh và môi tr(cid:19)(cid:22)ng kinh doanh. Không ph"i công dân nào c0ng có (cid:23)(cid:30) các (cid:23)i(cid:17)u ki#n trên (cid:23)(cid:25) ti(cid:18)n hành làm kinh t(cid:18), làm giàu. S(cid:28) can thi#p c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c r’t c/n thi(cid:18)t trong vi#c h; tr- công dân có nh ng (cid:23)i(cid:17)u ki#nc/n thi(cid:18)t th(cid:28)c hi#n s(cid:28) nghi#p kinh t(cid:18).

Th(cid:27) t(cid:19), tính giai c’p trong kinh t(cid:18) và b"n ch’t giai c’p c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c

Nhà n(cid:19)(cid:20)c hình thành t(cid:31) khi xã h(cid:24)i có giai c’p. Nhà n(cid:19)(cid:20)c bao gi(cid:31) c0ng (cid:23)%i di#n l-i ích c(cid:30)a giai c’p th$ng tr(cid:21) nh’t (cid:23)(cid:21)nh trong (cid:23)ó có l-i ích kinh t(cid:18). Nhà n(cid:19)(cid:20)c xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a Vi#t Nam (cid:23)%i di#n cho l-i ích dân t(cid:24)c và nhân dân, Nhà n(cid:19)(cid:20)c c(cid:30)a ta là nhà n(cid:19)(cid:20)c c(cid:30)a dân, do dân và vì dân. M4c tiêu phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i do Nhà n(cid:19)(cid:20)c ta xác (cid:23)(cid:21)nh và qu"n lý ch9 (cid:23)%o là nh.m cu$i cùng (cid:23)em l%i l-i ích v(cid:29)t ch’t và tinh th/n cho nhân dân. Tuy vây, trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) nhi(cid:17)u thành ph/n, m& c5a v(cid:20)i n(cid:19)(cid:20)c ngoài, không ph"i lúc nào l-i ích kinh t(cid:18) c(cid:30)a các bên c0ng luôn luôn nh’t trí. Vì v(cid:29)y, xu’t hi#n xu h(cid:19)(cid:20)ng v(cid:31)a h-p tác, v(cid:31)a (cid:23)’u tranh trong quá trình ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) trên các m)t quan h# s& h u, quan h# qu"n lý, quan h# phân ph$i.

Trong cu(cid:24)c (cid:23)’u tranh trên m)t tr(cid:29)n kinh t(cid:18). Nhà n(cid:19)(cid:20)c ta ph"i th(cid:25) hi#n b"n ch’t giai c’p c(cid:30)a mình (cid:23)(cid:25) b"o v# l-i ích c(cid:30)a dân t(cid:24)c và c(cid:30)a nhân dân ta. Ch9 có Nhà n(cid:19)(cid:20)c m(cid:20)i có th(cid:25) làm (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)i(cid:17)u (cid:23)ó. Nh(cid:19) v(cid:29)y là, trong quá trình phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18), Nhà n(cid:19)(cid:20)c ta (cid:23)ã th(cid:25) hi#n b"n ch’t giai c’p c(cid:30)a mình.

B$n lý do ch(cid:30) y(cid:18)u trên (cid:23)ây chính là s(cid:28) c/n thi(cid:18)t khách quan c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c

(cid:23)$i v(cid:20)i n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a & Vi#t Nam.

III- CÁC CH(cid:10)C N(cid:11)NG QU(cid:1)N LÝ KINH T(cid:5) C(cid:12)A NHÀ N(cid:2)(cid:3)C

1- (cid:3)(cid:8)nh h(cid:5)(cid:19)ng s(cid:13) phát tri(cid:28)n c(cid:6)a n(cid:2)n kinh t(cid:7)

http://www.taichinhungdung.vn

8

1.1 Khái ni(cid:11)m:

(cid:3)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) là xác (cid:23)(cid:21)nh con (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng và h(cid:19)(cid:20)ng s(cid:28) v(cid:29)n (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) nh.m (cid:23)%t (cid:23)(cid:18)n m(cid:24)t (cid:23)ích nh’t (cid:23)(cid:21)nh (g1i là m4c tiêu) c3n c(cid:27) vào (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m kinh t(cid:18), xã h(cid:24)i c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c trong t(cid:31)ng th(cid:22)i k< nh’t (cid:23)(cid:21)nh (cách (cid:23)i, b(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i c4 th(cid:25), trình t(cid:28) th(cid:22)i gian cho t(cid:31)ng b(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c m4c tiêu)

1.2- S(cid:13) c(cid:24)n thi(cid:7)t khách quan c(cid:6)a ch(cid:25)c n(cid:23)ng (cid:1)(cid:8)nh h(cid:5)(cid:19)ng phát tri(cid:28)n n(cid:2)n

kinh t(cid:7).

S(cid:28) v(cid:29)n hành c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng mang tính t(cid:28) phát v(cid:17) tính không xác (cid:23)(cid:21)nh r’t l(cid:20)n. Do (cid:23)ó Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i th(cid:28)c hi#n ch(cid:27)c n3ng, (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng phát tri(cid:25)n n(cid:17)n kinh t(cid:18) c(cid:30)a mình. (cid:3)i(cid:17)u này không ch9 c/n thi(cid:18)t (cid:23)$i v(cid:20)i s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) chung mà còn c/n thi(cid:18)t cho vi#c s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a các doanh nghi#p. (cid:3)i(cid:17)u này s6 t%o cho các c* s& s"n xu’t kinh doanh d(cid:28) (cid:23)oán (cid:23)(cid:19)-c s(cid:28) bi(cid:18)n (cid:23)(cid:26)i c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, t(cid:31) (cid:23)ó n!m l’y c* h(cid:24)i trong s"n xu’t kinh doanh c0ng nh(cid:19) l(cid:19)(cid:22)ng tr(cid:19)(cid:20)c nh ng b’t l-i có th(cid:25) x,y ra, h%n ch(cid:18) nh ng b’t l-i có th(cid:25) x,y ra trong c* ch(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, kh!c ph4c nh ng ngành phát tri(cid:25)n t(cid:28) phát không phù h-p v(cid:20)i l-i ích xã h(cid:24)i, (cid:23),y m%nh nh ng ngành m0i nh1n.

1.3. Ph(cid:10)m vi (cid:1)(cid:8)nh h(cid:5)(cid:19)ng phát tri(cid:28)n n(cid:2)n kinh t(cid:7) bao g(cid:27)m:

- Toàn b(cid:24) n(cid:17)n kinh t(cid:18)

- Các ngành kinh t(cid:18)

- Các vùng kinh t(cid:18)

- Các thành ph/n kinh t(cid:18)

Nhà n(cid:19)(cid:20)c không có ch(cid:27)c n3ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng phát tri(cid:25)n cho t(cid:31)ng doanh nghi#p ngoài nhà n(cid:19)(cid:20)c mà c3n c(cid:27) vào (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng phát tri(cid:25)n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18), các doanh nghi#p t(cid:28) xác (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng phát tri(cid:25)n c(cid:30)a mình.

1.4. N(cid:12)i dung (cid:1)(cid:8)nh h(cid:5)(cid:19)ng phát tri(cid:28)n n(cid:2)n kinh t(cid:7)

Ch(cid:27)c n3ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng có th(cid:25) khái quát thành nh ng n(cid:24)i dung ch(cid:30) y(cid:18)u sau (cid:23)ây:

- Xác (cid:23)(cid:21)nh m4c tiêu chung dài h%n. M4c tiêu này là cái (cid:23)ích trong m(cid:24)t t(cid:19)*ng

lai xa, có th(cid:25) vài ch4c n3m ho)c xa h*n.

- Xác (cid:23)(cid:21)nh m4c tiêu trong t(cid:31)ng th(cid:22)i k< (có th(cid:25) là 10, 15, 20 n3m) (cid:23)(cid:19)-c xác (cid:23)(cid:21)nh trong chi(cid:18)n l(cid:19)-c phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i và (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) hi#n trong k(cid:18) ho%ch 5 n3m, k(cid:18) ho%ch 3 n3m, k(cid:18) ho%ch hàng n3m.

- Xác (cid:23)(cid:21)nh th(cid:27) t(cid:28) (cid:19)u tiên các m4c tiêu

- Xác (cid:23)(cid:21)nh các gi"i pháp (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c m4c tiêu

1.5. Công c(cid:22) th(cid:28) hi(cid:11)n ch(cid:25)c n(cid:23)ng c(cid:6)a Nhà n(cid:5)(cid:19)c v(cid:2) (cid:1)(cid:8)nh h(cid:5)(cid:19)ng phát tri(cid:28)n kinh t(cid:7)

http://www.taichinhungdung.vn

9

- Chi(cid:18)n l(cid:19)-c phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i

- Quy ho%ch t(cid:26)ng th(cid:25) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i

- K(cid:18) ho%ch phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i (dài h%n, trung h%n, ng!n h%n)

- Các ch(cid:19)*ng trình m4c tiêu phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i

- Các d(cid:28) án (cid:19)u tiên phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i

- Các chi(cid:18)n l(cid:19)-c, quy ho%ch, k(cid:18) ho%ch, ch(cid:19)*ng trình d(cid:28) án phát tri(cid:25)n c0ng

dùng cho vi#c (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng phát tri(cid:25)n các ngành, các vùng lãnh th(cid:26).

1.6. Nhi(cid:11)m v(cid:22) c(cid:6)a Nhà n(cid:5)(cid:19)c (cid:1)(cid:28) th(cid:13)c hi(cid:11)n ch(cid:25)c n(cid:23)ng (cid:1)(cid:8)nh h(cid:5)(cid:19)ng

phát tri(cid:28)n.

Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i ti(cid:18)n hành các công vi#c sau:

- Phân tích (cid:23)ánh giá th(cid:28)c tr%ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) hiên nay, nh ng nhân t$ trong n(cid:19)(cid:20)c và qu$c t(cid:18) có "nh h(cid:19)&ng (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) phát tri(cid:25)n hi#n t%i và t(cid:19)*ng lai c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) n(cid:19)(cid:20)c nhà.

- D(cid:28) báo phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18)

- Ho%ch (cid:23)(cid:21)nh phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18), bao g7m:

+ Xây d(cid:28)ng (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng l$i phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18)-xã h(cid:24)i

+ Ho%ch (cid:23)(cid:21)nh chi(cid:18)n l(cid:19)-c phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18)-xã h(cid:24)i

+ Ho%ch (cid:23)(cid:21)nh chính sách phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18)-xã h(cid:24)i

+ Ho%ch (cid:23)(cid:21)nh phát tri(cid:25)n ngành, vùng, (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng

+ L(cid:29)p ch(cid:19)*ng trình m4c tiêu và d(cid:28) án (cid:23)(cid:25) phát tri(cid:25)n

2. T(cid:13)o l(cid:14)p môi tr(cid:8)(cid:9)ng cho s(cid:15) phát tri(cid:16)n kinh t(cid:6)

2.1. Khái ni(cid:11)m v(cid:2) môi tr(cid:5)(cid:9)ng cho s(cid:13) phát tri(cid:28)n kinh t(cid:7)

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) là t(cid:29)p h-p các y(cid:18)u t$, các (cid:23)i(cid:17)u ki#n t%o nên khung c"nh t7n t%i và phát tri(cid:25)n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18). nói cách khác, là t(cid:26)ng th(cid:25) các y(cid:18)u t$ và (cid:23)i(cid:17)u ki#n khách quan, ch(cid:30) quan; bên ngoài, bên trong; có m$i liên h# m(cid:29)t thi(cid:18)t v(cid:20)i nhau, "nh h(cid:19)&ng tr(cid:28)c ti(cid:18)p hay gián ti(cid:18)p (cid:23)(cid:18)n vi#c phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) và quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)(cid:18)n hi#u qu" kinh t(cid:18).

M(cid:24)t môi tr(cid:19)(cid:22)ng thu(cid:29)n l-i (cid:23)(cid:19)-c coi là b# phóng, là (cid:23)i(cid:25)m t(cid:28)a v ng ch!c cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) nói chung và cho ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t-kinh doanh c(cid:30)a các doanh nghi#p nói riêng; ng(cid:19)-c l%i, môi tr(cid:19)(cid:22)ng kinh doanh không thu(cid:29)n l-i không nh ng s6 kìm hãm, c"n tr& mà còn làm cho n(cid:17)n kinh t(cid:18) lâm vào tình tr%ng kh(cid:30)ng ho"ng, trì tr# và các doanh nghi#p r*i vào tình tr%ng phá s"n hàng lo%t.

http://www.taichinhungdung.vn

10

Vì v(cid:29)y, vi#c t%o l(cid:29)p môi tr(cid:19)(cid:22)ng cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) chung c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c và cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n s"n xu’t-kinh doanh c(cid:30)a doanh nghi#p là m(cid:24)t ch(cid:27)c n3ng qu"n lý kinh t(cid:18) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

2.2. Các lo(cid:10)i môi tr(cid:5)(cid:9)ng c(cid:24)n thi(cid:7)t cho s(cid:13) phát tri(cid:28)n c(cid:6)a n(cid:2)n kinh t(cid:7).

a- Môi tr(cid:5)(cid:9)ng kinh t(cid:7)

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng kinh t(cid:18) là m(cid:24)t b(cid:24) ph(cid:29)n c(cid:30)a môi tr(cid:19)(cid:22)ng v( mô. Môi tr(cid:19)(cid:22)ng kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:19)-c hi(cid:25)u là m(cid:24)t h# th$ng hoàn c"nh kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:19)-c c’u t%o nên b&i m(cid:24)t lo%t nhân t$ kinh t(cid:18). Các nhân t$ thu(cid:24)c v(cid:17) c/u nh(cid:19) s(cid:27)c mua c(cid:30)a xã h(cid:24)i và các nhân t$ thu(cid:24)c v(cid:17) cung nh(cid:19) s(cid:27)c cung c’p c(cid:30)a n(cid:17)n s"n xu’t xã h(cid:24)i có ý ngh(a quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)$i v(cid:20)i s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18).

- (cid:3)$i v(cid:20)i s(cid:27)c mua c(cid:30)a xã h(cid:24)i. Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i có:

+ Chính sách nâng cao thu nh(cid:29)p dân c(cid:19)

+ Chính sách giá c" h-p lý

+ Chính sách ti(cid:18)t ki#m và tín d4ng c/n thi(cid:18)t

+ Chính sách ti(cid:17)n t# (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh, tránh l%m phát

- (cid:3)$i v(cid:20)i s(cid:27)c cung c(cid:30)a xã h(cid:24)i, Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n ph"i có:

+ Chính sách h’p d+n (cid:23)$i v(cid:20)i (cid:23)/u t(cid:19) c(cid:30)a các doanh nhân trong n(cid:19)(cid:20)c và n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)(cid:25) phát tri(cid:18)n s"n xu’t kinh doanh

+ Chính sách (cid:23)/u t(cid:19) xây d(cid:28)ng c* s& h% t/ng k= thu(cid:29)t ph4c v4 cho xu’t kinh

doanh, giao l(cid:19)u hàng hoá.

Yêu c/u chung c3n b"n nh’t (cid:23)$i v(cid:20)i môi tr(cid:19)(cid:22)ng kinh t(cid:18) là (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh, (cid:23))c bi#t là

gía c" và ti(cid:17)n t#. Giá c" không leo thang, ti(cid:17)n t# không l%m phát l(cid:20)n.

b.- Môi tr(cid:5)(cid:9)ng pháp lý

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng pháp lý là t(cid:26)ng th(cid:25) các hoàn c"nh lu(cid:29)t (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c t%o ra (cid:23)(cid:25) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18), b!t bu(cid:24)c các ch(cid:30) th(cid:25) kinh t(cid:18) thu(cid:24)c các thành ph/n ho%t (cid:23)(cid:24)ng trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng ph"i tuân theo.

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng càng rõ ràng, chính xác, bình (cid:23)>ng càng t%o ra cho s(cid:28) ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh tránh sai ph%m, b"o v# quy(cid:17)n l-i chính (cid:23)áng c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i s"n xu’t và ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng.

Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n t%o ra môi tr(cid:19)(cid:22)ng pháp lý nh’t quán (cid:23)7ng b(cid:24) t(cid:31) vi#c xây d(cid:28)ng Hi(cid:18)n pháp, các Lu(cid:29)t và các v3n b"n du(cid:20)i lu(cid:29)t (cid:23)(cid:25) làm c3n c(cid:27) pháp lý cho m1i ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18). Do (cid:23)ó:

- (cid:3)(cid:19)(cid:22)ng l$i phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) c(cid:30)a (cid:3)"ng, các chính sách kinh t(cid:18) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c

ph"i (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) ch(cid:18) hoá.

http://www.taichinhungdung.vn

11

- Công tác l(cid:29)p pháp, l(cid:29)p quy, xây d(cid:28)ng các lu(cid:29)t kinh t(cid:18) c/n (cid:23)(cid:19)-c nhà n(cid:19)(cid:20)c ti(cid:18)p t4c ti(cid:18)n hành, hoàn thi#n các lu(cid:29)t kinh t(cid:18) (cid:23)ã ban hành, xây d(cid:28)ng và ban hành các lu(cid:29)t kinh t(cid:18) m(cid:20)i.

c- Môi tr(cid:5)(cid:9)ng chính tr(cid:8). Môi tr(cid:19)(cid:22)ng chính tr(cid:21) là t(cid:26) h-p các hoàn c"nh chính tr(cid:21), nó (cid:23)(cid:19)-c t%o b&i thái (cid:23)(cid:24) chính tr(cid:21) nhà n(cid:19)(cid:20)c và c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c chính tr(cid:21), t(cid:19)*ng quan gi a các t/ng l(cid:20)p trong xã h(cid:24)i, là s(cid:28) (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh chính tr(cid:21) (cid:23)(cid:25) phát tri(cid:25)n.

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng chính tr(cid:21) có "nh h(cid:19)(cid:20)ng l(cid:20)n (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) phát tri(cid:25)n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) và (cid:23)(cid:18)n ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a các doanh nghi#p. Do v(cid:29)y, Nhà n(cid:19)(cid:20)c ta ph"i t%o ra môi tr(cid:19)(cid:22)ng chính tr(cid:21) (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh, r(cid:24)ng m& cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18), t%o s(cid:28) thu(cid:29)n l-i t$i (cid:23)a cho phát tri(cid:25)n n(cid:17)n kinh t(cid:18) (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, và cho s(cid:28) ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t-kinh doanh c(cid:30)a các doanh nghi#p.

Vi#c t%o l(cid:29)p môi tr(cid:19)(cid:22)ng chính tr(cid:21) ph"i th(cid:28)c hi#n trên c* s& gi v ng (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p dân t(cid:24)c, th(cid:25) ch(cid:18) chính tr(cid:21) dân ch(cid:30), th(cid:25) ch(cid:18) kinh t(cid:18) có phù h-p (cid:23)$i v(cid:20)i kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, bình (cid:23)>ng (cid:23)$i v(cid:20)i m1i thành ph/n kinh t(cid:18), tôn vinh các doanh nhân, các t(cid:26) ch(cid:27)c, chính tr(cid:21) và xã h(cid:24)i, (cid:30)ng h(cid:24) doanh nhân làm giàu chính (cid:23)áng và b"o v# quy(cid:17)n l-i chính (cid:23)áng c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i lao (cid:23)(cid:24)ng.

d- Môi tr(cid:5)(cid:9)ng v(cid:23)n hoá-xã h(cid:12)i.

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng v3n hoá-xã h(cid:24)i có "nh h(cid:19)&ng r’t l(cid:20)n (cid:23)(cid:18)n vi#c phát tri(cid:25)n c(cid:30)a n(cid:17)n

kinh t(cid:18) nói chung, (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a các doanh nghi#p nói riêng.

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng v3n hoá là không gian v3n hoá (cid:23)(cid:19)-c t%o nên b&i các quan ni#m v(cid:17) giá tr(cid:21), n(cid:18)p s$ng, cách (cid:27)ng x5, tín ng(cid:19)Ang, h(cid:27)ng thú, ph(cid:19)*ng th(cid:27)c h1at (cid:23)(cid:24)ng, phong t4c t(cid:29)p quán và thói quen.

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng xã h(cid:24)i là t(cid:26)ng th(cid:25) các m$i quan h# gi a ng(cid:19)(cid:22)i v(cid:20)i ng(cid:19)(cid:22)i do lu(cid:29)t l#, các th(cid:25) ch(cid:18), các cam k(cid:18)t, các quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a c’p trên c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c, c(cid:30)a các cu(cid:24)c h1p c’p qu$c t(cid:18) và qu$c gia, c(cid:30)a các c* quan, làng xã, các t(cid:26) ch(cid:27)c tôn giáov.v…

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng v3n hoá-xã h(cid:24)i "nh h(cid:19)&ng (cid:23)(cid:18)n tâm lý, (cid:23)(cid:18)n thái (cid:23)(cid:24), (cid:23)(cid:18)n hành vi và

(cid:23)(cid:18)n s(cid:28) ham nu$n c(cid:30)a con ng(cid:19)(cid:22)i.

Trong quá trình phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) và phát tri(cid:25)n s"n xu’t kinh doanh luôn ph"i tính (cid:23)(cid:18)n môi tr(cid:19)(cid:22)ng v3n hoá-xã h(cid:24)i. Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i t%o ra môi tr(cid:19)(cid:22)ng v3n hoá-xã h(cid:24)i (cid:23)a d%ng; (cid:23)(cid:29)m (cid:23)à b"n s!c dân t(cid:24)c c(cid:30)a c" dân t(cid:24)c Vi#t Nam và c(cid:30)a riêng t(cid:31)ng dân t(cid:24)c s$ng trên lãnh th(cid:26) Vi#t Nam, quý tr1ng, gi gìn, phát huy v3n hoá truy(cid:17)n th$ng t$t (cid:23)?p và ti(cid:18)p thu n(cid:17)n v3n hoá hi#n (cid:23)%i m(cid:24)t cách phù h-p, tôn tr1ng và ti(cid:18)p thu tinh hoa c(cid:30)a n(cid:17)n v3n hoá th(cid:18) gi(cid:20)i, xây d(cid:28)ng n(cid:17)n v3n hoá m(cid:20)i thích (cid:27)ng v(cid:20)i s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) và s"n xu’t kinh doanh.

e- Môi tr(cid:5)(cid:9)ng sinh thái.

http://www.taichinhungdung.vn

12

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng sinh thái hi(cid:17)u m(cid:24)t cách thông th(cid:19)(cid:22)ng, là m(cid:24)t không gian bao g7m các y(cid:18)u t$, tr(cid:19)(cid:20)c h(cid:18)t là các y(cid:18)u t$ t(cid:28) nhiên, g!n k(cid:18)t v(cid:20)i nhau và t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n cho s(cid:28) s$ng c(cid:30)a con ng(cid:19)(cid:22)i và sinh v(cid:29)t. Chúng là nh ng (cid:23)i(cid:17)u ki#n (cid:23)/u tiên c/n ph"i có (cid:23)(cid:25) con ng(cid:19)(cid:22)i và sinh v(cid:29)t s$ng và d(cid:28)a vào chúng, con ng(cid:19)(cid:22)i m(cid:20)i ti(cid:18)n hành lao (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t (cid:23)(cid:25) t7n t%i và phát tri(cid:25)n nh(cid:19) không khí (cid:23)(cid:25) th&; n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) u$ng; (cid:23)’t (cid:23)(cid:25) xây d(cid:28)ng, tr7ng tr1t và ch3n nuôi; tài nguyên khoáng s"n làm nguyên li#u, ho)c nh ng th(cid:27) v(cid:29)t li#u (cid:23)(cid:25) ph4c v4 cu(cid:24)c s$ng hàng ngày, c"nh quan thiên nhiên (cid:23)(cid:25) h(cid:19)&ng ngo%n v.v…

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng sinh thái có "nh h(cid:19)&ng l(cid:20)n (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) phát tri(cid:25)n n(cid:17)n kinh t(cid:18) c(cid:30)a (cid:23)’t

n(cid:19)(cid:20)c và ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a doanh nghi#p.

Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i t%o ra môi tr(cid:19)(cid:22)ng sinh thái xanh, s%ch, (cid:23)?p, (cid:23)a d%ng sinh h1c, b(cid:17)n v ng (cid:23)(cid:25) b"o (cid:23)"m n(cid:17)n kinh t(cid:18) phát tri(cid:25)n b(cid:17)n v ng. Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i có bi#n pháp ch$ng ô nhi2m, ch$ng h(cid:30)y ho%i môi tr(cid:19)(cid:22)ng t(cid:28) nhiên sinh thái, c"nh quan thiên nhiên b.ng các bi#p pháp và các chính sách b"o v#, hoàn thi#n môi tr(cid:19)(cid:22)ng sinh thái.

f- Môi tr(cid:5)(cid:9)ng k(cid:29) thu(cid:17)t.

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng k= thu(cid:29)t là không gian khoa h1c công ngh# bao g7m các y(cid:18)u t$ v(cid:17) s$ l(cid:19)-ng, tính ch’t và trình (cid:23)(cid:24) c(cid:30)a các ngành khoa h1c công ngh#: v(cid:17) nghiên c(cid:27)u, (cid:27)ng d4ng các thành t(cid:28)u khoa h1c công ngh# vào s"n xu’t; v(cid:17) chuy(cid:25)n giao khoa h1c công ngh# v.v…

Ngày nay, khoa h1c công ngh# (cid:23)ã phát tri(cid:25)n v(cid:20)i t$c (cid:23)(cid:24) cao. Nh ng thành t(cid:28)u khoa h1c công ngh# trong nhi(cid:17)u l(nh v(cid:28)c (cid:23)ã xu’t hi#n. Ti(cid:18)n b(cid:24) khoa h1c công ngh# (cid:23)ã m& ra môi tr(cid:19)(cid:22)ng r(cid:24)ng l(cid:20)n cho nhu c/u c(cid:30)a con ng(cid:19)(cid:22)i. Chúng ta không th(cid:25) không tính (cid:23)(cid:18)n "nh h(cid:19)&ng c(cid:30)a khoa h1c công ngh# (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) phát tri(cid:25)n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) hi#n (cid:23)%i, (cid:23)(cid:18)n quá trình s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a các doanh nghi#p.

Nhà n(cid:19)(cid:20)c b.ng chính sách c(cid:30)a mình ph"i t%o ra m(cid:24)t môi tr(cid:19)(cid:22)ng k= thu(cid:29)t hi#n

(cid:23)%i, thích h-p, thi(cid:18)t th(cid:28)c ph4c v4 cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) n(cid:19)(cid:20)c ta.

g- Môi tr(cid:5)(cid:9)ng dân s(cid:21)

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng dân s$ là h# th$ng các y(cid:18)u t$ t%o thành không gian dân s$, bao g7m quy mô dân s$, c* c’u dân s$, s(cid:28) di chuy(cid:25)n dân s$, t$c (cid:23)(cid:24) gia t3ng dân s$ và ch’t l(cid:19)-ng dân s$. Môi tr(cid:19)(cid:22)ng dân s$ là m(cid:24)t trong nh ng môi tr(cid:19)(cid:22)ng phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18).

Trong quá trình phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18), con ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23)óng vai trò hai m)t:

- M(cid:24)t m)t là ng(cid:19)(cid:22)i h(cid:19)&ng th4 (ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng)

- M)t khác: Là ng(cid:19)(cid:22)i s"n xu’t, quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh quá trình bi(cid:18)n (cid:23)(cid:26)i và phát tri(cid:25)n s"n

xu’t, t(cid:27)c là cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18).

http://www.taichinhungdung.vn

13

Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i t%o ra m(cid:24)t môi tr(cid:19)(cid:22)ng dân s$ h-p lý cho phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) bao g7m các y(cid:18)u t$ s$ l(cid:19)-ng và ch’t l(cid:19)-ng dân s$, c* c’u dân s$. Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i có chính sách (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t s(cid:28) gia t3ng dân s$ v(cid:20)i t8 l# h-p lý, thích h-p v(cid:20)i t$c (cid:23)(cid:24) t3ng tr(cid:19)&ng kinh t(cid:18); nâng cao ch’t l(cid:19)-ng dân s$ trên c* s& nâng cao ch9 s$ H.D.I (Human development index) b$ trí dân c(cid:19) h-p lý gi a các vùng, (cid:23))c bi#t gi a (cid:23)ô th(cid:21) và nông thôn, phù h-p v(cid:20)i quá trình công ngh#ip hoá và hi#n (cid:23)%i hoá.

h- Môi tr(cid:5)(cid:9)ng qu(cid:21)c t(cid:7).

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng qu$c t(cid:18) là không gian kinh t(cid:18) có tính toàn c/u, bao g7m các y(cid:18)u t$ có liên quan (cid:23)(cid:18)n các ho%t (cid:23)(cid:24)ng qu$c t(cid:18), trong (cid:23)ó có ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) qu$c t(cid:18).

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng qu$c t(cid:18) là (cid:23)i(cid:17)u ki#n bên ngoài c(cid:30)a s(cid:28) phát tri(cid:25)n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c. Nó có th(cid:25) tác (cid:23)(cid:24)ng tích c(cid:28)c ho)c tiêu c(cid:28)c (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) phát tri(cid:25)n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18), (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a các doanh nghi#p. (cid:3)i(cid:17)u (cid:23)ó tu< thu(cid:24)c và tính ch’t c(cid:30)a môi tr(cid:19)(cid:22)ng qu$c t(cid:18) thu(cid:29)n l-i hay không thuân l-i cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n.

Môi tr(cid:19)(cid:22)ng qu$c t(cid:18) c/n (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c t%o ra là môi tr(cid:19)(cid:22)ng hoà bình và quan h# qu$c t(cid:18) thu(cid:29)n l-i cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18). V(cid:20)i tính toán “Gi v ng môi tr(cid:19)(cid:22)ng hoà bình, phát tri(cid:25)n quan h# trên tinh th/n sBn sàng là b%n và là (cid:23)$i tác tin c(cid:29)y c(cid:30)a t’t c" các n(cid:19)(cid:20)c trong c(cid:24)ng (cid:23)7ng th(cid:18) gi(cid:20)i, ph’n (cid:23)’u vì hoà bình, (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p h-p tác và phát tri(cid:25)n “( trích “Nâng cao n3ng l(cid:28)c lãnh (cid:23)%o và s(cid:27)c chi(cid:18)n (cid:23)’u c(cid:30)a (cid:3)"ng, phát huy s(cid:27)c m%nh toàn dân t(cid:24)c, (cid:23),y m%nh s(cid:28) nghi#p (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i m(cid:24)t cách toàn di#n và (cid:23)7ng b(cid:24)”. Phát tri(cid:25)n c(cid:30)a T(cid:26)ng Bí th(cid:19) Nông (cid:3)(cid:27)c m%nh, b(cid:18) m%c H(cid:24)i ngh(cid:21) l/n th(cid:27) 11 Ban ch’p hành TW khoá IX, Hà N(cid:24)i m(cid:20)i 26/2005, s$ 12916). Nhà n(cid:19)(cid:20)c ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng t%o môi tr(cid:19)(cid:22)ng hoà bình, ti(cid:18)p t4c m& r(cid:24)ng và t3ng c(cid:19)(cid:22)ng quan h# h u ngh(cid:21) và h-p tác cùng có l-i, th(cid:28)c hi#n có hi#u qu" quan h# h-p tác kinh t(cid:18) qu$c t(cid:18), t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n qu$c t(cid:18) thu(cid:29)n l-i h*n n a (cid:23)(cid:25) (cid:23),y m%nh phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i, gi v ng (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p, ch(cid:30) quy(cid:17)n, toàn v?n lãnh th(cid:26), b"o v# v ng ch!c T(cid:26) qu$c, (cid:23)7ng th(cid:22)i góp ph/n tích c(cid:28)c vào cu(cid:24)c (cid:23)’u tranh chung c(cid:30)a nhân dân th(cid:18) gi(cid:20)i vì hoà bình, (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p dân t(cid:24)c, dân ch(cid:30) và ti(cid:18)n b(cid:24) xã h(cid:24)i. C4 th(cid:25) tr(cid:19)(cid:20)c m!t, Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i th(cid:28)c hi#n (cid:23)/y (cid:23)(cid:30) các cam k(cid:18)t qu$c t(cid:18) trong (cid:23)ó có nh ng cam k(cid:18)t kinh t(cid:18), th(cid:28)c hi#n AFTA, tham gia t(cid:26) ch(cid:27)c WT0, m& r(cid:24)ng th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng xu’t nh(cid:29)p kh,u v(cid:20)i các n(cid:19)(cid:20)c EU, B!c M=, Nam M=, Châu Phi và các n(cid:19)(cid:20)c Châu á, Trung qu$c, Nh(cid:29)t b"n, (cid:2)n (cid:23)(cid:24) và các n(cid:19)(cid:20)c kh$i ASEAN và tranh th(cid:30) s(cid:28) tr- l(cid:28)c qu$c t(cid:18) cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18).

2.3. Nh(cid:15)ng (cid:1)i(cid:2)u nhà n(cid:5)(cid:19)c ph(cid:16)i làm (cid:1)(cid:28) t(cid:10)o l(cid:17)p các môi tr(cid:5)(cid:9)ng:

(cid:3)(cid:25) t%o l(cid:29)p các môi tr(cid:19)(cid:22)ng, Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n t(cid:29)p trung t$t các v’n (cid:23)(cid:17) sau:

- (cid:3)"m b"o s(cid:28) (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) chính tr(cid:21) và an ninh qu$c phòng, m& r(cid:24)ng quan h#

(cid:23)$i ngo%i, trong (cid:23)ó có quan h# kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i.

- Xây d(cid:28)ng và th(cid:28)c thi m(cid:24)t cách nh’t quán các chính sách kinh t(cid:18)-xã h(cid:24)i theo

h(cid:19)(cid:20)ng (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i và chính sách dân s$ h-p lý.

http://www.taichinhungdung.vn

14

- Xây d(cid:28)ng và không ng(cid:31)ng hoàn thi#n h# th$ng pháp lu(cid:29)t

- Xây d(cid:28)ng m(cid:20)i và nâng c’p c* s& h% t/ng, b"o (cid:23)"m (cid:23)i(cid:17)u ki#n c* b"n cho

ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) có hi#u qu": giao thông, (cid:23)i#n n(cid:19)(cid:20)c, thông tin, d(cid:28) tr qu$c gia.

- Xây d(cid:28)ng cho (cid:23)(cid:19)-c m(cid:24)t n(cid:17)n v3n hoá trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN trên c* s& gi v ng b"n s!c v3n hoá dân t(cid:24)c và th(cid:31)a k(cid:18) tinh hoa v3n hoá c(cid:30)a nhân lo%i.

- Xây d(cid:28)ng m(cid:24)t n(cid:17)n khoa h1c-k= thu(cid:29)t và công ngh# tiên ti(cid:18)n c/n thi(cid:18)t và phù h-p, (cid:23)áp (cid:27)ng yêu c/u c(cid:30)a s(cid:28) phát tri(cid:25)n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) và s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a các doanh nghi#p, c"i cách n(cid:17)n giáo d4c (cid:23)(cid:25) (cid:23)ào t%o ngu7n nhân l(cid:28)c có k= thu(cid:29)t và trí tu# ph4c v4 cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18).

- Xây d(cid:28)ng và th(cid:28)c thi chính sách và pháp lu(cid:29)t v(cid:17) b"o v# và s5 d4ngcó hi#u qu" tài nguyên thiên nhiên c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, b"o v# và hoàn thi#n môi tr(cid:19)(cid:22)ng t(cid:28) nhiên, sinh thái.

3. (cid:3)i(cid:2)u ti(cid:7)t s(cid:13) ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng c(cid:6)a nèn kinh t(cid:7).

3.1. Khái ni(cid:11)m.

Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t s(cid:28) ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) là nhà n(cid:19)(cid:20)c s5 d4ng quy(cid:17)n n3ng chi ph$i c(cid:30)a mình lên các hành vi kinh t(cid:18) c(cid:30)a các ch(cid:30) th(cid:25) trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, ng3n ch)n các tác (cid:23)(cid:24)ng tiêu c(cid:28)c (cid:23)(cid:18)n quá trình ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18), ràng bu(cid:24)c chúng ph"i tuân th(cid:30) các quy t!c ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) (cid:23)ã (cid:23)(cid:21)nh sBn nh.m b"o (cid:23)"m s(cid:28) phát tri(cid:25)n bình th(cid:19)(cid:22)ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18).

(cid:3)i(cid:17)u ti(cid:18)t s(cid:28) ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) và (cid:23)i(cid:17)u ch9nh s(cid:28) ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) là hai m)t c(cid:30)a m(cid:24)t quá trình phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18). Nh(cid:19)ng (cid:23)i(cid:17)u ch9nh không gi$ng v(cid:20)i (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t, (cid:23)i(cid:17)u ch9nh là s5a (cid:23)(cid:26)i l%i, s!p x(cid:18)p l%i cho (cid:23)úng, nh(cid:19) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh t$c (cid:23)(cid:24) phát tri(cid:25)n quá nóng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18); (cid:23)i(cid:17)u ch9nh l%i s(cid:28) b$ trí không h-p lý c(cid:30)a các nhà máy (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng, (cid:23)i(cid:17)u ch9nh th(cid:25) l# (cid:23)’u th/u, (cid:23)i(cid:17)u ch9nh c* c’u (cid:23)/u t(cid:19), (cid:23)i(cid:17)u ch9nh thang b(cid:29)c l(cid:19)*ng v.v…

3..2. S(cid:13) c(cid:24)n thi(cid:7)t khách quan ph(cid:16)i (cid:1)i(cid:2)u ti(cid:7)t s(cid:13) ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng c(cid:6)a n(cid:2)n kinh t(cid:7).

N(cid:17)n kinh t(cid:18) n(cid:19)(cid:20)c ta v(cid:29)n hành theo c* ch(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, có s(cid:28) qu"n lý v( mô c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. (cid:3)i(cid:17)u (cid:23)ó có ngh(a là n(cid:17)n kinh t(cid:18) c(cid:30)a chúng ta v(cid:31)a ch(cid:21)u s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, v(cid:31)a ch(cid:21)u s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c. M)c dù n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng có kh" n3ng t(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t các hành vi kinh t(cid:18), các ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) theo các quy lu(cid:29)t khách quan c(cid:30)a nó. Tuy v(cid:29)y, trên th(cid:28)c t(cid:18), có nh ng hành vi kinh t(cid:18), có nh ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) n.m ngoài s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a b"n thân th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng. Ch>ng h%n nh(cid:19) gian l(cid:29)n th(cid:19)*ng m%i, tr$n thu(cid:18), h; tr- ng(cid:19)(cid:22)i nghèo, các vùng khó kh3n, vùng sâu, vùng xa, cung c’p hàng hoá công (an ninh, qu$c phòng…)

H*n n a, quá trình phát tri(cid:25)n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) do ch(cid:21)u s(cid:28) tác (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a nhi(cid:17)u nhân t$ và các nhân t$ này l%i không (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh do nhi(cid:17)u nguyên nhân nh(cid:19) h# th$ng pháp lu(cid:29)t không hoàn thi#n, h# th$ng thôn tin kihi(cid:18)m khuy(cid:18)t, s(cid:28) l(cid:24)n x(cid:24)n c(cid:30)a

http://www.taichinhungdung.vn

15

nhân t$ (cid:23)(cid:24)c quy(cid:17)n s"n xu’t trên th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, s(cid:28) không (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a xã h(cid:24)i, di2n bi(cid:18)n và tai ho% b’t ng(cid:22) c(cid:30)a thiên nhiên, s(cid:28) sai l/m và b"o th(cid:30) c(cid:30)a các (cid:23)*n v(cid:21) kinh t(cid:18) trong vi#c tính toán cung c/u, tr(cid:19)(cid:20)c m!t, d(cid:28) (cid:23)oán thi(cid:18)u chính xác và xác (cid:23)(cid:21)nh sai l/m…d+n (cid:23)(cid:18)n hàng lo%t ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) không bình th(cid:19)(cid:22)ng. Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n ph"i (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t và có kh" n3ng (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t s(cid:28) ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a kinh t(cid:18) và nhà n(cid:19)(cid:20)c có quy(cid:17)n l(cid:28)c.

3.3. Nh(cid:15)ng n(cid:12)i dung (cid:1)i(cid:2)u ti(cid:7)t s(cid:13) ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng kinh t(cid:7) c(cid:6)a Nhà n(cid:5)(cid:19)c.

Câu h:i (cid:23))t ra là Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t s(cid:28) ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a kinh t(cid:18) trên nh ng l(nh v(cid:28)c nào? Nhìn chung, Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t s(cid:28) ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a kinh t(cid:18) th(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:19)-c bi(cid:25)u hi#n & s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t các m$i quan h# kinh t(cid:18), n*i di2n ra nhi(cid:17)u hi#n t(cid:19)-ng ph(cid:27)c t%p, mâu thu+n v(cid:17) yêu c/u, m4c tiêu phát tri(cid:25)n, v(cid:17) l-i ích kinh t(cid:18) v.v..

Chúng ta th’y Nhà n(cid:19)(cid:20)c th(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t quan h# cung c/u, (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t quan h# kinh t(cid:18) v( mô, quan h# lao (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t, quan h# phân ph$i l-i ích; quan h# phân b$ và s5 d4ng ngu7n l(cid:28)c v.v..

(cid:3)(cid:25) th(cid:28)c hi#n vi#c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t các quan h# l(cid:20)n trên, Nhà n(cid:19)(cid:20)c c0ng ti(cid:18)n hành (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t nh nt m)t c4 th(cid:25) nh(cid:19) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t tài chính, (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t giá c", (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t thu(cid:18), (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t lãi su’t, (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t thu nh(cid:29)p v.v..

C (cid:23)ây chúng ta ch9 xem xét s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c trên

nh ng quan h# ch(cid:30) y(cid:18)u sau (cid:23)ây:

a- (cid:3)i(cid:2)u ti(cid:7)t các quan h(cid:11) lao (cid:1)(cid:12)ng s(cid:16)n xu(cid:14)t.

Trong quá trình ti(cid:18)n hành lao (cid:23)(cid:24)ng, (cid:23))c bi#t lao (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (kinh t(cid:18) hàng hoá) di2n ra các m$i quan h# trong phân công và hi#p tác lao (cid:23)(cid:24)ng gi a cá nhân, gi a các ch(cid:30) th(cid:25) kinh t(cid:18) v(cid:20)i nhau. S(cid:28) phân công và hi#p tác di2n ra d(cid:19)(cid:20)i nhi(cid:17)u hình th(cid:27)c, trong (cid:23)ó thu(cid:24)c t/m (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c có các quan h# sau (cid:23)ây: Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t sao cho các quan h# (cid:23)ó (cid:23)(cid:19)-c thi(cid:18)t l(cid:29)p m(cid:24)t cách t$i (cid:19)u, (cid:23)em l%i hi#u qu".

- Quan h# qu$c gia v(cid:20)i qu$c t(cid:18) (cid:23)(cid:25) hình thành c* c’u hinh thành c* c’u kinh t(cid:18) qu$c dân phù h-p v(cid:20)i ti(cid:17)m n3ng, th(cid:18) m%nh c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, t(cid:29)n d4ng các v(cid:29)n h(cid:24)i qu$c t(cid:18) (cid:23)(cid:25) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) qu$c dân. C (cid:23)ây, Nhà n(cid:19)(cid:20)c th(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t các quan h# kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i: Xu’t nh(cid:29)p kh,u hàng hoá và d(cid:21)ch v4; (cid:23)/u t(cid:19) qu$c t(cid:18); h-p tác v(cid:20)i chuy(cid:25)n giao khoa h1c-công ngh#; d(cid:21)ch v4 qu$c t(cid:18) thu ngo%i t#.

- Quan h# phân công và h-p tác trong n(cid:24)i b(cid:24) n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân, t%o nên s(cid:28) hình thành các doanh nghi#p chuyên môn hoá (cid:23)(cid:19)-c g!n bó v(cid:20)i nhau thông qua các quan h# h-p tác s"n xu’t. C (cid:23)ây, nhà n(cid:19)(cid:20)c th(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t lãi su’t, (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t thu(cid:18), h; tr- (cid:23)/u t(cid:19) (cid:23)(cid:25) khuy(cid:18)n khích và t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n cho các doanh nghi#p chuyên môn hoá ho%t (cid:23)(cid:24)ng có hi#u qu".

- Quan h# phân công, h-p tác theo lãnh th(cid:26) n(cid:24)i b(cid:24) qu$c gia thông qua vi#c phân b(cid:26) l(cid:28)c l(cid:19)-ng s"n xu’t theo lãnh th(cid:26), hình thành n(cid:17)n phân công chuyên môn

http://www.taichinhungdung.vn

16

hoá theo lãnh th(cid:26). C (cid:23)ây, ngoài nh ng (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t các m)t tài chính, tín d4ng, thu(cid:18), h; tr- (cid:23)/u t(cid:19) nói trên. Nhà n(cid:19)(cid:20)c còn (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t b.ng pháp lu(cid:29)t (cid:23)(cid:25) tránh tình tr%ng c4c b(cid:24) (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng, phân tán và dàn tr"i (cid:23)/u t(cid:19) nh(cid:19) c"ng bi(cid:25)n, sân bây, ph"i thông qua c’p th,m quy(cid:17)n Qu$c h(cid:24)i, Chính ph(cid:30) phê duy#t các d(cid:28) án kinh t(cid:18) l(cid:20)n, các d(cid:28) án không có trong quy ho%ch không (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)/u t(cid:19) v.v…

- S(cid:28) l(cid:28)a ch1n quy m(cid:24) xí nghi#p, l(cid:28)a ch1n ngu7n tài nguyên, các hành vi s5 d4ng môi tr(cid:19)(cid:22)ng, các hành vi l(cid:28)a ch1n thi(cid:18)t b(cid:21), công ngh#, các hành vi (cid:23)"m b"o ch’t l(cid:19)-ng s"n ph,m và d(cid:21)ch v4 nh.m (cid:23)(cid:19)a các hành vi (cid:23)ó vào chu,n m(cid:28)c có l-i cho chính doanh nhân và cho c(cid:24)ng (cid:23)7ng, ng3n ng(cid:31)a các hành vi gây b’t l-i cho các doanh nhân và cho c(cid:24)ng (cid:23)7ng xã h(cid:24)i.

b- (cid:3)i(cid:2)u ch(cid:30)nh các quan h(cid:11) phân chia l(cid:31)i ích và quan h(cid:11) phân ph(cid:21)i thu nh(cid:17)p

Các quan h# l-i ích trong l(nh v(cid:28)c kinh t(cid:18) sau (cid:23)ây (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t:

- Quan h# trao (cid:23)(cid:26)i hàng hoá: Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t quan h# cung c/u s"n xu’t hàng hoá (cid:23)(cid:25) trao (cid:23)(cid:26)i và tiêu dùng trên th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng bình th(cid:19)(cid:22)ng, ch$ng gian l(cid:29)n th(cid:19)*ng m%i, l(cid:31)a l1c v(cid:17) giá c", m+u mã, ki(cid:25)u dáng, ch’t l(cid:19)-ng s"n ph,m v.v…nh.m b"o v# l-i ích chính (cid:23)áng c(cid:30)a các bên tham gia quan h#.

- Quan h# phân chia l-i t(cid:27)c trong các công ty: Quan h# ti(cid:17)n công-ti(cid:17)n l(cid:19)*ng: Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t quan h# này sao cho (cid:23)(cid:19)-c công b.ng, v3n minh, quan h# ch(cid:30)- th- t$t (cid:23)?p.

Phân chia thu nh(cid:29)p qu$c dân (v+n) h-p lý, h-p tình, b"o v# quy(cid:17)n l-i chính (cid:23)áng cho gi(cid:20)i th- và gi(cid:20)i ch(cid:30) theo (cid:23)úng c(cid:19)*ng l(nh chính tr(cid:21) c(cid:30)a (cid:3)"ng c/m quy(cid:17)n, (cid:23)úng pháp lu(cid:29)t c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Quan h# (cid:23)$i v(cid:20)i công qu= qu$c gia (quan h# gi a doanh nhân, doanh nghi#p và Nhà n(cid:19)(cid:20)c). Các doanh nhân có trách nhi#m, ngh(a v4 (cid:23)óng góp tích lu= cho ngân sách và các kho"n ph"i n(cid:24)p khác do h1 s5 d4ng tài nguyên, công s"n và do gây ô nhi6m môi tr(cid:19)(cid:22)ng.

- Quan h# gi a các t/ng l(cid:20)p dân c(cid:19), gi a nh ng ng(cid:19)(cid:22)i có thu nh(cid:29)p cao (ng(cid:19)(cid:22)i giàu) và có thu nh(cid:29)p th’p (ng(cid:19)òi nghèo), gi các vùng phát tri(cid:25)n và kém phát tri(cid:25)n.

Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t thu nh(cid:29)p c(cid:30)a nh ng ng(cid:19)(cid:22)i có thu nh(cid:29)p cao, nh ng vùng có thu nh(cid:29)p cao vào ngân sách và phân ph$i l%i, h; tr- nh ng ng(cid:19)(cid:22)i có thu nh(cid:29)p th’p (ng(cid:19)(cid:22)i nghèo)nh ng vùng nghèo, vùng sâu,(cid:23)(cid:25) gi"m b(cid:20)t kho"ng cách chênh l#ch v(cid:17) m(cid:27)c s$ng.

c) (cid:6)i(cid:9)u ti(cid:2)t các quan h(cid:1) phân b(cid:10) các ngu(cid:11)n l(cid:12)c

Nhà n(cid:19)(cid:20)c có vai trò quan tr1ng trong vi#c phân b$ các ngu7n l(cid:28)c b.ng s(cid:28)

chi tiêu ngu7n tài chính t(cid:29)p trung (ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c và b.ng (cid:23)ánh thu(cid:18))

http://www.taichinhungdung.vn

17

- Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t vi#c phân b$ các ngu7n l(cid:28)c:lao (cid:23)(cid:24)ng tài nguyên,v$n, các hàng hóa công( qu$c phòng giáo d4c, y t(cid:18)) h; tr- ng(cid:19)(cid:22)i nghèo, b"o v# môi tr(cid:19)(cid:22)ng sinh thái,phát tri(cid:25)n ngh# thu(cid:29)t dân t(cid:24)c...

- Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t phân b(cid:26) ngu7n l(cid:28)c c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân v(cid:17) nh ng

vùng còn nhi(cid:17)u ti(cid:17)m n3ng, ho)c các vùng khó kh3n, vùng sâu, vùng xa.

- Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t ngu7n l(cid:28)c theo h(cid:19)(cid:20)ng khuy(cid:18)n khích, ho)c h%n ch(cid:18) s(cid:28) phát tri(cid:25)n các nghành ngh(cid:17) nh.m xây d(cid:28)ng m(cid:24)t c* c’u kinh t(cid:18)h-p lý trên ph%m vi c" n(cid:19)(cid:20)c.

3.4.Nh(cid:15)ng vi(cid:11)c c(cid:24)n làm (cid:1)i(cid:2)u ti(cid:7)t ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng c(cid:6)a n(cid:2)n kinh t(cid:7)

(cid:3)(cid:25) th(cid:28)c hi#n ch(cid:27)c n3ng (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18), Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n

làm nh ng vi#c sau (cid:23)ây:

a) Xây d(cid:12)ng và th(cid:12)c hi(cid:1)n m(cid:13)t h(cid:1) th(cid:10)ng chính sách v(cid:14)i các công c(cid:15) tác

(cid:16)(cid:13)ng c(cid:8)a chính sách (cid:16)ó, ch(cid:30) y(cid:18)u là:

- Chính sách tài chính (v(cid:20)i hai công c4 ch(cid:30) y(cid:18)u là chi tiêu chính ph(cid:30) và

thu(cid:18)).

- Chính sách ti(cid:17)n t# (v(cid:20)i hai công c4 ch(cid:30) y(cid:18)u là ki(cid:25)m soát m(cid:27)c cung ti(cid:17)n

và lãi su’t).

- Chính sách thu nh(cid:29)p (v(cid:20)i các công c4:giá c" và ti(cid:17)n l(cid:19)*ng).

- Chính sách th(cid:19)*ng m%i (v(cid:20)i các công c4: thu(cid:18) quan,h%n ng%ch t8 giá h$i

(cid:23)oái, tr- c’p xuát kh,u, cán cân thanh toán,qu$c t(cid:18)...).

b)B(cid:17) sung hàng hóa và d(cid:3)ch v(cid:15) cho n(cid:9)n kinh t(cid:2) trong nh(cid:18)ng tr(cid:4)(cid:5)ng h(cid:19)p

c(cid:20)n thi(cid:2)t.

Nh ng tr(cid:19)(cid:22)ng h-p (cid:23)(cid:19)-c coi là c/n thi(cid:18)t sau (cid:23)ây :

- Nh ng ngành, l(nh v(cid:28)c t(cid:19) nhân không (cid:23)(cid:19)-c làm

- Nh ng ngành, l(nh v(cid:28)c mà t(cid:19) nhân không làm (cid:23)(cid:19)-c

- Nh ng ngành, l(nh v(cid:28)c mà t(cid:19) nhân không mu$n làm.

c) H(cid:21) tr(cid:19) công dân l(cid:22)p nghi(cid:1)p kinh t(cid:2)

C4 th(cid:25) nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n th(cid:28)c hi#n t$t các bi#n pháp h; tr- sau:

- Xây d(cid:28)ng các ngân hàng (cid:23)/u t(cid:19) (cid:19)u (cid:23)ãi cho nh ng doanh nhân tham gia th(cid:28)c hi?n các ch(cid:19)*ng trình kinh t(cid:18) tr1ng (cid:23)i(cid:25)m c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c, kinh doanh nh ng ngành mà nhà n(cid:19)(cid:20)c khuy(cid:18)n khích.

- Xây d(cid:28)ng và th(cid:28)c hi#n ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) b"o hi(cid:18)m s"n xu’t kinh doanh cho nh ng ng(cid:19)(cid:22)i th(cid:28)c hi#n các nhi#m v4 s"n xu’t kinh doanh theo (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c, nh ng doanh nghi#p m(cid:20)i kh&i s(cid:28),ho)c áp d4ng khoa h1c công ngh# m(cid:20)i vào s"n xu’t trong giai (cid:23)o%n (cid:23)/u.

http://www.taichinhungdung.vn

18

- Cung c’p nh ng thông tin : kinh t(cid:18) - chính tr(cid:21) - xã h(cid:24)i có liên quan (cid:23)(cid:18)n

ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a các doanh nghi#p .

- Th4c hi#n ch(cid:19)*ng trình b7i d(cid:19)Ang ki(cid:18)n th(cid:27)c chuyên môn thông qua vi#c

xây d(cid:28)ng các Trung tâm dây ngh(cid:17) và xúc ti(cid:18)n vi#c làm.

- M& ra các trung tâm gi(cid:20)i thi#u s"n ph,m; tri(cid:25)n lãm thanh t(cid:28)u kinh t(cid:18) k= thu(cid:29)t (cid:23)(cid:25) t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n cjo các doanh nghiêp giao ti(cid:18)p và b!t m$i s"n xu’t – king doanh v(cid:20)i nhau .

- Th(cid:28)c hi#n h; tr- pháp lý, (cid:23))c bi#t là h; tr- t(cid:19) pháp qu$c t(cid:18) (cid:23)$i v(cid:20)i các doanh nghi#p kinh doanh không ch9 trên th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng trong n(cid:19)(cid:20)c mà c" trên th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng qu$c t(cid:18).

- Xây d(cid:28)ng c* s& h% t/ng, c* s& v(cid:29)t ch’t k= thu(cid:29)t c/n thi(cid:18)t .

4. Ki(cid:16)m tra, giám sát ho(cid:13)t (cid:17)(cid:18)ng kinh t(cid:6)

4.1. Khái ni(cid:11)m

Ki(cid:25)m tra, giám sát ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) là Nhà n(cid:19)(cid:20)c xem xét, (cid:23)ánh giá tình tr%ng t$t x’u c(cid:30)a các ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18), và theo dõi, xét xem s(cid:28) ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:19)*c th(cid:28)c thi (cid:23)úng ho)c sai (cid:23)$i v(cid:20)i các quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a pháp lu(cid:29)t.

Ki(cid:25)m tra, giám sát ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) là m(cid:24)t ch(cid:27)c n3ng qu"n lý c(cid:30)a Nhà

n(cid:19)(cid:20)c. Công tác này ph"i (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c thi th(cid:31)*ng xuyên và nghiêm túc.

4.2. S(cid:13) c(cid:24)n thi(cid:7)t ph(cid:16)i ki(cid:28)m tra, giám sát ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng

Quá trình ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) không ph"i lúc nào c0ng di2n ra m(cid:24)t cách bình th(cid:19)(cid:22)ng và (cid:23)(cid:19)a l%i k(cid:18)t qu" mong mu$n. S(cid:28) ki(cid:25)m tra, giám sát (cid:23)(cid:25) k(cid:21)p th(cid:22)i phát hi#n nh ng m)t tích c(cid:28)c và tiêu c(cid:28)c, nh ng thành công và th’t b%i, n(cid:17)n kinh t(cid:18) (cid:23)ang trong tr%ng thái ph7n vinh hay kh(cid:30)ng ho"ng, suy thoái, dao (cid:23)(cid:24)ng hay (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh, hi#u qu" hay kém hi#u qu", ách t!c hay thông thoáng, (cid:23)úng h(cid:19)(cid:20)ng hay ch#ch h(cid:19)(cid:20)ng, tuân thr hay xem th(cid:19)(cid:22)ng pháp lu(cid:29)t v.v...

Trên c* s& (cid:23)ó rút ra nh ng k(cid:18)t lu(cid:29)n, nguyên nhân, kinh nghi#m và (cid:23)(cid:17) ra nh ng gi"i pháp phát huy (cid:19)u (cid:23)i(cid:25)m và kh!c ph4c khuy(cid:18)t (cid:23)i(cid:25)m, (cid:23)7ng th(cid:22)i phát hi#n ra các c* h(cid:24)i m(cid:20)i cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) qu$c dân và (cid:23)(cid:19)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) lên m(cid:24)t b(cid:27)oc ti(cid:18)n m(cid:20)i. Nh(cid:19) v(cid:29)y, ki(cid:25)m tra và giám sát s(cid:28) ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) là c/n thi(cid:18)t.

4.3. N(cid:12)i dung ki(cid:28)m tra, giám sát ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng kinh t(cid:7)

Ki(cid:25)m tra giám sát ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) càn thi(cid:18)t (cid:23)(cid:19)-c ti(cid:18)n hành trên các m)t

sau (cid:23)ây :

- Ki(cid:25)m tra, giám sát vi#c th(cid:28)c hi#n (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng l$i, ch(cid:30) tr(cid:19)*ng, chính sách, k(cid:18)

ho%ch và pháp lu(cid:29)t c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18).

- Ki(cid:25)m tra, giám sát vi#c s5 d4ng các ngu7n l(cid:28)c c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c.

http://www.taichinhungdung.vn

19

- Ki(cid:25)m tra,giám sát vi#c x5 lý ch’t th"i và b"o v# môi tr(cid:19)(cid:22)ng t(cid:28) nhiên,

môi tr(cid:31)ong sinh thái.

- Ki(cid:25)m tra, giám sát s"n ph,m do các doanh nghi#p s"n xu’t ra.

- Ki(cid:25)m tra, giám sát vi#c th(cid:28)c hi#n các ch(cid:27)c n3ng và vi#c tuân th(cid:30) pháp

lu(cid:29)t c(cid:30)a các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c trong quá trình qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18).

4.4. Nh(cid:15)ng gi(cid:16)i pháp ch(cid:6) y(cid:7)u th(cid:13)c hi(cid:11)n ki(cid:28)m tra, giám sát ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng

kinh t(cid:7)

- T3ng c(cid:19)(cid:22)ng ch(cid:27)c n3ng giám sát c(cid:30)a Qu$c h(cid:24)i, H(cid:24)i (cid:23)7ng nhân dân các c’p (cid:23)$i v(cid:20)i Chính ph(cid:30) và các (cid:13)y ban nhân dân các c’p trong qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18).

- T3ng c(cid:19)(cid:22)ng ch(cid:27)c n3ng, ki(cid:25)m tra c(cid:30)a các Vi#n Ki(cid:25)m sát nhân dân, các c’p thanh tra c(cid:30)a Chính ph(cid:30) và c(cid:30)a (cid:13)y ban nhân dân các c’p, c* quan an ninh kinh t(cid:18) các c’p (cid:23)$i v(cid:20)i các ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18).

- Nâng cao tinh th/n trách nhi#m và ch(cid:21)u trách nhi#m c(cid:30)a nh ng ng(cid:19)(cid:22)i lãnh (cid:23)%o nhà n(cid:19)(cid:20)c (Ch(cid:30) t(cid:21)ch n(cid:19)(cid:20)c, Ch(cid:30) t(cid:21)ch qu$c h(cid:24)i, Th(cid:30) t(cid:19)(cid:20)ng Chính ph(cid:30)) và Ch(cid:30) t(cid:21)ch H(cid:24)i (cid:23)7ng nhân dân, Ch(cid:30) t(cid:21)ch UBNN các c’p; Th(cid:30) tr(cid:19)&ng các ngành kinh t(cid:18) và có l-i ích liên quan t(cid:31) Trung (cid:19)*ng (cid:23)(cid:18)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng trong vi#c ki(cid:25)m tra, giám sát s(cid:28) ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) trong c" n(cid:19)(cid:20)c, trong các (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng, trong các ngành c(cid:30)a mình.

- S5 d4ng các c* quan chuyên môn trong n(cid:19)(cid:20)c nh(cid:19) ki(cid:25)m toán nhà n(cid:19)(cid:20)c, các t(cid:26) ch(cid:27)c t(cid:19) v’n kinh t(cid:18) v.v… và khi c/n thi(cid:18)t có th(cid:25) s5 d4ng các t(cid:26) ch(cid:27)c qu$c t(cid:18), các chuyên gia n(cid:19)(cid:20)c ngoài vào vi#c ki(cid:25)m tra ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18).

- Nâng cao vai trò ki(cid:25)m tra, giám sát c(cid:30)a nhân dân,c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c chính tr(cid:21) xã h(cid:24)i, các c* quan ngôn lu(cid:29)n, các c* quan thông tin (cid:23)%i chúng trong vi#c ki(cid:25)m tra ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18).

- C(cid:30)ng c$ hoàn thi#n h# th$ng c* quan ki(cid:25)m tra, giám sát c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c và xây d(cid:28)ng các c* quan m(cid:20)i c/n thi(cid:18)t, th(cid:28)c hi#n vi#c phân công và phân c’p rõ ràng, nâng cao n3ng l(cid:28)c chuyên môn và (cid:23)%o (cid:23)(cid:27)c c(cid:30)a công ch(cid:27)c trong b(cid:24) máy ki(cid:25)m tra và giám sát các ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18).

IV. NH(cid:19)NG N(cid:20)I DUNG CH(cid:12) Y(cid:5)U C(cid:12)A QU(cid:1)N LÝ NHÀ N(cid:2)(cid:3)C

V(cid:4) KINH T(cid:5)

Vi#c qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (QLNN) v(cid:17) kinh t(cid:18) bao g7m các n(cid:24)i dung c* b"n sau

(cid:23)ây:

1. T(cid:21) ch(cid:22)c b(cid:18) máy qu(cid:23)n lý nhà n(cid:8)(cid:24)c v(cid:25) kinh t(cid:6) Nh ng n(cid:24)i dung và ph(cid:19)*ng pháp c4 th(cid:25) c(cid:30)a vi#c t(cid:26) ch(cid:27)c b(cid:24) máy qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c nói chung, b(cid:24) máy QLNN v(cid:17) kinh t(cid:18) nói riêng, (cid:23)ã có các chuyên (cid:23)(cid:17), môn h1c khác trình bày.

http://www.taichinhungdung.vn

20

2. Xây d(cid:15)ng ph(cid:8)(cid:26)ng h(cid:8)(cid:24)ng, m(cid:27)c tiêu, chi(cid:6)n l(cid:8)(cid:28)c phát tri(cid:16)n kinh t(cid:6) - xã

h(cid:18)i c(cid:29)a (cid:17)(cid:30)t n(cid:8)(cid:24)c

C4 th(cid:25) là:

- Xây d(cid:28)ng chi(cid:18)n l(cid:19)-c phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18)- xã h(cid:24)i c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c.

- Xây d(cid:28)ng h# th$ng chính sách, t(cid:19) t(cid:19)&ng chi(cid:18)n l(cid:19)-c (cid:23)(cid:25) ch9 (cid:23)%o vi#c th(cid:28)c

hi#n các m4c tiêu (cid:23)ó.

3. Xây d(cid:15)ng pháp lu(cid:14)t kinh t(cid:6)

3.1. T(cid:24)m quan tr ng c(cid:6)a vi(cid:11)c xây d(cid:13)ng pháp lu(cid:17)t trong h(cid:11) th(cid:21)ng các

ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng QLNN v(cid:2) kinh t(cid:7)

Ho%t (cid:23)(cid:24)ng này có tác d4ng:

- T%o c* s& (cid:23)(cid:25) công dân làm kinh t(cid:18).

- Pháp lu(cid:29)t và th(cid:25) ch(cid:18) là (cid:23)i(cid:17)u ki#n t$i c/n thi(cid:18)t cho m(cid:24)t ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18)-

xã h(cid:24)i.

3.2. Các lo(cid:10)i pháp lu(cid:17)t kinh t(cid:7) c(cid:24)n (cid:1)(cid:5)(cid:31)c xây d(cid:13)ng

H# th$ng pháp lu(cid:29)t kinh t(cid:18) g7m r’t nhi(cid:17)u lo%i. V(cid:17) t(cid:26)ng th(cid:25), h# th$ng (cid:23)ó

bao g7m hai lo%i chính sau:

- H# th$ng pháp lu(cid:29)t theo ch(cid:30) th(cid:25) ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) nh(cid:19) Lu(cid:29)t Doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c, Lu(cid:29)t H-p tác xã, Lu(cid:29)t doanh nghi#p t(cid:19) nhân và công ty,v.v… Lo%i hình pháp lu(cid:29)t này th(cid:28)c ch’t là Lu(cid:29)t t(cid:26) ch(cid:27)c các (cid:23)*n v(cid:21) kinh t(cid:18), theo (cid:23)ó, sân ch*i kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:19)-c xác (cid:23)(cid:21)nh tr(cid:19)(cid:20)c các lo%i ch(cid:30) th(cid:25) tham gia cu(cid:24)c ch*i do Nhà n(cid:19)(cid:20)c làm tr1ng tài.

- H# th$ng pháp lu(cid:29)t theo khách th(cid:25) nh(cid:19) Lu(cid:29)t Tài nguyên môi tr(cid:19)(cid:22)ng, (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23))t ra cho m1i thành viên trong xã h(cid:24)i, trong (cid:23)ó ch(cid:30) y(cid:18)u là các doanh nhân, có tham gia vào vi#c s5 d4ng các y(cid:18)u t$ nhân tài, v(cid:29)t l(cid:28)c và tác (cid:23)(cid:24)ng vào môi tr(cid:19)(cid:22)ng thiên nhiên.

4. T(cid:21) ch(cid:22)c h(cid:31) th ng các doanh nghi(cid:31)p

4.1. T! ch(cid:25)c và không ng"ng hoàn thi(cid:11)n t! ch(cid:25)c h(cid:11) th(cid:21)ng doanh nghi(cid:11)p nhà n(cid:5)(cid:19)c cho phù h(cid:31)p v(cid:19)i yêu c(cid:24)u c(cid:6)a t"ng giai (cid:1)o(cid:10)n phát tri(cid:28)n c(cid:6)a (cid:1)(cid:14)t n(cid:5)(cid:19)c, bao g(cid:27)m;

- (cid:3)ánh giá h# th$ng doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c (DNNN) hi#n có, xác (cid:23)(cid:21)nh

nh ng m)t t$t, m)t x’u c(cid:30)a h# th$ng hi#n hành.

- Lo%i b: các m)t y(cid:18)u kém b.ng ph(cid:19)*ng th(cid:27)c thích h-p: c(cid:26) ph/n hóa, bán,

khoán, cho thuê, giao,vv…

- T(cid:26) ch(cid:27)c xây d(cid:28)ng m(cid:20)i các DNNN c/n thi(cid:18)t.

http://www.taichinhungdung.vn

21

- C(cid:30)ng c$ các DNNN hi#n còn c/n ti(cid:18)p t4c duy trì nh(cid:19)ng y(cid:18)u kém v(cid:17) m)t

này, m)t khác, nâng c’p (cid:23)(cid:25) các DNNN này ngang t/m v(cid:21) trí (cid:23)(cid:19)-c giao.

4.2. Xúc ti(cid:6)n các ho(cid:13)t (cid:17)(cid:18)ng pháp lý và h! tr(cid:28) (cid:17)(cid:16) các (cid:17)(cid:26)n v(cid:7) kinh t(cid:6) dân

doanh ra (cid:17)(cid:9)i

- Th(cid:28)c hi#n các m)t v(cid:17) pháp lu(cid:29)t cho các ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a doanh nhân trên

th(cid:19)*ng tr(cid:19)(cid:22)ng: xét duy#t, c’p phép (cid:23)/u t(cid:19), kinh doanh,vv…

- Th(cid:28)c hi#n các ho%t (cid:23)(cid:24)ng h; tr- v(cid:17) t(cid:19) pháp, thông tin, ph(cid:19)*ng ti#n,vv…

5. Xây d(cid:15)ng h(cid:31) th ng k(cid:6)t c(cid:30)u h(cid:13) t"ng cho m#i ho(cid:13)t (cid:17)(cid:18)ng kinh t(cid:6) c(cid:29)a

(cid:17)(cid:30)t n(cid:8)(cid:24)c

- Xây d(cid:28)(cid:28)ng quy ho%ch, thi(cid:18)t k(cid:18) t(cid:26)ng th(cid:25), th(cid:28)c hi#n các d(cid:28) án phát tri(cid:25)n h#

th$ng k(cid:18)t c’u h% t/ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18).

- T(cid:26) ch(cid:27)c vi#c xây d(cid:28)ng

- Qu"n lý, khai thác, s5 d4ng

6. Ki(cid:16)m tra, ki(cid:16)m soát ho(cid:13)t (cid:17)(cid:18)ng c(cid:29)a các (cid:17)(cid:26)n v(cid:7) kinh t(cid:6)

- Ki(cid:25)m tra vi#c tuân th(cid:30) pháp lu(cid:29)t kinh doanh.

- Ki(cid:25)m tra vi#c tuân th(cid:30) pháp lu(cid:29)t lao (cid:23)(cid:24)ng, tài nguyên, môi tr(cid:19)(cid:22)ng.

- Ki(cid:25)m tra vi#c tuân th(cid:30) pháplu(cid:29)t v(cid:17) tài chính, k(cid:18) toán, th$ng kê, vv…

- Ki(cid:25)m tra ch’t l(cid:19)-ng s"n ph,m.

7. Th(cid:15)c hi(cid:31)n và b(cid:23)o v(cid:31) l(cid:28)i ích c(cid:29)a xã h(cid:18)i , c(cid:29)a nhà n(cid:8)(cid:24)c và c(cid:29)a công

dân

7.1. Các lo(cid:10)i l(cid:31)i ích kinh t(cid:7), l(cid:31)i ích xã h(cid:12)i ch(cid:8)u s(cid:13) (cid:16)nh h(cid:5)(cid:20)ng c(cid:6)a ho(cid:10)t

(cid:1)(cid:12)ng kinh t(cid:7) mà Nhà n(cid:5)(cid:19)c có nhi(cid:11)m v(cid:22) th(cid:13)c hi(cid:11)n và b(cid:16)o v(cid:11)

- Ph/n v$n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong toàn b(cid:24) n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân.

- Các kho"n (cid:23)(cid:19)-c thu c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c vào ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c t(cid:31) các ho%t

(cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) c(cid:30)a công dân.

7.2. N(cid:12)i dung b(cid:16)o v(cid:11) bao g(cid:27)m

- T(cid:26) ch(cid:27)c b"o v# công s"n.

- Th(cid:28)c hi#n vi#c thu thu(cid:18), phí, các kh:an l-i ích khác.

http://www.taichinhungdung.vn

22

V. C$ CH(cid:5) KINH T(cid:5) VÀ C$ CH(cid:5) QU(cid:1)N LÝ KINH T(cid:5)

1. C(cid:26) ch(cid:6) kinh t(cid:6)

1.1 Khái ni(cid:11)m c(cid:18) ch(cid:7) kinh t(cid:7)

C* ch(cid:18) là m(cid:24)t thu(cid:29)t ng ch9 s(cid:28) di2n bi(cid:18)n n(cid:24)i t%i c(cid:30)a m(cid:24)t h# th$ng, trong (cid:23)ó có s(cid:28) t(cid:19)*ng tác gi a các y(cid:18)u t$ h-p thành h# th$ng trong quá trình v(cid:29)n (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a m;i y(cid:18)u t$ (cid:23)ó, nh(cid:22) (cid:23)ó h# th$ng có th(cid:25) v(cid:29)n hành, phát tri(cid:25)n.

Thu(cid:29)t ng c* ch(cid:18) (cid:23)(cid:19)-c áp d4ng vào l(nh v(cid:28)c kinh t(cid:18) g1i là c* ch(cid:18) kinh t(cid:18). Do (cid:23)ó, c* ch(cid:18) kinh t(cid:18) là s(cid:28) di2n bi(cid:18)n n(cid:24)i t%i c(cid:30)a h# th$ng kinh t(cid:18) trong quá trình phát tri(cid:25)n, trong (cid:23)ó có s(cid:28) t(cid:19)*ng tác gi a các b(cid:24) ph(cid:29)n, các y(cid:18)u t$ c’u thành c(cid:30)a kinh t(cid:18) trong quá trình v(cid:29)n (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các y(cid:18)u t$ c’u thành, t%o nên s(cid:28) v(cid:29)n (cid:23)(cid:24)ng và phát tri(cid:25)n c(cid:30)a c" h# th$ng kinh t(cid:18).

1.2. Các y(cid:7)u t(cid:21) c(cid:14)u thành và s(cid:13) t(cid:5)(cid:18)ng tác gi(cid:15)a chúng trong c(cid:18) ch(cid:7) kinh

t(cid:7)

- C* ch(cid:18) t(cid:19)*ng tác gi a quan h# s"n xu’t v(cid:20)i l(cid:28)c l(cid:19)-ng s"n xu’t. Quan h# này phù h-p thì l(cid:28)c l(cid:19)-ng s"n xu’t phát tri(cid:25)n. C" hai m)t, l(cid:28)c l(cid:19)-ng s"n xu’t và quan h# s"n xu’t v(cid:31)a là nhân, v(cid:31)a là qu" cuâ nhau.

-C* ch(cid:18) t(cid:19)*ng tác gi a các ngành kinh t(cid:18) v(cid:20)i nhau trong c* c’u t(cid:26)ng th(cid:25) n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân, nh(cid:19) c* ch(cid:18) t(cid:19)*ng tác gi a công nghi#p v(cid:20)i nông nghi#p, tr7ng tr1t v(cid:20)i ch3n nuôi, khai thác và ch(cid:18) bi(cid:18)n.vv…

- C* ch(cid:18) t(cid:19)*ng tác gi a ti(cid:18)n b(cid:24) khoa h1c công ngh# v(cid:20)i t(cid:26) ch(cid:27)c s"n xu’t xã h(cid:24)i, theo (cid:23)ó, vi#c t(cid:26) ch(cid:27)c s"n xu’t t%o ti(cid:17)n (cid:23)(cid:17) cho cách m%ng khoa h1c và công ngh# phát tri(cid:25)n. (cid:3)(cid:18)n l(cid:19)-t nó, cách m%ng khoa h1c và công ngh# là (cid:23)(cid:24)ng l(cid:28)c thúc (cid:23),y và là then ch$t (cid:23)(cid:25) c(cid:30)ng c$, hoàn thi#n t(cid:26) ch(cid:27)c s"n xu’t.

1.3. Ý ngh#a c(cid:6)a vi(cid:11)c nh(cid:17)n th(cid:25)c c(cid:18) ch(cid:7) kinh t(cid:7) (cid:1)(cid:21)i v(cid:19)i nhà qu(cid:16)n lý

Nh(cid:29)n th(cid:27)c này m& ra cho nhà qu"n lý h(cid:19)(cid:20)ng tác (cid:23)(cid:24)ng vào (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý & m(cid:24)t s$ b(cid:24) ph(cid:29)n, m(cid:24)t s$ khâu nh’t (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a mình, theo (cid:23)ó có th(cid:25) t%o ra s(cid:28) lan truy(cid:17)n t(cid:28) (cid:23)(cid:24)ng, có tính h# th$ng trong n(cid:24)i b(cid:24) (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý mà không c/n nhà qu"n lý tác (cid:23)(cid:24)ng vào m1i khâu c(cid:30)a h# th$ng (cid:23)ó. Ch>ng h%n, tác (cid:23)(cid:24)ng vào quan h# s"n xu’t (cid:23)(cid:25) phát tri(cid:25)n l(cid:28)c l(cid:19)-ng s"n xu’t, tác (cid:23)(cid:24)ng vào nông nghi#p (cid:23)(cid:25) thúc (cid:23),y công nghi#p phát tri(cid:25)n, tác (cid:23)(cid:24)ng vào khâu t(cid:26) ch(cid:27)c s"n xu’t (cid:23)(cid:25) làm cho khoa h1c và công ngh# ti(cid:18)n tri(cid:25)n,vv… theo ki(cid:25)u “d(cid:19)*ng (cid:23)ông kích tây”

2. C(cid:26) ch(cid:6) qu(cid:23)n lý kinh t(cid:6)

2.1 C(cid:18) ch(cid:7) qu(cid:16)n lý kinh t(cid:7)

Theo ngh(a h?p c(cid:30)a t(cid:31) c* ch(cid:18), c* ch(cid:18) qu"n lý kinh t(cid:18) là s(cid:28) t(cid:19)ong tác giã các ph(cid:19)*ng th(cid:27)c, bi#n pháp qu"n lý kinh t(cid:18) khi chúng (cid:23)7ng th(cid:22)i tác (cid:23)(cid:24)ng lên (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý. Nó c0ng có th(cid:25) (cid:23)(cid:19)-c hi(cid:25)u nh(cid:19) là s(cid:28) di2n bi(cid:18)n c(cid:30)a quá trình qu"n lý, trong (cid:23)ó có s(cid:28) tác (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a t(cid:31)ng bi#n pháp qu"n lý lên (cid:23)$i t(cid:19)-ng, nh ng k(cid:18)t

http://www.taichinhungdung.vn

23

qu" tích c(cid:28)c và tiêu c(cid:28)c s6 x"y ra sau m;i bi#n pháp (cid:23)ó, s(cid:28) kh!c ph4c các m)t tiêu c(cid:28)c m(cid:20)i phát sinh b.ng các bi#n pháp song hành nh(cid:19) th(cid:18) nào? V(cid:20)i quan ni#m h?p này, c* ch(cid:18) qu"n lý kinh t(cid:18) bao g7m các nguyên t!c, ph(cid:19)*ng pháp, bi#n pháp qu"n lý, các công c4 (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng (cid:23)7ng th(cid:22)i trong quá trình tác (cid:23)(cid:24)ng lên (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý.

Theo ngh(a r(cid:24)ng, c* ch(cid:18) qu"n lý kinh t(cid:18) c0ng có th(cid:25) (cid:23)(cid:19)-c hi(cid:25)u (cid:23)7ng ngh(a v(cid:20)i ph(cid:19)*ng th(cid:27)c (cách th(cid:27)c) qu"n lý mà qua (cid:23)ó Nhà n(cid:19)(cid:20)c tác (cid:23)(cid:24)ng vào n(cid:17)n kinh t(cid:18).

2.2. Các b(cid:12) ph(cid:17)n c(cid:14)u thành c(cid:6)a c(cid:18) ch(cid:7) qu(cid:16)n lý kinh t(cid:7)

- C* ch(cid:18) c(cid:30)a (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý, t(cid:27)c c* ch(cid:18) kinh t(cid:18)

- C* ch(cid:18) c(cid:30)a ch(cid:30) th(cid:25) qu"n lý, t(cid:27)c c* ch(cid:18) qu"n lý theo ngh(a h?p (nh(cid:19) (cid:23)ã

nêu & trên).

Thông qua cách nhìn toàn di#n này giúp ng(cid:19)(cid:22)i qu"n lý có th(cid:25) th’y (cid:23)(cid:19)-c r.ng, hành vi qu"n lý ch9 là khâu kh&i (cid:23)/u, ph/n còn l%i chính là s(cid:28) t(cid:28) v(cid:29)n hành c(cid:30)a (cid:23)$i t(cid:19)-ng theo c* ch(cid:18) n(cid:24)i t%i c(cid:30)a nó. C* ch(cid:18) qu"n lý bao g7m c" c* ch(cid:18) khách quan và ch(cid:30) quan, khách th(cid:25) và ch(cid:30) th(cid:25) trong s(cid:28) t(cid:19)*ng tác l+n nhau.

VI. CÁC PH(cid:2)$NG PHÁP QU(cid:1)N LÝ NHÀ N(cid:2)(cid:3)C V(cid:4) KINH T(cid:5)

Ph(cid:19)*ng pháp qu"n lý kinh t(cid:18) c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c là t(cid:26)ng th(cid:25) nh ng cách th(cid:27)c tác (cid:23)(cid:24)ng có ch(cid:30) (cid:23)ích và có th(cid:25) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c lên h# th$ng kinh t(cid:18) nh.m th(cid:28)c hi#n các m4c tiêu qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

Trong th(cid:28)c t(cid:18) t(cid:26) ch(cid:27)c và qu"n lý (cid:23)$i v(cid:20)i n(cid:17)n kinh t(cid:18), Nhà n(cid:19)(cid:20)c có th(cid:25) và c/n ph"i th(cid:28)c hi#n các bi#n pháp ch(cid:30) y(cid:18)u, (cid:23)ó là: ph(cid:19)*ng pháp hành chính, ph(cid:19)*ng pháp kinh t(cid:18), ph(cid:19)*ng pháp giáo d4c thuy(cid:18)t ph4c.

1. Ph(cid:8)(cid:26)ng pháp hành chính

Khái ni(cid:11)m

Ph(cid:19)*ng pháp hành chính là cách th(cid:27)c tác (cid:23)(cid:24)ng tr(cid:28)c ti(cid:18)p c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c thông qua các quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh d(cid:27)t khoát và có tính b!t bu(cid:24)c trong khuôn kh(cid:26) lu(cid:29)t pháplên các ch(cid:30) th(cid:25) kinh t(cid:18), nh.m th(cid:28)c hi#n các m4c tiêu c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong nh ng tình hu$ng nh’t (cid:23)(cid:21)nh. (cid:3)(cid:4)c (cid:1)i(cid:28)m

Ph(cid:19)*ng pháp này mang tính b!t bu(cid:24)c và tính quy(cid:17)n l(cid:28)c.

- Tính b!t bu(cid:24)c (cid:23)òi h:i các (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý (các doanh nghi#p, các doanh nhân…) ph"i ch’p hành nghiêm ch9nh các tác (cid:23)(cid:24)ng hành chính, n(cid:18)u vi ph%m s6 b(cid:21) x5 lý k(cid:21)p th(cid:22)i, thích (cid:23)áng.

http://www.taichinhungdung.vn

24

- Tính quy(cid:17)n l(cid:28)c (cid:23)òi h:i các c* quan qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c ch9 (cid:23)(cid:28)oc phép (cid:23)(cid:19)a ra

các tác (cid:23)(cid:24)ng hành chính (cid:23)úng th,m quy(cid:17)n c(cid:30)a mình.

Th(cid:28)c ch’t c(cid:30)a ph(cid:19)*ng pháp này là s5 d4ng quy(cid:17)n l(cid:28)c nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) t%o s(cid:28) ph4c tùng c(cid:30)a (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý (các doanh nghi#p, doanh nhân…) trong ho%t (cid:23)(cid:24)ng qu"n lý c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c. H(cid:5)(cid:19)ng tác (cid:1)(cid:12)ng

- Tác (cid:23)(cid:24)ng v(cid:17) m)t t(cid:26) ch(cid:27)c: Nhà n(cid:19)(cid:20)c xây d(cid:28)ng và không ng(cid:31)ng hoàn thi#n khung pháp lu(cid:29)t , t%o ra m(cid:24)t hành lang pháp lý cho các ch(cid:30) th(cid:25) tham gia vào ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18). Nhà n(cid:19)(cid:20)c ban hành các v3n b"n quy ph%m pháp lu(cid:29)t quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) m)t t(cid:26) ch(cid:27)c ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các ch(cid:30) th(cid:25) kinh t(cid:18) và nh ng quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) m)t th(cid:30) t4c hành chính bu(cid:24)c t’t các nh ng ch(cid:30) th(cid:25) t(cid:31) c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:18)n các doanh nghi#p (cid:23)(cid:17)u ph"i tuân th(cid:30).

- Tác (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)i(cid:17)u ch9nh hành (cid:23)(cid:24)ng, hành vi c(cid:30)a các ch(cid:30) th(cid:25) kinh t(cid:18) là nh ng tác (cid:23)(cid:24)ng b!t bu(cid:24)c c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c lên quá trình ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n su’t kinh doanh c(cid:30)a các ch(cid:30) th(cid:25) kinh t(cid:18), nh!m (cid:23)"m b"o th(cid:28)c hi#n (cid:23)(cid:19)-c m4c tiêu qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

1.4. Tr(cid:5)(cid:9)ng h(cid:31)p áp d(cid:22)ng ph(cid:5)(cid:18)ng pháp hành chính

Ph(cid:19)*ng pháp hành chính (cid:23)(cid:28)oc dùng (cid:23)(cid:25) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh các hành vi mà h(cid:29)u qu" c(cid:30)a nó có th(cid:25) gây ra thi#t h%i cho c(cid:24)ng (cid:23)7ng, cho Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Trong tr(cid:19)(cid:22)ng h-p nh ng hành vi này di2n ra khác v(cid:20)i ý mu$n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, có th(cid:25) gây ra nh ng nguy h%i nghiêm tr1ng cho xã h(cid:24)i thì Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i s5 d4ng ph(cid:19)*ng pháp cuAng ch(cid:18) (cid:23)(cid:25) ngay l(cid:29)p t(cid:27)c (cid:23)(cid:19)a hành vi (cid:23)ó tuân theo m(cid:24)t chi(cid:17)u h(cid:19)(cid:22)ng nh’t (cid:23)(cid:21)nh, trong khuôn kh(cid:26) chính sách, pháp lu(cid:29)t v(cid:17) kinh t(cid:18). Ch>ng h%n , nh ng (cid:23)*n v(cid:21) nào s"n xu’t hàng nhái, hàng gi" b(cid:21) Nhà n(cid:19)(cid:20)c phát hi#n s6 ph"i ch(cid:21)u x5 ph%t hành chính nh(cid:19): (cid:23)ình ch9 s"n xu’t kinh doanh, n(cid:24)p ph%t, t(cid:21)ch thu tài s"n…

2. Ph(cid:8)(cid:26)ng pháp kinh t(cid:6)

Khái ni(cid:11)m

Ph(cid:19)*ng pháp kinh t(cid:18) là cách th(cid:27)c tác (cid:23)(cid:24)ng gián ti(cid:18)p c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, d(cid:28)a trên nh ng l-i ích kinh t(cid:18) có tính hu(cid:20)ng d+n lên (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý, nh.m làm cho (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý t(cid:28) giác, ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng hoàn thành t$t nhi#m v4 (cid:23)(cid:19)-c giao.

2.2. (cid:3)(cid:4)c (cid:1)i(cid:28)m

Ph(cid:19)*ng pháp kinh t(cid:18) là ph(cid:19)*ng pháp tác (cid:23)(cid:24)ng lên (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lí không b.ng c(cid:19)Ang ch(cid:18) hành chính mà b.ng l-i ích, t(cid:27)c là Nhà n(cid:19)(cid:20)c ch9 (cid:23)(cid:17) ra m4c tiêu, nhi#m v4 ph"i (cid:23)%t, (cid:23))t ra nh ng (cid:23)i(cid:17)u ki#n khuy(cid:18)n khích v(cid:17) kinh t(cid:18), nh ng ph(cid:19)*ng ti#n v(cid:29)t ch’t c(cid:20) th(cid:25) s5 d4ng (cid:23)@ h1 t(cid:28) t(cid:26) ch(cid:27)c vi#c th(cid:28)c hi#n nhi#m v4. Có th(cid:25) th’y (cid:23)ây là ph(cid:19)*ng pháp qu"n lí t$t nh’ (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hành ti(cid:18)t ki#m và nâng cao hi#u qu" kinh t(cid:18). Ph(cid:19)*ng pháp này m& r(cid:24)ng quy(cid:17)n ho%t (cid:23)(cid:24)ng cho các ch(cid:30) th(cid:25) kinh t(cid:18), (cid:23)7ng th(cid:22)i c0ng t3ng trách nhi#m kinh t(cid:18) c(cid:30)a h1.

http://www.taichinhungdung.vn

25

2.3. H(cid:5)(cid:19)ng tác (cid:1)(cid:12)ng.

- (cid:3)(cid:17) ra chi(cid:18)n l(cid:19)-c phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i qui (cid:23)(cid:21)nh nhi#m v4 m4c tiêu

phù h-p v(cid:20)i th(cid:28)c t(cid:18).

- S5 d4ng các (cid:23)(cid:21)nh m(cid:27)c kinh t(cid:18) (m(cid:27)c thu(cid:18), lãi su’t…), các bi#n pháp (cid:23)òn b"y, kích thích kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:25) lôi cu$n, thu hút, khuy(cid:18)n khích các ch(cid:30) th(cid:25) kinh t(cid:18) phát tri(cid:25)n s"n xu’t theo h(cid:19)(cid:20)ng ích n(cid:19)(cid:20)c, l-i nhà.

- S5 d4ng chính sách (cid:19)u (cid:23)ãi kinh t(cid:18).

2.4. Tr(cid:5)(cid:9)ng h(cid:31)p áp d(cid:22)ng ph(cid:5)(cid:18)ng pháp kinh t(cid:7).

Ph(cid:19)*ng pháp kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:19)-c dùng khi c/n (cid:23)i(cid:17)u ch9nh các hành vi không có nguy c* gây h(cid:29)u qu" x’u cho c(cid:24)ng (cid:23)7ng, cho Nhà n(cid:19)(cid:20)c ho)c ch(cid:19)a (cid:23)(cid:30) (cid:23)i(cid:17)u ki#n (cid:23)(cid:25) áp d4ng ph(cid:19)*ng pháp hành chính c(cid:19)Ang ch(cid:18). Trên th(cid:28)c t(cid:18), có nh ng hành vi mà n(cid:18)u không có s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, s6 không di2n ra theo chi(cid:17)u h(cid:19)(cid:20)ng có l-i cho Nhà n(cid:19)(cid:20)c và cho c(cid:24)ng (cid:23)7ng, nh(cid:19)ng c0ng không có ngh(a là nó gây ra nh ng thi#t h%i c/n ph"i (cid:23)i(cid:17)u ch9nh t(cid:27)c th(cid:22)i. Ch>ng h%n, Nhà n(cid:19)(cid:20)c mu$n các nhà (cid:23)/u t(cid:19) trong và ngoài n(cid:19)(cid:20)c b: v$n (cid:23)/u t(cid:19) vào các vùng mi(cid:17)n núi, biên c(cid:19)*ng, h"i (cid:23)"o (cid:23)(cid:25) c"i thi#n (cid:23)(cid:22)i s$ng dân c(cid:19) & các vùng này, song n(cid:18)u không có nh ng (cid:19)u (cid:23)ãi hay khuy(cid:18)n khích c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, các nhà (cid:23)/u t(cid:19) ch9 mu$n (cid:23)/u t(cid:19) vào các vùng (cid:23)7ng b.ng, (cid:23)ô th(cid:21). Hành vi (cid:23)/u t(cid:19) này rõ ràng là trái v(cid:20)i l-i ích mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c mong mu$n, nh(cid:19)ng không ph"i vì th(cid:18) mà gây tác h%i cho các nhà (cid:23)/u t(cid:19) ho%t (cid:23)(cid:24)ng theo h(cid:19)(cid:20)ng có l-i cho mình, Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i chia s@ l-i ích kinh t(cid:18) v(cid:20)i h1 b.ng các hình th(cid:27)c nh(cid:19): gi"m thu(cid:18), mi2n thu(cid:18) thu nh(cid:29)p, cho vay v$n v(cid:20)i lãi su’t (cid:19)u (cid:23)ãi, h; tr- v(cid:17) k( thu(cid:29)t,…

3. Ph(cid:8)(cid:26)ng pháp giáo d(cid:27)c

3.1. Khái ni(cid:11)m.

Ph(cid:19)*ng pháp giáo d4c là cách th(cid:27)c tác (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c vào nh(cid:29)n th(cid:27)c và tình c"m c(cid:30)a con ng(cid:19)(cid:22)i nh.m nâng cao tính t(cid:28) giác, tích c(cid:28)c và nhi#t tình lao (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a h1 trong vi#c th(cid:28)c hi#n t$t nhi#m v4 (cid:23)(cid:19)-c giao.

3.2. (cid:3)(cid:4)c (cid:1)i(cid:28)m.

Ph(cid:19)*ng pháp giáo d4c mang tính thuy(cid:18)t ph4c cao, không dùng s(cid:28) c(cid:19)Ang ch(cid:18), không dùng l-i ích v(cid:29)t ch’t mà là t%o ra s(cid:28) nh(cid:29)n th(cid:27)c v(cid:17) tính t’t y(cid:18)u khách quan (cid:23)@ (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lí t(cid:28) giác thi hành nhi#m v4.

3.3. H(cid:5)(cid:19)ng tác (cid:1)(cid:12)ng.

- Giáo d4c (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng l$i, ch(cid:30) tr(cid:19)*ng, chính sách c(cid:30)a (cid:3)"ng và Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Giáo d4c ý th(cid:27)c lao (cid:23)(cid:24)ng sáng t%o, hi#u qu".

- Xây d(cid:28)ng tác phong lao (cid:23)(cid:24)ng trong th(cid:22)i (cid:23)%i công nghi#p hóa – hi#n (cid:23)%i hóa.

http://www.taichinhungdung.vn

26

3.4. Tr(cid:5)(cid:9)ng h(cid:31)p áp d(cid:22)ng ph(cid:5)(cid:18)ng pháp giáo d(cid:22)c.

Ph(cid:19)*ng pháp giáo d4c c/n (cid:23)(cid:19)-c áp d4ng trong m1i tr(cid:19)(cid:22)ng h-p và ph"i (cid:23)(cid:19)-c k(cid:18)t h-p v(cid:20)i hai ph(cid:19)*ng pháp trên (cid:23)(cid:25) nâng cao hi#u qu" c(cid:30)a ho%t (cid:23)(cid:24)ng qu"n lý. S& d( nh(cid:19) v(cid:29)y là do, vi#c s5 d4ng ph(cid:19)*ng pháp hành chính hay kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:25) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh các hành vi c(cid:30)a (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý suy cho cùng v+n là tác (cid:23)(cid:24)ng bên ngoài, và do (cid:23)ó không tri#t (cid:23)(cid:25), toàn di#n. M(cid:24)t khi không có nh ng ngo%i l(cid:28)c này n a, (cid:23)$i t(cid:19)-ng r’t có th(cid:25) l%i có nguy c* không tuân th(cid:30) ng(cid:19)(cid:22)i qu"n lí. H*n n a, b"n thân ph(cid:19)*ng pháp hành chính hay kinh t(cid:18) c0ng ph"i qua ho%t (cid:23)(cid:24)ng thuy(cid:18)t ph4c, giáo d4c thì m(cid:20)i truy(cid:17)n t(cid:20)i (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý, giúp h1 c"m nh(cid:29)n (cid:23)(cid:19)-c áp l(cid:28)c ho)c (cid:23)(cid:24)ng l(cid:28)c, bi(cid:18)t s- thi#t h%i ho)c mu$n có l-i ích, t(cid:31) (cid:23)ó tuân theo nh ng m4c tiêu qu"n lý do Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:17) ra.

VII. CÔNG C% QU(cid:1)N LÝ NHÀ N(cid:2)(cid:3)C V(cid:4) KINH T(cid:5).

Công c4 qu"n lý nói chung là t’t c" m1i ph(cid:19)*ng ti#n mà ch(cid:30) th(cid:25) qu"n lý s5 d4ng (cid:23)(cid:25) tác (cid:23)(cid:24)ng lên (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý nh.m (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c m4c tiêu qu"n lý (cid:23)(cid:17) ra. Công c4 qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18) là t(cid:26)ng th(cid:25) nh ng ph(cid:19)*ng ti#n mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c s5 d4ng (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n các ch(cid:27)c n3ng qu"n lý kinh t(cid:18) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c nh.m (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c các m4c tiêu (cid:23)ã xác (cid:23)(cid:21)nh. Thông qua các công c4 qu"n lý v(cid:20)i t(cid:19) cách là v(cid:29)t truy(cid:17)n d+n tác (cid:23)(cid:24)ng qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c chuy(cid:25)n t"i (cid:23)(cid:19)-c ý (cid:23)(cid:21)nh và ý chí c(cid:30)a mình (cid:23)(cid:18)n các ch(cid:30) th(cid:25), các thành viên tham gia ho%t (cid:23)(cid:24)ng trong n(cid:17)n kinh t(cid:18).

Công c4 qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18) là m(cid:24)t h# th$ng bao g7m nhi(cid:17)u lo%i, t:ng (cid:23)ó có công c4 qu"n lí th(cid:25) hi#n m4c tiêu, ý (cid:23)7 c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, có công c4 th(cid:25) hi#n chu,n m(cid:28)c x5 s(cid:28) hành vi c"u các ch(cid:30) th(cid:25) kinh t(cid:18), có công c4 th(cid:25) hi#n t(cid:19) t(cid:19)&ng, quan (cid:23)i(cid:25)m c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c t:ng vi#c (cid:23)i(cid:17)u ch9nh các m$i quan h# kinh t(cid:18), có công c4 v(cid:29)t ch’t thu/n túy….Sau (cid:23)ây s6 l/n l(cid:19)-t trình bày n(cid:24)i dung c(cid:30)a các công c4 qu"n lý ch(cid:30) y(cid:18)u c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18).

1. Nhóm công c(cid:27) th(cid:16) hi(cid:31)n ý (cid:17)&, m(cid:27)c tiêu qu(cid:23)n lý c(cid:29)a Nhà n(cid:8)(cid:24)c.

Xác (cid:23)(cid:21)nh m4c tiêu qu"n lý là vi#c kh&i (cid:23)/u quan tr1ng trong ho%t (cid:23)(cid:24)ng qu"n lý Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18). Các m4c tiêu ch9 ra ph(cid:19)*ng h(cid:19)(cid:20)ng và các yêu c/u v(cid:17) s$ l(cid:19)-ng, ch’t l(cid:19)-ng cho các ho%t (cid:23)(cid:24)ng qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c nh.m gi"i quy(cid:18)t các v’n (cid:23)(cid:17) c* b"n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18). Các công c4 th(cid:25) hi#n ý (cid:23)7, m4c tiêu c(cid:30)a qu"n lý có th(cid:25) bao g7m:

- (cid:6)(cid:4)(cid:5)ng l(cid:10)i phát tri(cid:23)n kinh t(cid:2) - xã h(cid:13)i: (cid:3)(cid:19)(cid:22)ng l$i phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i là kh&i (cid:23)/u c(cid:30)a quá trình xây d(cid:28)ng và phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c do (cid:3)"ng c/m quy(cid:17)n c(cid:30)a các qu$c gia xây d(cid:28)ng và th(cid:28)c hi#n, (cid:23)ó là vi#c xác (cid:23)(cid:21)nh tr(cid:19)(cid:20)c m(cid:24)t cái (cid:23)ích mà n(cid:17)n kinh t(cid:18) c/n (cid:23)%t t(cid:20)i, (cid:23)(cid:25) t(cid:31) (cid:23)ó m(cid:20)i c3n c(cid:27) vào th(cid:28)c tr%ng hoàn c"nh c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) mà tìm ra l$i (cid:23)i, cách (cid:23)i, trình t(cid:28) và th(cid:22)i h%n ti(cid:18)n hành (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t t(cid:20)i (cid:23)ích (cid:23)ã xác (cid:23)(cid:21)nh.

http://www.taichinhungdung.vn

27

C n(cid:19)(cid:20)c ta, (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng l$i phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c g!n li(cid:17)n v(cid:20)i phát tri(cid:25)n xã h(cid:24)i và do (cid:3)"ng C(cid:24)ng S"n Vi#t Nam th(cid:28)c hi#n (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) hi#n trong các v3n ki#n (cid:3)%i h(cid:24)i (cid:3)"ng qua các th(cid:22)i k< (cid:23)%i h(cid:24)i.

(cid:3)(cid:19)(cid:22)ng l$i phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) có ý ngh(a c(cid:28)c k< quan tr1ng (cid:23)$i v(cid:20)i v(cid:29)n m#nh c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, nó (cid:23)(cid:19)-c coi là công c4 hàng (cid:23)/u c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong s(cid:28) nghi#p qu"n lý v( mô n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân. (cid:3)(cid:19)(cid:22)ng l$i (cid:23)úng s6 (cid:23)(cid:19)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:18)n phát tri(cid:25)n, (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh, giàu m%nh công b.ng và v3n minh. (cid:3)(cid:19)(cid:22)ng l$i sai s6 (cid:23)(cid:19)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i l/m (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng l%c l$i, là t(cid:26)n th’t, là (cid:23)(cid:26) vA, là suy thoái, là h(cid:29)u qu" khôn l(cid:19)(cid:22)ng v(cid:17) m1i m)t c(cid:30)a (cid:23)(cid:22)i s$ng kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i.

- Chi(cid:2)n l(cid:4)(cid:19)c phát tri(cid:23)n kinh t(cid:2) - xã h(cid:13)i: Chi(cid:18)n l(cid:19)-c phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i là m(cid:24)t h# th$ng các quan (cid:23)i(cid:25)m c* b"n, các m4c tiêu l(cid:20)n và các gi"i pháp chr y(cid:18)u (cid:23)(cid:19)-c l(cid:28)a ch1n nh.m (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c m(cid:24)t b(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng l$i phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c trong m(cid:24)t ch)ng th(cid:22)i gian (cid:23)(cid:30) dài. Th(cid:28)c ch’t chi(cid:18)n l(cid:19)-c phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i là s(cid:28) c4 th(cid:25) hóa (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng l$i phát tri(cid:25)n doanh nghi#p trong m;i ch)ng (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng l(cid:21)ch s5 c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c (th(cid:19)(cid:22)ng là 10 n3m, 15 n3m, ho)c 20 n3m) và c0ng do (cid:3)"ng c/m quy(cid:17)n ch9 (cid:23)%o và xây d(cid:28)ng. C n(cid:19)(cid:20)c ta, chi(cid:18)n l(cid:19)-c phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i do (cid:3)"ng C(cid:24)ng S"n Vi#t Nam xây d(cid:28)ng trong các (cid:3)%i h(cid:24)i (cid:3)"ng toàn qu$c, nh(cid:19) chi(cid:18)n l(cid:19)-c (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh và phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i (cid:23)(cid:18)n n3m 2010, (cid:23)(cid:18)n n3m 2020.

- Quy ho(cid:24)ch phát tri(cid:23)n kinh t(cid:2) - xã h(cid:13)i: Quy ho%ch phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i là vi#c (cid:23)ính h(cid:19)(cid:20)ng phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) dài h%n. Trong (cid:23)ó, xác (cid:23)(cid:21)nh rõ qui mô và gi(cid:20)i h%n cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n. Th(cid:28)c ch’t qui ho%ch là xác (cid:23)(cid:21)nh khung v( mô v(cid:17) t(cid:26) ch(cid:27)c không gian nh.m cung c’p nh ng c3n c(cid:27) khoa h1c cho các c* quan qu"n lý Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) ch9 (cid:23)%o v( mô n(cid:17)n kinh t(cid:18) thông qua các k(cid:18) ho%ch, các ch(cid:19)*ng trình, d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) b"o (cid:23)"m cho n(cid:17)n kinh t(cid:18) phát tri(cid:25)n m%nh, b(cid:17)n v ng và có hi#u qu".

Th(cid:28)c ch’t c(cid:30)a qui ho%ch là c4 th(cid:25) hóa chi(cid:18)n l(cid:19)-c v(cid:17) không gian và th(cid:22)i gian. Trên th(cid:28)c t(cid:18), công tác qu"n lý kinh t(cid:18) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c có các lo%i quy ho%ch qu$c gia, quy ho%ch vùng, quy ho%ch lãnh th(cid:26), quy ho%ch ngành, quy ho%ch (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng….

- K(cid:2) ho(cid:24)ch phát tri(cid:23)n kinh t(cid:2) - xã h(cid:13)i: K(cid:18) ho%ch là c4 th(cid:25) hóa chi(cid:18)n l(cid:19)-c dài h%n, g7m có k(cid:18) ho%ch dài h%n, k(cid:18) ho%ch trung h%n, k(cid:18) ho%ch hàng n3m. Th(cid:28)c ch’t, k(cid:18) ho%ch là m(cid:24)t h# th$ng các m4c tiêu kinh t(cid:18) v( mô c* b"n (cid:23)(cid:19)-c xác (cid:23)(cid:21)nh nh(cid:19): t$c (cid:23)(cid:24) phát tri(cid:25)n n(cid:17)n kinh t(cid:18), c* c’u kinh t(cid:18), các cân (cid:23)$i l*n….các ch9 tiêu k(cid:18) ho%ch này bao quát các ngành, các vùng, các l(nh v(cid:28)c và thành ph/n kinh t(cid:18).

C Vi#t Nam, các k(cid:18) ho%ch phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i (cid:23)(cid:19)-c xem là công c4

quan tr1ng trong qu"n lý n(cid:17)n kinh t(cid:18) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Ch(cid:4)(cid:25)ng trình phát tri(cid:23)n kinh t(cid:2) - xã h(cid:13)i: Ch(cid:19)*ng trình phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i là t(cid:26) h-p các m4c tiêu, các nhi#m v4, các th(cid:30) t4c, các b(cid:19)(cid:20)c ph"i ti(cid:18)n hành, các ngu7n l(cid:28)c và các y(cid:18)u t$ c/n thi(cid:18)t (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n m(cid:24)t ý (cid:23)7 l(cid:20)n, m(cid:24)t m4c

http://www.taichinhungdung.vn

28

tiêu nh’t (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c xác (cid:23)(cid:21)nh trong m(cid:24)t th(cid:22)i k< nh’t (cid:23)(cid:21)nh. Ví d4: ch(cid:19)*ng trình công nghi#p hóa và hi#n (cid:23)%i hóa (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, ch(cid:19)*ng trình c"i cách n(cid:17)n hành chính qu$c gia, ch(cid:19)*ng trình (cid:23)ào t%o (cid:23)(cid:24)i ng0 cán b(cid:24) qu"n lý, ch(cid:19)*ng trình phát tri(cid:25)n nông nghi#p và kinh t(cid:18) nông thôn, ch(cid:19)*ng trình phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i, ch(cid:19)*ng trình phát tri(cid:25)n công nghi#p, ch(cid:19)*ng trình phát tri(cid:25)n k(cid:18)t c’u h% t/ng, ch(cid:19)*ng trình phát tri(cid:25)n khoa h1c công ngh# và b"o v# môi tr(cid:19)(cid:22)ng sinh thái, ch(cid:19)*ng trình phát tri(cid:25)n d(cid:21)ch v4, ch(cid:19)*ng trình phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i mi(cid:17)n núi và vùng (cid:23)7ng bào dân t(cid:24)c, ch(cid:19)*ng trình xóa (cid:23)ói gi"m nghèo….

- Ch(cid:19)*ng trình là c* s& quan tr1ng (cid:23)(cid:25) t(cid:29)p trung nh ng ngu7n l(cid:28)c h%n h?p vào vi#c gi"i quy(cid:18)t có hi#u qu" nh ng nhi#m v4 tr1ng tâm c(cid:30)a k(cid:18) ho%ch Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong t(cid:31)ng th(cid:22)i ki và cho phép kh!c ph4c tình tr%ng tách r(cid:22)i gi a các nhi#m v4 c(cid:30)a k(cid:18) ho%ch (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c xác (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n k(cid:18) ho%ch Nhà n(cid:19)(cid:20)c m(cid:24)t cách có hi#u qu" nh’t.

2. Nhóm công c(cid:27) th(cid:16) hi(cid:31)n chu’n m(cid:15)c x( s(cid:15) hành vi c(cid:29)a các ch(cid:29) th(cid:16)

tham gia ho(cid:13)t (cid:17)(cid:18)ng trong n(cid:25)n kinh t(cid:6).

Nhà n(cid:19)(cid:20)c ta là Nhà n(cid:19)(cid:20)c pháp qu<ên, th(cid:28)c hi#n s(cid:28) qu"n lý c(cid:30)a mình (cid:23)$i v(cid:20)i xã h(cid:24)i nói chung và n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân nói riêng, ch(cid:30) y(cid:18)u b.ng pháp lu(cid:29)t và theo pháp lu(cid:29)t. (cid:3)i(cid:17)u 12, Hi(cid:18)n pháp n(cid:19)(cid:20)c CHXHCN Vi#t Nam n3m 1992 kh>ng (cid:23)(cid:21)nh: “Nhà n(cid:4)(cid:14)c qu(cid:26)n lí xã h(cid:13)i b(cid:27)ng pháp lu(cid:22)t, không ng(cid:28)ng t(cid:29)ng c(cid:4)(cid:5)ng pháp ch(cid:2) xã h(cid:13)i ch(cid:8) ngh(cid:30)a”.

Pháp lu(cid:29)t v(cid:17) kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:19)-c hi(cid:25)u là h# th$ng v3n b"n có tính quy ph%m pháp lu(cid:29)t do c* quan Nhà n(cid:19)(cid:20)c có th,m quy(cid:17)n ban hành (cid:23)(cid:25) th(cid:25) hi#n ý chí, quy(cid:17)n l(cid:28)c c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c nh.m (cid:23)i(cid:17)u ch9nh các quan h# trong n(cid:17)n kinh t(cid:18).

H# th$ng v3n b"n pháp lu(cid:29)t trong qu"n lý Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18) có hai lo%i v3n b"n: v3n b"n qui ph%m pháp lu(cid:29)t và v3n b"n áp d4ng quy ph%m pháp lu(cid:29)t. V3n b"n quy ph%m pháp lu(cid:29)t g7m: (1) V3n b"n do Qu$c h(cid:24)i và (cid:13)y ban th(cid:19)(cid:22)ng v4 Qu$c h(cid:24)i ban hành: Hi(cid:18)n pháp, lu(cid:29)t, ngh(cid:21) quy(cid:18)t, pháp l#nh, (2) V3n b"n do các c* quan Nhà n(cid:19)(cid:20)c có th,m quy(cid:17)n khác & Trung (cid:19)*ng ban hành (cid:23)(cid:25) thi hành Vi#t Nam quy ph%m pháp lu(cid:29)t c(cid:30)a Qu$c h(cid:24)i và (cid:13)y ban th(cid:19)(cid:22)ng v4 Qu$c h(cid:24)i ban hành: l#nh, quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh, ch9 th(cid:21), ngh(cid:21) quy(cid:18)t, thông t(cid:19), (3) V3n b"n do H(cid:24)i (cid:23)7ng nhân dân, (cid:13)y ban nhân dân các c’p ban hành (cid:23)(cid:25) thi hành Vi#t Nam quy ph%m pháp lu(cid:29)t c(cid:30)a Qu$c h(cid:24)i, (cid:13)y ban th(cid:19)(cid:22)ng v4 Qu$c h(cid:24)i và Vi#t Nam c(cid:30)a c* quan Nhà n(cid:19)(cid:20)c c’p trên. V3n b"n áp d4ng quy ph%m pháp lu(cid:29)t trong qu"n lý Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18) là nh n Vi#t Nam quy ph%m pháp lu(cid:29)t (cid:23)(cid:19)-c ban hành (cid:23)(cid:25) gi"i quy(cid:18)t các nhi#m v4 c4 th(cid:25) (cid:23)$i v(cid:20)i (cid:23)$i t(cid:19)-ng c4 th(cid:25) nh(cid:19) các quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh b(cid:26), mi2n nhi#m, (cid:23)(cid:17) b%t, nâng l(cid:19)*ng, khen th(cid:19)&ng, k9 lu(cid:29)t, (cid:23)i(cid:17)u (cid:23)(cid:24)ng công tác (cid:23)$i v(cid:20)i cán b(cid:24) công ch(cid:27)c Nhà n(cid:19)(cid:20)c…

http://www.taichinhungdung.vn

29

3.Nhóm công c(cid:27) th(cid:16) hi(cid:31)n t(cid:8) t(cid:8))ng, quan (cid:17)i(cid:16)m c(cid:29)a Nhà n(cid:8)(cid:24)c trong

viêc (cid:17)i(cid:25)u ch*nh các ho(cid:13)t (cid:17)(cid:18)ng c(cid:29)a n(cid:25)n kinh t(cid:6).

Công c4 th(cid:25) hi#n t(cid:19) t(cid:19)&ng, quan (cid:23)i(cid:25)m c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong vi#c (cid:23)i(cid:17)u ch9nh các ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18), (cid:23)ó là chính sách kinh t(cid:18). Chính sách kinh t(cid:18) là m(cid:24)t h# th$ng ph(cid:27)c t%p g7m nhi(cid:17)u lo%i:

- Chính sách phát tri(cid:25)n các thành ph/n kinh t(cid:18). - Chính sách tài chính v(cid:20)i các công c4 ch(cid:30) y(cid:18)u: chi tiêu c(cid:30)a Chính ph(cid:30)

(G) và thu(cid:18) (T).

- Chính sách ti(cid:17)n t# v(cid:20)i các công c4 ch(cid:30) y(cid:18)u: ki(cid:25)m soát m(cid:27)c cung ti(cid:17)n

(Ms) và lãi su’t (r).

- Chính sách thu nh(cid:29)p v(cid:20)i các công c4 ch(cid:30) y(cid:18)u: giá c" (P) và ti(cid:17)n l(cid:19)*ng

(W).

- Chính sách ngo%i th(cid:19)*ng v(cid:20)i công c4 ch(cid:30) y(cid:18)u: thu(cid:18) nh(cid:29)p kh,u (Tn), h%n ng%ch, tr- c’p xu’t kh,u, t9 giá h$i (cid:23)oái, cán cân th(cid:19)*ng m%i, cán cân thanh toán qu$c t(cid:18)…

4. Nhóm công c(cid:27) v(cid:14)t ch(cid:30)t làm (cid:17)(cid:18)ng l(cid:15)c tác (cid:17)(cid:18)ng vào (cid:17) i t(cid:8)(cid:28)ng qu(cid:23)n lý.

Công c4 v(cid:29)t ch’t (cid:23)(cid:19)-c dùng làm áp l(cid:28)c, ho)c (cid:23)(cid:24)ng l(cid:28)c tác (cid:23)(cid:24)ng vào (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c có th(cid:25) bao g7m:

- (cid:3)’t (cid:23)ai, r(cid:31)ng, núi, sông h7, các ngu7n n(cid:19)(cid:20)c, th(cid:17)m l4c (cid:23)(cid:21)a…. - Tài nguyên trong lòng (cid:23)’t. - D(cid:28) tr qu$c gia, b"o hi(cid:25)m qu$c gia. - V$n và tài s"n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong các doanh nghi#p. - Các lo%i qu= chuyên dùng vào công tác qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

5. Nhóm công c(cid:27) (cid:17)(cid:16) s( d(cid:27)ng các công c(cid:27) nói trên.

Ch(cid:30) th(cid:25) s5 d4ng các công c4 qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18) (cid:23)ã trình bày & trên là các c* quan qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18). (cid:3)ó là các c* quan hành chính Nhà n(cid:19)(cid:20)c, các công s& và các ph(cid:19)*ng ti#n kinh t(cid:18) - k= thu(cid:29)t (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng trong ho%t (cid:23)(cid:24)ng qu"n lý kinh t(cid:18) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

VIII. CÁC NGUYÊN T+C C$ B(cid:1)N TRONG QU(cid:1)N LÝ NHÀ

N(cid:2)(cid:3)C V(cid:4) KINH T(cid:5).

Các nguyên t!c qu"n lý Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18) các quy t!c ch9 (cid:23)%o, các tiêu chu,n hành vi mà các c* quan qu"n lý Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i tuân th(cid:30) trong quá trình qu"n lý kinh t(cid:18).

http://www.taichinhungdung.vn

30

Các nguyên t!c qu"n lý Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18) do con ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23))t ra nh(cid:19)ng không ph"i do ý mu$n ch(cid:30) quan mà ph"i d(cid:28)a trên các yêu c/u khách quan c(cid:30)a các quy lu(cid:29)t chi ph$i quá trình qu"n lý kinh t(cid:18). (cid:3)7ng th(cid:22)i, các nguyên t!c này ph"i phù h-p v(cid:20)i m4c tiêu c(cid:30)a qu"n lý; ph"i ph"n ánh (cid:23)úng tính ch’t các quan h# kinh t(cid:18); ph"i (cid:23)"m b"o tính h# th$ng, tính nh’t quán và ph"i (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)"m b"o b.ng pháp lu(cid:29)t.

Qu"n lý Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a & n(cid:19)(cid:20)c ta c/n v(cid:29)n d4ng các nguyên t!c c* b"n sau (cid:23)ây:

- Nguyên t!c t(cid:29)p trung dân ch(cid:30). - Nguyên t!c k(cid:18)t h-p qu"n lý ngành v(cid:20)i qu"n lý theo lãnh th(cid:26). - Nguyên t!c phân (cid:23)(cid:21)nh và k(cid:18)t h-p qu"n lý Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18) v(cid:20)i qu"n

lý s"n xu’t kinh doanh.

- Nguyên t!c hài hòa l-i ích gi a ng(cid:19)(cid:22)i lao (cid:23)(cid:24)ng, doanh nghi#p và xã h(cid:24)i.

- Nguyên t!c t3ng c(cid:19)(cid:22)ng pháp ch(cid:18) XHCN trong qu"n lý Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17)

kinh t(cid:18).

1. T(cid:14)p trung dân ch(cid:29).

1.1. Khái ni(cid:11)m.

Nguyên t!c t(cid:29)p trung dân ch(cid:30) là s(cid:28) k(cid:18)t h-p ch)t ch6, hài hòa gi a hai m)t c* b"n “t(cid:29)p trung” và “dân ch(cid:30)” trong m$i quan h# h u c* bi#n ch(cid:27)ng ch(cid:27) không ph"i ch9 là t(cid:29)p trung, ho)c ch9 là dân ch(cid:30). “Dân ch(cid:30)” là (cid:23)i(cid:17)u ki#n, là ti(cid:17)n (cid:23)(cid:17) c(cid:30)a t(cid:29)p trung; c0ng nh(cid:19) “t(cid:29)p trung” là cái b"o (cid:23)"m cho dân ch(cid:30) (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n. Hay nói cách káhc, t(cid:29)p trung ph"i trên c* s& dân ch(cid:30); dân ch(cid:30) ph"i trong khuôn kh(cid:26) t(cid:29)p trung.

Nguyên t!c t(cid:29)p trung dân ch(cid:30) (cid:23)(cid:19)-c (cid:23))t ra xu’t phát t(cid:31) lí do sau (cid:23)ây: ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) và vi#c c(cid:30)a công dân, nên công dân ph"i có quy(cid:17)n ((cid:23)ó là dân ch(cid:30)), (cid:23)ông th(cid:22)i, trong m(cid:24)t ch(cid:31)ng m(cid:28)c nh’t (cid:23)(cid:21)nh, ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) c(cid:30)a công dân có "nh h(cid:19)&ng rõ r#t t(cid:20)i l-i ích c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, l-i ích qu$c gia, l-i ích c(cid:24)ng (cid:23)7ng, do (cid:23)ó Nhà n(cid:19)(cid:20)c c0ng ph"i có quy(cid:17)n ((cid:23)ó là t(cid:29)p trung).

1.2. H(cid:5)(cid:19)ng v(cid:17)n d(cid:22)ng nguyên t(cid:26)c.

- B"o (cid:23)"m cho c" Nhà n(cid:19)(cid:20)c và công dân, cho c" c’p trên và c’p d(cid:19)(cid:20)i, t(cid:29)p th(cid:25) và các thành viên t(cid:29)p th(cid:25) (cid:23)(cid:17)u có quy(cid:17)n quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh, không th(cid:25) ch9 có Nhà n(cid:19)(cid:20)c ho)c ch9 có công dân, ch9 có c’p trên ho)c ch9 có c’p d(cid:19)(cid:20)i có quy(cid:17)n. Có ngh(a là v(cid:31)a ph"i có t(cid:29)p trung, v(cid:31)a ph"i có dân ch(cid:30).

- Quy(cid:17)n c(cid:30)a m;i bên (Nhà n(cid:19)(cid:20)c và công dân; c’p trên và c’p d(cid:19)(cid:20)i) ph"i (cid:23)(cid:19)-c xác l(cid:29)p m(cid:24)t cách có c3n c(cid:27) khoa h1c và th(cid:28)c ti2n. Có ngh(a là, ph"i xu’t phát t(cid:31) yêu c/u và kh" n3ng làm ch(cid:30) c(cid:30)a m;i ch(cid:30) th(cid:25): Nhà n(cid:19)(cid:20)c và công dân, c’p trên và c’p d(cid:19)(cid:20)i.

http://www.taichinhungdung.vn

31

- Trong m;i c’p c(cid:30)a h# th$ng qu"n lý nhi(cid:17)u c’p c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i b"o (cid:23)"m v(cid:31)a có c* quan th,m quy(cid:17)n chung, v(cid:31)a có c* quan th,m quy(cid:17)n riêng. M;i c* quan ph"i có th,m quy(cid:17)n rõ r#t, ph%m vi th,m quy(cid:17)n c(cid:30)a c* quan th,m quy(cid:17)n riêng ph"i trong khuôn kh(cid:26) th,m quy(cid:17)n chung. Trong c* quan th,m quy(cid:17)n chung, m;i (cid:30)y viên ph"i (cid:23)(cid:19)-c giao nhi#m v4 nghiên c(cid:27)u chuyên sâu m(cid:24)t s$ v’n (cid:23)(cid:17), có trách nhi#m phát bi(cid:25)u sâu s!c v(cid:17) các v’n (cid:23)(cid:17) (cid:23)ó, (cid:23)7ng th(cid:22)i t(cid:29)p th(cid:25) (cid:23)(cid:19)-c trao (cid:23)(cid:26)i, b(cid:26) sung và bi(cid:25)u quy(cid:18)t theo (cid:23)a s$.

T(cid:29)p trung quan liêu vào c’p trên, vào trung (cid:19)*ng ho)c phân tán, phép vua thua l# làng; chuyên quy(cid:17)n, (cid:23)(cid:24)c (cid:23)oán c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:18)n m(cid:27)c vi ph%m nhân quy(cid:17)n, dân quy(cid:17)n ho)c dân ch(cid:30) quá tr(cid:20)n trong ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:17)u trái v(cid:20)i nguyên t!c t(cid:29)p trung dân ch(cid:30). Khuynh h(cid:19)(cid:20)ng phân tán, t(cid:28) do vô t(cid:26) ch(cid:27)c c(cid:30)a n(cid:17)n s"n xu’t nh: (cid:23)ang là c"n tr& nguy h%i và ph(cid:26) bi(cid:18)n hi#n nay.

2. K(cid:6)t h(cid:28)p qu(cid:23)n lý theo ngành và qu(cid:23)n lý theo lãnh th(cid:21).

2.1. Qu(cid:16)n lý Nhà n(cid:5)(cid:19)c theo ngành.

a) Khái ni(cid:1)m ngành trong kinh t(cid:2) (ngành kinh t(cid:2) k(cid:31) thu(cid:22)t)

Ngành kinh t(cid:18) k= thu(cid:29)t là t(cid:26)ng h-p c(cid:30)a nhi(cid:17)u (cid:23)*n v(cid:21) s"n xu’t kinh doanh, mà ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a chúng có nh ng (cid:23))c tr(cid:19)ng k= thu(cid:29)t – s"n xu’t gi$ng nhau, ho)c t(cid:19)*ng t(cid:28) nhau, vê: cùng th(cid:28)c hi#n m(cid:24)t ph(cid:19)*ng pháp công ngh# ho)c công ngh# t(cid:19)*ng t(cid:28); s"n ph,m s"n xu’t ra t(cid:31) m(cid:24)t lo%i nguyên li#u hay nguyên li#u (cid:23)7ng lo%i; s"n ph,m có công d4ng c4 th(cid:25) gi$ng nhau ho)c t(cid:19)*ng t(cid:28) nhau. Ch>ng h%n, v(cid:17) công ngh# s"n xu’t có ngành công nghi#p khai thác, ngành công nghi#p hóa h1c, ngành công nghi#p sinh hóa; v(cid:17) nguyên li#u cho s"n xu’t có ngành công nghi#p ch(cid:18) bi(cid:18)n xen-luy-lo, ngành công nghi#p ch(cid:18) bi(cid:18)n kim lo%i (cid:23)en, kim lo%i màu; v(cid:17) công d4ng c(cid:30)a s"n ph,m có ngành công nghi#p th(cid:28)c ph,m, ngành ch(cid:18) t%o ô tô, ngành công nghi#p (cid:23)i#n t5

b) Khái ni(cid:1)m qu(cid:26)n lí theo ngành

Qu"n lý theo ngành là vi#c qu"n lý v(cid:17) m)t k= thu(cid:29)t, v(cid:17) nghi#p v4 chuyên môn c(cid:30)a B(cid:24) qu"n lý ngành & trung (cid:19)*ng (cid:23)$i v(cid:20)i t’t c" các (cid:23)*n v(cid:21) s"n xu’t kinh doanh thu(cid:24)c ngành trong ph%m vi c" n(cid:19)(cid:20)c.

c) S(cid:12) c(cid:20)n thi(cid:2)t ph(cid:26)i qu(cid:26)n lý theo ngành

Các (cid:23)*n v(cid:21) s"n xu’t trong cùng m(cid:24)t ngành có r’t nhi(cid:17)u m$i liên h# v(cid:20)i nhau. Ch>ng h%n, các m$i liên h# v(cid:17) s"n ph,m s"n xu’t ra ( nh(cid:19) các thông s$ k= thu(cid:29)t (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o tính l!p l+n; ch’t l(cid:19)-ng s"n ph,m; th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng tiêu th4…); các m$i liên h# v(cid:17) vi#c h; tr- và h-p tác (nh(cid:19) h; tr- và h-p tác trong vi#c s5 d4ng lao (cid:23)(cid:24)ng; trang b(cid:21) máy móc thi(cid:18)t b(cid:21); (cid:27)ng d4ng công ngh# - k= thu(cid:29)t; áp d4ng kinh nghi#m qu"n lý…)

d) N(cid:13)i dung qu(cid:26)n lý Nhà n(cid:4)(cid:14)c theo ngành

Qu"n lý Nhà n(cid:19)(cid:20)c theo ngành bao g7m các n(cid:24)i dung qu"n lý sau (cid:23)ây:

http://www.taichinhungdung.vn

32

- Trong vi#c xây d(cid:28)ng và tri(cid:25)n khai th(cid:28)c hi#n pháp lu(cid:29)t, ch(cid:30) tr(cid:19)*ng, chính

sách phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) toàn ngành.

- Trong vi#c xây d(cid:28)ng và tri(cid:25)n khai th(cid:28)c hi#n các chi(cid:18)n l(cid:19)-c, quy hoach, k(cid:18)

ho%ch và các d(cid:28) án phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) toàn ngành.

- Trong vi#c xây d(cid:28)ng và tri(cid:25)n khai các chính sách, bi#n pháp nh.m phát tri(cid:25)n ngu7n nhân l(cid:28)c, ngu7n v$n, ngu7n nguyên li#u và khoa h1c công ngh#….cho toàn ngành.

- Trong vi#c xây d(cid:28)ng và tri(cid:25)n khai th(cid:28)c hi#n các quan h# tài chính gi a các

(cid:23)*n v(cid:21) kinh t(cid:18) trong ngành v(cid:20)i Ngân sách Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Th$ng nh’t trong toàn ngành và liên ngành v(cid:17) vi#c tiêu chu,n hóa quy cách, ch’t l(cid:19)-ng s"n ph,m. Hình thành tiêu chu,n qu$c gia v(cid:17) ch’t l(cid:19)-ng s"n ph,m.

- Trong vi#c th(cid:28)c hi#n các chính sách, bi#n pháp phát tri(cid:25)n và m& r(cid:24)ng th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng tiêu th4 s"n ph,m chung cho toàn ngành và th(cid:28)c hi#n s(cid:28) b"o h(cid:24) s"n xu’t c(cid:30)a ngành n(cid:24)i (cid:23)(cid:21)a trong nh ng tr(cid:19)(cid:22)ng h-p c/n thi(cid:18)t.

- Trong vi#c áp d4ng các hình th(cid:27)c t(cid:26) ch(cid:27) s"n xu’t khoa h1c và h-p lý các

(cid:23)*n v(cid:21) s"n xu’t kinh doanh trong toàn ngành.

- Trong vi#c thanh tra và ki(cid:25)m tra ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a các (cid:23)*n v(cid:21) kinh t(cid:18) trong ngành. (cid:3)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng (cid:23)/u t(cid:19) xây d(cid:28)ng l(cid:28)c l(cid:19)-ng c(cid:30)a ngành, ch$ng s(cid:28) m’t cân (cid:23)$i trong c* c’u ngành và v(cid:21) trí ngành trong c* c’u chung cua rn(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân.

- Th(cid:28)c hi#n các chính sách, các bi#n pháp phát tri(cid:25)n th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng chung cho

toàn ngành, b"o h(cid:24) s"n xu’t ngành n(cid:24)i (cid:23)(cid:21)a.

- Th$ng nh’t hóa, tiêu chu,n hóa quy cách, ch’t l(cid:19)-ng hàng hóa và d(cid:21)ch v4, hình thành h# th$ng tiêu chu,n qu$c gia v(cid:17) ch’t l(cid:19)-ng s"n ph,m (cid:23)(cid:25) c* quan có th,m quy(cid:17)n ban b$.

- Th(cid:28)c hi#n các bi#n pháp, các chính sách qu$c gia trong phát tri(cid:25)n ngu7n nhân l(cid:28)c, ngu7n nguyên li#u, ngu7n trí tu# khoa h1c và công ngh# chung cho toàn ngành.

- Tham gia xây d(cid:28)ng các d(cid:28) án Luânt, pháp l#nh, pháp quy, th@ ch(cid:18) kinh t(cid:18) theo chuyên môn c(cid:30)a mình (cid:23)(cid:25) cùng các c* quan ch(cid:27)c n3ng chuyên môn khác hình thành h# th$ng v3n b"n pháp lu(cid:29)t qu"n lý ngành.

2.2. Qu(cid:16)n lí theo lãnh th!.

a) Khái ni(cid:1)m lãnh th(cid:17)

Lãnh th(cid:26) c(cid:30)a m(cid:24)t n(cid:19)(cid:20)c có thê chia ra thành nhi(cid:17)u vùng lãnh th(cid:26) khác nhau, trong (cid:23)ó có lãnh th(cid:26) c(cid:30)a các (cid:23)*n v(cid:21) hành chính v(cid:20)i các c’p (cid:23)(cid:24) khác nhau.

http://www.taichinhungdung.vn

33

Ch>ng h%n: lãnh th(cid:26) Vi#t Nam d(cid:19)-c chia thành 4 c’p: lãnh th(cid:26) c" n(cid:19)(cid:20)c, lãnh th(cid:26) t9nh, lãnh th(cid:26) huy#n, lãnh th(cid:26) xã.

b) Khái ni(cid:1)m qu(cid:26)n lý theo lãnh th(cid:17)

Qu"n lý v(cid:17) Nhà n(cid:19)(cid:20)c trên lãnh th(cid:26) là vi#c t(cid:26) ch(cid:27)c, (cid:23)i(cid:17)u hòa, ph$i h-p ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a t’t c" các (cid:23)*n v(cid:21) kinh t(cid:18) phân b(cid:26) trên (cid:23)(cid:21)a bàn lãnh th(cid:26) (& n(cid:19)(cid:20)c ta, ch(cid:30) y(cid:18)u là theo lãnh th(cid:26) c(cid:30)a các (cid:23)*n v(cid:21) hành chính)

c) S(cid:12) c(cid:20)n thi(cid:2)t ph(cid:26)i th(cid:12)c hi(cid:1)n qu(cid:26)n lý kinh t(cid:2) theo lãnh th(cid:17)

Các (cid:23)*n v(cid:21) kinh t(cid:18) phân bo: tren cùng m(cid:24)t (cid:23)(cid:21)a bàn lãnh th(cid:26) (có th(cid:25) cùng m(cid:24)t ngành ho)c không cùng ngành) có nhêìu m$i quan h#. Có th(cid:25) k(cid:25) (cid:23)(cid:18)n các m$i quan h# ch(cid:30) y(cid:18)u sau:

- M$i quan h# v(cid:17) vi#c cung c’p và tiêu th4 s"n ph,m c(cid:30)a nhau. - S(cid:28) h-p tác và liên k(cid:18)t v(cid:20)i nhau trong vi#c khai thác và s5 d4ng các ngu7n l(cid:28)c sBn có trên (cid:23)(cid:21)a bàn lãnh th(cid:26). C4 th(cid:25): trong vi#c khai thác tài nguyên thiên nhiên (khoáng s"n, lâm s"n, h"i s"n,…), khai thác và s5 d4ng (cid:23)i(cid:17)u ki#n t(cid:28) nhiên ( nh(cid:19) (cid:23)’t (cid:23)ai, th(cid:22)i ti(cid:18)t, sông h7, b(cid:22) bi(cid:25)n, th(cid:17)m l4c (cid:23)(cid:21)a…); s5 d4ng ngu7n nhân l(cid:28)c và ngành; x5 lí ch’t th"i, b"o v# môi tr(cid:19)(cid:22)ng sinh thái; s5 d4ng k(cid:18)t c’u h% t/ng k= thu(cid:29)t (giao thông, cung (cid:27)ng (cid:23)i#n n(cid:19)(cid:20)c, b(cid:19)u chính vi2n thông…)

Chính vì gi a các (cid:23)*n v(cid:21) kinh t(cid:18) trên (cid:23)(cid:21)a bàn lãnh th(cid:26) có nhi(cid:17)u m$i quan h# nh(cid:19) trên nen (cid:23)òi h:i ph"i có s(cid:28) t(cid:26) ch(cid:27)c, (cid:23)i(cid:17)u hòa và ph$i h-p ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a chúng (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o m(cid:24)t c* c’u kinh t(cid:18) lãnh th(cid:26) h-p lí và ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) có hi#u qu" trên (cid:23)(cid:21)a bàn lãnh th(cid:26).

d) N(cid:13)i dung qu(cid:26)n lý kinh t(cid:2) theo lãnh th(cid:17)

- Xây d(cid:28)ng quy ho%ch, k(cid:18) ho%ch và d(cid:28) án phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i trên lãnh th(cid:26) ( không phân bi#t kinh t(cid:18) trung (cid:19)*ng, kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng, các thành ph/n kinh t(cid:18) khác nhau) nh.m xây d(cid:28)ng m(cid:24)t c* c’u kinh t(cid:18) lãnh th(cid:26) h-p lí và có hi#u qu".

- (cid:3)i(cid:17)u hòa, ph$i h-p ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a t’t c" các (cid:23)*n v(cid:21) kinh t(cid:18) trên lãnh th(cid:26) nh.m t(cid:29)n d4ng t$i (cid:23)a và s5 d4ng m(cid:24)t cách có hi#u qu" nh’t ngu7n l(cid:28)c sBn có t%i (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng.

- Xây d(cid:28)ng h# th$ng k(cid:18)t c’u h% t/ng k= thu(cid:29)t c(cid:30)a t(cid:31)ng vùng lãnh th(cid:26) bao g7m: h# th$ng giao thông v(cid:29)n t"i; cung (cid:27)ng (cid:23)i#n n3ng; c’p thoát n(cid:19)(cid:20)c; (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng sá, c/u c$ng; h# th$ng thông tin liên l%c….(cid:23)(cid:25) ph4c v4 chung cho c" c(cid:24)ng (cid:23)7ng kinh t(cid:18) trên lãnh th(cid:26).

- Th(cid:28)c hi#n công tác th3m dò, (cid:23)ánh giá tài nguyên thiên nhiên trên (cid:23)(cid:21)a

bàn lãnh th(cid:26).

- Th(cid:28)c hi#n s(cid:28) phân b$ các c* s& s"n xu’t trên (cid:23)(cid:21)a bàn lãnh th(cid:26) m(cid:24)t cách

h-p lí và phù h-p v(cid:20)i l-i ích qu$c gia.

http://www.taichinhungdung.vn

34

- Qu"n lý, ki(cid:25)m soát vi#c khai thác và s5 d4ng ngu7n tài nguyên qu$c gia

trên (cid:23)(cid:21)a bàn lãnh th(cid:26).

- Qu"n lý, ki(cid:25)m soát vi#c x5 lí ch’t th"i, b"o v# môi tr(cid:19)(cid:22)ng sinh thái trên

(cid:23)(cid:21)a bàn lãnh th(cid:26).

2.3. K(cid:7)t h(cid:31)p qu(cid:16)n lý theo ngành và theo lãnh th!.

a) Khái ni(cid:1)m

Nguyên t!c k(cid:18)t h-p qu"n lý theo ngành và theo lãnh th(cid:26) (cid:23)òi h:i ph"i có s(cid:28) ph$i h-p ch)t ch6 gi a qu"n lý theo ngành và qu"n lý theo lãnh th(cid:26) trên t’t c" m1i l(nh v(cid:28)c kinh t(cid:18). C" hai chi(cid:17)u qu"n lý (cid:23)(cid:17)u ph"i có trách nhi#m chung trong vi#c th(cid:28)c hi#n m4c tiêu c(cid:30)a ngành c0ng nh(cid:19) c(cid:30)a lãnh th(cid:26). S(cid:28) k(cid:18)t h-p này s6 tránh (cid:23)(cid:19)-c t(cid:19) t(cid:19)&ng b"n v(cid:21) c(cid:30)a b(cid:24), ngành, trung (cid:19)*ng và t(cid:19) t(cid:19)&ng c4c b(cid:24) (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng c(cid:30)a chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. Theo (cid:23)ó, B(cid:24) ch9 quan tâm (cid:23)(cid:18)n l-i ích c(cid:30)a các (cid:23)*n v(cid:21) kinh t(cid:18) do mình thành l(cid:29)p và (cid:13)y ban nhân dân (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng ch9 quan tâm (cid:23)(cid:18)n l-i ích c(cid:30)a các (cid:23)*n v(cid:21) kinh t(cid:18) c(cid:30)a (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. T(cid:31) (cid:23)ó, d+n (cid:23)(cid:18)n tình tr%ng tranh ch’p, không có s(cid:28) liên k(cid:18)t gi a các (cid:23)*n v(cid:21) kinh t(cid:18) trên cùng m(cid:24)t (cid:23)(cid:21)a bàn lãnh th(cid:26), do (cid:23)ó hi#u qu" th’p.

b) N(cid:13)i dung k(cid:2)t h(cid:19)p

S(cid:28) k(cid:18)t h-p qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c theo ngành và theo lãnh th(cid:26) (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n nh(cid:19)

sau:

- Th(cid:28)c hi#n qu"n lý (cid:23)7ng th(cid:22)i c" hai chi(cid:17)u: Qu"n lý theo ngành và qu"n lý theo lãnh th(cid:26). Có ngh(a là, các (cid:23)*n v(cid:21) (cid:23)ó ph"i ch(cid:21)u s(cid:28) qu"n lý c(cid:30)a ngành (B(cid:24)) (cid:23)7ng th(cid:22)i nó c0ng ph"i ch(cid:21)u s(cid:28) qu"n lý theo lãnh th(cid:26) c(cid:30)a chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng trong m(cid:24)t s$ n(cid:24)i dung theo ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) quy (cid:23)(cid:21)nh.

- Có s(cid:28) phân công qu"n lý rành m%ch cho các c* quan qu"n lý theo ngành và theo lãnh th(cid:26), không trùng l)p, không b: sót v(cid:17) ch(cid:27)c n3ng, nhi#m v4, quy(cid:17)n h%n.

- Các c* quan qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c theo m;i chi(cid:17)u th(cid:28)c hi#n ch(cid:27)c n3ng, nhi#m v4 qu"n lý theo th,m quy(cid:17)n c(cid:30)a mình trên c* s& (cid:23)7ng qu"nl hi#p qu"n, tham qu"n v(cid:20)i c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c thu(cid:24)c chi(cid:17)u kia, theo quy (cid:23)(cid:21)nh c4 th(cid:25) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. (cid:3)7ng qu"n là cùng có quy(cid:17)n và cùng nhau ra quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh qu"n lý theo th(cid:25) th(cid:27)c liên t(cid:21)ch. Hi#p qu"n là cùng nhau ra quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh qu"n lý theo th,m quy(cid:17)n, theo v’n (cid:23)(cid:17) thu(cid:24)c tuy(cid:18)n c(cid:30)a mình nh(cid:19)ng có s(cid:28) th(cid:19)*ng l(cid:19)-ng, trao (cid:23)(cid:26)i, bàn b%c (cid:23)(cid:25) hai lo%i quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a m;i bên t(cid:19)*ng (cid:23)!c v(cid:20)i nhau. Tham qu"n là vi#c qu"n lý , ra quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a m;i bên ph"i trên c* s& (cid:23)(cid:19)-c l’y ý ki(cid:18)n c(cid:30)a bên kia.

3. Phân (cid:17)(cid:7)nh và k(cid:6)t h(cid:28)p qu(cid:23)n lý nhà n(cid:8)(cid:24)c v(cid:25) kinh t(cid:6) v(cid:24)i qu(cid:23)n lý s(cid:23)n

xu(cid:30)t, kinh doanh

3.1. S(cid:13) c(cid:24)n thi(cid:7)t c(cid:6)a vi(cid:11)c phân bi(cid:11)t qu(cid:16)n lý nhà n(cid:5)(cid:19)c v(cid:2) kinh t(cid:7) v(cid:19)i qu(cid:16)n lý s(cid:16)n xu(cid:14)t, kinh doanh

http://www.taichinhungdung.vn

35

Qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18) v(cid:20)i qu"n lý s"n xu’t- kinh doanhlà hai ph%m trù, hai m)t khác nhau c(cid:30)a quá trình qu"n lý, c/n có s(cid:28) phân bi#t vì nh ng lý do sau (cid:23)ây:

M(cid:13)t là, trong th(cid:22)i k< (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i, trong c* ch(cid:18) qu"n lý k(cid:18) ho%ch hoá t(cid:29)p trung, (cid:23)ã t(cid:31)ng không có s(cid:28) phân bi#t gi a hai lo%i qu"n lý nói trên. (cid:3)i(cid:17)u này th(cid:25) hi#n & vi#c Nhà n(cid:19)(cid:20)c can thi#p m(cid:24)t cách toàn di#n, tri#t (cid:23)(cid:25) và sâu r(cid:24)ng vào m1i ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a s"n xu’t- kinh doanh c(cid:30)a các doanh nghi#p, (cid:23)7ng th(cid:22)i các doanh nghi#p l%i (cid:23)(cid:19)-c giao cho th(cid:28)c hi#nc m(cid:24)t s$ ch(cid:27)c n3ng v(cid:19)-t quá kh" n3ng và t/m ki(cid:25)m soát c(cid:30)a chúng. (cid:3)ó là ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) qu"n lý t(cid:29)p trung, quan liêu, can thi#p quá sâu vào n(cid:24)i b(cid:24) c(cid:30)a doanh nghi#p. Bên c%nh (cid:23)ó còn là vi#c giao cho b(cid:24) máy qu"n lý doanh nghi#p m(cid:24)t s$ ch(cid:27)c n3ng qu"n lý mà ch9 có Nhà n(cid:19)(cid:20)c m(cid:20)i có th(cid:25) (cid:23)"m nh(cid:29)n (cid:23)(cid:19)-c.

Hai là, vi#c phân bi#t qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:20)i qu"n lý s"n xu’t kinh doanh cho phép (cid:23)(cid:21)nh rõ (cid:23)(cid:19)-c trách nhi#m c(cid:30)a c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c và trách nhi#m c(cid:30)a c* quan s"n xu’t kinh doanh t%i doanh nghi#p. Ch9 khi (cid:23)ó, m1i sai l/m trong qu"n lý d+n (cid:23)(cid:18)n t(cid:26)n th’t tài s"n qu$c gia, l-i ích c(cid:30)a nhân dân s6 (cid:23)(cid:19)-c truy tìm nguyên nhân, th(cid:30) ph%m. Không ai có th(cid:25) tr$n tránh trách nhi#m.

Ba là, trong (cid:23)i(cid:17)u ki#n n(cid:17)n kinh t(cid:18) t7n t%i nhi(cid:17)u hình th(cid:27)c s& h u, vi#c không phân bi#t qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:20)i qu"n lý s"n xu’t kinh doanh là vi ph%m tính t(cid:28) do kinh doanh và s(cid:28) ch(cid:21)u trách nhi#m c"u các (cid:23)*n v(cid:21) kinh t(cid:18) trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng và trong khuôn kh(cid:26) pháp lu(cid:29)t, làm thui ch(cid:24)t tính n3ng (cid:23)(cid:24)ng, sáng t%o c(cid:30)a gi(cid:20)i kinh doanh và h%n ch(cid:18) hi#u qu" s"n xu’t, kinh doanh.

3.2. N(cid:12)i dung c(cid:24)n phân bi(cid:11)t gi(cid:15)a qu(cid:16)n lý nhà n(cid:5)(cid:19)c v(cid:2) kinh t(cid:7) và qu(cid:16)n lý s(cid:16)n xu(cid:14)t, kinh doanh

Có th(cid:25) phân bi#t s(cid:28) khác nhau trên 5 tiêu chí sau (cid:23)ây:

- V(cid:9) ch(cid:8) th(cid:23) qu(cid:26)n lý: ch(cid:30) th(cid:25) qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18) là các c* quan nhà

n(cid:19)(cid:20)c, còn ch(cid:30) th(cid:25) qu"n lý s"n xu’t kinh doanh là các doanh nhân.

- V(cid:9) ph(cid:24)m vi qu(cid:26)n lý: Nhà n(cid:19)(cid:20)c qu"n lý toàn b(cid:24) n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân, qu"n lý tt’t c" các doanh nhân, doanh nghi#p thu(cid:24)c các thành ph/n kinh t(cid:18) trên t’t c" các l(nh v(cid:28)c, thu(cid:24)c t’t c" các ngành, còn doanh nhân thì qu"n lý doanh nghi#p c(cid:30)a mình. Qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18) là qu"n lý v( mô còn qu"n lý s"n xu’t, kinh doanh là qu"n lý vi mô.

- V(cid:9) m(cid:15)c tiêu qu(cid:26)n lý: qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c theo (cid:23)u(cid:26)i l-i ích toàn dân, l-i ích c(cid:24)ng (cid:23)7ng (phát tri(cid:25)n n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân, (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh s(cid:28) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18)- chính tr(cid:21)- xã h(cid:24)i, t3ng thu nh(cid:29)p qu$c dân, t3ng m(cid:27)c t3ng tr(cid:19)&ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18), gi"i quy(cid:18)t vi#c làm…). Qu"n lý s"n xu’t kinh doanh theo (cid:23)u(cid:26)i l-i ích riêng c(cid:30)a mình (thu (cid:23)(cid:19)-c l-i nhu(cid:29)n cao, (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh và phát tri(cid:25)n doanh nghi#p, t3ng th(cid:21) ph/n, t%o uy tín cho s"n ph,m c(cid:30)a doanh nghi#p…)

http://www.taichinhungdung.vn

36

- V(cid:9) ph(cid:4)(cid:25)ng pháp qu(cid:26)n lý: Nhà n(cid:19)(cid:20)c áp d4ng t(cid:26)ng h-p các ph(cid:19)*ng pháp qu"n lý (ph(cid:19)*ng pháp hành chính, ph(cid:19)*ng pháp kinh t(cid:18), ph(cid:19)*ng pháp giáo d4c), trong (cid:23)ó ph(cid:19)*ng pháp (cid:23))c tr(cid:19)ng c(cid:30)a qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c là c(cid:19)Ang ch(cid:18) b.ng quy(cid:17)n l(cid:28)c nhà n(cid:19)(cid:20)c. Trong khi (cid:23)ó, doanh nhân ch(cid:30) y(cid:18)u áp d4ng ph(cid:19)*ng pháp kinh t(cid:18) và giáo d4c thuy(cid:18)t ph4c.

- V(cid:9) công c(cid:15) qu(cid:26)n lý: Công c4 ch(cid:30) y(cid:18)u trong qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18) là: (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng l$i phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18), chi(cid:18)n l(cid:19)-c phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18), k(cid:18) ho%ch phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18), pháp lu(cid:29)t kinh t(cid:18), chính sách kinh t(cid:18), l(cid:28)c l(cid:19)-ng v(cid:29)t ch’t và tài chính c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Các doanh nghi#p có công c4 qu"n lý ch(cid:30) y(cid:18)u là: chi(cid:18)n l(cid:19)-c kinh doanh, k(cid:18) ho%ch s"n xuât- k= thu(cid:29)t – tài chính, d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) (cid:23)(cid:25) phát tri(cid:25)n kinh doanh, các h-p (cid:23)7ng kinh t(cid:18), các quy trình công ngh#, quy ph%m pháp lu(cid:29)t, các ph(cid:19)*ng pháp và ph(cid:19)*ng ti#n h%ch toán.

4. Nguyên t,c t-ng c(cid:8)òng pháp ch(cid:6) XHCN trong qu(cid:23)n lý nhà n(cid:8)(cid:24)c v(cid:25)

kinh t(cid:6)

4.1. S(cid:13) c(cid:24)n thi(cid:7)t c(cid:6)a vi(cid:11)c th(cid:13)c hi(cid:11)n nguyên t(cid:26)c

M(cid:24)t trong nh ng (cid:23))c tr(cid:19)ng c* b"n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN & n(cid:19)(cid:20)c ta hi#n nay là m(cid:24)t n(cid:17)n kinh t(cid:18) (cid:23)a s& h u v(cid:17) t(cid:19) li#u s"n xu’t. Chính s(cid:28) xu’t hi#n c(cid:30)a nhi(cid:17)u lo%i hình kinh t(cid:18) thu(cid:24)c nhi(cid:17)u thành ph/n kinh t(cid:18) khác nhau nh(cid:19): kinh t(cid:18) nhà n(cid:19)(cid:20)c, kinh t(cid:18) t(cid:29)p th(cid:25), kinh t(cid:18) t(cid:19) nhân t(cid:19) b"n, kinh t(cid:18) t(cid:19) nhân…(cid:23)òi h:i Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i qu"n lý (cid:23)$i v(cid:20)i n(cid:17)n kinh t(cid:18) b.ng nh ng bi#n pháp, trong (cid:23)ó (cid:23))c bi#t ph"i coi tr1ng ph(cid:19)*ng pháp qu"n lý b.ng pháp lu(cid:29)t, trên c* s& pháp lu(cid:29)t. Th(cid:28)c ti2n qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i n(cid:17)n kinh t(cid:18) & n(cid:19)(cid:20)c ta trong nh ng n3m qua cho th’y, tình tr%ng buông l:ng k8 lu(cid:29)t, k8 c(cid:19)*ng, s(cid:28) h u khuynh trong vi#c th(cid:28)c hi#n ch(cid:27)c n3ng t(cid:26) ch(cid:27)c, giáo d4c, xem nh? pháp ch(cid:18) trong ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) c(cid:30)a nhi(cid:17)u doanh nghi#p…(cid:23)ã làm cho tr(cid:29)t t(cid:28) kinh t(cid:18) & n(cid:19)(cid:20)c ta có nhi(cid:17)u r$i lo%n, gây ra nh ng t(cid:26)n th’t không nh: cho (cid:23)ât n(cid:19)(cid:20)c, (cid:23)7ng th(cid:22)i làm gi"m sút nghiêm tr1ng uy tín va làm lu m(cid:22) quy(cid:17)n l(cid:28)c c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Vì v(cid:29)y, vi#c th(cid:28)c hi#n nguyên tác t3ng c(cid:19)(cid:22)ng pháp ch(cid:18) XHCN là m(cid:24)t yêu c/u khách quan c(cid:30)a quá trình qu"n lý kinh t(cid:18) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c ta.

4.2. Yêu c(cid:24)u c(cid:6)a vi(cid:11)c th(cid:13)c hi(cid:11)n nguyên t(cid:26)c

(cid:3)(cid:25) th(cid:28)c hi#n nguyên t!c trên c/n ph"i t3ng c(cid:19)(cid:22)ng công tác l(cid:29)p pháp và t(cid:19)

pháp.

- v(cid:17) l(cid:29)p pháp, ph"i t(cid:31)ng b(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:19)a m1i quan h# kinh t(cid:18) vào khuôn kh(cid:26) pháp lu(cid:29)t. Các (cid:23)%o lu(cid:29)t ph"i (cid:23)(cid:19)-c xây d(cid:28)ng (cid:23)/y (cid:23)(cid:30), (cid:23)7ng b(cid:24), có ch(cid:18) tài rõ ràng, chính xác và (cid:23)úng m(cid:27)c.

- V(cid:17) t(cid:19) pháp, m1i vi#c ph"i (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n nghiêm mimh (t(cid:31) khâu giám sát, phát hi#n, (cid:23)i(cid:17)u tra, công tó (cid:23)(cid:18)n khâu xét x5, thi hành án…) không (cid:23)(cid:25) x"y ra tình tr%ng có t(cid:24)i không b(cid:21) b!t, b!t r7i không xét x5 ho)c xét x5 quá nh?, x5 r7i mà không thi hành án ho)c thi hành án n5a v(cid:22)i v.v …

http://www.taichinhungdung.vn

37

B. QU(cid:1)N LÝ NHÀ N(cid:2)(cid:3)C ./I V(cid:3)I CÁC DOANH NGHI0P

I. NH(cid:19)NG KI(cid:5)N TH(cid:10)C CHUNG V(cid:4) DOANH NGHI0P

1. Khái ni(cid:31)m doanh nghi(cid:31)p

1.1 Trên giác (cid:1)(cid:12) k(cid:29) thu(cid:17)t - t! ch(cid:25)c s(cid:16)n xu(cid:14)t

Doanh nghi#p (DN) là m(cid:24)t t(cid:26) h-p có t(cid:26) ch(cid:27)c, có kh" n3ng hoàn thành d(cid:27)t (cid:23)i(cid:25)m m(cid:24)t công vi#c , m(cid:24)t giai (cid:23)o%n công ngh# , t%o ra (cid:23)(cid:19)-c m(cid:24)t lo%i s"n ph,m, th(cid:28)c hi#nm(cid:24)t d(cid:21)ch v4. (cid:3)i(cid:17)u (cid:23)ó có ngh(a là, quy mô và c* c’u c(cid:30)a doanh nghi#p do y(cid:18)u t$ k= thu(cid:29)t và t(cid:26) ch(cid:27)c quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh.

1.2. Trên giác (cid:1)(cid:12) th(cid:5)(cid:18)ng tr(cid:5)(cid:9)ng

Doanh nghi#p là m(cid:24)t (cid:23)*n v(cid:21) s"n xu’t và trao (cid:23)(cid:26)i hàng hoá, d(cid:21)ch v4 có b"n hi#u và có ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23)%i di#n s"n su’t kinh doanh, (cid:23)(cid:19)-c g1i là doanh nhân. (cid:3)i(cid:17)u (cid:23)ó có ngh(a là, các b(cid:24) ph(cid:29)n n(cid:24)i b(cid:24) doanh nghi#p không xu’t hi#n trên th(cid:19)*ng tr(cid:19)(cid:22)ng, trong doanh nghi#p, ngoài ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23)%i di#n kinh doanh, không ai có th,m quy(cid:17)n giao dich th(cid:19)*ng m%i, m1i quan h# trao (cid:23)(cid:26)i hàng hoá v(cid:20)i doanh nghi#p nh’t thi(cid:18)t ph"i trên c* s& th,m quy(cid:17)n c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23)%i di#n kinh doanh.

1.3. Trên giác (cid:1)(cid:12) pháp lý

Doanh nghi#p là m(cid:24)t t(cid:26) ch(cid:27)c kinh t(cid:18) c(cid:30)a công dân khi có (cid:23)(cid:30) các d’u hi#u do lu(cid:29)t (cid:23)(cid:21)nh. Hi#n nay, theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a Lu(cid:29)t Doanh nghi#p Vi#t Nam (29/11/2005): “Doanh nghi(cid:1)p là t(cid:17) ch c kinh t(cid:2) có tên riêng, có tài s(cid:26)n, tr(cid:15) s! giao d(cid:3)ch (cid:17)n (cid:16)(cid:3)nh, (cid:16)(cid:4)(cid:19)c (cid:16)(cid:29)ng ký kinh doanh theo quy (cid:16)(cid:3)nh c(cid:8)a pháp lu(cid:22)t nh(cid:27)m m(cid:15)c (cid:16)ích th(cid:12)c hi(cid:1)n các ho(cid:24)t (cid:16)(cid:13)ng kinh doanh”.

Nh(cid:19) v(cid:29)y m(cid:24)t t(cid:26) ch(cid:27)c kinh t(cid:18) s6 (cid:23)(cid:19)-c coi là doanh nghi#p khi h(cid:24)i t4 (cid:23)(cid:30)

nh ng d’u hi#u sau (cid:23)ây:

- Ph"i ti(cid:18)n hành các ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh doanh: là vi#c th(cid:28)c hi#n liên t4c m(cid:24)t, m(cid:24)t s$ ho)c t’t c" các công (cid:23)o%n c(cid:30)a quá trình (cid:23)/u t(cid:19), t(cid:31) s"n xu’t (cid:23)(cid:18)n tiêu th4 s"n ph,m ho)c cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 trên th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng nh.m m4c (cid:23)ích sinh l(cid:22)i.

- Ph"i có tài s"n: tài s"n là c* s& v(cid:29)t ch’t không th(cid:18) thi(cid:18)u (cid:23)(cid:25) cho các doanh nghi#p ti(cid:18)n hành s"n xu’t kinh doanh. Không có tài s"n thì doanh nghi#p không th(cid:25) tham gia m(cid:24)t cách (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p vào các quan h# kinh t(cid:18). Trên th(cid:28)c t(cid:18), tài s"n (cid:23)ó (cid:23)(cid:28)oc bi(cid:25)u hi#n b.ng v$n s"n xu’t, kinh doanh. D’u hi#u c* b"n (cid:23)(cid:25) xác (cid:23)(cid:21)nh m(cid:24)t doanh nghi#p có tài s"n th(cid:25) hi#n & ch; doanh nghi#p có m(cid:24)t kh$i tài s"n nh’t (cid:23)(cid:21)nh và có nh ng quy(cid:17)n và ngh(a v4 nh’t (cid:23)(cid:21)nh v(cid:20)i tài s"n (cid:23)ó. Doanh nghi#p có tài s"n và quy(cid:17)n chi ph$i tài s"n (cid:23)ó theo nhu c/u ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a doanh nghi#p. (cid:3)7ng th(cid:22)i doanh nghi#p ph"i t(cid:28) ch(cid:21)u trách nhi#m (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p b.ng chính tài s"n c(cid:30)a mình trong ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh.

- Ph"i có tên g1i riêng, (cid:23)"m b"o m(cid:24)t s$ yêu c/u c(cid:30)a pháp lu(cid:29)t nh(cid:19): không trùng ho)c nh/m l+n v(cid:20)i tên c(cid:30)a doanh nghi#p khác; không s5 d4ng t(cid:31) ng , ký

http://www.taichinhungdung.vn

38

hi#u vi ph%m truy(cid:17)n th$ng l(cid:21)ch s5, v3n hoá, (cid:23)%o (cid:23)(cid:27)c và thu/n phong m= t4cc(cid:30)a dân t(cid:24)c; ph"i vi(cid:18)t b.ng ti(cid:18)ng Vi#t, có kèm theo ch s$ và ký hi#u, ph"i phát âm (cid:23)(cid:19)-c và có ít nh’t hai thành t$: lo%i hình doanh nghi#p và t(cid:17)n riêng…

- Ph"i có tr4 s& giao d(cid:21)ch (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh trên lãnh th(cid:26) Vi#t Nam, có (cid:23)(cid:21)a ch9 (cid:23)(cid:19)-c

xác (cid:23)(cid:21)nh; s$ (cid:23)i#n tho%i, s$ fax và th(cid:19) (cid:23)i#n t5 (n(cid:18)u có).

- Ph"i (cid:23)3ng ký kinh doanh tr(cid:19)(cid:20)c c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c có th,m quy(cid:17)n: (cid:3)3ng ký kinh doanh là m(cid:24)t th(cid:30) t4c hành chính- t(cid:19) pháp b!t bu(cid:24)c nh.m khai sinh v(cid:17) m)t pháp lý cho doanh nghi#p. K(cid:25) t(cid:31) khi (cid:23)(cid:19)-c c’p gi’y ch(cid:27)ng nh(cid:29)n (cid:23)3ng ký kinh doanh, doanh nghi#p s6 chính th(cid:27)c (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c th(cid:31)a nh(cid:29)n, tr& thành ch(cid:30) th(cid:25) kinh doanh (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p, t(cid:28) ch(cid:30) trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng.

2. Các cách phân lo(cid:13)i doanh nghi(cid:31)p

2.1. C(cid:23)n c(cid:25) vào s(cid:13) có m(cid:4)t c(cid:6)a v(cid:21)n nhà n(cid:5)(cid:19)c trong doanh nghi(cid:11)p, có:

- Doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c, trong (cid:23)ó, v$n nhà n(cid:19)(cid:20)c b.ng 100% ho)c Nhà n(cid:19)(cid:20)c có c(cid:26) ph/n, v$n góp chi ph$i (chi(cid:18)m trên 50% v$n (cid:23)i(cid:17)u l# c(cid:30)a doanh nghi#p).

- Doanh nghi#p không c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, trong (cid:23)ó Nhà n(cid:19)(cid:20)c không có v$n.

Doanh nghi#p có m(cid:24)t ph/n v$n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c: là doanh nghi#p mà ph/n v$n Nhà n(cid:19)(cid:20)c chi(cid:18)m t(cid:31) 50% tr& xu$ng.

2.2. C(cid:23)n c(cid:25) vào trình (cid:1)(cid:12) xã h(cid:12)i hoá v(cid:2) t(cid:5) li(cid:11)u s(cid:16)n xu(cid:14)t, có:

- Doanh nghi#p t(cid:19) nhân

- Doanh nghi#p t(cid:29)p th(cid:25), trong (cid:23)ó l%i có:

+ H-p tác xã , t(cid:29)p th(cid:25) c(cid:30)a nh ng ng(cid:19)(cid:22)i lao (cid:23)(cid:24)ng hùn v$n.

+ Công ty, t(cid:29)p th(cid:25) c(cid:30)a nh ng ông ch(cid:30). - Doanh nghi#p toàn dân (DNNN). 2.3. C(cid:23)n c(cid:25) vào c(cid:18) c(cid:14)u ch(cid:6) s(cid:20) h(cid:15)u v(cid:2) v(cid:21)n c(cid:6)a doanh nghi(cid:11)p, có:

- Doanh nghi#p (cid:23)*n ch(cid:30), trong (cid:23)ó ch9 có m(cid:24)t ch(cid:30) nh(cid:19) doanh nghi#p t(cid:19)

nhân.

- Doanh nghi#p (cid:23)a ch(cid:30). (cid:3)ó là t’t c" các lo%i công ty.

2.4. C(cid:23)n c(cid:25) vào các (cid:1)(cid:4)c tr(cid:5)ng kinh t(cid:7)- k(cid:29) ngh(cid:11)- t! ch(cid:25)c s(cid:16)n xu(cid:14)t kinh

doanh, có th(cid:28) chia các doanh nghi(cid:11)p thành:

- Theo quy mô doanh nghi#p, có: các doanh nghi#p l(cid:20)n, v(cid:31)a , nh:.

- Theo m(cid:27)c (cid:23)(cid:24) chuyên môn hoá, có: các doanh nghi#p chuyên môn hoá và

các doanh nghi#p s"n xu’t kinh doanh t(cid:26)ng h-p.

http://www.taichinhungdung.vn

39

- Theo n(cid:24)i dung s"n xu’t kinh doanh, có: các doanh nghi#p công nghi#p-

nông nghi#p- th(cid:19)*ng m%i- giao thông v(cid:29)n t"i- xây d(cid:28)ng c* b"n v.v …

- Theo v(cid:21) trí c(cid:30)a doanh nghi#p trong quá trình ch(cid:18) tác s"n ph,m, có: các doanh nghi#p khai thác- ch(cid:18) bi(cid:18)t, s"n xu’t t(cid:19) li#u s"n xu’t - s"n xu’t v(cid:29)t ph,m sinh ho%t dân d4ng,v.v…

2.5. C(cid:23)n c(cid:25) vaò m(cid:25)c (cid:1)(cid:12) (cid:1)(cid:12)c l(cid:17)p v(cid:2) pháp lý c(cid:6)a doanh nghi(cid:11)p, có:

- Doanh nghi#p (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p (còn g1i là doanh nghi#p h%ch toán (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p).

- Doanh nghi#p ph4 thu(cid:24)c (còn g1i là doanh nghi#p h%ch toán ph4 thu(cid:24)c).

2.6. C(cid:23)n c(cid:25) vào “qu(cid:21)c t(cid:8)ch” c(cid:6)a doanh nghi(cid:11)p, có:

- Doanh nghi#p c(cid:30)a n(cid:19)(cid:20)c ngoài

- Doanh nghi#p c(cid:30)a n(cid:19)(cid:20)c nhà

- Doanh nghi#p có v$n n(cid:19)(cid:20)c ngoài

2.7. C(cid:23)n c(cid:25) vào tính xã h(cid:12)i c(cid:6)a s(cid:16)n ph$m s(cid:16)n xu(cid:14)t ra, có th(cid:28) chia

thành:

- Doanh nghi#p s"n xu’t hàng công c(cid:24)ng

Lo%i này g7m:

+ Doanh nghi#p s"n xu’t và cung (cid:27)ng hàng hoá công c(cid:24)ng thu/n tuý.

Ví d4, các DN v(cid:29)n t"i công c(cid:24)ng, các DN c/u, (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng, các c* s& d(cid:21)ch v4 y

t(cid:18), giáo d4c, b"o tàng, vv…

+ Doanh nghi#p s"n xu’t và cung (cid:27)ng hàng hoá công c(cid:24)ng không thu/n

tuý.

Ví d4, các DN v(cid:29)n t"i công c(cid:24)ng, các DN c/u, (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng, các c* s& d(cid:21)ch v4 y

t(cid:18), giáo d4c, b"o tàng,v.v…

- Doanh nghi#p s"n xu’t hàng hoá cá nhân. 2.8. C(cid:23)n c(cid:25) vào hình th(cid:25)c t! ch(cid:25)c qu(cid:16)n lý, có:

- Doanh nghi#p có H(cid:24)i (cid:23)7ngqu"n tr(cid:21)

- Doanh nghi#p không có H(cid:24)i (cid:23)7ng qu"n tr(cid:21).

2.9 C(cid:23)n c(cid:25) vào m(cid:25)c (cid:1)(cid:12) trách nhi(cid:11)m tài chính, có:

- Các (cid:23)*n v(cid:21) s"n xu’t kinh doanh trách nhi#m h u h%n. (cid:3)ó là các doanh

nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c, t’t c" các công ty các lo%i.

- Các (cid:23)*n v(cid:21) s"n xu’t kinh doanh trách nhi#m vô h%n. (cid:3)ó là doanh nghi#p

t(cid:19) nhân , công ty h-p danh.

http://www.taichinhungdung.vn

40

3. H(cid:31) th ng các lo(cid:13)i hình doanh nghi(cid:31)p theo pháp lu(cid:14)t hi(cid:31)n hành c(cid:29)a

Nhà n(cid:8)(cid:24)c Vi(cid:31)t Nam

Các lo%i hình doanh nghi#p theo pháp lu(cid:29)t hi#n hành c(cid:30)a ta th(cid:25) hi#n trong h# th$ng các Lu(cid:29)t ch(cid:30) th(cid:25) kinh doanh nh(cid:19) Lu(cid:29)t H-p tác xã, Lu(cid:29)t Doanh nghi#p Nhà n(cid:27)oc, Lu(cid:29)t Doanh nghi#p n3m 2005 bao g7m:

3.1. Doanh nghi(cid:11)p nhà n(cid:5)(cid:19)c

Theo Lu(cid:29)t Doanh nghi#p Nhà n(cid:19)(cid:20)c 2003: “Doanh nghi(cid:1)p nhà n(cid:4)(cid:14)c là t(cid:17) ch c kinh t(cid:2) do Nhà n(cid:4)(cid:14)c s! h(cid:18)u toàn b(cid:13) v(cid:10)n (cid:16)i(cid:9)u l(cid:1) ho(cid:7)c có c(cid:17) ph(cid:20)n, v(cid:10)n góp chi ph(cid:10)i, (cid:16)(cid:4)(cid:19)c t(cid:17) ch c d(cid:4)(cid:14)i hình th c: Công ty nhà n(cid:4)(cid:14)c, Công ty c(cid:17) ph(cid:20)n và Công ty trách nhi(cid:1)m h(cid:18)u h(cid:24)n (TNHH)”.

- Công ty nhà n(cid:19)(cid:20)c là doanh nghi#p do Nhà n(cid:19)(cid:20)c s& h u toàn b(cid:24) v$n (cid:23)i(cid:17)u l#, thành l(cid:29)p, t(cid:26) ch(cid:27)c qu"n lý, (cid:23)3ng ký ho%t (cid:23)(cid:24)ng theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a Lu(cid:29)t Doanh nghi#p Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Công ty nhà n(cid:19)(cid:20)c là doanh nghi#p do Nhà n(cid:19)(cid:20)c s& h u toàn b(cid:24) v$n (cid:23)i(cid:17)u l#, thành l(cid:29)p, t(cid:26) ch(cid:27)c qu"n lý, (cid:23)3ng ký ho%t (cid:23)(cid:24)ng theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a Lu(cid:29)t Doanh nghi#p Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Công ty nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:19)-c t(cid:26) ch(cid:27)c d(cid:19)(cid:20)i hình th(cid:27)c công ty (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p và T(cid:26)ng công ty nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Công ty c(cid:26) ph/n nhà n(cid:19)(cid:20)c là công ty c(cid:26) ph/n mà toàn b(cid:24) c(cid:26) (cid:23)ông là các công ty nhà n(cid:19)(cid:20)c ho)c t(cid:26) ch(cid:27)c (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c u8 quy(cid:17)n góp v$n, (cid:23)(cid:19)-c t(cid:26) ch(cid:27)c và ho%t (cid:23)(cid:24)ng theo Lu(cid:29)t Doanh nghi#p.

- Công ty TNHH nhà n(cid:19)(cid:20)c m(cid:24)t thành viên là công ty TNHH do Nhà n(cid:19)(cid:20)c & h u toàn b(cid:24) v$n (cid:23)i(cid:17)u l#, (cid:23)(cid:19)-c t(cid:26) ch(cid:27)cqu"n lý và (cid:23)3ng ký ho%t (cid:23)(cid:24)ng theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a Lu(cid:29)t Doanh nghi#p.

- Công ty TNHH nhà n(cid:19)(cid:20)c có hai thành viên tr& lên là công ty TNHH trong (cid:23)ó t’t c" các thành viên (cid:23)(cid:17)u là công ty nhà n(cid:19)(cid:20)c ho)c có thành viên là công ty nhà n(cid:19)(cid:20)c và thành viên khác là t(cid:26) ch(cid:27)c (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c u8 quy(cid:17)n góp v$n, (cid:23)(cid:19)-c t(cid:26) ch(cid:27)c và ho%t (cid:23)(cid:24)ng theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a Lu(cid:29)t Doanh nghi#p.

3.2. Doanh nghi(cid:11)p ngoài qu(cid:21)c doanh

Doanh nghi#p ngoài qu$c doanh bao g7m nh ng lo%i hình d(cid:19)(cid:20)i (cid:23)ây:

- H-p tác xã là t(cid:26) ch(cid:27)c kinh t(cid:18) t(cid:29)p th(cid:25) do các cá nhân, h(cid:24) gia (cid:23)ình, pháp nhân (sau (cid:23)ây g1i chung là xã viên) có nhu c/u l-i ích chung, t(cid:28) nguD#n góp v$n, góp s(cid:27)c l(cid:29)p ra (cid:23)(cid:25) phát huy s(cid:27)c m%nh t(cid:29)p th(cid:25) c(cid:30)a t(cid:31)ng xã viên tham gia h-p tác xã, cùng nhau th(cid:28)c hi#n có hi#u qu" các ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t, kinh doanh và nâng cao (cid:23)(cid:22)i s$ng v(cid:29)t ch’t, tinh th/n, góp ph/n phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18)- xã h(cid:24)i c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c.

- Doanh nghi#p t(cid:19) nhân là doanh nghi#p do m(cid:24)t cá nhân làm ch(cid:30) và t(cid:28) ch(cid:21)u trách nhi#m b.ng toàn b(cid:24) tài s"n c(cid:30)a mình v(cid:17) m1i ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a doanh nghi#p.

http://www.taichinhungdung.vn

41

- Công ty c(cid:26) ph/n: là lo%i hình doanh nghi#p trong (cid:23)ó các thành viên cùng góp v$n, cùng chia nhau l-i nhu(cid:29)n, cùng ch(cid:21)u r(cid:30)i ro t(cid:19)*ng (cid:27)ng v(cid:20)i ph/n v$n góp, ch9 ch(cid:21)u trách nhi#m v(cid:17) các kho"n n- và ngh(a v4 tài s"n khác c(cid:30)a công ty trong ph%m vi s$ v$n (cid:23)ã góp vào doanh nghi#p. trong công ty c(cid:26) ph/n, s$ thành viên g1i là c(cid:26) (cid:23)ông mà công ty ph"i có trong su$t th(cid:22)i gian ho%t (cid:23)(cid:24)ng ít nh’t là 3, không h%n ch(cid:18) s$ l(cid:19)-ng t$i (cid:23)a. V$n (cid:23)i(cid:17)u l# (cid:23)(cid:19)-c chia thành nhi(cid:17)u ph/n b.ng nhau g1i là c(cid:26) ph/n. Ch(cid:27)ng ch9 do công ty c(cid:26) ph/n phát hành ho)c bút toàn ghi s(cid:26) xác nh(cid:29)n quy(cid:17)n s& h u m(cid:24)t , ho)c m(cid:24)t s$ c(cid:26) ph/n c(cid:30)a công ty (cid:23)ó g1i là c(cid:26) phi(cid:18)u. Công ty c(cid:26) ph/n có quy(cid:17)n phát hành ch(cid:27)ng khoán các lo%i (cid:23)(cid:25) huy (cid:23)(cid:24)ng v$n.

- Công ty TNHH có hai thành viên tr& lên là lo%i hình doanh nghi#p trong (cid:23)ó có ít nh’t hai thành viên tr& lên cùng góp v$n; vi#c phân chia l-i nhu(cid:29)n và r(cid:30)i ro c3n c(cid:27) theo t8 l# v$n góp. Khác v(cid:20)i công ty c(cid:26) ph/n, công ty TNHH không (cid:23)(cid:19)-c quy(cid:17)n phát hành c(cid:26) phi(cid:18)u.

- Công ty TNHH m(cid:24)t thành viên là lo%i hình doanh nghi#p do m(cid:24)t t(cid:26) ch(cid:27)c ho)c m(cid:24)t cá nhân làm ch(cid:30) s& h u, ch(cid:21)u trách nhi#m v(cid:17) các kho"n n- và ngh(a v4 tài s"n khác c(cid:30)a doanh nghi#p trong ph%m vi s$ v$n (cid:23)i(cid:17)u l# c(cid:30)a doanh nghi#p. Gi$ng nh(cid:19) công ty TNHH có hai thành viên tr& lên, công ty TNHH m(cid:24)t thành vien c0ng không (cid:23)(cid:19)-c phép phát hành c(cid:26) phi(cid:18)u.

- Công ty h-p danh là lo%i hình doanh nghi#p trong (cid:23)ó ph"i có ít nh’t hai thành viên h-p danh, ngoài các thành viên h-p danh có th(cid:25) có thành viên góp v$n. Thành viên h-p danh ph"i là cá nhân, ch(cid:21)u trách nhi#m b.ng toàn b(cid:24) tài s"n c(cid:30)a mình v(cid:17) các ngh(a v4 c(cid:30)a công ty; còn thành viên góp v$n ch9 ch(cid:21)u trách nhi#m v(cid:17) các kho"n n- c(cid:30)a công ty trong ph%m vi s$ v$n (cid:23)ã góp vào công ty. Công ty h-p danh không (cid:23)(cid:19)-c phát hành b’t k< lo%i ch(cid:27)ngkhoán nào.

3.3. Doanh nghi(cid:11)p có v(cid:21)n (cid:1)(cid:24)u t(cid:5) n(cid:5)(cid:19)c ngoài

Doanh nghi#p có v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)(cid:19)-c t(cid:26) ch(cid:27)c d(cid:19)(cid:20)i hai hình th(cid:27)c:

- Doanh nghi#p liên doanh là doanh nghi#p do hai bên ho)c nhi(cid:17)u bên h-p tác thành l(cid:29)p t%i Vi#t Nam trên c* s& h-p (cid:23)7ng liên doanh ho)c hi#p (cid:23)(cid:21)nh ký k(cid:18)t gi a Chính ph(cid:30) n(cid:19)(cid:20)c CHXHCN Vi#t Nam và Chính ph(cid:30) n(cid:19)(cid:20)c ngoài, ho)c là doanh nghi#p có v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài h-p tác v(cid:20)i doanh nghi#p Vi#t Nam , ho)c do doanh nghi#p liên doanh h-p tác v(cid:20)i nhà (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài trên c* s& h-p (cid:23)7ng liên doanh.

- Doanh nghi#p 100% v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài là doanh nghi#p do nhà (cid:23)/u

t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)/u t(cid:19) 100% v$n t%i Vi#t Nam.

http://www.taichinhungdung.vn

42

II. VAI TRÒ C(cid:12)A CÁC LO1I HÌNH DOANH NGHI0P THEO S2

H(cid:19)U TR$NG N(cid:4)N KINH T(cid:5) QU/C DÂN C(cid:12)A N(cid:2)(cid:3)C TA

1. Vai trò c(cid:29)a doanh nghi(cid:31)p nhà n(cid:8)(cid:24)c (DNNN)

S(cid:13) c(cid:24)n thi(cid:7)t khách quan ph(cid:16)i có DNNN

S& d( t’t c" các qu$c gia (cid:23)(cid:17)u có DNNN, tuy t8 l# có khác nhau gi a các n(cid:19)(cid:20)c,

là vì:

- Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n có th(cid:28)c l(cid:28)c v(cid:17) kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n các tác (cid:23)(cid:24)ng qu"n lý

(cid:23)$i v(cid:20)i n(cid:17)n kinh t(cid:18) nói riêng, xã h(cid:24)i nói chung.

- Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n tích t4, t(cid:29)p trung t(cid:19) b"n xã h(cid:24)i (cid:23)(cid:25) t%o nên nh ng bàn (cid:23)%p

ban (cid:23)/u cho s(cid:28) kh&i phát kinh t(cid:18).

Trong th(cid:22)i k< tích lu= ban (cid:23)/u, l(cid:19)-ng tích lu= c(cid:30)a nhân dân còn quá phân tán và nh: bé, không (cid:23)áp (cid:27)ng (cid:23)(cid:19)-c yêu c/u v(cid:17) quy mô v$n (cid:23)/u t(cid:19) t$i (cid:19)u cho công nghi#p hoá, hi#n (cid:23)%i hoá c* s& v(cid:29)t ch’t, k= thu(cid:29)t c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân. Ph"i có s(cid:28) t(cid:29)p trung c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) m1i ngu7n v$n nh: bé, r"i rác c(cid:30)a nhân dân (cid:23)(cid:19)-c d7n tích l%i, (cid:23)(cid:30) (cid:23)(cid:25) xây d(cid:28)ng n(cid:17)n móng chung cho toàn xã h(cid:24)i.

- Có m(cid:13)t s(cid:10) hàng hoá và d(cid:3)ch v(cid:15) mà doanh nghi#p không c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c không (cid:16)(cid:4)(cid:19)c làm, không làm (cid:16)(cid:4)(cid:19)c và không mu(cid:10)n làm, còn Nhà n(cid:19)(cid:20)c thì không th(cid:25) (cid:23)(cid:25) xã h(cid:24)i thi(cid:18)u s"n ph,m ho)c d(cid:21)ch v4.

Nhà n(cid:19)(cid:20)c không th(cid:25) (cid:23)(cid:25) cho xã h(cid:24)i thi(cid:18)u s"n ph,m và d(cid:21)ch v4 là vì: vi#c thi(cid:18)u

hàng hoá, d(cid:21)ch v4 có th(cid:25) gây nên các b’t (cid:26)n v(cid:17) chính tr(cid:21)- xã h(cid:24)i. Vai trò c(cid:6)a DNNN

- DNNN là m(cid:24)t công c4 kinh t(cid:18) (cid:23))c bi#t trong h# th$ng các công c4 kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:25) Nhà n(cid:19)(cid:20)c th(cid:28)c hi#n s(cid:28) qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân nói riêng, toàn xã h(cid:24)i nói chung m(cid:24)t cách hi#u l(cid:28)c.

Vai trò này th(cid:25) hi#n trên hai m)t:

+ Là công c4 kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:25) Nhà n(cid:19)(cid:20)c gây áp l(cid:28)c kinh t(cid:18) (cid:23)$i v(cid:20)i các (cid:23)$i t(cid:19)-ng

mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c mu$n dùng áp l(cid:28)c kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:25) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh.

+ Là công c4 kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:25) Nhà n(cid:19)(cid:20)c bày t: thi#n chí, thi#n c"m, tính nhân v3n, nhân (cid:23)%o c(cid:30)a giai c’p c/m quy(cid:17)n, mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c là (cid:23)%i bi(cid:25)u, (cid:23)$i v(cid:20)i toàn th(cid:25) c(cid:24)ng (cid:23)7ng, (cid:23)(cid:25) t(cid:31) (cid:23)ó dành l’y thi#n c"m c(cid:30)a toàn th(cid:25) c(cid:24)ng (cid:23)7ng xã h(cid:24)i (cid:23)$i v(cid:20)i giai c’p c/m quy(cid:17)n, mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c là (cid:23)%i di#n.

C" hai m4c (cid:23)ích trên c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:17)u có th(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c b.ng nhi(cid:17)u cách

khác.

- DNNN là con (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng tích t4 và t(cid:29)p trung v$n ban (cid:23)/u cho quá trình công

nghi#p hoá , hi#n (cid:23)%i hoá n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân & các n(cid:19)(cid:20)c m(cid:20)i phát tri(cid:25)n.

http://www.taichinhungdung.vn

43

Nhà n(cid:19)(cid:20)c b.ng các ho%t (cid:23)(cid:24)ng t(cid:29)p h-p v$n c(cid:30)a mình trong nhân dân, nh ng l(cid:19)-ng v$n nh: bé, r"i rác, ch(cid:19)a (cid:23)(cid:30) (cid:23)(cid:25) l(cid:29)p nên các c* s& công nhi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c ban (cid:23)/u. T(cid:31) nh ng (cid:23)i(cid:25)m t(cid:28)a này, công dân t(cid:31)ng b(cid:19)(cid:20)c tr(cid:19)&ng thành tích lu= thêm v$n và kinh nghi#m, (cid:23)(cid:18)n m(cid:24)t giai (cid:23)o%n nào (cid:23)ó s6 t(cid:28) thân l(cid:29)p nghi#p, hình thành các c* s& s"n xu’t c(cid:30)a riêng minhf, ho)c ti(cid:18)p qu"n s(cid:28) chuy(cid:25)n giao các DNNN c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c theo trình t(cid:28) t(cid:31)ng ph/n ho)c toàn b(cid:24). S(cid:27) m%ng này c(cid:30)a DNNN (cid:23)ã t(cid:31)ng có & nhi(cid:17)u qu$c gia vào các n3m sau (cid:23)%i chi(cid:18)n th(cid:18) gi(cid:20)i l/n th(cid:27) hai. Lúc (cid:23)ó các n(cid:19)(cid:20)c này ph"i qua Nhà n(cid:19)(cid:20)c mà t(cid:29)p trung v$n (cid:23)(cid:25) gây d(cid:28)ng n(cid:17)n t"ng ban (cid:23)/u cho n(cid:17)n công nghi#p c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, mà n(cid:18)u không làm nh(cid:19) v(cid:29)y thì không ai có (cid:23)(cid:30) v$n t$i thi(cid:25)u c/n thi(cid:18)t cho s(cid:28) nghi#p công nghi#p hoá (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c.

- DNNN có vai trò h; tr- công dân l(cid:29)p nghi#p

+ Thông qua DNNN, Nhà n(cid:19)(cid:20)c d(cid:28)ng nên nh ng trung tâm công nghi#p , có kh" n3ng thu hút quanh mình các v# tinh, thu(cid:24)c các thành ph/n kinh t(cid:18) khác, v(cid:20)i nh ng quy mô và k= thu(cid:29)t khác nhau, th(cid:28)c hi#n m(cid:24)t s$ công (cid:23)o%n ho)c cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công nghi#p cho trung tâm, theo s(cid:28) (cid:23))t hàng c(cid:30)a trung tâm, ho)c (cid:23)(cid:19)-c trung tâm cung c’p các ph(cid:18) li#u, ph(cid:18) th"i (cid:23)(cid:25) dùng làm nguyên li#u cho các doanh nghi#p v# tinh này. B.ng cách này, nhà n(cid:19)(cid:20)c t%o ra vi#c làm cho dân.

+ Thông qua DNNN, Nhà n(cid:19)(cid:20)c th(cid:28)c hi#n các ý (cid:23)7 phân b$ công nghi#p theo h(cid:19)(cid:20)ng (cid:23)em l%i ánh sáng v3n minh cho m1i vùng lãnh th(cid:26), xoá b: s(cid:28) cách bi#t quá m(cid:27)c gi a thành th(cid:21) và nông thôn, (cid:23)7ng b.ng và vùng núi.

+DNNN gi vai trò b(cid:26) sung th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng khi c/n thi(cid:18)t:

Ch(cid:27)c n3ng này (cid:23)(cid:19)-c các DNNN th(cid:28)c hi#n thông qua vi#c chúng cung c’p cho th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng nh ng hàng hoá và d(cid:21)ch v4 theo ch(cid:30) tr(cid:19)*ng, k(cid:18) ho%ch nhà n(cid:19)(cid:20)c nh.m vào các kho"ng tr$ng c(cid:30)a cung.

2. Vai trò c(cid:29)a các doanh nghi(cid:31)p ngoài qu c doanh

S(cid:13) c(cid:24)n thi(cid:7)t khách quan ph(cid:16)i có các doanh nghi(cid:11)p ngoài qu(cid:21)c doanh (DNNQ):

- S(cid:28) hình thành các DNNQ & n(cid:19)(cid:20)c ta g!n li(cid:17)n v(cid:20)i s(cid:28) xu’t hi#n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng. Kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)ã làm xu’t hi#n ngày càng nhi(cid:17)u hình th(cid:27)c s& h u v(cid:17) t(cid:19) li#u s"n xu’t. (cid:3)ây là ti(cid:17)n (cid:23)(cid:17) cho s(cid:28) ra (cid:23)(cid:22)i t’t y(cid:18)u c(cid:30)a DNNQD.

- Chuy(cid:25)n sang kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, (cid:23)(cid:22)i s$ng c(cid:30)a nhân dân không ng(cid:31)ng (cid:23)(cid:19)-c c"i thi#n, s(cid:28) tích lu= c(cid:30)a nhân dân ngày càng t3ng cao. (cid:3)$i v(cid:20)i Nhà n(cid:19)(cid:20)c, mu$n thu hút v$n cho công cu(cid:24)c CNH-H(cid:3)H thì t’t y(cid:18)u ph"i xây d(cid:28)ng nên các mô hình kinh doanh (cid:23)a d%ng (cid:23)(cid:25) m1i ng(cid:19)òi dân có th(cid:25) tham gia s"n xu’t kinh doanh trong n(cid:17)n kinh t(cid:18).

- Trong quá trình m& c5a n(cid:17)n kinh t(cid:18), s(cid:28) t7n t%i c(cid:30)a các DNNQD tr& nên t’t y(cid:18)u b&i (cid:23)ây là hình th(cid:27)c doanh nghi#p phù h-p v(cid:20)i các ho%t (cid:23)(cid:24)ng h-p tác (cid:23)/u

http://www.taichinhungdung.vn

44

t(cid:19) v(cid:20)i nh ng nhà (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài, là “ chi(cid:18)c c/u n$i” quan tr1ng cho s(cid:28) h(cid:24)i nh(cid:29)p kinh t(cid:18) v(cid:20)i khu v(cid:28)c và th(cid:18) gi(cid:20)i.

2. Vai trò c(cid:6)a DNNQD

- Là nhân t$ ch(cid:30) y(cid:18)u thúc (cid:23),y s(cid:27)c c%nh tranh c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18). Trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) k(cid:18) ho%ch hoá t(cid:29)p trung, nhà n(cid:19)(cid:20)c không công nh(cid:29)n th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, giá c", c0ng không ch’p nh(cid:29)n c%nh tranh, do (cid:23)ó không có yêu c/u nâng cao hi#u qu" và s(cid:27)c c%nh tranh c(cid:30)a s"n ph,m. Ngày nay, khi ch’p nh(cid:29)n n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng v(cid:20)i nhi(cid:17)u thành ph/n kinh t(cid:18), nh’t là tr(cid:19)(cid:20)c yêu c/u h(cid:24)i nh(cid:29)p, c%nh tranh là (cid:23)i(cid:17)u không th(cid:25) tránh kh:i thì nhân t$ thúc (cid:23),y c%nh tranh (cid:23)(cid:19)*ng nhiên thu(cid:24)c v(cid:17) doanh nghi#p t(cid:19) nhân, có s(cid:28) tham gia c(cid:30)a doanh nghi#p có v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài.

- Là khu v(cid:28)c góp ph/n ngày càng quan tr1ng vào s(cid:28) t3ng tr(cid:19)&ng c(cid:30)a t(cid:26)ng s"n ph,m trong n(cid:19)(cid:20)c (GDP). Cho (cid:23)(cid:18)n nay, m)c dù v+n ch(cid:21)u nhi(cid:17)u rào c"n, nhi(cid:17)u (cid:23)$i x5 b’t công và nh0ng nhi2u c(cid:30)a công ch(cid:27)c tiêu c(cid:28)c, kinh t(cid:18) dân doanh (cid:23)ã tr& thành l(cid:28)c l(cid:19)-ng ch(cid:30) công trong nh(cid:21)p (cid:23)(cid:24) t3ng tr(cid:19)&ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18), trong t’t c" các ngành, t(cid:31) nông nghi#p (cid:23)(cid:18)n công nghi#p, t(cid:31) th(cid:19)*ng nghi#p n(cid:24)i (cid:23)(cid:21)a (cid:23)(cid:18)n xu’t nh(cid:29)p kh,u. V(cid:21) trí c(cid:30)a kinh t(cid:18) dân doanh m;i n3m (cid:23)(cid:19)-c t3ng lên trong (cid:23)/u t(cid:19) phát tri(cid:25)n c0ng nh(cid:19) trong t3ng tr(cid:19)&ng (cid:23)ã tr& thành xu th(cid:18) t’t y(cid:18)u c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) Vi#t Nam, không ch9 hi#n nay mà có ý ngh(a quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh c" trong t(cid:19)*ng lai.

- Là l(cid:28)c l(cid:19)-ng ch(cid:30) y(cid:18)u th(cid:28)c hi#n vi#c chuy(cid:25)n d(cid:21)ch c* c’u c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) t(cid:31) nông nghi#p l%c h(cid:29)u sang n(cid:17)n kinh t(cid:18) phát tri(cid:25)n (cid:23)a d%ng, c" công nghi#p, nông nghi#p, d(cid:21)ch v4, thúc (cid:23),y công nghi#p hoá- hi#n (cid:23)%i hoá, theo yêu c/u c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng và h(cid:24)i nh(cid:29)p kinh t(cid:18) qu$c t(cid:18). Có th(cid:25) kh>ng (cid:23)(cid:21)nh r.ng, n(cid:18)u ch9 (cid:23)*n thu/n d(cid:28)a vào (cid:23)/u t(cid:19) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, không d(cid:28)a vào l(cid:28)c l(cid:19)-ng c(cid:30)a kinh t(cid:18) dân doanh thì ch!c ch!n không th(cid:25) th(cid:28)c hi#n (cid:23)(cid:19)-c yêu c/u chuy(cid:25)n d(cid:21)ch c* c’u kinh t(cid:18) theo h(cid:19)(cid:20)ng th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng.

- Là n*i (cid:23)"m b"o (cid:23)%i (cid:23)a s$ ch; làm vi#c cho ng(cid:19)(cid:22)i lao (cid:23)(cid:24)ng, là l(cid:28)c l(cid:19)-ng to l(cid:20)n nh’t trong các ho%t (cid:23)(cid:24)ng xã h(cid:24)i, t(cid:31) thi#n, xoá (cid:23)ói gi"m nghèo, gi"m b(cid:20)t chênh l#ch giàu nghèo trong xã h(cid:24)i. Trên th(cid:28)c t(cid:18), n*i gi"i quy(cid:18)t vi#c làm ch(cid:30) y(cid:18)u và quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh nh’t cho s$ ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23)(cid:18)n tu(cid:26)i lao (cid:23)(cid:24)ng dôi d(cid:19) t(cid:31) các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:19)-c s!p x(cid:18)p l%i v+n ph"i d(cid:28)a vào kinh t(cid:18) dân doanh.

- C0ng chính khu v(cid:28)c kinh t(cid:18) dân doanh là n*i (cid:23)ang hình thành m(cid:24)t l(cid:20)p ng(cid:19)(cid:22)i m(cid:20)i, m(cid:24)t t/ng l(cid:20)p xã h(cid:24)i m(cid:20)i, (cid:23)ó là doanh nhân. (cid:3)ó chính là nh ng ng(cid:19)(cid:22)i lính xung kích th(cid:22)i bình (cid:23)(cid:19)-c xã h(cid:24)i công nh(cid:29)n. H1 có (cid:23)(cid:30) d0ng c"m (cid:23)(cid:19)a tài s"n, v$n li(cid:18)ng ra kinh doanh trong m(cid:24)t môi tr(cid:19)(cid:22)ng ch(cid:19)a (cid:23)(cid:30) thông thoáng, còn nhi(cid:17)u r(cid:30)i ro; khá nhi(cid:17)u ng(cid:19)(cid:22)i trong h1 (cid:23)ang tr& thành nhà qu"n lý tài n3ng, n!m (cid:23)(cid:19)-c tri th(cid:27)c hi#n (cid:23)%i v(cid:17) qu"n lý và công ngh# (cid:23)(cid:25) b"o (cid:23)"m và không ng(cid:31)ng nâng cao s(cid:27)c c%nh tranh c(cid:30)a t(cid:31)ng s"n ph,m hàng hoá c0ng nh(cid:19) hi#u qu" kinh doanh c(cid:30)a t(cid:31)ng doanh nghi#p dân doanh trong sóng gió c(cid:30)a kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng.

http://www.taichinhungdung.vn

45

3. Vai trò c(cid:29)a doanh nghi(cid:31)p có v n (cid:17)"u t(cid:8) n(cid:8)(cid:24)c ngoài

a. S(cid:13) c(cid:24)n thi(cid:7)t khách quan ph(cid:16)i có doanh nghi(cid:11)p có v(cid:21)n (cid:1)(cid:24)u

t(cid:5) n(cid:5)(cid:19)c ngoài

- H-p tác qu$c t(cid:18) (cid:23)ã và (cid:23)ang tr& thành xu th(cid:18) t’t y(cid:18)u c(cid:30)a th(cid:22)i (cid:23)%i. (cid:3)(cid:25) th(cid:28)c hi#n thành công s(cid:28) nghi#p CNH-H(cid:3)H (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, chúng ta c/n m& c5a h-p tác kinh t(cid:18) v(cid:20)i th(cid:18) gi(cid:20)i bên ngoài, mà tr(cid:19)(cid:20)c h(cid:18)t ph"i t%o l(cid:29)p ra các hình th(cid:27)c doanh nghi#p m(cid:20)i nh.m thu hút s(cid:28) (cid:23)/u t(cid:19) v$n, công ngh#, nhân l(cid:28)c… t(cid:31) nh ng cá nhân, t(cid:26) ch(cid:27)c n(cid:19)(cid:20)c ngoài vào n(cid:17)n kinh t(cid:18) Vi#t Nam

- Quá trình CNH-H(cid:3)H n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân c/n m(cid:24)t kh$i l(cid:19)-ng l(cid:20)n v$n (cid:23)/u t(cid:19), song nhu c/u v(cid:17) v$n cho phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) c(cid:30)a Vi#t Nam (cid:23)ã v(cid:28)ot xa kh" n3ng cung c’p v$n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18). Do (cid:23)ó, (cid:3)"ng và Nhà n(cid:19)(cid:20)c ta (cid:23)ã có quy(cid:18)t sách m& c5a n(cid:17)n kinh t(cid:18), h(cid:24)i nh(cid:29)p vào n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:18) gi(cid:20)i, thu hút v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài.

- Th(cid:31)a nh(cid:29)n các doanh nghi#p có v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài chính là (cid:23)òi h:i khách quan, là ph(cid:19)*ng th(cid:27)c thu(cid:29)n l-i và thích h-p nh’t (cid:23)(cid:25) ti(cid:18)p thu nh ng thành t(cid:28)u khoa h1c k= thu(cid:29)t và h1c h:i nh ng k= n3ng, k= thu(cid:29)t c0ng nh(cid:19) kinh nghi#m qu"n lý kinh t(cid:18).

b. Vai trò c(cid:6)a các doanh nghi(cid:11)p có v(cid:21)n (cid:1)(cid:24)u t(cid:5) n(cid:5)(cid:19)c ngoài

- (cid:3)ây là con (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng nhanh nh’t, ng!n nh’t (cid:23)(cid:25) gi"i quy(cid:18)t vi#c làm cho (cid:23)ông

(cid:23)"o ng(cid:19)(cid:22)i lao (cid:23)(cid:24)ng, nh(cid:22) (cid:23)ó mà (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)(cid:22)i s$ng nhân dân, (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh chính tr(cid:21).

- (cid:3)ây c0ng là con (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng nhanh nh’t, ng!n nh’t (cid:23)(cid:25) n(cid:19)(cid:20)c ta s(cid:20)m b!t k(cid:21)p trình (cid:23)(cid:24) khoa h1c công ngh# tiên ti(cid:18)n, hi#n (cid:23)%i c(cid:30)a th(cid:18) gi(cid:20). B&i thông qua quá trình (cid:23)/u t(cid:19), các nhà (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài s6 mang vào Vi#t Nam trang thi(cid:18)t b(cid:21) hi#n (cid:23)%i, bí quy(cid:18)t công ngh# s"n xu’t, công ngh# qu"n lý kinh doanh, ch’t xám (cid:27)ng d4ng …N(cid:18)u bi(cid:18)t ti(cid:18)p thu m(cid:24)t cách có chon l1c, các doanh ngh#ip có v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài s6 ti(cid:18)p c(cid:29)n nhanh chóng và hi#u qu", t%o ra (cid:23)(cid:19)-c m(cid:24)t môi tr(cid:19)(cid:22)ng trí tu# công nghi#p hi#n (cid:23)%i cho vi#c (cid:23)ào t%o ngu7n nhân l(cid:28)c cho (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c sau này.

- Doanh nghi#p có v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài là nh ng khách hàng ti(cid:17)m n3ng (cid:23)(cid:25) Vi#t Nam xuát kh,u t%i ch; nh ng hàng hoá, nguyên li?u, tài nguyên có s$ l(cid:19)-ng ít, phân b$ r"i rác và khó b"o qu"n. (cid:3)7ng th(cid:22)i, vi#c t3ng c(cid:19)(cid:22)ng thu hút (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài h(cid:19)(cid:20)ng v(cid:17) xu’t kh,u (cid:23)ã t%o thu(cid:29)n l-i cho vi#c ti(cid:18)p c(cid:29)n và m& r(cid:24)ng th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng qu$c t(cid:18), nâng cao n3ng l(cid:28)c xu’t kh,u c(cid:30)a Vi#t Nam.

- Doanh nghi#p có v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài là m(cid:24)t ph(cid:19)*ng cách (cid:23)(cid:25) thu hút v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài, là ngu7n v$n quan tr1ng cho (cid:23)/u t(cid:19) phát tri(cid:25)n, cho quá trình công nghi#p hoá-hi#n (cid:23)%i hóa, góp ph/n tích c(cid:28)c thúc (cid:23),y chuy(cid:25)n d(cid:21)ch c* c’u kinh t(cid:18) c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c.

- Doanh nghi#p có v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài, (cid:23))c bi#t là các liên doanh, còn là (cid:23)(cid:21)a th(cid:18) thu(cid:29)n l-i, t%o c* h(cid:24)i (cid:23)(cid:25) Nhà n(cid:19)(cid:20)c ta th(cid:28)c hi#n các ý (cid:23)7 qu"n lý theo

http://www.taichinhungdung.vn

46

h(cid:19)(cid:20)ng có l-i cho mình. Thông qua ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23)%i di#n v$n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong các liên doanh, v(cid:20)i v(cid:21) trí c(cid:26) (cid:23)ông thành viên H(cid:24)i (cid:23)7ng qu"n tr(cid:21)…nhà n(cid:19)(cid:20)c có th(cid:25) tác (cid:23)(cid:24)ng ít nhi(cid:17)u lên ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a công ty, giám sát th(cid:19)(cid:22)ng xuyên các hành vi kinh t(cid:18) và (cid:23)i(cid:17)u ch9nh m(cid:24)t cách gián ti(cid:18)p ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các nhà (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài.

III. PH(cid:2)$NG H(cid:2)(cid:3)NG VÀ N(cid:20)I DUNG QU(cid:1)N LÝ NHÀ

N(cid:2)(cid:3)C(QLNN) ./I V(cid:3)I DOANH NGHI0P

1. S(cid:15) c"n thi(cid:6)t khách quan c(cid:29)a QLNN (cid:17) i v(cid:24)i doanh nghi(cid:31)p

S(cid:28) c/n thi(cid:18)t c(cid:30)a QLNN (cid:23)$i v(cid:20)i DN c0ng chính là s(cid:28) c/n thi(cid:18)t ph"i QLNN v(cid:17) kinh t(cid:18), nh(cid:19) (cid:23)ã nêu & ph/n chung. Ngoài ra, có m(cid:24)t s$ lý do (cid:23))c thù (cid:23)$i v(cid:20)i doanh nghi#p nh(cid:19) sau:

1.1 (cid:3)(cid:28) ti(cid:7)n hành s(cid:16)n xu(cid:14)t kinh doanh có hi(cid:11)u qu(cid:16), các doanh nhân ph(cid:16)i gi(cid:16)i quy(cid:7)t hang lo(cid:10)t các v(cid:14)n (cid:1)(cid:2), trong (cid:1)ó có nh(cid:15)ng v(cid:24)n (cid:1)(cid:2) mà t"ng doanh nhân riêng bi(cid:11)t không (cid:1)(cid:6) kh(cid:16) n(cid:23)ng gi(cid:16)i quy(cid:7)t.

Nhà n(cid:19)(cid:20)c b.ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a mình giúp các doanh nhân gi"i quy(cid:18)t các v’n (cid:23)(cid:17) s"n xu’t kinh doanh t/m v( mô, tìm ra nh ng nhu c/u c(cid:30)a h1 (cid:23)(cid:25) (cid:23)áp (cid:27)ng. Tuy nhu c/u (cid:23)(cid:19)-c (cid:23))t ra có th(cid:25) r’t (cid:23)a d%ng, song suy cho cùng, (cid:23)ó là các v’n (cid:23)(cid:17) thu(cid:24)c v(cid:17) ý chí, tri th(cid:27)c, v$n li(cid:18)ng, ph(cid:19)*ng h(cid:19)(cid:20)ng chính có liên quan (cid:23)(cid:18)n kinh t(cid:18).

1.2 Trong ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng s(cid:16)n xu(cid:14)t kinh doanh, các doanh nhân tham gia nhi(cid:2)u m(cid:21)i quan h(cid:11) l(cid:31)i ích. Các quan h(cid:11) này có kh(cid:16) n(cid:23)ng d%n t(cid:19)i xung (cid:1)(cid:12)t mà các ch(cid:30) có nhà n(cid:5)(cid:19)c m(cid:19)i có kh(cid:16) n(cid:23)ng x& lý các xung (cid:1)(cid:12)t (cid:1)ó.

M4c tiêu c(cid:30)a s"n xu’t kinh doanh là ki(cid:18)m l(cid:22)i. Do (cid:23)ó, mâu thu+n gi a các doanh nhân v(cid:20)i nhau và các (cid:23)$i tác khác có quan h# v(cid:20)i các doanh nhân, là (cid:23)i(cid:17)u không th(cid:25) tránh kh:i.

Th(cid:19)(cid:22)ng có các quan h# l-i ích sau (cid:23)ây.

- Quan h# gi a các doanh nhân v(cid:20)i nhau. Thu(cid:24)c các (cid:23)$i tác này có nhi(cid:17)u n(cid:24)i dung quan h# c4 th(cid:25): Quan h# hàng - ti(cid:17)n v(cid:20)i r’t nhi(cid:17)u chi ti(cid:18)t liên quan; Quan h# c(cid:26) ph/n c(cid:26) phi(cid:18)u trong vi#c chia l(cid:22)i lãi; Quan h# tranh ch’p tài nguyên môi tr(cid:19)(cid:22)ng khi ho%t (cid:23)(cid:24)ng li(cid:17)n k(cid:17) bên nhau….

- Quan h# gi a doanh nhân v(cid:20)i ng(cid:19)(cid:22)i lao (cid:23)(cid:24)ng. Quan h# này c0ng có nhi(cid:17)u n(cid:24)i dung c4 th(cid:25), nh(cid:19)ng t(cid:28)u chung là quan h# lao (cid:23)(cid:24)ng, liên quan (cid:23)(cid:18)n ti(cid:17)u công, (cid:23)i(cid:17)u ki#n làm vi#c, thái (cid:23)(cid:24) (cid:23)$i x5, s(cid:28) tuân th(cid:30) h-p (cid:23)7ng và tho" (cid:19)(cid:20)c lao (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a (cid:23)ôi bên, ….

- Quan h# gi a doanh nhân v(cid:20)i xã h(cid:24)i nói chung, trong (cid:23)ó có quan h# gi a doanh nhân v(cid:20)i các công dân khác, v(cid:20)i t(cid:19) cách cá nhân, và quan h# gi a doanh nhân v(cid:20)i xã h(cid:24)i, v(cid:20)i t(cid:19) cách là m(cid:24)t t(cid:29)p th(cid:25), m(cid:24)t c(cid:24)ng (cid:23)7ng, có nhà n(cid:19)(cid:20)c làm (cid:23)%i bi(cid:25)u. Quan h# này có nhi(cid:17)u n(cid:24)i dung c4 th(cid:25), nh(cid:19) quan h# liên quan (cid:23)(cid:18)n môi

http://www.taichinhungdung.vn

47

tr(cid:19)(cid:22)ng, (cid:23)(cid:18)n ngu7n tài nguyên và m1i lo%i công dân, (cid:23)(cid:18)n ch’t l(cid:19)-ng và s(cid:28) an toàn cho cu(cid:24)c s$ng c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng, s"n ph,m khi bán cho ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng (cid:23)(cid:18)n ti(cid:17)m l(cid:28)c qu$c phòng, an ninh qu$c gia, tr(cid:29)t t(cid:28) an toàn xã h(cid:24)i mà ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) có th(cid:25) "nh h(cid:19)&ng t(cid:20)i….

2. Ph(cid:8)(cid:26)ng h(cid:8)(cid:24)ng can thi(cid:31)p c(cid:29)a nhà n(cid:8)(cid:24)c vào quá trình s(cid:23)n xu(cid:30)t kinh

doanh c(cid:29)a doanh nghi(cid:31)p.

2.1 Xét theo m(cid:22)c (cid:1)ích can thi(cid:11)p có 3 h(cid:5)(cid:19)ng l(cid:19)n sau (cid:1)ây:

- Can thi#p (cid:23)(cid:25) ng3n ch)n, h%n ch(cid:18) các tác h%i xu’t phát t(cid:31) ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a

các doanh nhân và doanh nghi#p.

- Can thi#p (cid:23)(cid:25) giúp (cid:23)A các doanh nhân và doanh nghi#p sao cho h1 có th(cid:25) thành (cid:23)%t trong s"n xu’t kinh doanh, nh(cid:22) (cid:23)ó mà qu$c gia qu$c gia c0ng hùng m%nh theo, theo tinh th/n “dân giàu, n(cid:19)(cid:20)c m%nh”.

- Can thi#p (cid:23)(cid:25) b"o v# l-i ích c(cid:30)a công dân, c(cid:30)a c(cid:24)ng (cid:23)7ng.

2.2 Xét theo n(cid:12)i dung ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng c(cid:6)a doanh nghi(cid:11)p, có m(cid:12)t s(cid:21) h(cid:5)(cid:19)ng l(cid:19)n

sau (cid:1)ây:

- Quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh hình th(cid:27)c s& h u c(cid:30)a doanh nghi#p, mà n(cid:24)i dung c4 th(cid:25) là cho phép hay không cho phép có hình th(cid:27)c s& h u này ho)c hình th(cid:27)c s& h u kia, cho phép m(cid:24)t lo%i c4 th(cid:25) s& h u nào (cid:23)ó (cid:23)(cid:19)-c, ho)c không (cid:23)(cid:19)-c kinh doanh trên l(nh v(cid:28)c này ho)c l(nh v(cid:28)c khác vì lý do chính tr(cid:21), kinh t(cid:18), xã h(cid:24)i và an ninh qu$c gia.

S(cid:28) can thi#p này là c/n thi(cid:18)t, vì nó liên quan (cid:23)(cid:18)n hi#u qu" c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) (cid:23)ó (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c s(cid:28) phù h-p hay không phù h-p gi a l(cid:28)c l(cid:19)-ng s"n xu’t và quan h# s"n xu’t. S(cid:28) can thi#p này là quan tr1ng vì v’n (cid:23)(cid:17) (cid:23)(cid:25) s& h u chính là v’n (cid:23)(cid:17) chính tr(cid:21) c(cid:30)a kinh t(cid:18), liên quan (cid:23)(cid:18)n c* s& chính tr(cid:21) c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- (cid:3)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng t(cid:26) ch(cid:27)c qu"n lý c(cid:30)a n(cid:24)i b(cid:24) doanh nghi#p, (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng (cid:23)i(cid:17)u l# doanh nghi#p, ban hành (cid:23)i(cid:17)u l# m+u, quy (cid:23)(cid:21)nh các tiêu chu,n (cid:23)$i v(cid:20)i t(cid:31)ng lo%i doanh nghi#p v(cid:17) v$n, v(cid:17) nhân s(cid:28), v(cid:17) h# th$ng s(cid:26) sách, bi(cid:25)u m+u th$ng kê, k(cid:18) toán, …

S(cid:28) qu"n lý trên (cid:23)ây là c/n thi(cid:18)t xét t(cid:31) c" hai phía: Nhà n(cid:19)(cid:20)c và doanh nhân. V(cid:20)i doanh nhân, (cid:23)ó là nh ng ch9 d+n chính (cid:23)áng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) h1 (cid:23)(cid:30) kh" n3ng t7n t%i và phát tri(cid:25)n trên th(cid:19)*ng tr(cid:19)(cid:22)ng, b"o (cid:23)"m cho n(cid:24)i b(cid:24) h1 s$ng t$t v(cid:20)i nhau, t(cid:31) (cid:23)ó mà s"n xu’t, kinh doanh phát (cid:23)%t. V(cid:20)i Nhà n(cid:19)(cid:20)c, (cid:23)ó là vi#c (cid:23))t tr(cid:19)(cid:20)c nh ng ti(cid:17)n (cid:23)(cid:17), nh ng kênh giao ti(cid:18)p qu"n lý, t(cid:31) (cid:23)ó Nhà n(cid:19)(cid:20)c có th(cid:25) ki(cid:25)m soát (cid:23)(cid:19)-c các ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a doanh nghi#p m(cid:24)t các có hi#u l(cid:28)c.

- (cid:3)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng chi(cid:18)n l(cid:19)-c s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a doanh nghi#p.

Trong qu"n tr(cid:21) kinh doanh, doanh nhân và b(cid:24) máy giúp vi#c bao gi(cid:22) c0ng ph"i tìm câu tr" l(cid:22)i cho câu h:i: s"n xu’t ho)c làm d(cid:21)ch v4 gì? Vi#c tr" l(cid:22)i câu

http://www.taichinhungdung.vn

48

h:i này có ý ngh(a l(cid:20)n lao (cid:23)$i v(cid:20)i c" Nhà n(cid:19)(cid:20)c và doanh nhân. Trên th(cid:28)c t(cid:18), không ph"i doanh nhân nào c0ng có kh" n3ng tìm (cid:23)(cid:19)-c l(cid:22)i gi"i t$i (cid:19)u. Vì v(cid:29)y, Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i can thi#p (cid:23)(cid:25) m(cid:24)t m)t ng3n ng(cid:31)a vi#c s"n xu’t nh ng s"n ph,m, ho)c t%o ra các d(cid:21)ch v4 b’t l-i cho xã h(cid:24)i, m)t khác h; tr- doanh nhân tìm (cid:23)(cid:19)-c ph(cid:19)*ng h(cid:19)(cid:20)ng s"n xu’t kinh doanh lâu b(cid:17)n, có doanh l-i cao và tránh (cid:23)(cid:19)-c r(cid:30)i ro.

- Can thi#p vào vi#c th(cid:28)c hi#n các k(cid:18) ho%ch s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a h1,

c4 th(cid:25) là:

+ Trong vi#c s5 d4ng tài nguyên và công s"n vào các quá trình kinh t(cid:18), Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n ph"i ng3n ch)n các hành vi tr(cid:24)m c!p tài nguyên; các hành vi khai thác m(cid:24)t cách lãng phí các ngu7n tài nguyên, các hành vi s5 d4ng tài nguyên vào các ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh không (cid:23)em l%i hi(cid:25)u qu" cao; các hành vi l%m d4ng, phá ho%i, tr$n phí khi s5 d4ng các công s"n, nh.m b"o toàn chúng.

+ Trong vi#c gây ô nhi2m môi tr(cid:19)(cid:22)ng, Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i quan tâm (cid:23)(cid:18)n các ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh c(cid:30)a doanh nghi#p có liên quan (cid:23)(cid:18) vi#c làm ô nhi2m môi tr(cid:19)(cid:22)ng. Ch>ng h%n, vi#c l(cid:28)a ch1n nguyên li#u (cid:23)(cid:19)a vào s"n xu’t sao cho ít gây ô nhi2m; vi#c áp d4ng các ph(cid:19)*ng pháp tiêu hu8 ch’t th"i; vi#c b$ trí (cid:23)(cid:21)a th(cid:18) doanh nghi#p sao cho ít "nh h(cid:19)&ng (cid:23)(cid:18)n dân c(cid:19) và các lo%i s"n xu’t xung quanh…

+ Trong phân b$ (cid:23)(cid:21)a (cid:23)i(cid:25)m s"n xu’t chung c(cid:30)a doanh nghi#p c0ng nh(cid:19) phân b$ các b(cid:24) ph(cid:29)n trong n(cid:24)i b(cid:24) doanh nghi#p. Trên th(cid:28)c t(cid:18), m(cid:24)t s$ (cid:23)(cid:21)a (cid:23)i(cid:25)m (cid:23)(cid:19)-c các doanh nghi#p l(cid:28)a ch1n (cid:23)em l%i l-i th(cid:25) cho doanh nghi#p, nh(cid:19)ng l%i gây ra b’t l-i chung cho xã h(cid:24)i. Trên giác (cid:23)(cid:24) t(cid:31)ng doanh nghi#p, vi#c b$ trí n*i làm vi#c có th(cid:25) gây ra "nh h(cid:19)&ng x’u t(cid:20)i s(cid:27)c kho@ ng(cid:19)(cid:22)i lao (cid:23)(cid:24)ng.

- Nhà n(cid:19)(cid:20)c qu"n lý v’n (cid:23)(cid:17) th$ng nh’t hoá s"n ph,m, tiêu chu,n hoá s"n ph,m và b"n quy(cid:17)n ki(cid:25)u dáng s"n ph,m, v’n (cid:23)è này có ý ngh(a trên nhi(cid:17)u m)t. (cid:3)$i v(cid:20)i ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng, (cid:23)ây là c* s& (cid:23)(cid:25) b"o v# quy(cid:17)n l-i cho ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng. (cid:3)$i v(cid:20)i ng(cid:19)(cid:22)i sáng ch(cid:18), (cid:23)ây là c* s& (cid:23)(cid:25) ch$ng m1i hành vi 3n c!p b"n quy(cid:17)n s& h u trí tu#. (cid:3)$i v(cid:20)i xã h(cid:24)i nói chung, (cid:23)ây là bi#n pháp (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o cho quá trình chuyên môn hoá (cid:23)(cid:19)-c duy trì và phát tri(cid:25)n.

- Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng s(cid:28) l(cid:28)a ch1n (cid:23)$i tác quan h# c(cid:30)a các doanh nhân, (cid:23))c bi#t là các quan h# v(cid:20)i ng(cid:19)(cid:22)i n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)(cid:25) ng3n ng(cid:31)a (cid:23)(cid:19)-c các tác (cid:23)(cid:24)ng ngo%i xâm v(cid:17) m1i ph(cid:19)*ng di#n: v3n hoá, chính tr(cid:21), an ninh, d(cid:21)ch b#nh… núp d(cid:19)(cid:20)i con ng(cid:19)(cid:22)i và hàng hoá nh(cid:29)p kh,u, ng3n ng(cid:31)a m1i s(cid:28) rò r9 ch’t xám k(cid:18)t tinh trong hàng hoá, thông tin kinh t(cid:18) k= thu(cid:29)t…ra n(cid:19)(cid:20)c ngoài.

- Nhà n(cid:19)(cid:20)c can thi#p vào các ho%t (cid:23)(cid:24)ng t(cid:28) b"o v# c(cid:30)a các doanh nghi#p nh.m giúp h1 ch$ng l%i m1i (cid:23)e do% v(cid:17) tài s"n và tính m%ng, c0ng nh(cid:19) các b’t tr!c, r(cid:30)i ro trong ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh do thiên tai, (cid:23)(cid:21)ch ho% ho)c b’t k< s(cid:28) (cid:23)e do% nào.

http://www.taichinhungdung.vn

49

(cid:3)$i v(cid:20)i m1i doanh nhân, (cid:23)ây là m$i quan tâm c(cid:28)c k< to l(cid:20)n mà h1 không th(cid:25) t(cid:28) lo li#u n(cid:26)i. Ch9 có Nhà n(cid:19)(cid:20)c m(cid:20)i (cid:23)(cid:30) kh" n3ng b"o v# các doanh nhân c& các m)t nói trên.

3. N(cid:18)i dung qu(cid:23)n lý nhà n(cid:8)(cid:24)c (cid:17) i v(cid:24)i các lo(cid:13)i hình doanh nghi(cid:31)p

3.1. Xây d(cid:13)ng và ban hành các lu(cid:17)t có liên quan (cid:1)(cid:7)n ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng kinh t(cid:7)

nói chung, doanh nghi(cid:11)p nói riêng

Nhà n(cid:19)(cid:20)c xây d(cid:28)ng hai lo%i pháp lu(cid:29)t (cid:23)(cid:25) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh các doanh nghi#p. (cid:3)ó

là:

- Lu(cid:29)t T(cid:26) ch(cid:27)c các lo%i hình doanh nghi#p, nh(cid:19) Lu(cid:29)t Doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c, Lu(cid:29)t Doanh nghi#p, Lu(cid:29)t H-p tác xã, …theo (cid:23)ó, các ch(cid:30) th(cid:25) s"n xu’t kinh doanh có th(cid:25) ra (cid:23)(cid:22)i.

- Lu(cid:29)t quy (cid:23)(cid:21)nh các m)t ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các doanh nghi#p, nh(cid:19) Lu(cid:29)t Tài nguyên và Môi tr(cid:19)(cid:22)ng, Khoa h1c và Công ngh#, Lao (cid:23)(cid:24)ng, Tài chính…(cid:23)(cid:25) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh các hành vi c(cid:30)a doanh nhân khi ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a h1 có liên quan (cid:23)(cid:18)n các y(cid:18)u t$ nói trên.

3.2. T(cid:26) ch(cid:27)c th(cid:28)c hi#n pháp lu(cid:29)t và các (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng s"n xu’t kinh doanh

c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, bao g7m vi#c:

- Tuyên truy(cid:17)n, ph(cid:26) bi(cid:18)n pháp lu(cid:29)t và k(cid:18) ho%ch, d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19).

- Khu(cid:18)ch tr(cid:19)*ng các h(cid:19)(cid:20)ng (cid:23)/u t(cid:19).

- Tìm hi(cid:25)u kh" n3ng, nguy#n v1ng, khó kh3n c(cid:30)a công nhân trong vi#c h(cid:19)&ng (cid:27)ng pháp lu(cid:29)t và các d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c kêu g1i; (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng khuy(cid:18)n khích, h; tr- (cid:23)/u t(cid:19) (cid:23)ói v(cid:20)i các (cid:23)$i t(cid:19)-ng mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23))t s(cid:28) l(cid:19)u ý.

- T(cid:19) v’n (cid:23)/u t(cid:19) (cid:23)$i v(cid:20)i các (cid:23)$i t(cid:19)-ng có kh" n3ng, nguy#n v1ng (cid:23)/u t(cid:19).

- Xét duy#t và c’p gi’y phép s"n xu’t kinh doanh, làm các th(cid:30) t4c khác (cid:23)(cid:25) (cid:23)(cid:19)a doanh nghi#p và doanh nhân vào ho%t (cid:23)(cid:24)ng trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng d(cid:19)(cid:20)i s(cid:28) qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

3.3 Xây d(cid:13)ng các doanh nghi(cid:11)p Nhà n(cid:5)(cid:19)c trong nh(cid:15)ng ngành và l#nh

v(cid:13)c

N(cid:24)i dung này bao g7m hàng lo%t công v4 (cid:23)ó là:

- Sáng ki(cid:18)n (cid:23)/u t(cid:19) và xây d(cid:28)ng lu(cid:29)n ch(cid:27)ng kinh t(cid:18) k= thu(cid:29)t cho các d(cid:28) án

xây d(cid:28)ng doanh nghi#p Nhà n(cid:19)(cid:20)c m(cid:20)i, t(cid:26) ch(cid:27)c l%i, g1i thêm v$n,…

- Thành l(cid:29)p H(cid:24)i (cid:23)7ng th,m (cid:23)(cid:21)nh và ti(cid:18)n hành th,m (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) các d(cid:28) án (cid:23)ã (cid:23)#

trình.

- Th(cid:30) tr(cid:19)&ng hành chính có th,m quy(cid:17)n (tu< theo lu(cid:29)t (cid:23)(cid:21)nh) phê chu,n.

http://www.taichinhungdung.vn

50

- B(cid:24) ph(cid:29)n th(cid:28)c thi d(cid:28) án ti(cid:18)n hành xây d(cid:28)ng c* b"n theo trình t(cid:28) qu"n lý

xây d(cid:28)ng c* b"n theo lu(cid:29)t (cid:23)(cid:21)nh.

3.4. Th(cid:13)c hi(cid:11)n các ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng h’ tr(cid:31) các doanh nghi(cid:11)p, doanh nhân

trong quá trình s(cid:16)n xu(cid:14)t kinh doanh

(cid:3)(cid:25) th(cid:28)c hi#n n(cid:24)i dung qu"n lý này, Nhà n(cid:19)(cid:20)c các c’p ph"i ti(cid:18)n hành hàng

lo%t công v4 nh(cid:19):

- T%o ngu7n v$n (cid:23)/u t(cid:19) (cid:19)u (cid:23)ãi cho các ch(cid:19)*ng trình kinh t(cid:18) tr1ng (cid:23)i(cid:25)m c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, cho các ho%t (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh trong các ngành, l(nh v(cid:28)c mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c khuy(cid:18)n khích.

- Xây d(cid:28)ng và ti(cid:18)n hành b"o hi(cid:25)m s"n xu’t kinh doanh cho nh ng doanh nghi#p th(cid:28)c hi#n các nhi#m v4 s"n xu’t kinh doanh theo (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c và th(cid:28)c hi#n các quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a b"o hi(cid:25)m.

- Th(cid:28)c hi#n mi2m gi"m thu(cid:18) cho nh ng doanh nghi#p s"n xu’t kinh doanh

theo (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng (cid:19)u tiên c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Chuy(cid:25)n giao (cid:23)(cid:18)n các nhà kinh doanh nh ng thông tin chính tr(cid:21), th(cid:22)i s(cid:28)

quan tr1ng có giá tr(cid:21) trong s"n xu’t kinh doanh (cid:23)(cid:25) h1 tham kh"o.

- Th(cid:28)c hi#n ch(cid:19)*ng trình b7i d(cid:19)Ang ki(cid:18)n th(cid:27)c qu"n tr(cid:21) kinh doanh, giúp các doanh nghi#p hi#n (cid:23)%i hoá (cid:23)(cid:24)i ng viên ch(cid:27)c nghi#p v4 qu"n tr(cid:21) kinh doanh.

- M& ra các trung tâm thông tin, các tri(cid:25)m lãm thành t(cid:28)u kinh t(cid:18) k= thu(cid:29)t (cid:23)(cid:25) t%o môi tr(cid:19)(cid:22)ng cho các doanh nghi#p giao ti(cid:18)p và b!t m$i s"n xu’t kinh doanh v(cid:20)i nhau.

- Th(cid:28)c hi#n các h; tr- pháp lý, (cid:23))c bi#t là h; tr- t(cid:19) pháp qu$c t(cid:18) (cid:23)$i v(cid:20)i

các doanh nghi#p kinh doanh trên th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng qu$c t(cid:18).

- Xây d(cid:28)ng c* s& v(cid:29)t ch’t k= thu(cid:29)t (cid:23)(cid:25) t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n cho s(cid:28) hình thành (cid:23)7ng b(cid:24) các lo%i th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng. (cid:3)7ng th(cid:22)i qu"n lý các lo%i th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)ó (cid:23)(cid:25) các doanh nhân có (cid:23)(cid:19)-c môi tr(cid:19)(cid:22)ng thu(cid:29)n l-i trong giao l(cid:19)u kinh t(cid:18): th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng hoá thông th(cid:19)(cid:22)ng, th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng v$n, th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng s(cid:27)c lao (cid:23)(cid:24)ng, th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng khoa h1c công ngh#, th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng thông tin, th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng ch’t xám, …Nhà n(cid:19)(cid:20)c b"o (cid:23)"m m(cid:24)t môi tr(cid:19)(cid:22)ng th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng chân th(cid:28)c (cid:23)(cid:25) giúp các doanh nhân không b(cid:21) l(cid:31)a g%t trên th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)ó.

3.5. Nhà n(cid:5)(cid:19)c th(cid:13)c thi s(cid:13) ki(cid:28)m tra, giám sát tuân th(cid:6) pháp lu(cid:17)t c(cid:6)a các

doanh nhân trên th(cid:5)(cid:18)ng tr(cid:5)(cid:9)ng

- Ki(cid:25)m tra tính h-p pháp (cid:23)$i v(cid:20)i s(cid:28) t7n t%i doanh nghi#p. M;i doanh nghi#p ra (cid:23)(cid:22)i (cid:23)(cid:17)u ph"i có gi’y phép. Gi’y phép ch9 c’p cho nh ng doanh nhân v(cid:20)i doanh nghi#p (cid:23)(cid:30) (cid:23)i(cid:17)u ki#n. Vi#c ki(cid:25)m tra này nh.m lo%i tr(cid:31) các doanh nghi#p ra (cid:23)(cid:22)i không (cid:23)3ng ký ho)c không (cid:23)(cid:30) (cid:23)i(cid:17)u ki#n m)c dù (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c c’p gi’y phép.

http://www.taichinhungdung.vn

51

- Ki(cid:25)m tra (cid:23)(cid:25) xác (cid:23)(cid:21)nh kh" n3ng ti(cid:18)p t4c t7n t%i c(cid:30)a doanh nghi#p. Khi các doanh nhân (cid:23)3ng ký kinh doanh, h1 ph"i có (cid:23)(cid:30) (cid:23)i(cid:17)u ki#n m(cid:20)i (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c c’p gi’y phép kinh doanh. Do (cid:23)ó trong quá trình ho%t (cid:23)(cid:24)ng, n(cid:18)u nh ng (cid:23)i(cid:17)u ki#n ’y không (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)"m b"o thì doanh nghi#p (cid:23)ó ph"i b(cid:21) (cid:23)ình ch9 ho%t (cid:23)(cid:24)ng. (cid:3)(cid:25) k(cid:21)p th(cid:22)i phát hi#n (cid:23)(cid:19)-c d’u hi#u sa sút kh" n3ng, bi(cid:25)u hi#n c(cid:30)a s(cid:28) phá s"n, (cid:23)(cid:25) có quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh phá s"n doanh nghi#p, Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i ti(cid:18)n hành ki(cid:25)m tra.

- Ki(cid:25)m tra (cid:23)(cid:21)nh k< theo ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) nh.m (cid:23)"m b"o nh!c nh& các doanh nghi#p th(cid:19)(cid:22)ng xuyên ch’p hành pháp lu(cid:29)t. Các (cid:23)$i t(cid:19)-ng ki(cid:25)m tra th(cid:19)(cid:22)ng là v(cid:17) v’n (cid:23)(cid:17) an toàn lao (cid:23)(cid:24)ng, phòng ch$ng cháy, v(cid:17) ch’p hành các quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) an toàn v# sinh môi tr(cid:19)(cid:22)ng, v(cid:17) ki(cid:25)m toán nh.m b"o (cid:23)"m ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) ghi chép ban (cid:23)/u (cid:23)úng quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) k(cid:18) toán Nhà n(cid:19)(cid:20)c, …

- Thanh tra, ki(cid:25)m tra khi có d’u hi#u vi ph%m pháp lu(cid:29)t hình s(cid:28), nh(cid:19) có hi#n t(cid:19)-ng tr$n l(cid:29)u thu(cid:18), xâm ph%m tài s"n xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a ho)c tài s"n công dân, kinh doanh các m)t hàng qu$c c’m, …

- Thanh tra, ki(cid:25)m tra khi có (cid:23)*n th(cid:19) khi(cid:18)u t$.

3.6 Nhà n(cid:5)(cid:19)c th(cid:13)c hi(cid:11)n thu l(cid:31)i ích công t" ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng c(cid:6)a các doanh

nghi(cid:11)p

Thu(cid:24)c lo%i công v4 chung này có hai lo%i công v4 c4 th(cid:25) là:

- Th(cid:28)c hi#n quy(cid:17)n thu (cid:23)$i v(cid:20)i m1i lo%i doanh nghi#p.

- Th(cid:28)c hi#n quy(cid:17)n thu (cid:23)$i v(cid:20)i doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:20)i t(cid:19) cách ng(cid:19)(cid:22)i

ch(cid:30) s& h u.

4. Qu(cid:23)n lý nhà n(cid:8)(cid:24)c (cid:17) i v(cid:24)i DNNN

4.1 Xây d(cid:13)ng chi(cid:7)n l(cid:5)(cid:31)c, quy ho(cid:10)ch, k(cid:7) ho(cid:10)ch và các d(cid:13) án phát tri(cid:28)n

h(cid:11) th(cid:21)ng DNNN

(cid:3)ây là b(cid:19)(cid:20)c m& (cid:23)/u c(cid:30)a toàn b(cid:24) quá trình qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c. Vi#c xây d(cid:28)ng chi(cid:18)n l(cid:19)-c, quy ho%ch, k(cid:18) ho%ch và các d(cid:28) án phát tri(cid:25)n h# th$ng doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i (cid:23))t trong m$i quan h# v(cid:20)i t(cid:26)ng th(cid:25) chi(cid:18)n l(cid:19)-c và quy ho%ch, k(cid:18) ho%ch phát tri(cid:25)n toàn b(cid:24) h# th$ng doanh nghi#p chung c(cid:30)a c" n(cid:19)(cid:20)c, c(cid:30)a t(cid:31)ng ngành và t(cid:31)ng vùng lãnh th(cid:26), vì v(cid:29)y ph"i (cid:23)(cid:19)a ra (cid:23)(cid:19)-c:

- Nh ng ch9 tiêu th(cid:25) hi#n nhi#m v4 kinh t(cid:18) mà các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c

ph"i (cid:23)"m nhi#m;

- Mô hình t(cid:26)ng th(cid:25) l(cid:28)c l(cid:19)-ng doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n có (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m nhi#m

nh ng nhi#m v4 nói trên (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) hi#n thành các d(cid:28) án doanh nghi#p c4 th(cid:25);

- Ph/n t3ng gi"m l(cid:28)c l(cid:19)-ng doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c so v(cid:20)i mô hình trên, bao g7m vi#c xây d(cid:28)ng và c!t gi"m nh ng doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c m(cid:20)i, nh ng doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c không còn t7n t%i.

http://www.taichinhungdung.vn

52

(cid:3)$i v(cid:20)i vi#c xây d(cid:28)ng các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c m(cid:20)i c/n có d(cid:28) án c4 th(cid:25). (cid:3)$i v(cid:20)i vi#c c!t gi"m các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c hi#n có, c/n có k(cid:18) ho%ch, b(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i theo nh ng ph(cid:19)*ng án chuy(cid:25)n s& h u c4 th(cid:25).

(cid:3)$i v(cid:20)i c" hai tr(cid:19)(cid:22)ng h-p c/n có s(cid:28) tính toán, cân nh!c, th(cid:28)c hi#n m(cid:24)t

cách th(cid:29)n tr1ng (cid:23)(cid:25) thu (cid:23)(cid:19)-c k(cid:18)t qu" mong mu$n.

4.2 Hoàn thi(cid:11)n th(cid:28) ch(cid:7) t! ch(cid:25)c và qu(cid:16)n lý nhà n(cid:5)(cid:19)c (cid:1)(cid:21)i v(cid:19)i doanh

nghi(cid:11)p nhà n(cid:5)(cid:19)c

Vi#c b(cid:26) sung, (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i, hoàn thi#n vi#c t(cid:26) ch(cid:27)c qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c cho phù h-p v(cid:20)i s(cid:28) phát tri(cid:25)n th(cid:19)(cid:22)ng xuyên do th(cid:28)c hi#n (cid:23)(cid:17) ra là m(cid:24)t n(cid:24)i dung không th(cid:25) thi(cid:18)u (cid:23)(cid:19)-c. (cid:3)i(cid:17)u này (cid:23)òi h:i s(cid:28) theo dõi, phát hi#n liên t4c, k(cid:21)p th(cid:22)i s(cid:28) phát tri(cid:25)n c(cid:30)a b"n thân l(cid:28)c l(cid:19)-ng doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c và s(cid:28) phát tri(cid:25)n c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng; ti(cid:18)n hành (cid:23)ánh giá, t(cid:26)ng k(cid:18)t công tác qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i v$n doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c.

Trên c* s& (cid:23)ó, hoàn thi#n th(cid:25) ch(cid:18) t(cid:26) ch(cid:27)c và qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i

doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c b.ng các hình th(cid:27)c:

- B(cid:26) sung và hoàn thi#n h# th$n pháp lu(cid:29)t, th(cid:25) ch(cid:18), quy t!c nh.m (cid:23)i(cid:17)u ch9nh, t(cid:26) ch(cid:27)c b(cid:24) máy và quy(cid:17)n h%n, trách nhi#m, ngh(a v4 c(cid:30)a doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- B(cid:26) sung và hoàn thi#n t(cid:26) ch(cid:27)c b(cid:24) máy, phân công nhi#m v4, quy(cid:17)n h%n, trách nhi?m gi a các c’p, các ngành trong b(cid:24) máy nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) qu"n lý các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c.

(cid:3)(cid:25) th(cid:28)c hi#n vi#c hoàn thi#n th(cid:25) ch(cid:18) t(cid:26) ch(cid:27)c và qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c, ph"i ti(cid:18)n hành nghiên c(cid:27)u, t(cid:26)ng k(cid:18)t, (cid:23)ánh giá có phê phán h# th$ng pháp lu(cid:29)t, th(cid:25) ch(cid:18) hi#n hành, nêu ra nh ng (cid:23)i(cid:17)u c/n thi(cid:18)t ph"i s5a (cid:23)(cid:26)i, b(cid:26) sung ho)c bãi b:. Trên c* s& (cid:23)ó, nêu ra nh ng quy (cid:23)(cid:21)nh m(cid:20)i phù h-p v(cid:20)i tình hình và nhi#m v4 m(cid:20)i c(cid:30)a doanh nghi#p và c(cid:30)a các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c trong vi#c qu"n lý các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c.

4.3 T! ch(cid:25)c (cid:1)(cid:24)u t(cid:5) xây d(cid:13)ng doanh nhân nhà n(cid:5)(cid:19)c theo k(cid:7) ho(cid:10)ch d(cid:13)

án (cid:1)ã l(cid:17)p

(cid:3)ây là b(cid:19)(cid:20)c ti(cid:18)p theo sau khi xây d(cid:28)ng chi(cid:18)n l(cid:19)-c, quy ho%ch và các d(cid:28) án phát tri(cid:25)n c4 th(cid:25), là hành (cid:23)(cid:24)ng c4 th(cid:25) bi(cid:18)n các (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng ti(cid:17)m n3ng (còn n.m trên gi’y) tr& thành hi#n th(cid:28)c. Vì v(cid:29)y, ph"i (cid:23)%t m4c tiêu và yêu c/u là bi(cid:18)n các k(cid:18) ho%ch, d(cid:28) án xây d(cid:28)ng m(cid:20)i, xây d(cid:28)ng l%i, chuy(cid:25)n (cid:23)(cid:26)i s& h u doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c thành h# th$ng doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c m(cid:20)i, ho)c thành công ty có c(cid:26) ph/n c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c, công ty, ho)ch doanh nghi#p t(cid:19) nhân … trên th(cid:28)c t(cid:18).

(cid:3)$i v(cid:20)i v’n (cid:23)(cid:17) này, có hai vi#c ph"i làm:

- Xây d(cid:28)ng m(cid:20)i, xây d(cid:28)ng l%i, ch9nh (cid:23)$n doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c. Toàn b(cid:24)

ho%t (cid:23)(cid:24)ng này (cid:23)(cid:19)-c ti(cid:18)n hành theo trình t(cid:28) qu"n lý, (cid:23)/u t(cid:19) xây d(cid:28)ng c* b"n.

http://www.taichinhungdung.vn

53

- Chuy(cid:25)n (cid:23)(cid:26)i s& h u doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c. Toàn b(cid:24) ho%t (cid:23)(cid:24)ng này (cid:23)(cid:19)-c ti(cid:18)n hành theo các quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) ti(cid:18)n hành gi"i th(cid:25) doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c và c(cid:26) ph/n hoá doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c.

4.4 B(cid:21) trí nhân s(cid:13) cho b(cid:12) máy qu(cid:16)n tr(cid:8) các DNNN

V’n (cid:23)(cid:17) nhân s(cid:28) trong các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c có vai trò h(cid:18)t s(cid:27)c quan tr1ng vì nó "nh h(cid:19)(cid:20)ng t(cid:20)i vi#c b"o toàn v$n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c có trong doanh nghi#p. Vì v(cid:29)y, (cid:23)(cid:25) b"o (cid:23)"m có (cid:23)(cid:19)-c b(cid:24) máy qu"n tr(cid:21) DNNN (cid:23)áng tin c(cid:29)y, công tác t(cid:26) ch(cid:27)c nhân s(cid:28) cho b(cid:24) máy qu"n tr(cid:21) các DNNN ph"i gi"i quy(cid:18)t các v’n (cid:23)(cid:17) sau:

- Xây d(cid:28)ng (cid:23)i(cid:17)u l# m+u và phê chuâ, (cid:23)i(cid:17)u l# c4 th(cid:25) c(cid:30)a t(cid:31)ng DNNN.

- Ch1n và b(cid:26) nhi#m nhân s(cid:28) c4 th(cid:25) & các v(cid:21) trí quan tr1ng c(cid:30)a DNNN nh(cid:19): Ch(cid:30) t(cid:21)ch, Phó Ch(cid:30) t(cid:21)ch H(cid:24)i (cid:23)7ng qu"n tr(cid:21), T(cid:26)ng Giám (cid:23)$c, Giám (cid:23)$c DNNN theo s(cid:28) phân c’p … Chu,n b(cid:21) ngu7n l(cid:28)c, l(cid:28)a ch1n và s5 d4ng, (cid:23)ào t%o và (cid:23)ào t%o l%i.

- Giám sát ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23)%i di#n.

4.5 Khai thác, s& d(cid:22)ng các doanh nghi(cid:11)p nhà n(cid:5)(cid:19)c vào vi(cid:11)c th(cid:13)c hi(cid:11)n

các nhi(cid:11)m v(cid:22) chính tr(cid:8) c(cid:6)a Nhà n(cid:5)(cid:19)c

Trong qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c, vi#c khai thác s5 d4ng l(cid:28)c l(cid:19)-ng doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c nh(cid:19) là (cid:23)(cid:24)i quân ch(cid:30) l(cid:28)c kinh t(cid:18), ho)ch nh(cid:19) là “v0 khí kinh t(cid:18) ch(cid:30) y(cid:18)u” c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c là n(cid:24)i dung c(cid:28)c k< quan tr1ng trong vi#c qu"n lý v( mô n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng XHCN. Nó nói lên ý ngh(a (cid:23)ích th(cid:28)c c(cid:30)a doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c, mà n(cid:18)u không làm (cid:23)(cid:19)-c vi#c này thì vi#c xây d(cid:28)ng doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c là (cid:23)i(cid:17)u vô ngh(a,

Khai thác, s5 d4ng các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c vào vi#c th(cid:28)c hi#n các nhi#m v4 chính tr(cid:21) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, th(cid:28)c ch’t là s5 d4ng các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c vào vi#c th(cid:28)c hi#n các nhi#m v4 kinh t(cid:18) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Nh ng nhi#m v4 kinh t(cid:18) này c/n cho nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n m(cid:24)t ý (cid:23)7 ph4c v4 qu$c phòng, nhi#m v4 kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n ch(cid:19)*ng trình (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh phân b$ dân c(cid:19), nhi#m v4 kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:25) kh$ng ch(cid:18) các ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) c(cid:30)a các l(cid:28)c l(cid:19)-ng kinh t(cid:18) mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n ph"i kh$ng ch(cid:18), nhi#m v4 s"n xu’t các hàng hoá, d(cid:21)ch v4 mà các doanh nghi#p ngoài qu$c doanh không (cid:23)(cid:19)-c, kh(cid:26)ng th(cid:25) và không mu$n làm (cid:23)(cid:25) b(cid:26) sung ngu7n hàng hoá và d(cid:21)ch v4 xã h(cid:24)i.

(cid:3)(cid:25) khai thác, s5 d4ng các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c vào vi#c th(cid:28)c hi#n có hi#u qu" nhi#m v4 kinh t(cid:18) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, c/n ph"i th(cid:28)c hi#n các công vi#c sau (cid:23)ây:

- Xác (cid:23)(cid:21)nh các m4c tiêu mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c trong l(nh v(cid:28)c kinh t(cid:18)

- xã h(cid:24)i mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c quan tâm.

http://www.taichinhungdung.vn

54

- Xác (cid:23)(cid:21)nh các hành vi kinh t(cid:18), có kh" n3ng ho)c có tác d4ng (cid:23)$i v(cid:20)i th(cid:28)c

hi#n các m4c tiêu trên.

- Giao nhi#m v4 ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) cho các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Chuy(cid:25)n giao nh ng ph(cid:19)*ng ti#n c/n thi(cid:18)t, (cid:23)(cid:30) (cid:23)(cid:25) cho DNNN th(cid:28)c hi#n

các nhi#m v4 (cid:23)(cid:19)-c giao.

- Ban hành và áp d4ng các bi#n pháp, chính sách (cid:19)u tiên, (cid:19)u (cid:23)ãi (cid:23)$i v(cid:20)i doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c nh.m giúp các doanh nghi#p hoàn thành t$t nhi#m v4 chính tr(cid:21) (cid:23)(cid:19)-c giao.

- Ki(cid:25)m tra, (cid:23)ôn (cid:23)$c vi#c th(cid:28)c hi#n các nhi#m v4 nói trên.

4.6 Qu(cid:16)n lý v(cid:21)n và lãi c(cid:6)a v(cid:21)n nhà n(cid:5)(cid:19)c trong các DNNN nói riêng và

trong t(cid:14)t c(cid:16) các doanh nghi(cid:11)p có v(cid:21)n nhà n(cid:5)(cid:19)c nói chung

- M4c tiêu qu"n lý:

+ B"o toàn và phát tri(cid:25)n v$n nhà n(cid:19)(cid:20)c.

+ Nâng cao hi#u qu" kinh t(cid:18) c(cid:30)a v$n (cid:23)/u t(cid:19) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- N(cid:24)i dung qu"n lý:

+ Ki(cid:25)m kê tài s"n và v$n c(cid:30)a DNNN trong t(cid:31)ng n3m.

+ Th(cid:28)c hi#n ki(cid:25)m toán (cid:23)$i v(cid:20)i các DNNN.

+ Th(cid:28)c hi#n thanh tra tài chính khi c/n thi(cid:18)t.

5. Qu(cid:23)n lý nhà n(cid:8)(cid:24)c v(cid:24)i các h(cid:28)p tác xã

5.1 Xác (cid:1)(cid:8)nh ph(cid:5)(cid:18)ng h(cid:5)(cid:19)ng phát tri(cid:28)n các h(cid:31)p tác xã

Xác (cid:23)(cid:21)nh ph(cid:19)*ng h(cid:19)(cid:20)ng là n(cid:24)i dung quan tr1ng hàng (cid:23)/u trong quy trình qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i h-p tác xã. T(cid:29)p th(cid:25) hoá m(cid:24)t cách nóng v(cid:24)i ch>ng nh ng kém hi#u qu" mà dân ch(cid:30) còn b(cid:21) vi ph%m. S(cid:28) buông l:ng, (cid:23)(cid:25) m)c cho ng(cid:19)(cid:22)i lao (cid:23)(cid:24)ng t(cid:28) lo, nh(cid:19) (cid:23)ã có trong th(cid:22)i gian dài v(cid:31)a qua là ch(cid:19)a xác (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)úng vai trò c(cid:30)a kinh t(cid:18) h-p tác xã.

C/n xu’t phát t(cid:31) hai yêu c/u sau (cid:23)ây (cid:23)(cid:25) (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng áp d4ng hình th(cid:27)c

doanh nghi#p t(cid:29)p th(cid:25):

- M(cid:13)t là, ngành ngh(cid:17) (cid:23)ó có c/n ph"i h-p tác lao (cid:23)(cid:24)ng không? H-p tác &

khâu nào?

- Hai là, ng(cid:19)(cid:22)i lao (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)ang hành ngh(cid:17) (cid:23)ó có nhu c/u, có nguy#n v1ng

liên k(cid:18)t l%i v(cid:20)i nhau nh(cid:19)ng l%i ch(cid:19)a tìm ra gi"i pháp (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n liên k(cid:18)t.

Qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n h(cid:19)(cid:20)ng vào vi#c nghiên c(cid:27)u, phát hi#n v’n (cid:23)(cid:17) và có bi#n pháp gi"i quy(cid:18)t k(cid:21)p th(cid:22)i.

http://www.taichinhungdung.vn

55

5.2 Xây d(cid:13)ng các mô hình xí nghi(cid:11)p t(cid:17)p th(cid:28) v(cid:19)i các lo(cid:10)i ngành ngh(cid:2) khác nhau, làm c(cid:18) s(cid:20) cho công tác tuyên truy(cid:2)n v(cid:17)n (cid:1)(cid:12)ng và h’ tr(cid:31) các t(cid:17)p th(cid:28) lao (cid:1)(cid:12)ng sau này. Mô hình (cid:1)ó ph(cid:16)i bao g(cid:27)m hai m(cid:16)ng:

- Ph(cid:19)*ng th(cid:27)c t(cid:26) ch(cid:27)c lao (cid:23)(cid:24)ng.

- Ph(cid:19)*ng th(cid:27)c qu"n lý HTX mà trung tâm ph"i là ph(cid:19)*ng án phân chia

thành qu" lao (cid:23)(cid:24)ng s"n xu’t.

Thông th(cid:19)(cid:22)ng, ph(cid:19)*ng th(cid:27)c trên (cid:23)ây (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) hi#n trong (cid:23)i(cid:17)u l# m+u c(cid:30)a

h-p tác xã các lo%i: t(cid:31) th’p (cid:23)(cid:18)n cao, t(cid:31) ngành này sang ngành khác.

5.3 Tuyên truy(cid:2)n v(cid:17)n (cid:1)(cid:12)ng, c(cid:21) v(cid:14)n b(cid:16)o tr(cid:31) (cid:1)(cid:28) ng(cid:5)(cid:9)i lao (cid:1)(cid:12)ng hình

thành các t! ch(cid:25)c lao (cid:1)(cid:12)ng c(cid:6)a h

Có hai cách giúp (cid:23)A c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c:

- Tr(cid:12)c ti(cid:2)p, (cid:23)ó là cách mà cán b(cid:24) nhà n(cid:19)(cid:20)c s5 d4ng m(cid:24)t s$ ph(cid:19)*ng ti#n nh’t (cid:23)(cid:21)nh ban (cid:23)/u, (cid:23)(cid:27)ng ra t(cid:29)p h-p lao (cid:23)(cid:24)ng, t(cid:26) ch(cid:27)c s"n xu’t kinh doanh, (cid:23)(cid:19)a t(cid:26) h-p vào v(cid:29)n hành trên th(cid:19)*ng tr(cid:19)(cid:22)ng sao cho m1i ng(cid:19)(cid:22)i quen vi#c, t(cid:28) l(cid:29)p (cid:23)(cid:19)-c thì Nhà n(cid:19)(cid:20)c bàn giao cho t(cid:29)p th(cid:25) (cid:23):, rút ng(cid:19)(cid:22)i và có th(cid:25) rút v$n ra, ho)c giao h>n cho h-p tác xã.

Cách làm tr(cid:28)c ti(cid:18)p này r’t thích d4ng và c/n thi(cid:18)t (cid:23)$i v(cid:20)i nh ng ngành ngh(cid:17) mà (cid:23)$i v(cid:20)i nh ng ngành ngh(cid:17) (cid:23)ó, mu$n t(cid:26) ch(cid:27)c h-p tác xã (cid:23)òi h:i ph"i có khà n3ng t(cid:26) ch(cid:27)c và c* s& v(cid:29)t ch’t nh’t (cid:23)(cid:21)nh. Nhi(cid:17)u n(cid:19)(cid:20)c trên th(cid:18) gi(cid:20)i (cid:23)ã áp d4ng ph(cid:19)*ng th(cid:27)c này không ch9 trong vi#c gây d(cid:28)ng h-p tác xã mà còn c" trong vi#c xây d(cid:19)ng doanh nghi#p t(cid:19) nhân. Cách làm này (cid:23)(cid:19)-c công dân r’t g!n bó và (cid:30)ng h(cid:24).

- Gián ti(cid:2)p, (cid:23)ó là cách giúp (cid:23)A c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i m(cid:24)t nhóm ng(cid:19)(cid:22)i, có ý chí và kh" n3ng, c$ v’n cho h1 (cid:23)(cid:25) h1 (cid:23)(cid:27)ng ra t(cid:29)p h-p ph(cid:19)(cid:22)ng h(cid:24)i, hình thành t(cid:26) ch(cid:27)c, c* s& v(cid:29)t ch’t, b(cid:24) máy qu"n tr(cid:21).

5.4 Th(cid:5)(cid:9)ng xuyên quan tâm tìm vi(cid:11)c, tìm nguyên li(cid:11)u h’ tr(cid:31) các h(cid:31)p tác

xã, (cid:1)(cid:4)c bi(cid:11)t là các h(cid:31)p tác xã có ý ngh#a chính tr(cid:8), xã h(cid:12)i rõ r(cid:11)t

Lo%i hình doanh nghi#p t(cid:29)p th(cid:25) ph"i (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c coi tr1ng, b&i nó g/n g0i v(cid:20)i công b.ng, bác ái, là t(cid:26) ch(cid:27)c c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i nghèo n(cid:19)*ng t(cid:28)a nhau. H*n thê, h-p tác xã còn th(cid:19)(cid:22)ng là t(cid:26) ch(cid:27)c c(cid:30)a nh ng ng(cid:19)(cid:22)i tàn t(cid:29)t, khi(cid:18)m n3ng, th(cid:19)*ng b#nh binh. Do (cid:23)ó c/n s(cid:28) giúp (cid:23)A (cid:23))c bi#t c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. S(cid:28) giúp (cid:23)A này là r’t c/n thi(cid:18)t không ch9 & n(cid:19)(cid:20)c ta, m(cid:24)t n(cid:19)(cid:20)c XHCN, mà & các qu$c gia trên th(cid:18) gi(cid:20)i c0ng v(cid:29)y, b&i tính nhân (cid:23)%o là cái b"o (cid:23)"m (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh chính tr(cid:21) cho m1i qu$c gia.

5.5 Th(cid:13)c hi(cid:11)n nh(cid:15)ng h’ tr(cid:31) (cid:1)(cid:4)c bi(cid:11)t v(cid:2) v(cid:17)t ch(cid:14)t k(cid:29) thu(cid:17)t cho các doanh

nghi(cid:11)p t(cid:17)p th(cid:28) (cid:1)(cid:28) th(cid:13)c hi(cid:11)n công nghi(cid:11)p hoá, hi(cid:11)n (cid:1)(cid:10)i hoá

Trong qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i các doanh nghi#p t(cid:29)p th(cid:25), c/n có chính sách th(cid:28)c hi#n công nghi#p hoá nông nghi#p, ngh(a là thúc (cid:23),y kinh t(cid:18) nông

http://www.taichinhungdung.vn

56

nghi#p và nông thôn phát tri(cid:25)n m%nh nh.m t%o ra nhi(cid:17)m s"n ph,m hàng hoá v(cid:20)i ch’t l(cid:19)-ng ngày càng t$t h*n. (cid:3)(cid:25) nâng cao n3ng su’t, hi#u su’t, ch’t l(cid:19)-ng hàng hoá nông nghi#p, nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i có chính sách khuy(cid:18)n khích, (cid:23)/u t(cid:19) cho các doanh nghi#p t(cid:29)p th(cid:25) theo nh ng h(cid:19)(cid:20)ng (cid:23)(cid:19)a các công ngh# ti(cid:18)n b(cid:24), nh’t là công ngh# sinh h1c vào s"n xu’t, tr(cid:19)(cid:20)c h(cid:18)t là các khâu gi$ng, th(cid:28)c hi#n c* gi(cid:20)i hoá t(cid:31)ng ph/n công vi#c.

5.6. Nhà n(cid:5)(cid:19)c ti(cid:7)n hành th(cid:13)c hi(cid:11)n thanh tra, ki(cid:28)m tra các ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng

c(cid:6)a h(cid:31)p tác xã theo quy (cid:1)(cid:8)nh c(cid:6)a pháp lu(cid:17)t

Ch(cid:18) bi(cid:18)n nông, lâm, thu8 s"n & nông thôn theo quy mô v(cid:31)a và nh: t%i các

c4m công nghi#p.

Khuy(cid:18)n khích phát tri(cid:25)n nhi(cid:17)u ngành ngh(cid:17) truy(cid:17)n th$ng (cid:23)(cid:25) t%o vi#c làm, gi"i quy(cid:18)t l(cid:19)-ng lao (cid:23)(cid:24)ng dôi th(cid:31)a, t3ng thu nh(cid:29)p, phát tri(cid:25)n các ngành ngh(cid:17) m(cid:20)i.

Nhà n(cid:19)(cid:20)c có nh ng chính sách khuy(cid:18)n khích và thúc (cid:23),y gi"i quy(cid:18)t v’n (cid:23)(cid:17) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, (cid:23)$i v(cid:20)i các doanh nghi#p t(cid:29)p th(cid:25), ngoài th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng n(cid:24)i (cid:23)(cid:21)a, c/n ti(cid:18)p c(cid:29)n v(cid:20)i th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng các n(cid:19)(cid:20)c trong khu v(cid:28)c và th(cid:18) gi(cid:20)i. (cid:3)ây là v’n (cid:23)(cid:17) có ý ngh(a quan tr1ng (cid:23)(cid:25) s"n xu’t m)t hàng gì, s"n xu’t bao nhiêu, ch’t l(cid:19)-ng th(cid:18) nào, vì nhu c/u th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh lo%i s"n ph,m, quy mô, t$c (cid:23)(cid:24), b(cid:19)(cid:20)c (cid:23)i c(cid:30)a các doanh nghi#p t(cid:29)p th(cid:25).

Nhà n(cid:19)(cid:20)c t(cid:26) ch(cid:27)c t$t công tác thông tin và th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng trong n(cid:19)(cid:20)c c0ng nh(cid:19) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng th(cid:18) gi(cid:20)i. V’n (cid:23)(cid:17) này r’t quan tr1ng vì nó giúp cho các nhà s"n xu’t, kinh doanh có thông tin (cid:23)(cid:25) có chi(cid:18)n l(cid:19)-c phát tri(cid:25)n doanh nghi#p tr(cid:19)(cid:20)c m!t và lâu dài.

6. N(cid:18)i dung QLNN (cid:17) i v(cid:24)i Doanh nghi(cid:31)p có v n (cid:17)"u t(cid:8) n(cid:8)(cid:24)c ngoài

N(cid:24)i dung ph/n này có th(cid:25) tìm th’y trong ph/n kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i ti(cid:18)p sau.

C. QU(cid:1)N LÝ NHÀ N(cid:2)(cid:3)C ./I V(cid:3)I KINH T(cid:5) ./I NGO1I

I. Nh3ng ki(cid:6)n th(cid:22)c chung v(cid:25) kinh t(cid:6) (cid:17) i ngo(cid:13)i

1. S(cid:15) c"n thi(cid:6)t khách quan c(cid:29)a kinh t(cid:6) (cid:17) i ngo(cid:13)i

1.1 Có s(cid:13) khác bi(cid:11)t v(cid:2) (cid:1)i(cid:2)u ki(cid:11)n t(cid:13) nhiên gi(cid:15)a các qu(cid:21)c gia

Các qu$c gia có s(cid:28) khác bi#t v(cid:17) (cid:23)i(cid:17)u ki#n t(cid:28) nhiên nh(cid:19) (cid:23)’t (cid:23)ai, khí h(cid:29)u, khoáng s"n, v(cid:21) trí (cid:23)(cid:21)a lý… (cid:23)(cid:19)a (cid:23)(cid:18)n tình hình là, m;i qu$c gia có l-i th(cid:18) trong vi#c s"n xu’t m(cid:24)t s$ lo%i s"n ph,m nào (cid:23)ó và h1 ph"i trao (cid:23)(cid:26)i cho nhau nh.m kh!c ph4c tình tr%ng d(cid:19) th(cid:31)a v(cid:17) s"n ph,m này, thi(cid:18)u h4t v(cid:17) s"n ph,m khác.

1.2 Có s(cid:13) khác bi(cid:11)t v(cid:2) (cid:1)i(cid:2)u ki(cid:11)n tái s(cid:16)n xu(cid:14)t

(cid:3)ó là s(cid:28) khác bi#t v(cid:17) ngu7n v$n, v(cid:17) trình (cid:23)(cid:24) k= thu(cid:29)t, v(cid:17) bí quy(cid:18)t công ngh#, v(cid:17) nhân l(cid:28)c, v(cid:17) trình (cid:23)(cid:24) qu"n lý… (cid:3)i(cid:17)u (cid:23)ó (cid:23)òi h:i các qu$c gia ph"i m&

http://www.taichinhungdung.vn

57

r(cid:24)ng ph%m vi trao (cid:23)(cid:26)i nh(cid:19) di chuy(cid:25)n v(cid:17) v$n, v(cid:17) s(cid:27)c lao (cid:23)(cid:24)ng… do (cid:23)ó (cid:23)$i t(cid:19)-ng tham gia vào trao (cid:23)(cid:26)i qu$c t(cid:18) (cid:23)(cid:19)-c m& r(cid:24)ng h*n nhi(cid:17)u.

1.3 Các qu(cid:21)c gia c(cid:24)n có s(cid:13) chuyên môn hoá và t(cid:17)p trung hoá s(cid:16)n xu(cid:14)t

(cid:1)(cid:28) (cid:1)(cid:10)t hi(cid:11)u qu(cid:16) t(cid:21)i (cid:1)a

Chuyên môn hoá và t$i (cid:19)u hoá quy mô các (cid:23)*n v(cid:21) s"n xu’t kinh doanh

(SXKD) là xu th(cid:18) t’t y(cid:18)u trong t(cid:26) ch(cid:27)c s"n xu’t & m1i qu$c gia.

Nh(cid:19)ng chính hai quá trình (cid:23)ó làm cho các qu$c gia & vào th(cid:18) v(cid:31)a th(cid:31)a, v(cid:31)a thi(cid:18)u, t(cid:31) (cid:23)ó ph"i trao (cid:23)(cid:26)i v(cid:20)i nhau (cid:23)(cid:25) bù (cid:23)!p s(cid:28) thi(cid:18)u th(cid:31)a do t(cid:29)p trung hoá và chuyên môn hoá gây ra.

1.4 T(cid:10)i m’i qu(cid:21)c gia có s(cid:13) (cid:1)a d(cid:10)ng v(cid:2) nhu câ(cid:24) tiêu dùng trong khi kh(cid:16)

n(cid:23)ng s(cid:16)n xu(cid:14)t l(cid:10)i phi(cid:7)n di(cid:11)n

Ch(cid:30)ng lo%i nhu c/u c(cid:30)a các qu$c gia tu< thu(cid:24)c nhi(cid:17)n nhân t$. Do (cid:23)ó, nhìn

chung nhu c/u là (cid:23)a d%ng và không gi$ng nhau.

Trong khi (cid:23)ó, kh" n3ng t(cid:28) (cid:23)áp (cid:27)ng c(cid:30)a các qu$c gia th(cid:19)(cid:22)ng không hoàn toàn sát h-p v(cid:20)i nhu c/u, x"y ra tình tr%ng: cái c/n thì không có, cái có thì không c/n. T(cid:31) (cid:23)ó, các qu$c gia ph"i trao (cid:23)(cid:26)i (cid:23)(cid:25) bù tr(cid:31).

1.5 Phát tri(cid:28)n kinh t(cid:7) (cid:1)(cid:21)i ngo(cid:10)i còn có ý ngh#a t(cid:23)ng c(cid:5)(cid:9)ng qu(cid:21)c phòng

Quan h# ngo%i giao m& (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng cho kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i. Khi m(cid:24)t qu$c gia có nhi(cid:17)u (cid:23)$i tác kinh t(cid:18) trong ngo%i th(cid:19)*ng, trong (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài thì qu$c gia (cid:23)ó (cid:23)ã (cid:23)em l%i nh ng l-i ích kinh t(cid:18) cho các (cid:23)$i tác. Môi tr(cid:19)(cid:22)ng hoà bình là c* s& b"o (cid:23)"m l-i ích kinh t(cid:18) lâu dài c(cid:30)a các bên. Cho nên kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i (cid:23)(cid:19)-c m& r(cid:24)ng, phát tri(cid:25)n còn có ý ngh(a t3ng c(cid:19)(cid:22)ng kh" n3ng qu$c phòng và an ninh qu$c gia.

2. Khái ni(cid:31)m và các hình th(cid:22)c kinh t(cid:6) (cid:17) i ngo(cid:13)i

Kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i là t(cid:26)ng th(cid:25) các ho%t (cid:23)(cid:24)ng, các quan h# kinh t(cid:18), tài chính, khoa h1c k= thu(cid:29)t c(cid:30)a m(cid:24)t n(cid:19)(cid:20)c v(cid:20)i bên ngoài, qua (cid:23)ó tham gia vào s(cid:28) phân công và h-p tác lao (cid:23)(cid:24)ng qu$c t(cid:18) và trao (cid:23)(cid:26)i m(cid:29)u d(cid:21)ch qu$c t(cid:18).

N(cid:24)i dung ch(cid:30) y(cid:18)u c(cid:30)a kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i (KT(cid:3)N) bao g7m:

2.1 Xu(cid:14)t nh(cid:17)p kh$u hàng hoá (Th(cid:5)(cid:18)ng m(cid:10)i Qu(cid:21)c t(cid:7))

Có l(cid:21)ch s5 phát tri(cid:25)n r’t lâu (cid:23)(cid:22)i, Xu’t nh(cid:29)p kh,u (XNK) hàng hoá là ho%t (cid:23)(cid:24)ng trao (cid:23)(cid:26)i hàng hoá, d(cid:21)ch v4 gi a các ch(cid:30) th(cid:25) kinh t(cid:18) có qu$c t(cid:21)ch khác nhau thông qua hình th(cid:27)c mua và bán.

Ho%t (cid:23)(cid:24)ng XNK hàng hoá hay trao (cid:23)(cid:26)i hàng hoá qu$c t(cid:18) di2n ra r’t (cid:23)a d%ng d(cid:19)(cid:20)i nhi(cid:17)u hình th(cid:27)c khác nhau. N(cid:24)i dung ho%t (cid:23)(cid:24)ng XNK hàng hoá qu$c t(cid:18) bao g7m:

- Xu’t nh(cid:29)p kh,u hàng hoá h u hình.

http://www.taichinhungdung.vn

58

- Xu’t nh(cid:29)p kh,u hàng hoá vô hình.

- Thuê và nh(cid:29)n thuê gia công hàng hoá cho n(cid:19)(cid:20)c ngoài.

- Tái xu’t kh,u và chuy(cid:25)n kh,u.

- Xu’t kh,u t%i ch;.

a) Nh ng (cid:19)u (cid:23)i(cid:25)m c(cid:30)a XNK hàng hoá

- T%o ngu7n thu cho ngân sách QG thông qua các kho"n nh(cid:19) thu(cid:18), l# phí,

phí ngo%i th(cid:19)*ng.

- Phát huy l-i th(cid:18) so sánh, t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n thu(cid:29)n l-i (cid:23)(cid:25) các QG có th(cid:25) (cid:23),y

m%nh mô hình chuyên môn hoá, phát huy hi#u qu" kinh t(cid:18).

- Góp ph/n làm (cid:23)a d%ng th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng hàng hoá t%i m;i QG, nâng cao tính

c%nh tranh cho các hàng hoá n(cid:24)i (cid:23)(cid:21)a theo h(cid:19)(cid:20)ng có l-i cho ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng.

- (cid:3),y m%nh giao l(cid:19)u v3n hoá, t3ng c(cid:19)*ng hi(cid:25)u bi(cid:18)t gi a các dân t(cid:24)c.

b) Nh(cid:19)ng khuy(cid:18)t (cid:23)i(cid:25)m c(cid:30)a XNK hàng hoá

- T%o nguy c* chèn ép s"n xu’t n(cid:24)i (cid:23)(cid:21)a ((cid:23))c bi#t t%i các n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)ang phát

tri(cid:25)n có trình (cid:23)(cid:24) khoa h1c k= thu(cid:29)t y(cid:18)u, ngu7n v$n h%n ch(cid:18)).

- (cid:3)em l%i nguy c* b(cid:21) l(cid:24) nh ng bí m(cid:29)t v(cid:17) khoa h1c công ngh#, kèm theo (cid:23)ó

có th(cid:25) là nh ng vi ph%m v(cid:17) b"n quy(cid:17)n, th(cid:19)*ng hi#u s"n ph,m.

- Do (cid:23)i sâu vào chuyên môn hoá, có th(cid:25) x"y ra hi#n t(cid:19)-ng m’t cân (cid:23)$i trong t(cid:26) ch(cid:27)c s"n xu’t hàng hoá t%i m;i QG và (cid:23)i(cid:17)u này s6 gây nhi(cid:17)u "nh h(cid:19)&ng, n(cid:18)u vì lý do nào (cid:23)ó mà ngu7n hàng hoá nh(cid:29)p kh,u b(cid:21) m’t (cid:23)i.

- Gây ô nhi2m môi tr(cid:19)(cid:22)ng (môi tr(cid:19)(cid:22)ng sinh thái và môi tr(cid:19)(cid:22)ng v3n hoá).

2.2 Xu(cid:14)t nh(cid:17)p kh$u t(cid:5) b(cid:16)n ((cid:3)(cid:24)u t(cid:5) n(cid:5)(cid:19)c ngoài)

a) (cid:3)/u t(cid:19) gián ti(cid:18)p

Khái ni#m: (cid:3)/u t(cid:19) t(cid:19) b"n gián ti(cid:18)p là hình th(cid:27)c (cid:23)/u t(cid:19) v$n ra n(cid:19)(cid:20)c ngoài nh.m thu v(cid:17) l-i ích. Trong quá trình tri(cid:25)n khai d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19), ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) không tr(cid:28)c ti(cid:18)p tham gia vào quá trình qu"n lý, (cid:23)i(cid:17)u hành v$n t%i n(cid:19)(cid:20)c ngoài.

Trong hình th(cid:27)c (cid:23)/u t(cid:19) này, thông th(cid:19)(cid:22)ng các ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) là nh ng T(cid:26) ch(cid:27)c phi Chính ph(cid:30), các cá nhân… Chúng có m(cid:24)t s$ mô hình c* b"n trong (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:19) b"n gián ti(cid:18)p nh(cid:19) sau:

- V(cid:10)n vay h(cid:21) tr(cid:19) phát tri(cid:23)n chính th c (ODA – Official Development

Assistance):

V$n vay h; tr- phát tri(cid:25)n chính th(cid:27)c là hình th(cid:27)c vi#n tr- không hoàn l%i hay cho vay dài h%n v(cid:20)i lãi su’t th’p do Chính ph(cid:30) các n(cid:19)(cid:20)c phát tri(cid:25)n, các T(cid:26) ch(cid:27)c phi Chính ph(cid:30), H# th$ng các t(cid:26) ch(cid:27)c thu(cid:24)c Liên Hi#p Qu$c, các t(cid:26) ch(cid:27)c tài

http://www.taichinhungdung.vn

59

chính Qu$c t(cid:18)…. h; tr- các Qu$c gia t%o d(cid:28)ng c* s& v(cid:29)t ch’t nh.m v(cid:19)-t qua khó kh3n v(cid:17) kinh t(cid:18).

V(cid:20)i m4c (cid:23)ích ban (cid:23)/u mang (cid:23)(cid:29)m tính nhân v3n, nhân (cid:23)%o nh(cid:19) (cid:23)ã nêu trên, trong th(cid:28)c t(cid:18) ngày nay, thông qua các (cid:23)i(cid:17)u ki#n bu(cid:24)c các Qu$c gia ph"i cam k(cid:18)t và th(cid:28)c hi#n (cid:23)(cid:25) (cid:23)(cid:19)-c nh(cid:29)n ODA, các ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) có th(cid:25) l7ng ghép nhi(cid:17)u m4c (cid:23)ích khi c’p ODA cho các n(cid:19)(cid:20)c nh(cid:19): thu l-i v(cid:17) Chính trí - ngo%i giao trên tr(cid:19)(cid:22)ng Qu$c t(cid:18), chuy(cid:25)n giao dây chuy(cid:17)n Công ngh# theo (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng c(cid:30)a Ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19), tri(cid:25)n khai vi#c thuê t(cid:19) v’n b!t bu(cid:24)c, khai thác các d(cid:21)ch v4 h(cid:29)u mãi sau này…

(cid:3)$i v(cid:20)i các qu$c gia nh(cid:29)p ODA, (cid:23)ây là m(cid:24)t cách huy (cid:23)(cid:24)ng t$t ngu7n v$n n(cid:19)(cid:20)c ngoài. t%o (cid:23)à cho phát tri(cid:25)n Kinh t(cid:18) - Xã h(cid:24)i (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c nh(cid:19)ng c0ng c/n h(cid:18)t s(cid:27)c l(cid:19)u ý khi thu hút ngu7n v$n này. N(cid:18)u công tác QLNN không t$t s6 d+n (cid:23)(cid:18)n hi#n t(cid:19)-ng s5 d4ng v$n tràn lan, gây th’t thoát v$n, s5 d4ng v$n sai m4c (cid:23)ích và không hi#u qu", song song v(cid:20)i (cid:23)ó, (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c s6 lâm vào c"nh n- n/n, ph4 thu(cid:24)c nhi(cid:17)u vào công ngh# n(cid:19)(cid:20)c ngoài, gây khó kh3n trong duy trì và nâng cao v(cid:21) th(cid:18) Qu$c gia…

- V(cid:10)n (cid:16)(cid:20)u t(cid:4) thông qua Th(cid:3) tr(cid:4)(cid:5)ng Ch ng khoán:

(cid:3)ây là (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:19) b"n ra ngoài b.ng cách ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài s6 mua c(cid:26) ph/n c(cid:30)a các doanh nghi#p t%i n(cid:19)(cid:20)c s& t%i. Hình th(cid:27)c này ch9 (cid:23)(cid:19)-c coi là (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:19) b"n gián ti(cid:18)p t%i các Qu$c gia, cho phép ng(cid:19)(cid:22)i n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)(cid:19)-c s& h u c(cid:26) ph/n c(cid:30)a các doanh nghi#p ho%t (cid:23)(cid:24)ng trong n(cid:19)(cid:20)c v(cid:20)i s$ l(cid:19)-ng c(cid:26) ph/n không quá 50%. Hình th(cid:27)c này s6 (cid:23)(cid:19)-c hi(cid:25)u nh(cid:19) hình th(cid:27)c (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:19) b"n tr(cid:28)c ti(cid:18)p n(cid:19)(cid:20)c ngoài n(cid:18)u h# th$ng Lu(cid:29)t n(cid:19)(cid:20)c s& t%i cho phép ng(cid:19)(cid:22)i n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)(cid:19)-c s& h u trên 50%, hay không kh$ng ch(cid:18) l(cid:19)-ng c(cid:26) ph/n ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)(cid:19)-c s& h u, vì lúc này nhà (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)ã có th(cid:25) n!m quy(cid:17)n (cid:23)i(cid:17)u hành doanh nghi#p.

- Tín d(cid:15)ng th(cid:4)(cid:25)ng m(cid:24)i:

Các ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài s6 th(cid:28)c hi#n vi#c cho vay v$n và h(cid:19)&ng l-i

thông qua lãi su’t cho vay.

b) (cid:6)(cid:20)u t(cid:4) tr(cid:12)c ti(cid:2)p n(cid:4)(cid:14)c ngoài

Khái ni(cid:1)m: (cid:3)/u t(cid:19) t(cid:19) b"n tr(cid:28)c ti(cid:18)p là hình th(cid:27)c (cid:23)/u t(cid:19) v$n n(cid:19)(cid:20)c ngoài, theo (cid:23)ó ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) tr(cid:28)c ti(cid:18)p tham gia vào quá trình qu"n lý, (cid:23)i(cid:17)u hành và h(cid:19)&ng l-i v$n t%i n(cid:19)(cid:20)c ngoài.

(cid:3)/u t(cid:19) tr(cid:28)c ti(cid:18)p có các hình th(cid:27)c sau:

- (cid:6)(cid:20)u t(cid:4) (cid:16)(cid:13)c l(cid:22)p:

(cid:3)ây là hình th(cid:27)c doanh nghi#p 100% v$n n(cid:19)(cid:20)c ngoài ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p trong khuôn kh(cid:26) lu(cid:29)t pháp n(cid:19)(cid:20)c s& t%i. Các doanh nghi#p theo mô hình này có th(cid:25) ho%t (cid:23)(cid:24)ng trong môi tr(cid:19)(cid:22)ng kinh t(cid:18) n(cid:24)i (cid:23)(cid:21)a thông th(cid:19)(cid:22)ng hay t%i các khu v(cid:28)c

http://www.taichinhungdung.vn

60

(cid:23)(cid:19)-c quy ho%ch nh(cid:19): C4m Công nghi#p, Khu Công nghi#p, (cid:3))c khu Kinh t(cid:18)… tu< theo ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) qu"n lý và (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng c(cid:30)a n(cid:19)(cid:20)c s& t%i.

- (cid:3)/u t(cid:19) liên doanh:

(cid:3)ây là hình th(cid:27)c doanh nghi#p n(cid:19)(cid:20)c ngoài cùng h-p tác, hùn v$n v(cid:20)i (cid:23)$i tác n(cid:19)(cid:20)c s& t%i thành l(cid:29)p nên Công ty liên doanh. (cid:3)$i v(cid:20)i th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng Vi#t Nam, mô hình (cid:23)/u t(cid:19) liên doanh phát tri(cid:25)n m%nh vào giai (cid:23)o%n 1988 – 1991, th(cid:22)i k< (cid:23)/u trong thu hút (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài do các nhà (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)ang (cid:23)i nh ng b(cid:19)(cid:20)c th3m dò môi tr(cid:19)(cid:22)ng m(cid:20)i c0ng nh(cid:19) mu$n t(cid:29)n d4ng nh ng th(cid:18) m%nh c(cid:30)a (cid:23)$i tác b"n (cid:23)(cid:21)a.

- (cid:6)(cid:20)u t(cid:4) h(cid:19)p tác

Hình th(cid:27)c các doanh nghi#p (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài v(cid:20)i t(cid:19) cách (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p v(cid:17) v$n và qu"n tr(cid:21) n(cid:24)i b(cid:24) nh(cid:19)ng cùng ph$i h-p, th$ng nh’t ho%t (cid:23)(cid:24)ng trong m(cid:24)t ch(cid:19)*ng trình khai thác m(cid:24)t t(cid:26)ng th(cid:25) l-i ích kinh t(cid:18) v(cid:20)i (cid:23)$i tác b"n (cid:23)(cid:21)a trên c* s& h-p (cid:23)7ng h-p tác kinh doanh. S(cid:28) g!n k(cid:18)t trên c* s& các h-p (cid:23)7ng h-p tác kinh doanh vì tuy là nh ng pháp nhân (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p nh(cid:19)ng các (cid:23)$i t(cid:19)-ng này ch(cid:21)u s(cid:28) "nh h(cid:19)&ng r’t m%nh m6 t(cid:31) (cid:23)$i tác trong quá trình ho%t (cid:23)(cid:24)ng do (cid:23)/u ra s"n ph,m c(cid:30)a m;i bên.

2.3 Xu(cid:14)t nh(cid:17)p kh$u trí tu(cid:11) (H(cid:31)p tác và chuy(cid:28)n giao công ngh(cid:11))

a) Xu’t nh(cid:29)p kh,u trí th(cid:27)c

(cid:3)ó chính là s(cid:28) trao (cid:23)(cid:26)i chuyên gia, các trí th(cid:27)c c(cid:30)a m;i qu$c gia, nh.m truy(cid:17)n bá, trao (cid:23)(cid:26)i, h1c t(cid:29)p l+n nhau, x5 lý cho nhau các v’n (cid:23)(cid:17) v(cid:17) (cid:23)ào t%o, nghiên c(cid:27)u khoa h1c, x5 lý tình hu$ng… mà m;i n(cid:19)(cid:20)c không t(cid:28) x5 lý t$t (cid:23)(cid:19)-c.

b) Xu’t nh(cid:29)p kh,u tri th(cid:27)c

Khác v(cid:20)i s(cid:28) xu’t nh(cid:29)p kh,u trí th(cid:27)c, trong (cid:23)ó (cid:23)$i t(cid:19)-ng xu’t nh(cid:29)p kh,u là con ng(cid:19)(cid:22)i, xu’t nh(cid:29)p kh,u tri th(cid:27)c (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n v(cid:20)i (cid:23)$i t(cid:19)-ng là ki(cid:18)n th(cid:27)c, (cid:23)ã thoát kh:i con ng(cid:19)(cid:22)i trí th(cid:27)c. Do (cid:23)ó, xu’t nh(cid:29)p kh,u tri th(cid:27)c (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n thông qua vi#c mua bán qu$c t(cid:18) v(cid:17) các k(cid:18)t qu" nghiên c(cid:27)u, th(cid:25) hi#n d(cid:19)(cid:20)i d%ng các tài li#u khoa h1c công ngh#, các (cid:23)7 án thi(cid:18)t k(cid:18), các công th(cid:27)c, các bí quy(cid:18)t công ngh#,…

Theo lu(cid:29)t pháp Vi#t Nam, (cid:23)ó là “là hình th(cid:27)c mua và bán công ngh# trên c* s& h-p (cid:23)7ng chuy(cid:25)n giao công ngh# (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c tho" thu(cid:29)n phù h-p v(cid:20)i các quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a lu(cid:29)t pháp. Bên bán có ngh(a v4 chuy(cid:25)n giao các ki(cid:18)n th(cid:27)c t(cid:26)ng h-p c(cid:30)a công ngh#, ho)c cung c’p các máy móc thi(cid:18)t b(cid:21), d(cid:21)ch v4, (cid:23)ào t%o… kèm theo các ki(cid:18)n th(cid:27)c công ngh# cho bên mua và bên mua có ngh(a v4 thanh toán cho bên bán (cid:23)(cid:25) ti(cid:18)p thu, s5 d4ng các ki(cid:18)n th(cid:27)c công ngh# (cid:23)ó theo các (cid:23)i(cid:17)u ki#n (cid:23)ã tho" thu(cid:29)n và ghi nh(cid:29)n trong h-p (cid:23)7ng chuy(cid:25)n giao công ngh#”.

c) Xu’t nh(cid:29)p kh,u v(cid:29)t t(cid:19) k= thu(cid:29)t

http://www.taichinhungdung.vn

61

(cid:3)ây là hình th(cid:27)c xu’t nh(cid:29)p kh,u mà (cid:23)$i t(cid:19)-ng xu’t nh(cid:29)p kh,u không ch9 là tri th(cid:27)c mà là tri th(cid:27)c (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c v(cid:29)t ch’t hoá thành máy móc, thi(cid:18)t b(cid:21), nguyên v(cid:29)t li#u cao c’p, …. Trong m(cid:24)t ch(cid:31)ng m(cid:28)c nh’t (cid:23)(cid:21)nh, hình th(cid:27)c trên (cid:23)7ng ngh(a v(cid:20)i th(cid:19)*ng m%i. Ch9 khác & ch;, hàng hoá không ph"i là m1i th(cid:27)c mà ch9 là v(cid:29)t t(cid:19) k= thu(cid:29)t.

d) Xu’t nh(cid:29)p kh,u Công trình công nghi#p

(cid:3)ây là hình th(cid:27)c cao h*n c" v(cid:17) ch’t trong các hình th(cid:27)c XNK trí tu#. Nhà xu’t kh,u xây d(cid:28)ng nên nh ng công trình công nghi#p hoàn thi#n và th(cid:28)c hi#n chuy(cid:25)n giao cho bên nh(cid:29)p kh,u. (cid:3)ây là hình th(cid:27)c r’t quan tr1ng trong vi#c xây d(cid:28)ng, phát tri(cid:25)n c* s& h% t/ng t%i các n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)ang phát tri(cid:25)n trong (cid:23)i(cid:17)u ki#n thi(cid:18)u v$n và khoa h1c công ngh#.

XNK Công trình công nghi#p (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n theo các cách sau:

- BT (Buildinh- Transfer). (cid:3)ây là mô hình mua bán (cid:23)(cid:27)t (cid:23)o%n các Công trình công nghi#p (th(cid:19)(cid:22)ng là các công trình (cid:23)òi h:i công ngh# cao).

- BTO (Building – Transfer – Operation). (cid:3)ây là mô hình mua bán kèm theo các d(cid:21)ch v4 h(cid:29)u mãi, c$ v’n k= thu(cid:29)t công ngh# do bên mua yêu c/u. Công trình công nghi#p sau khi chuy(cid:25)n giao, các chuyên gia công ngh# c(cid:30)a bên bán s6 l(cid:19)u l%i giúp bên mua làm ch(cid:30) công ngh# m(cid:20)i.

- BOT (Building – Operation – Transfer). (cid:3)ây là hình th(cid:27)c mua bán gián (cid:23)o%n các công trình công nghi#p. C3n c(cid:27) vào các h-p (cid:23)7ng (cid:23)(cid:19)-c tho" thu(cid:29)n tr(cid:19)(cid:20)c, bên bán sau khi xây d(cid:28)ng nên các công trình công nghi#p hoàn ch9nh s6 ti(cid:18)n hành khai thác công trình trong m(cid:24)t kho"ng th(cid:22)i gian nh.m thu h7i v$n và l-i nhu(cid:29)n. Sau khi h(cid:18)t th(cid:22)i h%n tho" thu(cid:29)n, bên bán s6 chuy(cid:25)n giao toàn b(cid:24) công trình cho bên mua ti(cid:18)p nh(cid:29)n, khai thác.

V(cid:20)i nh ng hình th(cid:27)c nêu trên, hình th(cid:27)c BOT th(cid:25) hi#n r’t nhi(cid:17)u (cid:19)u (cid:23)i(cid:25)m (cid:23)$i v(cid:20)i các n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)ang phát tri(cid:25)n. Hình th(cid:27)c này giúp các QG tuy h%n ch(cid:18) v(cid:17) v$n nh(cid:19)ng v+n có (cid:23)(cid:19)-c các công trình công nghi#p ph4c v4 phát tri(cid:25)n và có kho"ng th(cid:22)i gian (cid:23)(cid:25) chu,n b(cid:21) lao (cid:23)(cid:24)ng ti(cid:18)p nh(cid:29)n công trình. V(cid:20)i mô hình thu(cid:29)n l-i này, có th(cid:25) tri(cid:25)n khai cho các công trình phát tri(cid:25)n c* s& h% t/ng và c/n m& r(cid:24)ng nghiên c(cid:27)u (cid:23)$i t(cid:19)-ng ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) là doanh nghi#p trong n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i nh ng công trình có quy mô v(cid:31)a và nh:, (cid:23)"m b"o l-i ích cho các bên.

2.4 Xu(cid:14)t nh(cid:17)p kh$u các d(cid:8)ch v(cid:22)

Có r’t nhi(cid:17)u lo%i d(cid:21)ch v4 qu$c t(cid:18), trong (cid:23)ó ph(cid:26) bi(cid:18)n là:

- D(cid:21)ch v4 v(cid:29)n chuy(cid:25)n qu$c t(cid:18).

- D(cid:21)ch v4 b"o hi(cid:25)m qu$c t(cid:18).

- D(cid:21)ch v4 du l(cid:21)ch qu$c t(cid:18).

- D(cid:21)ch v4 vi2n thông qu$c t(cid:18).

http://www.taichinhungdung.vn

62

- D(cid:21)ch v4 ngo%i h$i.

- D(cid:21)ch v4 xu’t kh,u lao (cid:23)(cid:24)ng.

3. Ch(cid:22)c n-ng, nhi(cid:31)m v(cid:27) c(cid:29)a kinh t(cid:6) (cid:17) i ngo(cid:13)i

Kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i có các ch(cid:27)c n3ng sau (cid:23)ây:

- Làm c/u n$i gi a n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân v(cid:20)i n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:18) gi(cid:20)i.

- Khai thác tri#t (cid:23)(cid:25) l-i th(cid:18) c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, xây d(cid:28)ng m(cid:24)t s$ ngành kinh t(cid:18)

m0i nh1n, m& r(cid:24)ng xu’t kh,u.

- Góp ph/n chuy(cid:25)n d(cid:21)ch c* c’u kinh t(cid:18) theo h(cid:19)(cid:20)ng t$i (cid:19)u.

- Bù (cid:23)!p s(cid:28) thi(cid:18)u h4t c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) háng hoá, d(cid:21)ch v4 cho (cid:23)(cid:22)i s$ng.

- Bù (cid:23)!p s(cid:28) thi(cid:18)u h4t các y(cid:18)u t$ c(cid:30)a s"n xu’t nh(cid:19) tri th(cid:27)c khoa h1c và

công ngh#, v$n (cid:23)/u t(cid:19), lao (cid:23)(cid:24)ng lành ngh(cid:17), nguyên v(cid:29)t li#u…

- H; tr- các qu$c gia (cid:23)i sâu vào chuyên môn hoá và t$i (cid:19)u hoá quy mô s"n

xu’t c(cid:30)a các doanh nghi#p c(cid:30)a n(cid:19)(cid:20)c mình.

- T%o ra l(cid:28)c l(cid:19)-ng bè b%n qu$c t(cid:18) trong kinh t(cid:18) nh.m t%o ti(cid:17)n (cid:23)(cid:17) thu(cid:29)n l-i

cho vi#c x5 lý nhi(cid:17)u quan h# qu$c t(cid:18) khác.

II. NH(cid:19)NG V4N .(cid:4) CHUNG V(cid:4) QU(cid:1)N LÝ NHÀ N(cid:2)(cid:3)C ./I V(cid:3)I

KINH T(cid:5) ./I NGO1I

1. S(cid:15) c"n thi(cid:6)t khách quan c(cid:29)a qu(cid:23)n lý nhà n(cid:8)(cid:24)c v(cid:25) kinh t(cid:6) (cid:17) i ngo(cid:13)i

S(cid:28) c/n thi(cid:18)t c(cid:30)a qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i vì các lý do (cid:23))c

bi#t sau (cid:23)ây:

- Kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i có ý ngh(a toàn di#n sâu s!c (cid:23)$i v(cid:20)i s(cid:28) phát tri(cid:25)n t(cid:26)ng

th(cid:25) kinh tê, xã h(cid:24)i, chính tr(cid:21), an ninh qu$c phòng, ngo%i giao c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c.

- Ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i h*n m1i ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) khác v(cid:17) m)t c/n (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) qu"n lý, h; tr- c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, do quan h# xã h(cid:24)i trong kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i v(cid:19)-t kh:i t/m qu$c gia, là th(cid:27) quan h# v(cid:31)a r(cid:24)ng, v(cid:31)a (cid:23)/y b’t tr!c và ph(cid:27)c t%p, ch9 có Nhà n(cid:19)(cid:20)c m(cid:20)i có (cid:23)(cid:30) t(cid:19) cách pháp lý và (cid:23)(cid:30) kh" n3ng giúp các doanh nhân v(cid:29)n (cid:23)(cid:24)ng t$t trên th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng qu$c t(cid:18).

2. Ph(cid:13)m vi qu(cid:23)n lý nhà n(cid:8)(cid:24)c v(cid:25) kinh t(cid:6) (cid:17) i ngo(cid:13)i

2.1 Trong l#nh v(cid:13)c ngo(cid:10)i th(cid:5)(cid:18)ng, Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i qu"n lý các m)t sau

(cid:23)ây:

- N(cid:24)i dung hàng hoá xu’t kh,u v(cid:17) các m)t s$ l(cid:19)-ng, ch’t, ch(cid:30)ng lo%i.

Ch’t l(cid:19)-ng m1i m)t c(cid:30)a (cid:23)$i tác giao d(cid:21)ch v(cid:20)i các doanh nhân c(cid:30)a n(cid:19)(cid:20)c nhà.

- L-i ích c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i thu (cid:23)(cid:19)-c qua các ho%t (cid:23)(cid:24)ng ngo%i th(cid:19)*ng.

http://www.taichinhungdung.vn

63

2.2 Trong l#nh v(cid:13)c xu(cid:14)t nh(cid:17)p kh$u t(cid:5) b(cid:16)n và trí tu(cid:11), Nhà n(cid:5)(cid:19)c ph(cid:16)i

qu(cid:16)n lý các m(cid:4)t sau:

- Ph(cid:19)*ng h(cid:19)(cid:20)ng xu’t nh(cid:29)p kh,u t(cid:19) b"n và trí tu#, (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng cho các ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19), các nhà ho%t (cid:23)(cid:24)ng khoa h1c và công ngh# trong, ho)c ngoài n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)/u t(cid:19) ho)c chuy(cid:25)n giao tri th(cid:27)c vào nh ng ngành ngh(cid:17), (cid:23)(cid:21)a bàn có l-i cho (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c.

- Ch’t l(cid:19)-ng (cid:23)$i tác mà th(cid:28)c ch’t là l(cid:28)a ch1n ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19), các nhà khoa

h1c, (cid:23)áp (cid:27)ng (cid:23)(cid:19)-c các (cid:23)òi h:i c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c.

- Ch’t l(cid:19)-ng khoa h1c – công ngh# (cid:23)i theo v$n (cid:23)/u t(cid:19) v(cid:17) các m)t có liên quan (cid:23)(cid:18)n môi tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) an toàn lao (cid:23)(cid:24)ng cho ng(cid:19)(cid:22)i lao (cid:23)(cid:24)ng, (cid:23)(cid:18)n ch’t l(cid:19)-ng s"n ph,m.

- Các "nh h(cid:19)&ng v3n hoá, xã h(cid:24)i, phát sinh t(cid:31) s(cid:28) hi#n di#n kinh t(cid:18) n(cid:19)(cid:20)c

ngoài trên (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c ta.

- Các tác h%i có th(cid:25) x"y ra trong ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các doanh nghi#p n(cid:19)(cid:20)c ngoài trên (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c nhà v(cid:17) m)t s5 d4ng lao (cid:23)(cid:24)ng, tài nguyên, môi tr(cid:19)(cid:22)ng, an ninh chính tr(cid:21), kinh t(cid:18), v3n hoá, tr(cid:29)t t(cid:28) an toàn xã h(cid:24)i.

3. N(cid:18)i dung qu(cid:23)n lý nhà n(cid:8)(cid:24)c (cid:17) i v(cid:24)i kinh t(cid:6) (cid:17) i ngo(cid:13)i

3.1 Xây d(cid:13)ng và hoàn thi(cid:11)n h(cid:11) th(cid:21)ng pháp lu(cid:17)t

V(cid:17) pháp lu(cid:29)t, trong qu"n lý v(cid:17) kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i g7m có Lu(cid:29)t (cid:3)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài, Lu(cid:29)t Th(cid:19)*ng m%i nói chung, các ch(cid:18) (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) ngo%i th(cid:19)*ng nói riêng, danh m4c các hàng hoá c’m xu’t nh(cid:29)p, Lu(cid:29)t Khoa h1c và Công ngh#, các Lu(cid:29)t Thu(cid:18), các quy ch(cid:18) ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các khu ch(cid:18) xu’t, (cid:23))c khu kinh t(cid:18)…

Pháp lu(cid:29)t ph"i (cid:23)7ng b(cid:24), rõ ràng và nh’t quán, ít thay (cid:23)(cid:26)i. Ph"i phù h-p v(cid:20)i lu(cid:29)t pháp và thông l# qu$c t(cid:18) nh.m t%o nên hành lang pháp lý rõ ràng cho các ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i.

Pháp lu(cid:29)t ph"i (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c thi m(cid:24)t cách nghiêm túc. Các công ch(cid:27)c th(cid:28)c thi nhi#m v4 QLNN v(cid:17) kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i ph"i c3n c(cid:27) vào lu(cid:29)t pháp, không gây tr& ng%i cho (cid:23)$i tác.

3.2 Xây d(cid:13)ng quy ho(cid:10)ch (cid:1)(cid:21)i v(cid:19)i kinh t(cid:7) (cid:1)(cid:21)i ngo(cid:10)i

Thông qua quy ho%ch th(cid:25) hi#n các d(cid:28) (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) khu v(cid:28)c kinh t(cid:18) trong n(cid:19)(cid:20)c, khu v(cid:28)c kinh t(cid:18) n(cid:19)(cid:20)c ngoài, b(cid:24) ph(cid:29)n kinh t(cid:18) c(cid:30)a n(cid:19)(cid:20)c nhà & n(cid:19)(cid:20)c ngoài (T(cid:19) b"n (cid:23)(cid:19)-c xu’t kh,u).

Toàn b(cid:24) vi2n c"nh trên ph"i (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) hi#n thành các d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19). Nh ng d(cid:28) án là tài li#u (cid:23)(cid:25) thu hút g1i v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài, là c* s& (cid:23)(cid:25) n(cid:19)(cid:20)c nhà th(cid:28)c hi#n nh ng công vi#c c/n thi(cid:18)t cho vi#c ti(cid:18)p nh(cid:29)n (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:31) n(cid:19)(cid:20)c ngoài. (cid:3)7ng th(cid:22)i các d(cid:28) án trên c0ng là (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) thu hút, khuy(cid:18)n khích (cid:23)/u t(cid:19) trong n(cid:19)(cid:20)c, ho)c (cid:23)/u t(cid:19) c(cid:30)a chính ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c.

http://www.taichinhungdung.vn

64

3.3 Xây d(cid:13)ng h(cid:11) th(cid:21)ng k(cid:7)t c(cid:14)u h(cid:10) t(cid:24)ng, (cid:23)ào t%o cán b(cid:24) qu"n lý, cán b(cid:24) và

công nhân k= thu(cid:29)t

K(cid:18)t c’u h% t/ng bao g7m (cid:23)i#n, n(cid:19)(cid:20)c, giao thông v(cid:29)n t"i, thông tin liên lach, các c* s& ph4c v4 (cid:23)(cid:22)i s$ng v3n hoá, y t(cid:18), giáo d4c, ngân hàng, th(cid:19)*ng nghi#p ph"i tr& thành m(cid:24)t h# th$ng (cid:23)7ng b(cid:24). K(cid:18)t c’u h% t/ng có th(cid:25) xây d(cid:28)ng chung cho c" qu$c gia, c0ng có th(cid:25) (cid:23)/u t(cid:19) có tr1ng (cid:23)i(cid:25)m, t%o thành các (cid:23))c khu kinh t(cid:18).

Nhà n(cid:19)(cid:20)c có th(cid:25) (cid:23)/u t(cid:19) tr(cid:28)c ti(cid:18)p vào k(cid:18)t c’u h% t/ng, ho)c m(cid:22)i th/u (cid:23)$i

v(cid:20)i các nhà (cid:23)/u t(cid:19) trong, ngoài n(cid:19)(cid:20)c, có s(cid:28) t(cid:26) ch(cid:27)c c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

Vi#c (cid:23)ào t%o (cid:23)(cid:24)i ng0 cán b(cid:24) k= thu(cid:29)t, cán b(cid:24) qu"n lý và công nhân k= thu(cid:29)t v(cid:20)i c* c’u thích h-p, có (cid:23)(cid:30) n3ng l(cid:28)c c0ng nh(cid:19) vi#c chu,n b(cid:21) k(cid:18)t c’u h% t/ng là (cid:23)(cid:25) ti(cid:18)p (cid:27)ng ngo%i l(cid:28)c, khai thác ngo%i l(cid:28)c, nh.m nâng cao hi#u qu" kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i.

3.4 B(cid:16)o (cid:1)(cid:16)m !n (cid:1)(cid:8)nh v(cid:2) chính tr(cid:8), kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:25) phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i

S(cid:28) (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) chính tr(cid:21), kinh t(cid:18) th(cid:25) hi#n & s(cid:28) rõ ràng và nh’t quán v(cid:17) (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng l$i chính tr(cid:21), các (cid:23)%o lu(cid:29)t c* b"n, các quan h# ngo%i giao, các chính sách kinh t(cid:18) (t8 giá h$i (cid:23)oái, cán cân th(cid:19)*ng m%i và thanh toán qu$c t(cid:18)).

3.5 Thu hút (cid:1)(cid:24)u t(cid:5) n(cid:5)(cid:19)c ngoài

- Gi(cid:20)i thi#u các d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) qua các cu(cid:24)c h(cid:24)i th"o, các di2n (cid:23)àn (cid:23)/u t(cid:19)

trong và ngoài n(cid:19)(cid:20)c, các ph(cid:19)*ng ti#n thông tin (cid:23)%i chúng.

- Th(cid:28)c hi#n các ho%t (cid:23)(cid:24)ng h; tr- các nhà (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài ti(cid:18)p c(cid:29)n môi tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)/u t(cid:19) (cid:23)(cid:25) h1 th(cid:28)c hi#n các ngh(a v4 c(cid:30)a nhà (cid:23)/u t(cid:19) (cid:23)$i v(cid:20)i n(cid:19)(cid:20)c s& t%i m(cid:24)t cách thu(cid:29)n l-i, nhanh chóng nh’t.

3.6 (cid:3)i(cid:2)u hành ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng ngo(cid:10)i th(cid:5)(cid:18)ng, (cid:23)/u t(cid:19) và chuy(cid:25)n giao khoa h1c

công ngh# qua các ho%t (cid:23)(cid:24)ng QLNN v(cid:17) các m)t trên, nh(cid:19):

- Ban b$ danh m4c các m)t hàng c’m xu’t nh(cid:29)p kh,u.

- C’p phép cho các ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i.

4. Nh3ng (cid:17)(cid:7)nh h(cid:8)(cid:24)ng chính tr(cid:7), pháp lý c(cid:26) b(cid:23)n c(cid:29)a .(cid:23)ng và Nhà n(cid:8)(cid:24)c trong l5nh v(cid:15)c kinh t(cid:6) (cid:17) i ngo(cid:13)i và qu(cid:23)n lý nhà n(cid:8)(cid:24)c (cid:17) i v(cid:24)i kinh t(cid:6) (cid:17) i ngo(cid:13)i

4.1 Nh(cid:15)ng (cid:1)(cid:8)nh h(cid:5)(cid:19)ng chính tr(cid:8) c(cid:18) b(cid:16)n c(cid:6)a (cid:3)(cid:16)ng ta

Quan (cid:23)i(cid:25)m ch(cid:30) (cid:23)%o c(cid:30)a chính sách kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i (KT(cid:3)N) n(cid:19)(cid:20)c ta (cid:23)(cid:19)-c (cid:3)"ng ta kh>ng (cid:23)(cid:21)nh là: “Ti(cid:18)p t4c th(cid:28)c hi#n (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng l$i (cid:23)$i ngo%i (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p, t(cid:28) ch(cid:30), (cid:23)a ph(cid:19)*ng hoá và (cid:23)a d%ng hoá các quan h# (cid:23)$i ngo%i v(cid:20)i tinh th/n Vi#t nam mu$n là b%n c(cid:30)a các n(cid:19)(cid:20)c trong c(cid:24)ng (cid:23)7ng th(cid:18) gi(cid:20)i, ph’n (cid:23)’u vì hoà bình, (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p và phát tri(cid:25)n. H-p tác nhi(cid:17)u m)t, song ph(cid:19)*ng và (cid:23)a ph(cid:19)*ng v(cid:20)i các n(cid:19)(cid:20)c,

http://www.taichinhungdung.vn

65

các t(cid:26) ch(cid:27)c qu$c t(cid:18) và khu v(cid:28)c trên nguyên t!c tôn tr1ng (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p, ch(cid:30) quy(cid:17)n, toàn v?n lãnh th(cid:26) c(cid:30)a nhau, không can thi#p vào công vi#c n(cid:24)i b(cid:24) c(cid:30)a nhau, bình (cid:23)>ng, cùng có l-i, gi"i quy(cid:18)t các v’n (cid:23)(cid:17) t7n t%i và các tranh ch’p b.ng th(cid:19)*ng l(cid:19)-ng”.

T(cid:31) quan (cid:23)i(cid:25)m t(cid:26)ng th(cid:25) ch(cid:30) (cid:23)%o trên, có th(cid:25) nêu thành nh ng quan (cid:23)i(cid:25)m c4

th(cid:25) sau (cid:23)ây:

a) Coi phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i là m(cid:24)t t’t y(cid:18)u khách quan c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c

nh.m phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i theo (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a.

b) Trong quan h# KT(cid:3)N ph"i b"o (cid:23)"m (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p, ch(cid:30) quy(cid:17)n, bình (cid:23)>ng, cùng có l-i, phát huy cao (cid:23)(cid:24) n(cid:24)i l(cid:28)c, dùng n(cid:24)i l(cid:28)c (cid:23)(cid:25) thu hút ngo%i l(cid:28)c, h(cid:19)(cid:20)ng ngo%i l(cid:28)c ph4c v4 t$t m4c tiêu t3ng tr(cid:19)&ng và phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i ta.

(cid:3)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng trên (cid:23)(cid:21)nh rõ n(cid:24)i dung l-i ích bao g7m c" chính tr(cid:21) và kinh t(cid:18)

và (cid:23)(cid:21)nh rõ bi#n pháp hàng (cid:23)/u là phát huy n(cid:24)i l(cid:28)c.

c) Khai thác có hi#u qu" nh ng l-i th(cid:18) trong phân công lao (cid:23)(cid:24)ng qu$c t(cid:18)

(cid:3)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng này (cid:23)òi h:i (cid:23)%t hi#u qu" cao trong khai thác l-i th(cid:18) khi th(cid:28)c hi#n s(cid:28) phân công lao (cid:23)(cid:24)ng qu$c t(cid:18). Ch9 có nh(cid:19) v(cid:29)y m(cid:20)i v(cid:31)a h(cid:24)i nh(cid:29)p, v(cid:31)a (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p.

d) (cid:3)a ph(cid:19)*ng hoá các quan h# KT(cid:3)N

(cid:3)a ph(cid:19)*ng hoá là quan h# v(cid:20)i nhi(cid:17)u qu$c gia trong nhi(cid:17)u vi#c, ho)c trong

cùng m(cid:24)t vi#c.

Ph"i (cid:23)(cid:17) ra quan (cid:23)i(cid:25)m này vì tr(cid:19)(cid:20)c (cid:23)ây chúng ta ch9 gi(cid:20)i h%n trong các n(cid:19)(cid:20)c XHCN. Nay theo quan (cid:23)i(cid:25)m này, chúng ta (cid:23)ã và s6 quan h# v(cid:20)i nhi(cid:17)u qu$c gia có ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) chính tr(cid:21) khác nhau, có th(cid:18) m%nh kinh t(cid:18) khác nhau.

(cid:3)a ph(cid:19)*ng hoá kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i là gi"i pháp nhi(cid:17)u (cid:19)u (cid:23)i(cid:25)m. Chúng ta s6 (cid:23)(cid:19)-c ti(cid:18)p xúc v(cid:20)i nhi(cid:17)u n(cid:17)n v3n minh qu$c t(cid:18). (cid:3)i(cid:17)u (cid:23)ó t%o ra nhi(cid:17)u (cid:23)(cid:24)ng l(cid:28)c cho s(cid:28) t3ng tr(cid:19)&ng và phát tri(cid:25)n.

e) (cid:3)a d%ng hoá các ho%t (cid:23)(cid:24)ng KT(cid:3)N

(cid:3)a d%ng hoá ho%t (cid:23)(cid:24)ng KT(cid:3)N là m& r(cid:24)ng n(cid:24)i dung, t3ng thêm nhi(cid:17)u hình th(cid:27)c kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i, t(cid:31) ch; ch9 (cid:23)*n thu/n là xu’t nh(cid:29)p kh,u hàng hoá (cid:23)(cid:18)n ch; có c" các ho%t (cid:23)(cid:24)ng xu’t nh(cid:29)p kh,u t(cid:19) b"n, tri th(cid:27)c và d(cid:21)ch v4. Trong m;i hình th(cid:27)c trên l%i m& r(cid:24)ng ch(cid:30)ng lo%i c4 th(cid:25) h*n n a.

f) L’y hi#u qu" làm tiêu chu,n (cid:23)(cid:25) (cid:23)ánh giá ho%t (cid:23)(cid:24)ng KT(cid:3)N

Quan (cid:23)i(cid:25)m này nh’n m%nh m4c (cid:23)ích cao nh’t, m4c (cid:23)ích cu$i cùng c(cid:30)a m& c5a v(cid:17) kinh t(cid:18) là nh.m (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c hi#u qu", trong (cid:23)ó hi#u qu" bao gi(cid:22) c0ng ph"i (cid:23)(cid:19)-c hi(cid:25)u m(cid:24)t cách toàn di#n trên giác (cid:23)(cid:24) toàn xã h(cid:24)i và trong m(cid:24)t t(cid:19)*ng lai dài, không thi(cid:25)u c(cid:29)n, phi(cid:18)n di#n.

http://www.taichinhungdung.vn

66

g) (cid:3)(cid:26)i m(cid:20)i toàn di#n và tri#t (cid:23)(cid:25) v(cid:17) QLNN (cid:23)$i v(cid:20)i KT(cid:3)N theo các nguyên t!c chung c(cid:30)a QLNN v(cid:17) kinh t(cid:18) v(cid:20)i tinh th/n (cid:19)u tiên (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i QLNN (cid:23)$i v(cid:20)i KT(cid:3)N, t%o s(cid:28) thu(cid:29)n l-i t$i (cid:23)a cho m& c5a, thu hút t$i (cid:23)a ngo%i l(cid:28)c.

4.2 Nh(cid:15)ng n(cid:12)i dung pháp lý c(cid:18) b(cid:16)n c(cid:6)a Nhà n(cid:5)(cid:19)c ta

a) Nh ng quan h# pháp lu%t qu$c t(cid:18) v(cid:17) kinh t(cid:18) c(cid:30)a Vi#t Nam

T(cid:31) n3m 1986 (cid:23)(cid:18)n nay, Vi#t Nam (cid:23)ã (cid:23)àm phán và ký k(cid:18)t nhi(cid:17)u Hi#p (cid:23)(cid:21)nh

th(cid:19)*ng m%i song ph(cid:19)*ng v(cid:20)i các n(cid:19)(cid:20)c trên th(cid:18) gi(cid:20)i.

- Ngày 14/7/2000, Hi#p (cid:23)(cid:21)nh th(cid:19)*ng m%i song ph(cid:19)*ng Vi#t Nam – Hoa

K< (cid:23)(cid:19)-c ký k(cid:18)t (cid:23)ã m& ra m(cid:24)t trang m(cid:20)i trong quan h# m(cid:29)u d(cid:21)ch gi a hai n(cid:19)(cid:20)c.

- V(cid:17) hi#p (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)a ph(cid:19)*ng, chúng ta c0ng (cid:23)ã ký hi#p (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) buôn bán hàng d#t may v(cid:20)i EU (12/1992); Hi#p (cid:23)(cid:21)nh khung h-p tác Vi#t Nam – EU (7/1995); gia nh(cid:29)p ASEAN (7/1995) và tham gia khu v(cid:28)c m(cid:29)u d(cid:21)ch t(cid:28) do c(cid:30)a ASEAN (AFTA) t(cid:31) 1/1/1996.

Tuy v(cid:29)y, Vi#t Nam hi#n nay ch(cid:19)a ph"i là thành viên c(cid:30)a t(cid:26) ch(cid:27)c th(cid:19)*ng m%i qu$c t(cid:18) (WTO). N(cid:19)(cid:20)c ta c0ng ch(cid:19)a thi(cid:18)t l(cid:29)p (cid:23)(cid:19)-c m(cid:24)t h# th$ng lu(cid:29)t phù h-p v(cid:20)i h# th$ng pháp lu(cid:29)t c(cid:30)a WTO, nh(cid:19) lu(cid:29)t v(cid:17) quy(cid:17)n s& h u trí tu#, lu(cid:29)t ngân hàng…

- N(cid:19)(cid:20)c ta (cid:23)ã tham gia Công (cid:19)(cid:20)c Viên (1980) v(cid:17) mua bán hàng hoá qu$c t(cid:18). (cid:3)i(cid:17)u (cid:19)(cid:20)c này nh.m lo%i b: nh ng quy (cid:23)(cid:21)nh khác nhau trong các h# th$ng lu(cid:29)t qu$c gia v(cid:17) nh ng v’n (cid:23)(cid:17) liên qua (cid:23)(cid:18)n th(cid:30) t4c ký k(cid:18)t và th(cid:28)c hi#n h-p (cid:23)7ng c(cid:30)a các bên trong mua bán qu$c t(cid:18). Lu(cid:29)t Th(cid:19)*ng m%i (5/1997) c0ng (cid:23)ã dành m(cid:24)t s$ (cid:23)i(cid:17)u quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) h-p (cid:23)7ng ngo%i th(cid:19)*ng, nh(cid:19)ng c0ng m(cid:20)i ch9 t%o ra nh ng nguyên t!c chung nh’t (cid:23)i(cid:17)u ch9nh quan h# mua bán qu$c t(cid:18) mà ch(cid:19)a có nh ng ch(cid:18) (cid:23)(cid:21)nh c4 th(cid:25) phù h-p (cid:23)áp (cid:27)ng nguy#n v1ng c(cid:30)a các th(cid:19)*ng nhân Viêtn Nam có quan h# th(cid:19)*ng m%i qu$c t(cid:18). M)t khác, Pháp l#nh c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) h-p (cid:23)7ng kinh t(cid:18) (1989) (cid:23)ã b(cid:24)c l(cid:24) khá nhi(cid:17)u (cid:23)i(cid:25)m b’t c(cid:29)p, mâu thu+n, thi(cid:18)u tính c(cid:29)p nh(cid:29)t (cid:23)(cid:25) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh các quan h# v(cid:17) h-p (cid:23)7ng, trong (cid:23)ó lo%i hình h-p (cid:23)7ng mua bán hàng hoá là m(cid:24)t ch(cid:18) (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)i(cid:25)n hình.

- Công (cid:19)(cid:20)c Hamburg (1978) v(cid:17) chuyên ch& hàng hoá b.ng (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng bi(cid:25)n.

- Công (cid:19)(cid:20)c Vacsava v(cid:17) th$ng nh’t các quy t!c trong v(cid:29)n t"i hàng không

qu$c t(cid:18) (1924, (cid:23)(cid:19)-c b(cid:26) sung các n3m 1955, 1966 và 1975).

- Quy t!c York- Anwerp 1974 (1990- 1994) quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) t(cid:26)n th’t chung

trong v(cid:29)n chuy(cid:25)n hàng hoá.

- Công (cid:19)(cid:20)c c(cid:30)a Liên h-p qu$c v(cid:17) h$i phi(cid:18)u (cid:23)òi n- và nh(cid:29)n n-…

b) Pháp lu(cid:29)t cho l(nh v(cid:28)c (cid:23)/u t(cid:19)

- Lu(cid:29)t (cid:3)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài t%i Vi#t Nam (1987) chính th(cid:27)c tuyên b$ m& c5a thu hút (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài vào Vi#t Nam. Lu(cid:29)nt này (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c b(cid:26) sung, s5a (cid:23)(cid:26)i

http://www.taichinhungdung.vn

67

vào các n3m 1990 và 1992. Các Lu(cid:29)t (cid:3)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)ó cùng các v3n b"n quy ph%m pháp lu(cid:29)t khác v(cid:17) c* b"n (cid:23)ã t%o l(cid:29)p (cid:23)(cid:19)-c m(cid:24)t khung pháp lu(cid:29)t v(cid:17) (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài t%i Vi#t Nam, b"o (cid:23)"m s(cid:28) an toàn cho nhà (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài trong (cid:23)/u t(cid:19) và th(cid:28)c hi#n quy(cid:17)n t(cid:28) ch(cid:30) kinh doanh, (cid:23)7ng th(cid:22)i b"o (cid:23)"m nguyên t!c tôn tr1ng (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p, ch(cid:30) quy(cid:17)n, th$ng nh’t và toàn v? lãnh th(cid:26) Vi#t Nam, tuân th(cid:30) pháp lu(cid:29)t c(cid:30)a Vi#t Nam, bình (cid:23)>ng và các bên cùng có l-i.

- Lu(cid:29)t (cid:3)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài t%i Vi#t Nam, 1987 (cid:23)ã b(cid:24)c l(cid:24) nh ng h%n ch(cid:18) nh’t (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) m)t n(cid:24)i dung và k= thu(cid:29)t l(cid:29)p pháp, tuy (cid:23)ã qua hai l/n s5a (cid:23)(cid:26)i. (cid:3)(cid:25) kh!c ph4c nh ng h%n ch(cid:18) (cid:23)ó, trong (cid:23)i(cid:17)u ki#n (cid:23),y m%nh s(cid:28) nghi#p công nghi#p hoá, hi#n (cid:23)%i hoá (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, h(cid:24)i nh(cid:29)p vào kinh t(cid:18) khu v(cid:28)c và th(cid:18) gi(cid:20)i, ngày 12/11/1996 Qu$c h(cid:24)i (cid:23)ã thông qua Lu(cid:29)t (cid:3)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài t%i Vi#t nam (Lu(cid:29)t (cid:3)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài, 1996).

- T(cid:31) n3m 1997, tình hình trong n(cid:19)(cid:20)c c0ng nh(cid:19) khu v(cid:28)c và th(cid:18) gi(cid:20)i (cid:23)ã có nhi(cid:17)u thay (cid:23)(cid:26)i. Trong n(cid:19)(cid:20)c, nh(cid:21)p thu hút (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài vào Vi#t Nam liên t4c suy gi"m. (cid:3)(cid:25) ch)n (cid:23)à suy gi"m, ti(cid:18)n t(cid:20)i có s(cid:28) t3ng tr(cid:19)&ng, (cid:23)7ng th(cid:22)i (cid:23)(cid:25) (cid:23),y m%nh s(cid:28) nghi#p công nghi#p hoá- hi#n (cid:23)%i hoá (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, n3m 2000 Lu(cid:29)t s5a (cid:23)(cid:26)i b(cid:26) sung m(cid:24)t s$ (cid:23)i(cid:17)u c(cid:30)a Lu(cid:29)t (cid:3)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài t%i Vi#t Nam (g1i t!t là Lu(cid:29)t (cid:3)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài, 2000) (cid:23)ã ra (cid:23)(cid:22)i, v(cid:20)i 6 ch(cid:19)*ng, 68 (cid:23)i(cid:17)u, nh.m:

+ Tháo gA k(cid:21)p th(cid:22)i nh ng khó kh3n, c"n tr& (cid:23)$i v(cid:20)i doanh nghi#p có v$n

(cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c c’p phép và (cid:23)ang ho%t (cid:23)(cid:24)ng.

+ Thu hút nhi(cid:17)u d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) m(cid:20)i, v(cid:20)i ch’t l(cid:19)-ng cao.

+ Xích thêm m(cid:24)t b(cid:19)(cid:20)c gi a pháp lu(cid:29)t (cid:23)/u t(cid:19) trong n(cid:19)(cid:20)c và n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)(cid:25)

ti(cid:18)n t(cid:20)i m(cid:24)t lu(cid:29)t (cid:23)/u t(cid:19) th$ng nh’t, th(cid:28)c hi#n s(cid:28) h(cid:24)i nh(cid:29)p qu$c t(cid:18) v(cid:17) pháp lu(cid:29)t.

- Nh ng (cid:23)i(cid:25)m (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i ch(cid:30) y(cid:18)u c(cid:30)a Lu(cid:29)t (cid:3)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài, 2000:

V(cid:17) hình th(cid:27)c (cid:23)/u t(cid:19):

+ M& r(cid:24)ng di#n ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) trong n(cid:19)(cid:20)c tham gia h-p tác (cid:23)/u t(cid:19) v(cid:20)i n(cid:19)(cid:20)c

ngoaà t(cid:20)i m1i doanh nghi#p Vi#t Nam thu(cid:24)c m1i thành ph/n kinh t(cid:18).

+ Cho phép nhà (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)(cid:19)-c thành l(cid:29)p công ty c(cid:26) ph/n có v$n

(cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài t%i Vi#t Nam.

+ B(cid:26) sung quy (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)(cid:21)a v(cid:21) pháp lý và th,m quy(cid:17)n c(cid:30)a c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c có th,m quy(cid:17)n ký h-p (cid:23)7ng B.O.T nh.m (cid:23)"m b"o hi#u l(cid:28)c pháp lý c(cid:30)a lo%i h-p (cid:23)7ng này.

V(cid:17) t(cid:26) ch(cid:27)c, ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a doanh nghi#p có v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài:

+ Cho phép nhà (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài góp v$n b.ng ti(cid:17)n Vi#t Nam có ngu7n

g$c h-p pháp t%i Vi#t Nam.

+ Bãi b: yêu c/u v(cid:17) vi#c c’p ch(cid:27)ng ch9 giám (cid:23)(cid:21)nh giá tr(cid:21) v$n góp c(cid:30)a t(cid:26)

ch(cid:27)c giám (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p.

http://www.taichinhungdung.vn

68

+ Cho phép doanh nghi#p 100% v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoìa t(cid:28) quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh vi#c

chuy(cid:25)n nh(cid:19)-ng v$n và ph"i (cid:23)3ng ký t%i c* quan c’p gi’y phép (cid:23)/u t(cid:19).

+ B(cid:26) sung m(cid:20)i quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) vi#c t(cid:26) ch(cid:27)c t%i các doanh nghi#p có v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài theo cách sáp nh(cid:29)p, chia, tách phù h-p v(cid:20)i quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a Lu(cid:29)t Doanh nghi#p, 1999, có s(cid:28) chu,n thu(cid:29)n c(cid:30)a c* quan c’p gi’y phép (cid:23)/u t(cid:19). Doanh nghi#p liên doanh có th(cid:25) chuy(cid:25)n (cid:23)(cid:26)i thành doanh nghi#p 100% v$n n(cid:19)(cid:20)c ngoài và ng(cid:19)-c l%i.

+ Cho phép các bên liên doanh tho" thu(cid:29)n các (cid:23)i(cid:17)u ki#n ch’m d(cid:27)t ho%t

(cid:23)(cid:24)ng trong h-p (cid:23)7ng (cid:23)(cid:25) tránh s(cid:28) (cid:23)*n ph(cid:19)*ng (cid:23)ình ch9 h-p (cid:23)7ng.

+ B(cid:26) sung quy (cid:23)(cid:21)nh vi#c c’p gi’y phép (cid:23)/u t(cid:19) theo ph(cid:19)*ng pháp th,m

(cid:23)(cid:21)nh xét duy#t c’p gi’y phép nh.m c"i ti(cid:18)n và (cid:23)*n gi"n hoá th(cid:30) t4c (cid:23)/u t(cid:19).

Chính ph(cid:30) kiên quy(cid:18)t lo%i b: nh ng quy (cid:23)(cid:21)nh do các ngành, các (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng ban hành trái v(cid:20)i ch(cid:30) tr(cid:19)*ng chính sách c(cid:30)a Chính ph(cid:30), tránh tình tr%ng phép vua thua l# làng, t%o nên m(cid:24)t h# th$ng pháp lu(cid:29)t (cid:23)/y (cid:23)(cid:30), (cid:23)7ng b(cid:24), xuyên su$t t(cid:31) trung (cid:19)*ng (cid:23)(cid:18)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng.

- Lu(cid:29)t (cid:3)/u t(cid:19) trong n(cid:19)(cid:20)c và các lu(cid:29)t khác có liên quan (cid:23)(cid:18)n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c

ngoài.

Tính (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) t(cid:19)*ng thích (cid:23)$i v(cid:20)i (cid:23)/u t(cid:19) c(cid:30)a n(cid:19)(cid:20)c ngoài vào Vi#t Nam, Qu$c h(cid:24)i n(cid:19)(cid:20)c ta (cid:23)ã ban b$:

+ Lu(cid:29)t Khuy(cid:18)n khích (cid:23)/u t(cid:19) trong n(cid:19)(cid:20)c (s5a (cid:23)(cid:26)i) ngày 20/5/1998.

+ Lu(cid:29)t Công ty, Lu(cid:29)t Doanh nghi#p t(cid:19) nhân (1990).

+ Lu(cid:29)t Doanh nghi#p (1999).

+ Lu(cid:29)t thu(cid:18) xu’t kh,u, thu(cid:18) nh(cid:29)p kh,u (1987), B(cid:24) Lu(cid:29)t Hàng h"i (1990), Lu(cid:29)t Hàng không dân d4ng (1991), Lu(cid:29)t (cid:3)’t (cid:23)ai (1993), Lu(cid:29)t Doanh nghi#p Nhà n(cid:19)(cid:20)c (1994), Lu(cid:29)t Khuy(cid:18)n khích (cid:23)/u t(cid:19) trong n(cid:19)(cid:20)c (1994), Lu(cid:29)t Khoáng s"n (1996).

+ Qu$c h(cid:24)i khoá 9 ngày 18/10/1995 (cid:23)ã thông qua B(cid:24) Lu(cid:29)t Dân s(cid:28) (cid:23)/u tiên

c(cid:30)a Vi#t Nam (có hi#u l(cid:28)c t(cid:31) 1/7/1996).

c) Pháp lu(cid:29)t cho ho%t (cid:23)(cid:24)ng xu’t, nh(cid:29)p kh,u hàng hoá

- Tr(cid:19)(cid:20)c khi có Lu(cid:29)t Th(cid:19)*ng m%i, B(cid:24) Th(cid:19)*ng m%i, c* quan qu"n lý Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i ho%t (cid:23)(cid:24)ng XNK (cid:23)ã ban hành nhi(cid:17)u v3n b"n pháp quy v(cid:17) quy(cid:17)n kinh doanh XNK, v(cid:17) chính sách m)t hàng (danh m4c hàng hoá c’m xu’t kh,u, nh(cid:29)p kh,u); danh m4c hàng hoá qu"n lý b.ng h%n ng%ch; danh m4c hàng XNK qu"n lý chuyên ngành; danh m4c hàng hoá có liêu quan (cid:23)(cid:18)n cân (cid:23)$i l(cid:20)n c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân (x3ng d/u, (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng, thép, xây d(cid:28)ng, phân bón); qu"n lý nh(cid:29)p kh,u hàng tiêu dùng; v(cid:17) ký k(cid:18)t và qu"n lý h-p (cid:23)7ng mua bán ngo%i th(cid:19)*ng, v(cid:17) các ph(cid:19)*ng th(cid:27)c kinh doanh t%m nh(cid:29)p tái xu’t, quá c"nh chuy(cid:25)n kh,u, h(cid:19)(cid:20)ng d+n

http://www.taichinhungdung.vn

69

(cid:23))t v3n phòng (cid:23)%i di#n th(cid:19)(cid:22)ng trú c(cid:30)a doanh nghi#p có v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài t%i Vi#t Nam, v(cid:17) ho%t (cid:23)(cid:24)ng XNK c(cid:30)a các doanh nghi#p có v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài….

- Lu(cid:29)t Th(cid:19)*ng m%i 1997. (cid:3)ây là b(cid:24) lu(cid:29)t (cid:23)/u tiên c(cid:30)a ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) m(cid:20)i & n(cid:19)(cid:20)c ta v(cid:17) l(nh v(cid:28)c th(cid:19)*ng m%i, g7m 6 ch(cid:19)*ng, 24 m4c và 264 (cid:23)i(cid:17)u, (cid:23)(cid:25) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh ho%t (cid:23)(cid:24)ng th(cid:19)*ng m%i nói chung, trong (cid:23)ó có th(cid:19)*ng nhân n(cid:19)(cid:20)c ngoài.

d) Pháp lu(cid:29)t cho l(nh v(cid:28)c xu’t nh(cid:29)p kh,u tri th(cid:27)c (cho vi#c s& h u công

nghi#p và chuy(cid:25)n giao công ngh#)

Nhà n(cid:19)(cid:20)c ta (cid:23)ã có t(cid:19)*ng (cid:23)$i nhi(cid:17)u v3n b"n pháp luâ(cid:29)tv(cid:17) l(nh v(cid:28)c này, nh(cid:19):

- Pháp l#nh X5 ph%t hành chính ban hành ngày 6/7/1995: (cid:23)ây là v3n b"n pháp lu(cid:29)t cao nh’t trong h# th$ng v3n b"n v(cid:17) x5 ph%t hành chính t%i Vi#t Nam. V3n b"n này quy (cid:23)(cid:21)nh th,m quy(cid:17)n c(cid:30)a các c* quan pháp lu(cid:29)t, hình th(cid:27)c x5 lý, th(cid:30) t4c th(cid:28)c thi c(cid:30)a các c* quan trong quá trình x5 lý các hành vi vi ph%m hành chính c0ng nh(cid:19) quy(cid:17)n khi(cid:18)u n%i, t$ cáo c(cid:30)a các cá nhân, t(cid:26) ch(cid:27)c trong quá trình x5 lý các vi ph%m hành chính.

- Ngh(cid:21) (cid:23)(cid:21)nh s$ 12/1999/N(cid:3)-CP c(cid:30)a Chính ph(cid:30) ngày 6/3/1999 v(cid:17) x5 ph%t hành chính trong l(nh v(cid:28)c s& h u công nghi#p. Ngh(cid:21) (cid:23)(cid:21)nh này quy (cid:23)(cid:21)nh các hành vi vi ph%m trong l(nh v(cid:28)c s& h u công nghi#p, các bi#n pháp x5 ph%t và th,m quy(cid:17)n c(cid:30)a các c* quan ch(cid:27)c n3ng có liên quan.

- B(cid:24) Lu(cid:29)t Dân s(cid:28) (cid:23)(cid:19)-c ban haàh ngày 28 tháng 10 n3m 1995 quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) s& h u trí tu# (ph/n th(cid:27) sáu) và v(cid:17) s& h u công nghi#p (ch(cid:19)*ng II). Ngoài ra còn có m(cid:24)t s$ v3n b"n h(cid:19)(cid:20)ng d+n th(cid:28)c hi#n các quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) s& h u công nghi#p. H-p (cid:23)7ng chuy(cid:25)n giao công ngh# là m(cid:24)t ph/n trong B(cid:24) lu(cid:29)t Dân s(cid:28).

- Lu(cid:29)t Khoa h1c và Công ngh# n3m 2000 là m(cid:24)t b(cid:19)(cid:20)c ti(cid:18)n quan tr1ng c(cid:30)a

pháp lu(cid:29)t Vi#t Nam trên l(nh v(cid:28)c này.

- Các ch(cid:18) (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) h-p (cid:23)7ng chuy(cid:25)n giao công ngh#:

H-p (cid:23)7ng chuy(cid:25)n giao công ngh# là v3n b"n pháp lý th(cid:25) hi#n quy(cid:17)n l-i, ngh(a v4, trách nhi#m hai bên giao và nh(cid:29)n công ngh# và các (cid:23)i(cid:17)u ki#n t(cid:19)*ng (cid:27)ng, nh.m b"o v# quy(cid:17)n l-i c(cid:30)a các bên.

Hi#n nay, v(cid:17) vi#c này, pháp lu(cid:29)t Vi#t Nam (cid:23)ã có:

+ Ch(cid:19)*ng III ph/n 6 B(cid:24) Lu(cid:29)t Dân s(cid:28)

+ Ngh(cid:21) (cid:23)(cid:21)nh 45/1998/N(cid:3)-CP ngày 1/7/1998.

+ Thông t(cid:19) 3055/TT-SHCN ngày 31/12/1996, quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) h-p (cid:23)7ng Li-

x3ng.

V(cid:17) hình th(cid:27)c, t’t c" các h-p (cid:23)7ng chuy(cid:25)n giao công ngh# gi a ch(cid:30) th(cid:25) Vi#t Nam và ch(cid:30) th(cid:25) n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)(cid:17)u ph"i (cid:23)(cid:19)-c l(cid:29)p thành v3n b"n và (cid:23)3ng ký t%i

http://www.taichinhungdung.vn

70

c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c có th,m quy(cid:17)n. Riêng các h-p (cid:23)7ng sau (cid:23)ây c/n ph"i (cid:23)(cid:19)-c B(cid:24) Khoa h1c và Công ngh# phê duy#t tr(cid:19)(cid:20)c khi (cid:23)3ng ký:

+ H-p (cid:23)7ng có s(cid:28) tham gia c(cid:30)a doanh nghi#p có Nhà n(cid:19)(cid:20)c góp v$n.

+ H-p (cid:23)7ng chuy(cid:25)n giao công ngh# t(cid:31) Vi#t Nam ra n(cid:19)(cid:20)c ngoài.

+ H-p (cid:23)7ng có s(cid:28) tham gia c(cid:30)a các doanh nghi#p có v$n (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c

ngoài và có giá tr(cid:21) trên 30.000 USD.

- Các ch(cid:18) (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) h-p (cid:23)7ng Li-x3ng:

H-p (cid:23)7ng Li-x3ng là m(cid:24)t d%ng (cid:23))c thù c(cid:30)a h-p (cid:23)7ng chuy(cid:25)n giao công ngh#, trong (cid:23)ó (cid:23)$i t(cid:19)-ng c(cid:30)a h-p (cid:23)7ng là các sáng ch(cid:18), ph"i pháp h u ích, ki(cid:25)u dáng công nghi#p và nhãn hi#u hàng hoá… Vì ch(cid:30) s& h u các tài s"n trên có (cid:23)(cid:24)c quy(cid:17)n cho, ho)c không cho ng(cid:19)(cid:22)i khác s5 d4ng trí tu# c(cid:30)a mình, nên vi#c s5 d4ng chúng ph"i (cid:23)(cid:19)-c phép c(cid:30)a ch(cid:30) s& h u. Phép (cid:23)ó chính là h-p (cid:23)7ng.

Theo lu(cid:29)t Vi#t Nam, m1i h-p (cid:23)7ng Li-x3ng ph"i (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)3ng ký t%i C4c S& h u công nghi#p, riêng m(cid:24)t s$ h-p (cid:23)7ng sau (cid:23)ây c/n ph"i (cid:23)(cid:19)-c B(cid:24) Khoa h1c và Công ngh# phê duy#t tr(cid:19)(cid:20)c khi (cid:23)3ng ký:

+ H-p (cid:23)7ng có s(cid:28) tham gia c(cid:30)a doanh nghi#p có Nhà n(cid:19)(cid:20)c góp v$n.

+ H-p (cid:23)7ng Li-x3ng có bên giao là Vi#t Nam, bên nh(cid:29)n là n(cid:19)(cid:20)c ngoài.

H-p (cid:23)7ng Li-x3ng có hi#u l(cid:28)c t(cid:31) th(cid:22)i (cid:23)i(cid:25)m phê duy#t, (cid:23)3ng ký.

Ngoài các hình th(cid:27)c h-p (cid:23)7ng nh(cid:19) trên, còn có các h-p (cid:23)7ng t(cid:19) v’n công ngh#, nh(cid:19) t(cid:19) v’n c"i cách hành chính, t(cid:19) v’n (cid:23)/u t(cid:19)… Các h-p (cid:23)7ng này có th(cid:25) (cid:23)(cid:19)-c coi nh(cid:19) h-p (cid:23)7ng d(cid:21)ch v4, song n(cid:18)u trong h-p (cid:23)7ng có chuy(cid:25)n giao ki(cid:18)n th(cid:27)c nh.m (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c m(cid:24)t s$ hi#u qu" nh’t (cid:23)(cid:21)nh, các h-p (cid:23)7ng (cid:23)ó c0ng (cid:23)(cid:19)-c coi là h-p (cid:23)7ng chuy(cid:25)n giao công ngh#.

H-p (cid:23)7ng chuy(cid:25)n giao công ngh# có th(cid:25) t7n t%i (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p, hay c0ng có th(cid:25) (cid:23)(cid:19)-c ti(cid:18)n hành trong khuôn kh(cid:26) m(cid:24)t d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19), theo (cid:23)ó, m(cid:24)t bên (cid:23)óng góp v$n vào công ty liên doanh hay h-p (cid:23)7ng h-p tác kinh doanh, g1i là h-p (cid:23)7ng liên doanh hay h-p (cid:23)7ng h-p tác kinh doanh. Trong các h-p (cid:23)7ng này, m(cid:24)t bên (cid:23)óng góp công ngh# (cid:23)(cid:25) (cid:23)(cid:19)-c chia l-i nhu(cid:29)n t(cid:31) d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19). Theo lu(cid:29)t Vi#t Nam, t8 l# góp v$n b.ng công ngh# trong h-p (cid:23)7ng liên doanh t$i (cid:23)a không quá 30% v$n pháp (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a m(cid:24)t d(cid:28) án.

Nh(cid:19) v(cid:29)y, tính (cid:23)(cid:18)n nay, Nhà n(cid:19)(cid:20)c ta có t(cid:19)*ng (cid:23)$i (cid:23)/y (cid:23)(cid:30) các v3n b"n pháp lu(cid:29)t v(cid:17) s& h u công nghi#p và chuy(cid:25)n giao công ngh#. Tuy nhiên còn ít n(cid:24)i dung v(cid:17) các bi#n pháp x5 lý các hành vi xâm ph%m quy(cid:17)n s& h u công nghi#p. Ngoài ra trong pháp lu(cid:29)t dân s(cid:28), hình s(cid:28) ch(cid:19)a th(cid:25) hi#n c4 th(cid:25) vi#c b"o h(cid:24) quy(cid:17)n s& h u công nghi#p. (cid:3)i(cid:17)u (cid:23)ó làm gi"m kh" n3ng th(cid:28)c thi c0ng nh(cid:19) (cid:23)(cid:24) tin c(cid:29)y c(cid:30)a vi#c b"o h(cid:24) quy(cid:17)n s& h u công nghi#p t%i Vi#t Nam.

http://www.taichinhungdung.vn

71

e) (cid:3)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng t3ng c(cid:19)(cid:22)ng pháp lu(cid:29)t v(cid:17) kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i c(cid:30)a Vi#t Nam

trong t(cid:19)*ng lai

- Ti(cid:18)p t4c b(cid:26) sung s(cid:28) thi(cid:18)u h4t v(cid:17) pháp lu(cid:29)t cho l(nh v(cid:28)c kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i,

m(cid:24)t l(nh v(cid:28)c r(cid:24)ng l(cid:20)n và nh%y c"m.

- Nâng cao ch’t l(cid:19)-ng pháp lu(cid:29)t hi#n có, t3ng c(cid:19)(cid:22)ng tính t(cid:19)*ng thích c(cid:30)a pháp lu(cid:29)t Vi#t Nam v(cid:20)i pháp lu(cid:29)t c(cid:30)a các n(cid:19)(cid:20)c trong c(cid:24)ng (cid:23)7ng khu v(cid:28)c và th(cid:18) gi(cid:20)i.

Ch>ng h%n, c/n t3ng c(cid:19)(cid:22)ng pháp lu(cid:29)t s& h u công nghi#p và quy(cid:17)n tác gi" (cid:23)ã th(cid:25) hi#n trong vi#c quy (cid:23)(cid:21)nh t%i B(cid:24) Lu(cid:29)t Dân s(cid:28). Tuy nhiên, xét v(cid:17) chi ti(cid:18)t, còn xu’t hi#n nh ng sai sót c/n ph"i s5a (cid:23)(cid:26)i. Ví d4: quy (cid:23)(cid:21)nh sáng ch(cid:18), gi"i pháp h u ích, ki(cid:25)u dáng công nghi#p, nhãn hi#u hàng hoá, nh ng ph%m trù (cid:23)*n nhâ’ nh(cid:19) ph%m vi b"o h(cid:24), quy(cid:17)n s& h u trong B(cid:24) Lu(cid:29)t Dân s(cid:28) có th(cid:25) gây nên nh/m l+n trong cách hi(cid:25)u c(cid:30)a nh ng ng(cid:19)(cid:22)i s5 d4ng quy(cid:17)n s& h u công nghi#p ít kinh nghi#m. M(cid:24)t ví d4 khác, t%i (cid:3)i(cid:17)u 14 Ngh(cid:21) (cid:23)(cid:21)nh 63/CP quy (cid:23)(cid:21)nh quy(cid:17)n n(cid:24)p (cid:23)*n yêu c/u c’p V3n b.ng b"o h(cid:24) (cid:23)ã g(cid:24)p vi#c gi"i thích các (cid:23)i(cid:17)u ki#n khác nhau cho t’t c" các (cid:23)$i t(cid:19)-ng s& h u d(cid:19)(cid:20)i m(cid:24)t m4c (cid:23)*n nh’t. (cid:3)i(cid:17)u này d+n (cid:23)(cid:18)n k(cid:18)t qu" là m(cid:24)t ng(cid:19)(cid:22)i ch9 quan tâm (cid:23)(cid:18)n m(cid:24)t (cid:23)$i t(cid:19)-ng v+n ph"i tìm hi(cid:25)u t’t c" (cid:23)(cid:17) tìm ra quy (cid:23)(cid:21)nh mà h1 c/n. S(cid:28) h%n ch(cid:18) nói trên (cid:23)ang làm gi"m nh ng n; l(cid:28)c t3ng c(cid:19)(cid:22)ng nh(cid:29)n th(cid:27)c và hi(cid:25)u bi(cid:18)t v(cid:17) quy(cid:17)n s& h u công nghi#p t%i Vi#t Nam. Nó c0ng gây "nh h(cid:19)&ng cho vi#c tìm hi(cid:25)u pháp lu(cid:29)t Vi#t Nam & n(cid:19)(cid:20)c ngoài, cho các nhà (cid:23)/u t(cid:19) và (cid:23)$i tác th(cid:19)*ng m%i ti(cid:17)m n3ng.

Do (cid:23)ó, vi#c ban hành các v3n b"n pháp lu(cid:29)t có liên quan (cid:23)(cid:18)n t(cid:31)ng (cid:23)$i t(cid:19)-ng s& h u công nghi#p và quy(cid:17)n tác gi" riêng bi#t, theo tiêu chu,n qu$c t(cid:18) v+n th(cid:19)(cid:22)ng làm là (cid:23)(cid:17) xu’t c/n (cid:23)(cid:19)-c xem xét kh,n c’p và nghiêm túc.

M)t khác, Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n t3ng c(cid:19)(cid:22)ng qu"n lý vi#c cung c’p thông tin v(cid:17) s& h u công nghi#p, v(cid:31)a b"o (cid:23)"m bí m(cid:29)t qu$c gia, v(cid:31)a tránh các thông tin th’t thi#t, gây t(cid:26)n th’t cho ng(cid:19)(cid:22)i s5 d4ng.

Nhu c/u cung c’p thông tin cho các nhà khoa h1c, cá nhân, các công ty…. r’t l(cid:20)n. Do (cid:23)ó, ho%t (cid:23)(cid:24)ng s& h u công nghi#p c/n (cid:23)(cid:19)-c các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c có th,m quy(cid:17)n và (cid:23))c bi#t là C4c S& h u công nghi#p chú tr1ng:

+ T(cid:26) ch(cid:27)c các cu(cid:24)c tuyên truy(cid:17)n, h(cid:24)i tho" d(cid:19)(cid:20)i hình th(cid:27)c (cid:23)ào t%o n(cid:24)i b(cid:24)

cho các Vi#n nghiên c(cid:27)u và công ty, doanh nghi#p.

+ T(cid:26) ch(cid:27)c các khoá h1c ng!n ngày cho các tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)%i h1c v(cid:17) nh ng v’n

(cid:23)(cid:17) c* b"n và th(cid:28)c t(cid:18) b"o h(cid:24) quy(cid:17)n s& h u công nghi#p.

+ C4c S& h u công nghi#p c/n ti(cid:18)n hành m(cid:24)t cách có h# th$ng các cu(cid:24)c

tuyên truy(cid:17)n trên các ph(cid:19)*ng ti#n thông tin (cid:23)%i chúng.

+ C/n ph"i thành l(cid:29)p m(cid:24)t trung tâm v(cid:17) quy(cid:17)n s& h u công nghi#p cho các nhà công nghi#p mang tính ch’t t(cid:19) v’n, tr(cid:28)c thu(cid:24)c C4c S& h u công nghi#p (cid:23)(cid:25)

http://www.taichinhungdung.vn

72

h; tr- các v’n (cid:23)(cid:17) v(cid:17) k= thu(cid:29)t và pháp lý, chi(cid:18)n l(cid:19)-c v(cid:17) quy(cid:17)n s& h u công nghi#p, (cid:23)àm phán Li-x3ng và h-p (cid:23)7ng, quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) v$n và xây d(cid:28)ng k(cid:18) ho%ch làm vi#c cho các doanh nghi#p mu$n t%o l(cid:29)p công vi#c ki(cid:25)u dáng trên c* s& công ngh# c(cid:30)a chính h1.

- T3ng c(cid:19)(cid:22)ng tính nghiêm minh c(cid:30)a vi#c tuân th(cid:30) pháp lu(cid:29)t (cid:23)ã có.

- Th(cid:28)c thi có hi#u qu" các ch(cid:19)*ng trình kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i, trong (cid:23)ó có vi#c thi(cid:18)t l(cid:29)p các quan h# kinh t(cid:18) v(cid:20)i Hoa K<, khôi ph4c và phát tri(cid:25)n các quan h# kinh t(cid:18) (cid:23)$i ngo%i truy(cid:17)n th$ng v(cid:20)i m(cid:24)t s$ qu$c gia (cid:23)ã có t(cid:31) lâu.

Ngày 14/7/2000, Vi#t Nam và Hoa K< (cid:23)ã ký Hi#p (cid:23)(cid:21)nh Th(cid:19)*ng m%i Viêt- M=. Theo Hi#p (cid:23)(cid:21)nh, hàng hoá Vi#t Nam vào th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng M= s6 (cid:23)(cid:19)-c h(cid:19)&ng quy ch(cid:18) t$i hu# qu$c (Most Favoured Nation, MFN hay Normal Trade Relations, NTR) và (cid:23)(cid:19)-c h(cid:19)&ng các quy(cid:17)n l-i nh(cid:19) hàng hoá c(cid:30)a M= & trong n(cid:19)(cid:20)c (National Treatment). Hàng hoá và (cid:23)/u t(cid:19) c(cid:30)a Hoa K< vào Vi#t Nam c0ng s6 (cid:23)(cid:19)-c h(cid:19)&ng quy ch(cid:18) MFN. Hi#p (cid:23)(cid:21)nh dành riêng ch(cid:19)*ng III quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) quy(cid:17)n s& h u trí tu#, có n(cid:24)i dung ch(cid:30) y(cid:18)u nh(cid:19): Các bên dành cho nhau quy ch(cid:18) T$i hu# qu$c và (cid:3)ãi ng(cid:24) qu$c gia.

Hi#p (cid:23)(cid:21)nh quy (cid:23)(cid:21)nh chi ti(cid:18)t tiêu chu,n b"o h(cid:24) t$i thi(cid:25)u và các quy(cid:17)n t$i thi(cid:25)u (cid:23)$i v(cid:20)i b"n quy(cid:17)n tác gi" ((cid:23))c bi#t là ph/n m(cid:17)m máy tính), nhãn hi#u hàng hoá, sáng ch(cid:18), thi(cid:18)t k(cid:18) vi m%ch, bí m(cid:29)t th(cid:19)*ng m%i, và ph(cid:19)*ng pháp th(cid:28)c thi quy(cid:17)n s& h u trí tu#.

Hi#p (cid:23)(cid:21)nh c0ng quy (cid:23)(cid:21)nh c4 th(cid:25) các bi#n pháp th(cid:28)c thi quy(cid:17)n s& h u trí tu# t%i biên gi(cid:20)i, bao g7m vi#c b!t gi hành vi xâm ph%m t%i c5a kh,u (không quá 10 ngày, khi gia h%n ph"i có l#nh c(cid:30)a c* quan th,m quy(cid:17)n), kê khai (cid:23)3ng ký (cid:23)$i t(cid:19)-ng s& h u trí tu# t%i c5a kh,u h"i quan d2 b"o v#, theo dõi.

(cid:3)(cid:25) th(cid:28)c thi hi#p (cid:23)(cid:21)nh Th(cid:19)*ng m%i Vi#t - M= c0ng nh(cid:19) (cid:23)áp (cid:27)ng yêu c/u c(cid:30)a công cu(cid:24)c h(cid:24)i nh(cid:29)p, Vi#t Nam c/n (cid:23))t ra m(cid:24)t l(cid:24) trình (cid:23)(cid:25) tham gia các Công (cid:19)(cid:20)c v(cid:17) s& h u trí tu# nh(cid:19) Công (cid:19)(cid:20)c Berne, Công (cid:19)(cid:20)c Geneva v(cid:17) quy(cid:17)n k(cid:18) c(cid:29)n, Công (cid:19)(cid:20)c UPOV v(cid:17) gi$ng th(cid:28)c v(cid:29)t, Công (cid:19)(cid:20)c Brussels v(cid:17) tín hi#u phát sóng thu qua v# tinh.

Vi#c Vi#t Nam (cid:23)(cid:17) (cid:23)*n gia nh(cid:29)p t(cid:26) ch(cid:27)c Th(cid:19)*ng m%i qu$c t(cid:18) WTO c0ng có ngh(a là ph"i xây d(cid:28)ng khung pháp lu(cid:29)t v(cid:17) s& h u trí tu# theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a tho" (cid:19)(cid:20)c TRIPS.

D. QU(cid:1)N LÝ NHÀ N(cid:2)(cid:3)C ./I V(cid:3)I CÁC D6 ÁN .7U T(cid:2)

I. D6 ÁN .7U T(cid:2)

1. M(cid:18)t s khái ni(cid:31)m c(cid:26) b(cid:23)n v(cid:25) d(cid:15) án (cid:17)"u t(cid:8)

1.1. Khái ni(cid:31)m (cid:17)"u t(cid:8)

http://www.taichinhungdung.vn

73

(cid:3)/u t(cid:19) là vi#c s5 d4ng các ngu7n l(cid:28)c & hi#n t%i (cid:23)(cid:25) ti(cid:18)n hành m(cid:24)t s$ hay nhi(cid:17)u ho%t (cid:23)(cid:24)ng nào (cid:23)ó trong m(cid:24)t kho"ng th(cid:22)i gian t(cid:19)*ng (cid:23)$i dài, nh.m (cid:23)em l%i hi#u qu" tài chính và hi#u qu" Kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i.

Trong khái ni#m này, các ngu7n l(cid:28)c (cid:23)(cid:25) (cid:23)/u t(cid:19) có th(cid:25) là ti(cid:17)n m)t, là tài nguyên, là công ngh# hay s(cid:27)c lao (cid:23)(cid:24)ng … Bi(cid:25)u hi#n b.ng giá tr(cid:21) c(cid:30)a t’t c" các ngu7n l(cid:28)c mà ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23)/u t(cid:19) ph"i (cid:27)ng tr(cid:19)(cid:20)c (cid:23)ó (cid:23)(cid:25) t(cid:26) ch(cid:27)c quá trình (cid:23)/u t(cid:19), (cid:23)(cid:19)-c g1i là v$n (cid:23)/u t(cid:19).

Hi#u qu" do ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)/u t(cid:19) mang l%i (cid:23)(cid:19)-c bi(cid:25)u hi#n trên hai m)t: hi#u qu" tài chính và hi#u qu" kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i. Hi#u qu" tài chính là kho"n l-i nhu(cid:29)n mà ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)/u t(cid:19) mang l%i cho b"n thân nhà (cid:23)/u t(cid:19); còn hi#u qu" kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) hi#n thông qua nh ng l-i ích kinh t(cid:18) mà ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)/u t(cid:19) mang l%i cho xã h(cid:24)i và c(cid:24)ng (cid:23)7ng (nh(cid:19) t%o vi#c làm và thu nh(cid:29)p cho ng(cid:19)(cid:22)i lao (cid:23)(cid:24)ng; (cid:23)óng góp vào ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c…)

M(cid:24)t (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m khác n a c(cid:30)a ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)/u t(cid:19), (cid:23)ó là th(cid:22)i gian th(cid:28)c hi#n t(cid:19)*ng (cid:23)$i dài, th(cid:19)(cid:22)ng t(cid:31) 2 n3m tr& lên, có th(cid:25) (cid:23)(cid:18)n 50 n3m nh(cid:19)ng t$i (cid:23)a không quá 70 n3m. Nh ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) ng!n h%n trong vòng m(cid:24)t n3m tài chính không (cid:23)(cid:19)-c g1i là ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)/u t(cid:19) (ch>ng h%n ho%t (cid:23)(cid:24)ng mua nguyên v(cid:29)t li#u ph4c v4 cho quá trình s"n xu’t…).

1.2 Khái ni(cid:11)m v(cid:2) d(cid:13) án (DA)

D(cid:28) án là m(cid:24)t t(cid:29)p h-p các ho%t (cid:23)(cid:24)ng có liên quan v(cid:20)i nhau (cid:23)(cid:19)-c k(cid:18) ho%ch

hoá nh.m (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c m4c tiêu (cid:23)ã (cid:23))t ra trong m(cid:24)t kho"ng th(cid:22)i gian nh’t (cid:23)(cid:21)nh.

Không ph"i d(cid:28) án nào c0ng là m(cid:24)t d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19). M(cid:24)t d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) ph"i (cid:23)(cid:17) c(cid:29)p (cid:23)(cid:18)n vi#c b: v$n. (cid:3)ây chính là (cid:23))c tr(cid:19)ng (cid:23)i(cid:25)n hình làm nên s!c thái (cid:23)/u t(cid:19) c(cid:30)a m(cid:24)t d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19).

1.3 Khái ni(cid:11)m d(cid:13) án (cid:1)(cid:24)u t(cid:5)

D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) là m(cid:24)t t(cid:29)p h-p nh ng (cid:23)(cid:17) xu’t v(cid:17) vi#c b: v$n (cid:23)(cid:25) t%o m(cid:20)i, m& r(cid:24)ng ho)c c"i t%o nh ng (cid:23)$i t(cid:19)-ng nh’t (cid:23)(cid:21)nh nh.m (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c s(cid:28) t3ng tr(cid:19)&ng v(cid:17) s$ l(cid:19)-ng, c"i ti(cid:18)n ho)c nâng cao ch’t l(cid:19)-ng c(cid:30)a s"n ph,m hay d(cid:21)ch v4 nào (cid:23)ó trong m(cid:24)t kho"ng th(cid:22)i gian xác (cid:23)(cid:21)nh.

D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) không ph"i là m(cid:24)t d(cid:28) (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)/u t(cid:19) b&i có tính c4 th(cid:25) và m4c tiêu xác (cid:23)(cid:21)nh. D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) c0ng không gi$ng v(cid:20)i d(cid:28) báo, vì ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23)/u t(cid:19) ph"i l(cid:29)p d(cid:28) án d(cid:28)a trên nh ng d(cid:28) báo khoa h1c chính xác. (cid:3)7ng th(cid:22)i, d(cid:28) án c0ng không ph"i là m(cid:24)t c* h(cid:24)i (cid:23)/u t(cid:19) m)c dù c* h(cid:24)i (cid:23)/u t(cid:19) là (cid:23)i(cid:25)m kh&i (cid:23)/u c(cid:30)a quá trình l(cid:29)p d(cid:28) án; mà ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23)/u t(cid:19) ph"i th(cid:28)c hi#n nh ng công vi#c c/n thi(cid:18)t (cid:23)(cid:25) bi(cid:18)n c* h(cid:24)i (cid:23)/u t(cid:19) thành hi#n th(cid:28)c.

2. Phân lo(cid:13)i d(cid:15) án (cid:17)"u t(cid:8)

2.1 Phân theo l#nh v(cid:13)c ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng c(cid:6)a d(cid:13) án (cid:1)(cid:24)u t(cid:5)

http://www.taichinhungdung.vn

74

- D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) s"n xu’t kinh doanh là nh ng d(cid:28) án mà m4c tiêu cu$i cùng là t%o ra nh ng s"n ph,m ho)c d(cid:21)ch v4 (cid:23)(cid:25) tiêu th4, (cid:23)em l%i l-i nhu(cid:29)n cho nhà (cid:23)/u t(cid:19).

- D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) xây d(cid:28)ng công trình là nh ng d(cid:28) án (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n (cid:23)(cid:25) xây d(cid:28)ng các công trình k(cid:18)t c’u h% t/ng (nh(cid:19) làm (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng, xây c/u, c"ng bi(cid:25)n…) không liên quan (cid:23)(cid:18)n giai (cid:23)o%n s"n xu’t. Vi#c th(cid:28)c hi#n các d(cid:28) án này nh.m m4c (cid:23)ích bao trùm là (cid:23)em l%i l-i ích kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i cho c(cid:24)ng (cid:23)7ng và cho toàn xã h(cid:24)i.

2.2 Phân theo tính ch(cid:14)t c(cid:6)a ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng (cid:1)(cid:24)u t(cid:5)

- D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) m(cid:20)i là nh ng d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) (cid:23)(cid:25) xây d(cid:28)ng m(cid:20)i các công trình, nhà máy, thành l(cid:29)p m(cid:20)i các công ty, m& các c5a hàng m(cid:20)i, d(cid:21)ch v4 m(cid:20)i. (cid:3))c (cid:23)i(cid:25)m c(cid:30)a (cid:23)/u t(cid:19) m(cid:20)i là không ph"i trên c* s& c(cid:30)a nh ng cái hi#n có phát tri(cid:25)n lên.

- D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) theo chi(cid:17)u r(cid:24)ng là nh ng d(cid:28) án nh.m m& r(cid:24)ng nh ng c* s& v(cid:29)t ch’t k= thu(cid:29)t hi#n có (cid:23)(cid:25) làm t3ng quy mô s"n xu’t mà không làm t3ng trình (cid:23)(cid:24) tiên ti(cid:18)n v(cid:17) khoa h1c, công ngh# c(cid:30)a c* s& (cid:23)ó. D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) theo chi(cid:17)u r(cid:24)ng th(cid:19)(cid:22)ng g!n li(cid:17)n v(cid:20)i vi#c m& r(cid:24)ng quy mô xí nghi#p và do (cid:23)ó không có xây d(cid:28)ng c* b"n.

2.3 Phân theo ch(cid:29) th(cid:16) (cid:17)"u t(cid:8)

- D(cid:28) án (cid:23)/n t(cid:19) nhà n(cid:19)(cid:20)c là các d(cid:28) án mà ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) chính là Nhà n(cid:19)(cid:20)c; ngu7n v$n (cid:23)/u t(cid:19) có th(cid:25) l’y t(cid:31) ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c; v$n tín d4ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c; v$n (cid:23)/u t(cid:19) phát tri(cid:25)n c(cid:30)a các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c ho)c v$n vay, vi#c tr- c(cid:30)a n(cid:19)(cid:20)c ngoài (ODA).

- D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:19) nhân là nh ng d(cid:28) án mà ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) c(cid:30)a các d(cid:28) án (cid:23)ó là các doanh nhân trong n(cid:19)(cid:20)c ho)c n(cid:19)(cid:20)c ngoài. Lo%i d(cid:28) án này bao g7m d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) trong n(cid:19)(cid:20)c và d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:19)(cid:20)c ngoài (d(cid:28) án FDI).

- D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) h;n h-p là nh ng d(cid:28) án s5 d4ng nhi(cid:17)u ngu7n v$n khác nhau; k(cid:18)t h-p c" v$n nhà n(cid:19)(cid:20)c và v$n c(cid:30)a t(cid:19) nhân.

2.4 Phân theo quy mô và tính ch(cid:14)t c(cid:6)a d(cid:13) án (cid:1)(cid:24)u t(cid:5)

Theo tiêu chí này, các d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:19)-c chia thành 4 nhóm sau:

- D(cid:28) án quan tr1ng qu$c gia là nh ng d(cid:28) án có quy mô v$n (cid:23)àu t(cid:19) t(cid:31) 10.000 t8 (cid:23)7ng tr& lên ho)c nh ng d(cid:28) án ph"i di dân tái (cid:23)(cid:21)nh c(cid:19) t(cid:31) 20.000 ng(cid:19)(cid:22)i tr& lên… (ch>ng h%n, d(cid:28) án xây d(cid:28)ng nhà máy l1c d/u s$ 1 Dung Qu’t; d(cid:28) án (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng H7 Chí Minh; d(cid:28) án xây d(cid:28)ng Nhà máy th(cid:30)y (cid:23)i#n S*n La).

- D(cid:28) án nhóm A.

- D(cid:28) án nhóm B.

- D(cid:28) án nhóm C.

http://www.taichinhungdung.vn

75

Vi#c phân lo%i d(cid:28) án theo các nhóm A, B và C là tu< thu(cid:24)c vào quy mô

v$n (cid:23)/u t(cid:19) do Nhà n(cid:19)(cid:20)c quy (cid:23)(cid:21)nh cho t(cid:31)ng th(cid:22)i k<.

L(nh v(cid:28)c (cid:23)/u t(cid:19)

Nhóm A

Nhóm B

Nhóm C

Không k(cid:25) m(cid:27)c v$n

1. D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) thu(cid:24)c l(nh v(cid:28)c an ninh, qu$c phòng có tính ch’t b"o m(cid:29)t qu$c gia; có ý ngh(a chính tr(cid:21)-xã h(cid:24)i quan tr1ng

Không k(cid:25) m(cid:27)c v$n

2. D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) s"n xu’t ch’t (cid:23)(cid:24)c h%i, ch’t n(cid:26); d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) xây d(cid:28)ng h% t/ng khu công nghi#p.

V$n (cid:23)/u t(cid:19) trên 600 t8 (cid:23)7ng

V$n (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:31) 30 (cid:23)(cid:18)n 600 t8 (cid:23)7ng

V$n (cid:23)/u t(cid:19) d(cid:19)(cid:20)i 30 t8 (cid:23)7ng

3. D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) v(cid:28)c l(nh trong công nghi#p (cid:23)i#n, khai thác d/u khí, ch’t, phân hoá bón, ch(cid:18) t%o máy, xi m3ng, luy#n kim, khai thác ch(cid:18) bi(cid:18)n khoáng s"n, xây d(cid:28)ng khu nhà &.

V$n (cid:23)/u t(cid:19) trên 400 t8 (cid:23)7ng

V$n (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:31) 20 (cid:23)(cid:18)n 400 t8 (cid:23)7ng

V$n (cid:23)/u t(cid:19) d(cid:19)(cid:20)i 20 t8 (cid:23)7ng

4. D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) trong l(nh v(cid:28)c thu8 l-i, giao thông (c/u c"ng, sân bay, (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng s!t, (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng b(cid:24)…), c’p thoát n(cid:19)(cid:20)c, h% t/ng k= thu(cid:29)t, s"n xu’t thi(cid:18)t b(cid:21) thông tin (cid:23)i#n t5, tin h1c, hoá d(cid:19)-c, thi(cid:18)t b(cid:21) y t(cid:18), c* khí, s"n xu’t v(cid:29)t li#u, b(cid:19)u

http://www.taichinhungdung.vn

76

chính vi2n thông.

V$n (cid:23)/u t(cid:19) trên 300 t8 (cid:23)7ng

V$n (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:31) 15 (cid:23)(cid:18)n 300 t8 (cid:23)7ng

V$n (cid:23)/u t(cid:19) d(cid:19)(cid:20)i 15 t8 (cid:23)7ng

5. D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) xây d(cid:28)ng h% t/ng (cid:23)ô th(cid:21) m(cid:20)i, d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) trong l(nh v(cid:28)c công nghi#p nh?, sành s(cid:27), thu8 tinh, in, v(cid:19)(cid:22)n qu$c gia, khu b"o t7n thiên nhiên, s"n xu’t nông lâm nghi#p, nuôi tr7ng th(cid:30)y s"n, ch(cid:18) bi(cid:18)n nông lâm th(cid:30)y s"n.

V$n (cid:23)/u t(cid:19) trên 200 t8 (cid:23)7ng

V$n (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:31) 7 (cid:23)(cid:18)n 200 t8 (cid:23)7ng

V$n (cid:23)/u t(cid:19) d(cid:19)(cid:20)i 7 t8 (cid:23)7ng

6. D(cid:28) án y t(cid:18), v3n hoá, giáo d4c, phát thanh truy(cid:17)n hình, d(cid:28)ng xây dân d4ng, kho tàng, du l(cid:21)ch, th(cid:25) d4c th(cid:25) thao, nghiên c(cid:27)u khoa h1c

(Theo Ngh(cid:21) (cid:23)(cid:21)nh 16/N(cid:3)-CP ban hành tháng 2 n3m 2005)

(cid:3)$i v(cid:20)i các d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:19) nhân, theo quy (cid:23)(cid:21)nh m(cid:20)i nh’t c(cid:30)a Lu(cid:29)t (cid:3)/u t(cid:19), 2005, (cid:23)(cid:19)-c phân chia thành 3 m(cid:27)c c0ng theo tiêu chí v(cid:17) quy mô v$n (cid:23)/u t(cid:19) và tính ch’t c(cid:30)a d(cid:28) án:

- D(cid:28) án có v$n (cid:23)/u t(cid:19) d(cid:19)(cid:20)i 15 t8 (cid:23)7ng.

- D(cid:28) án có v$n (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:31) 15 t8 (cid:23)(cid:18)n d(cid:19)(cid:20)i 300 t8 (cid:23)7ng.

- D(cid:28) án có v$n (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:31) 300 t8 (cid:23)7ng tr& lên, ho)c d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) vào l(nh

v(cid:28)c (cid:23)/u t(cid:19) có (cid:23)i(cid:17)u ki#n.

2.5 Phân theo m(cid:25)c (cid:1)(cid:12) chi ti(cid:7)t c(cid:6)a n(cid:12)i dung d(cid:13) án

- Báo cáo (cid:23)/u t(cid:19) (tr(cid:19)(cid:20)c (cid:23)ây g1i là Báo cáo nghiên c(cid:27)u ti(cid:17)n kh" thi): là lo%i d(cid:28) án (cid:23)(cid:17) c(cid:29)p m(cid:24)t cách s* b(cid:24) và mang tính ch’t th3m dò các v’n (cid:23)(cid:17) c(cid:30)a (cid:23)/u t(cid:19) nh(cid:19): quy mô (cid:23)/u t(cid:19), hình th(cid:27)c (cid:23)/u t(cid:19), (cid:23)(cid:21)a (cid:23)i(cid:25)m xây d(cid:28)ng, công ngh#, k= thu(cid:29)t, ph(cid:19)*ng án huy (cid:23)(cid:24)ng v$n… Nh ng v’n (cid:23)(cid:17) này (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)(cid:19)a ra ch(cid:19)a ph"i (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c nghiên c(cid:27)u c4 th(cid:25), chi ti(cid:18)t, ch!c ch!n, mà (cid:23)(cid:25) nh.m m4c (cid:23)ích tham kh"o ý ki(cid:18)n c(cid:30)a các chuyên gia, các nhà qu"n lý v(cid:17) tính kh" thi c(cid:30)a d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19).

http://www.taichinhungdung.vn

77

- D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) (tr(cid:19)(cid:20)c (cid:23)ây g1i là Báo cáo nghiên c(cid:27)u kh" thi hay Lu(cid:29)n ch(cid:27)ng kinh t(cid:18)- k= thu(cid:29)t): lo%i d(cid:28) án này th(cid:28)c ch’t là m(cid:24)t b"n báo cáo (cid:23)/y (cid:23)(cid:30), chi ti(cid:18)t, c4 th(cid:25) nh ng n(cid:24)i dung c/n có cho ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)/u t(cid:19). Khác v(cid:20)i báo cáo (cid:23)/u t(cid:19), các n(cid:24)i dung (cid:23)(cid:19)a ra trong d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) không ch9 d(cid:31)ng l%i & m(cid:27)c (cid:23)(cid:24) s* b(cid:24), d(cid:28) ki(cid:18)n, mà ph"i có c3n c(cid:27) rõ ràng, thuy(cid:18)t ph4c; ph"i mang tính h-p lý và hi#n th(cid:28)c; ph"i th(cid:25) hi#n (cid:23)(cid:19)-c tính kh" thi c(cid:30)a d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19). Nói cách khác, lo%i d(cid:28) án này (cid:23)(cid:19)-c l(cid:29)p ra không ph"i nh.m m4c (cid:23)ích th3m dò, tham kh"o mà là (cid:23)(cid:25) ch(cid:27)ng minh, kh>ng (cid:23)(cid:21)nh m(cid:24)t cách ch!c ch!n kh" n3ng có th(cid:25) th(cid:28)c hi#n (cid:23)(cid:19)-c c(cid:30)a d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19).

3. Vai trò, tác d(cid:27)ng c(cid:29)a d(cid:15) án (cid:17)"u t(cid:8)

Cho dù ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) là nhà n(cid:19)(cid:20)c hay công dân, khi th(cid:28)c hi#n b’t k< m(cid:24)t ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)/u t(cid:19) nào c0ng c/n ph"i có d(cid:28) án. S& d( nh(cid:19) v(cid:29)y là vì d(cid:28) án có vai trò, tác d4ng nh(cid:19) sau:

3.1 D(cid:13) án giúp ch(cid:6) (cid:1)(cid:24)u t(cid:5) ki(cid:28)m tra tính c(cid:24)n thi(cid:7)t, tính kh" thi c(cid:30)a ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)/u t(cid:19). T(cid:31) (cid:23)ó ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) h%n ch(cid:18) b(cid:21) th’t b%i, tránh b(cid:21) t(cid:26)n th’t ho)c k(cid:18)t qu" không nh(cid:19) mong mu$n. D(cid:28) án là c* s& (cid:23)(cid:25) nhà (cid:23)/u t(cid:19), th(cid:28)c hi#n (cid:23)/u t(cid:19), ki(cid:25)m tra và (cid:23)ánh giá k(cid:18)t qu" (cid:23)/u t(cid:19).

3.2 D(cid:13) án giúp ch(cid:6) (cid:1)(cid:24)u t(cid:5) t! ch(cid:25)c quá trình (cid:1)(cid:24)u t(cid:5), ph$i h-p ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a nhi(cid:17)u ng(cid:19)(cid:22)i, nhi(cid:17)u b(cid:24) ph(cid:29)n tham gia vào quá trình này. D(cid:28) án có vai trò nh(cid:19) k(cid:21)ch b"n cho m(cid:24)t b(cid:24) phim. Nhà (cid:23)/u t(cid:19) c3n c(cid:27) vào (cid:23)ó (cid:23)(cid:25) phân vai, các di2n viên c3n c(cid:27) vào (cid:23)ó (cid:23)(cid:25) di2n xu’t.

3.3 (cid:3)(cid:21)i v(cid:19)i nhà n(cid:5)(cid:19)c, d(cid:28) án là c* s& (cid:23)(cid:25) các c* quan QLNN qu"n lý ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)/u t(cid:19) c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c, cá nhân trong n(cid:17)n kinh t(cid:18). Thông qua d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19), Nhà n(cid:19)(cid:20)c n!m (cid:23)(cid:19)-c quy mô, ch’t l(cid:19)-ng c(cid:30)a ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)/u t(cid:19) (cid:23)(cid:25) t(cid:31) (cid:23)ó ra quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh c’p phép (cid:23)/u t(cid:19).

4. Các b(cid:18) ph(cid:14)n ch(cid:29) y(cid:6)u c(cid:29)a m(cid:18)t (cid:17)"u t(cid:8)

D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) (cid:23)(cid:19)-c l(cid:29)p ra cho nhi(cid:17)u l(nh v(cid:28)c khác nhau nên không có m(cid:24)t m+u chung cho m1i l(nh v(cid:28)c. Tuy nhiên, & d%ng chung nh’t, d(cid:28) án th(cid:19)(cid:22)ng g7m các b(cid:24) ph(cid:29)n sau (cid:23)ây:

4.1 Thuy(cid:7)t minh v(cid:2) lý do (cid:1)(cid:24)u t(cid:5), s(cid:13) c(cid:24)n thi(cid:7)t ph(cid:16)i có d(cid:13) án (cid:1)(cid:24)u t(cid:5)

4.2 Hình th(cid:25)c (cid:1)(cid:24)u t(cid:5), (cid:1)(cid:8)a (cid:1)i(cid:28)m th(cid:13)c hi(cid:11)n d(cid:13) án

4.3 Ph(cid:24)n d(cid:13) án, t(cid:25)c là sau khi hoàn thành giai (cid:1)o(cid:10)n xây d(cid:13)ng c(cid:18) b(cid:16)n c(cid:6)a d(cid:13) án (cid:1)(cid:24)u t(cid:5), công trình ph(cid:16)i (cid:1)(cid:5)(cid:31)c t(cid:10)o ra (v(cid:17)t ch(cid:14)t hoá các ngu(cid:27)n v(cid:21)n (cid:1)(cid:24)u t(cid:5)).

4.4 B(cid:16)ng t!ng h(cid:31)p các ch(cid:30) tiêu (cid:1)ánh giá hi(cid:11)u qu(cid:16) (cid:1)(cid:24)u t(cid:5) (th(cid:9)i gian,

l(cid:5)(cid:31)ng v(cid:21)n, (cid:1)i(cid:28)m hoà v(cid:21)n…)

http://www.taichinhungdung.vn

78

4.5 Các ph(cid:5)(cid:18)ng án th(cid:13)c hi(cid:11)n d(cid:13) án: gi"i pháp v(cid:17) v$n, lao (cid:23)(cid:24)ng, chuyên gia, cán b(cid:24) qu"n lý d(cid:28) án, v(cid:17) thi(cid:18)t b(cid:21) k= thu(cid:29)t và công ngh#… Các ph(cid:19)*ng án v(cid:17) ngu7n v$n (xác (cid:23)(cid:21)nh rõ ngu7n v$n, kh" n3ng tài chính, nhu c/u v$n theo ti(cid:18)n (cid:23)(cid:24)…); ph(cid:19)*ng án ki(cid:18)n trúc (gi"i pháp xây d(cid:28)ng, thi(cid:18)t k(cid:18) s* b(cid:24) công trình); ph(cid:19)*ng án k= thu(cid:29)t công ngh#; ph(cid:19)*ng án v(cid:17) môi tr(cid:19)(cid:22)ng và xã h(cid:24)i; ph(cid:19)*ng án qu"n lý, khai thác d(cid:28) án và s5 d4ng lao (cid:23)(cid:24)ng; ph(cid:19)*ng án gi"i phóng m)t b.ng, k(cid:18) ho%ch tái (cid:23)(cid:21)nh c(cid:19) (n(cid:18)u có).

4.6 Ti(cid:7)n (cid:1)(cid:12) tri(cid:28)n khai d(cid:13) án: các m$c th(cid:22)i gian chính th(cid:28)c hi#n (cid:23)/u t(cid:19), k(cid:18) ho%ch (cid:23)’u th/u, th(cid:22)i gian kh&i công, th(cid:22)i gian hoàn thành (cid:23)(cid:19)a công trình vào khai thác, s5 d4ng.

5. Các b(cid:8)(cid:24)c c(cid:29)a quy trình so(cid:13)n th(cid:23)o d(cid:15) án (cid:17)"u t(cid:8)

5.1 Nghiên c(cid:25)u c(cid:18) h(cid:12)i (cid:1)(cid:24)u t(cid:5), hình thành sáng ki(cid:7)n (cid:1)(cid:24)u t(cid:5)

Th(cid:28)c ch’t (cid:23)ây là giai (cid:23)o%n nhà (cid:23)/u t(cid:19) ti(cid:18)n hành nghiên c(cid:27)u th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, nghiên c(cid:27)u môi tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)/u t(cid:19)…. (cid:23)(cid:25) tìm ki(cid:18)m l(nh v(cid:28)c (cid:23)/u t(cid:19) thích h-p. Trong giai (cid:23)o%n này, nhà (cid:23)/u t(cid:19) có r’t nhi(cid:17)u c* h(cid:24)i (cid:23)/u t(cid:19), có th(cid:25) có nhi(cid:17)u h(cid:19)(cid:20)ng b: v$n, nh(cid:19)ng nhà (cid:23)/u t(cid:19) c/n ch1n h(cid:19)(cid:20)ng nào phù h-p nh’t, thu(cid:29)n l-i nh’t cho mình (cid:23)(cid:19)-c g1i là sáng ki(cid:18)n (cid:23)/u t(cid:19). Khi (cid:23)ã l(cid:28)a ch1n (cid:23)(cid:19)-c sáng ki(cid:18)n (cid:23)/u t(cid:19), nhà (cid:23)/u t(cid:19) s6 chuy(cid:25)n sang giai (cid:23)o%n nghiên c(cid:27)u ki(cid:17)n kh" thi.

5.2 Nghiên c(cid:25)u ti(cid:2)n kh(cid:16) thi

(cid:3)ây là b(cid:19)(cid:20)c nhà (cid:23)/u t(cid:19) nghiên c(cid:27)u s* b(cid:24) các n(cid:24)i dung c(cid:30)a ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)/u t(cid:19): s(cid:28) c/n thi(cid:18)t (cid:23)/u t(cid:19), quy mô, hình th(cid:27)c (cid:23)/u t(cid:19), công ngh#, k= thu(cid:29)t. Tuy nhiên, b(cid:19)(cid:20)c nghiên c(cid:27)u này m(cid:20)i ch9 d(cid:31)ng l%i m(cid:27)c s* b(cid:24), khái quát, d(cid:28) ki(cid:18)n, ch(cid:19)a tính toán m(cid:24)t cách c4 th(cid:25) và chi ti(cid:18)t. Ch>ng h%n, d(cid:28) ki(cid:18)n quy mô, hình th(cid:27)c (cid:23)/u t(cid:19), d(cid:28) ki(cid:18)n khu v(cid:28)c, (cid:23)(cid:21)a (cid:23)i(cid:25)m xây d(cid:28)ng, phân tích s* b(cid:24) công ngh#, k= thu(cid:29)t, tính toán s* b(cid:24) hi#u qu" c(cid:30)a (cid:23)/u t(cid:19). Nh ng nghiên c(cid:27)u (cid:23)ó ch(cid:19)a th(cid:25) làm c* s& (cid:23)(cid:25) quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh th(cid:28)c thi. K(cid:18)t qu" c(cid:30)a b(cid:19)(cid:20)c này là báo cáo nghiên c(cid:27)u ti(cid:17)n kh" thi (nay g1i là báo cáo (cid:23)/u t(cid:19)).

Tuy nhiên không ph"i m1i d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) (cid:23)(cid:17)u ph"i tr"i qua b(cid:19)(cid:20)c NCTKT. Ch9 d(cid:28) án có quy mô (cid:23)/u t(cid:19) l(cid:20)n, th(cid:22)i gian (cid:23)/u t(cid:19) dài, (cid:23)(cid:24) ph(cid:27)c t%p cao, ch(cid:27)a (cid:23)(cid:28)ng nhi(cid:17)u y(cid:17)u t$ b’t (cid:23)(cid:21)nh. B&i nh ng d(cid:28) án này n(cid:18)u không nghiên c(cid:27)u ti(cid:17)n kh" thi mà (cid:23)i ngay vào nghiên c(cid:27)u chi ti(cid:18)t, c4 th(cid:25) s6 d2 g)p th’t b%i và t(cid:26)n phí r’t l(cid:20)n.

5.3 Nghiên c(cid:25)u kh(cid:16) thi

S* v(cid:20)i b(cid:19)(cid:20)c NCTKT, các n(cid:24)i dung (cid:23)(cid:19)-c nghiên c(cid:27)u & b(cid:19)(cid:20)c này (cid:23)/y (cid:23)(cid:30), chính xác, toàn di#n h*n r’t nhi(cid:17)u. M1i v’n (cid:23)(cid:17) (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)(cid:19)a ra & b(cid:19)(cid:20)c này (cid:23)(cid:17)u ph"i có c3n c(cid:27), các gi"i pháp (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)(cid:17) c(cid:29)p ph"i mang tính h-p lý, th(cid:28)c t(cid:18), ph"i kh>ng (cid:23)(cid:21)nh ch!c ch!n tính kh" thi c(cid:30)a d(cid:28) án. K(cid:18)t qu" b(cid:19)(cid:20)c nghiên c(cid:27)u này g1i là báo

http://www.taichinhungdung.vn

79

cáo nghiên c(cid:27)u kh" thi (nay g1i là d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19)). D(cid:28)a trên các k(cid:18)t qu" tính toán này, ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) m(cid:20)i có th(cid:25) th(cid:28)c hi#n d(cid:28) án thành công.

6. Chu k8 th(cid:15)c hi(cid:31)n d(cid:15) án (cid:17)"u t(cid:8)

Trong giai (cid:23)o%n này ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) c/n gi"i quy(cid:18)t các công vi#c sau: - Nghiên c(cid:27)u s(cid:28) c/n thi(cid:18)t ph"i (cid:23)/u t(cid:19), quy mô (cid:23)/u t(cid:19). - Ti(cid:18)p xúc, th3m dò th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng trong n(cid:19)(cid:20)c, ngoài n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) tìm ngu7n

cung (cid:27)ng v(cid:29)t t(cid:19), thi(cid:18)t b(cid:21); tìm ki(cid:18)m th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng tiêu th4 s"n ph,m.

- Xem xét kh" n3ng huy (cid:23)(cid:24)ng các ngu7n v$n và l(cid:28)a ch1n hình th(cid:27)c (cid:23)/u

t(cid:19).

- L(cid:28)a ch1n (cid:23)(cid:21)a (cid:23)i(cid:25)m (cid:23)/u t(cid:19). - L(cid:29)p d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19). - Th,m (cid:23)(cid:21)nh d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19). Giai (cid:23)o%n này k(cid:18)t thúc khi ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) nh(cid:29)n (cid:23)(cid:19)-c v3n b"n quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)/u t(cid:19) n(cid:18)u là d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) s5 d4ng v$n nhà n(cid:19)(cid:20)c, ho)c v3n b"n Gi’y ch(cid:27)ng nh(cid:29)n (cid:23)/u t(cid:19) (tr(cid:19)(cid:20)c (cid:23)ây g1i là Gi’y phép (cid:23)/u t(cid:19)) n(cid:18)u là d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) c(cid:30)a các thành ph/n kinh t(cid:18) khác.

6.2 Giai (cid:1)o(cid:10)n th(cid:13)c hi(cid:11)n (cid:1)(cid:24)u t(cid:5)

Giai (cid:23)o%n này bao g7m các công vi#c sau (cid:23)ây: - Xin c’p (cid:23)’t ho)c thuê (cid:23)’t theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. - Chu,n b(cid:21) m)t b.ng xây d(cid:28)ng, gi"i phóng m)t b.ng (n(cid:18)u có). - Ch1n (cid:23)*n v(cid:21) t(cid:19) v’n kh"o sát thi(cid:18)t k(cid:18). - Th,m (cid:23)(cid:21)nh thi(cid:18)t k(cid:18). - (cid:3)’u th/u l(cid:28)a ch1n nhà cung (cid:27)ng thi(cid:18)t b(cid:21) ho)c l(cid:28)a ch1n (cid:23)*n v(cid:21) thi công

xây l!p

- Xin gi’y phép xây d(cid:28)ng, gi’y phép khai thác tài nguyên (n(cid:18)u có). - Ký các h-p (cid:23)7ng th(cid:28)c hi#n d(cid:28) án v(cid:20)i nhà th/u. - Thi công xây l!p công trình. - Nghi#m thu công trình. 6.3. Giai (cid:1)o(cid:10)n v(cid:17)n hành, khai thác d(cid:13) án

Giai (cid:23)o%n này bao g7m các công vi#c sau: - Bàn giao công trình xây d(cid:28)ng. - B"o hành công trình.

http://www.taichinhungdung.vn

80

- V(cid:29)n hành d(cid:28) án, (cid:23)(cid:19)a công trình vào s"n xu’t kinh doanh. II. QU(cid:1)N LÝ NHÀ N(cid:2)(cid:3)C ./I V(cid:3)I CÁC D6 ÁN .7U T(cid:2) 1. S(cid:15) c"n thi(cid:6)t c(cid:29)a qu(cid:23)n lý nhà n(cid:8)(cid:24)c (cid:17) i v(cid:24)i (cid:17)"u t(cid:8) và d(cid:15) án (cid:17)"u t(cid:8)

S(cid:13) c(cid:24)n thi(cid:7)t c(cid:6)a QLNN (cid:1)(cid:21)i v(cid:19)i các d(cid:13) án (cid:1)(cid:24)u t(cid:5) t(cid:5) nhân

Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i qu"n lý các d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:19) nhân, vì các d(cid:28) án (cid:23)ó n(cid:18)u (cid:23)(cid:19)-c

th(cid:28)c hi#n s6 có "nh h(cid:19)&ng (cid:23)(cid:18)n l-i ích c(cid:24)ng (cid:23)7ng, l-i ích nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- (cid:3)/u t(cid:19) c(cid:30)a d(cid:28) án. (cid:3)/u ra c(cid:30)a ác d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) là s"n ph,m, d(cid:21)ch v4 và ch’t th"i các lo%i. V(cid:20)i (cid:23)/u ra là ch’t th"i nh(cid:19) rác th"i, n(cid:19)(cid:20)c th"i, ti(cid:18)ng 7n…n(cid:18)u không có bi#n pháp x5 lý s6 có h%i cho c(cid:24)ng (cid:23)7ng, tác (cid:23)(cid:24)ng x’u (cid:23)(cid:18)n môi tr(cid:19)(cid:22)ng. Ngay c" nh ng s"n ph,m, ho)c d(cid:21)ch v4 (cid:23)(cid:19)-c t%o ra t(cid:31) d(cid:28) án, không ph"i (cid:23)(cid:17)u có l-i cho c(cid:24)ng (cid:23)7ng, mà có th(cid:25) có nh ng s"n ph,m ho)c d(cid:21)ch v4 gây "nh h(cid:19)&ng x’u (cid:23)(cid:18)n s(cid:27)c kho@ con ng(cid:19)(cid:22)i, vi ph%m (cid:23)%o (cid:23)(cid:27)c… Do (cid:23)ó, & c" m)t nàu c(cid:30)a (cid:23)/u ra, Nhà n(cid:19)(cid:20)c c0ng ph"i qu"n lý.

- (cid:3)/u vào c(cid:30)a d(cid:28) án. (cid:3)ó là các y(cid:18)u t$ (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng trong quá trình xây d(cid:28)ng và v(cid:29)n hành d(cid:28) án, nh(cid:19) tài nguyên, lao (cid:23)(cid:24)ng, máy móc, thi(cid:18)t b(cid:21) và công ngh#… Vi#c s5 d4ng các (cid:23)/u vào (cid:23)ó c(cid:30)a ch(cid:30) d(cid:28) án (cid:23)ôi khi gây "nh h(cid:19)&ng (cid:23)(cid:18)n c(cid:24)ng (cid:23)7ng v(cid:17) nhi(cid:17)u m)t nh(cid:19) lãn phí tài nguyên, bóc l(cid:24)t ng(cid:19)(cid:22)i lao (cid:23)(cid:24)ng, s5 d4ng công ngh# (cid:23)ã h(cid:18)t kh’u hao… nên Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i qu"n lý (cid:23)(cid:25) (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng cho các ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19), khi s5 d4ng các y(cid:18)u t$ (cid:23)/u vào ph"i tuân theo các tiêu chu,n, quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Các n(cid:24)i dung khác c(cid:30)a d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) nh(cid:19): Quy mô (cid:23)/u t(cid:19), (cid:23)(cid:21)a (cid:23)i(cid:25)m phân b$ công trình, k(cid:18)t c’u ki(cid:18)n trúc công trình ((cid:23)(cid:24) cao, hình kh$i, m/u s!c, ph"n quang, …), do (cid:23)(cid:17)u có ý ngh(a v(cid:17) m)t chính tr(cid:21), kinh t(cid:18), v3n hoá, xã h(cid:24)i, qu$c phòng, an ninh… r’t sâu s!c, nên nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n ph"i qu"n lý xem xét k= tr(cid:19)(cid:20)c khi cho phép (cid:23)/u t(cid:19).

1.2 S(cid:13) c(cid:24)n thi(cid:7)t khách quan c(cid:6)a QLNN (cid:1)(cid:21)i v(cid:19)i các d(cid:13) án qu(cid:21)c gia

S& d( nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i qu"n lý các d(cid:28) án nhà n(cid:19)(cid:20)c là vì (cid:23)ó là v$ng c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c b: ra ho)c v$n tín d4ng c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c, ho)c v$ng vi#n tr- do nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:27)ng ra ti(cid:18)p nh(cid:29)n và s5 d4ng. (cid:3)$i v(cid:20)i m1i d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) s5 d4ng v$n nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:17)u thành l(cid:29)p Ban qu"n lý d(cid:28) án (BQLDA) thay m)t ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) tr(cid:28)c ti(cid:18)p qu"n lý s5 d4ng v$n c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c.

Tuy v(cid:29)y, ho%t (cid:23)(cid:24)ng qu"n lý c(cid:30)a các Ban QLDA ch9 gi(cid:20)i h%n tr1ng ph%m vi qu"n tr(cid:21) d(cid:28) án, ch(cid:27) không ph"i là ho%t (cid:23)(cid:24)ng QLNN (cid:23)$i v(cid:20)i các d(cid:28) án nhà n(cid:19)(cid:20)c. Các Ban QLDA v+n ph"i ch(cid:21)u s(cid:28) QLNN c(cid:30)a t’t c" các c* quan qu"n lý khác vì hai lý do:

- Ban QLDA th(cid:28)c hi#n trách nhi#m v(cid:20)i t(cid:19) cách ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19). H1 là ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23)%i di#n cho nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) m)t v$n (cid:23)/u t(cid:19), có nhi#m v4 làm cho v$n (cid:23)ó s(cid:20)m bi(cid:18)n thành m4c tiêu (cid:23)/u t(cid:19). Nh(cid:19) v(cid:29)y, các "nh h(cid:19)&ng khác c(cid:30)a d(cid:28) án nh(cid:19) tác (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a

http://www.taichinhungdung.vn

81

môi tr(cid:19)(cid:22)ng, an ninh qu$c phòng, trình (cid:23)(cid:24) công gh#… h1 không có trách nhi#m và không (cid:23)(cid:30) kh" n3ng (cid:23)(cid:25) quan tâm (cid:23)(cid:18)n. N(cid:18)u không có s(cid:28) QLNN (cid:23)$i v(cid:20)i các Ban QLDA này, các DA nhà n(cid:19)(cid:20)c trong khi theo (cid:23)u(cid:26)i các m4c (cid:23)ích chuyên ngành có th(cid:25) làm t(cid:26)n h%i qu$c gia & các m)t mà h1 không l(cid:19)(cid:22)ng h(cid:18)t ho)c không quan tâm.

- M)t khác, b"n thân các Ban QLDA c0ng có th(cid:25) không th(cid:28)c hi#n tr1n v?n trách nhi#m (cid:23)%i di#n s& h u v$n, t(cid:31) (cid:23)ó s5 d4ng v$n sai m4c (cid:23)ích, kém hi#u qu", th(cid:29)m chí tham ô, chi(cid:18)m (cid:23)o%t v$n c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c

2. Ch(cid:22)c n-ng, nhi(cid:31)m v(cid:27) qu(cid:23)n lý nhà n(cid:8)(cid:24)c (cid:17) i v(cid:24)i các d(cid:15) án (cid:17)"u t(cid:8)

2.1 (cid:3)(cid:21)i v(cid:19)i các lo(cid:10)i d(cid:13) án nói chung, QLNN có ch(cid:25)c n(cid:23)ng:

- Ng3n ng(cid:31)a các "nh h(cid:19)&ng tiêu c(cid:28)c gây ra b&i (cid:23)/u ra c(cid:30)a các d(cid:28) án.

- Ng3n ng(cid:31)a các "nh h(cid:19)&ng tiêu c(cid:28)c do vi#c s5 d4ng (cid:23)/u vào c(cid:30)a các ch(cid:30)

d(cid:28) án không (cid:23)(cid:27)ng trên l-i ích toàn di#n, lâu dài c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c.

- Ng3n ng(cid:31)a các "nh h(cid:19)&ng tiêu c(cid:28)c khác mà có th(cid:25) gây ra nh(cid:19) các công trình xây d(cid:28)ng (cid:23)(cid:19)-c t%o ra b&i d(cid:28) án c"nh quan, thu/n phong, m= t4c, an ninh qu$c gia.

2.2. Riêng (cid:1)(cid:21)i v(cid:19)i các d(cid:13) án nhà n(cid:5)(cid:19)c, QLNN có thêm ch(cid:25)c n(cid:23)ng sau:

- H; tr- các ban QLDA th(cid:28)c hi#n (cid:23)úng vai trò, ch(cid:27)c n3ng, nhi#m v4 c(cid:30)a

ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23)%i di#n s& h u nhà n(cid:19)(cid:20)c trong các d(cid:28) án.

- Ki(cid:25)m tra, ki(cid:25)m soát ng3n ng(cid:31)a các hi#n t(cid:19)-ng tiêu c(cid:28)c trong vi#c s5

d4ng v$n nhà n(cid:19)(cid:20)c nh.m tránh th’t thoát, lãng phí ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c.

3. Bi(cid:31)n pháp qu(cid:23)n lý nhà n(cid:8)(cid:24)c (cid:17) i v(cid:24)i d(cid:15) án (cid:17)"u t(cid:8)

Nhà n(cid:19)(cid:20)c th(cid:28)c hi#n QLNN (cid:23)$i v(cid:20)i các d(cid:28) án b.ng cách sau (cid:23)ây:

3.1. Th(cid:13)c hi(cid:11)n ch(cid:7) (cid:1)(cid:12) c(cid:14)p Gi(cid:14)y ch(cid:25)ng nh(cid:17)n (cid:1)(cid:24)u t(cid:5) (cid:1)(cid:21)i v(cid:19)i các d(cid:13) án

Bi#n pháp này (cid:23)(cid:19)-c áp d4ng (cid:23)$i v(cid:20)i các d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) s5 d4ng v$n c(cid:30)a t(cid:19) nhân trong c" n(cid:19)(cid:20)c và ngoài n(cid:19)(cid:20)c. Các nhà (cid:23)/u t(cid:19) tr(cid:19)(cid:20)c khi tri(cid:25)n khai, th(cid:28)c hi#n các ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)/u t(cid:19) ph"i ti(cid:18)n hành các th(cid:30) t4c (cid:23)/u t(cid:19) theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) (cid:23)(cid:19)-c c’p gi’y ch(cid:27)ng nh(cid:29)n (cid:23)/u t(cid:19) . M4c (cid:23)ich c(cid:30)a bi#n pháp này là (cid:23)(cid:25) Nhà n(cid:19)(cid:20)c ki(cid:25)m soát các ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c và cá nhân trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) ngay t(cid:31) khi các ho%t (cid:23)(cid:24)ng này còng th(cid:25) hi#n trên gi’y t(cid:22). T(cid:31) (cid:23)ó, các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c qu"n lý (cid:23)/u t(cid:19) có th(cid:25) k(cid:21)p th(cid:22)i (cid:23)i(cid:17)u ch9nh, s5a ch a nh ng sai l/m, sai ph%m h(cid:19)(cid:20)ng t(cid:20)i các m4c tiêu kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i.

- Không c/n (cid:23)3ng ký (cid:23)/u t(cid:19): áp d4ng (cid:23)$i v(cid:20)i nh ng d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) trong n(cid:19)(cid:20)c có quy mô v$n (cid:23)/u t(cid:19) d(cid:19)(cid:20)i 15 t8 (cid:23)7ng. Nh ng d(cid:28) án này ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) không c/n ph"i xin Gi’y ch(cid:27)ng nh(cid:29)n (cid:23)/u t(cid:19).

- (cid:3)3ng ký (cid:23)/u t(cid:19): áp d4ng (cid:23)$i v(cid:20)i nh ng d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) trong n(cid:19)(cid:20)c có quy mô v$n (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:31) 15 t8 (cid:23)7ng (cid:23)(cid:18)n d(cid:19)(cid:20)i 300 t8 (cid:23)7ng; nh ng d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) FDI có

http://www.taichinhungdung.vn

82

v$n (cid:23)/u t(cid:19) d(cid:19)(cid:20)i 300 t8 (cid:23)7ng. Theo quy trình này, ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) không c/n trình b"n d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) (gi"i trình kinh t(cid:18) - k= thu(cid:29)t) cho c* quan qu"n lý (cid:23)/u t(cid:19) c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c mà ch9 c/n l(cid:29)p h7 s* h-p l#, theo m+u và s6 (cid:23)(cid:19)-c c’p Gi’y ch(cid:27)ng nh(cid:29)n (cid:23)/u t(cid:19).

- Th,m tra c’p gi’y ch(cid:27)ng nh(cid:29)n (cid:23)/u t(cid:19): Áp d4ng (cid:23)ói v(cid:20)i nh(cid:27)ng d(cid:28) án ( c" trong n(cid:19)(cid:20)c và n(cid:19)(cid:20)c ngoài) có quy mô v$n (cid:23)/u t(cid:19) t(cid:31) 300 t8 (cid:23)7ng tr& lên ho)c nh ng d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) vào các l(nh v(cid:28)c có (cid:23)i(cid:17)u ki#n nh(cid:19) an ninh qu$c phòng, v3n hoá thông tin, gi"i trí, b’t (cid:23)(cid:24)ng s"n, khai thác tài nguyên, tài chính ngân hàng… (cid:3)$i v(cid:20)i nh ng d(cid:28) án này, ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) ph"i trình b"n D(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) lên c* quan qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:17) (cid:23)/u t(cid:19) (cid:23)(cid:25) th,m tra, xem xét, sau m(cid:24)t th(cid:22)i gian quy (cid:23)(cid:21)nh, n(cid:18)u các c* quan này (cid:23)7ng ý s6 c’p gi’y ch(cid:27)ng nh(cid:29)n (cid:23)/u t(cid:19).

3.2. Th(cid:13)c hi(cid:11)n ch(cid:7) (cid:1)(cid:12) phê duy(cid:11)t nhi(cid:2)u b(cid:5)(cid:19)c

Bi#n pháp này áp d4ng (cid:23)$i v(cid:20)i d(cid:28) án s5 d4ng v$n nhà n(cid:19)(cid:20)c, các c* quan (cid:23)/u t(cid:19) phê duy#t d(cid:28) án theo nhi(cid:17)u b(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) ra quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)/u t(cid:19) (không ph"i c’p GCN(cid:3)T)

Phê duy#t theo nhi(cid:17)u b(cid:19)(cid:20)c là phê duy#t nhi(cid:17)u l/n cho m(cid:24)t d(cid:28) án, trong (cid:23)ó & m;i l/n phê duy#t, DA ph"i (cid:23)(cid:19)-c chu,n b(cid:21) & m(cid:27)c cao h*n, c4 th(cid:25), chính xác h*n l/n tr(cid:19)(cid:20)c.

Có ba b(cid:19)(cid:20)c phê duy#t sau (cid:23)ây:

- Phê duy#t ch(cid:30) tr(cid:19)*ng (cid:23)/u t(cid:19): N(cid:24)i dung (cid:23)(cid:19)-c xem xét & b(cid:19)(cid:20)c này là s(cid:28) c/n thi(cid:18)t, tính c’p thi(cid:18)t ph"i (cid:23)/u t(cid:19). Quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh qu"n lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c sau b(cid:19)(cid:20)c này là cho phép (cid:23)/u t(cid:19) v(cid:17) m)t ch(cid:30) tr(cid:19)*ng.

- Phê duy#t nghiên c(cid:27)u ti(cid:17)n kh" thi (hay còn g1i là báo cáo (cid:23)/u t(cid:19)): N(cid:24)i dung xem xét & b(cid:19)(cid:20)c này là báo cáo nghiên c(cid:27)u ti(cid:17)n kh" thi. K(cid:18)t lu(cid:29)n & b(cid:19)(cid:20)c này là cho phép (ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) ti(cid:18)p t4c ti(cid:18)n hành) nghiên c(cid:27)u kh" thi.

- Phê duy#t nghiên c(cid:27)u kh" thi (hay còn g1i là DA(cid:3)T): T%i b(cid:19)(cid:20)c này, n(cid:24)i dung xem xét báo cáo nghiên c(cid:27)u kh" thi, (cid:23)ó là báo cáo chi ti(cid:18)t nghiên c(cid:27)u các khía c%nh kinh t(cid:18), k= thu(cid:29)t, tài chính, môi tr(cid:19)(cid:22)ng, xã h(cid:24)i và th(cid:19)*ng m%i c(cid:30)a d(cid:28) án. K(cid:18)t lu(cid:29)n & b(cid:19)(cid:20)c này là cho phép th(cid:28)c thi DA; t(cid:27)c là DA (cid:23)(cid:19)-c phép chuy(cid:25)n sang giai (cid:23)o%n th(cid:28)c hi#n (cid:23)/u t(cid:19).

- Ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) phê duy#t m(cid:24)t l/n, theo (cid:23)ó, ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) ph"i trình d(cid:28) án kh" thi

ngay trong l/n duy#t (cid:23)/u.

- Ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) phê duy# hai l/n, theo (cid:23)ó ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) trình d(cid:28) án:

+ Báo cáo ti(cid:17)n kh" thi (BC(cid:3)T) trong l/n m(cid:24)t.

+Báo cáo kh" thi (DA(cid:3)T) trong l/n hai.

- Ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) phê duy#t ba l/n (cid:23)ó là: ch(cid:30) tr(cid:19)*ng (cid:23)/u t(cid:19), ti(cid:17)n kh" thi và kh"

thi…

http://www.taichinhungdung.vn

83

S& di nhà n(cid:19)(cid:20)c áp d4ng bi#n pháp trên trong QLNN v(cid:17) DA(cid:3)T là (cid:23)(cid:25):

- Bu(cid:24)c các ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) v(cid:20)i t(cid:19) cách (cid:23)%i di#n ch(cid:30) s& h u v$n nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i th(cid:29)n tr1ng trong công vi#c chu,n b(cid:21) (cid:23)/u t(cid:19). Do (cid:23)ó, khi các d(cid:28) (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)/u t(cid:19) không quan tr1ng, không ph(cid:27)c t%p, v$n (cid:23)/u t(cid:19) l(cid:20)n, Nhà n(cid:19)(cid:20)c không yêu c/u phê duy# nhi(cid:17)u l/n là (cid:23)(cid:25) gi"m b(cid:20)t th(cid:30) t4c hành chính phi(cid:17)n hà cho các ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19), (cid:23)7ng th(cid:22)i ti(cid:18)t ki#m lãng phí v$n nhà n(cid:19)(cid:20)c. Còn (cid:23)$i v(cid:20)i các d(cid:28) án quan tr1ng (cid:23)$i v(cid:20)i n(cid:17)n kinh t(cid:18), Nhà n(cid:19)(cid:20)c yêu c/u phê duy#t nhi(cid:17)u l/n (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o (cid:23)(cid:24) th(cid:29)n tr1ng khi ra quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)/u t(cid:19), (cid:23)"m b"o cao nh’t kh" n3ng thành công c(cid:30)a d(cid:28) án.

3.3 Th(cid:13)c hi(cid:11)n ch(cid:7) (cid:1)(cid:12) phân lo(cid:10)i d(cid:13) án (cid:1)(cid:28) (cid:14)n (cid:1)(cid:8)nh ch(cid:7) (cid:1)(cid:12) phê duy(cid:11)t

Phân lo%i d(cid:28) án (cid:23)(cid:25) th,m (cid:23)(cid:21)nh ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) phê duy#t là vi#c phân chia d(cid:28) án thành các lo%i, tu< theo quy mô c(cid:30)a v$n (cid:23)/u t(cid:19), t/m quan tr1ng c(cid:30)a t(cid:31)ng d(cid:28) án, theo (cid:23)ó m;i lo%i d(cid:28) án (cid:23)(cid:19)-c phê duy#t theo m(cid:24)t s$ l/n nh’t (cid:23)(cid:21)nh. D(cid:28) án qu$c gia áp d4ng ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) phê duy#t 3 l/n; d(cid:28) án nhóm A áp d4ng ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) phê duy#t 2 l/n; d(cid:28) án nhóm B, C áp d4ng ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) phê duy#t 1 l/n.

3.4. Th(cid:13)c hi(cid:11)n ch(cid:7) (cid:1)(cid:12) phân lo(cid:10)i d(cid:13) án (cid:1)(cid:28) phân c(cid:14)p quy(cid:7)t (cid:1)(cid:8)nh (cid:1)(cid:24)u t(cid:5)

Phân lo%i d(cid:28) án (cid:23)(cid:25) phân c’p phê duy#t là phân chia d(cid:28) án thành các lo%i, theo (cid:23)ó m;i lo%i (cid:23)(cid:19)-c phê duy#t t%i m(cid:24)t c’p trong h# th$ng t(cid:26) ch(cid:27)c qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c. C0ng t(cid:19)*ng t(cid:28) nh(cid:19) bi#n pháp trên, tiêu chí (cid:23)(cid:25) phân lo%i d4 án trong bi#n pháp này c0ng c3n c(cid:27) vào quy mô tính ch’t c(cid:30)a d(cid:28) án. Theo (cid:23)ó d(cid:28) án s5 d4ng v$n nhà n(cid:19)(cid:20)c c0ng (cid:23)(cid:19)-c phân chia thành 4 nhóm t(cid:19)*ng t(cid:28):

D(cid:28) án quan tr1ng qu$c gia: Th(cid:30) t(cid:19)(cid:20)ng chính ph(cid:30) ra quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)/u t(cid:19)

D(cid:28) án A, B, C: B(cid:24) tr(cid:19)&ng, th(cid:30) tr(cid:19)&ng c* quan ngang B(cid:24), Ch(cid:30) t(cid:21)ch UBND

c’p t9nh (N(cid:3) 16CP/2005).

D(cid:28) án B, C có th(cid:25) phân c’p Q(cid:3) (cid:3)T cho c* quan c’p d(cid:19)(cid:20)i tr(cid:28)c ti(cid:18)p, ch>ng h%n h(cid:24)i (cid:23)7ng qu"n tr(cid:21) T(cid:26)ng công ty, T(cid:26)ng c4c tr(cid:19)&ng, Ch(cid:30) t(cid:21)ch UBND c’p huy#n, xã.

3.5. Th(cid:13)c hi(cid:11)n ch(cid:7) (cid:1)(cid:12) (cid:1)(cid:24)u th(cid:24)u b(cid:26)t bu(cid:12)c

Bi#n pháp này (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n (cid:23)$i v(cid:20)i các d(cid:28) án (cid:23)/u t(cid:19) s5 d4ng v$n nhà n(cid:19)(cid:20)c, DA(cid:3)T s5 d4ng v$n h;n h-p trong (cid:23)ó v$n nhà n(cid:19)(cid:20)c chi(cid:18)m t(cid:31) 30% tr& lên.

Theo bi#n pháp này, vi#c tuy(cid:25)n ch1n (cid:23)*n v(cid:21) thi công trong các d(cid:28) án s5

d4ng v$n nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i theo ph(cid:19)*ng th(cid:27)c (cid:23)’u th/u.

S& d( Nhà n(cid:19)(cid:20)c quy (cid:23)(cid:21)nh b!t bu(cid:24)c (cid:23)’u th/u nh.m m4c (cid:23)ích tuy(cid:25)n ch1n (cid:23)(cid:19)-c nhà th/u có trình (cid:23)(cid:24), n3ng l(cid:28)c công ngh# t$t nh’t (cid:23)(cid:25) xây d(cid:28)ng công trình (cid:23)%t ch’t l(cid:19)-ng và ti(cid:18)t ki#m v$n (cid:23)/u t(cid:19), ch$ng lãng phí th’t thoát v$n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

Theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a Lu(cid:29)t (cid:3)’u th/u, 2005, có 3 hình th(cid:27)c (cid:23)’u th/u (cid:23)(cid:25) tuy(cid:25)n

ch1n nhà th/u:

http://www.taichinhungdung.vn

84

- (cid:3)’u th/u r(cid:24)ng rãi là hình th(cid:27)c (cid:23)’u th/u không h%n ch(cid:18) s$ l(cid:19)-ng nhà th/u tham d(cid:28). Tr(cid:19)(cid:20)c khi phát hành h7 s* m(cid:22)i th/u, ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) ph"i thông báo công khai các thông tin v(cid:17) (cid:23)’u th/u, (cid:23)7ng th(cid:22)i có th(cid:25) (cid:23)3ng t"i trên các ph(cid:19)*ng ti#n thông tin (cid:23)%i chúng (cid:23)(cid:25) t%o thu(cid:29)n l-i cho các t(cid:26) ch(cid:27)c và cá nhân có quan tâm.

- (cid:3)’u th/u h%n ch(cid:18) là hình th(cid:27)c (cid:23)’u th/u mà ch(cid:30) (cid:23)/u t(cid:19) ch9 m(cid:22)i m(cid:24)t s$ nhà th/u có (cid:23)(cid:30) kh" n3ng l(cid:28)c và kinh nghi#m tham gia (cid:23)’u th/u (t$i thi(cid:25)u 5 nhà th/u). Hình th(cid:27)c này ch9 (cid:23)(cid:19)-c áp d4ng (cid:23)$i v(cid:20)i nh ng gói th/u theo yêu c/u c(cid:30)a nhà tài tr- n(cid:19)(cid:20)c ngoài, ho)c nh ng gói th/u có yêu c/u cao v(cid:17) k= thu(cid:29)t mà ch9 có m(cid:24)t s$ nhà th/u có kh" n3ng (cid:23)áp (cid:27)ng.

- Ch9 (cid:23)(cid:21)nh th/u là hình th(cid:27)c l(cid:28)a ch1n tr(cid:28)c ti(cid:18)p nhà th/u (cid:23)(cid:25) ti(cid:18)n hành thi công xây d(cid:28)ng công trình. Do không có tính c%nh tranh, công b.ng và minh b%ch nên ch9 (cid:23)(cid:21)nh th/u ch9 (cid:23)(cid:19)-c phép áp d4ng trong nh ng tr(cid:19)(cid:22)ng h-p (cid:23))c bi#t nh(cid:19) s4 c$ do thiên tai, (cid:23)(cid:21)ch ho% c/n ch9 (cid:23)(cid:21)nh nhà th/u (cid:23)(cid:25) kh!c ph4c ngay; gói th/u thu(cid:24)c bí m(cid:29)t qu$c gia; hay nh ng gói th/u xây l!p có giá tr(cid:21) d(cid:19)(cid:20)i 1 t8 (cid:23)7ng.

(cid:3)$i v(cid:20)i m;i gói th/u ch9 (cid:23)(cid:19)-c ti(cid:18)n hành (cid:23)’u th/u 1 l/n.

http://www.taichinhungdung.vn

85

CHUYÊN .(cid:4)

QU(cid:1)N LÝ TÀI CHÍNH CÔNG, D9CH V% CÔNG VÀ CÔNG S(cid:1)N

CH(cid:2)$NG I: QU(cid:1)N LÝ TÀI CHÍNH CÔNG

I- T:NG QUAN V(cid:4) TÀI CHÍNH CÔNG VÀ QU(cid:1)N LÝ TÀI CHÍNH

CÔNG

1. B"n ch’t c(cid:30)a tài chính công

D(cid:31)a theo m(cid:24)t s$ tiêu chí nh’t (cid:23)(cid:21)nh, h# th$ng tài chính qu$c dân (cid:23)(cid:19)-c phân lo%i thành tài chính công và tài chính t(cid:19). Tài chính công là m(cid:24)t thu(cid:29)t ng m(cid:20)i xu’t hi#n & Vi#t Nam, do (cid:23)ó, ít nhi(cid:17)u còn ch(cid:19)a (cid:23)(cid:19)-c th$ng nh’t v(cid:17) quan ni#m.

Nhi(cid:17)u quan ni#m cho r.ng thu(cid:29)t ng tài chính công (cid:23)(cid:19)-c hi(cid:25)u là s(cid:28) h-p

thành b&i ý ngh(a và ph%m vi c(cid:30)a hai thu(cid:29)t ng “tài chính” và “công”.

V(cid:17) thu(cid:29)t ng tàichính: Theo quan ni#m ph(cid:26) bi(cid:18)n, tài chính có bi(cid:25)u hi#n bên ngoài là các hi#n t(cid:19)-ng thu, chi b.ng ti(cid:17)n; có n(cid:24)i dung v’t ch’t là các ngu7n tài chính, các qu= ti(cid:17)n t(cid:17); có n(cid:24)i dung kinh t(cid:18) bên trong là các quan h# kinh t(cid:18)- quan h# phân ph$i d(cid:19)(cid:20)i hình th(cid:27)c giá tr(cid:21) (g1i t!t là quan h# tài chính) n"y sinh trong quá trình t%o l(cid:29)p ho)c s5 d4ng các qu= ti(cid:17)n t#.

V(cid:17) thu(cid:29)t ng công hay công công: xét v(cid:17) ý ngh(a, thu(cid:29)t ng công có th(cid:25)

hi(cid:25)u trên các khía c%nh:

V(cid:17) quan h# s& h u ((cid:23)$i v(cid:20)i tài s"n, các ngu7n tài chính, các qu= ti(cid:17)n t#) là s& h u công c(cid:24)ng; V(cid:17) m4c tiêu ho%t (cid:23)(cid:24)ng: là vì l-i ích công c(cid:24)ng; V(cid:17) ch(cid:30) th(cid:25) ti(cid:18)n hành ho%t (cid:23)(cid:24)ng: là các ch(cid:30) th(cid:25) thu(cid:24)c khu v(cid:28)c công; V(cid:17) pháp lu(cid:29)t (cid:23)i(cid:17)u ch9nh: là các lu(cid:29)t công.

Nh ng lu(cid:29)n gi"i trên (cid:23)ây cho phép rút ra nh(cid:29)n xét các (cid:23))c tr(cid:19)ng c(cid:30)a tài

chính công là:

V(cid:17) m)t s& h u: các ngu7n tài chính, các qu= ti(cid:17)n t# trong tài chính công thu(cid:24)c s& h u công c(cid:24)ng, s& h u toàn dân mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c là (cid:23)%i di#n, th(cid:19)(cid:22)ng g1i là s& h u nhà n(cid:19)(cid:20)c.

V(cid:17) m)t m4c (cid:23)ích: các ngu7n tài chính, các qu= ti(cid:17)n t# trong tài chính công

(cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng vì l-i ích chung toàn xã h(cid:24)i, c(cid:30)a toàn qu$c và c(cid:30)a c" c(cid:24)ng (cid:23)7ng.

V(cid:17) m)t ch(cid:30) th(cid:25): các ho%t (cid:23)(cid:24)ng thu, chi b.ng ti(cid:17)n trong tài chính công do

ch(cid:30) th(cid:25) thu(cid:24)c khu v(cid:28)c công ti(cid:18)n hành.

V(cid:17) m)t pháp lu(cid:29)t: các quan h# tài chính ch(cid:21)u s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh b&i các “lu(cid:29)t công”, d(cid:28)a trên các quy ph%m pháp lu(cid:29)t m#nh l#nh- quy(cid:17)n uy. Các quan h# tài chính công là quan h# kinh t(cid:18) n"y sinh g!n li(cid:17)n v(cid:20)i công vi#c t%o l(cid:29)p và s5 d4ng các qu= ti(cid:17)n t# công mà m(cid:24)t bên c(cid:30)a quan h# là ch(cid:30) th(cid:25) thu(cid:24)c khu v(cid:28)c công.

http://www.taichinhungdung.vn

86

Trong th(cid:28)c ti2n (cid:23)(cid:22)i s$ng xã h(cid:24)i, ho%t (cid:23)(cid:24)ng tài chính th(cid:25) hi#n ra nh(cid:19) là các hi#n t(cid:19)-ng thu, chi b.ng ti(cid:17)n- s(cid:28) vân (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a ngu7n tài chính- g!n li(cid:17)n v(cid:20)i vi#c t%o l(cid:29)p ho)c s5 d4ng qu= ti(cid:17)n t# nh’t (cid:23)(cid:21)nh. Trên ph%m vi toàn b(cid:24) n(cid:17)n kinh t(cid:18), g!n li(cid:17)n v(cid:20)i s(cid:28) ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các ch(cid:30) th(cid:25) trong l(nh v(cid:28)c kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i khác nhau có các qu= ti(cid:17)n t# khác nhau (cid:23)(cid:19)-c hình thành và s5 d4ng. Ví d4 nh(cid:19): Qu= ti(cid:17)n t# c(cid:30)a h(cid:24) gia (cid:23)ình, qu= ti(cid:17)n t# c(cid:30)a các doanh nghi#p; qu= ti(cid:17)n t# c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c b"o hi(cid:25)m tín d4ng, các qu= ti(cid:17)n t# công.

G!n v(cid:20)i ch(cid:30) th(cid:25) là Nhà n(cid:19)(cid:20)c, các qu= ti(cid:17)n t# công (cid:23)(cid:19)-c t%o l(cid:29)p và s5 d4ng g!n li(cid:17)n v(cid:20)i quy(cid:17)n l(cid:28)c kinh t(cid:18) và chính tr(cid:21) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c và th(cid:28)c hi#n các ch(cid:27)c n3ng kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Quá trình hình thành và s5 d4ng các qu= ti(cid:17)n t# công chính là quá trình Nhà n(cid:19)(cid:20)c tham gia phân ph$i các ngu7n tài chính thông qua ho%t (cid:23)(cid:24)ng thu, chi b.ng ti(cid:17)n c(cid:30)a tài chính công. Các ho%t (cid:23)(cid:24)ng thu, chi b.ng ti(cid:17)n (cid:23)ó là m)t bi(cid:25)u hi#n bên ngoài c(cid:30)a tài chính công. Tuy v(cid:29)y, c/n nh(cid:29)n rõ r.ng, quá trình di2n ra các ho%t (cid:23)(cid:24)ng thu, chi b.ng ti(cid:17)n c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c ti(cid:18)n hành trên c* s& các lu(cid:29)t l# do Nhà n(cid:19)(cid:20)c quy (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)ã làm n"y sinh các quan h# kinh t(cid:18) gi a Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:20)i ch(cid:30) th(cid:25) khác trong xã h(cid:24)i. (cid:3)ó chính là các quan h# kinh t(cid:18) n"y sinh trong quá trình nhà n(cid:19)(cid:20)c tham gia phân ph$i và s5 d4ng nh ng ngu7n tài chính (cid:23)(cid:25) t%o l(cid:29)p ho)c s5 d4ng các qu= công. Các quan h# kinh t(cid:18) (cid:23)ó chính là m)t b"n ch’t bên trong c(cid:30)a tài chính công, bi(cid:25)u hi#n n(cid:24)i dung kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i c(cid:30)a tài chính công.

T(cid:31) nh ng phân tích trên (cid:23)ây có th(cid:25) có khái ni#m t(cid:26)ng quát v(cid:17) tài chính

công nh(cid:19) sau:

Tài chính công là t(cid:26)ng th(cid:25) các ho%t (cid:23)(cid:24)ng thu, chi b.ng ti(cid:17)n do Nhà n(cid:19)(cid:20)c ti(cid:18)n hành, nó ph"n ánh các quan h# kinh t(cid:18) n"y sinh trong quá trình t%o l(cid:29)p và s5 d4ng các qu= ti(cid:17)n t# công nh.m ph4c v4 th(cid:28)c hi#n các ch(cid:27)c n3ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c và (cid:23)áp (cid:27)ng các nhu c/u, l-i ích c(cid:30)a toàn xã h(cid:24)i.

Nh(cid:19) v(cid:29)y, tài chính công là m(cid:24)t ph%m trù kinh t(cid:18) g!n v(cid:20)i thu nh(cid:29)p và chi tiêu c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Tài chính công v(cid:31)a là ngu7n l(cid:28)c (cid:23)(cid:25) Nhà n(cid:19)(cid:20)c th(cid:28)c hi#n các ch(cid:27)c n3ng v$n có c(cid:30)a mình, v(cid:31)a là công c4 (cid:23)(cid:25) Nhà n(cid:19)(cid:20)c chi ph$i, (cid:23)i(cid:17)u ch9nh các ho%t (cid:23)(cid:24)ng khác c(cid:30)a xã h(cid:24)i. Tài chính công là công c4 quan tr1ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n nh ng nhi#m v4 phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18), chính tr(cid:21), xã h(cid:24)i c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c.

C* c’u tài chính bao g7m:

- Ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c (trung (cid:19)*ng và (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng).

- Tài chính các c* quan hành chính nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Tài chính các (cid:23)*n v(cid:21) s(cid:28) nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Các qu= tài chính ngoài ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c.

2. Các ch(cid:22)c n-ng c(cid:29)a tài chính công

http://www.taichinhungdung.vn

87

Ch(cid:27)c n3ng c(cid:30)a tài chính công là các thu(cid:24)c tính khách quan v$n có, là kh"

n3ng bên trong th(cid:25) hi#n tác d4ng c(cid:30)a xã h(cid:24)i c(cid:30)a tài chính.

Tài chính nói chung có hai ch(cid:27)c n3ng c* b"n là ch(cid:27)c n3ng phân ph$i và ch(cid:27)c n3ng giám (cid:23)$c. Tài chính công là m(cid:24)t b(cid:24) ph(cid:29)n c’u thành quan tr1ng c(cid:30)a tài chính, có nét (cid:23))c thù là g!n v(cid:20)i thu nh(cid:29)p và chi tiêu c(cid:30)a Chính ph(cid:30). Do (cid:23)ó, các ch(cid:27)c n3ng c(cid:30)a tài chính công c0ng xu’t phát t(cid:31) hai ch(cid:27)c n3ng c(cid:30)a tài chính, (cid:23)7ng th(cid:22)i có m& r(cid:24)ng thêm c3n c(cid:27) vào nét (cid:23))c thù c(cid:30)a tài chính công. Có th(cid:25) nêu lên ba ch(cid:27)c n3ng c(cid:30)a tài chính công là t%o l(cid:29)p v$n, phân ph$i l%i và phân b(cid:26), giám (cid:23)$c và (cid:23)i(cid:17)u ch9nh.

2.1. Ch(cid:25)c n(cid:23)ng t(cid:10)o l(cid:17)p v(cid:21)n

Trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, v$n ti(cid:17)n t# là (cid:23)i(cid:17)u ki#n và ti(cid:17)n (cid:23)(cid:17) cho m1i ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18)-xã h(cid:24)i. Th(cid:28)c ra, ch(cid:27)c n3ng t%o l(cid:29)p v$n là m(cid:24)t khâu t’t y(cid:18)u c(cid:30)a quá trình phân ph$i, nên khi nói v(cid:17) ch(cid:27)c n3ng c(cid:30)a tài chính nói chung, ng(cid:19)(cid:22)i ta th(cid:19)(cid:22)ng không tách riêng ra thành m(cid:24)t ch(cid:27)c n3ng. Tuy nhiên, (cid:23)$i v(cid:20)i tài chính công, v’n (cid:23)(cid:17) t%o l(cid:29)p v$n có s(cid:28) khác bi#t v(cid:20)i t%o l(cid:29)p c(cid:30)a các khâu tài chính khác, nó gi vai trò quan tr1ng và có ý ngh(a quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)$i v(cid:20)i toàn b(cid:24) quá trình phân ph$i, vì v(cid:29)y, có th(cid:25) tách ra thành m(cid:24)tch(cid:27)c n3ng riêng bi#t.

Ch(cid:30) th(cid:25) c(cid:30)a quá trình t%o l(cid:29)p v$n là Nhà n(cid:19)(cid:20)c. (cid:3)$i t(cid:19)-ng c(cid:30)a quá trình này là các ngu7n tài chính trong xã h(cid:24)i do Nhà n(cid:19)(cid:20)c tham gia (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t. (cid:3))c thù c(cid:30)a ch(cid:27)c n3ng t%o l(cid:29)p v$n c(cid:30)a tài chính công là quá trình này g!n v(cid:20)i quy(cid:17)n l(cid:28)c chính tr(cid:21) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Nhà n(cid:19)(cid:20)c s5 d4ng quy(cid:17)n l(cid:28)c chính tr(cid:21) c(cid:30)a mình (cid:23)(cid:25) hình thành các qu= ti(cid:17)n t# c(cid:30)a mình thông qua vi#c thu các kho"n có tính b!t bu(cid:24)c t(cid:31) các ch(cid:30) th(cid:25) kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i.

2.2. Ch(cid:25)c n(cid:23)ng phân ph(cid:21)i l(cid:10)i và phân b!

Ch(cid:30) th(cid:25) phân ph$i và phân b(cid:26) là nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:20)i t(cid:19) cách là ng(cid:19)(cid:22)i n!m gi quy(cid:17)n l(cid:28)c chính tr(cid:21). (cid:3)$i t(cid:19)-ng phân ph$i và phân b(cid:26) là các ngu7n tài chính công t(cid:29)p trung trong ngân sách Nhà n(cid:19)(cid:20)c và các qu= ti(cid:17)n t# khác c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, c0ng nh(cid:19) thu nh(cid:29)p c(cid:30)a các pháp nhân và th(cid:25) nhân trong xã h(cid:24)i mà nhà n(cid:19)(cid:20)c tham gia (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t.

Thông qua ch(cid:27)c n3ng phân ph$i, tài chính công th(cid:28)c hi#n s(cid:28) phân chia ngu7n l(cid:28)c tài chính công gi a các ch(cid:30) th(cid:25) thu(cid:24)c Nhà n(cid:19)(cid:20)c, các ch(cid:30) th(cid:25) tham gia vào các quan h# kinh t(cid:18) v(cid:20)i Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong vi#c th(cid:28)c hi#n các ch(cid:27)c n3ng v$n có c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, ch(cid:27)c n3ng phân ph$i c(cid:30)a tài chính công nh.m m4c tiêu công b.ng xã h(cid:24)i. Tài chính công, (cid:23))c bi#t ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c, (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng làm công c4 (cid:23)(cid:25) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh thu nh(cid:29)p c(cid:30)a các ch(cid:30) th(cid:25) trong xã h(cid:24)i thông qua thu(cid:18) và chi tiêu công.

Cùng v(cid:20)i phân ph$i, tài chính công còn th(cid:28)c hi#n ch(cid:27)c n3ng phân b(cid:26). Thông qua ch(cid:27)c n3ng này, các ngu7n nhân l(cid:28)c tài chính công (cid:23)(cid:19)-c phân b(cid:26) m(cid:24)t cách có ch(cid:30) (cid:23)ích theo ý chí c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c nh.m th(cid:28)c hi#n s(cid:28) can thi#p c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c vào các ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18)-xã h(cid:24)i. Trong (cid:23)i(cid:17)u ki#n chuy(cid:25)n t(cid:31) c* ch(cid:18) qu"n lý t(cid:29)p trung

http://www.taichinhungdung.vn

88

quan liêu bao c’p sang c* ch(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng có s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, ch(cid:27)c n3ng phân b(cid:26) c(cid:30)a tài chính công (cid:23)(cid:19)-c v(cid:29)n d4ng có s(cid:28) l(cid:28)a ch1n, cân nh!c, tính toán, có tr1ng tâm, tr1ng (cid:23)i(cid:25)m, nh.m (cid:23)%t hi#u qu" phân b(cid:26) cao.

2.3. Ch(cid:25)c n(cid:23)ng giám (cid:1)(cid:21)c và (cid:1)i(cid:2)u ch(cid:30)nh.

V(cid:20)i t(cid:19) cách là m(cid:24)t công c4 qu"n lý trong tay Nhà n(cid:19)(cid:20)c, Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:29)n d4ng ch(cid:27)c n3ng giám (cid:23)$c và (cid:23)i(cid:17)u ch9nh c(cid:30)a tài chính công (cid:23)(cid:25) ki(cid:25)m tra b.ng ti(cid:17)n (cid:23)$i v(cid:20)i quá trình v(cid:29)n (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các ngu7n tài chính công và (cid:23)i(cid:17)u ch9nh quá trình (cid:23)ó theo các m4c tiêu mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:17) ra. Ch(cid:30) th(cid:25) c(cid:30)a quá trình giám (cid:23)$c và (cid:23)i(cid:17)u ch9nh là Nhà n(cid:19)(cid:20)c. (cid:3)$i t(cid:19)-ng c(cid:30)a s(cid:28) giám sát (cid:23)$c và (cid:23)i(cid:17)u ch9nh là quá trình v(cid:29)n (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các ngu7n tài chính công tròn s(cid:28) hình thành v(cid:31)a s5 d4ng các qu= ti(cid:17)n t#.

Giám (cid:23)$c b.ng (cid:23)7ng ti(cid:17)n là vai trò khách quan c(cid:30)a tài chính nói chung. Tài chính công c0ng th(cid:28)c hi#n s(cid:28) giám (cid:23)$c b.ng (cid:23)7ng ti(cid:17)n (cid:23)$i v(cid:20)i m1i s(cid:28) v(cid:29)n (cid:23)(cid:24)ng c" các ngu7n tài chính công, thông qua (cid:23)ó bi(cid:25)u hi#n các ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các ch(cid:30) th(cid:25) thu(cid:24)c Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Còn ch(cid:27)c n3ng (cid:23)i(cid:17)u ch9nh c(cid:30)a tài chính công (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n trên c* s& các k(cid:18)t qu" c(cid:30)a giám (cid:23)$c, là s(cid:28) tác (cid:23)(cid:24)ng có ý chí c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c nh.m (cid:23)i(cid:17)u ch9nh các b’t h-p lý trong quá trình hình thành và s5 d4ng các qu= ti(cid:17)n t# thu(cid:24)c tài chính công.

3. Qu(cid:23)n lý tài chính công

3.1. Khái ni(cid:11)m qu(cid:16)n lý tài chính công.

Qu"n lý nói chung (cid:23)(cid:19)-c quan ni#m nh(cid:19) m(cid:24)t quy trình mà ch(cid:30) th(cid:25) qu"n lý ti(cid:18)n hành thông qua vi#c s5 d4ng các công c4 và ph(cid:19)*ng pháp thích h-p nh.m tác (cid:23)(cid:24)ng và (cid:23)i(cid:17)u khi(cid:25)n (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý ho%t (cid:23)(cid:24)ng và phát tri(cid:25)n phù h-p v(cid:20)i quy lu(cid:29)t khách quan và (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c các m4c tiêu (cid:23)ã (cid:23)(cid:21)nh.

Trong ho%t (cid:23)(cid:24)ng qu"n lý, các n(cid:24)i dung v(cid:17) ch(cid:30) th(cid:25) qu"n lý, (cid:23)$i t(cid:19)-ng lqu"n lý, công c4 và ph(cid:19)*ng pháp qu"n lý, m4c tiêu qu"n lý là nh ng y(cid:18)u t$ trung tâm (cid:23)òi h:i ph"i xác (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)úng (cid:23)!n.

Qu"n lý tài chính công là m(cid:24)t n(cid:24)i dung c(cid:30)a qu"n lý tài chính và m(cid:24)t m)t xã h(cid:24)i nói chung, do (cid:23)ó trong qu"n lý tài chính công, các v’n (cid:23)(cid:17) k(cid:25) trên c0ng là các v’n (cid:23)(cid:17) c/n (cid:23)(cid:19)-c nh(cid:29)n th(cid:27)c (cid:23)/y (cid:23)(cid:30).

Trong ho%t (cid:23)(cid:24)ng tài chính công ch(cid:30) th(cid:25) qu"n lý tài chính công là nhà n(cid:19)(cid:20)c ho)c các c* quan (cid:23)(cid:19)-c nhà n(cid:19)(cid:20)c giao nhi#m v4 th(cid:28)c hi#n các ho%t (cid:23)(cid:24)ng t%o l(cid:29)p và s5 d4ng các qu= ti(cid:17)n t# công. Ch(cid:30) th(cid:25) tr(cid:28)c ti(cid:18)p qu"n lý tài chính là b(cid:24) máy tài chính trong h# th$ng c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c.

(cid:3)$i t(cid:19)-ng c(cid:30)a qu"n lý tài chính công là các ho%t (cid:23)(cid:24)ng tài chính công. Nói c4 th(cid:25) h*n (cid:23)ó là các ho%t d(cid:24)ng thu chi b.ng ti(cid:17)n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c; ho%t (cid:23)(cid:24)ng t%o l(cid:29)p và s5 d4ng các qu= ti(cid:17)n t# c(cid:24)ng (cid:23)i(cid:25)m ra trong b(cid:24) ph(cid:29)n c’u thành c(cid:30)a tài chính công, (cid:23)ó c0ng là n(cid:24)i dung ch(cid:30) y(cid:18)u c(cid:30)a qu"n lý tài chính công.

http://www.taichinhungdung.vn

89

Trong qu"n lý tài chính công, các ch(cid:30) th(cid:25) qu"n lý có th(cid:25) s5 d4ng nhi(cid:17)u

ph(cid:19)*ng pháp qu"n lý và nhi(cid:17)u công c4 qu"n lý khác nhau.

Ph(cid:19)*ng pháp t(cid:26) ch(cid:27)c (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n ý (cid:23)7 c(cid:30)a ch(cid:30) th(cid:25) qu"n lý trong vi#c b$ trí, s!p x(cid:18)p các m)t ho%t (cid:23)(cid:24)ng tài chính công theo nh n khuôn m+u (cid:23)ã (cid:23)(cid:21)nh và thi(cid:18)t l(cid:29)p b(cid:24) máy qu"n lý phù h-p v(cid:20)i các m)t ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)ó.

Ph(cid:19)*ng pháp hành chính (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng khi các ch(cid:30) th(cid:25) qu"n lý tài chính công mu$n các (cid:23)òi h:i c(cid:30)a mình ph"i (cid:23)(cid:19)-c các khách th(cid:25) qu"n lý tuân th(cid:30) m(cid:24)t cách vô (cid:23)i(cid:17)u ki#n. (cid:3)ó là khi các ch(cid:30) th(cid:25) qu"n lý ra các m#nh l#nh hành chính.

Ph(cid:19)*ng pháp kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng thông qua vi#c dùng l-i ích v(cid:29)t ch’t (cid:23)(cid:25) kích thích tính tích c(cid:28)c c(cid:30)a các khách th(cid:25) qu"n lý, t(cid:27)c là tác (cid:23)(cid:24)ng t(cid:20)i các t(cid:26) ch(cid:27)c và cá nhân (cid:23)ang t(cid:26) ch(cid:27)c các ho%t (cid:23)(cid:24)ng tài chính công.

Các công c4 qu"n lý tài chính công bao g7m:

H# th$ng pháp lu(cid:29)t thu(cid:24)c l(nh v(cid:28)c tài chính công (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng (cid:23)(cid:25) qu"n lý và (cid:23)i(cid:17)u hành các ho%t (cid:23)(cid:24)ng tài chính công (cid:23)(cid:19)-c xem nh(cid:19) m(cid:24)t lo%i công c4 qu"n lý có vai trò (cid:23))c bi#t quan tr1ng.

Trong qu"n lý tài chính công, các công c4 pháp lu(cid:29)t (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng (cid:23)(cid:25) th(cid:25) hi#n d(cid:19)(cid:20)i d%ng c4 th(cid:25) là chính sách, c* ch(cid:18) qu"n lý tài chính, m4c l4c ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c (NSNN)

Cùng v(cid:20)i pháp lu(cid:29)t, hàng lo%t các công c4 ph(cid:26) bi(cid:18)n khác (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng trong qu"n lý tài chính công nh(cid:19): Các chính sách kinh t(cid:18) tài chính; ki(cid:25)m tra, thanh tra giám sát; các tiêu chí (cid:23)ánh giá hi#u qu" ho%t (cid:23)(cid:24)ng tài chính công…

M;i công c4 k(cid:25) trên có (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m khác nhau và (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng theo các cách khác nhau nh(cid:19)ng (cid:23)(cid:17)u nh.m m(cid:24)t m4c (cid:23)ích là thúc (cid:23),y nâng cao hi#u qu" ho%t (cid:23)(cid:24)ng tài chính công nh.m (cid:23)%t t(cid:20)i m4c tiêu (cid:23)ã (cid:23)(cid:21)nh.

T(cid:31) nh ng phân tích k(cid:25) trên, có th(cid:25) có khái ni#m t(cid:26)ng quát v(cid:17) qu"n lý tài

chính công nh(cid:19) sau:

Qu(cid:26)n lý tài chính công là ho(cid:24)t (cid:16)(cid:13)ng c(cid:8)a các ch(cid:8) th(cid:23)qu(cid:26)n lý tài chính công thông qua vi(cid:1)cc s" d(cid:15)ng có ch(cid:8) (cid:16)(cid:3)nh các ph(cid:4)(cid:25)ng pháp qu(cid:26)n lý và công c(cid:15) qu(cid:26)n lý (cid:16)(cid:23) tcs (cid:16)(cid:13)ng và (cid:16)i(cid:9)u khi(cid:23)n ho(cid:24)t (cid:16)(cid:13)ng c(cid:8)a tài chính công nh(cid:27)m (cid:16)(cid:24)t (cid:16)(cid:4)(cid:19)c các m(cid:15)c tiêu (cid:16)ã (cid:16)(cid:3)nh.

Th(cid:12)c ch#t c(cid:8)a qu(cid:26)n lý tài chính công là quá trình l(cid:22)p ké ha$ch, t(cid:17) ch(cid:4)css, (cid:16)ièu hành và ki(cid:23)m soát ho(cid:24)t (cid:16)(cid:13)ng thu chi c(cid:8)a Nhà n(cid:4)(cid:14)c nh(cid:27)m ph(cid:15)c v(cid:15) cho vi(cid:1)c th(cid:12)c hi(cid:1)n cácch c n(cid:29)ng nhi(cid:1)m v(cid:15) c(cid:8)a Nhà n(cid:4)(cid:14)c có hi(cid:1)u qu(cid:26) nh#t.

3.2. Nguyên t(cid:26)c qu(cid:16)n lý tài chính công.

Ho%t d(cid:24)ng qu"n lý tài chính ông (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n theo nh ng nguyên t!c c*

b"n sau:.

http://www.taichinhungdung.vn

90

- Nguyên t%c t(cid:22)p trung dân ch(cid:8): T(cid:29)p trung dân ch(cid:30) là nguyên t!c hàng (cid:23)/u trong qu"n lý tài chính công. (cid:3)i(cid:17)u này (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) hi#n & qu"n lý ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c, qu"n lý qu= tài chính nhà n(cid:19)(cid:20)c và qu"n lý tài chính (cid:23)$i v(cid:20)i các c* quan hành chính và (cid:23)*n v(cid:21) s(cid:28) nghi#p. T(cid:29)p trung dân ch(cid:30) (cid:23)"m b"o cho các ngu7n l(cid:28)c c(cid:30)a xã h(cid:24)i, c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng t(cid:29)p trung và phân ph$i h-p lý. Các kho"n thu-chi trong qu"n lý tài chính công ph"i (cid:23)(cid:19)-c bàn b%c th(cid:28)c s(cid:28) công khai nh.m (cid:23)áp (cid:27)ng các m4c tiêu vì l-i ích c(cid:24)ng (cid:23)7ng.

-Nguyên t%c hi(cid:1)u qu(cid:26): Nguyên t!c, hi#u qu" là nguyên t!c quan tr1ng trong qu"n lý tài chính công. Hi#u qu" trong qu"n lý tài chính công (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) hi#n trên t’t c" các l(nh v(cid:28)c chính tr(cid:21), kinh t(cid:18) và xã h(cid:24)i. Khi th(cid:28)c hi#n các n(cid:24)i dung chi tiêu công c(cid:24)ng, Nhà n(cid:19)(cid:20)c luôn h(cid:19)(cid:20)ng t(cid:20)i vi#c th(cid:28)c hi#n các nhi#m v4 và m4c tiêu trên c* s& l-i ích c(cid:30)a toàn th(cid:25) c(cid:24)ng (cid:23)ông. Ngoài ra, hi#u qu" kinh t(cid:18) c0ng là th(cid:19)(cid:20)c (cid:23)o quan tr1ng (cid:23)(cid:25) Nhà n(cid:19)(cid:20)c cân nh!c khi ban hành các chính sách và các quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh liên quan (cid:23)(cid:18)n chi tiêu công. Hi#u qu" v(cid:17) xã h(cid:24)i là tiêu th(cid:27)c r’t c/n quan tâm trong qu"n lý tài chính công. M)c dù r’t khó (cid:23)(cid:21)nh l(cid:19)-ng, song nh ng l-i ích c(cid:30)a xã h(cid:24)i luôn (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)(cid:17) c(cid:29)p, cân nh!c, th(cid:29)n tr1ng trong quá trình qu"n lý tài chính công. Hi#u qu" xã h(cid:24)i và hi#u qu" kinh t(cid:18) là hai n(cid:24)i dung quan tr1ng ph"i (cid:23)(cid:19)-c xem xét (cid:23)7ng th(cid:22)i khi hình thành m(cid:24)t quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh, hay m(cid:24)t chính sách chi tiêu ngân sách.

- Nguyên t%c th(cid:10)ng nh#t: Th$ng nh’t qu"n lý theo nh ng v3n b"n pháp lu(cid:29)t là nguyên t!c không th(cid:25) thi(cid:18)u trong qu"n lý tài chính công. Th$ng nh’t qu"n lý chính là vi#c tuân th(cid:30) theo m(cid:24)t quy (cid:23)(cid:21)nh chung t(cid:31) vi#c hình thành, s5 d4ng, ki@m tra thanh tra, thanh quy(cid:18)t toán, x5 lý các v(cid:19)(cid:20)ng m!c trong quá trình tri(cid:25)n khai th(cid:28)c hi#n. Th(cid:28)c hi#n nguyên t!c qu"n lý th$ng nh’t s6 (cid:23)"m b"o tính bình (cid:23)>ng, công b.ng, (cid:23)"m b"o hi#u qu", h%n ch(cid:18) nh ng tiêu c(cid:28)c và nh ng r(cid:30)i ro khi quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh các kho"n chi tiêu công,.

- Nguyên t%c công khai, minh b(cid:24)ch: Công khai minh b%ch trong (cid:23)(cid:24)ng viên, phân ph$i các ngu7n l(cid:28)c tài chính công, là nguyên t!c quan tr1ng nh.m (cid:23)"m b"o cho vi#c qu"n lý ngu7n tài chính công (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n th$ng nh’t và hi#u qu". Th(cid:28)c hi#n công khai minh b%ch trong qu"n lý s6 t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n cho c(cid:24)ng (cid:23)7ng có th(cid:25) giám sát, ki(cid:25)m soát các quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) thu, chi trong qu"n lý tài chính công, h%n ch(cid:18) nh ng th’t thoát và (cid:23)"m b"o hi#u qu" c(cid:30)a nh ng kho"n thu, chi tiêu công.

4. M i quan h(cid:31) gi3a c(cid:23)i cách hành chính và c(cid:23)i cách tài chính công

4.1. C(cid:16)i cách tài chính công trong xu th(cid:7) c(cid:16)i cách hành chính

C"i cách hành chính nhà n(cid:19)(cid:20)c là m(cid:24)t quá trình chuy(cid:25)n (cid:23)(cid:26)i t(cid:31) n(cid:17)n hành chính theo c* ch(cid:18) qu"n lý k(cid:18) ho%ch hóa t(cid:29)p trung sang n(cid:17)n hành chính c(cid:30)a c* ch(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a. Quá trình chuy(cid:25)n (cid:23)(cid:26)i (cid:23)ó nh.m hình thành và xây d(cid:28)ng m(cid:24)t n(cid:17)n hành chính dân ch(cid:30), trong s%ch, v ng m%nh, chuyên

http://www.taichinhungdung.vn

91

nghi#p, hi#n (cid:23)%i hóa; ho%t (cid:23)(cid:24)ng có hi#u l(cid:28)c, hi#u qu" theo nguyên t!c c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c pháp quy(cid:17)n xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a d(cid:19)(cid:20)i s(cid:28) lãnh (cid:23)%o c(cid:30)a (cid:3)"ng; xây d(cid:28)ng (cid:23)(cid:24)i ng0 cán b(cid:24), công ch(cid:27)c có (cid:23)%o (cid:23)(cid:27)c, ph,m ch’t và n3ng l(cid:28)c phù h-p, (cid:23)áp (cid:27)ng s(cid:28) nghi#p (cid:23),y m%nh công nghi#p hóa, hi#n (cid:23)%i hóa, h(cid:24)i nh(cid:29)p qu$c t(cid:18) và ph4c v4 nhân dân.

C n(cid:19)(cid:20)c ta, công cu(cid:24)c c"i cách hành chính b!t (cid:23)/u (cid:23)(cid:19)-c tri(cid:25)n khai t(cid:31) kho"ng gi a nh ng n3m 90 c(cid:30)a th(cid:18) k8 XX, v(cid:20)i s(cid:28) ra (cid:23)(cid:22)i c(cid:30)a Ngh(cid:21) quy(cid:18)t 38/CP ngày 4-5-1994 c(cid:30)a Chính ph(cid:30) v(cid:17) c"i cách m(cid:24)t b(cid:19)(cid:20)c th(cid:30) t4c hành chính trong gi"i quy(cid:18)t công vi#c c(cid:30)a công dân, t(cid:26) ch(cid:27)c. (cid:3))c bi#t, Ngh(cid:21) quy(cid:18)t H(cid:24)i ngh(cid:21) l/n th(cid:27) 8 Ban ch’p hành trung (cid:19)*ng (cid:3)"ng khóa VII, tháng 1-1995 (cid:23)ã (cid:23))t c"i cách hành chính thành m(cid:24)t n(cid:24)i dung quan tr1ng trong s(cid:28) nghi#p (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i toàn di#n & (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c ta và xác (cid:23)(cid:21)nh c"i cách hành chính là tr1ng tâm c(cid:30)a công cu(cid:24)c xây d(cid:28)ng và ki#n toàn Nhà n(cid:19)(cid:20)c C(cid:24)ng hòa xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a Vi#t Nam.

Trong quá trình th(cid:28)c hi#n c"i cách hành chính, th(cid:28)c t(cid:18) (cid:23)ã cho th’y, chúng ta ch9 có th(cid:25) th(cid:28)c hi#n c"i cách hành chính thành công khi ti(cid:18)n hành (cid:23)7ng th(cid:22)i v(cid:20)i vi#c c"i cách hành chính công. Thông qua ho%t (cid:23)(cid:24)ng thu- chi b.ng ti(cid:17)n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, tài chính công ph"n ánh các m$i quan h# gi a Nhà n(cid:19)(cid:20)c , tài chính công ph"n ánh các m$i quan h# gi a Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:20)i các ch(cid:30) th(cid:25) kinh t(cid:18)- xã h(cid:24)i khác trong quá trình hình thành và s5 d4ng các qu= ti(cid:17)n t# c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c nh.m th(cid:28)c hi#n (cid:23)úng các ch(cid:27)c n3ng v$n có c(cid:30)a mình. Hi#u qu" c(cid:30)a qu"n lý tài chính công v(cid:31)a ph"n ánh n3ng l(cid:28)c c(cid:30)a b(cid:24) máy Nhà n(cid:19)(cid:20)c, v(cid:31)a có tác d4ng thúc (cid:23),y ho)c kìm hãm ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các c* quan trong b(cid:24) máy này. T(cid:31) nh(cid:29)n th(cid:27)c (cid:23)ó, c"i cách tài chính công tr& thành m(cid:24)t n(cid:24)i dung quan tr1ng c(cid:30)a công cu(cid:24)c c"i cách hành chính & n(cid:19)(cid:20)c ta.

M$i quan h# gi a c"i cách hành chính v(cid:20)i tài chính công (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) hi#n:

- Vi#c th(cid:28)c thi ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a b(cid:24) máy Nhà n(cid:19)(cid:20)c g!n li(cid:17)n v(cid:20)i c* ch(cid:18) tài

chính h; tr- cho các ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)ó.

- Vi#c phân c’p qu"n lý hành chính ph"i t(cid:19)*ng (cid:27)ng v(cid:20)i s(cid:28) phân c’p qu"n lý kinh t(cid:18) và phân c’p qu"n lý tài chính công (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o kinh phí cho ho%t (cid:23)(cid:24)ng có hi#u qu" & m;i c’p.

- B"n thân m;i c’p chính quy(cid:17)n trong b(cid:24) máy hành chính (cid:23)(cid:17)u có trách

nhi#m và quy(cid:17)n h%n nh’t (cid:23)(cid:21)nh trong qu"n lý tài chính công & ph%m vi c(cid:30)a mình.

- Các th(cid:25) ch(cid:18) v(cid:17) qu"n lý tài chính công có tác d4ng chi ph$i ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a

các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c theo mong mu$n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Quy mô và c* ch(cid:18) chi tiêu tài chính công, (cid:23))c bi#t là (cid:23)(cid:25) tr" l(cid:19)*ng cho (cid:23)(cid:24)i ng0 cán b(cid:24) công ch(cid:27)c trong b(cid:24) máy nhà n(cid:19)(cid:20)c, có tác (cid:23)(cid:24)ng quan tr1ng (cid:23)(cid:18)n vi# phát huy n3ng l(cid:28)c c(cid:30)a (cid:23)(cid:24)i ng0 trong công vi#c (cid:23)ó.

http://www.taichinhungdung.vn

92

- Nhà n(cid:19)(cid:20)c th(cid:28)c hi#n giám sát b.ng (cid:23)7ng ti(cid:17)n (cid:23)$i v(cid:20)i ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các

c* quan hành chính nhà n(cid:19)(cid:20)c.

4.2. N(cid:12)i dung c(cid:6)a c(cid:16)i cách tài chính công

C"i cách tài chính công là m(cid:24)t trong b$n n(cid:24)i dung c(cid:30)a ch(cid:19)*ng trình t(cid:26)ng th(cid:25) c"i cách hành chính nhà n(cid:19)(cid:20)c giai (cid:23)o%n 2001-2010. Tuy nhiên, c"i cách tài chính công là v’n (cid:23)(cid:17) nh%y c"m, luôn ti(cid:17)m ,n nh ng khó kh3n, thách th(cid:27)c c" t(cid:31) phía khách quan và n(cid:24)i t%i, vì v(cid:29)y, quá trình c"i cách tài chính công c/n ph"i (cid:23)(cid:19)-c quan tâm th(cid:28)c hi#n m(cid:24)t cách th(cid:19)(cid:22)ng xuyên, liên t4c, có ch(cid:19)*ng trình, k(cid:18) ho%ch (cid:23)ào t%o cho t(cid:31)ng giai (cid:23)o%n, t(cid:31)ng n3m v(cid:20)i nh ng bi#n pháp c4 th(cid:25).

N(cid:24)i dung c(cid:30)a c"i cách tài chính công bao g7m:

Th nh#t, (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i c* ch(cid:18) phân c’p qu"n lý tài chính và ngân sách, (cid:23)"m b"o tính th$ng nh’t c(cid:30)a h# th$ng tài chính qu$c gia và vai trò ch9 (cid:23)%o c(cid:30)a ngân sách trung (cid:19)*ng; (cid:23)7ng th(cid:22)i phát huy tính tích c(cid:28)c ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng, n3ng (cid:23)(cid:24)ng sáng t%o và trách nhi#m c(cid:30)a (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng c0ng nh(cid:19) các ngành trong vi#c (cid:23)i(cid:17)u hành tài chính và ngân sách.

Th hai, (cid:23)"m b"o quy(cid:17)n quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh ngân sách (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng c(cid:30)a H(cid:24)i (cid:23)7ng nhân dân các c’p, t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n cho chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng x5 lý các công vi#c c(cid:30)a (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng; quy(cid:17)n quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a các S&, B(cid:24), Ban, Ngành v(cid:17) phân b(cid:26) ngân sách cho các (cid:23)*n v(cid:21) tr(cid:28)c thu(cid:24)c; quy(cid:17)n ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các (cid:23)*n v(cid:21) s5 d4ng ngân sách trong ph%m vi d(cid:28) toán (cid:23)(cid:19)-c duy#t phù h-p v(cid:20)i ch(cid:18) (cid:23)(cid:24), chính sách.

Th ba, trên c* s& phân bi#t rõ c* quan hành chính công quy(cid:17)n v(cid:20)i t(cid:26) ch(cid:27)c s(cid:28) nghi#p, d(cid:21)ch v4 công, th(cid:28)c hi#n (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i c* ch(cid:18) phân b(cid:26) ngân sách cho c* quan hành chính, xóa b: ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) c’p kinh phí c3n c(cid:27) vào k(cid:18)t qu" và ch’t l(cid:19)-ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng, h(cid:19)(cid:20)ng vào ki(cid:25)m soát (cid:23)/u ra, ch’t l(cid:19)-ng ch9 tiêu theo m4c tiêu c(cid:30)a c* quan hành chính, (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i h# th$ng (cid:23)(cid:21)nh m(cid:27)c chi tiêu (cid:23)*n gi"n h*n, t3ng quy(cid:17)n ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng cho c* quan s5 d4ng ngân sách.

Th t(cid:4), (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i c* b"n ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) tài chính (cid:23)$i v(cid:20)i khu v(cid:28)c d(cid:21)ch v4 công.

- Xây d(cid:28)ng quan ni#m (cid:23)úng v(cid:17) d(cid:21)ch v4 công. Nhà n(cid:19)(cid:20)c có trách nhi#m ch3m lo (cid:23)(cid:22)i s$ng v(cid:29)t ch’t và v3n hóa c(cid:30)a nhân dân, nh(cid:19)ng không ph"i vì th(cid:18) mà m1i công vi#c v(cid:17) d(cid:21)ch v4 (cid:23)(cid:17)u do c* quan Nhà n(cid:19)(cid:20)c tr(cid:28)c ti(cid:18)p (cid:23)"m nh(cid:29)n. Trong t(cid:31)ng l(nh v(cid:28)c (cid:23)(cid:21)nh rõ nh ng công vi#c mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i (cid:23)/u t(cid:19) và tr(cid:28)c ti(cid:18)p th(cid:28)c hi#n, nh ng công vi#c c/n ph"i chuy(cid:25)n (cid:23)(cid:25) các t(cid:26) ch(cid:27)c xã h(cid:24)i (cid:23)"m nhi#m. Nhà n(cid:19)(cid:20)c có các chính sách, c* ch(cid:18) t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n (cid:23)(cid:25) doanh nghi#p, t(cid:26) ch(cid:27)c xã h(cid:24)i và nhân dân tr(cid:28)c ti(cid:18)p làm các d(cid:21)ch v4 ph4c v4 s"n xu’t và (cid:23)(cid:22)i s$ng d(cid:19)(cid:20)i s(cid:28) h(cid:19)(cid:20)ng d+n, h; tr-, ki(cid:25)m tra, ki(cid:25)m soát c(cid:30)a c* quan hành chính nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Xóa b: c* ch(cid:18) c’p phát tài chính theo ki(cid:25)u “xin-cho”, ban hành các c* ch(cid:18), chính sách th(cid:28)c hi#n ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) t(cid:28) ch(cid:30) tài chính cho các (cid:23)*n v(cid:21) s(cid:28) nghi#p có

http://www.taichinhungdung.vn

93

(cid:23)i(cid:17)u ki#n nh(cid:19) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)%i h1c, b#nh vi#n, vi#n nghiên c(cid:27)u... trên c* s& xác (cid:23)(cid:21)nh nhi#m v4 ph"i th(cid:28)c hi#n, m(cid:27)c h; tr- tài chính t(cid:31) ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c và ph/n còn l%i do các (cid:23)*n v(cid:21) t(cid:28) trang tr"i.

Th n(cid:29)m, th(cid:28)c hi#n thí (cid:23)i(cid:25)m (cid:23)(cid:25) áp d4ng r(cid:24)ng rãi m(cid:24)t s$ c* ch(cid:18) tài chính

m(cid:20)i, nh(cid:19) sau:

- Cho thuê (cid:23)*n v(cid:21) s(cid:28) nghi#p công, cho thuê (cid:23)’t (cid:23)(cid:25) xây d(cid:28)ng c* s& nhà

tr(cid:19)(cid:22)ng, b#nh vi#n.

- Khuy(cid:18)n khích các nhà (cid:23)/u t(cid:19) trong n(cid:19)(cid:20)c, n(cid:19)(cid:20)c ngoài (cid:23)/u t(cid:19) phát tri(cid:25)n các c* s& (cid:23)ào t%o ngh(cid:17), (cid:23)%i h1c, trên (cid:23)%i h1c, c* s& ch a b#nh có ch’t l(cid:19)-ng cao & các thành ph$, khu công nghi#p; khuy(cid:18)n khích liên doanh và (cid:23)/u t(cid:19) tr(cid:28)c ti(cid:18)p n(cid:19)(cid:20)c ngoài vào l(nh v(cid:28)c này.

- Th(cid:28)c hi#n m(cid:24)t s$ c* ch(cid:18) khoán, m(cid:24)t s$ lo%i d(cid:21)ch v4 công c(cid:24)ng, nh(cid:19): v#

sinh (cid:23)ô th(cid:21), c’p, thoát n(cid:19)(cid:20)c, cây xanh, công viên, n(cid:19)(cid:20)c ph4c v4 nông nghi#p...

- Th(cid:28)c hi#n c* ch(cid:18) h-p (cid:23)7ng m(cid:24)t s$ d(cid:21)ch v4 công trong c* quan hành

chính.

Th sáu, (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i công tác ki(cid:25)m toán (cid:23)$i v(cid:20)i các c* quan hành chính, (cid:23)*n v(cid:21) s(cid:28) nghi#p nh.m nâng cao trách nhi#m và hi#u qu" s5 d4ng kinh phí t(cid:31) ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c, xóa b: tình tr%ng nhi(cid:17)u (cid:23)/u m$i thanh tra, ki(cid:25)m tra, ki(cid:25)m toán, (cid:23)$i v(cid:20)i các c* quan hnàh chính, (cid:23)*n v(cid:21) s(cid:28) nghi#p. Th(cid:28)c hi#n dân ch(cid:30), công khai, minh b%ch v(cid:17) tài chính công, t’t c" các ch9 tiêu tài chính (cid:23)(cid:17)u (cid:23)(cid:19)-c công b$ công khai.

Nh ng n(cid:24)i dung c"i cách tài chính công (cid:23)(cid:19)-c trình bày & trên có tác (cid:23)(cid:24)ng tr(cid:28)c ti(cid:18)o (cid:23)(cid:18)n ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a b(cid:24) máy hành chính Nhà n(cid:19)(cid:20)c, làm t3ng tính t(cid:28) ch(cid:30) c(cid:30)a các (cid:23)*n v(cid:21) g!n v(cid:20)i s(cid:28) ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng v(cid:17) tài chính; t%o ra c* ch(cid:18) tài chính khuy(cid:18)n khích các (cid:23)*n v(cid:21) chi tiêu có hi#u qu", h(cid:19)(cid:20)ng vào k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra và ti(cid:18)t ki#m ngân sách, trên c* s& (cid:23)ó t3ng thu nh(cid:29)p cho ng(cid:19)(cid:22)i lao (cid:23)(cid:24)ng. (cid:3)ó chính là nh ng (cid:23)(cid:24)ng l(cid:28)c thúc (cid:23),y các c* quan trong b(cid:24) máy Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i v(cid:17) t(cid:26) ch(cid:27)c, ph(cid:19)*ng h(cid:19)(cid:20)ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng và nâng cao n3ng l(cid:28)c c(cid:30)a (cid:23)(cid:24)i ng0 cán b(cid:24), công ch(cid:27)c, làm cho b(cid:24) máy nhà n(cid:19)(cid:20)c ho%t (cid:23)(cid:24)ng có hi#u l(cid:28)c và hi#u qu" h*n, (cid:23)áp (cid:27)ng các yêu c/u c(cid:30)a công cu(cid:24)c c"i cách hành chính & n(cid:19)(cid:20)c ta.

II. QU(cid:1)N LÝ NGÂN SÁCH NHÀ N(cid:2)(cid:3)C

1. Khái ni(cid:31)m ngân sách nhà n(cid:8)(cid:24)c

T(cid:31) “ngân sách” (cid:23)(cid:19)-c l’y t(cid:31) thu(cid:29)t ng “budjet”, m(cid:24)t t(cid:31) ti(cid:18)ng Anh th(cid:22)i trung c(cid:26), dùng (cid:23)(cid:25) mô t" chi(cid:18)c túi c(cid:30)a nhà vua trong (cid:23)ó ch(cid:27)a nh ng kho"n ti(cid:17)n c/n ti(cid:18)t cho chi tiêu công c(cid:24)ng. D(cid:19)(cid:20)i ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) phong ki(cid:18)n, chi tiêu c(cid:30)a nhà vua cho nh ng m4c (cid:23)ích công c(cid:24)ng nh(cid:19): (cid:23)!p (cid:23)ê phòng ch$ng l0 l4t, xây d(cid:28)ng (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng sá và chi tiêu cho b"n thân hoàng gia không có s(cid:28) tách bi#t nhau. Khi giai c’p t(cid:19)

http://www.taichinhungdung.vn

94

s"n l(cid:20)n m%nh t(cid:31)ng b(cid:19)(cid:20)c kh$ng ch(cid:18) ngh(cid:21) vi#n và (cid:23)òi h:i tách b%ch hai kho"n chi tiêu này, t(cid:31) (cid:23)ó n"y sinh ra khái ni#m Ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c.

Trong th(cid:28)c ti2n, khái ni#m Ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c th(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:25) dùng t(cid:26)ng s$ thu và chi c(cid:30)a m(cid:24)t (cid:23)*n v(cid:21) trong th(cid:22)i gian nh’t (cid:23)(cid:21)nh, m(cid:24)t b"n tính toán các chi phí (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n m(cid:24)t k(cid:18) ho%ch ho)c m(cid:24)t ch(cid:19)*ng trình cho m(cid:24)t m4c (cid:23)ích nh’t (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a m(cid:24)t ch(cid:30) th(cid:25) nào (cid:23)ó, n(cid:18)u ch(cid:30) th(cid:25) (cid:23)ó là Nhà n(cid:19)(cid:20)c, thì ngân sách (cid:23)ó (cid:23)(cid:19)-c g1i là Ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c.

Lu(cid:29)t Ngân sách Nhà n(cid:19)(cid:20)c n3m 2002 (cid:23)ã (cid:23)(cid:21)nh ngh(a: “Ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c là toàn b(cid:24) các kho"n thu chi c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c c* qua có th,m quy(cid:17)n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh và th(cid:28)c hi#n trong m(cid:24)t n3m (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o th(cid:28)c hi#n các ch(cid:27)c n3ng, nhi#m v4 c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c”.

(cid:3)(cid:21)nh ngh(a c(cid:30)a Lu(cid:29)t ngân sách n3m 2002 v(cid:31)a ph"n ánh (cid:23)(cid:19)-c n(cid:24)i dung c* b"n c(cid:30)a ngân sách, quá trình ch’p hành ngân sách (cid:23)7ng th(cid:22)i th(cid:25) hi#n (cid:23)(cid:19)-c tính pháp lý c(cid:30)a ngân sách, th(cid:25) hi#n quy(cid:17)n ch(cid:30) s& h u ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c; th(cid:25) hi#n v(cid:21) trí, vai trò, ch(cid:27)c n3ng c(cid:30)a NSNN.

V(cid:17) b"n ch’t c(cid:30)a NSNN, (cid:23).ng sau nh ng con s$ thu, chi là các quan h# l-i ích kinh t(cid:18) gi a Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:20)i các ch(cid:30) th(cid:25) khác nh(cid:19) doanh nghi#p, h(cid:24) gia (cid:23)ình, cá nhân… trong và ngoài n(cid:19)(cid:20)c g!n li(cid:17)n v(cid:20)i quá trình t%o l(cid:29)p, phân ph$i và s5 d4ng qu= ti(cid:17)n t# t(cid:29)p trung c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, phát sinh khi Nhà n(cid:19)(cid:20)c tham gia vào quá trình phân ph$i các ngu7n tài nguyên chính qu$c gia.

D(cid:19)(cid:20)i giác (cid:23)(cid:24) pháp lý, SN (cid:23)(cid:19)-c lu(cid:29)t hóa c" hình th(cid:27)c l+n n(cid:24)i dung; trình t(cid:28) và bi#n pháp thu, chi NSNN là s(cid:28) th(cid:25) hi#n quy(cid:17)n l(cid:28)c nhà n(cid:19)(cid:20)c trong l(nh v(cid:28)c ngân sách.

D(cid:19)(cid:20)i giác (cid:23)(cid:24) chuyên môn, nghi#p v4, NSNN là toàn b(cid:24) các kho"n thu, chi c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:19)-c d(cid:28) toán và th(cid:28)c hi#n trong m(cid:24)t n3m, theo quy trình bao g7m c" khâu d(cid:28) toán (k(cid:25) c" khâu chu,n b(cid:21), th"o lu(cid:29)n, quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh phê chu,n) ch’p hành quy(cid:18)t toán NSNN.

D(cid:19)(cid:20)i giác (cid:23)(cid:24) qu"n lý v( mô, NSNN là m(cid:24)t công c4 s!c bén nh’t (cid:23)(cid:25) nhà

n(cid:19)(cid:20)c th(cid:28)c hi#n ch(cid:27)c n3ng nhi#m v4 c(cid:30)a mình tác (cid:23)(cid:24)ng vào n(cid:17)n kinh t(cid:18).

2. Vai trò c(cid:29)a ngân sách nhà n(cid:8)(cid:24)c

Vai trò c(cid:30)a NSNN trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng v(cid:17) m)t chi tiêu có th(cid:25) (cid:23)(cid:17) c(cid:29)p (cid:23)(cid:18)n nhi(cid:17)u n(cid:24)i dung và nh ng bi(cid:25)u hi#n (cid:23)a d%ng khác nhau, song có th(cid:25) khái quát trên nh ng khía c%nh sau:

2.1. Vai trò c(cid:6)a m(cid:12)t ngân sách tiêu dùng: (cid:3)(cid:16)m b(cid:16)o hay duy trì s(cid:13) t(cid:27)n t(cid:10)i

và ho(cid:10)t (cid:1)(cid:12)ng c(cid:6)a b(cid:12) máy nhà n(cid:5)(cid:19)c

NSNN (cid:23)"m b"o tài chính cho b(cid:24) máy c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c b.ng cách khai thác, huy (cid:23)(cid:24)ng các ngu7n l(cid:28)c tài chính t(cid:31) m1i l(nh v(cid:28)c, m1i thành ph/n kinh t(cid:18), d(cid:19)(cid:20)i các hình th(cid:27)c b!t bu(cid:24)c hay t(cid:28) nguy#n. Trong (cid:23)ó, quan tr1ng nh’t v+n là ngu7n

http://www.taichinhungdung.vn

95

thu t(cid:31) thu(cid:18). Vi#c khai thác, t(cid:29)p trung các ngu7n tài chính này ph"i (cid:23)(cid:19)-c tính toán sao cho (cid:23)"m b"o (cid:23)(cid:19)-c s(cid:28) cân (cid:23)$i gi a nhu c/u c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c v(cid:20)i doanh nghi#p và dân c(cid:19), gi a tiêu dùng và ti(cid:18)t ki#m…

- T(cid:31) các ngu7n tài chính t(cid:29)p trung (cid:23)(cid:19)-c, Nhà n(cid:19)(cid:20)c ti(cid:18)n hành phân ph$i các ngu7n tài chính (cid:23)(cid:25) (cid:23)áp (cid:27)ng nhu c/u chi tiêu c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c theo t8 l# h-p lý nh.m v(cid:31)a (cid:23)"m b"o duy trì ho%t (cid:23)(cid:24)ng và s(cid:27)c m%nh c(cid:30)a b(cid:24) máy nhà n(cid:19)(cid:20)c, v(cid:31)a (cid:23)"m b"o th(cid:28)c hi#n ch(cid:27)c n3ng kinh t(cid:18)- xã h(cid:24)i c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i các l(nh v(cid:28)c khác nhau c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18).

- Ki(cid:25)m tra, giám sát vi#c phân ph$i và s5 d4ng các ngu7n tài chính t(cid:31) NSNN (cid:23)"m b"o vi#c phân ph$i và s5 d4ng (cid:23)(cid:19)-c ti(cid:18)n hành h-p lý, ti(cid:18)t ki#m và có hi#u qu", (cid:23)áp (cid:27)ng các nhu c/u c(cid:30)a qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c và phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i.

2.2. Vai trò c(cid:6)a ngân sách phát tri(cid:28)n: là công c(cid:22) thúc (cid:1)$y t(cid:23)ng tr(cid:5)(cid:20)ng,

!n (cid:1)(cid:8)nh và (cid:1)i(cid:2)u ch(cid:30)nh kinh t(cid:7) v# mô c(cid:6)a Nhà n(cid:5)(cid:19)c

- Thông qua NSNN, Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng (cid:23)/u t(cid:19), (cid:23)i(cid:17)u ch9nh c* c’u c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) theo các (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c c" v(cid:17) c* c’u vùng, c* c’u ngành.

- Thông qua chi NSNN, Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)/u t(cid:19) cho k(cid:18)t c’u h% t/ng- l(nh v(cid:28)c mà t(cid:19) nhân s6 không mu$n tham gia ho)c không th(cid:25) tham gia. Nó t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n thu(cid:29)n l-i cho s"n xu’t kinh doanh phát tri(cid:25)n, th(cid:27)c (cid:23),y t3ng tr(cid:19)&ng kinh t(cid:18), nâng cao (cid:23)(cid:22)i s$ng dân c(cid:19).

- B.ng ngu7n chi NSNN hàng n3m, t%o l(cid:29)p các qu= d(cid:28) tr v(cid:17) hàng hóa và tài chính, trong tr(cid:19)(cid:22)ng h-p th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng bi(cid:18)n (cid:23)(cid:24)ng, giá c" t3ng quá cao ho)c xu$ng quá th’p, nh(cid:22) vào l(cid:28)c l(cid:19)-ng d(cid:28) tr hàng hóa và ti(cid:17)n, Nhà n(cid:19)(cid:20)c có th(cid:25) (cid:23)i(cid:17)u hòa cung c/u hàng hóa (cid:23)(cid:25) (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh giá c", b"o v# l-i ích ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng và ng(cid:19)(cid:22)i s"n xu’t.

- Nhà n(cid:19)(cid:20)c c0ng có th(cid:25) ch$ng l%m phát b.ng vi#c c!t gi"m chi NSNN, t3ng thu(cid:18) tiêu dùng, kh$ng ch(cid:18) c/u, gi"m thu(cid:18) (cid:23)/u t(cid:19) (cid:23)(cid:25) khuy(cid:18)n khích (cid:23)/u t(cid:19) m& r(cid:24)ng s"n xu’t kinh doanh, t3ng c(cid:19)(cid:22)ng cung. S5 d4ng các công c4 vay n- nh(cid:19) công trái, tín phi(cid:18)u kho b%c… (cid:23)(cid:25) hút b(cid:20)t l(cid:19)-ng ti(cid:17)n m)t trong l(cid:19)u thông nh.m gi"m s(cid:27)c ép v(cid:17) giá c" và bù (cid:23)!p thâm h4t ngân sách.

2.3. NSNN (cid:1)óng vai trò quan tr ng trong vi(cid:11)c th(cid:13)c hi(cid:11)n công b(ng xã

h(cid:12)i và gi(cid:16)i quy(cid:7)t các v(cid:14)n (cid:1)(cid:2) xã h(cid:12)i

N(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng v(cid:20)i s(cid:27)c m%nh th/n k< c(cid:30)a nó c0ng luôn ch(cid:27)a (cid:23)(cid:28)ng nh ng khuy(cid:18)t t(cid:29)t mà nó không th(cid:25) t(cid:28) s5a ch a, (cid:23))c bi#t là v(cid:17) m)t xã h(cid:24)i nh(cid:19) b’t bình (cid:23)>ng v(cid:17) thu nh(cid:29)p, s(cid:28) chênh l#ch v(cid:17) m(cid:27)c s$ng, t# n%n xã h(cid:24)i… Do (cid:23)ó, NSNN (cid:23)óng vai trò quan tr1ng trong vi#c th(cid:28)c hi#n công b.ng và gi"i quy(cid:18)t các v’n (cid:23)(cid:17) xã h(cid:24)i.

http://www.taichinhungdung.vn

96

- Trong vi#c th(cid:28)c hi#n công b.ng, Nhà n(cid:19)(cid:20)c c$ g!ng tác (cid:23)(cid:24)ng theo hai h(cid:19)(cid:20)ng: Gi"m b(cid:20)t thu nh(cid:29)p cao c(cid:30)a m(cid:24)t s$ (cid:23)$i t(cid:19)-ng và nâng (cid:23)A nh ng ng(cid:19)(cid:22)i có thu nh(cid:29)p th’p (cid:23)(cid:25) rút ng!n kho"ng cách chênh l#ch thu nh(cid:29)p gi a các t/ng l(cid:20)p dân c(cid:19).

+ Gi"m b(cid:20)t thu nh(cid:29)p cao: (cid:23)ánh thu(cid:18) (l0y ti(cid:18)n) vào các (cid:23)$i t(cid:19)-ng có thu nh(cid:29)p cao, (cid:23)ánh thu(cid:18) tiêu th4 (cid:23))c bi#t v(cid:20)i thu(cid:18) su’t cao vào nh ng hàng hóa mà ng(cid:19)(cid:22)i có thu nh(cid:29)p cao tiêu dùng và tiêu dùng ph/n l(cid:20)n.

+ Nâng (cid:23)A các (cid:23)$i t(cid:19)-ng có thu nh(cid:29)p th’p: gi"m thu(cid:18) cho nh ng hàng hóa thi(cid:18)t y(cid:18)u, th(cid:28)c hi#n tr- giá cho các m)t hàng thi(cid:18)t y(cid:18)u nh(cid:19) l(cid:19)*ng th(cid:28)c, (cid:23)i#n, n(cid:19)(cid:20)c… và tr- c’p xã h(cid:24)i cho nh ng ng(cid:19)(cid:22)i có thu nh(cid:29)p th’p, hoàn c"nh khó kh3n.

- Trong vi#c gi"i quy(cid:18)t các v’n (cid:23)(cid:17) xã h(cid:24)i: Thông qua NSNN, tài tr- cho các d(cid:21)ch v4 công c(cid:24)ng nh(cid:19) giáo d4c, y t(cid:18), v3n hóa, tài tr- cho các ch(cid:19)*ng trình vi#c làm, chính sách dân s$, xóa (cid:23)ói gi"m nghèo, phòng ch$ng t# n%n xã h(cid:24)i…

3. Nh3ng nguyên t,c c(cid:26) b(cid:23)n qu(cid:23)n lý ngân sách nhà n(cid:8)(cid:24)c

Qu"n lý NSNN (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n theo các nguyên t!c c* b"n sau:

- Nguyên t%c th(cid:10)ng nh#t: Theo nguyên t!c này, m1i kho"n thu, chi c(cid:30)a m(cid:24)t c’p hành chính (cid:23)(cid:19)a vào m(cid:24)t k(cid:18) ho%ch ngân sách th$ng nh’t. Th$ng nh’t qu"n lý chính là vi#c tuân th(cid:30) m(cid:24)t khuân kh(cid:26) chung t(cid:31) vi#c hình thành, s5 d4ng, thanh tra, ki(cid:25)m tra, thanh quy(cid:18)t toán, x5 lý các v’n (cid:23)(cid:17) v(cid:19)(cid:20)ng m!c trong quá trình tri(cid:25)n khai th(cid:28)c hi#n. Th(cid:28)c hi#n nguyên t!c qu"n lý này s6 (cid:23)"m b"o tính bình (cid:23)>ng, công b.ng, (cid:23)"m b"o có hi#u qu", h%n ch(cid:18) nh ng tiêu c(cid:28)c và nh ng r(cid:30)i ro, nh’t là nh ng r(cid:30)i ro, nh’t là nh ng r(cid:30)i ro có tính ch’t ch(cid:30) quan khi quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh các kho"n chi tiêu.

- Nguyên t%c dân ch(cid:8): M(cid:24)t chính sách t$t là m(cid:24)t ngân sách ph"n "nh l-i ích c(cid:30)a các t/ng l(cid:20)p, các b(cid:24) ph(cid:29)n, các c(cid:24)ng (cid:23)7ng ng(cid:19)(cid:22)i trong các chính sách, ho%t (cid:23)(cid:24)ng thu chi ngân sách. S(cid:28) tham gia c(cid:30)a xã h(cid:24)i, công chúng (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n trong su$t chu trình ngân sách, t(cid:31) l(cid:29)p d(cid:28) toán, ch’p hành (cid:23)(cid:18)n quy(cid:18)t toán ngân sách, th(cid:25) hi#n nguyên t!c dân ch(cid:30) trong qu"n lý ngân sách. S(cid:28) tham gia c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i dân s6 làm cho ngân sách minh b%ch h*n, các thông tin ngân sách trung th(cid:28)c, chính xác h*n.

Tuy nhiên, th(cid:28)c hi#n dân ch(cid:30), t3ng c(cid:19)(cid:22)ng s(cid:28) tham gia ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i dân trong qu"n lý ngân sách (cid:23)ôi khi làm cho qu"n lý ngân sách tr& lên khó kh3n. Các nhà lãnh (cid:23)%o s6 ph"i (cid:23)$i m)t v(cid:20)i các ý ki(cid:18)n, các lu7ng quan (cid:23)i(cid:25)m khác nhau c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i dân, (cid:23)ôi khi là nh ng hành (cid:23)(cid:24)ng mang tính l-i d4ng, ch$ng (cid:23)$i.

- Nguyên t%c cân (cid:16)(cid:10)i ngân sách: K(cid:18) ho%ch ngân sách (cid:23)(cid:19)-c l(cid:29)p và thu, chi

ngân sách ph"i cân (cid:23)$i. M1i kho"n chi ph"i có ngu7n thu bù (cid:23)!p.

http://www.taichinhungdung.vn

97

- Nguyên t%c công khai, minh b(cid:24)ch: ngân sách là m(cid:24)t ch(cid:19)*ng trình, là t’m g(cid:19)*ng ph"n ánh các ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a chính ph(cid:30) b.ng các s$ li#u. Th(cid:28)c hi#n công khai, minh b%ch trong qu"n lý s6 t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n cho c(cid:24)ng (cid:23)7ng có th(cid:25) giám sát, ki(cid:25)m soát các quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh thu chi tài chính, h%n ch(cid:18) nh ng th’t thoát và (cid:23)"m b"o tính hi#u qu". Nguyên t!c công khai, minh b%ch (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n trong su$t chu trình ngân sách.

- Nguyên t%c quy trách nhi(cid:1)m:

Nhà n(cid:19)(cid:20)c là c* quan công quy(cid:17)n, s5 d4ng các ngu7n l(cid:28)c c(cid:30)a nhân dân th(cid:28)c hi#n các m4c tiêu (cid:23)(cid:17) ra. (cid:3)ây là nguyên t!c yêu c/u v(cid:17) trách nhi#m c(cid:30)a các (cid:23)*n v(cid:21) cá nhân trong quá trình qu"n lý ngân sách, bao g7m:

+ Quy trách nhi#m gi"i trình v(cid:17) các ho%t (cid:23)(cid:24)ng ngân sách; ch(cid:21)u trách nhi#m

v(cid:17) các quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) ngân sách c(cid:30)a mình.

+ Trách nhi#m (cid:23)$i v(cid:20)i c* quan qu"n lý c’p trê và trách nhi#m (cid:23)$i v(cid:20)i

công chúng, (cid:23)$i v(cid:20)i xã h(cid:24)i.

Quy trách nhi#m yêu c/u phân (cid:23)(cid:21)nh rõ ràng quy(cid:17)n h%n và trách nhi#m c(cid:30)a t(cid:31)ng cá nhân, (cid:23)*n v(cid:21), chính quy(cid:17)n các c’p trong th(cid:28)c hi#n ngân sách Nhà n(cid:19)(cid:20)c theo ch’t l(cid:19)-ng công vi#c (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c.

4. C(cid:26) c(cid:30)u ngân sách nhà n(cid:8)(cid:24)c

4.1. Thu ngân sách nhà n(cid:5)(cid:19)c

Thu NSNN là quá trình Nhà n(cid:19)(cid:20)c s5 d4ng quy(cid:17)n l(cid:28)c (cid:23)(cid:25) huy (cid:23)(cid:24)ng m(cid:24)t b(cid:24) ph(cid:29)n giá tr(cid:21) c(cid:30)a c"i xã h(cid:24)i hình thành qu= ngân sách nh.m (cid:23)áp (cid:27)ng nhu c/u chi tiêu c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

Thu NSNN bao g7m r’t nhi(cid:17)u lo%i, ngoài các kho"n thu chính t(cid:31) thu(cid:18), phí, l# phí còn có các kho"n thu t(cid:31) các ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c; các kho"n (cid:23)óng góp c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c và các cá nhân; các kho"n vi#n tr-; các kho"n thu khác theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a pháp lu(cid:29)t.

(cid:3)(cid:25) cung c’p thông tin m(cid:24)t cách có h# th$ng, công khai, minh b%ch, (cid:23)"m b"o trách nhi#m, (cid:23)áp (cid:27)ng nhu c/u qu"n lý c(cid:30)a các (cid:23)$i t(cid:19)-ng thì vi#c phân lo%i các kho"n thu theo nh ng tiêu th(cid:27)c nh’t (cid:23)(cid:21)nh là vi#c h(cid:18)t s(cid:27)c qua tr1ng. Hi#n nay, trong qu"n lý ngân sách th(cid:19)(cid:22)ng dùng hai cách phân lo%i theo ph%m v(cid:21) phát sinh và theo n(cid:24)i dung kinh t(cid:18).

C3n c(cid:27) vào ph%m vi phát sinh, các kho"n thu ngân sách Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:19)-c

chia thành: thu trong n(cid:19)(cid:20)c và thu ngoài n(cid:19)(cid:20)c.

Thu trong n(cid:19)(cid:20)c là các kho"n thu phát sinh t%i Vi#t Nam. Kho"n thu này bao g7m: thu t(cid:31) các lo%i thu(cid:18) (thu(cid:18) giá tr(cid:21) gia t3ng, thu(cid:18) thu nh(cid:29)p doanh nghi#p, thu(cid:18) tiêu th4 (cid:23))c bi#t…), thu t(cid:31) các kho"n thu l# phí, phí, ti(cid:17)n thu h7i v$n ngân

http://www.taichinhungdung.vn

98

sách, thu h7i ti(cid:17)n cho vay (c" g$c và lãi); thu t(cid:31) v$n góp cho Nhà n(cid:19)(cid:20)c, thu s(cid:28) nghi#p, thu ti(cid:17)n bán nhà và cho thuê (cid:23)’t thu(cid:24)c s& h u nhà n(cid:19)(cid:20)c…

Thu ngoài n(cid:19)(cid:20)c là các kho"n thu phát sinh không t%i Vi#t Nam, bao g7m: các kho"n (cid:23)óng góp t(cid:28) nguy#n, vi#n tr- không hoang l%i c(cid:30)a Chính ph(cid:30) các n(cid:19)(cid:20)c, các t(cid:26) ch(cid:27)c qu$c t(cid:18), các t(cid:26) ch(cid:27)c khác, các cá nhân (cid:19)(cid:20)c ngoài cho Chính ph(cid:30) Viêt Nam.

Ngoài ra, (cid:23)(cid:25) (cid:23)áp (cid:27)ng nhu c/u chi tiêu c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c, thì các kho"n vay n- trong n(cid:19)(cid:20)c, ngoài n(cid:19)(cid:20)c nh(cid:19) ban hành trái phi(cid:18)u chính ph(cid:30), vay vi#n tr- phát tri(cid:25)n chính th(cid:27)c (ODA), tr& thành ngu7n bù (cid:23)!p thâm h4t ngân sách và (cid:23)/u t(cid:19) phát tri(cid:25)n r’t quan tr1ng.

C3n c(cid:27) vào n(cid:24)i dung kinh t(cid:18), các kho"n thu ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c & n(cid:19)(cid:20)c ta bao g7m: Thu(cid:18), phí, l# phí do các t(cid:26) ch(cid:27)c, cá nhân n(cid:24)p theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a pháp lu(cid:29)t, nh(cid:19): ti(cid:17)n thu h7i v$n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c t%i các c* s& kinh t(cid:18), thu h7i ti(cid:17)n cho vay c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (c" g$c và lãi), thu nh(cid:29)p t(cid:31) góp v$n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c vào các c* s& kinh t(cid:18)...; thu t(cid:31) các ho%t (cid:23)(cid:24)ng s(cid:28) nghi#p: ti(cid:17)n s5 d4ng (cid:23)’t, thu t(cid:31) hoa l-i công s"n và (cid:23)’t công ích, ti(cid:17)n cho thuê (cid:23)’t, thuê m)t n(cid:19)(cid:20)c, thu t(cid:31) bán và cho thuê tài s"n thu(cid:24)c s& h u nhà n(cid:19)(cid:20)c; các kho"n (cid:23)óng góp t(cid:28) nguy#n c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c, cá nhân trong và ngoài n(cid:19)(cid:20)c; Các kho"n vi#n tr- không hoàn l%i c(cid:30)a Chính ph(cid:30) các n(cid:19)(cid:20)c, các t(cid:26) ch(cid:27)c, cá nhân & n(cid:19)(cid:20)c ngoài cho Chính ph(cid:30) Vi#t Nam, các c’p chính quy(cid:17)n và các c* quan (cid:23)*n v(cid:21) nhà n(cid:19)(cid:20)c; Thu t(cid:31) qu= d(cid:28) tr tài chính; Thu k(cid:18)t d(cid:19) ngân sách; các kho"n thu khác theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a pháp lu(cid:29)t, g7m: các kho"n di s"n c(cid:30)a nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:19)-c h(cid:19)&ng, các kho"n ph%t, t(cid:21)ch thu; Thu h7i d(cid:28) tr Nhà n(cid:19)(cid:20)c, thu chênh l#ch giá, ph4 thu, thu b(cid:26) sung t(cid:31) ngân sách c’p trên, thu chuy(cid:25)n ngu7n ngân sách n3m tr(cid:19)(cid:20)c chuy(cid:25)n sang.

4.2. Chi ngân sách nhà n(cid:5)(cid:19)c

Chi NSNN là quá trình phân ph$i và s5 d4ng qu= NSNN theo nh ng nguyên t!c nh’t (cid:23)(cid:21)nh cho vi#c th(cid:28)c hi#n các nhi#m v4 c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong t(cid:31)ng th(cid:22)i k<.

V(cid:17) th(cid:28)c ch’t, chi NSNN chính là vi#c cung c’p các ph(cid:19)*ng ti#n tài chính cho vi#c th(cid:28)c hi#n các nhi#m v4 c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Cho nên, vi#c chi NSNN có nh ng (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m sau:

Th nh#t, chi NSNN luôn g!n v(cid:20)i nhi#m v4 kinh t(cid:18), chính tr(cid:21), xã h(cid:24)i mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i (cid:23)"m nh(cid:29)n. M(cid:27)c (cid:23)(cid:24) và ph%m vi chi tiêu NSNN ph4 thu(cid:24)c vào nhi#m v4 c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong t(cid:31)ng th(cid:22)i k<.

Th hai, tính hi#u qu" c(cid:30)a các kho"n chi NSNN (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) hi#n & t/m v( mô

và mang tính toàn di#n c" v(cid:17) kinh t(cid:18), xã h(cid:24)i, chính tr(cid:21) và ngo%i giao.

Th ba, các kho"n chi NSNN (cid:23)(cid:17)u là các kho"n c’p phát mang tính không

hoàn tr" t(cid:28)c ti(cid:18)p.

http://www.taichinhungdung.vn

99

Th t(cid:4), chi NSNN th(cid:19)(cid:22)ng liên quan (cid:23)(cid:18)n vi#c phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18), xã h(cid:24)i, t%o

vi#c làm m(cid:20)i, thu nh(cid:29)p, giá c" và l%m phát...

Phân lo%i ch9 có vai trò quan tr1ng trong vi#c ph4c v4 quá trình ho%ch (cid:23)(cid:21)nh chính sách và phân b(cid:26) ngân sách gi a các l(nh v(cid:28)c; (cid:23)"m b"o trách nhi#m c(cid:30)a c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c trong qu"n lý ngân sách. Tùy thu(cid:24)c vào các m4c tiêu khác nhau mà chi ngân sách có nhi(cid:17)u cách phân lo%i.

Phân lo%i theo ngành kinh t(cid:18) qu$c dân. (cid:3)ây là cách phân lo%i d(cid:28)a vào ch(cid:27)c n3ng c(cid:30)a Chính ph(cid:30) (cid:23)$i v(cid:20)i n(cid:17)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i th(cid:25) hi#n qua 20 ngành kinh t(cid:18) qu$c dân nh(cid:19): nông nghi#p- lâm nghi#p- th(cid:30)y l-i; th(cid:30)y s"n; công nghi#p khai thác m:; công nghi#p ch(cid:18) bi(cid:18)n; xây d(cid:28)ng; khách s%n, nhà hàng và du l(cid:21)ch; giao thông v(cid:29)n t"i, kho bãi và thông tin liên l%c; tài chính tín d4ng; khoa h1c và công ngh#; qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c và an ninh qu$c phòng; giáo d4c và (cid:23)ào t%o; y t(cid:18) và các ho%t (cid:23)(cid:24)ng xã h(cid:24)i; ho%t (cid:23)(cid:24)ng và v3n hóa th(cid:25) thao...

Phân lo%i theo n(cid:24)i dung kinh t(cid:18) c(cid:30)a các kho"n chi. C3n c(cid:27) vào n(cid:24)i dung kinh t(cid:18) c(cid:30)a các kho"n chi và (cid:23)(cid:19)-c chia thành chi th(cid:19)(cid:22)ng xuyên, chi (cid:23)/u t(cid:19) cho phát tri(cid:25)n và chi khác.

Chi th(cid:19)(cid:22)ng xuyên là kho"n chi có th(cid:22)i h%n tác (cid:23)(cid:24)ng ng!n, th(cid:19)(cid:22)ng d(cid:19)(cid:20)i m(cid:24)t n3m. Nhìn chung (cid:23)ây là các kho"n chi ch(cid:30) y(cid:18)u ph4c v4 cho ch(cid:27)c n3ng qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c và (cid:23)i(cid:17)u hành xã h(cid:24)i m(cid:24)t cách th(cid:19)(cid:22)ng xuyên c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c nh(cid:19): qu$c phòng, anh ninh, s(cid:28) nghi#p giáo d4c, (cid:23)ào t%o, y t(cid:18), v3n hóa thông tin, th(cid:25) d4c th(cid:25) thao, khoa h1c công ngh#, ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a (cid:3)"ng c(cid:24)ng s"n Vi#t Nam.

Chi (cid:23)/u t(cid:19) phát tri(cid:25)n: là nh ng kho"n có th(cid:22)i h%n tác (cid:23)(cid:24)ng dài, th(cid:19)(cid:22)ng trên m(cid:24)t n3m, hình thành nên nh ng tài s"n v(cid:29)t ch’t có kh" n3ng t%o (cid:23)(cid:19)-c ngu7n thu, tr(cid:28)c ti(cid:18)p làm t3ng c* s& v(cid:29)t ch’t c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c. Chi (cid:23)/u t(cid:19) phát tri(cid:25)n bao g7m: chi (cid:23)/u t(cid:19) phát tri(cid:25)n các công trình k(cid:18)t c’u h% t/ng kinh t(cid:18)- xã h(cid:24)i; (cid:23)/u t(cid:19) h; tr- v$n cho các doanh nghi#p nhà n(cid:19)(cid:20)c, góp v$n c(cid:26) ph/n, liên doanh vào các doanh nghi#p thu(cid:24)c các l(nh v(cid:28)c c/n thi(cid:18)t có s(cid:28) tham gia c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c; chi h; tr- tài chính; chi (cid:23)/u t(cid:19) phát tri(cid:25)n trong các ch(cid:19)*ng trình m4c tiêu qu$c gia, d(cid:28) án nhà n(cid:19)(cid:20)c, chi b(cid:26) sung d(cid:28) tr nhà n(cid:19)(cid:20)c; các kho"n chi khác theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a pháp lu(cid:29)t.

Các kho"n chi khác: bao g7m nh ng kho"n chi còn l%i không (cid:23)(cid:19)-c x(cid:18)p vào hai nhóm chi k(cid:25) trên, bao g7m nh(cid:19): chi tr" n- g$c và lãi các kho"n ti(cid:17)n do Chính ph(cid:30) vay, chi vi#n tr-; chi cho vay; chi b(cid:26) sung qu= d(cid:28) tr tài chính; chi b(cid:26) sung cho ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c c’p d(cid:19)(cid:20)i; chi chuy(cid:25)n ngu7n cho ngân sách c’p n3m tr(cid:19)(cid:20)c cho ngân sách c’p n3m sau.

Phân lo%i theo t(cid:26) ch(cid:27)c hành chính. Phân lo%i theo t(cid:26) ch(cid:27)c b(cid:24) máy hành chính nhà n(cid:19)(cid:20)c là c/n thi(cid:18)t (cid:23)(cid:25) xác (cid:23)(cid:21)nh rõ trách nhi#m qu"n lý chi tiêu công c(cid:24)ng cho t(cid:31)ng ngành, c* quan, (cid:23)*n v(cid:21) và c0ng c/n thi(cid:18)t cho qu"n lý th(cid:28)c hi#n ngân sách hàng ngày, ví d4 nh(cid:19): giao d(cid:21)ch thu chi quan kho b%c nhà n(cid:19)(cid:20)c. Theo

http://www.taichinhungdung.vn

100

cách phân lo%i này, chi ngân sách (cid:23)(cid:19)-c phân lo%i theo các B(cid:24), C4c, S&, Ban ho)c các c* quan h(cid:19)&ng th4 kinh phí ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c theo c’p qu"n lý: trung (cid:19)*ng, t9nh, huy#n hay xã.

5. Qu(cid:23)n lý chi trình ngân sách nhà n(cid:8)(cid:24)c

M(cid:24)t trong nh ng (cid:23)i(cid:25)m khác bi#t c(cid:30)a qu"n lý NSNN so v(cid:20)i các khu v(cid:28)c khác nh(cid:19) doanh nghi#p hay h(cid:24) gia (cid:23)ình là qu"n lý theo n3m ngân sách (còn g1i là n3m tài chính hay n3m tài khóa).

N3m ngân sách (cid:23)(cid:19)-c hi(cid:25)u là kho"ng th(cid:22)i gian mà ho%t (cid:23)(cid:24)ng thu chi NSNN (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n. C các n(cid:19)(cid:20)c thì th(cid:22)i (cid:23)i(cid:25)m b!t (cid:23)/u và k(cid:18)t thúc n3m ngân sách là khác nhau. Ví d4: & M= và Thái Lan, n3m ngân sách là khác nhau, n3m ngân sách b!t (cid:23)/u t(cid:31) 1-10 (cid:23)(cid:18)n 30-9 n3m sau; & Nh(cid:29)t, n3m ngân sách b!t (cid:23)/u t(cid:31) 1-4 (cid:23)(cid:18)n 31-3 n3m sau; & Vi#t Nam, Malaysia, Hàn Qu$c, n3m ngân sách trùng kh(cid:20)p v(cid:20)i n3m d(cid:19)*ng l(cid:21)ch.

Ho%t (cid:23)(cid:24)ng NSNN có tính chu k<, l)p (cid:23)i l)p l%i hình thành chu trình ngân

sách. Chu trình ngân sách bao g7m: d(cid:28) toán, ch’p hành, quy(cid:18)t toán ngân sách.

Chu trình ngân sách hay còn g1i là quy trình ngân sách dùng (cid:23)(cid:25) ch9 toàn b(cid:24) ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a m(cid:24)t n3m ngân sách k(cid:25) t(cid:31) khi b!t (cid:23)/u hình thành cho t(cid:20)i khi k(cid:18)t thúc chuy(cid:25)n sang n3m ngân sách m(cid:20)i.

Nh(cid:19) v(cid:29)y, chu trình ngân sách có (cid:23)(cid:24) dài h*n n3m ngân sách.

Xét v(cid:17) m)t n(cid:24)i dung, trong m(cid:24)t n3m ngân sách c0ng (cid:23)7ng th(cid:22)i di2n ra c"

ba khâu: quy(cid:18)t toán n3m tr(cid:19)(cid:20)c, ch’p hành ngân sách, d(cid:28) toán n3m sau.

5.1. L(cid:17)p d(cid:13) toán ngân sách

a) M(cid:15)c tiêu c(cid:8)a l(cid:22)p d(cid:12) toán NSNN

L(cid:29)p d(cid:28) toán ngân sách là công vi#c kh&i (cid:23)/u có ý ngh(a quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)(cid:18)n toàn b(cid:24) các khâu c(cid:30)a chu trình qu"n lý ngân sách. L(cid:29)p d(cid:28) toán ngân sách th(cid:28)c ch’t là l(cid:29)p k(cid:18) ho%ch (d(cid:28) toán) các kho"n thu chi c(cid:30)a ngân sách trong m(cid:24)t n3m ngân sách (ho)c trong giai (cid:23)o%n ngân sách d(cid:28) ki(cid:18)n). K(cid:18)t qu" c(cid:30)a khâu này là d(cid:28) toán ngân sách (cid:23)(cid:19)-c các c’p có th,m quy(cid:17)n quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh.

Ngân sách là chi(cid:18)c g(cid:19)*ng tài chính ph"n ánh s(cid:28) l(cid:28)a ch1n các chính sách c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Vì v(cid:29)y, c/n có c* ch(cid:18) cho vi#c hình thành các chính sách h u hi#u và (cid:23)"m b"o m$i quan h# v ng ch!c gi a chính sách và ngân sách là r’t quan tr1ng.

Quá trình l(cid:29)p d(cid:28) toán ngân sách nh.m m4c tiêu sau:

Trên c* s& ngu7n l(cid:28)c c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c là có h%n, c/n b"o (cid:23)"m r.ng, ngân

sách nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)áp (cid:27)ng (cid:23)(cid:19)-c vi#c th(cid:28)c hi#n các chính sách kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i.

http://www.taichinhungdung.vn

101

Phân b(cid:26) ngu7n l(cid:28)c phù h-p v(cid:20)i chính sách (cid:19)u tiên c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong

t(cid:31)ng th(cid:22)i k<.

T%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n cho vi#c qu"n lý thu, chi trong khâu th(cid:28)c hi#n c0ng nh(cid:19)

vi#c (cid:23)ánh giá, quy(cid:18)t toán ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c.

b, Ph(cid:4)(cid:25)ng pháp l(cid:22)p d(cid:12) toán

Khuôn kh(cid:26) kinh t(cid:18) v( mô là (cid:23)i(cid:25)m kh&i (cid:23)/u c(cid:30)a vi#c l(cid:29)p d(cid:28) toán ngân sách. Vi#c l(cid:29)p d(cid:28) toán ngân sách trong khuôn kh(cid:26) kinh t(cid:18) v( mô, d(cid:28)a trên các gi" (cid:23)(cid:21)nh th(cid:28)c t(cid:18), không tính quá cao các ch9 tiêu v(cid:17) thu ngân sách, ng(cid:19)-c l%i không tính quá th’p các kho"n chi tiêu b!t bu(cid:24)c là h(cid:18)t s(cid:27)c quan tr1ng (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o tính kh" thi c(cid:30)a k(cid:18) ho%ch ngân sách.

L(cid:29)p ngân sách hàng n3m th(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:19)-c t(cid:26) ch(cid:27)c th(cid:28)c hi#n nh(cid:19) sau:

- Cách ti(cid:18)p c(cid:29)n t(cid:31) trên xu$ng, bao g7m: Xác (cid:23)(cid:21)nh t(cid:26)ng các ngu7n l(cid:28)c có sBn cho chi tiêu công c(cid:24)ng trong khuôn kh(cid:26) kinh t(cid:18) v( mô; Chu,n b(cid:21) thông t(cid:19) h(cid:19)(cid:20)ng d+n l(cid:29)p ngân sách; Hình thành s(cid:26) ki(cid:25)m tra v(cid:17) thu, chi cho các B(cid:24), các (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng, (cid:23)*n v(cid:21) phù h-p v(cid:20)i chính sách (cid:19)u tiên c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c...; Thông báo s$ ki(cid:25)m tra cho các B(cid:24), các (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng, (cid:23)*n v(cid:21).

- Cách ti(cid:18)p c(cid:29)n t(cid:31) d(cid:19)(cid:20)i lên, bao g7m: Các B(cid:24), các (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng, (cid:23)*n v(cid:21) (cid:23)(cid:17)

xu’t ngân sách c(cid:30)a mình trên c* s& các h(cid:19)(cid:20)ng d+n & trên.

- Trao (cid:23)(cid:26)i, (cid:23)àm phán, th(cid:19)*ng l(cid:19)-ng: (cid:3)àm phán ngân sách gi a các B(cid:24), (cid:23)*n v(cid:21) v(cid:20)i c* quan tài chính là quá trình r’t quan tr1ng (cid:23)(cid:25) xác (cid:23)(cid:21)nh d(cid:28) toán ngân sách cu$i cùng trình lên c* quan l(cid:29)p pháp, trên c* s& (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c s(cid:28) nh’t quán gi a m4c tiêu và ngu7n l(cid:28)c sBn có.

c, C(cid:29)n c l(cid:22)p d(cid:12) toán NSNN

(cid:3)(cid:25) d(cid:28) toán NSNN th(cid:29)t s(cid:28) tr& thành công c4 h u ích trong (cid:23)i(cid:17)u hành ngân

sách, l(cid:29)p d(cid:28) toán NSNN ph"i c3n c(cid:27) vào các nhân t$ ch(cid:30) y(cid:18)u sau:

- Nhi#m v4 phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18)- xã h(cid:24)i và (cid:23)"m b"o anh ninh qu$c phòng nói chung và nhi#m v4 c4 th(cid:25) c(cid:30)a các B(cid:24), c* quan ngang B(cid:24), các c* quan khác & trung (cid:19)*ng và các c* quan khác & (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng.

- C3n c(cid:27) vào phân c’p ngu7n thu, nhi#m v4 chi NSNN.

- Chính sách ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) thu ngân sách; t8 l# ph/n tr3m phân chia các kho"n thu và m(cid:27)c b(cid:26) sung cho ngân sách c’p d(cid:19)(cid:20)i (cho n3m ti(cid:18)p theo c(cid:30)a th(cid:22)i k< (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh); ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) tiêu chu,n, (cid:23)(cid:21)nh m(cid:27)c chi ngân sách

- Ch9 th(cid:21) c(cid:30)a Th(cid:30) t(cid:19)(cid:20)ng Chính ph(cid:30) v(cid:17) vi#c xây d(cid:28)ng k(cid:18) ho%ch phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i và d(cid:28) toán ngân sách. Thông t(cid:19) h(cid:19)(cid:20)ng d+n c(cid:30)a B(cid:24) Tài chính v(cid:17) vi#c l(cid:29)p d(cid:28) toán ngân sách, thông t(cid:19) h(cid:19)(cid:20)ng d+n c(cid:30)a B(cid:24) k(cid:18) ho%ch-(cid:23)/u t(cid:19) v(cid:17) xây d(cid:28)ng k(cid:18) ho%ch phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18)- xã h(cid:24)i, k(cid:18) ho%ch v$n (cid:23)/u t(cid:19) phát tri(cid:25)n thu(cid:24)c ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c và v3n b"n h(cid:19)(cid:20)ng d+n c(cid:30)a UBND các c’p t9nh, huy#n, xã.

http://www.taichinhungdung.vn

102

- S$ ki(cid:25)m tra v(cid:17) d(cid:28) toán thu chi NSNN

- Tình hình th(cid:28)c hi#n NSNN c(cid:30)a n3m tr(cid:19)(cid:20)c, (cid:23))c bi#t là n3m báo cáo.

5.2. Ch(cid:14)p hành ngân sách

Ch’p hành ngân sách là khâu ti(cid:18)p theo khâu l(cid:29)p ngân sách. (cid:3)ó chính là quá trình s5 d4ng t(cid:26)ng h-p các bi#n pháp kinh t(cid:18) tài chính và hành chính nh.m bi(cid:18)n các ch9 tiêu thu, chi ghi trong k(cid:18) ho%ch NSNN n3m tr& thành hi#n th(cid:28)c.

a, M(cid:15)c tiêu c(cid:8)a vi(cid:1)c ch#p hành NSNN

Bi(cid:18)n các ch9 tiêu thu, chi ghi trong k(cid:18) ho%ch ngân sách n3m t(cid:31) kh" n3ng, d(cid:28) ki(cid:18)n thành hi#n th(cid:28)c. T(cid:31) (cid:23)ó, góp ph/n th(cid:28)c hi#n các ch9 tiêu c(cid:30)a k(cid:18) ho%ch phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

Ki(cid:25)m tra vi#c th(cid:28)c hi#n các chính sách ch(cid:18) (cid:23)(cid:24), tiêu chu,n v(cid:17) kinh t(cid:18) và tài

chính.

(cid:3)$i v(cid:20)i qu"n lý NSNN, ch’p hành NSNN là khâu tr1ng tâm có ý ngh(a

quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)(cid:18)n m(cid:24)t chu trình ngân sách.

b, N(cid:13)i dung t(cid:17) ch c ch#p hành ngân sách

T(cid:26) ch(cid:27)c ch’p hành ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c bao g7m t(cid:26) ch(cid:27)c thu ngân sách

nhà n(cid:19)(cid:20)c và t(cid:26) ch(cid:27)c chi ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Trên c* s& nhi#m v4 thu c" n3m (cid:23)(cid:19)-c giao và ngu7n thu d(cid:28) ki(cid:18)n phát sinh trong quý, c* quan thu l(cid:29)p d(cid:28) toán ngân sách quý chi ti(cid:18)t theo khu v(cid:28)c kinh t(cid:18), (cid:23)(cid:21)a bàn và (cid:23)$i t(cid:19)-ng thu ch(cid:30) y(cid:18)u, g5i c* quan tài chính cu$i quý tr(cid:19)(cid:20)c. C* quan thu bao g7m: C* quan Thu(cid:18), H"i quan, Tài chính và các c* quan khác (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c giao nhi#m v4 ngân sách.

V(cid:17) nguyên t!c, toàn b(cid:24) các kho"n thu c(cid:30)a NSNN ph"i n(cid:24)p tr(cid:28)c ti(cid:18)p vào KBNN, tr(cid:31) m(cid:24)t s$ kho"n c* quan thu có th(cid:25) thu tr(cid:28)c ti(cid:18)p song ph"i (cid:23)(cid:21)nh k< n(cid:24)p vào KBNN theo quy (cid:23)(cid:21)nh.

- T(cid:26) ch(cid:27)c chi NSNN. Giai (cid:23)o%n này g7m các khâu:

+ Phân b(cid:26) và giao d(cid:28) toán chi ngân sách: Các (cid:23)*n v(cid:21) d(cid:28) toán c’p I sau khi nh(cid:29)n (cid:23)(cid:19)-c d(cid:28) toán c(cid:30)a c’p trên giao, ti(cid:18)n hành phân b(cid:26) và giao d(cid:28) toán chi ngân sách cho các (cid:23)*n v(cid:21) s5 d4ng ngân sách tr(cid:28)c thu(cid:24)c. D(cid:28) toán chi ngân sách bao g7m d(cid:28) toán chi th(cid:19)(cid:22)ng xuyên và d(cid:28) toán chi (cid:23)/u t(cid:19) xây d(cid:28)ng c* b"n.

+ L(cid:29)p nhu c/u chi quý: Trên c* s& d(cid:28) toán n3m (cid:23)(cid:19)-c giao, các (cid:23)*n v(cid:21) s5 d4ng ngân sách l(cid:29)p nhu c/u chi ngân sách quý (có chia tháng) chi ti(cid:18)t theo các nhóm chi g5i KBNN và c* quan tài chính cu$i quý tr(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) ph$i h-p th(cid:28)c hi#n chi tr" cho (cid:23)*n v(cid:21).

- C* ch(cid:18) ki(cid:25)m soát NSNN trong quá trình ch’p hành ngân sách.

http://www.taichinhungdung.vn

103

Lu(cid:29)t NSNN quy (cid:23)(cid:21)nh ch9 có c* quan thu thu(cid:18) và các c* quan (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c giao nhi#m v4 m(cid:20)i (cid:23)(cid:19)-c phép thu NSNN. Toàn b(cid:24) các kho"n thu NSNN ph"i n(cid:24)p vào kho b%c, h%n ch(cid:18) m(cid:27)c th’p nh’t qua ng(cid:19)(cid:22)i trung gian.

Lu(cid:29)t NSNN quy (cid:23)(cid:21)nh chi ch9 th(cid:28)c hi#n khi có (cid:23)(cid:30) các (cid:23)i(cid:17)u ki#n sau: (cid:23)ã có

trong d(cid:28) toán; (cid:23)úng ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) tiêu chu,n; (cid:23)(cid:19)-c th(cid:30) tr(cid:19)&ng (cid:23)*n v(cid:21) quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh chi.

5.3. Quy(cid:7)t toán ngân sách

a, M(cid:15)c (cid:16)ích, ý ngh(cid:30)a

Quy(cid:18)t toán NSNN là khâu cu$i cùng c(cid:30)a m(cid:24)t chu trình ngân sách. M4c (cid:23)ích là nh.m (cid:23)ánh giá toàn b(cid:24) k(cid:18)t qu" ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a thu, chi NSNN, t(cid:31) (cid:23)ó rút ra (cid:19)u, nh(cid:19)-c (cid:23)i(cid:25)m và bài h1c kinh nghi#m.

b, Ph(cid:4)(cid:25)ng pháp

L(cid:29)p quy(cid:18)t toán NSNN th(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n theo ph(cid:19)*ng pháp l(cid:29)p t(cid:31) c*

s&, t(cid:26)ng h-p t(cid:31) d(cid:19)(cid:20)i lên.

6. Phân c(cid:30)p qu(cid:23)n lý NSNN

6.1. Khái ni(cid:11)m

Phân c’p qu"n lý NSNN là quá trình Nhà n(cid:19)(cid:20)c trung (cid:19)*ng phân giao nhi#m v4, quy(cid:17)n h%n, trách nhi#m nh’t (cid:23)(cid:21)nh cho chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng trong ho%t (cid:23)(cid:24)ng qu"n lý NSNN.

Phân c’p qu"n lý ngân sách gi"i quy(cid:18)t m$i quan h# gi a chính quy(cid:17)n Nhà n(cid:19)(cid:20)c trung (cid:19)*ng và chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng trong vi#c x5 lý các v’n (cid:23)(cid:17) liên quan (cid:23)(cid:18)n ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a NSNN trong 3 n(cid:24)i dung sau: quan h# v(cid:17) m)t ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) chính sách; quan h# v(cid:29)t ch’t v(cid:17) ngu7n thu và nhi#m v4 chi; quan h# v(cid:17) m)t qu"n lý chu trình ngân sách.

Theo Lu(cid:29)t NSNN 2002, (cid:23)i(cid:17)u 4: “NSNN bao g7m ngân sách trung (cid:19)*ng, ngân sách (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. Ngân sách (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng bao g7m ngân sách c(cid:30)a các (cid:23)*n v(cid:21) hành chính các c’p có H(cid:3)ND và UBND”. Nh(cid:19) v(cid:29)y, h# th$ng ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c bao g7m:

- Ngân sách trung (cid:19)*ng

- Ngân sách t9nh (thành ph$ tr(cid:28)c thu(cid:24)c trung (cid:19)*ng)

- Ngân sách huy#n (qu(cid:29)n, th(cid:21) xã, thành ph$ thu(cid:24)c t9nh)

- Ngân sách xã (ph(cid:19)(cid:22)ng)

Vi#c t(cid:26) ch(cid:27)c NSNN thành nhi(cid:17)u c’p là m(cid:24)t t’t y(cid:18)u khách quan, nó ph4

thu(cid:24)c vào c* ch(cid:18) phân c’p qu"n lý hành chính.

- M;i c’p chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:17)u có nhi#m v4 và c/n (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)"m b"o b.ng ngu7n

tài chính nh’t (cid:23)(cid:21)nh.

http://www.taichinhungdung.vn

104

- M)t khác, m;i c’p chính quy(cid:17)n, (cid:23))c bi#t là chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng & t(cid:31)ng vùng, t(cid:31)ng khu v(cid:28)c có nh ng yêu c/u, m4c tiêu (cid:23))c thù riêng ph4 thu(cid:24)c vào hoàn c"nh, tình tr%ng kinh t(cid:18), chính tr(cid:21), xã h(cid:24)i c(cid:30)a khu v(cid:28)c (cid:23)ó. Do (cid:23)ó, s6 là không hi#u qu" n(cid:18)u (cid:23)ánh (cid:23)7ng các n(cid:24)i dung NSNN cho t(cid:31)ng c’p và cho t(cid:31)ng khu v(cid:28)c.

Phân c’p qu"n lý ngân sách là cách t$t nh’t (cid:23)(cid:25) g!n các ho%t (cid:23)(cid:24)ng NSNN v(cid:20)i nh ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i c4 th(cid:25), theo (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m c(cid:30)a t(cid:31)ng c’p và theo (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m c(cid:30)a t(cid:31)ng khu v(cid:28)c.

6.2. N(cid:12)i dung phân c(cid:14)p qu(cid:16)n lý NSNN

a, Quan h(cid:1) gi(cid:18)a các c#p chính quy(cid:9)n v(cid:9) ch(cid:2) (cid:16)(cid:13) chính sách

V(cid:17) c* b"n, Nhà n(cid:19)(cid:20)c trung (cid:19)*ng v+n gi vai trò quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh các lo%i nh(cid:19) thu(cid:18), phí, l# phí, vay n- và các ch(cid:18) (cid:23)(cid:24), tiêu chu,n, (cid:23)(cid:21)nh m(cid:27)c chi tiêu th(cid:28)c hi#n th$ng nh’t trong c" n(cid:19)(cid:20)c.

Bên c%nh (cid:23)ó, H(cid:3)ND c’p t9nh (cid:23)(cid:19)-c quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) chi ngân sách phù h-p v(cid:20)i (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m th(cid:28)c t(cid:18) & (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. Riêng nh ng ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) chi có tính ch’t ti(cid:17)n l(cid:19)*ng, ti(cid:17)n công, ph4 c’p, tr(cid:19)(cid:20)c khi quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh ph"i có tính ch’t ti(cid:17)n l(cid:19)*ng, ti(cid:17)n công, ph4 c’p tr(cid:19)(cid:20)c khi quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh ph"i có ý ki(cid:18)n c(cid:30)a các B(cid:24) qu"n lý ngành, l(nh v(cid:28)c. H(cid:3)ND c’p t9nh c0ng quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh m(cid:24)t s$ ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) thu g!n v(cid:20)i qu"n lý (cid:23)’t (cid:23)ai, tài nguyên thiên nhiên, g!n v(cid:20)i ch(cid:27)c n3ng qu"n lý hành chính nhà n(cid:19)(cid:20)c c(cid:30)a chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng và các kho"n (cid:23)óng góp c(cid:30)a nhân dân theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a pháp lu(cid:29)t.

b, Quan h(cid:1) gi(cid:18)a các c#p v(cid:9) ngu(cid:11)n thu, nhi(cid:1)m v(cid:15) chi

Trong Lu(cid:29)t ngân sách quy (cid:23)(cid:21)nh c4 th(cid:25) v(cid:17) ngu7n thu, nhi#m v4 chi gi a ngân sách trung (cid:19)*ng và ngân sách (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng (cid:23)(cid:19)-c (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh t(cid:31) 3 (cid:23)(cid:18)n 5 n3m. Bao g7m các kho"n thu mà t(cid:31)ng c’p (cid:23)(cid:19)-c h(cid:19)&ng 100%; Các kho"n thu phân chia theo t8 l# % c0ng nh(cid:19) nhi#m v4 chi c(cid:30)a t(cid:31)ng c’p trên c* s& quán tri#t các nguyên t!c phân c’p.

Ngân sách trung (cid:19)*ng h(cid:19)&ng các kho"n thu t(cid:29)p trung quan tr1ng không g!n tr(cid:28)c ti(cid:18)p v(cid:20)i công tác qu"n lý c(cid:30)a (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng nh(cid:19): thu(cid:18) xu’t kh,u, thu(cid:18) nh(cid:29)p kh,u, thu t(cid:31) d/u thô... ho)c không (cid:23)(cid:30) c3n c(cid:27) chính xác (cid:23)(cid:25) phân chia nh(cid:19): thu(cid:18) thu nh(cid:29)p doanh nghi#p c(cid:30)a các (cid:23)*n v(cid:21) h%ch toán ngành.

NSNN trung (cid:19)*ng chi cho các ho%t (cid:23)(cid:24)ng có tính ch’t (cid:23)"m b"o ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng th(cid:28)c hi#n nh ng nhi#m v4 (cid:23)(cid:19)-c giao, g!n tr(cid:28)c ti(cid:18)p v(cid:20)i công tác qu"n lý t%i (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng nh(cid:19): thu(cid:18) nhà, thu(cid:18) (cid:23)’t, thu(cid:18) môn bài, thu(cid:18) chuy(cid:25)n quy(cid:17)n s5 d4ng (cid:23)’t, thu(cid:18) thu nh(cid:29)p (cid:23)$i v(cid:20)i ng(cid:19)(cid:22)i có thu nh(cid:29)p cao.

Chi ngân sách (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng ch(cid:30) y(cid:18)u g!n li(cid:17)n v(cid:20)i nhi#m v4 qu"n lý kinh t(cid:18)-

xã h(cid:24)i, qu$c phòng, an ninh do (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng tr(cid:28)c ti(cid:18)p qu"n lý.

http://www.taichinhungdung.vn

105

(cid:3)"m b"o ngu7n l(cid:28)c cho chính quy(cid:17)n c* s& c0ng (cid:23)(cid:19)-c lu(cid:29)t h(cid:18)t s(cid:27)c quan tâm. Lu(cid:29)t NSNN quy (cid:23)(cid:21)nh các ngu7n thu v(cid:17) nhà (cid:23)’t ph"i phân c’p không d(cid:19)(cid:20)i 70% cho ngân sách xã, (cid:23)$i v(cid:20)i l# phí tr(cid:19)(cid:20)c b% thì c/n ph"i phân c’p không d(cid:19)(cid:20)i 50% cho ngân sách các th(cid:21) xã, thành ph$ thu(cid:24)c t9nh.

c, Quan h(cid:1) gi(cid:18)a các c#p v(cid:9) qu(cid:26)n lý chu trình ngân sách nhà n(cid:4)(cid:14)c

M)c dù, ngân sách Vi#t Nam v+n n.m trong tình tr%ng ngân sách l7ng ghép gi a các c’p chính quy(cid:17)n trong chu trình ngân sách, nh(cid:19)ng quy(cid:17)n h%n, trách nhi#m H(cid:3)ND các c’p trong vi#c quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh d(cid:28) toán ngân sách, phân b(cid:26) ngân sách (cid:23)(cid:19)-c t3ng lên (cid:23)áng k(cid:25).

Bên c%nh các quy(cid:17)n v(cid:17) qu"n lý ngân sách có tính ch’t truy(cid:17)n th$ng,

H(cid:3)ND còn có nhi#m v4:

Quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh phân c’p ngu7n thu, nhi#m v4 chi cho t(cid:31)ng c’p ngân sách &

(cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng.

Quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh t8 l# phân chia gi a ngân sách các c’p chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng (cid:23)$i v(cid:20)i ph/n ngân sách (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng không (cid:23)(cid:19)-c h(cid:19)&ng t(cid:31) các kho"n thu phân chia gi a ngân sách trung (cid:19)*ng v(cid:20)i ngân sách (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng và các kho"n thu có phân chia gi a các c’p ngân sách & (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng.

Ngoài ra, vi#c t(cid:26) ch(cid:27)c l(cid:29)p ngân sách & các (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng (cid:23)(cid:19)-c phân c’p cho UBND các t9nh, thành ph$ tr(cid:28)c thu(cid:24)c trung (cid:19)*ng quy (cid:23)(cid:21)nh c4 th(cid:25) cho t(cid:31)ng c’p (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. Th"o lu(cid:29) v(cid:17) d(cid:28) toán (cid:23)$i v(cid:20)i c* quan tài chính ch9 th(cid:28)c hi#n vào n3m (cid:23)/u c(cid:30)a th(cid:22)i k< (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh ngân sách, các n3m ti(cid:18)p theo ch9 ti(cid:18)n hành khi (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng có (cid:23)(cid:17) ngh(cid:21).

Ngân sách trung (cid:19)*ng và ngân sách (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng (cid:23)(cid:19)-c phân c’p ngu7n thu và nhi#m v4 chi c4 th(cid:25) phù h-p v(cid:20)i phân c’p qu"n lý kinh t(cid:18)- xã h(cid:24)i c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

NST(cid:7) gi vai trò ch(cid:30) (cid:23)%o, (cid:23)"m b"o các nhi#m v4 chi(cid:18)n l(cid:19)-c, quan tr1ng

c(cid:30)a qu$c gia và h; tr- cho các (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng ch(cid:19)a cân (cid:23)$i (cid:23)(cid:19)-c thu, chi.

- M1i chính sách, ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) qu"n lý NSNN (cid:23)(cid:19)-c ban hành th$ng nh’t và d(cid:28)a

ch(cid:30) y(cid:18)u trên c* s& qu"n lý NST(cid:7).

- NST(cid:7) chi ph$i và qu"n lý các kho"n thi, chi l(cid:20)n trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) và xã

h(cid:24)i.

Ngân sách (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng (cid:23)(cid:19)-c phân c’p ngu7n thu, b"o (cid:23)"m ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng trong

th(cid:28)c hi#n nhi#m v4 (cid:23)(cid:19)-c giao, t3ng c(cid:19)(cid:22)ng n3ng l(cid:28)c cho ngân sách c’p c* s&.

Nhi#m v4 chi c(cid:30)a ngân sách c’p nào thì do ngân sách c’p (cid:23)ó (cid:23)"m b"o. N(cid:18)u

c* quan c’p trên u8 quy(cid:17)n cho c* quan c’p d(cid:19)(cid:20)i th(cid:28)c hi#n nhi#m v4 c(cid:30)a mình, thì ph"i chuy(cid:25)n kinh phí t(cid:31) ngân sách c’p trên xu$ng c* quan c’p d(cid:19)(cid:20)i.

http://www.taichinhungdung.vn

106

Th(cid:28)c hi#n phân chia theo t8 l# % (cid:23)$i v(cid:20)i các kho"n thu phân ch(cid:19)a gi a ngân sách các c’p và b(cid:26) sung t(cid:31) ngân sách c’p trên cho c’p d(cid:19)(cid:20)i, (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o th(cid:28)c hi#n công b.ng, phát tri(cid:25)n cân (cid:23)$i gi a các vùng, (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. T8 l# % (cid:23)(cid:19)-c (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh t(cid:31) 3- 5 n3m. Th(cid:22)i gian này (cid:23)(cid:19)-c g1i là th(cid:22)i k< (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh ngân sách.

III. QU(cid:1)N LÝ TÀI CHI TIÊU CÔNG THEO K(cid:5)T QU(cid:1) .7U RA

1. N(cid:18)i dung c(cid:26) b(cid:23)n qu(cid:23)n lý chi tiêu công

1.1. Khái ni(cid:11)m, vai trò c(cid:6)a chi tiêu công

Chi tiêu công là các kho"n chi tiêu c(cid:30)a các c’p chính quy(cid:17)n, các (cid:23)*n v(cid:21) qu"n lý hành chính, các (cid:23)*n v(cid:21) s(cid:28) nghi#p (cid:23)(cid:19)-c ki(cid:25)m soát và tài tr- c(cid:30)a Chính ph(cid:30). Ngoài các kho"n chi c(cid:30)a các qu= ngân sách, v(cid:17) c* b"n chi tiêu công th(cid:25) hi#n các kho"n chi c(cid:30)a Chính ph(cid:30) (cid:23)(cid:19)-c Qu$c h(cid:24)i thông qua. Chi tiêu công ph"n ánh giá tr(cid:21) các hàng hoá mà Chính ph(cid:30) mua vào (cid:23)(cid:25) (cid:23)ó cung c’p các lo%i hàng hoá công cho xã h(cid:24)i nh.m th(cid:28)c hi#n các ch(cid:27)c n3ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c .

Trong n(cid:17)n kinh t(cid:18) hi#n (cid:23)%i, các kho"n chi tiêu công không m’t (cid:23)i mà nó l%i t%o ra s(cid:28) tái phân ph$i gi a các khu v(cid:28)c trong n(cid:17)n kinh t(cid:18), trong (cid:23)ó Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)óng vai trò trung tâm trong quá trình này. Thông qua các kho"n chi tiêu công, Nhà n(cid:19)(cid:20)c cung c’p cho xã h(cid:24)i nh ng hàng hoá mà khu v(cid:28)c t(cid:19) không có kh" n3ng cung (cid:27)ng, ho)c cung (cid:27)ng không có hi#u qu" mà ngu7n t(cid:31) các kho"n thu nh(cid:29)p xã h(cid:24)i nh(cid:19) thu(cid:18), phí, l# phí. Nh(cid:19) v(cid:29)y, Nhà n(cid:19)(cid:20)c th(cid:28)c hi#n tái phân ph$i thu nh(cid:29)p xã h(cid:24)i công b.ng h*n, kh!c ph4c nh ng khuy(cid:18)t t(cid:29)t c(cid:30)a c* ch(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, b"o (cid:23)"m n(cid:17)n kinh t(cid:18) t3ng tr(cid:19)&ng và b(cid:17)n v ng.

a) (cid:6)(cid:7)c (cid:16)i(cid:23)m c(cid:8)a chi tiêu công

- Chi tiêu công ph4c v4 l-i ích chung c(cid:30)a c(cid:24)ng (cid:23)7ng dân c(cid:19) & các vùng hay các qu$c gia. (cid:3)i(cid:17)u này xu’t phát t(cid:31) ch(cid:27)c n3ng qu"n lý toàn di#n n(cid:17)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c và c0ng chính trong quá trình th(cid:28)c hi#n ch(cid:27)c n3ng (cid:23)ó, Nhà n(cid:19)(cid:20)c cung c’p m(cid:24)t l(cid:19)-ng hàng hoá kh(cid:26)ng l7 cho n(cid:17)n kinh t(cid:18).

- Chi tiêu công luôn g!n li(cid:17)n v(cid:20)i b(cid:24) máy Nhà n(cid:19)(cid:20)c và nh ng nhi#m v4 kinh t(cid:18), chính tr(cid:21), xã h(cid:24)i mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c th(cid:28)c hi#n. Các kho"n chi tiêu công do chính quy(cid:17)n Nhà n(cid:19)(cid:20)c các c’p (cid:23)"m nhi#m theo các n(cid:24)i dung (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c quy (cid:23)(cid:21)nh trong phân c’p qu"n lý ngân sách Nhà n(cid:19)(cid:20)c và các kho"n chi tiêu này nh.m (cid:23)"m b"o cho các c’p chính quy(cid:17)n th(cid:28)c hi#n ch(cid:27)c n3ng qu"n lý , phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i . Các c’p c(cid:30)a c* quan quy(cid:17)n l(cid:28)c Nhà n(cid:19)(cid:20)c là ch(cid:30) th(cid:25) duy nh’t quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh c* c’u, n(cid:24)i dung, m(cid:27)c (cid:23)(cid:24) c(cid:30)a các kho"n chi tiêu công nh.m th(cid:28)c hi#n các m4c tiêu, nhi#m v4 kinh t(cid:18), chính tr(cid:21), xã h(cid:24)i c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c.

- Chi tiêu công mang tính ch’t công c(cid:24)ng, t(cid:19)*ng (cid:27)ng v(cid:20)i nh ng (cid:23)*n (cid:23))t hàng c(cid:30)a Chính ph(cid:30) v(cid:17) mua hàng hoá, d(cid:21)ch v4 nh.m th(cid:28)c hi#n các ch(cid:27)c n3ng, nhi#m v4 c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c . (cid:3)ó c0ng là nh ng kho"n chi c/n thi(cid:18)t và phát sinh

http://www.taichinhungdung.vn

107

t(cid:19)*ng (cid:23)$i (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh nh(cid:19) chi l(cid:19)*ng cho (cid:23)(cid:24)i ng0 cán b(cid:24), công ch(cid:27)c, chi hàng hoá, d(cid:21)ch v4 công (cid:23)áp (cid:27)ng nhu c/u tiêu dùng công c(cid:24)ng c(cid:30)a dân c(cid:19)…

- Chi tiêu công mang tính ch’t không hoàn tr" hay hoàn tr" không tr(cid:28)c ti(cid:18)p và th(cid:25) hi#n & ch; không ph"i m1i kho"n thu v(cid:20)i m(cid:27)c (cid:23)(cid:24) và s$ l(cid:19)-ng c(cid:30)a nh ng (cid:23)(cid:21)a ch9 c4 th(cid:25) (cid:23)(cid:17)u (cid:23)(cid:19)-c hoàn l%i d(cid:19)(cid:20)i hình th(cid:27)c các kho"n chi tiêu công.

b) Vai trò c(cid:8)a chi tiêu công (cid:16)(cid:10)i v(cid:14)i n(cid:9)n kinh t(cid:2) (cid:16)(cid:4)(cid:19)c bi(cid:23)u hi(cid:1)n qua nh(cid:18)ng

n(cid:13)i dung sau:

- Chi tiêu công công vai trò quan tr1ng trong vi#c thu hút v$n (cid:23)/u t(cid:19) c(cid:30)a khu v(cid:28)c và chuy(cid:25)n d(cid:21)ch c* c’u kinh t(cid:18) th(cid:25) hi#n thông qua các kho"n chi cho (cid:23)/u t(cid:19) xây d(cid:28)ng c* s& h% t/ng. Vi#c Nhà n(cid:19)(cid:20)c t%o ra các hàng hoá công t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n nâng cao ch’t l(cid:19)-ng s$ng c(cid:30)a dân chúng và góp ph/n (cid:23)i(cid:17)u ch9nh n(cid:17)n kinh t(cid:18) theo nh ng mong mu$n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Chi tiêu công góp ph/n (cid:23)i(cid:17)u ch9nh chu k< kinh t(cid:18) . Chi tiêu công hình thành nên m(cid:24)t th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23))c bi#t. Chính ph(cid:30) tiêu th4 m(cid:24)t kh$i l(cid:19)-ng hàng hoá kh(cid:26)ng l(cid:26) (cid:23)ã làm cho t(cid:26)ng c/u c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) (cid:23)(cid:19)-c gia t3ng m(cid:24)t cách (cid:23)áng k(cid:25). T(cid:26)ng c/u n(cid:17)n kinh t(cid:18) t3ng làm nâng cao kh" n3ng thu hút v$n và kích thích s"n xu’t h*n n a. Nh(cid:19) v(cid:29)y, th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng c(cid:30)a Chính ph(cid:30) l%i tr& thành công c4 kinh t(cid:18) quan tr1ng c(cid:30)a Chính ph(cid:30) nh.m tích c(cid:28)c tái t%o l%i cân b.ng c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng hàng hoá khi b(cid:21) m’t cân (cid:23)$i b.ng các tác (cid:23)(cid:24)ng vào quan h# cung c/u thông qua t3ng hay gi"m m(cid:27)c (cid:23)(cid:24) chi tiêu công c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng này.

- Chi tiêu công góp ph/n tái phân ph$i thu nh(cid:29)p xã h(cid:24)i gi a các t/ng l(cid:20)p dân c(cid:19), th(cid:28)c hi#n công b.ng xã h(cid:24)i. Nhà n(cid:19)(cid:20)c s5 d4ng công c4 thay thu(cid:18) và chi tiêu công (cid:23)(cid:25) tái phân ph$i thu nh(cid:29)p xã h(cid:24)i, v(cid:20)i công c4 thu(cid:18) mang tính ch’t (cid:23)(cid:24)ng viên ngu7n thu cho Nhà n(cid:19)(cid:20)c thì chi tiêu công mang tính ch’t chuy(cid:25)n giao thu nh(cid:29)p (cid:23)ó (cid:23)(cid:18)n nh ng ng(cid:19)(cid:22)i có thu nh(cid:29)p th’p qua các ch(cid:19)*ng trình phúc l-i xã h(cid:24)i .

1.2. Chi(cid:7)n l(cid:5)(cid:31)c qu(cid:16)n lý chi tiêu công hi(cid:11)n (cid:1)(cid:10)i

Qu"n lý chi tiêu công ph"n ánh ho%t (cid:23)(cid:24)ng t(cid:26) ch(cid:27)c, (cid:23)i(cid:17)u khi(cid:25)n và ra quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i quá trình phân ph$i và s5 d4ng ngu7n l(cid:28)c tài chính công nh.m th(cid:28)c hi#n các nhi#m v4 và ch(cid:27)c n3ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c . Nói cách khác, chi tiêu công là m(cid:24)t trong nh ng thu(cid:24)c tính v$n có khách quan c(cid:30)a tài chính công, ph"n ánh s(cid:28) phân ph$i ngu7n l(cid:28)c tài chính c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c .

Trong qu"n lý chi tiêu công, Nhà n(cid:19)(cid:20)c là ng(cid:19)(cid:22)i tr(cid:28)c ti(cid:18)p t(cid:26) ch(cid:27)c (cid:23)i(cid:17)u hành quá trình phân ph$i, s5 d4ng ngu7n l(cid:28)c tài chính công v(cid:20)i m4c tiêu là thúc (cid:23),y n(cid:17)n kinh t(cid:18) t3ng tr(cid:19)&ng b(cid:17)n v ng.

Qu"n lý chi tiêu công có hi#u qu", (cid:23)óng vai trò quan tr1ng trong vi#c th(cid:28)c hi#n các d(cid:21)ch v4 nh.m t3ng tr(cid:19)&ng n(cid:17)n kinh t(cid:18) và xoá (cid:23)ói gi"m nghèo. Qu"n lý

http://www.taichinhungdung.vn

108

chi tiêu công g!n li(cid:17)n v(cid:20)i quá trình l(cid:29)p ngân sách Nhà n(cid:19)(cid:20)c, ph"n ánh v(cid:17) m)t tài chính các l(cid:28)a ch1n kinh t(cid:18) và xã h(cid:24)i c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c .

Khi chuy(cid:25)n sang l(cid:29)p ngân sách Nhà n(cid:19)(cid:20)c theo k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra, thì chính sách qu"n lý chi tiêu công c(cid:30)a các n(cid:17)n kinh t(cid:18) hi#n (cid:23)%i (cid:23)ã có nh ng thay (cid:23)(cid:26)i quan tr1ng v(cid:17) chi(cid:18)n l(cid:19)-c theo 3 c’p (cid:23)(cid:24) nh.m t%o ra m(cid:24)t h# th$ng ngân sách ho%t (cid:23)(cid:24)ng có hi#u qu", (cid:23)ó là: k8 lu(cid:29)t tài chính t(cid:26)ng th(cid:25); phân b(cid:26) và s5 d4ng các ngu7n l(cid:28)c d(cid:28)a trên chi(cid:18)n l(cid:19)-c (cid:19)u tiên; tính hi#u qu" và hi#u l(cid:28)c c(cid:30)a các ch(cid:19)*ng trình cung c’p hàng hoá công.

Có th(cid:25) nói, ba n(cid:24)i dung chi(cid:18)n l(cid:19)-c trên là vi#c tái l(cid:29)p c(cid:30)a 3 ch(cid:27)c n3ng - ki(cid:25)m soát ngu7n l(cid:28)c, lên k(cid:18) ho%ch cho s(cid:28) phân b(cid:26) ngu7n l(cid:28)c và qu"n lý ngu7n l(cid:28)c – mà v$n (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng trong c"i cách qu"n lý chi tiêu công trong su$t h*n m(cid:24)t th(cid:18) k8 qua.

a) Tôn tr$ng k& lu(cid:22)t tài chính t(cid:17)ng th(cid:23)

(cid:3)$i v(cid:20)i m(cid:24)t n(cid:17)n kinh t(cid:18), ngu7n l(cid:28)c tài chính cung (cid:27)ng (cid:23)(cid:25) tho" mãn nhu c/u là có h%n, n(cid:18)u (cid:23)(cid:25) chi tiêu ngân sách gia t3ng s6 d+n (cid:23)(cid:18)n nh ng h(cid:29)u qu": Gia t3ng gánh n- c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) trong t(cid:19)*ng lai; Gia t3ng gánh n)ng v(cid:17) thu(cid:18); Phá vA th(cid:18) c’n b.ng kinh t(cid:18), (cid:23)ó là cân b.ng v(cid:17) ti(cid:18)t ki#m- (cid:23)/u t(cid:19) cân b.ng cán cân thanh toán, t(cid:31) (cid:23)ó "nh h(cid:19)&ng x’u (cid:23)(cid:18)n t3ng tr(cid:19)&ng kinh t(cid:18) .

Vì v(cid:29)y, c/n thi(cid:18)t ph"i gi k8 lu(cid:29)t tài chính t(cid:26)ng th(cid:25) (cid:23)(cid:25) (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh kinh t(cid:18) v( mô. K8 lu(cid:29)t tài chính t(cid:26)ng th(cid:25) tr(cid:19)(cid:20)c h(cid:18)t yêu c/u gi(cid:20)i h%n t(cid:26)ng chi tiêu công ph"i (cid:23)(cid:19)-c thi(cid:18)t l(cid:29)p d(cid:28)a vào các ch9 tiêu t(cid:26)ng th(cid:25) v( mô nh(cid:19): quy mô GDP; t8 su’t thu / GDP; s(cid:28) gia t3ng chi h.ng n3m trong t(cid:26)ng GDP; t8 l# n-/GDP; t8 l# ti(cid:18)t ki#m (cid:23)/u t(cid:19)/GDP; m(cid:27)c (cid:23)(cid:24) thâm h4t cán cân thanh toán…Gi(cid:20)i h%n t(cid:26)ng chi tiêu ngân sách ph"i (cid:23)(cid:19)-c t3ng c(cid:19)(cid:22)ng trong su$t quá trình th(cid:28)c hi#n ngân sách và (cid:23)(cid:19)-c duy trì , gi v ng (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh trong dài h%n.Th(cid:27) (cid:23)(cid:18)n, nó yêu c/u chi ngân sách ph"i (cid:23)(cid:19)-c dùng thi(cid:18)t l(cid:29)p m(cid:24)t cách (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p và tr(cid:19)(cid:20)c khi ra quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh chi tiêu t(cid:31)ng ph/n( t(cid:31)ng kho"n m4c chi tiêu ngân sách).

Vi#c xây d(cid:28)ng m(cid:24)t khuôn kh(cid:26) tài chính luôn luôn là trách nhi#m c(cid:30)a các c* quan trung (cid:19)*ng. Tr/n chi tiêu tài chính t(cid:26)ng th(cid:25) nên (cid:23)(cid:19)a vào các cu(cid:24)c th"o lu(cid:29)n c(cid:30)a Chính ph(cid:30) (cid:23)(cid:25) phân tích h-p lý c(cid:30)a chính sách tài chính trong nh ng n3m ngân sách ti(cid:18)p theo. Trong quá trình l(cid:29)p k(cid:18) ho%ch, m(cid:27)c tr/n có th(cid:25) (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)i(cid:17)u ch9nh sao cho phù h-p v(cid:20)i th(cid:28)c ti2n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i, nh(cid:19)ng s(cid:28) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh (cid:23)(cid:19)-c ki(cid:17)m ch(cid:18) & m(cid:27)c t$i thi(cid:25)u (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o tính minh b%ch.

Sau khi tr/n chi tiêu t(cid:26)ng th(cid:25) (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c c* quan l(cid:29)p pháp phê duy#t, các c* quan hành pháp ph"i t3ng c(cid:19)(cid:22)ng các bi#n pháp (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c thi va th(cid:19)(cid:22)ng xuyên ki(cid:25)m tra chi tiêu th(cid:28)c t(cid:18) trong su$t quá trình ch’p hành ngân sách nh.m phát hi#n s(cid:20)m nh ng (cid:23)i(cid:25)m gây áp l(cid:28)c (cid:23)(cid:18)n m(cid:27)c tr/n chi tiêu t(cid:26)ng th(cid:25). M(cid:24)t s(cid:28) ràng bu(cid:24)c quan tr1ng n a (cid:23)$i v(cid:20)i nh ng ng(cid:19)(cid:22)i ho%ch (cid:23)(cid:21)nh chính sách là yêu c/u h1 ph"i t(cid:26)ng h-p t’t c" các kho"n chi tiêu th(cid:28)c t(cid:18) vào d(cid:28) toán ngân sách trong su$t quá trình

http://www.taichinhungdung.vn

109

ch’p hành ngân sách và công khai khi k(cid:18)t thúc n3m ngân sách. Tính toàn di#n và minh b%ch là nh ng (cid:23)i(cid:17)u ki#n c/n thi(cid:18)t cho k8 lu(cid:29)t tài chính t(cid:26)ng th(cid:25) h u hi#u.

b, Phân b(cid:17) ngu(cid:11)n l(cid:12)c tài chính theo nh(cid:18)ng (cid:4)u tiên chi(cid:2)n l(cid:4)(cid:19)c

Sau khi (cid:23)ã xác (cid:23)(cid:21)nh tính k8 lu(cid:29)t tài chính t(cid:26)ng th(cid:25), v’n (cid:23)(cid:17) quan trong trong

qu"n lý chi tiêu công là làm th(cid:18) nào (cid:23)(cid:25) (cid:19)u tiên hóa nh ng nhu c/u hay m4c tiêu có tính c%nh tranh v(cid:20)i ngu7n l(cid:28)c tài chính khan hi(cid:18)m. Nói khác (cid:23)i, (cid:23)$i v(cid:20)i m(cid:24)t n(cid:17)n kinh t(cid:18), do ngu7n l(cid:28)c tài chính là có gi(cid:20)i h%n, cho nên chính ph(cid:30) c/n ph"i (cid:23)ánh (cid:23)(cid:26)i và l(cid:28)a ch1n gi a các m4c tiêu chi(cid:18)n l(cid:19)-c trong t(cid:31)ng giai (cid:23)o%n phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i. Th5 thách & (cid:23)ây là c’u trúc s!p x(cid:18)p th(cid:25) ch(cid:18) nh(cid:19) th(cid:18) nào (cid:23)(cid:25) t%o ra (cid:23)(cid:24)ng l(cid:28)c cho s(cid:28) phân b(cid:26) ngu7n l(cid:28)c theo các h(cid:19)(cid:20)ng (cid:19)u tiên chi(cid:18)n l(cid:19)-c ch)t ch6 và nâng cao ch’t l(cid:19)-ng thông tin c/n thi(cid:18)t (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n (cid:23)i(cid:17)u (cid:23)ó có hi#u qu" . (cid:3)(cid:25) t%o ra nh ng thông tin (cid:23)áng tin c(cid:29)y và k(cid:21)p th(cid:22)i, (cid:23)òi h:i ph"i có h# th$ng k(cid:18) toán và lu(cid:29)t l# h-p lý, h# th$ng thông tin qu"n lý tài chính ho%t (cid:23)(cid:24)ng h u hi#u, c0ng nh(cid:19) n3ng l(cid:28)c ki(cid:25)m soát và (cid:23)ánh giá c(cid:30)a b(cid:24) máy hành pháp. Ch(cid:27)c n3ng ki(cid:25)m toán bên ngoài và s(cid:28) (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p c(cid:30)a nó là y(cid:18)u t$ quan tr1ng trong vi#c s!p x(cid:18)p th(cid:25) ch(cid:18) nh.m t3ng c(cid:19)(cid:22)ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng ki(cid:25)m tra và giám sát.

M(cid:24)t khi b(cid:24) ph(cid:29)n hành pháp so%n, l(cid:29)p xong ngân sách, thì nh ng gi"i pháp ch1n l(cid:28)a chính sách (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n ngân sách ph"i (cid:23)(cid:19)-c trình bày tr(cid:19)(cid:20)c c* quan l(cid:29)p pháp nh3m t3ng tính giám sát và hi#u l(cid:28)c. Giám sát vi#c th(cid:28)c hi#n chính sách trong su$t th(cid:22)i gian (cid:23)i(cid:17)u hành ngân sách là trách nhi#m c(cid:30)a

m;i B(cid:24), ngành.

c, K(cid:2)t qu(cid:26) ho(cid:24)t (cid:16)(cid:13)ng – tính hi(cid:1)u qu(cid:26) và hi(cid:1)u l(cid:12)c.

Chi(cid:18)n l(cid:19)-c này (cid:23)òi h:i Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i cung c’p hàng hóa công v(cid:20)i m(cid:27)c chi

phí h-p lý (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c hi#u qu" kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i cao nh’t.

(cid:3)(cid:25) làm (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)i(cid:17)u này, (cid:23)òi h:i ph"i: - Ng(cid:19)(cid:22)i qu"n lý (cid:23)(cid:19)-c trao quy(cid:17)n t(cid:28) ch(cid:30) trong vi#c (cid:23)i(cid:17)u hành ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a

h1 và nâng cao tính ch(cid:21)u trách nhi#m c(cid:30)a h1 v(cid:17) k(cid:18)t qu".

- Ng(cid:19)(cid:22)i qu"n lý có (cid:23)(cid:30) n3ng l(cid:28)c và ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)(cid:17) ra nh ng gi"i pháp làm gi"m chi phí ho%t (cid:23)(cid:24)ng và nâng cao kh$i l(cid:19)-ng ho)c ch’t l(cid:19)-ng (cid:23)/u ra cung c’p cho xã h(cid:24)i.

- T%o ra nh ng (cid:23)òn b/y kinh t(cid:18) khuy(cid:18)n khích ng(cid:19)(cid:22)i qu"n lý c"i thi#n và

nâng cao ch’t l(cid:19)-ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng.

Các th(cid:25) ch(cid:18) c/n thi(cid:18)t (cid:23)(cid:25) nâng cao hi#u qu" qu"n lý chi tiêu công là: - C/n gi(cid:20)i h%n chi phí ho%t (cid:23)(cid:24)ng. Nh ng ng(cid:19)(cid:22)i qu"n lý nên (cid:23)(cid:19)-c trao quy(cid:17)n t(cid:28) ch(cid:30) r(cid:24)ng rãi trong vi#c s5 d4ng ngu7n l(cid:28)c tài chính. Th(cid:28)c hi#n t$t ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) khoán chi (cid:23)(cid:25) ng(cid:19)(cid:22)i qu"n lý ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng trong phân b(cid:26) ngu7n l(cid:28)c và t%o (cid:23)(cid:24)ng l(cid:28)c kích thích ti(cid:18)t ki#m chi phí và nânh cao k(cid:18)t qu" ho%t (cid:23)(cid:24)ng. (cid:3)7ng th(cid:22)i, c/n t3ng

http://www.taichinhungdung.vn

110

c(cid:19)(cid:22)ng ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) khuy(cid:18)n khích v(cid:29)t ch’t và ch(cid:21)u trách nhi#m v(cid:29)t ch’t c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i qu"n lý.

- Thi(cid:18)t l(cid:29)p h# th$ng thông tin minh b%ch. Nh ng thông tin tài chính v(cid:17) công vi#c th(cid:28)c hi#n c/n (cid:23)(cid:19)-c công khai trong các b"n báo cáo h.ng n3m và trong các tài li#u khác.

- Chuy(cid:25)n d/n t(cid:31) ki(cid:25)m soát chi phí (cid:23)/u vào sang ki(cid:25)m soát các y(cid:18)u t$ (cid:23)/u ra. Theo (cid:23)ó, c/n chi ti(cid:18)t hóa các k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra. Nh ng k(cid:18)t qu" c/n (cid:23)(cid:19)-c chi ti(cid:18)t hóa trong ngân sách và trong các b"n báo cáo tài chính có lien quan, qua (cid:23)ó t%o (cid:23)i/u ki#n cho ng(cid:19)(cid:22)i qu"n lý th’y tr(cid:19)(cid:20)c k(cid:18)t qu" th(cid:28)c hi#n và giúp cho Chính ph(cid:30) so sánh (cid:23)(cid:19)-c k(cid:18)t qu" m4c tiêu và k(cid:18)t qu" th(cid:28)c t(cid:18).

- Ph"i tách b%ch gi a ng(cid:19)(cid:22)i mua và ng(cid:19)(cid:22)i cung c’p. (cid:3)7ng th(cid:22)i t3ng c(cid:19)(cid:22)ng

vai trò ki(cid:25)m soát c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng.

- T3ng c(cid:19)(cid:22)ng ki(cid:25)m soát bên trong và bên ngoài; t3ng c(cid:19)(cid:22)ng trách nhi#m

gi"i trình (cid:23)$i v(cid:20)i vi#c s5 d4ng ngu7n l(cid:28)c.

2. Nh3ng n(cid:18)i dung c(cid:26) b(cid:23)n c(cid:29)a l(cid:14)p ngân sách theo k(cid:6)t qu(cid:23) (cid:17)"u ra

2.1. Gi(cid:19)i thi(cid:11)u v(cid:2) l(cid:17)p ngân sách theo k(cid:7)t qu(cid:16) (cid:1)(cid:24)u ra.

Trong qu"n lý chi tiêu công có các ph(cid:19)*ng th(cid:27)c l(cid:29)p ngân sách, (cid:23)ó là ph(cid:19)*ng th(cid:27)c l(cid:29)p ngân sách theo kho"n m4c; l(cid:29)p ngân sách theo công vi#c th(cid:28)c hi#n; l(cid:29)p ngân sách theo ch(cid:19)*ng trình và l(cid:29)p ngân sách theo k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra.

(cid:3)$i v(cid:20)i ph(cid:19)*ng th(cid:27)c l(cid:29)p ngân sách theo kho"n m4c, chi tiêu ngân sách (cid:23)(cid:19)-c kho"n m4c hóa. Nh ng kho"n m4c này luôn (cid:23)(cid:19)-c chi ti(cid:18)t và (cid:23)(cid:21)nh rõ kho"n chi tiêy cho t(cid:31)ng ti(cid:25)u m4c chi. V(cid:20)i ph(cid:19)*ng th(cid:27)c này các c* quan, (cid:23)*n v(cid:21) ph"i chi tiêu theo (cid:23)úng kho"n m4c quy (cid:23)(cid:21)nh và c* ch(cid:18) trách nhi#m gi"i trình t(cid:29)p trung vào các y(cid:18)u t$ (cid:23)/u vào.

L(cid:29)p ngân sách chi tiêu công theo kho"n m4c có (cid:23)i(cid:25)m m%nh là tính (cid:23)*n gi"n và kh" n3ng ki(cid:25)m soát chi tiêu b.ng vi#c so sánh d2 dáng v(cid:20)i các n3m tr(cid:19)(cid:20)c thông qua vi#c ghi chép chi ti(cid:18)t các y(cid:18)u t$ (cid:23)/u vào. Tuy nhiên ph(cid:19)*ng th(cid:27)c này b(cid:24)c l(cid:24) nh ng (cid:23)i(cid:25)m h%n ch(cid:18) nh(cid:19) ch9 nh’n m%nh (cid:23)(cid:18)n khâu l(cid:29)p ngân sách v(cid:20)i các kho"n chi tiêu có tính tuân th(cid:30) mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:19)a ra; S(cid:28) phân ph$i ngu7n l(cid:28)c tài chính không tr" l(cid:22)i (cid:23)(cid:19)-c câu h:i t%i sao l%i chi tiêu cho công vi#c (cid:23)ó; Ngân sách ch9 (cid:23)(cid:19)-c l(cid:29)p trong th(cid:22)i gian ng!n h%n là m(cid:24)t n3m; không chú tr1ng (cid:23)úng m(cid:27)c (cid:23)(cid:18)n tính hi#u qu" trong phân b(cid:26) ngu7n l(cid:28)c và hi#u qu" ho%t (cid:23)(cid:24)ng trong vi#c cung (cid:27)ng hàng hóa, d(cid:21)ch v4 công.

L(cid:29)p ngân sách chi tiêu công theo công vi#c th(cid:28)c hi#n phân b(cid:26) ngu7n l(cid:28)c theo nh ng kh$i l(cid:19)-ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a m;i c* quan, (cid:23)*n v(cid:21) trên c* s& g!n k(cid:18)t công vi#c v(cid:20)i chi phí b: ra. L(cid:29)p ngân sách th(cid:28)c hi#n cho phép ngân sách (cid:23)(cid:19)-c xây d(cid:28)ng không gia t3ng them mà d(cid:28)a vào kh$i l(cid:19)-ng công vi#c (cid:23)(cid:19)-c tiên (cid:23)oán tr(cid:19)(cid:20)c. (cid:3)ây là ph(cid:19)*ng th(cid:27)c th(cid:25) hi#n s(cid:28) thay (cid:23)(cid:26)i t(cid:31) quy trình l(cid:29)p ngân sách d(cid:28)a

http://www.taichinhungdung.vn

111

vào ki(cid:25)m soát chi tiêu (cid:23)(cid:18)n vi#c l(cid:29)p ngân sách d(cid:28)a trên c* s& nh ng quan tâm v(cid:17) hi#u qu" qu"n lý. Tuy nhiên ph(cid:19)*ng th(cid:27)c này c0ng bi(cid:25)u hi#n nh ng h%n ch(cid:18) nh(cid:19) nó không chú tr1ng (cid:23)úng m(cid:27)c (cid:23)(cid:18)n nh ng tác (cid:23)(cid:24)ng hay "nh h(cid:19)&ng dài h%n c(cid:30)a chính sách. M)t khác, l(cid:29)p ngân sách theo công vi#c th(cid:28)c hi#n (cid:23)(cid:19)-c thi(cid:18)t k(cid:18) h(cid:19)(cid:20)ng vào th(cid:28)c hi#n t’t c" các m4c tiêu trong khi ngu7n l(cid:28)c có gi(cid:20)i h%n cho nên nó (cid:23)ã không quan tâm (cid:23)úng m(cid:27)c (cid:23)(cid:18)n tính hi#u l(cid:28)c c(cid:30)a chi tiêu ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c.

L(cid:29)p ngân sách theo ch(cid:19)*ng trình t(cid:29)p trung vào s(cid:28) l(cid:28)a ch1n c(cid:30)a ngân sách trong s$ các chính sách, ch(cid:19)*ng trình có tính c%nh tranh. L(cid:29)p ngân sách theo ch(cid:19)*ng trình thi(cid:18)t l(cid:29)p m(cid:24)t h# th$ng phân ph$i ngu7n l(cid:28)c, g!n k(cid:18)t chi phí ch(cid:19)*ng trình v(cid:20)i k(cid:18)t qu" c(cid:30)a nh ng ch(cid:19)*ng trình (cid:23)/u t(cid:19) công. (cid:3)ây là ph(cid:19)*ng th(cid:27)c l(cid:29)p ngân sách (cid:23)òi h:i các m4c tiêu ch(cid:19)*ng trình ph"i kéo dài h*n m(cid:24)t n3m ngân sách. Bên c%nh (cid:23)ó, l(cid:29)p ngân sách theo ch(cid:19)*ng trình yêu c/u ph"i (cid:23)o l(cid:19)(cid:22)ng tính hi#u l(cid:28)c, ngh(a là (cid:23)o l(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)/u ra và tác (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)(cid:18)n m4c tiêu. Tuy nhiên l(cid:29)p ngân sách theo ch(cid:19)*ng trình c0ng b(cid:24)c l(cid:24) nh ng h%n ch(cid:18) nh(cid:19) không th(cid:25) t%o ra ch(cid:19)*ng trình cho t’t c" các c* quan, (cid:23)*n v(cid:21) th(cid:28)c hi#n; l(cid:29)p ngân sách ch(cid:19)*ng trình không (cid:23)"m b"o g!n k(cid:18)t ch)t ch6 gi a phân ph$i và nh ng m4c tiêu chi(cid:18)n l(cid:19)-c c/n (cid:19)u tiên; không g!n k(cid:18)t (cid:23)(cid:19)-c vi#c thi(cid:18)t l(cid:29)p ch(cid:19)*ng trình công v(cid:20)i k(cid:18) ho%ch chi tiêu th(cid:19)(cid:22)ng xuyên (cid:23)(cid:25) s5 d4ng ngu7n l(cid:28)c tài chính công hi#u qu".

L(cid:29)p ngân sách theo k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra trong qu"n lý chi tiêu công là m(cid:24)t công c4 vô cùng quan tr1ng trong qu"n lý chi tiêu công, t%o (cid:23)i(cid:17)u k#i (cid:23)(cid:25) s5 d4ng hi#u qu" các ngu7n l(cid:28)c nh.m (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c k(cid:18)t qu" mong mu$n. L(cid:29)p ngân sách chi tiêu công theo k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra là ph(cid:19)*ng th(cid:27)c l(cid:29)p ngân sách d(cid:28)a vào c* s& ti(cid:18)p c(cid:29)n thông tin (cid:23)/u ra (cid:23)(cid:25) phân b(cid:26) và (cid:23)ánh giá s5 d4ng ngu7n l(cid:28)c tài chính nh.m h(cid:19)(cid:20)ng vào (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c nh ng m4c tiêu chi(cid:18)n l(cid:19)-c phát tri(cid:25)n Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

a, (cid:6)(cid:7)c (cid:16)i(cid:23)m c(cid:8)a ph(cid:4)(cid:25)ng th c l(cid:22)p ngân sách theo k(cid:2)t qu(cid:26) (cid:16)(cid:20)u ra. - Ngân sách l(cid:29)p theo tính ch’t m&, công khai, minh b%ch. - Các ngu7n tài chính c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:19)-c t(cid:26)ng h-p toàn b(cid:24) trong d(cid:28) toán

ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Ngân sách (cid:23)(cid:19)-c l(cid:29)p theo th(cid:22)i gian trung h%n. - Ngân sách (cid:23)(cid:19)-c l(cid:29)p c3n c(cid:27) theo nhu c/u th(cid:28)c t(cid:18), h(cid:19)(cid:20)ng t(cid:20)i ng(cid:19)(cid:22)i th4

h(cid:19)&ng và m4c tiêu phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i.

- Ngân sách (cid:23)(cid:19)-c h-p nh’t gi a k(cid:18) ho%ch chi th(cid:19)(cid:22)ng xuyên và chi (cid:23)/u t(cid:19)

phát tri(cid:25)n.

- Ngân sách (cid:23)(cid:19)-c l(cid:29)p d(cid:28)a trên ngu7n l(cid:28)c (cid:23)(cid:19)-c tính trong th(cid:22)i gian trung

h%n và do v(cid:29)y c/n có s(cid:28) cam k(cid:18)t ch)t ch6.

- Vi#c phân b(cid:26) ngân sách d(cid:28)a trên th(cid:27) t(cid:28) (cid:19)u tiên chi(cid:18)n l(cid:19)-c. - Nhà qu"n lý (cid:23)(cid:19)-c trao trách nhi#m h*n trong qu"n lý chi tiêu công.

http://www.taichinhungdung.vn

112

Qu"n lý ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c theo k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra có t/m quan tr1ng (cid:23))c bi#t khi nh ng quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) tài chính (cid:23)(cid:19)-c phân c’p t(cid:31) trung (cid:19)*ng (cid:23)(cid:18)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. Nó t%o ra m$i liên k(cid:18)t gi a các m4c tiêu chính sách c(cid:30)a Chính Ph(cid:30) và vi#c khoán kinh phí t(cid:31) trung (cid:19)(cid:22)ng cho các (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng (cid:23)(cid:19)-c phân c’p và các ngu7n l(cid:28)c (cid:23)(cid:19)-c s!p x(cid:18)p th(cid:27) t(cid:28) (cid:19)u tiên và s5 d4ng (cid:23)(cid:25) cung c’p d(cid:21)ch v4.

Qu"n lý ngân sách nhà n(cid:19)(cid:20)c theo k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra nh.m m4c (cid:23)ích: - T3ng c(cid:19)(cid:22)ng qu"n lý chi(cid:18)n l(cid:19)-c và t(cid:29)p trung nâng cao hi#u qu" c(cid:30)a các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c & trung (cid:19)*ng và (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. (cid:3))t ra nh ng m4c tiêu rõ rang và c4 th(cid:25), t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n cho các c* quan & khu v(cid:28)c công (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c m4c tiêu c(cid:30)a mình và thông qua m(cid:24)t khung k(cid:18) ho%ch, qu"n lý và ho%t (cid:23)(cid:24)ng rõ ràng.

- G!n các y(cid:18)u t$ (cid:23)/u vào thu(cid:24)c ngu7n l(cid:28)c tài chính và các ngu7n l(cid:28)c khác v(cid:20)i k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra d(cid:28) ki(cid:18)n (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c m4c tiêu và giúp cho vi#c phân b(cid:26) ngu7n l(cid:28)c th(cid:25) hi#n (cid:23)(cid:19)-c nh ng (cid:19)u tiên.

- T(cid:29)p trung vào k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra chính và các (cid:19)u tiên chính h*n là th(cid:28)c hi#n

các ho%t (cid:23)(cid:24)ng ho)c quy trình.

b, Vai trò c(cid:8)a ph(cid:4)(cid:25)ng th c l(cid:22)p ngân sách theo k(cid:2)t qu(cid:26) (cid:16)(cid:20)u ra trong qu(cid:26)n lý

chi tiêu công

- L(cid:29)p ngân sách theo k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra góp ph/n (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i chính sách qu"n lý ngu7n l(cid:28)c trong khu v(cid:28)c công, nh.m thi(cid:18)t l(cid:29)p ba v’n (cid:23)(cid:17) trong qu"n lý chi tiêu công (cid:23)ó là: tôn tr1ng k8 lu(cid:29)t tài chính t(cid:26)ng th(cid:25); phân b(cid:26) có hi#u qu" ngu7n l(cid:28)c tài chính theo các m4c (cid:19)u tiên chi(cid:18)n l(cid:19)-c trong gi(cid:20)i h%n ngu7n l(cid:28)c cho phép; và nâng cao hi#u qu" ho%t (cid:23)(cid:24)ng v(cid:17) cung c’p hàng hóa d(cid:21)ch v4 công.

- L(cid:29)p ngân sách theo k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra (cid:23))t Chính ph(cid:30) và các c* quan vào v(cid:21) trí (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o các (cid:23)/u ra theo yêu c/u (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c tài tr- mà nó (cid:23)(cid:19)-c xác (cid:23)(cid:21)nh thông qua nh ng m$i liên h# (cid:23)(cid:19)-c miêu t" v(cid:20)i các k(cid:18)t qu"; các (cid:23)/u ra theo yêu c/u (cid:23)(cid:19)-c tài tr- & nh ng m(cid:27)c (cid:23)(cid:24), kh$i l(cid:19)-ng, giá c", và ch’t l(cid:19)-ng c4 th(cid:25); các (cid:23)/u ra h(cid:19)(cid:20)ng t(cid:20)i m4c tiêu và (cid:23)(cid:19)-c cung c’p trong khuôn kh(cid:26) th(cid:22)i gian yêu c/u.

- L(cid:29)p ngân sách theo k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra t3ng c(cid:19)(cid:22)ng các nguyên t!c qu"n lý tài chính c(cid:30)a khu v(cid:28)c công v(cid:20)i m4c tiêu là c"i thi#n s(cid:28) phân ph$i và qu"n lý ngu7n l(cid:28)c, cung (cid:27)ng hàng hóa, d(cid:21)ch v4 công, t3ng c(cid:19)(cid:22)ng tính minh b%ch và trách nhi#m gi"i trình.

- L(cid:29)p ngân sách theo k(cid:18)t qu" theo k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra cho phép Chính ph(cid:30) và các c* quan (cid:23))t (cid:23)úng quy trình thông tin c/n thi(cid:18)t nh.m xác (cid:23)(cid:21)nh nh ng k(cid:18)t qu" mong mu$n, nh ng gì nên (cid:23)(cid:19)-c làm và nh ng gì s6 (cid:23)(cid:19)-c làm ra; Ki(cid:25)m tra (cid:23)(cid:19)-c s(cid:28) kiên quan gi a (cid:23)/u vào và (cid:23)/u ra c(cid:30)a quá trình chi tiêu công; Xác (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)(cid:19)-c ngu7n l(cid:28)c tài tr- cho các (cid:23)/u ra (cid:19)u tiên (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c nh ng k(cid:18)t qu" mong mu$n.

2.2. V(cid:17)n d(cid:22)ng ngân sách theo k(cid:7)t qu(cid:16) (cid:1)(cid:24)u ra trong qúa trình qu(cid:16)n lý tài

chính t(cid:10)i c(cid:18) quan d(cid:13) toán

http://www.taichinhungdung.vn

113

M(cid:24)t nguyên t!c (cid:23)(cid:25) qu"n lý t$t ho%t (cid:23)(cid:24)ng chi tiêu công là c/n k(cid:18)t h-p ch)t ch6 hai y(cid:18)u t$ th,m quy(cid:17)n và trách nhi#m. (cid:3)(cid:25) th(cid:28)c hi#n cung c’p hàng hóa và d(cid:21)ch v4 công m(cid:24)t cách nhanh chóng và hi#u qu", các (cid:23)*n v(cid:21) s5 d4ng ngân sách c/n (cid:23)(cid:19)-c giao quy(cid:17)n m(cid:24)t cách rõ rang, (cid:23)(cid:19)-c phân b(cid:26) các ngu7n l(cid:28)c phù h-p và có trách nhi#m (cid:23)$i v(cid:20)i vi#c s5 d4ng các ngu7n l(cid:28)c (cid:23)(cid:19)-c giao (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n nhi#m v4 c(cid:30)a mình.

Trong nh ng n3m g/n (cid:23)(cid:29)y, vi#c trao them th,m quy(cid:17)n t(cid:28) ch(cid:30) cho các (cid:23)*n v(cid:21) s5 d4ng ngân sáh là m(cid:24)t b(cid:19)(cid:20)c phát tri(cid:25)n quan tr1ng trong qu"n lý chi tiêu công & Vi#t Nam. Cùng v(cid:20)i ch(cid:19)*ng trình phân c’p qu"n lý t(cid:31) chính quy(cid:17)n trung (cid:19)*ng cho t(cid:20)i chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng và ch(cid:19)*ng trình c"i cách n(cid:17)n hành chính qu$c gia, Chính ph(cid:30) giao ngày càng nhi(cid:17)u quy(cid:17)n ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng ngân sách t(cid:31) các c* quan qu"n lý tài chính & t’t c" các c’p chính quy(cid:17)n cho các (cid:23)*n v(cid:21) s5 d4ng ngân sách. Vi#c giao quy(cid:17)n (cid:23)ó (cid:23)ang ti(cid:18)n hành song song nh ng riêng bi#t gi a c* quan hành chính (Ngh(cid:21) (cid:23)(cid:21)nh s$ 130/2005/N(cid:3)-CP ngày 17/10/2005) và các (cid:23)*n v(cid:21) hành chính s(cid:28) nghi#p (Ngh(cid:21) (cid:23)(cid:21)nh s$ 43/2006/N(cid:3)-CP ngày 25/4/2006). (cid:3)ây là c* ch(cid:18) qu"n lý tài chính công d(cid:28)a trên vi#c l(cid:29)p ngân sách theo k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra, tuy nhiên v+n còn (cid:23)ang & giai (cid:23)o%n b!t (cid:23)/u.

- (cid:3)ánh giá nh ng (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m quan tr1ng c(cid:30)a môi tr(cid:19)(cid:22)ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng. (cid:3)ây là giai (cid:23)o%n kh&i (cid:23)/u trong công tác l(cid:29)p ngân sách theo k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra. (cid:3)*n v(cid:21) ph"i ti(cid:18)n hành xác (cid:23)(cid:21)nh và phân tích nh ng khuynh h(cid:19)(cid:20)ng, m$i liên h# và các s(cid:28) ki#n bên trong mà (cid:23)*n v(cid:21) ho%t (cid:23)(cid:24)ng. (cid:3)ánh giá môi tr(cid:19)(cid:22)ng s6 cung c’p nh ng thông tin c* b"n t(cid:31) (cid:23)ó l(cid:28)a ch1n và (cid:19)u tiên hóa các m4c tiêu trong ti(cid:18)n trình so%n, l(cid:29)p ngân sách.

- Xác (cid:23)(cid:21)nh các k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra c/n (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c. (cid:3)*n v(cid:21) ph"i xác (cid:23)(cid:21)nh nh nh k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra phù h-p v(cid:20)i nhi#m v4 và n3ng l(cid:28)c c(cid:30)a mình. (cid:3)*n v(cid:21) không nên l(cid:28)a ch1n quá nhi(cid:17)u m4c tiêu và k(cid:18)t qu" v(cid:19)-t quá so v(cid:20)i kh" n3ng ngu7n l(cid:28)c. D(cid:28)a trên nh ng k(cid:18)t qu" (cid:23)ã xác (cid:23)(cid:21)nh, (cid:23)*n v(cid:21) l(cid:29)p k(cid:18) ho%ch phân b(cid:26) ngu7n l(cid:28)c nh.m h(cid:19)(cid:20)ng vào th(cid:28)c hi#n các (cid:23)/u ra trong kho"ng th(cid:22)i gian t(cid:31) 3-5 n3m.

- L(cid:28)a ch1n các (cid:23)/u ra t$t nh’t (cid:23)(cid:25) h(cid:19)(cid:20)ng vào vi#c (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c các k(cid:18)t qu" (cid:23)ã l(cid:28)a ch1n trong th(cid:22)i gian 3-5 n3m. (cid:3)*n v(cid:21) c/n (cid:19)u tiên trên c* s& d(cid:28)a vào s(cid:28) (cid:23)ánh giá tính hi#u qu" và chi phí c(cid:30)a m;i (cid:23)/u ra. (cid:3)/u ra va m$i liên k(cid:18)t c(cid:30)a nó s6 t%o nên s(cid:28) g!n k(cid:18)t gi a l(cid:29)p k(cid:18) ho%ch và quá trình so%n l(cid:29)p ngân sách thông qua các quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh bên trong (cid:23)(cid:25) làm th(cid:18) nào v(cid:20)i ngu7n l(cid:28)c gi(cid:20)i h%n thì có th(cid:25) th(cid:28)c hi#n k(cid:18) ho%ch hi#u qu" nh’t.

- Xác (cid:23)(cid:21)nh và (cid:23)ánh giá nh ng tác (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a (cid:23)/u ra trong th(cid:22)i gian th(cid:28)c hi#n k(cid:18) ho%ch. (cid:3)*n v(cid:21) nên (cid:23)(cid:19)a ra nh nh (cid:19)u tiên (cid:23)(cid:25) (cid:23)ánh giá (cid:23)/u ra mà nó ph"n ánh l-i ích c0ng nh(cid:19) r(cid:30)i ro có th(cid:25) có (cid:23)$i v(cid:20)i (cid:23)*n v(cid:21).

http://www.taichinhungdung.vn

114

- (cid:3)ánh giá n3ng l(cid:28)c c(cid:30)a (cid:23)*n v(cid:21) trong vi#c cung c’p các (cid:23)/u ra nh.m (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c k(cid:18)t qu" l(cid:28)a ch1n. (cid:3)*n v(cid:21) c/n xác (cid:23)(cid:21)nh rõ v(cid:17) các k(cid:18)t qu" mong (cid:23)-i, các (cid:23)/u ra có th(cid:25) cung c’p và n3ng l(cid:28)c c(cid:30)a (cid:23)*n v(cid:21) mình.

(cid:3)(cid:25) l(cid:29)p ngân sách theo k(cid:18)t qu" (cid:23)/u ra thì v’n (cid:23)(cid:17) quan tr1ng là h# th$ng báo cáo c(cid:30)a (cid:23)*n v(cid:21) v(cid:17) tình hình s5 d4ng ngân sách nh(cid:19) th(cid:18) nào. H# th$ng báo cáo g7m: báo cáo k(cid:18)t qu", báo cáo (cid:23)/u ra, báo cáo chi phí (cid:23)/u ra.

Báo cáo k(cid:18)t qu" gi"i thích (cid:23)/y (cid:23)(cid:30) m$i quan h# gi a (cid:23)/u ra và k(cid:18)t qu"; xác (cid:23)(cid:21)nh các k(cid:18)t qu" phát sinh t(cid:31) (cid:23)/u ra; k(cid:18)t qu" (cid:23)(cid:19)-c miêu t" th$ng nh’t v(cid:20)i m4c tiêu c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c hay không; có phát sinh nh ng k(cid:18)t qu" không mong (cid:23)-i t(cid:31) các (cid:23)/u ra c(cid:30)a (cid:23)*n v(cid:21) hay không.

Báo cáo (cid:23)/u ra g7m các ngu7n tài li#u có liên quan (cid:23)(cid:18)n các (cid:23)/u ra (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c nh ng k(cid:18)t qu" d(cid:28) ki(cid:18)n; cung c’p (cid:23)/y (cid:23)(cid:30) thông tin v(cid:17) c* s& ho%t (cid:23)1ng c(cid:30)a (cid:23)*n v(cid:21) (cid:23)(cid:25) xác (cid:23)(cid:21)nh trách nhi#m và quá trình cung (cid:27)ng các (cid:23)/u ra c(cid:30)a (cid:23)*n v(cid:21); danh m4c c(cid:30)a các ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)(cid:19)-c t(cid:26)ng h-p thành m;i (cid:23)/u ra cho m4c (cid:23)ích báo cáo ngân sách.

Báo cáo chi phí (cid:23)/u ra cung c’p toàn b(cid:24) thông tin v(cid:17) chi phí; cung c’p cho nhà qu"n lý thông tin l(cid:28)a ch1n nh ng ng(cid:19)(cid:22)i cung c’p (cid:23)/u ra thay th(cid:18). (cid:3)ây c0ng là c* s& cho vi#c l(cid:29)p d(cid:28) toán ngân sách và phân b(cid:26) ngu7n l(cid:28)c.

QU(cid:1)N LÝ TÀI CHÍNH CÔNG

I- T:NG QUAN V(cid:4) TÀI CHÍNH CÔNG VÀ QU(cid:1)N LÝ TÀI CHÍNH

CÔNG

II- QU(cid:1)N LÝ D9CH V% CÔNG

1. B(cid:16)n ch(cid:14)t và phân lo(cid:10)i d(cid:8)ch v(cid:22) công

D(cid:21)ch v4 công (cid:23)(cid:19)-c hi(cid:25)u theo ngh(a r(cid:24)ng và ngh(a h?p

Theo ngh(a r(cid:24)ng, d(cid:21)ch v4 công là nh ng hàng hoá, d(cid:21)ch v4 mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c can thi#p vào vi#c cung c’p nh.m m4c tiêu hi#u qu", công b.ng. Theo (cid:23)ó, d(cid:21)ch v4 công là t’t c" nh ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng nh.m th(cid:28)c hi#n ch(cid:27)c n3ng v$n có c(cid:30)a Chính ph(cid:30), bao g7m các ho%t (cid:23)(cid:24)ng ban hành chính sách, pháp lu(cid:29)t, toà án, … cho (cid:23)(cid:18)n nh ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng y t(cid:18), giáo d4c, giao thông công c(cid:24)ng.

Theo ngh(a h?p, d(cid:21)ch v4 công (cid:23)(cid:19)-c hi(cid:25)u là nh ng hàng hoá, d(cid:21)ch v4 ph4c v4 tr(cid:28)c ti(cid:18)p nhu c/u c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c công dân mà Chính ph(cid:30) can thi#p vào vi#c cung c’p nh.m m4c tiêu hi#u qu" và công b.ng.

Tu< theo quan ni#m c0ng nh(cid:19) trình (cid:23)(cid:24) phát tri(cid:25)n c(cid:30)a t(cid:31)ng n(cid:19)(cid:20)c mà ph%m vi d(cid:21)ch v4 công & m;i n(cid:19)(cid:20)c có th(cid:25) r(cid:24)ng, h?p khác nhau. Vi#c s5 d4ng khái ni#m d(cid:21)ch v4 công theo ph%m vi r(cid:24)ng h?p ph"i nh.m h(cid:19)(cid:20)ng t(cid:20)i các m4c tiêu phù h-p.

http://www.taichinhungdung.vn

115

Trong (cid:23)i(cid:17)u ki#n c(cid:30)a n(cid:19)(cid:20)c ta hi#n nay, khái ni#m d(cid:21)ch v4 công (cid:23)(cid:19)-c hi(cid:25)u theo ngh(a h?p b&i các lý do:

- Do yêu c/u tách bi#t ch(cid:27)c n3ng qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c và ch(cid:27)c n3ng ph4c v4 c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:25) t(cid:31) (cid:23)ó có th(cid:25) (cid:23)(cid:17) ra bi#n pháp c"i ti(cid:18)n thích h-p (cid:23)$i v(cid:20)i t(cid:31)ng lo%i ho%t (cid:23)(cid:24)ng nói trên. Ch(cid:27)c n3ng qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c (tr(cid:19)(cid:20)c (cid:23)ây th(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:19)-c g1i là ch(cid:27)c n3ng cai tr(cid:21) bao g7m các ho%t (cid:23)(cid:24)ng qu"n lý và (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t (cid:23)(cid:22)i s$ng kinh t(cid:18)-xã h(cid:24)i thông qua các công c4 qu"n lý v( mô nh(cid:19) pháp lu(cid:29)t, chi(cid:18)n l(cid:19)-c, chính sách, quy ho%ch, k(cid:18) ho%ch, ki(cid:25)m tra, ki(cid:25)m soát). Ch(cid:27)c n3ng, ph4c v4 bao g7m các ho%t (cid:23)(cid:24)ng cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công cho xã h(cid:24)i, cho các t(cid:26) ch(cid:27)c và công dân nh.m ph4c v4 các l-i ích thi(cid:18)t y(cid:18)u, các quy(cid:17)n và ngh(a v4 c* b"n c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c và công dân. Vi#c th(cid:28)c hi#n qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c là do nhu c/u c(cid:30)a b"n thân b(cid:24) máy nhà n(cid:19)(cid:20)c nh.m (cid:23)"m b"o tr(cid:29)t t(cid:28), (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh và công b.ng xã h(cid:24)i. Còn vi#c cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công l%i do nhu c/u c4 th(cid:25) c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c và công dân, ngay c" khi các nhu c/u này có th(cid:25) phát sinh t(cid:31) nh ng yêu c/u c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Do càng ngày ng(cid:19)(cid:22)i ta càng chú tr1ng h*n (cid:23)(cid:18)n ch(cid:27)c n3ng ph4c v4 c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Tr(cid:19)(cid:20)c (cid:23)ây, chúng ta th(cid:19)(cid:22)ng nh’n m%nh ch(cid:27)c n3ng cai tr(cid:21) hay ch(cid:27)c n3ng qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c. Song trên th(cid:28)c t(cid:18), do b"n ch’t c(cid:30)a mình, Nhà n(cid:19)(cid:20)c luôn ph"i ti(cid:18)n hành cung c’p công công m(cid:24)t s$ hàng hoá ph4c v4 nhu c/u xã h(cid:24)i. Tuy nhiên, khi (cid:23)ó do nh(cid:29)n th(cid:27)c r.ng, Nhà n(cid:19)(cid:20)c g!n li(cid:17)n v(cid:20)i cai tr(cid:21), có ngh(a là Nhà n(cid:19)(cid:20)c can thi#p, ch9 (cid:23)%o tr(cid:28)c ti(cid:18)p l(nh v(cid:28)c s"n xu’t và cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công c(cid:24)ng d(cid:19)(cid:20)i hình th(cid:27)c xin-cho.

Ch(cid:27)c n3ng ph4c v4 ch9 (cid:23)(cid:19)-c tách riêng ra và gi m(cid:24)t v(cid:21) trí t(cid:19)*ng (cid:27)ng v(cid:20)i ch(cid:27)c n3ng qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c khi (cid:23)i(cid:17)u ki#n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i trên th(cid:18) gi(cid:20)i và & m;i qu$c gia có s(cid:28) bi(cid:18)n (cid:23)(cid:26)i l(cid:20)n lao, xu th(cid:18) dân ch(cid:30) hoá và (cid:23)òi h:i c(cid:30)a nhân dân (cid:23)$i v(cid:20)i Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong vi#c cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công ngày càng cao h*n. Nhà n(cid:19)(cid:20)c không còn là m(cid:24)t quy(cid:17)n l(cid:28)c (cid:23)(cid:27)ng trên cai tr(cid:21) nhân dân n a, mà có trách nhi#m ph4c v4 nhân dân, th(cid:25) hi#n b.ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c cho các t(cid:26) ch(cid:27)c và nhân dân.

D(cid:21)ch v4 công có các (cid:23))c tr(cid:19)ng c* b"n sau:

Th nh#t, (cid:23)ó là nh ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng ph4c v4 cho l-i ích chung thi(cid:18)t y(cid:18)u, các

quy(cid:17)n và ngh(a v4 c* b"n c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c và công dân.

Th hai, do Nhà n(cid:19)(cid:20)c ch(cid:21)u trách nhi#m tr(cid:19)(cid:20)c xã h(cid:24)i (tr(cid:28)c ti(cid:18)p cung (cid:27)ng ho)c u8 nhi#m vi#c cung (cid:27)ng). Ngay c" khi Nhà n(cid:19)(cid:20)c chuy(cid:25)n giao d(cid:21)ch v4 này cho t(cid:19) nhân cung (cid:27)ng thì Nhà n(cid:19)(cid:20)c v+n có vai trò (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t (cid:23))c bi#t nh.m (cid:23)"m b"o s(cid:28) công b.ng trong phân ph$i các d(cid:21)ch v4 này, kh!c ph4c các khi(cid:25)m khuy(cid:18)t c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng.

Th ba, là các ho%t (cid:23)(cid:24)ng có tính ch’t ph4c v4 tr(cid:28)c ti(cid:18)p, (cid:23)áp (cid:27)ng nhu c/u,

quy(cid:17)n l-i hay ngh(a v4 c4 th(cid:25) và tr(cid:28)c ti(cid:18)p c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c và công dân.

http://www.taichinhungdung.vn

116

Th t(cid:4), m4c tiêu nh.m b"o (cid:23)"m tính công b.ng và hi#u qu" trong cung (cid:27)ng

d(cid:21)ch v4.

Có các cách phân lo%i d(cid:21)ch v4 công khác nhau c3n c(cid:27) vào các tiêu chí phân lo%i khác nhau. C3n c(cid:27) vào tình ch’t c(cid:30)a d(cid:21)ch v4, ng(cid:19)(cid:22)i ta có th(cid:25) phân ra thành các lo%i d(cid:21)ch v4 sau:

- d(cid:21)ch v4 hành chính: là vi#c c’p các gi’y phép, (cid:23)3ng ký, ch(cid:27)ng th(cid:28)c, ch(cid:27)ng nh(cid:29)n, cung c’p các thông tin c/n thi(cid:18)t c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c … do các c* quan hành chính th(cid:28)c hi#n.

- D(cid:21)ch v4 s(cid:28) nghi#p công: bao g7m vi#c cung c’p các phúc l-i v(cid:29)t ch’t ph4c v4 nhu c/u sinh ho%t c(cid:30)a toàn xã h(cid:24)i nh(cid:19) xây d(cid:28)ng k(cid:18)t c’u h% t/ng, cung c’p (cid:23)i#n, n(cid:19)(cid:20)c, v# sinh môi tr(cid:19)(cid:22)ng, giao thông công c(cid:24)ng.

- D(cid:21)ch v4 pháp lý: bao g7m vi#c cung c’p các thông tin, t(cid:19) v’n v(cid:17) các v’n (cid:23)(cid:17) giao d(cid:21)ch dân s(cid:28), mua bán nhà c5a, (cid:23)’t (cid:23)ai, tài s"n, tranh ch’p nhân s(cid:28); các giao d(cid:21)ch v(cid:17) lao (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)’u tranh phòng ng(cid:31)a t(cid:24)i ph%m…do các toà án, vi#n ki(cid:25)m sát, c* quan (cid:23)i(cid:17)u tra, c* quan c"nh sát, lu(cid:29)t s(cid:19) ….th(cid:28)c hi#n.

- D(cid:21)ch v4 công ph4c v4 s"n xu’t nh(cid:19) các ho%t (cid:23)(cid:24)ng khuy(cid:18)n nông, khuy(cid:18)n

lâm, cung c’p gi$ng, thu8 l-i, d(cid:28) báo d(cid:21)ch b#nh, thông tin th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng.

- D(cid:21)ch v4 thu các kho"n (cid:23)óng góp vào ngân sách và các qu= c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c :

thu thu(cid:18) n(cid:24)i (cid:23)(cid:21)a, h"i quan, thu phí.

-….

C3n c(cid:27) vào tính ch’t ph4c v4 c(cid:30)a d(cid:21)ch v4 công, có th(cid:25) phân ra hai lo%i d(cid:21)ch

v4 công khác nhau:

- Lo%i th(cid:27) nh’t là các ho%t (cid:23)(cid:24)ng ph4c v4 các l-i ích chung, thi(cid:18)t y(cid:18)u c(cid:30)a (cid:23)%i (cid:23)a s$ hay c(cid:30)a c(cid:24)ng (cid:23)7ng, bao g7m c" l-i ích v(cid:29)t ch’t và l-i ích tinh th/n. (cid:3)ây là lo%i d(cid:21)ch v4 ph4c v4 cho l-i ích c(cid:30)a (cid:23)a s$, c(cid:30)a c(cid:24)ng (cid:23)(cid:24)ng. Lo%i d(cid:21)ch v4 ph4c v4 l-i ích công c(cid:24)ng có th(cid:25) bao g7m nhi(cid:17)u lo%i khác nhau nh(cid:19) d(cid:21)ch v4 s(cid:28) nghi#p, d(cid:21)ch v4 công ích.

- Lo%i th(cid:27) hai bao g7m các ho%t (cid:23)(cid:24)ng ph4c v4 nhu c/u có tính hành chính – pháp lý c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c và công dân. Các d(cid:21)ch v4 này là các ho%t (cid:23)(cid:24)ng x5 lý các công vi#c c4 th(cid:25) c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c và công dân theo quy (cid:23)(cid:21)nh pháp lu(cid:29)t. Ch>ng h%n nh(cid:19) vi#c c’p các lo%i gi’y phép, các ch(cid:27)ng nh(cid:29)n, x5 lý vi ph%m hành chính, d(cid:21)ch v4 t(cid:19) v’n pháp lu(cid:29)t…

2. Vai trò c(cid:6)a Nhà n(cid:5)(cid:19)c trong cung (cid:25)ng d(cid:8)ch v(cid:22) công

Bàn tay vô hình c(cid:30)a kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng không ph"i bao gi(cid:22) c0ng thành công trong v(cid:29)n hành n(cid:17)n kinh t(cid:18). Các th’t b%i c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng d+n (cid:23)(cid:18)n ch; ng(cid:19)(cid:22)i ta th(cid:31)a nh(cid:29)n s(cid:28) can thi#p c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c – bàn tay h u hình vào n(cid:17)n kinh t(cid:18) là c/n thi(cid:18)t.

http://www.taichinhungdung.vn

117

S(cid:28) can thi#p c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) hi#n qua vi#c tác (cid:23)(cid:24)ng tr(cid:28)c ti(cid:18)p ho)c gián ti(cid:18)p (cid:23)(cid:18)n công vi#c s"n xu’t và cung (cid:27)ng các hàng hoá và d(cid:21)ch v4 công.

Th’t b%i c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng th(cid:25) hi#n rõ nét trong 4 tr(cid:19)(cid:22)ng h-p sau (cid:23)ây:

- Hàng hoá công c(cid:24)ng thu/n tuý là nh ng hàng hoá và d(cid:21)ch v4 có hai (cid:23))c tính- tính không c%nh tranh và tính không lo%i tr(cid:31). Tính không c%nh tranh th(cid:25) hi#n & ch; tiêu dùng c(cid:30)a m;i cá nhân không làm gi"m l(cid:19)-ng tiêu dùng c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i khác. Tính không lo%i tr(cid:31) là vi#c m(cid:24)t ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng hàng hoá công c(cid:24)ng thu/n tuý l%i không làm gi"m kh" n3ng tiêu dùng c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i khác. Th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng t(cid:19) nhân không mu$n cung c’p các hàng hoá công thu/n tuý g)p khó kh3n l(cid:20)n trong vi#c t%o doanh thu (cid:23)(cid:25) bù (cid:23)!p chi phí, n(cid:18)u nh(cid:19) không nói là nhà cung c’p t(cid:19) nhân không có kh" n3ng b!t ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng ph"i tr" ti(cid:17)n.

- Tác (cid:23)(cid:24)ng ngo%i (cid:27)ng: Tác (cid:23)(cid:24)ng ngo%i (cid:27)ng xu’t hi#n khi tác (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a m(cid:24)t giao d(cid:21)ch trên th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng có "nh h(cid:19)&ng tích c(cid:28)c ho)c tiêu c(cid:28)c (cid:23)(cid:18)n ng(cid:19)(cid:22)i th(cid:27) ba, mà ng(cid:19)(cid:22)i này không ph"i tr" ti(cid:17)n ngân sách hay nh(cid:29)n (cid:23)(cid:19)-c s(cid:28) bù (cid:23)!p. Ví d4, nh(cid:19) vi#c ô nhi2m môi tr(cid:19)(cid:22)ng- tác (cid:23)(cid:24)ng ngo%i (cid:27)ng tiêu c(cid:28)c và giáo d4c ti(cid:25)u h1c có xu th(cid:18) cung c’p các d(cid:21)ch v4 và hàng hoá có l-i nhu(cid:29)n mà không quan tâm (cid:23)(cid:18)n các tác (cid:23)(cid:24)ng ngo%i (cid:27)ng gây ra do ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a mình.

- (cid:3)(cid:24)c quy(cid:17)n th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng: Tình tr%ng m(cid:24)t s$ ít hãng th$ng tr(cid:21), chi ph$i th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, hình thành nên th(cid:18) l(cid:28)c (cid:23)(cid:24)c quy(cid:17)n. Th’t b%i th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng xu’t hi#n do không có c%nh tranh d+n (cid:23)(cid:18)n tình hu$ng các nhà (cid:23)(cid:24)c quy(cid:17)n gi(cid:20)i h%n vi#c cung (cid:27)ng & m(cid:27)c th’p t$i (cid:19)u nh.m t3ng giá và l-i nhu(cid:29)n.

- Thông tin không hoàn h"o: Trên th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng có th(cid:25) xu’t hi#n tr(cid:19)(cid:22)ng h-p m(cid:24)t bên nào (cid:23)ó tham gia th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng mà l%i không có (cid:23)(cid:30) các thông tin c/n thi(cid:18)t. M(cid:24)t ví d4 (cid:23)i(cid:25)n hình là d(cid:21)ch v4 ch3m sóc y t(cid:18), khi ng(cid:19)(cid:22)i cung (cid:27)ng bi(cid:18)t nhi(cid:17)u h*n ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng, và do v(cid:29)y có th(cid:25) d+n (cid:23)(cid:18)n vi#c t3ng các nhu c/u gi" t%o ho)c nhu c/u do ng(cid:19)(cid:22)i cung (cid:27)ng t%o nên.

Các th’t b%i c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng nêu trên là c* s& khách quan (cid:23)(cid:25) Nhà n(cid:19)(cid:20)c can

thi#p vào n(cid:17)n kinh t(cid:18).

S(cid:28) can thi#p c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c vào n(cid:17)n kinh t(cid:18) là nh.m hai m4c tiêu:

Th nh#t, b"o (cid:23)"m hi#u qu" kinh t(cid:18) . Th’t b%i c(cid:30)a th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng là nh ng tr(cid:19)(cid:22)ng h-p mà th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng không th(cid:25) cung c’p các hàng hoá và d(cid:21)ch v4 & m(cid:27)c hi#u qu" xã h(cid:24)i . Khi (cid:23)ó, s(cid:28) can thi#p c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c là c/n thi(cid:18)t (cid:23)(cid:25) nâng cao hi#u qu" kinh t(cid:18), c4 th(cid:25) là:

- Nhà n(cid:19)(cid:20)c là ng(cid:19)(cid:22)i cung (cid:27)ng các hàng hoá công c(cid:24)ng b.ng cách s5 d4ng doanh thu có (cid:23)(cid:19)-c t(cid:31) s(cid:28) (cid:23)óng góp chung có tính b!t bu(cid:24)c (thu(cid:18), phí, l# phí) (cid:23)(cid:25) trang tr"i các chi phí v(cid:17) hàng hoá công c(cid:24)ng cho t’t c" m1i ng(cid:19)(cid:22)i.

http://www.taichinhungdung.vn

118

- Trong tr(cid:19)(cid:22)ng h-p ngo%i (cid:27)ng, s(cid:28) can thi#p c(cid:30)a Chính ph(cid:30) bu(cid:24)c các bên tham gia giao d(cid:21)ch ph"i tính (cid:23)(cid:18)n tác (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a mình gây ra cho (cid:23)(cid:26)i t(cid:19)-ng th(cid:27) ba, nh(cid:22) (cid:23)ó có th(cid:25) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)%t t(cid:20)i m(cid:27)c t$i (cid:19)u xã h(cid:24)i.

- V(cid:20)i tình tr%ng (cid:23)(cid:24)c quy(cid:17)n, Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n ki(cid:25)m soát ch)t ch6 th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:25) xoá b: các rào c"n (cid:23)$i v(cid:20)i vi#c gia nh(cid:29)p th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, t%o ra môi tr(cid:19)(cid:22)ng c%nh tranh có hi#u qu".

- Khi có thông tin không hoàn h"o, s(cid:28) can thi#p c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c s6 giúp b(cid:26) sung thông tin cho th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, ho)c ki(cid:25)m soát hành vi c(cid:30)a bên có l-i th(cid:18) v(cid:17) thông tin (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng có hi#u qu" h*n.

Th(cid:27) hai, b"o (cid:23)"m công b.ng xã h(cid:24)i . Cùng v(cid:20)i các nguyên nhân v(cid:17) hi#u qu", Nhà n(cid:19)(cid:20)c còn can thi#p vì nh ng lý do công b.ng (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c k(cid:18)t qu" mong mu$n trong vi#c phân ph$i thu nh(cid:29)p hay d(cid:21)ch v4. Vi#c Nhà n(cid:19)(cid:20)c tr- c’p các d(cid:21)ch v4 y t(cid:18) xu’t phát t(cid:31) ch; trong xã h(cid:24)i t7n t%i s(cid:28) không bình (cid:23)>ng v(cid:17) thu nh(cid:29)p. Nh ng lo%i d(cid:21)ch v4 t(cid:19) nhân có th(cid:25) cung c’p, nh(cid:19)ng vi#c t(cid:19) nhân cung c’p s6 d+n (cid:23)(cid:18) ch; nh ng ng(cid:19)(cid:22)i có thu nh(cid:29)p th’p không có c* h(cid:24)i s5 d4ng các d(cid:21)ch v4 này, ch>ng h%n y t(cid:18), giáo d4c, cung c’p (cid:23)i#n, n(cid:19)(cid:20)c sinh ho%t…Khi (cid:23)ó, Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"i có trách nhi#m tr(cid:28)c ti(cid:18)p cung (cid:27)ng ho)c (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t, ki(cid:25)m soát th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng t(cid:19) nhân nh.m (cid:23)"m b"o cho vi#c cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 (cid:23)ó (cid:23)(cid:19)-c bình th(cid:19)(cid:22)ng, ph4c v4 nh ng nhu c/u c* b"n c(cid:30)a con ng(cid:19)(cid:22)i.

Nh(cid:19) v(cid:29)y, Nhà n(cid:19)(cid:20)c có vai trò quan tr1ng trong vi#c (cid:23)"m b"o tính hi#u qu" và công b.ng trong ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng, th(cid:25) hi#n qua vi#c Nhà n(cid:19)(cid:20)c t(cid:26) ch(cid:27)c cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công nh.m (cid:23)áp (cid:27)ng các quy(cid:17)n và l-i ích c* b"n, thi(cid:18)t y(cid:18)u c(cid:30)a xã h(cid:24)i.

II.T: CH(cid:10)C CUNG (cid:10)NG D9CH V% CÔNG

1. Các hình th(cid:22)c cung (cid:22)ng d(cid:7)ch v(cid:27) công

M;i c’p chính quy(cid:17)n có th(cid:25) l(cid:28)a ch1n các cách th(cid:27)c khác nhau (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o

vi#c cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 m(cid:24)t cách (cid:23)/y (cid:23)(cid:30):

Th(cid:27) nh’t, tr(cid:28)c ti(cid:18)p cung (cid:27)ng : (cid:3)$i v(cid:20)i m(cid:24)t s$ hàng hoá hay d(cid:21)ch v4, Chính ph(cid:30) có th(cid:18) th’y c/n thi(cid:18)t ph"i duy trì v(cid:21) trí s& h u, là ng(cid:19)(cid:22)i ch(cid:30) cung (cid:27)ng (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o vi#c cung c’p (cid:23)/y (cid:23)(cid:30) (cid:23)$i v(cid:20)i m(cid:24)t s$ d(cid:21)ch v4 nh’t (cid:23)(cid:21)nh. Vi#c Chính ph(cid:30) tr(cid:28)c ti(cid:18)p cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 (cid:23)(cid:19)-c ti(cid:18)n hành thông qua:

- Các c* quan trong b(cid:24) máy hành chính Nhà n(cid:19)(cid:20)c : các c* quan này th(cid:28)c hi#n cung (cid:27)ng các d(cid:21)ch v4 hành chính công là nh ng d(cid:21)ch v4 g!n v(cid:20)i th,m quy(cid:17)n hành chính pháp lý c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Các t(cid:26) ch(cid:27)c công (cid:23)(cid:19)-c u8 thác ho)c giao quy(cid:17)n: bao g7m các t(cid:26) ch(cid:27)c (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c u8 quy(cid:17)n th(cid:28)c hi#n m(cid:24)t s$ nhi#m v4 nh’t (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) d(cid:21)ch v4 hành chính, ho)c các t(cid:26) ch(cid:27)c công khác (t(cid:26) ch(cid:27)c s(cid:28) nghi#p) th(cid:28)c hi#n các d(cid:21)ch v4 công nh(cid:19) tr(cid:19)(cid:22)ng h1c, b#nh vi#n…

http://www.taichinhungdung.vn

119

- Các doanh nghi#p Nhà n(cid:19)(cid:20)c ho%t (cid:23)(cid:24)ng công ích: các doanh nghi#p cung (cid:27)ng các k(cid:18)t c’u h% t/ng và d(cid:21)ch v4 công ph4c v4 s"n xu’t và (cid:23)(cid:22)i s$ng kh’c nh(cid:19) (cid:23)i#n, n(cid:19)(cid:20)c, thu8 l-i, giao thông công c(cid:24)ng…

Th hai, không tr(cid:28)c ti(cid:18)p cung (cid:27)ng, mà cho phép t(cid:19) nhân cung (cid:27)ng các d(cid:21)ch v4 công nh’t (cid:23)(cid:21)nh. Chính ph(cid:30) th(cid:28)c hi#n s(cid:28) can thi#p gián ti(cid:18)p (cid:23)(cid:18)n vi#c cung (cid:27)ng các d(cid:21)ch v4 (cid:23)ó nh.m (cid:23)"m b"o các m4c tiêu xã h(cid:24)i mà Chính ph(cid:30) (cid:23)(cid:17) ra.

1.1 (cid:3)i(cid:2)u ch(cid:30)nh b(ng quy (cid:1)(cid:8)nh

V(cid:17) b"n ch’t (cid:23)ây là ph(cid:19)*ng án can thi#p nh? nh’t và v(cid:20)i chi phí th’p nh’t, khi mà Chính ph(cid:30) (cid:23)(cid:25) vi#c cung c’p d(cid:21)ch v4 này cho th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng th(cid:28)c hi#n, nh(cid:19)ng có (cid:23))t ra các quy (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)(cid:25) qu"n lý các nhà cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 t(cid:19) nhân. Ch>ng h%n, (cid:23)$i v(cid:20)i các tác (cid:23)(cid:24)ng ngo%i (cid:27)ng, Chính ph(cid:30) b.ng cách làm cho các cá nhân có l-i t(cid:31) các tác (cid:23)(cid:24)ng ngo%i (cid:27)ng ph"i gánh ch(cid:21)u t’t c" các chi phí, ví d4: (cid:23)ánh thu(cid:18) ô nhi2m (cid:23)$i v(cid:20)i các doanh nghi#p ho)c cá nhân gây ô nhi2m. (cid:3)(cid:25) h%n ch(cid:18) (cid:23)(cid:24)c quy(cid:17)n, Chính ph(cid:30) có th(cid:25) did(cid:17)u ti(cid:18)t b.ng ch’t l(cid:19)-ng và giá c". Trong tr(cid:19)(cid:22)ng h-p thong tin không (cid:23)/y (cid:23)(cid:30), Chính ph(cid:30) (cid:23)i(cid:17)u ch9nh s(cid:28) cân b.ng gi a các (cid:23)*n v(cid:21) có nhi(cid:17)u thông tin và ng(cid:19)(cid:22)i có ít thông tin (th(cid:19)(cid:22)ng là b"o v# ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng). Ví d4: các quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) an toàn th(cid:28)c ph,m, tiêu chu,n d(cid:19)-c li#u, quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) v# s(cid:21)nh và ng3n ch)n ho" ho%n t%i các nhà hàng, khách s%n…; quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) tài chính - k(cid:18) toán; quy (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) d(cid:21)ch v4 giáo d4c, y t(cid:18).

Chính ph(cid:30) có th(cid:25) s5 d4ng các quy ch(cid:18) (cid:23)(cid:25) (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t và ki(cid:25)m soát các doanh nghi#p và các t(cid:26) ch(cid:27)c t(cid:19) nhân trong vi#c cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công theo yêu c/u c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Ch>ng h%n, Chính ph(cid:30) cho phép các doanh nghi#p t(cid:19) nhân cung (cid:27)ng (cid:23)i#n, n(cid:19)(cid:20)c… cho nhân dân, song s5 d4ng nh ng quy ch(cid:18) b!t bu(cid:24)c (cid:23)$i v(cid:20)i các doanh nghi#p này, nh(cid:19) (cid:23)òi h:i doanh nghi#p ph"i cung c’p (cid:23)i#n cho nh ng vùng xa xôi, h@o lánh; (cid:23)i(cid:17)u ti(cid:18)t m(cid:27)c giá cung (cid:27)ng (cid:23)i#n và n(cid:19)(cid:20)c…

1.2. C(cid:14)p v(cid:21)n

Chính ph(cid:30) có th(cid:25) l(cid:28)a ch1n vi#c c’p v$n (cid:23)(cid:25) cung (cid:27)ng m1i d(cid:21)ch v4 c4 th(cid:25) (cid:23))c bi#t nào (cid:23)ó. Trong tr(cid:19)(cid:22)ng h-p c’p phát v$n, Chính ph(cid:30) có th(cid:25) l(cid:28)a ch1n vi#c này v(cid:20)i nhi(cid:17)u cách khác nhau. Ví d4 nh(cid:19) Chính ph(cid:30) c’p phát v$n cho bên s"n xu’t ho)c ng(cid:19)(cid:22)i cung (cid:27)ng, hay b.ng cách cung (cid:27)ng cho bên có nhu c/u qua vi#c c’p ti(cid:17)n (cid:23)(cid:18)n tay ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng và cho phép h1 l(cid:28)a ch1n gi a các nhà cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 khác nhau. C4 th(cid:25) là:

- Nhà n(cid:19)(cid:20)c s5 d4ng bi#n pháp mi2n gi"m thu(cid:18) ho)c tr- c’p cho nh ng doanh nghi#p t(cid:19) nh(cid:29)n nào cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công c(cid:24)ng. C (cid:23)ây, Nhà n(cid:19)(cid:20)c dùng bi#n pháp mi2n thu(cid:18) ho)c tr- c’p v(cid:20)i m4c tiêu là m(cid:24)t ph/n l-i ích này s6 (cid:23)(cid:19)-c chuy(cid:25)n l%i ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng qua m(cid:27)c giá th’p h*n. (cid:3)(cid:25) (cid:23)"m b"o cung (cid:27)ng m(cid:24)t s$ d(cid:21)ch v4 công c(cid:24)ng c/n thi(cid:18)t cho xã h(cid:24)i, nh(cid:19) quét d1n v# sinh, thu gom rác th"i, Nhà n(cid:19)(cid:20)c có th(cid:25) tr- c’p cho các t(cid:26) ch(cid:27)c t(cid:19) nhân trong ho%t (cid:23)(cid:24)ng này. Nhà n(cid:19)(cid:20)c có th(cid:25) mi2n thu(cid:18) cho nh ng doanh nghi#p t(cid:19) nhân cung (cid:27)ng n(cid:19)(cid:20)c s%ch cho các

http://www.taichinhungdung.vn

120

vùng nông thông, ho)c ph%t hay b!t (cid:23)óng thu(cid:18) cao (cid:23)$i v(cid:20)i nh ng doanh nghi#p nào gây tác h%i cho xã h(cid:24)i nh(cid:19) làm ô nhi2m không khí, ngu7n n(cid:19)(cid:20)c…

- Nhà n(cid:19)(cid:20)c tr- c’p cho nh ng ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng qua thu(cid:18) ho)c tr- c’p tr(cid:28)c ti(cid:18)p. Ví d4: Nhà n(cid:19)(cid:20)c tr- c’p b.ng h1c b(cid:26)ng cho nh ng sinh viên (cid:23)ang h1c (cid:23)%i h1c; tr- c’p mi2n thu(cid:18) cho các ch(cid:19)*ng trình nghiên c(cid:27)u c* b"n; tr- c’p cho b#nh nhân qua giá bán thu$c th’p & các b#nh vi#n công…

1.3. Ký h(cid:31)p (cid:1)(cid:27)ng v(cid:19)i t(cid:5) nhân

Nhà n(cid:19)(cid:20)c có th(cid:25) dùng bi#n pháp ký h-p (cid:23)7ng tr(cid:28)c ti(cid:18)p v(cid:20)i các doanh nghi#p t(cid:19) nhân (cid:23)(cid:25) mua l%i các d(cid:21)ch v4 và gi quy(cid:17)n phân ph$i d(cid:21)ch v4. Nhà n(cid:19)(cid:20)c c0ng có th(cid:25) ký h-p (cid:23)òng v(cid:20)i các doanh nghi#p t(cid:19) nhân (cid:23)(cid:25) doanh nghi#p t(cid:28) cung (cid:27)ng các d(cid:21)ch v4 theo các (cid:23)i(cid:17)u kho"n nh’t (cid:23)(cid:21)nh.

T’t c" các ho%t (cid:23)o1ng cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 nói trên, dù (cid:23)(cid:19)-c ti(cid:18)n hành d(cid:19)(cid:20)i hình th(cid:27)c nào thì Nhà n(cid:19)(cid:20)c c0ng là ng(cid:19)(cid:22)i ch(cid:21)u trách nhi#m tr(cid:19)(cid:20)c xã h(cid:24)i v(cid:17) vi#c cung (cid:27)ng chúng. Vì v(cid:29)y, khác v(cid:20)i các d(cid:21)ch v4 do t(cid:19) nhân tr(cid:28)c ti(cid:18)p cung (cid:27)ng và thu l(cid:22)i, các d(cid:21)ch v4 công c(cid:24)ng ch(cid:21)u "nh h(cid:19)&ng quan tr1ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong vi#c th(cid:28)c thi, phân ph$i, chi phí, giá c"….

M;i hình th(cid:27)c cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 nói trên có nh ng (cid:19)u (cid:23)i(cid:25)m nh’t (cid:23)(cid:21)nh, nh(cid:19)ng c0ng không tránh kh:i m(cid:24)t s$ h%n ch(cid:18) có th(cid:25) phát sinh. V’n (cid:23)(cid:17) & (cid:23)ây không ph"i là hình th(cid:27)c nào (cid:23)úng hay sai mà là nh ng (cid:23)i(cid:17)u ki#n nào là phù h-p (cid:23)(cid:25) áp d4ng m(cid:24)t hình th(cid:27)c nào (cid:23)ó.

2. Phân c(cid:30)p cung (cid:22)ng d(cid:7)ch v(cid:27) công

N(cid:18)u xem xét ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c bao g7m vi#c qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c và vi#c cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công, có th(cid:25) th’y phân chia hai ch(cid:27)c n3ng này gi a các c’p (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) hi#n trong mô hình sau:

Ch(cid:22)c n-ng QLNN

Cung (cid:27)ng DVC

Cung (cid:27)ng DVC

http://www.taichinhungdung.vn

121

Mô hình phân b(cid:26) ch(cid:27)c n3ng trong b(cid:24) máy nhà n(cid:19)(cid:20)c

Theo mô hình trên, vi#c th(cid:28)c hi#n ch(cid:27)c n3ng qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c t(cid:29)p trung nhi(cid:17)u & c’p qu"n lý cao h*n, trong khi (cid:23)ó ch(cid:27)c n3ng cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công l%i càng xu$ng c’p d(cid:19)(cid:20)i càng t3ng lên. Trên th(cid:28)c t(cid:18), (cid:23)a s$ các d(cid:21)ch v4 công phù h-p v(cid:20)i các c’p (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng, bao g7m c" giáo d4c ti(cid:25)u h1c, y t(cid:18) công c(cid:24)ng, (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng ph$, c’p và thoát n(cid:19)(cid:20)c, phòng c(cid:27)u ho", công an và các d(cid:21)ch v4 v# sinh khác. Hi#u qu" kinh t(cid:18) (cid:23)ã kh>ng (cid:23)(cid:21)nh (cid:19)u th(cid:18) c(cid:30)a vi#c chuy(cid:25)n giao trách nhi#m cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công cho c’p chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng, nh.m làm cho d(cid:21)ch v4 (cid:23)ó g/n v(cid:20)i ng(cid:19)(cid:22)i dân h*n, (cid:23)7ng th(cid:22)i t3ng trách nhi#m gi"i trình và tính n3ng (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. (cid:3)i(cid:17)u (cid:23)ó, c0ng cho th’y ngu7n l(cid:28)c tài chính cho ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a b(cid:24) máy Nhà n(cid:19)(cid:20)c & (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng s6 ph4c v4 ch(cid:30) y(cid:18)u vi#c cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công.

Vi#c xác (cid:23)(cid:21)nh m(cid:24)t d(cid:21)ch v4 công nào (cid:23)ó thu(cid:24)c ph%m vi cung (cid:27)ng c(cid:30)a trung

(cid:19)*ng hay (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng c3n c(cid:27) vào các y(cid:18)u t$ sau:

Th nh#t, d(cid:21)ch v4 (cid:23)ó là có l-i ch(cid:30) y(cid:18)u cho qu$c gia hay cho (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng? N(cid:18)u nh(cid:19) l-i ích này thu(cid:24)c (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng và không có tác (cid:23)(cid:24)ng lan truy(cid:17)n nào khác, thì vi#c cung (cid:27)ng chúng có th(cid:25) chuy(cid:25)n giao cho c’p chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t hi#u qu" t$t nh’t. V(cid:17) nguyên t!c, các d(cid:21)ch v4 c/n (cid:23)(cid:19)-c cung (cid:27)ng b&i các (cid:23)*n v(cid:21) nh: nh’t g!n tr(cid:28)c ti(cid:18)p v(cid:20)i ng(cid:19)(cid:22)i h(cid:19)&ng l-i, (cid:23)(cid:25) t3ng hi#u qu" phân b(cid:26) (b.ng cách chuy(cid:25)n vi#c ra quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh g/n v(cid:20)i nh ng ng(cid:19)(cid:22)i dân b(cid:21) tác (cid:23)(cid:24)ng b&i quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh này), (cid:23)(cid:25) khuy(cid:18)n khích s(cid:28) sáng t%o (b.ng vi#c t3ng s$ ng(cid:19)(cid:22)i ra quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh) và làm t3ng ý (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)óng thu(cid:18) c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i n(cid:24)p thu(cid:18) (b&i vì các d(cid:21)ch v4 này ph"n ánh tr(cid:28)c ti(cid:18)p h*n s(cid:28) l(cid:28)a ch1n c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i dân).

Tuy nhiên, c/n cân nh!c (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) công b.ng gi a các khu v(cid:28)c có th(cid:25) khi(cid:18)n cho chính quy(cid:17)n trung (cid:19)*ng v+n duy trì vai trò c(cid:30)a mình trong vi#c cung (cid:27)ng các d(cid:21)ch v4 công có tính (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng, ví d4 nh(cid:19) giáo d4c ti(cid:25)u h1c, y t(cid:18) c(cid:24)ng (cid:23)7ng và an sinh xã h(cid:24)i (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o t$i thi(cid:25)u vi#c cung (cid:27)ng trong (cid:23)i(cid:17)u ki#n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. Ch>ng h%n, chính quy(cid:17)n trung (cid:19)*ng v+n duy trì quy(cid:17)n quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) ch(cid:19)*ng trình n(cid:24)i dung h1c t(cid:29)p, quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh t8 l# ngân sách cho giáo d4c, nh(cid:19)ng chuy(cid:25)n giao vi#c cung (cid:27)ng tr(cid:28)c ti(cid:18)p d(cid:21)ch v4 giáo d4c ph(cid:26) thông cho chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng.

Th hai, d(cid:21)ch v4 công (cid:23)(cid:19)-c cung (cid:27)ng b.ng ngu7n tài chính (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. Vi#c chuy(cid:25)n giao vi#c ra quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh và quy(cid:17)n qu"n lý cho các chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng (cid:23)(cid:19)-c coi là phù h-p m(cid:24)t khi các d(cid:21)ch v4 này (cid:23)(cid:19)-c c’p phát tài chính t(cid:31) các ngu7n l(cid:28)c (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng, và do v(cid:29)y Chính ph(cid:30) không có lý do can thi#p vào các quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. Tuy nhiên, trong m(cid:24)t s$ tr(cid:19)(cid:22)ng h-p, khi quy mô hi#u qu" t$i thi(cid:18)u (cid:23)(cid:25) cung c’p d(cid:21)ch v4 có th(cid:25) v(cid:19)-t ra kh:i ph%m vi c(cid:30)a m(cid:24)t c’p chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng thì vi#c cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 nào (cid:23)ó có th(cid:25) giao cho c’p

http://www.taichinhungdung.vn

122

chính quy(cid:17)n cao h*n ho)c thành l(cid:29)p các t(cid:26) ch(cid:27)c (cid:23))c thù (cid:23)(cid:25) cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 cho m(cid:24)t s$ (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. Ch>ng h%n, vi#c c’p n(cid:19)(cid:20)c, cung c’p (cid:23)i#n và t(cid:26) ch(cid:27)c các tr(cid:19)(cid:22)ng trung h1c ph(cid:26) thông s6 kém hi#u qu" n(cid:18)u m;i xã t(cid:28) th(cid:28)c hi#n, trong tr(cid:19)(cid:22)ng h-p (cid:23)ó có c’p huy#n (cid:23)(cid:27)ng ra t(cid:26) ch(cid:27)c cung (cid:27)ng chung các d(cid:21)ch v4 nói trên cho các xã trên (cid:23)(cid:21)a bàn huy#n mình.

Vi#c cung (cid:27)ng các d(cid:21)ch v4 công t%i (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng có th(cid:25) t(cid:31) các ngu7n kinh

phí sau:

- B.ng ngu7n kinh phí do (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng t(cid:28) b"o (cid:23)"m t(cid:31) các kho"n thu (cid:23)(cid:24)c l(cid:29)p

c(cid:30)a (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng.

- B.ng kinh phí do chính quy(cid:17)n trung (cid:19)*ng chuy(cid:25)n giao: Ch>ng h%n vi#c Chính ph(cid:30) c’p kinh phí b(cid:26) sung có m4c tiêu, ho)c các ch(cid:19)*ng trình m4c tiêu qu$c gia (cid:23)(cid:19)-c tri(cid:25)n khai th(cid:28)c hi#n t%i (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng.

Chính quy(cid:17)n (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng c0ng có th(cid:25) cung c’p d(cid:21)ch v4 b.ng cách thu phí

c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i s5 d4ng.

3. .(cid:7)nh h(cid:8)(cid:24)ng (cid:17)(cid:21)i m(cid:24)i qu(cid:23)n lý d(cid:7)ch v(cid:27) công

Vi#c (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i qu"n lý d(cid:21)ch v4 công tr(cid:19)(cid:20)c h(cid:18)t ph"i (cid:23)"m b"o tách ho%t (cid:23)(cid:24)ng cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công ra kh:i các ho%t (cid:23)(cid:24)ng qu"n lý nhà n(cid:19)(cid:20)c. Không th(cid:25) kéo dài tình tr%ng c* quan qu"n lý c’p trên can thi#p vào ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các c* s& cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công, áp (cid:23))t c* ch(cid:18) hành chính lên ho%t (cid:23)(cid:24)ng d(cid:21)ch v4 công, gây tr& ng%i cho c* s& này. (cid:3)7ng th(cid:22)i, vi#c c* quan qu"n lý không can thi#p vào ho%t (cid:23)(cid:24)ng cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công c0ng xoá b: s(cid:28) bao c’p c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)$i v(cid:20)i các c* s& này, làm cho các c* s& này nâng cao n3ng l(cid:28)c c%nh tranh trong (cid:23)i(cid:17)u ki#n kinh t(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng có nhi(cid:17)u thành ph/n.

(cid:3)(cid:25) có vi#c t(cid:26) ch(cid:27)c cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công (cid:23)áp (cid:27)ng t$t nh’t nhu c/u c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c và công dân, c/n (cid:23)(cid:21)nh h(cid:19)(cid:20)ng (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i qu"n lý d(cid:21)ch v4 công theo k(cid:18)t qu". Qu"n lý d(cid:21)ch v4 công theo k(cid:18)t qu" là cách th(cid:27)c qu"n lý trên c* s& s5 d4ng h# th$ng công c4 qu"n lý giúp cho nhà qu"n lý giám sát (cid:23)(cid:19)-c quá trình cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công, có (cid:23)/y (cid:23)(cid:30) thông tin (cid:23)(cid:25) (cid:23)(cid:17) ra các quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh qu"n lý nh.m (cid:23)%t hi#u qu" t$t nh’t.

Qu"n lý d(cid:21)ch v4 công theo k(cid:18)t qu" bao g7m 3 n(cid:24)i dung c* b"n sau:

Th nh#t, qu"n lý theo k(cid:18) ho%ch chi(cid:18)n l(cid:19)-c. H# th$ng theo k(cid:18)t qu" có tính chi(cid:18)n l(cid:19)-c h; tr- các nhà ho%ch (cid:23)(cid:21)nh chính sách và các nhà qu"n lý (cid:23)"m b"o các ho%t (cid:23)(cid:24)ng (cid:23)(cid:19)-c ti(cid:18)n hành là (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c nh ng m4c tiêu dài h%n.

H# th$ng qu"n lý theo k(cid:18)t qu" có tính chi(cid:18)n l(cid:19)-c bao g7m các y(cid:18)u t$:

- Xác (cid:23)(cid:21)nh các m4c tiêu chính sách (cid:23)(cid:19)-c th(cid:25) hi#n d(cid:19)(cid:20)i d%ng “t/m nhìn” c(cid:30)a

t(cid:19)*ng lai.

http://www.taichinhungdung.vn

123

- Xác (cid:23)(cid:21)nh ngu7n l(cid:28)c tài chính (cid:23)(cid:19)-c phân b(cid:26) (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c nh ng m4c tiêu

này.

- Xác (cid:23)(cid:21)nh các (cid:23)/u ra c/n thi(cid:18)t nh.m (cid:23)%t m4c tiêu.

- Ngu7n l(cid:28)c tài chính (cid:23)(cid:19)-c phân b(cid:26) phù h-p (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c m;i (cid:23)/u ra.

- Xác (cid:23)(cid:21)nh các ho%t (cid:23)(cid:24)ng theo th(cid:22)i gian và chi phí c/n thi(cid:18)t (cid:23)(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)/u

ra.

- Xác (cid:23)(cid:21)nh các ch9 s$ (cid:23)ánh giá vi#c hoàn thành m;i ho%t (cid:23)(cid:24)ng.

- Phân công trách nhi#m ho)c cá nhân t(cid:31)ng (cid:23)/u ra.

- Xây d(cid:28)ng h# th$ng theo dõi (cid:23)(cid:25) giám sát vi#c hoàn thành nh ng (cid:23)/u ra..

H# th$ng qu"n lý theo k(cid:18)t qu" mang tính chi(cid:18)n l(cid:19)-c cho phép l(cid:29)p k(cid:18) ho%ch

các m4c tiêu và (cid:23)"m b"o chúng (cid:23)(cid:19)-c hoàn thành trong dài h%n.

Th hai, qu"n lý ch’t l(cid:19)-ng và hi#u qu" d(cid:21)ch v4 công.

Nh ng công c4 (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng ph(cid:26) bi(cid:18)n (cid:23)(cid:25) qu"n lý ch’t l(cid:19)-ng và hi#u qu"

d(cid:21)ch v4 công là:

- T(cid:26) ch(cid:27)c l%i nh ng quy trình làm vi#c (cid:23)(cid:25) lo%i b: nh ng quy trình làm vi#c không c/n thi(cid:18)t và h-p lý hoá quy trình nh.m (cid:23)%t hi#u qu" cao h*n. C"i cách d(cid:21)ch v4 công theo mô hình “m(cid:24)t c5a” nh.m gi"m b(cid:20)t các th(cid:30) t4c và quy trình hành chính r(cid:19)(cid:22)m rà, không c/n thi(cid:18)t, t(cid:29)p trung vi#c gi"i quy(cid:18)t các d(cid:21)ch v4 công vào m(cid:24)t (cid:23)/u m$i th$ng nh’t (cid:23)(cid:25) t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n thu(cid:29)n l-i cho các t(cid:26) ch(cid:27)c và công dân khi có yêu c/u gi"i quy(cid:18)t công vi#c t%i các c* quan hành chính nhà n(cid:19)(cid:20)c. Mô hình “m(cid:24)t c5a” th(cid:28)c hi#n thí (cid:23)i(cid:25)m t%i TP.H7 Chí Minh t(cid:31) n3m 1995 và (cid:23)(cid:19)-c áp d4ng r(cid:24)ng rãi trên c" n(cid:19)(cid:20)c k(cid:25) t(cid:31) n3m 2004. Mô hình này (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c mang l%i nhi(cid:17)u l-i ích thi(cid:18)t th(cid:28)c cho ng(cid:19)(cid:22)i dân, (cid:23)7ng th(cid:22)i t%o l(cid:17) l$i làm vi#c khoa h1c, có hi#u qu" trong b"n thân và gi"m (cid:23)(cid:19)-c các tiêu c(cid:28)c, sách nhi2u (cid:23)$i v(cid:20)i nhân dân trong (cid:23)(cid:24)i ng0 công ch(cid:27)c.

- Xây d(cid:28)ng ý th(cid:27)c s5 d4ng ngu7n l(cid:28)c b.ng cách ki(cid:25)m tra và (cid:23))t câu h:i ti(cid:17)n

(cid:23)ã chi nh(cid:19) th(cid:18) nào và ph4c v4 m4c (cid:23)ích gì?

- Gi(cid:20)i thi#u m(cid:24)t v3n hoá “ch3m sóc khách hàng” thông qua b7i d(cid:19)Ang, t(cid:29)p hu’n, xây d(cid:28)ng nhóm c"i ti(cid:18)n công vi#c (m(cid:24)t công c4 c(cid:30)a qu"n lý ch’t l(cid:19)-ng t(cid:26)ng th(cid:25) - TQM)

- (cid:3)"m b"o có nh ng m4c tiêu v(cid:17) hi#u qu" cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 và (cid:23)"m b"o nh ng m4c tiêu này (cid:23)(cid:19)-c giám sát, khen th(cid:19)&ng cho nh ng cá nhân làm vi#c t$t và k8 lu(cid:29)t nh ng tr(cid:19)(cid:22)ng h-p làm vi#c kém.

- Áp d4ng ph(cid:19)*ng th(cid:27)c qu"n lý ch’t l(cid:19)-ng thích (cid:27)ng. H# th$ng qu"n lý ch’t l(cid:19)-ng (ISO) (cid:23)ang (cid:23)(cid:19)-c áp d4ng trong vi#c nâng cao ch’t l(cid:19)-ng và hi#u qu" c(cid:30)a vi#c th(cid:28)c hi#n d(cid:21)ch v4 công theo c* ch(cid:18) “m(cid:24)t c5a”. V(cid:20)i m4c tiêu ch(cid:30) y(cid:18)u là

http://www.taichinhungdung.vn

124

h(cid:19)(cid:20)ng t(cid:20)i ch’t l(cid:19)-ng và hi#u qu", h# th$ng qu"n lý ch’t l(cid:19)-ng chu,n hoá các ho%t (cid:23)(cid:24)ng, xây d(cid:28)ng các quy trình làm vi#c khoa h1c, h-p lý; b"o (cid:23)"m tính nh’t quán v(cid:17) ch’t l(cid:19)-ng c(cid:30)a d(cid:21)ch v4 công nh.m tho" mãn nhu c/u c(cid:30)a khách hàng. H# th$ng này (cid:23)ang d/n (cid:23)(cid:19)-c áp d4ng trong m(cid:24)t s$ l(nh v(cid:28)c khác và có th(cid:25) coi là công c4 chính (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o ch’t l(cid:19)-ng và hi#u qu" ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a khu v(cid:28)c d(cid:21)ch v4 công.

Th ba, t%o c* ch(cid:18) ph"n h7i c(cid:30)a khách hàng và (cid:27)ng d4ng các công ngh#

truy(cid:17)n thông, thông tin (cid:23)(cid:25) c"i ti(cid:18)n d(cid:21)ch v4 công.

Vi#c ti(cid:18)p xúc v(cid:20)i ng(cid:19)(cid:22)i dân, l!ng nghe ý ki(cid:18)n và có ph"n (cid:27)ng v(cid:20)i nh ng ý ki(cid:18)n, (cid:23)óng góp ngày càng tr& nên quan tr1ng. C* ch(cid:18) ph"n h7i có th(cid:25) thu th(cid:29)p thông tin t(cid:31) khách hàng c(cid:30)a m(cid:24)t d(cid:21)ch v4 công nào (cid:23)ó v(cid:17) tình hình cung c’p d(cid:21)ch v4 này, ch>ng h%n nh(cid:19) v(cid:17) th(cid:22)i gian, thái (cid:23)(cid:24) (cid:27)ng x5 c(cid:30)a các công ch(cid:27)c, ch’t l(cid:19)-ng d(cid:21)ch v4, vi#c gi"i quy(cid:18)t khi(cid:18)u n%i. Các bi#n pháp l’y ý ki(cid:18)n khách hàng có th(cid:25) là: h(cid:24)p th(cid:19) góp ý c(cid:30)a khách hàng, thông báo công khai s$ (cid:23)i#n tho%i ho)c hòm th(cid:19) (cid:23)i#n t5 email, nh(cid:29)n các (cid:23)óng góp ý ki(cid:18)n c(cid:30)a khách hàng, m& các cu(cid:24)c th3m dò ý ki(cid:18)n khách hàng , b$ trí l(cid:21)ch ti(cid:18)p c(cid:30)a th(cid:30) tr(cid:19)&ng c* quan…

M(cid:24)t ph(cid:19)*ng th(cid:27)c có hi#u qu" (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n ki(cid:25)m tra hành vi c(cid:30)a bên cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4, tìm ra nguyên nhân gây nên v(cid:19)(cid:20)ng m!c và gi"i quy(cid:18)t nh ng v’n (cid:23)(cid:17) b’t h-p lý trong chính sách và th(cid:30) t4c. Nh ng ý ki(cid:18)n ph"n h(cid:26)i ph"i (cid:23)(cid:19)-c lãnh (cid:23)%o (cid:23)*n v(cid:21) quan tâm, t(cid:26)ng k(cid:18)t và rút kinh nghi#m khi (cid:23)(cid:19)a ra các quy(cid:18)t (cid:23)(cid:21)nh qu"n lý ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a (cid:23)*n v(cid:21) mình. C/n công b$ cho dân bi(cid:18)t cách cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4. Vi#c gi"i quy(cid:18)t khi(cid:18)u n%i (cid:23)úng (cid:23)!n và nhanh chóng s6 t%o ra tác (cid:23)(cid:24)ng tích c(cid:28)c (cid:23)(cid:18)n c* quan cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công. Các c* quan ph"i có c* ch(cid:18) phân tích các thông tin ph"n h7i và thông báo cho ng(cid:19)(cid:22)i ph4 trách (cid:23)*n v(cid:21) v(cid:17) v’n (cid:23)(cid:17) x"y ra. K(cid:18)t qu" gi"i quy(cid:18)t khi(cid:18)u n%i ph"i (cid:23)(cid:19)-c công b$ công khai.

Vi#c (cid:27)ng d4ng công ngh# truy(cid:17)n thông và thông tin trong cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công là (cid:23)i(cid:17)u ki#n r’t quan tr1ng (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o cung c’p thông tin cho ng(cid:19)(cid:22)i dân v(cid:17) ho%t (cid:23)(cid:24)ng cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c và t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n ti(cid:18)p nh(cid:29)n ý ki(cid:18)n ph"n h7i.

Trong th(cid:22)i (cid:23)%i c(cid:30)a khoa h1c công ngh#, vi#c c"i cách d(cid:21)ch v4 công s6 có b(cid:19)(cid:20)c ti(cid:18)n nhanh n(cid:18)u bi(cid:18)t áp d4ng r(cid:24)ng rãi công ngh# thông tin trong cung (cid:27)ng các d(cid:21)ch v4 công . Th(cid:28)c t(cid:18) cho th’y, nh ng n*i chú tr1ng (cid:23)/u t(cid:19) phát tri(cid:25)n công ngh# thông tin ttrong cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công s6 gi"m b(cid:20)t (cid:23)áng k(cid:25) th(cid:22)i gian cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4, t%o ra cách th(cid:27)c làm vi#c có khoa h1c và hi#u qu" . Vi#c (cid:27)ng d4ng có hi#u qu" công ngh# thông tin có th(cid:25) coi nh(cid:19) m!t xích tr1ng y(cid:18)u d+n (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i toàn b(cid:24) quy trình cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công.

4. xã h(cid:18)i hoá d(cid:7)ch v(cid:27) công

Vi#c Nhà n(cid:19)(cid:20)c tr(cid:28)c ti(cid:18)p cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công không có ngh(a là các t(cid:26) ch(cid:27)c Nhà n(cid:19)(cid:20)c luôn có hi#u qu" h*n t(cid:19) nhân. Trên th(cid:28)c t(cid:18), có r’t nhi(cid:17)u t(cid:26) ch(cid:27)c

http://www.taichinhungdung.vn

125

công ho%t (cid:23)(cid:24)ng kém hi#u qu", gây t(cid:26)n th’t cho xã h(cid:24)i và lãng phí ngu7n l(cid:28)c ngân sách do nhân dân (cid:23)óng góp. Xã h(cid:24)i hoá là m(cid:24)t ch(cid:30) tr(cid:19)*ng (cid:23)úng (cid:23)!n c(cid:30)a (cid:3)"ng và Nhà n(cid:19)(cid:20)c ta nh.m c"i cách d(cid:21)ch v4 công.

Có th(cid:25) hi(cid:25)u xã h(cid:24)i hoá là quá trình huy (cid:23)(cid:24)ng, t(cid:26) ch(cid:27)c s(cid:28) tham gia r(cid:24)ng rãi, ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a nhân dân và các t(cid:26) ch(cid:27)c vào ho%t (cid:23)(cid:24)ng cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công trên c* s& phát huye tính sáng t%o và kh" n3ng (cid:23)óng góp c(cid:30)a m;i ng(cid:19)(cid:22)i.

Xã h(cid:24)i hoá d(cid:21)ch v4 công bao g7m các n(cid:24)i dung c* ban nh(cid:19) sau:

M(cid:13)t là, chuy(cid:25)n giao d(cid:21)ch v4 công cho khu v(cid:28)c t(cid:19). (cid:3)$i v(cid:20)i các d(cid:21)ch v4 công mà Chính ph(cid:30) không c/n can thi#p, ho)c can thi#p không có hi#u qu" thì Chính ph(cid:30) có th(cid:25) chuy(cid:25)n giao nhi#m v4 này cho khu v(cid:28)c t(cid:19), t(cid:27)c là cho phép các t(cid:26) ch(cid:27)c trong khu v(cid:28)c t(cid:19) tham gia vào cung (cid:27)ng nh ng d(cid:21)ch v4 công này.

Vi#c Chính ph(cid:30) chuy(cid:25)n giao các d(cid:21)ch v4 công s6 m& ra c* h(cid:24)i c%nh tranh

cho m(cid:24)t lo%t d(cid:21)ch v4 có s(cid:28) tham gia c(cid:30)a khu v(cid:28)c t(cid:19) nhân.

V(cid:29)y là nh ng d(cid:21)ch v4 công nào có th(cid:25) chuy(cid:25)n giao:

V(cid:17) nguyên t!c, nh ng d(cid:21)ch v4 công có tính ch’t cá nhân có th(cid:25) có s(cid:28) tham

gia c(cid:30)a t(cid:19) nhân. Nh ng d(cid:21)ch v4 nh(cid:19) v(cid:29)y có các (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m sau:

- Là nh ng d(cid:21)ch v4 có tính c%nh tranh, có th(cid:25) thu hút các t(cid:19) nhân tham gia

vào vi#c cung (cid:27)ng.

- Là nh ng d(cid:21)ch v4 mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c có th(cid:25) xác (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)/u ra v(cid:20)i phí t(cid:26)n

th’p.

- Là nh ng d(cid:21)ch v4 không "nh h(cid:19)&ng (cid:23)(cid:18)n s(cid:28) (cid:26)n (cid:23)(cid:21)nh v(cid:17) chính tr(cid:21) và an ninh

qu$c phòng.

Các lo%i d(cid:21)ch v4 này có th(cid:25) là giáo d4c, y t(cid:18), cung c’p (cid:23)i#n, n(cid:19)(cid:20)c sinh ho%t,

nhà &, v# sinh môi tr(cid:19)(cid:22)ng, t(cid:19) v’n, b"o hi(cid:25)m…

Hai là, huy (cid:23)(cid:24)ng s(cid:28) (cid:23)óng góp c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c và công dân.

Vi#c huy (cid:23)(cid:24)ng s(cid:28) (cid:23)óng góp c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c và công dân (cid:23)(cid:19)-c th(cid:28)c hi#n v(cid:20)i

hai ph(cid:19)*ng th(cid:27)c c* b"n:

- Huy (cid:23)(cid:24)ng kinh phí (cid:23)óng góp c(cid:30)a dân vào vi#c cung (cid:27)ng các d(cid:21)ch v4 công

c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- (cid:3)(cid:24)ng viên, t(cid:26) ch(cid:27)c s(cid:28) tham gia r(cid:24)ng rãi, ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng và tích c(cid:28)c c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c và công dân vào quá trình cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công, (cid:23)a d%ng hoá các ho%t (cid:23)(cid:24)ng cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công c(cid:24)ng trên c* s& phát huy công s(cid:27)c và trí tu# c(cid:30)a dân. Ch>ng h%n, huy (cid:23)(cid:24)ng ch’t xám, n3ng l(cid:28)c qu"n lý, công s(cid:27)c c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i dân vào các ho%t (cid:23)(cid:24)ng cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công.

Xã h(cid:24)i hoá d(cid:21)ch v4 công có các tác (cid:23)(cid:24)ng tích c(cid:28)c nh(cid:19) sau:

http://www.taichinhungdung.vn

126

- Vi#c chuy(cid:25)n giao m(cid:24)t s$ d(cid:21)ch v4 công cho các c* s& ngoài Nhà n(cid:19)(cid:20)c s6 t%o ra môi tr(cid:19)(cid:22)ng c%nh tranh gi a các t(cid:26) ch(cid:27)c này và t%o c* h(cid:24)i cho ng(cid:19)(cid:22)i tiêu dùng l(cid:28)a ch1n và s5 d4ng nh ng d(cid:21)ch v4 t$t nh’t. Các t(cid:26) ch(cid:27)c này luôn luôn ph"i (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i qu"n lý, nâng cao hi#u qu" (cid:23)(cid:25) có th(cid:25) t7n t%i trong c* ch(cid:18) c%nh tranh.

- Vi#c xã h(cid:24)i hoá các d(cid:21)ch v4 công t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n cho m1i ng(cid:19)(cid:22)i tham gia tích c(cid:28)c vào các ho%t (cid:23)(cid:24)ng này, phát huy (cid:23)(cid:19)-c kh" n3ng và n3ng l(cid:28)c ti(cid:17)m tàng trong xã h(cid:24)i, kh*i d(cid:29)y tính sáng t%o và ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng tích c(cid:28)c c(cid:30)a ng(cid:19)(cid:22)i dân, nh(cid:22) (cid:23)ó (cid:23)a d%ng hoá và t3ng ngu7n cung (cid:27)ng các d(cid:21)ch v4 công cho xã h(cid:24)i.

- Xã h(cid:24)i hoá các d(cid:21)ch v4 công c0ng bao hàm ý ngh(a (cid:23)(cid:24)ng viên s(cid:28) (cid:23)óng góp kinh phí c(cid:30)a m;i ng(cid:19)(cid:22)i cho ho%t (cid:23)(cid:24)ng cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Trong (cid:23)i(cid:17)u ki#n c(cid:30)a ngân sách Nhà n(cid:19)(cid:20)c còn h(cid:18)t s(cid:27)c h%n h?p, kh$i l(cid:19)-ng d(cid:21)ch v4 công c(cid:24)ng c/n ph"i cung (cid:27)ng cho xã h(cid:24)i l%i quá l(cid:20)n thì vi#c huy (cid:23)(cid:24)ng m(cid:24)t ph/n (cid:23)óng góp c(cid:30)a nhân dân s6 làm gi"m gánh n)ng cho Nhà n(cid:19)(cid:20)c, t(cid:29)p trung ngân sách vào nh ng nhi#m v4 tr1ng tâm c(cid:30)a s(cid:28) nghi#p công nghi#p hoá, hi#n (cid:23)%i hoá (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c trong giai (cid:23)o%n hi#n nay.

- Xã h(cid:24)i hoá d(cid:21)ch v4 công trong (cid:23)i(cid:17)u ki#n phân hoá giàu nghèo ngày càng t3ng trong c* ch(cid:18) th(cid:21) tr(cid:19)(cid:22)ng n(cid:19)(cid:20)c ta là m(cid:24)t gi"i pháp c/n thi(cid:18)t (cid:23)(cid:25) góp ph/n t%o ra s(cid:28) công b.ng trong tiêu dùng các d(cid:21)ch v4 công. (cid:3)i(cid:17)u (cid:23)ó có ngh(a là, nh ng ai tiêu dùng nhi(cid:17)u d(cid:21)ch v4 công thì ph"i tr" ti(cid:17)n nhi(cid:17)u h*n. Riêng trong nh ng tr(cid:19)(cid:22)ng h-p cung (cid:27)ng các d(cid:21)ch v4 t$i c/n thi(cid:18)t cho nh ng ng(cid:19)(cid:22)i thu(cid:24)c di#n khó kh3n, nghèo (cid:23)ói, ho)c là (cid:23)$i t(cid:19)-ng chính sách Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n có nh ng quy (cid:23)(cid:21)nh (cid:19)u (cid:23)ãi phù h-p (cid:23)(cid:25) (cid:23)"m b"o công b.ng xã h(cid:24)i.

Tuy nhiên, bên c%nh nh ng m)t tích c(cid:28)c, quá trình xã h(cid:24)i hoá n(cid:18)u không (cid:23)(cid:19)-c qu"n lý phù h-p c0ng n"y sinh các tiêu c(cid:28)c, ch>ng h%n nh(cid:19) vi#c các t(cid:26) ch(cid:27)c t(cid:19) nhân t3ng phí d(cid:21)ch v4, không (cid:23)"m b"o ch’t l(cid:19)-ng d(cid:21)ch v4 …

(cid:3)i(cid:17)u c/n l(cid:19)u ý & (cid:23)ây là: t’t c" nh ng ho%t (cid:23)(cid:24)ng cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công dù (cid:23)(cid:19)-c ti(cid:18)n hành d(cid:19)(cid:20)i hình th(cid:27)c nào thì Nhà n(cid:19)(cid:20)c v+n là ng(cid:19)(cid:22)i ch(cid:21)u trách nhi#m tr(cid:19)(cid:20)c xã h(cid:24)i v(cid:17) vi#c (cid:23)"m b"o cung (cid:27)ng chúng. Vì v(cid:29)y, khác v(cid:20)i hàng hoá và d(cid:21)ch v4 thông th(cid:19)(cid:22)ng khác, các d(cid:21)ch v4 công ch(cid:21)u "nh h(cid:19)&ng quan tr1ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c trong vi#c hình thành, phân ph$i, chi phí và giá c". Nói cách khác, Nhà n(cid:19)(cid:20)c có trách nhi#m ch9 (cid:23)%o, t(cid:26) ch(cid:27)c, (cid:23)i(cid:17)u hành, ki(cid:25)m tra, giám sát (cid:23)$i v(cid:20)i vi#c cung (cid:27)ng các d(cid:21)ch v4 nh.m (cid:23)"m b"o & m(cid:27)c cao nh’t nhu c/u c(cid:30)a nhân dân.

Tóm l%i, cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công là trách nhi#m c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c tr(cid:19)(cid:20)c xã h(cid:24)i, là th(cid:25) hi#n s(cid:28) tr(cid:28)c ti(cid:18)p nh’t vai trò c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c tr(cid:19)(cid:20)c các t(cid:26) ch(cid:27)c và công dân. Nhà n(cid:19)(cid:20)c có th(cid:25) b"o (cid:23)"m các d(cid:21)ch v4 công b.ng cách tr(cid:28)c ti(cid:18)p cung (cid:27)ng ho)c can thi#p gián ti(cid:18)p vào ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a các t(cid:26) ch(cid:27)c công, ho)c t(cid:28) cung (cid:27)ng d(cid:21)ch v4 công. Trong xu th(cid:18) dân ch(cid:30) hoá (cid:23)(cid:22)i s$ng xã h(cid:24)i ngày càng m%nh m6, c"i cách d(cid:21)ch v4 công (cid:23)ang tr& thành m(cid:24)t n(cid:24)i dung quan tr1ng trong c"i cách ho%t (cid:23)(cid:24)ng

http://www.taichinhungdung.vn

127

c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c nh.m nâng cao hi#u qu" và hi#u l(cid:28)c ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c làm cho Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)áp (cid:27)ng ngày càng t$t h*n nhu c/u c(cid:30)a công dân.

QU(cid:1)N LÝ CÔNG S(cid:1)N

I- KHÁI QUÁT V(cid:4) CÔNG S(cid:1)N

1. Khái ni(cid:31)m công s(cid:23)n

C Vi#t Nam, công s"n (cid:23)(cid:19)-c quan ni#m là tài s"n công- tài s"n thu(cid:24)c s& h u toàn dân. (cid:3)i(cid:17)u 17 Hi(cid:18)n pháp n(cid:19)(cid:20)c C(cid:24)ng hoà xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a Vi#t Nam n3m 1992 quy (cid:23)(cid:21)nh :”(cid:23)’t (cid:23)ai, r(cid:31)ng núi, sông h7, ngu7n n(cid:19)(cid:20)c, tài nguyên trong lòng (cid:23)’t, ngu7n l-i & vùng bi(cid:25)n, th(cid:17)m l4c (cid:23)(cid:21)a và vùng tr(cid:22)i, ph/n v$n và tài s"n Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)/u t(cid:19) vào các xí nghi#p, công trình thu(cid:24)c các ngành và l(nh v(cid:28)c kinh t(cid:18), v3n hoá, xã h(cid:24)i, khoa h1c, k= thu(cid:29)t, ngo%i giao, qu$c phòng, an ninh cùng các tài s"n khác mà pháp lu(cid:29)t quy (cid:23)(cid:21)nh là c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:17)u thu(cid:24)c s& h u toàn dân”.

Các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c, các t(cid:26) ch(cid:27)c c0ng nh(cid:19) m1i công dân Vi#t Nam (cid:23)(cid:17)u có quy(cid:17)n và ngh(a v4 qu"n lý, b"o v# công s"n theo (cid:23)úng ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) do Nhà n(cid:19)(cid:20)c quy (cid:23)(cid:21)nh. M1i s(cid:28) vi ph%m vào tài s"n công (cid:23)(cid:17)u ph%m t(cid:24)i xâm ph%m tài s"n qu$c gia, tài s"n xã h(cid:24)i ch(cid:30) ngh(a.

Công s"n bao g7m t’t c" các tài s"n ((cid:23)(cid:24)ng s"n và b’t (cid:23)(cid:24)ng s"n) thu(cid:24)c s& h u toàn dân do Nhà n(cid:19)(cid:20)c th$ng nh’t qu"n lý (cid:23)(cid:25) s5 d4ng vào m4c (cid:23)ích ph4c v4 l-i ích c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c , l-i ích c(cid:30)a toàn dân.

Công s"n có nh ng (cid:23))c tr(cid:19)ng ch(cid:30) y(cid:18)u sau (cid:23)ây:

- V(cid:17) s& h u, công s"n là tài s"n thu(cid:24)c s& h u toàn dân mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c là

ng(cid:19)(cid:22)i (cid:23)%i di#n ch(cid:30) s& h u.

- V(cid:17) m4c (cid:23)ích s5 d4ng, công s"n (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng vì l-i ích chung c(cid:30)a (cid:23)’t

n(cid:19)(cid:20)c, c(cid:30)a nhân dân.

- V(cid:17) ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) qu"n lý, công s"n (cid:23)(cid:19)-c qu"n lý theo quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. C t/m v( mô, công s"n (cid:23)(cid:19)-c qu"n lý th$ng nh’t theo pháp lu(cid:29)t c(cid:30)a Nhà

n(cid:19)(cid:20)c.

V(cid:17) qu"n lý s5 d4ng (qu"n lý v( mô) công s"n (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c giao cho các c* quan, t(cid:26) ch(cid:27)c ho)c cá nhân qu"n lý s5 d4ng có th(cid:22)i h%n theo ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

M1i s(cid:28) nh(cid:19)-ng, bán, cho thuê,…công s"n (cid:23)(cid:17)u ph"i (cid:23)úng quy (cid:23)(cid:21)nh c(cid:30)a pháp

lu(cid:29)t.

2. Vai trò c(cid:29)a công s(cid:23)n

Công s"n có vai trò (cid:23))c bi#t quan tr1ng:

http://www.taichinhungdung.vn

128

M(cid:24)t là, công s"n là tài s"n v(cid:29)t ch’t, c(cid:30)a c"i c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, ph"n ánh s(cid:27)c m%nh kinh t(cid:18) c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, là ti(cid:17)n (cid:23)(cid:17), y(cid:18)u t$ v(cid:29)t ch’t (cid:23)(cid:25) Nhà n(cid:19)(cid:20)c t(cid:26) ch(cid:27)c th(cid:28)c hi#n m4c tiêu phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) (cid:23)ã (cid:23)(cid:17) ra.

Hai là, vi#c s5 d4ng, khai thác các tài s"n công có tác d4ng kích thích quá trình phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) -xã h(cid:24)i , t%o ra nh ng kho"n thu l(cid:20)n cho tài chính công. H.ng n3m ngu7n l-i t(cid:31) vi#c khai thác tài nguyên khoáng s"n…c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)ã t%o nên ph/n thu r’t l(cid:20)n và quan tr1ng cho ngân sách Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

Ba là, tài s"n công, (cid:23))c bi#t là tài s"n trong các c* quan Nhà n(cid:19)(cid:20)c ph"n ánh trình (cid:23)(cid:24) hi#n (cid:23)%i hoá c(cid:30)a n(cid:17)n hành chính qu$c gia, hi#n (cid:23)%i hoá ho%t (cid:23)(cid:24)ng công s&.

B$n là, b(cid:24) ph(cid:29)n tài s"n công thu(cid:24)c c* s& h% t/ng k= thu(cid:29)t và c* s& h% t/ng xã h(cid:24)i ((cid:23)(cid:19)(cid:22)ng xá, c/u c$ng, các công trình thu8 (cid:23)i#n, th(cid:30)y l-i, các công trình v3n hoá…) ph"n ánh tính hi#n (cid:23)%i, trình (cid:23)(cid:24) (cid:23)ô th(cid:21) hoá c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c. Tài s"n công (cid:23)(cid:19)-c hình thành trong nh ng l(nh v(cid:28)c này là (cid:23)i(cid:17)u ki#n, n(cid:17)n t"ng cho s(cid:28) phát tri(cid:25)n c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c theo con (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)i lên v3n minh, hi#n (cid:23)%i.

3. Phân lo(cid:13)i công s(cid:23)n

Có nhi(cid:17)u cách phân lo%i tài s"n công. C (cid:23)ây ch9 gi(cid:20)i thi#u cách phân lo%i

tài s"n công theo (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý và s5 d4ng tài s"n bao g7m:

- Tài s"n công thu(cid:24)c khu v(cid:28)c hành chính s(cid:28) nghi#p – là nh ng tài s"n c(cid:30)a

Nhà n(cid:19)(cid:20)c giao cho các (cid:23)*n v(cid:21) hành chính, s(cid:28) nghi#p qu"n lý và s5 d4ng.

- Tài s"n công (cid:23)(cid:19)-c giao cho các doanh nghi#p qu"n lý và s5 d4ng.

- Tài s"n d(cid:28) tr Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

- Tài s"n thu(cid:24)c k(cid:18)t c’u h% t/ng ph4c v4 l-i ích công c(cid:24)ng.

- (cid:3)’t (cid:23)ai và các tài nguyên khác.

M;i lo%i tài s"n công khác nhau có nh ng y(cid:18)u t$ riêng chi ph$i. Do v(cid:29)y, c/n có s(cid:28) nghiên c(cid:27)u, xem xét c4 th(cid:25) t(cid:31)ng lo%i tài s"n này nh.m t%o l(cid:29)p c* ch(cid:18) qu"n lý hi#u qu" nh’t cho t(cid:31)ng lo%i tài s"n công.

II- S6 C7N THI(cid:5)T , NGUYÊN T+C VÀ YÊU C7U QU(cid:1)N LÝ

CÔNG S(cid:1)N.

1. S(cid:15) c"n thi(cid:6)t qu(cid:23)n lý công s(cid:23)n

Qu"n lý công s"n là quá trình tác (cid:23)(cid:24)ng và (cid:23)i(cid:17)u ch9nh vào s(cid:28) hình thành và v(cid:29)n (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a công s"n nh.m khai thác, s5 d4ng công s"n m(cid:24)t cách có hi#u qu" nh’t vì l-i ích c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c.

Qu"n lý công s"n là m(cid:24)t t’t y(cid:18)u, th(cid:25) hi#n qua m(cid:24)t s$ (cid:23)i(cid:25)m sau (cid:23)ây:

M(cid:24)t là, công s"n là tài s"n c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, c(cid:30)a nhân dân, do (cid:23)ó vi#c qu"n lý t$t (cid:23)(cid:25) t%o l(cid:29)p, khai thác và s5 d4ng công s"n hi#u qu" là (cid:23)òi h:i khách quan

http://www.taichinhungdung.vn

129

trong quá trình xây d(cid:28)ng và phát tri(cid:25)n (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c. (cid:3)ó là nhi#m v4 quan tr1ng c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c & m1i qu$c gia.

Hai là, công s"n ((cid:23))c bi#t là c* s& h% t/ng k= thu(cid:29)t và h% t/ng xã h(cid:24)i) ph"n ánh s(cid:28) phát tri(cid:25)n c(cid:30)a m;i qu$c gia, m;i (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng, m;i vùng. Nhà n(cid:19)(cid:20)c c/n có k(cid:18) ho%ch t%o l(cid:29)p, qu"n lý, khai thác ph/n tài s"n công này m(cid:24)t cách h-p lý, (cid:23)7ng (cid:23)(cid:17)u, nh.m (cid:23)"m b"o s(cid:28) phát tri(cid:25)n cân (cid:23)$i các vùng, mi(cid:17)n, lãnh th(cid:26).

Ba là, công s"n, (cid:23))c bi#t là ph/n tài s"n công trong các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c, là ph/n v$n hi#n v(cid:29)t c(cid:30)a c* quan, (cid:23)(cid:19)-c hình thành t(cid:31) ngu7n chi tiêu công. (cid:3)ó là (cid:23)i(cid:17)u ki#n b"o (cid:23)"m cho các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c th(cid:28)c hi#n t$t các ch(cid:27)c n3ng, nhi#m v4 (cid:23)(cid:19)-c giao. Qu"n lý t$t ph/n tài s"n công trong các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c qua vi#c mua s!m, s5 d4ng, b"o qu"n tài s"n công, ch$ng th’t thoát lãng phí là (cid:23)òi h:i (cid:23)7ng th(cid:22)i là trách nhi#m, ngh(a v4 c(cid:30)a t’t c" m1i cán b(cid:24) công ch(cid:27)c trong các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c.

Cu$i cùng, qu"n lý tài s"n công là yêu c/u mong mu$n c(cid:30)a m1i công dân. T%o l(cid:29)p, khai thác, s5 d4ng tài s"n công có ý ngh(a kinh t(cid:18), chính tr(cid:21), xã h(cid:24)i to l(cid:20)n. Uy tín cu" Nhà n(cid:19)(cid:20)c, cán b(cid:24) công ch(cid:27)c Nhà n(cid:19)(cid:20)c, m(cid:24)t ph/n r’t l(cid:20)n (cid:23)(cid:19)-c công dân (cid:23)ánh giá thông qua vi#c qu"n lý, s5 d4ng tài s"n công.

Trong ti(cid:18)n trình, c"i cách n(cid:17)n hành chính qu$c gia, (cid:3)"ng và Nhà n(cid:19)(cid:20)c ta r’t chú tr1ng (cid:23)(cid:18)n qu"n lý công s"n. Lu(cid:29)t phòng, ch$ng tham nh0ng, pháp l#nh cán b(cid:24) công ch(cid:27)c quy (cid:23)(cid:21)nh r’t rõ yêu c/u, (cid:23)i(cid:17)u ki#n s5 d4ng tài s"n công c(cid:30)a cán b(cid:24) công ch(cid:27)c Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

2. Nguyên t,c qu(cid:23)n lý công s(cid:23)n

M4c tiêu qu"n lý công s"n là nh.m t%o l(cid:29)p, khai thác, s5 d4ng công s"n m(cid:24)t cách h-p lý, hi#u qu" t$t nh’t cho quá trình th(cid:28)c hi#n công nghi#p hoá, hi#n (cid:23)%i hoá và phát tri(cid:25)n (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, xây d(cid:28)ng n(cid:17)n hành chính qu$c gia v ng m%nh. (cid:3)(cid:25) (cid:23)%t (cid:23)(cid:19)-c m4c tiêu nêu trên, công s"n (cid:23)(cid:28)*c qu"n lý theo các nguyên t!c sau (cid:23)ây:

M(cid:13)t là, t(cid:22)p trung th(cid:10)ng nh#t.

Công s"n là tài s"n qu$c gia ph"i (cid:23)(cid:19)-c t(cid:29)p trung theo quy (cid:23)(cid:21)nh pháp lu(cid:29)t th$ng nh’t c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c . Vi#c phân c’p qu"n lý công s"n hi#n nay là nh.m phân công trách nhi#m, ngh(a v4 cho các ngành, các c’p qu"n lý tài s"n công thu(cid:24)c ngành, (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng theo lu(cid:29)t pháp th$ng nh’t c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c. Tuy#t (cid:23)$i không phân chia tài s"n qu$c gia, tài nguyên (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, Nhà n(cid:19)(cid:20)c giao quy(cid:17)n qu"n lý tài s"n công cho các ngành, (cid:23)*n v(cid:21) là (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n t$t nhi#m v4 ch(cid:27)c n3ng (cid:23)(cid:19)-c giao. M1i s(cid:28) chi(cid:18)m d4ng công s"n làm c(cid:30)a riêng (cid:23)(cid:17)u là vi ph%m pháp lu(cid:29)t.

Hai là, theo k(cid:2) ho(cid:24)ch

http://www.taichinhungdung.vn

130

Qu"n lý công s"n ph"i trên c* s& k(cid:18) ho%ch (cid:23)ã l(cid:29)p ra. (cid:3)i(cid:17)u (cid:23)ó có ngh(a là vi#c khai thác công s"n hi#n có, t%o l(cid:29)p công s"n m(cid:20)i, s5 d4ng công s"n (cid:23)(cid:17)u theo k(cid:18) ho%ch.

Qu"n lý công s"n theo nguyên t!c k(cid:18) ho%ch cho phép vi#c khai thác, s5 d4ng công s"n phù h-p k(cid:18) ho%ch phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) qu$c dân, t%o l(cid:29)p s(cid:28) cân (cid:23)$i, hài hoà trong qu"n lý công s"n, (cid:23))c bi#t (cid:23)$i v(cid:20)i tài nguyên khoáng s"n, các công trình th(cid:30)y l-i, thu8 (cid:23)i#n…

Tính k(cid:18) ho%ch cho phép các c* quan, (cid:23)*n v(cid:21) ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng s5 d4ng có hi#u qu", h-p lý tài s"n qu$c gia. Nguyên t!c này ch$ng khuynh h(cid:19)(cid:20)ng tu< ti#n, t(cid:28) do khai thác, t%o l(cid:29)p c0ng nh(cid:19) s5 d4ng công s"n.

Ba là, nguyên t%c ti(cid:2)t ki(cid:1)m.

Công s"n ph"i (cid:23)(cid:19)-c qu"n lý t$t nh.m b"o (cid:23)"m s5 d4ng m(cid:24)t cách ti(cid:18)t ki#m.

Ti(cid:18)t ki#m & (cid:23)ây c/n nh(cid:29)n th(cid:27)c theo hai khía c%nh:

- Ti(cid:18)t ki#m ph"i (cid:23)áp (cid:27)ng tính h-p lý khi t%o l(cid:29)p, khai thác và s5 d4ng công

s"n .

- Ti(cid:18)t ki#m ph"i (cid:23)"m b"o hi#u qu" c(cid:30)a công s"n Vi#c qu"n lý công s"n ph"i t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n (cid:23)(cid:25) công s"n ph4c v4 h-p lý và hi#u qu" nh’t cho quá trình xây d(cid:28)ng, phát tri(cid:25)n (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, ph4c v4 t$t quá trình c"i cách n(cid:17)n hành chính qu$c gia và ph4c v4 cho vi#c qu"n lý và (cid:23)i(cid:17)u hành (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c.

3. Yêu c"u qu(cid:23)n lý công s(cid:23)n

Vi#c qu"n lý công s"n phù h-p ph"i th(cid:28)c hi#n các yêu c/u ch(cid:30) y(cid:18)u sau:

M(cid:13)t là, phù h-p v(cid:20)i k(cid:18) ho%ch phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) - xã h(cid:24)i c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c c0ng

nh(cid:19) các ngành, (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng .

- (cid:3)$i v(cid:20)i nhóm công s"n là tài nguyên khoáng s"n, (cid:23)’t (cid:23)ai, sông ngòi, ao h7, vùng bi(cid:25)n, vùng tr(cid:22)i…vi#c khai thác, s5 d4ng ph"i theo quy ho%ch, k(cid:18) ho%ch phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, ngành và (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng . (cid:3)i(cid:17)u (cid:23)ó cho phép khai thác s5 d4ng công s"n h-p lý, hài hoà, cân (cid:23)$i gi a các vùng, các ngành trong c" n(cid:19)(cid:20)c.

- (cid:3)$i v(cid:20)i nhóm công s"n ph4c v4 cho c(cid:24)ng (cid:23)7ng nh(cid:19) (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng sá, c/u c$ng, công trình th(cid:30)y l-i, thu8 (cid:23)i#n, công trình v3n hoá xã h(cid:24)i …vi#c t%o l(cid:29)p (cid:23)/u t(cid:19) xây d(cid:28)ng c0ng nh(cid:19) khai thác s5 d4ng ph"i theo k(cid:18) ho%ch phát tri(cid:25)n kinh t(cid:18) xã h(cid:24)i t(cid:31)ng th(cid:22)i k<, & t(cid:31)ng (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng. Th(cid:28)c t(cid:18) (cid:23)ã ch(cid:27)ng minh r.ng s(cid:28) không phù h-p v(cid:20)i k(cid:18) ho%ch t%o nên s(cid:28) lãng phí, th’t thoát, xu$ng c’p c(cid:30)a tài s"n công.

- (cid:3)$i v(cid:20)i tài s"n công trong các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c – là y(cid:18)u t$ v(cid:29)t ch’t (cid:23)(cid:25) các c* quan này th(cid:28)c hi#n t$t ch(cid:27)c n3ng, nhi#m v4 (cid:23)(cid:19)-c giao - vi#c qu"n lý công s"n ph"i phù h-p v(cid:20)i k(cid:18) ho%ch ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a (cid:23)*n v(cid:21). Vi#c qu"n lý công s"n theo

http://www.taichinhungdung.vn

131

k(cid:18) ho%ch cho phép tài s"n công phát huy t$t vai trò c(cid:30)a mình; ng(cid:19)-c l%i (cid:23)ây s6 là ngu7n g$c tham nh0ng, tiêu c(cid:28)c, th’t thoát, lãng phí tài s"n c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c .

K(cid:18) ho%ch mua s!m và s5 d4ng tài s"n công là m(cid:24)t b(cid:24) ph(cid:29)n trong k(cid:18) ho%ch

c(cid:30)a (cid:23)*n v(cid:21), c(cid:30)a ngành, (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng và c(cid:30)a n(cid:17)n kinh t(cid:18) qu$c dân.

Hai là, vi#c qu"n lý công s"n ph"i (cid:23)(cid:19)-c xác (cid:23)(cid:21)nh c4 th(cid:25), chi ti(cid:18)t t(cid:31) ch(cid:30) th(cid:25)

(cid:23)(cid:18)n (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý.

Khi xác (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)$i t(cid:19)-ng qu"n lý ph"i c4 th(cid:25) v(cid:17) ph%m vi, th(cid:22)i gian, không gian, s$ l(cid:19)-ng, kh$i l(cid:19)-ng. (cid:3)7ng th(cid:22)i khi phân công c4 th(cid:25) cho các (cid:23)*n v(cid:21), ngành qu"n lý c0ng ph"i quy (cid:23)(cid:21)nh rõ ràng, c4 th(cid:25) v(cid:17) trách nhi#m qu"n lý. Yêu c/u này cho phép xoá b: tình tr%ng nhi(cid:17)u (cid:23)*n v(cid:21), cá nhân cùng qu"n lý m(cid:24)t (cid:23)$i t(cid:19)-ng công s"n .

Yêu c/u c4 th(cid:25) (cid:23)òi h:i khi phân công qu"n lý c/n xem xét c4 th(cid:25) n3ng l(cid:28)c c(cid:30)a t(cid:31)ng (cid:23)*n v(cid:21), cá nhân. (cid:3)i(cid:17)u (cid:23)ó, cho phép giao công s"n cho c* quan, (cid:23)*n v(cid:21) hay cá nhân nào ph"i phù h-p v(cid:20)i kh" n3ng qu"n lý c(cid:30)a c* quan, (cid:23)*n v(cid:21) hay cá nhân (cid:23)ó. Th(cid:28)c t(cid:18) cho th’y r.ng, n(cid:18)u không c4 th(cid:25), chi ti(cid:18)t khi phân công trong qu"n lý công s"n s6 t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n cho s(cid:28) lãng phí trong s5 d4ng công s"n , làm h(cid:19) h:ng, th’t thoát công s"n.

Ba là, qu"n lý công s"n ph"i g!n v(cid:20)i trách nhi#m v(cid:29)t ch’t c(cid:30)a cá nhân qu"n

lý.

Công s"n là tài s"n c(cid:30)a (cid:23)’t n(cid:19)(cid:20)c, c(cid:30)a nhân dân. Trong quá trình khai thác, s5 d4ng, công s"n (cid:23)(cid:19)-c giao cho t(cid:31)ng c* quan, cá nhân ph4 trách. Nh.m nâng cao trách nhi#m c(cid:30)a cá nhân, c/n thông qua pháp lu(cid:29)t (cid:23)(cid:25) g!n trách nhi#m v(cid:29)t ch’t (cid:23)$i v(cid:20)i cá nhân, (cid:23)*n v(cid:21) th(cid:28)c hi#n qu"n lý. Vi#c s5 d4ng, khai thác công s"n ph"i theo pháp lu(cid:29)t, ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) và quy ch(cid:18) c(cid:30)a c* quan. Bên c%nh (cid:23)ó, (cid:23)(cid:17) cao trách nhi#m v(cid:29)t ch’t (cid:23)$i v(cid:20)i cá nhân (cid:23)(cid:19)-c giao quy(cid:17)n qu"n lý tr(cid:28)c ti(cid:18)p c0ng nh(cid:19) c* quan, (cid:23)*n v(cid:21) (cid:23)(cid:19)-c giao qu"n lý.

G!n li(cid:17)n v(cid:20)i trách nhi#m v(cid:29)t ch’t c/n có ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) khen th(cid:19)&ng b.ng v(cid:29)t ch’t tho" (cid:23)áng nh.m kích thích tính tích c(cid:28)c, sáng t%o, tinh th/n trách nhi#m c(cid:30)a c* quan, cá nhân tr(cid:28)c ti(cid:18)p qu"n lý tài s"n công.

Th(cid:28)c hi#n yêu c/u này cho phép tránh (cid:23)(cid:19)-c hai khuynh h(cid:19)(cid:20)ng:

- Công s"n là c(cid:30)a chung không ai ch(cid:21)u trách nhi#m, d+n (cid:23)(cid:18)n vi#c s5 d4ng,

khai thác b(cid:31)a bãi gây nên h(cid:19) h:ng, th’t thoát.

- Bi(cid:18)n công s"n thàn c(cid:30)a riêng cá nhân. (cid:3)ây là hi#n t(cid:19)-ng (cid:23))c quy(cid:17)n, (cid:23))c

l-i s5 d4ng tài s"n công b(cid:31)a bãi trong cán b(cid:24) công ch(cid:27)c Nhà n(cid:19)(cid:20)c .

B(cid:10)n là, qu"n lý công s"n ph"i (cid:23)áp (cid:27)ng yêu c/u công khai. Yêu c/u công

khai trong qu"n lý công s"n ph"i th(cid:28)c hi#n các v’n (cid:23)(cid:17) ch(cid:30) y(cid:18)u:

http://www.taichinhungdung.vn

132

- Công khai v(cid:17) lu(cid:29)t pháp, ch(cid:18) (cid:23)(cid:24), quy ch(cid:18) khai thác s5 d4ng công s"n t(cid:31) nh ng tài s"n l(cid:20)n nh(cid:19) tài nguyên (cid:23)(cid:18)n nh ng tài s"n nh: nh(cid:19) máy tính, máy fax, bàn làm vi#c…

- Công khai ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) tài chính v(cid:17) khai thác s5 d4ng công s"n . Ch>ng h%n công khai v(cid:17) thu(cid:18) tài nguyên, thu(cid:18) (cid:23)’t, phí (cid:23)(cid:19)(cid:22)ng b(cid:24), phí c/u phà…Vi#c công khai này nh.m t%o (cid:23)i(cid:17)u ki#n cho m1i công dân, t(cid:26) ch(cid:27)c có liên quan hi(cid:25)u bi(cid:18)t (cid:23)(cid:25) ch(cid:30) (cid:23)(cid:24)ng th(cid:28)c hi#n.

- Công khai v(cid:17) ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) s5 d4ng tài s"n công trong c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c . Ch>ng h%n ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) xe công, (cid:23)i#n tho%i, nhà c5a….(cid:23)$i v(cid:20)i t(cid:31)ng (cid:23)$i t(cid:19)-ng cán b(cid:24) công ch(cid:27)c. Vi#c công khai này cho phép h%n ch(cid:18) tình tr%ng tham nh0ng, (cid:23))c quy(cid:17)n, (cid:23))c l-i c(cid:30)a cán b(cid:24) khi s5 d4ng tài s"n công.

Yêu c/u công khai trong qu"n lý tài s"n công cho phép th(cid:28)c hi#n (cid:23)(cid:19)-c c* ch(cid:18) “dân bi(cid:18)t, dân ki(cid:25)m tra” trong qu"n lý công s"n . (cid:3)ây c0ng là y(cid:18)u t$ (cid:23)"m b"o dân ch(cid:30) trong công tác qu"n lý Nhà n(cid:19)(cid:20)c nói chung và qu"n lý công s"n nói riêng.

III. QU(cid:1)N LÝ TÀI S(cid:1)N TRONG CÁC C$ QUAN NHÀ N(cid:2)(cid:3)C

Công s"n theo (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m hình thành và tính ch’t s5 d4ng (cid:23)(cid:19)-c chia làm nhi(cid:17)u lo%i. Ngoài nguyên lý qu"n lý chung, m;i lo%i công s"n có c* ch(cid:18) riêng phù h-p v(cid:20)i (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m hình thành và tính ch’t s5 d4ng.

Trong ph/n này chúng ta ch9 t(cid:29)p trung nghiên c(cid:27)u vi#c qu"n lý tài s"n công

trong các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c .

1. Tài s(cid:23)n công trong các c(cid:26) quan nhà n(cid:8)(cid:24)c

Tài s"n công trong các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c là nh ng tài s"n (cid:23)(cid:19)-c hình thành

t(cid:31) các ngu7n:

- (cid:3)(cid:19)-c c* quan ch(cid:30) qu"n giao khi thành l(cid:29)p nh(cid:19) (cid:23)’t (cid:23)ai, nhà c5a, các

ph(cid:19)*ng ti#n làm vi#c…

- (cid:3)(cid:19)-c mua s!m theo quy (cid:23)(cid:21)nh t(cid:31) ngu7n ngân sách c(cid:30)a c* quan.

- (cid:3)(cid:19)-c c’p phát b(cid:26) sung, tài tr- thêm trong quá trình ho%t (cid:23)(cid:24)ng .

- (cid:3)(cid:19)-c các t(cid:26) ch(cid:27)c qu$c t(cid:18) tài tr-.

- Quà bi(cid:18)u, t)ng cho (cid:23)*n v(cid:21), c* quan…

Dù hình thành t(cid:31) nh ng ngu7n nào thì tài s"n trong các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:17)u thu(cid:24)c s& h u toàn dân mà Nhà n(cid:19)(cid:20)c là (cid:23)%i di#n ch(cid:30) s& h u. Tài s"n (cid:23)ó (cid:23)(cid:19)-c Nhà n(cid:19)(cid:20)c giao cho (cid:23)*n v(cid:21) qu"n lý s5 d4ng (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n ch(cid:27)c n3ng, nhi#m v4 (cid:23)(cid:19)-c giao.

http://www.taichinhungdung.vn

133

Tài s"n công trong các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c bao g7m nhi(cid:17)u ch(cid:30)ng lo%i phong phú và (cid:23)a d%ng. Xu’t phát t(cid:31) yêu c/u qu"n lý, có th(cid:25) phân lo%i tài s"n công c3n c(cid:27) vào (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m tiêu hao c(cid:30)a tài s"n :

- Lo%i tài s"n tiêu hao: Là lo%i tài s"n khi (cid:23)ã qua s5 d4ng làm m’t tính ch’t,

hình d%ng, tính n3ng ban (cid:23)/u c(cid:30)a v(cid:29)t. Ví d4: gi’y, m(cid:28)c, (cid:23)7 3n, th(cid:27)c u$ng…

- Lo%i tài s"n không tiêu hao: Là lo%i tài s"n dù (cid:23)ã qua s5 d4ng mà c* b"n v+n gi (cid:23)(cid:19)-c tính ch’t, hình d%ng, tính n3ng ban (cid:23)/u. Nh ng tài s"n này (cid:23)(cid:19)-c s5 d4ng nhi(cid:17)u l/n, kh’u hoa trong th(cid:22)i gian dài. (cid:3)ó là nh ng tài s"n c$ (cid:23)(cid:21)nh g7m: (cid:23)’t (cid:23)ai, nhà c5a, ki(cid:18)n trúc,xây d(cid:28)ng, máy móc, thi(cid:18)t b(cid:21), ph(cid:19)*ng ti#n v(cid:29)n t"i, ph(cid:19)*ng ti#n truy(cid:17)n d+n; d4ng c4 làm vi#c; súc v(cid:29)t làm vi#c, súc v(cid:29)t cho s"n ph,m (n(cid:18)u có); cây lâu n3m, các tài s"n công khác…

Tài s"n công trong c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c là ngu7n l(cid:28)c, (cid:23)i(cid:17)u ki#n v(cid:29)t ch’t b"o (cid:23)"m cho (cid:23)*n v(cid:21) hình thành. Th(cid:28)c hi#n t$t ch(cid:27)c n3ng, nhi#m v4 (cid:23)(cid:19)-c giao, là c* s& (cid:23)(cid:25) (cid:23)*n v(cid:21) t7n t%i, phát tri(cid:25)n. Qu"n lý t$t tài s"n công có ý ngh(a kinh t(cid:18) chính tr(cid:21) xã h(cid:24)i to l(cid:20)n không ch9 (cid:23)$i v(cid:20)i c* quan mà v(cid:20)i toàn xã h(cid:24)i.

2. N(cid:18)i dung qu(cid:23)n lý tài s(cid:23)n công trong các c(cid:26) quan nhà n(cid:8)(cid:24)c

Tài s"n công trong các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c (cid:23)(cid:19)-c qu"n lý theo khâu: - Quá trình hình thành tài s"n công. - Khai thác, s5 d4ng tài s"n công. - K(cid:18)t thúc s5 d4ng tài s"n công. 2.1 Qu(cid:16)n lý quá trình hình thành tài s(cid:16)n công trong c(cid:18) quan nhà n(cid:5)(cid:19)c

M(cid:13)t là, khi c* quan (cid:23)(cid:19)-c thành l(cid:29)p, cùng v(cid:20)i quy (cid:23)(cid:21)nh ch(cid:27)c n3ng, nhi#m v4, t(cid:26) ch(cid:27)c, c* quan (cid:23)(cid:19)-c c’p m(cid:24)t s$ tài s"n ban (cid:23)/u nh’t (cid:23)(cid:21)nh (cid:23)(cid:25) làm công s& và ph(cid:19)*ng ti#n làm vi#c bao g7m: (cid:23)’t (cid:23)ai, nhà c5a, ph(cid:19)*ng ti#n (cid:23)i l%i ph(cid:19)*ng ti#n là vi#c…C* quan có toàn quy(cid:17)n s5 d4ng các tài s"n này (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n nhi#m v4 (cid:23)(cid:19)-c giao.

Bên c%nh tài s"n (cid:23)(cid:19)-c c’p, c* quan có k(cid:18) ho%ch mua s!m tài s"n ban (cid:23)/u t(cid:31) ngu7n ngân sách c* quan. Nh ng tài s"n này (cid:23)(cid:19)-c qu"n lý theo quy ch(cid:18) do c* quan xây d(cid:28)ng trên c* s& ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) c(cid:30)a Nhà n(cid:19)(cid:20)c và (cid:23))c thù ho%t (cid:23)(cid:24)ng c(cid:30)a c* quan. Quy ch(cid:18) này (cid:23)(cid:19)-c th"o lu(cid:29)n dân ch(cid:30), công khai.

T(cid:31)ng lo%i tài s"n (cid:23)(cid:19)-c giao cho các (cid:23)*n v(cid:21), cá nhân ch(cid:21)u trách nhi#m tr(cid:28)c ti(cid:18)p ph4 trách qu"n lý, khai thác s5 d4ng c/n (cid:23)(cid:19)-c công b$ công khai cho t’t c" công ch(cid:27)c trong c* quan bi(cid:18)t (cid:23)(cid:25) th(cid:28)c hi#n ki(cid:25)m tra, giám sát.

Hai là, vi#c mua s!m b(cid:26) sung tài s"n

Tài s"n c* quan (cid:23)(cid:19)-c mua s!m b(cid:26) sung, h.ng n3m (cid:23)(cid:17)u th(cid:28)c hi#n thông qua

k(cid:18) ho%ch h.ng n3m.

http://www.taichinhungdung.vn

134

Theo quy trình k(cid:18) ho%ch, các (cid:23)*n v(cid:21) trong c* quan l(cid:29)p d(cid:28) trù (cid:23)(cid:17) ngh(cid:21) mua s!m. C* quan t(cid:29)p h-p d(cid:28) trù c(cid:30)a các (cid:23)*n v(cid:21) (cid:23)(cid:19)a vào k(cid:18) ho%ch ngân sách h.ng n3m.

C3n c(cid:27) vào k(cid:18) ho%ch ngân sách (cid:23)(cid:25) t(cid:26) ch(cid:27)c mua s!m tài s"n c(cid:30)a c* quan.

Trong công tác qu"n lý c/n chú ý là ch9 (cid:23)(cid:19)-c mua s!m tài s"n (cid:23)ã (cid:23)(cid:19)-c ghi vào k(cid:18) ho%ch. Tuy#t (cid:23)$i không th(cid:28)c hi#n các nhu c/u ngoài k(cid:18) ho%ch. Tr(cid:31) các tr(cid:19)(cid:22)ng h-p (cid:23)(cid:19)-c c’p ch(cid:30) qu"n b(cid:26) sung, các t(cid:26) ch(cid:27)c qu$c t(cid:18) tài tr-, có quà bi(cid:18)u, t)ng…

2.2 Qu(cid:16)n lý quá trình khai thác, s& d(cid:22)ng, b(cid:16)o qu(cid:16)n tài s(cid:16)n

(cid:3)ây là khâu có ý ngh(a quan tr1ng trong vi#c phát huy h(cid:18)t hi#u qu" c(cid:30)a tài

s"n công. Qu"n lý & khâu này c/n t(cid:29)p trung x5 lý m(cid:24)t s$ v’n (cid:23)(cid:17) ch(cid:30) y(cid:18)u sau:

- Giao tài s"n cho các (cid:23)*n v(cid:21), cá nhân tr(cid:28)c ti(cid:18)p ch(cid:21)u trách nhi#m qu"n lý, s5

d4ng, b"o qu"n.

- Xây d(cid:28)ng và ban hành n(cid:24)i quy, quy ch(cid:18) s5 d4ng tài s"n công.

- Có s(cid:28) ki(cid:25)m kê (cid:23)(cid:24)t xu’t và (cid:23)(cid:21)nh k< (cid:23)$i v(cid:20)i tài s"n công trong c* quan. Qua

ki(cid:25)m kê, (cid:23)ánh giá s$ l(cid:19)-ng, ch’t l(cid:19)-ng tài s"n công.

- Th(cid:19)(cid:22)ng xuyên ki(cid:25)m tra quá trình s5 d4ng, b"o qu"n tài s"n công.

- X5 lý các tr(cid:19)(cid:22)ng h-p r(cid:30)i ro x"y ra có liên quan (cid:23)(cid:18)n tài s"n công c(cid:30)a các

c* quan.

Tài s"n c/n (cid:23)(cid:19)-c s5a ch a, b"o d(cid:19)Ang theo yêu c/u k= thu(cid:29)t và (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m s5 d4ng. M1i s(cid:28) s5a ch a, b"o d(cid:19)Ang ph"i có k(cid:18) ho%ch và theo l(cid:21)ch trình k= thu(cid:29)t s5 d4ng. Tránh m1i s(cid:28) tu< ti#n trong s5a ch a, b"o d(cid:19)Ang tài s"n . (cid:3)7ng th(cid:22)i c/n tuân th(cid:30) quy (cid:23)(cid:21)nh ch)t ch6 v(cid:17) qu"n lý tài chính (cid:23)$i v(cid:20)i ho%t (cid:23)(cid:24)ng này.

K(cid:18)t thúc quá trình s5 d4ng tài s"n công:

Tài s"n công h(cid:18)t k< s5 d4ng, (cid:23)ã kh’u hao h(cid:18)t ho)c (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i k= thu(cid:29)t (cid:23)(cid:19)-c ti(cid:18)n hành thanh lý. Quá trình thanh lý ph"i tuân th(cid:30) (cid:23)úng các quy (cid:23)(cid:21)nh pháp lu(cid:29)t nh(cid:19) sau:

- Thành l(cid:29)p ban qu"n lý

- C3n c(cid:27) vào (cid:23))c (cid:23)i(cid:25)m k= thu(cid:29)t, giá tr(cid:21) tài s"n còn l%i (cid:23)(cid:25) l(cid:28)a ch1n ph(cid:19)*ng

th(cid:27)c thanh lý phù h-p:

+ Thanh lý theo hình th(cid:27)c bán (cid:23)’u giá. Th(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:19)-c áp d4ng (cid:23)$i v(cid:20)i các tài s"n có giá tr(cid:21) l(cid:20)n nh(cid:19) máy móc, thi(cid:18)t b(cid:21) ph(cid:19)*ng ti#n v(cid:29)n t"i (cid:23)(cid:19)-c (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i k= thu(cid:29)t.

+ Thanh lý theo hình th(cid:27)c quy (cid:23)(cid:21)nh giá. Th(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:19)-c áp d4ng (cid:23)$i v(cid:20)i các tài s"n có giá tr(cid:21) th’p, (cid:23)ã kh’u hao h(cid:18)t song còn s5 d4ng (cid:23)(cid:19)-c. Hình th(cid:27)c thanh lý này th(cid:19)(cid:22)ng (cid:23)(cid:19)-c cán b(cid:24) công ch(cid:27)c trong n(cid:24)i b(cid:24) c* quan.

http://www.taichinhungdung.vn

135

Dù hình th(cid:27)c nào c0ng ph"i (cid:23)(cid:19)-c công b$ và th(cid:28)c hi#n công khai. (cid:3)7ng th(cid:22)i ph"i tuân th(cid:30) nghiêm ng)t ch(cid:18) (cid:23)(cid:24) qu"n lý tài chính. C (cid:23)ây tránh tình tr%ng (cid:23))c quy(cid:17)n, (cid:23))c l-i c(cid:30)a m(cid:24)t s$ cán b(cid:24) lãnh (cid:23)%o c* quan khi thanh lý tài s"n công.

2.3. M(cid:12)t s(cid:21) n(cid:12)i dung ch(cid:6) y(cid:7)u (cid:1)!i m(cid:19)i qu(cid:16)n lý tài s(cid:16)n công trong c(cid:18) quan

nhà n(cid:5)(cid:19)c

Cùng v(cid:20)i ti(cid:18)n trình c"i cách n(cid:17)n hành chính qu$c gia, c"i cách qu"n lý tài chính công, (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i qu"n lý tài s"n công trong các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c, c/n t(cid:29)p trung th(cid:28)c hi#n m(cid:24)t s$ n(cid:24)i dung ch(cid:30) y(cid:18)u sau:

M(cid:13)t là, hoàn thi#n các tiêu chu,n, (cid:23)(cid:21)nh m(cid:27)c s5 d4ng tài s"n công trong các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c, d)c bi#t là các ph(cid:19)*ng ti#n (cid:23)i l%i, công c4 làm vi#c… nh.m b"o (cid:23)"m ti(cid:18)t ki#m, hi#u qu", ch$ng lãng phí, tiêu c(cid:28)c tham nh0ng…

Hai là, t3ng c(cid:19)(cid:22)ng ki(cid:25)m tra, ki(cid:25)m soát (cid:23)$i v(cid:20)i vi#c qu"n lý s5 d4ng tài s"n công trong các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c. Trong (cid:23)ó, c/n xây d(cid:28)ng c* ch(cid:18) (cid:23)"m b"o s(cid:28) ki(cid:25)m tra, ki(cid:25)m soát c(cid:30)a dân (c* quan dân c5 c0ng nh(cid:19) m1i công dân) (cid:23)$i v(cid:20)i vi#c s5 d4ng tài s"n công.

Ba là, c* ch(cid:18) pháp lý, v(cid:20)i tính r3n (cid:23)e m%nh (cid:23)$i v(cid:20)i các cá nhân, lãnh (cid:23)%o c0ng nh(cid:19) các công ch(cid:27)c tr(cid:28)c ti(cid:18)p qu"n lý, s5 d4ng b"o qu"n tài s"n công v(cid:17) s(cid:28) th’t thoát tài s"n công trong c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c.

B(cid:10)n là, (cid:23)(cid:26)i m(cid:20)i công tác th,m (cid:23)(cid:21)nh ch(cid:30) tr(cid:19)*ng (cid:23)/u t(cid:19) xây d(cid:28)ng, mua s!m tài s"n c(cid:30)a c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c. B"o (cid:23)"m c!t b: nh ng nhu c/u (cid:23)/u t(cid:19) xây d(cid:28)ng, mua s!m tài s"n v(cid:19)-t quá ch9 tiêu chu,n (cid:23)(cid:21)nh m(cid:27)c, th(cid:29)t s(cid:28) ch(cid:19)a c/n thi(cid:18)t. Kiên quy(cid:18)t không thanh toán, quy(cid:18)t toán các kho"n chi v(cid:17) (cid:23)/u t(cid:19), mua s!m tài s"n ngoài d(cid:28) toán ngân sách (cid:23)(cid:19)-c duy#t.

N(cid:29)m là, kiên quy(cid:18)t x5 lý d(cid:27)t (cid:23)i(cid:25)m các tr(cid:19)(cid:22)ng h-p s5 d4ng tài s"n công sai m4c (cid:23)ích ho)c ch(cid:19)a s5 d4ng. (cid:3)i(cid:17)u ph$i các tài s"n b"o (cid:23)"m (cid:23)(cid:19)a vào s5 d4ng h-p lý, hi#u qu" .

Sáu là, xây d(cid:28)ng quy ch(cid:18) nh.m phân (cid:23)(cid:21)nh rõ quy(cid:17)n h%n và trách nhi#m v(cid:29)t ch’t c(cid:30)a các th(cid:30) tr(cid:19)&ng B(cid:24), ngành, (cid:23)(cid:21)a ph(cid:19)*ng, (cid:23)*n v(cid:21) v(cid:17) vi#c qu"n lý tài s"n công trong c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c

(cid:3)7ng th(cid:22)i, ki#n toàn t(cid:26) ch(cid:27)c b(cid:24) máy qu"n lý tài s"n công t(cid:31) Trung (cid:19)*ng (cid:23)(cid:18)n các c* s& nh.m t%o nên s(cid:28) ph$i h-p nh(cid:21)p nhàng c0ng nh(cid:19) quy (cid:23)(cid:21)nh rõ ràng trách nhi#m, ngh(a v4, quy(cid:17)n h%n c(cid:30)a t(cid:31)ng c’p, cá nhân trong qu"n lý tài s"n công & các c* quan nhà n(cid:19)(cid:20)c.

---------------------------------------------------------------------------------------

http://www.taichinhungdung.vn

136