TÀI LIỆU ÔN THI HỌC SINH GIỎI LỊCH SỬ 7
BÀI 1. Quá trình hình thành và phát triển của chế độ phong kiến Tây Âu/
1. Qu trnh hnh thnh x hi phong kin  Tây Âu.
- Nửa cuối thế kỉ V, các bộ tộc người Giéc-man từ phương Bắc tràn xuống, xâm chiếm lãnh
thổ, đưa đến sự diệt vong của đế quốc Rô-ma.
- Sau khi tràn vào lãnh thổ La Mã, người Giéc-man đã:
+ Thủ tiêu bộ máy nhà nước của chủ nô La Mã, thành lập nhiều vương quốc mới, như: Vương
quốc của người Ăng-glô Xắc-xông, Vương quốc Phơ-răng, Tây Gốt,...B
+ Chiếm đoạt ruộng đất của chủ nô La Mã, sau đó chia cho các quý tộc thị tộc người Giéc-man.
+ Phân phong tước vị cho những người có công.
-BNhững việc làm của người Giéc-man sau khi lật đổ đế chế La Mã đã đưa tới sự hình thành của
2 giai cấp: lãnh chúa phong kiến và nông nô.
+ Lãnh chúa phong kiến bao gồm: các quý tộc thị tộc người Giéc-man và quý tộc La Mã quy
thuận chính quyền mới.
+BNô lệ và nông dân mất ruộng đất trở thành nông nô, phụ thuộc vào lãnh chúa phong kiến.
=> Xã hội phong kiến ở Tây Âu được hình thành
2. Đc đi m c"a lnh đ%a phong kin  Tây Âu?
- Lãnh địa phong kiến là vùng đất đai rộng lớn mà các lãnh chúa chiếm làm của riêng.
- Cấu trúc của lãnh địa:
+ Trong lãnh địa có các lâu đài của lãnh chúa, nhà thờ, nhà ở của nông nô,…. giống hệt như
một vương quốc nhỏ.B
+ Vùng đất ở xung quanh lâu đài của lãnh chúa được gọi là đất khẩu phần. Vùng đất này được
lãnh chúa giao cho nông nô cày cấy và thu tô, thuế…
- BĐặc điểm chính trị - kinh tế - xã hội trong lãnh địa:
+ Lãnh địa phong kiến là một đơn vị chính trị độc lập. Trong lãnh địa, lãnh chúa lập ra quân
đội, tòa án, ban hành luật pháp, chế độ thuế khóa, tiền tệ, đo lường riêng… Thậm chí nhà vua
cũng không được can thiệp vào lãnh địa của lãnh chúa.
+ Lãnh địa đồng thời là một cơ sở kinh tế đóng kín, mang tính chất tự cấp, tự túc. Nông nô tự
sản xuất lương thực, thực phẩm và mọi thứ đồ dùng, họ chỉ mua một số thứ bên ngoài như:
muối, sắt, một số mặt hàng xa xỉ (lụa, hương liệu….).
+ Trong lãnh địa: lãnh chúa không tham gia vào sản xuất, sống xa hoa; còn nông nô phải lao
động khổ cực; cuộc sống của họ phụ thuộc vào lãnh chúa.
3. M)i quan h+ gi,a lnh ch-a v nông nô trong x hi phong kin?
- Thông qua hình 2. Sơ đồ về sự hình thành các giai cấp chính trong xã hội phong kiến ở vương
quốc Phơ-răng em thấy: quan hệ giữa lãnh chúa phong kiến và nông nô là quan hệ bóc lột:
+ Lãnh chúa chia ruộng đất cho nông dân cày cấy và đặt ra nhiều loại tô, thuế, ví dụ: thuế cưới
xin, thuế ma chay…
=> Như vậy, lãnh chúa sống bằng việc bóc lột sức lao động của nông nô và chi phối mọi mặt
đời sống của nông nô.
+ Nông nô nhận ruộng đất của lãnh chúa để cày cấy và phải nộp lại cho lãnh chúa một phần hoa
lợi (gọi là: địa tô); ngoài ra, nông nô còn phải thực hiện nghĩa vụ lao dịch và nộp nhiều loại
thuế cho lãnh chúa.
4. S2 ra đ3i c"a Thiên ch-a gio.
-BThời gian ra đời: Thiên chúa giáo (Ki-tô giáo) ra đời vào đầu công nguyên ở vùng Giê-ru-da-
lem (thuộc Pa-le-xtin ngày nay).
-BNgười sáng lập: Chúa Giê-su.
-BĐầu thế ki IV, Thiên chúa giáo được công nhận là Quốc giáo của đế quốc La Mã.
5. Thnh th% trung đ6i ra đ3i th no?
B- Cuối thế kỉ XI, thủ công nghiệp phát triển, hàng hóa sản xuất ra ngày càng nhiều đã thúc đẩy
nhu cầu trao đổi. Một số thợ thủ công đã tìm cách bỏ trốn khỏi lãnh địa hoặc dùng tiền chuộc
lại thân phận tự do. Họ đến những nơi đông người qua lại để lập các xưởng sản xuất và bán
hàng hóa. Từ đó, các thị trấn xuất hiện, sau đó trở thành thành phố, gọi là thành thị trung đại.
- Ngoài ra, còn có những thành thị do lãnh chúa lập ra hoặc được phục hồi từ những thành thị
cổ đại.
6. Phân t9ch vai tr: c"a thnh th% đ)i v;i châu Âu th3i Trung đ6i.
Vai trò của thành thị đối với châu Âu thời Trung đại:
- Về kinh tế:Bthành thị ra đời đã phá vỡ nền kinh tế tự nhiên của các lãnh địa, tạo điều kiện cho
kinh tế hàng hóa giản đơn phát triển.
-BVề Chính trị:Bthành thị góp phần tích cực xóa bỏ chế độ phong kiến phân quyền, xây dựng chế
độ phong kiến tập quyền, thống nhất quốc gia, dân tộc.
-BVề xã hội:Bsự ra đời của thành thị đã đưa đến sự xuất hiện của tầng lớp thị dân.
- Về văn hóa: thành thị mang không khí tự do và mở mang tri thức cho mọi người; tạo cơ sở để
xây dựng nền văn hóa mới, nhiều trường đại học được thành lập.B
7. Em hy l>p v hon thnh b@ng theo mBu dư;i đây.
Nội dung Lãnh địa phong kiến Thành thị trung đại
Thời gian xuất hiện - Thế ki XI - Thế ki XI
Hoạt động kinh tế chủ yếu - Kinh tế mang tính tự cung
tự cấp, đóng kín.
- Hoạt động buôn bán, trao
đổi hàng hóa dinn ra nhộn
nhịp
Thành phần cư dân chủ yếu - Lãnh chúa.
- Nông nô
- Thợ thủ công.
- Thương nhân
8. “Thnh th% như mt bông hoa r2c rG nhHt c"a Châu Âu th3i Trung đ6i”. Em hy tm dBn
chKng trong bi hLc đ chKng minh.
-B“Thnh th như mt bông hoa rc r nht ca Châu Âu thi Trung đi”. Điều này được thể
hiện ở một số nội dung sau:
+ Thành thị ra đời đã phá vỡ nền kinh tế tự nhiên của các lãnh địa, tạo điều kiện cho kinh tế
hàng hóa giản đơn phát triển.
+ Thành thị góp phần tích cực xóa bỏ chế độ phong kiến phân quyền, xây dựng chế độ phong
kiến tập quyền, thống nhất quốc gia, dân tộc.
+ Sự ra đời của thành thị đã đưa đến sự xuất hiện của tầng lớp thị dân.
+ Thành thị mang không khí tự do và mở mang tri thức cho mọi người; tạo cơ sở để xây dựng
nền văn hóa mới, nhiều trường đại học được thành lập.
=> Thành thị xuất hiện đã làm cho kinh tế, chính trị, văn hóa ở châu Âu có những biến chuyển
rõ rệt, là cơ sở đưa xã hội Tây Âu bước vào giai đoạn phát triển mới.
9. Tm hi u v cho bit mt s) dHu Hn tiêu bi u c"a thnh th% Trung đ6i (cc thnh ph) cP,
trư3ng đ6i hLc),… c:n đưTc b@o tUn đn ngy nay.
- Một số dấu ấn tiêu biểu của thành thị Trung đại:
+ Các thành phố: Phi-ren-xê (Italia), Bru-ge (Vương quốc Bỉ)…B
+ Các trường đại học: Bô-lô-nha (Italia), O-xphớt (Anh), Xooc-bon (Pháp)….
BÀI 2. Các cuộc phát kiến địa lí và sự hình thành quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở
Tây Âu
1. D2a vo hnh 1 v thông tin trong mWc hy gi;i thi+u nh,ng nXt ch9nh vY hnh trnh c"a
mt s) cuc pht kin đ%a l9 l;n trên th gi;i.
- Những nét chính về các cuộc phát kiến địa lí lớn trên thế giới:
+ Năm 1487, B. Đi-a-xơ – Hiệp sĩ Hoàng gia Bồ Đào Nha đã dẫn đầu đoàn thám hiểm đến
được mũi cực Nam châu Phi. Nơi này được ông đặt tên là Mũi Bão Táp (sau đó, đổi thành Mũi
Hảo Vọng).
+ Năm 1492, C.Cô-lôm-bô cùng đoàn thủy thủ từ Tây Ban Nha đi về phía Tây, vượt qua Đại
Tây Dương, đến được vùng đất mới – đó chính là châu Mĩ.
+ Năm 1497, Va-xcô đơ Ga-ma chỉ huy đoàn tàu từ Lisbon, vòng qua mũi Hảo Vọng và cập
bến Ca-li-cút ở phíaBTâyBNam Ấn Độ (vào năm 1498).
+ Năm 1519, Ph.Ma-gien-lăng và đoàn thám hiểm từ tây Ban Nha, đi về phía Tây, hoàn thành
chuyến đi vòng quanh thế giới.
2. ZTheo em, cuc pht kin đ%a l[ no quan trLng nhHt? V sao?Z
tham khảo các ý kiến dưới đây:
- Ý kiến 1:Bcuộc phát kiến địa lý của Ph. Ma-gien-lăng là quan trọng nhất, vì đoàn thám hiểm
của Ph. Ma-gien-lăng đã thực hiện chuyến đi vòng quanh thế giới. Thông qua cuộc phát kiến
này, đã chứng minh được trên thực tế rằng: trái đất hình tròn.
- Ý kiến 2:Bcuộc phát kiến địa lí của C. Cô-lôm-bô là quan trọng nhất, vì với cuộc phát kiến này,
một lục địa mới đã được phát hiện – đó là châu Mĩ.
3. Hy trnh by H+ qu@ c"a cc cuc pht kin đ%a l9.
- Hệ quả tích cực:
+ Tìm ra những con đường hàng hải mới, vùng đất mới, thị trường mới thúc đẩy hàng hải quốc
tế phát triển.B
+ Đem về cho châu Âu khối lượng lớn vàng bạc, nguyên liệu… thúc đẩy nền sản xuất và
thương nghiệp ở đây phát triển.
- Hệ quả tiêu cực: làm nảy sinh nạn buôn bán nô lệ da đen và quá trình xâm chiếm, cướp bóc
thuộc địa…
4. Hy cho bit qu trnh t9ch l^y v)n v t>p trung nhân công c"a giai cHp tư s@n trong giai
đo6n đ_u như th no?
-BQuá trình tích lũy vốn:B
+ Sau các cuộc phát kiến địa lí, giới quý tộc và thương nhân châu Âu đẩy mạnh cướp bóc của
cải, tài nguyên từ các nước thuộc địa ở châu Á, châu Phi, châu Mĩ để đem về châu Âu. Ngoài
của cải, tài nguyên, thì nô lệ da đen cũng trở thành một loại “hàng hóa”, đem lại nguồn lợi
nhuận lớn cho giới quý tộc và thương nhân châu Âu.
+ Ở trong nước, giới quý tộc và thương nhân châu Âu cũng tăng cường bóc lột nhân dân bằng
nhiều thủ đoạn.
=> Nhờ đó, họ đã tích lũy được một nguồn vốn ban đầu để đầu tư, sản xuất; mở ra những công
trường thủ công, đồn điền và các công ti thương mại lớn.
- Quá trình tập trung nhân công:
+ Hàng triệu người da đen châu Phi bị bắt để bán cho các chủ đồn điền, hầm mỏ ở châu Âu,
châu Mĩ.
+ Ở châu Âu, những người nông dân bị mất đất, thợ thủ công bị tước đoạt tư liệu sản xuất đã
vào làm thuê trong các công xưởng, bán sức lao động để kiểm sống.
=> Như vậy, lực lượng nô lệ, nông dân bị mất đất, thợ thủ công bị tước đoạt tư liệu sản xuất đã
trở thành công nhân.
5. Nêu nh,ng bi u hi+n c"a s2 n@y sinh ch" nghĩa tư b@n  Tây Âu.
- Về kinh tế:
+ Hình thức sản xuất nhỏ lẻ của nông dân, thợ thủ công…. được thay thế bằng hình thức sản
xuất với quy mô lớn của các: đồn điền, hầm mỏ, công trường thủ công
+ Xuất hiện các công ti thương mại, ví dụ: Công ty Đông Ấn…
+ Quan hệ “chủ xuất vốn - thợ xuất sức” xuất hiện. Trong đó: toàn bộ nhà xưởng, ruộng đất,
nguyên liệu… đều là của chủ; còn thợ (công nhân) phải bán sức lao động của mình để nhận về
đồng lương ít ỏi.
- Trong xã hội: các giai cấp mới được hình thành:
+ Những chủ xưởng, chủ ngân hàng, chủ đồn điền…. trở thành giai cấp tư sản.
+BNhững người làm thuê, bị bóc lột trở thành giai cấp vô sản.
6. Hy cho bit nh,ng bin đPi ch9nh c"a x hi Tây Âu
- Hình thành 2 giai cấp mới là: giai cấp tư sản và giai cấp vô sảnB
+ Giai cấp tư sản: là những chủ công trường thủ công, chủ đồn điền hoặc nhà buôn lớn. Giai
cấp tư sản nắm giữ nhiều của cải, có thế lực kinh tế nhưng chưa có địa vị chính trị trong xã hội.
+ Giai cấp vô sản là những người lao động làm thuê, không có tư liệu sản xuất.
- Mâu thuẫn giữa các lực lượng xã hội mới (tư sản và vô sản) với lực lượng phong kiến chuyên
chế ngày càng sâu sắc. Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn tới hàng loạt các cuộc đấu tranh chống
lại chế độ phong kiến.
7. Trong cc h+ qu@ c"a cc cuc pht kin đ%a l9, theo em h+ qu@ no l quan trLng nhHt?
V sao?
- Mở ra những con đường mới, tìm ra những vùng đất mới, thị trường mới… là hệ quả quan
trọng nhất của các cuộc phát kiến địa lí.
- Vì: các nhà thám hiểm thực hiện những cuộc phát kiến địa lí với mục đích tìm ra những con
đường thương mại mới để kết nối phương Đông với phương Tây. Với kết quả đạt được, các
cuộc phát kiến địa lí đã đáp ứng được mục tiêu ban đầu đặt ra.
8. Mt h>u qu@ c"a pht kin đ%a l9 l dBn đn ln sbng xâm lưTc thuc đ%a v cư;c bbc th2c
dân. Em hy tm hi u thêm v cho bit Vi+t Nam đ tcng b% xâm lưTc v tr thnh thuc đ%a
c"a nư;c no?
- Một hậu quả của phát kiến địa lí là dẫn đến làn sóng xâm lược thuộc địa và cước bóc thực
dân. Ở Việt Nam, Việt Nam từng bị xâm lược và trở thành thuộc địa của thực dân Pháp:
+ Năm 1858, thực dân Pháp nổ súng tấn công bán đảo Đà Năng, mở đầu cho quá trình xl Việt
Nam.
+ Năm 1884, thực dân Pháp cơ bản hoàn thành quá trình xâm lược Việt Nam.
+ Đến năm 1945, với thắng lợi của Cách mạng tháng Tám, Việt Nam đã giành được độc lập.
BÀI 1. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
CỦA CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN Ở TÂY ÂU
Hãy cho biết lãnh chúa phong kiến và nông nô được hình thành từ những tầng lớp nào?
1.BQuan sát hình 2, em hãy cho biết lãnh chúa phong kiến và nông nô được hình thành từ những
tầng lớp nào?
Phương pháp giải:
Bước 1: Quan sát hình 2, từ hướng mũi tên thấy được tầng lớp hình thành nên lãnh chúa phong
kiến và nông nô.
Bước 2: Những từ khóa quan trọng: Quý tộc Giéc man, Quý tộc La Mã quy thuận chính quyền
mới, nô lệ, nông nô
Bước 3: Giải thích cụ thể trong bài giải.
Lời giải chi tiết:
Lãnh chúa phong kiến được hình thành từ 2 tầng lớp chính:
+ Những quý tộc La Mã cũ đã quy thuận chính quyền mới của người Giéc-man và được phép
giữ lại ruộng đất => giàu có
+ Những quý tộc người Giéc-man sau quá trình chinh phạt đế quốc La Mã đã chiếm đoạt ruộng
đất của các chủ nô La Mã sau đó được phong tước vị và trở thành lãnh chúa phong kiến
Nông nô được hình thành từ 2 tầng lớp:
+ Những nông dân tự do bị chiếm đoạt ruộng đất và phải làm thuê cho lãnh chúa.
+ Nô lệ trong xã hội La Mã cũ được giải phóng sau khi đế quốc La Mã bị sụp đổ, họ không có
ruộng đất và phải làm thuê, nộp tô, thuế cho lãnh chúa.
2.BTrình bày những nét chính về quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu
Phương pháp giải:
Bước 1: Đọc lại nội dung mục 1, trang 9 SGK
Bước 2: Chọn những ý chính về quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu. Các mốc
thời gian gắn với các sự kiện lịch sử.B
Lời giải chi tiết:
Quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu được dinn ra qua nhiều thế kỉ. Cụ thể:
- Khoảng thế ki III, đế quốc La Mã lâm vào khủng hoảng trầm trọng. Từ cuối thế ki V các bộ
tộc người Giéc-man từ phương Bắc tràn xuống xâm chiếm lãnh thổ đưa đến sự diệt vong của đế
quốc La Mã.
- Người Giéc-man đã thủ tiêu nhà nước chiếm nô La Mã, xây dựng nhà nước mới và tiến hành
quá trình phong kiến hóa: Lãnh địa hóa toàn bộ ruộng đất trong xã hội, Nông nô hóa giai cấp
nông dân, trang viên hóa nền kinh tế.
- Nô lệ và nông dân không có ruộng đất phải làm việc cho lãnh chúa hình thành giai cấp nông
nô.
- Xã hội phong kiến châu Âu được hình thành với 2 giai cấp đặc trưng: Lãnh chúa và nông nô
? mục 2
Trả lời câu hỏi mục 2 trang 11 sgk Lịch sử và Địa lí 7