§Ò ¸n m«n häc Trêng ®¹i häc KTQD
1
PhÇn më ®Çu
Sau h¬n 15 n¨m ®æi míi cho thÊy chiÕn lîc mµ §¶ng vµ Nhµ níc ®Ò
ra lµ hÕt søc ®óng ®¾n. Quan ®iÓm cña chóng ta lµ híng vµo xuÊt khÈu tÝch
luü néi bé cho nÒn kinh tÕ, ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng thÕ m¹nh s½n cã ®Ó
c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Xu thÕ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ
ngµy cµng trë thµnh mét xu híng quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña
mçi quèc gia.
Trong xu thÕ ph¸t triÓn ®ã, ViÖt nam chóng ta còng ®· tõng bíc gia
nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi noi chung và ®· xuÊt ®i nhiÒu níc víi nhiÒu
mÆt hµng kh¸c nhau nh g¹o, cao su, cµ phª, dÇu má, thuû h¶i s¶n...XuÊt
khÈu thuû s¶n ®îc coi lµ mÆt hµng cã tiÒm n¨ng cña níc ta. HiÖn nay
níc ta ®øng vÞ trÝ thø 17 trªn thÕ giíi vµ vÒ t¬ng lai thuû s¶n xuÊt khÈu
cña ta cã kh¶ n¨ng t¨ng cao h¬n n÷a v× tiÒm n¨ng thuû s¶n cña ta rÊt lín.
Do vËy c¸c s¶n phÈm thñy s¶n cña ViÖt Nam ®· tõng bíc kh¼ng ®Þnh m×nh
vµ dÇn cã chç ®øng trªn thÞ trêng thñy s¶n thÕ giíi. Tuy nhiªn, do mét sè
nguyªn nh©n nªn c¸c s¶n phÈm thñy s¶n cña ViÖt Nam ®ang bÞ c¹nh tranh
hÕt søc gay g¾t vµ cã nguy c¬ mÊt dÇn chç ®øng cña m×nh.
V× vËy em ®· chän ®Ò tµi “Xu híng ph¸t triÓn cña thÞ trêng xuÊt
khÈu s¶n phÈm thñy s¶n ViÖt Nam” ®Ó nghiªn cøu c¸c thÞ trêng thñy s¶n,
nh»m gi÷ v÷ng, ph¸t triÓn vµ më réng thÞ trêng thñy s¶n ViÖt Nam. B ố
cục bài viết của em được chia làm hai phần:
Phần I: Thực trạng xuất khẩu thuỷ sản và thị trường xuất khẩu thuỷ
sản của Việt Nam.
Phần II: Xu hướng và giải pháp phát triển thị trường xuất khẩu
thuỷ sản.
Do thêi gian, tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm cã h¹n nªn bµi viÕt nay chØ tr×nh
bµy ®îc mét vµi khÝa c¹nh cña vÊn ®Ò. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o
NguyÔn Thu Lan ®· gióp ®ì em hoµn thµnh bµi viÕt nµy
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc Trêng ®¹i häc KTQD
2
PhÇn I
Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n vµ thÞ trêng xuÊt
khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam
1. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam trong thêi
gian qua.
1.1. C¸c s¶n phÈm thñy s¶n chñ yÕu
NÕu nh thêi kú 1985-1995, chóng ta ph¶i dùa vµo mét s¶n phÈm chñ
yÕu lµ t«m ®«ng block thì Tõ n¨m 1995 trë ®i, tû lÖ t«m ®«ng gi¶m, c¸c s¶n
phÈm t¨ng nhanh nh c¸ ®«ng l¹nh c¸c lo¹i, mùc vµ b¹ch tuéc ®«ng l¹nh vµ
ph¬i kh«. §Õn nay t«m ®«ng vÉn cßn lµ s¶n phÈm xuÊt khÈu sè mét víi
tæng trÞ gi¸ xuÊt khÈu t¨ng lªn rÊt nhanh tõ 59 triÖu USD n¨m 1985 lªn 775
triÑu USD n¨m 2001, nhng tû träng ®· gi¶m ®i 34% so víi c¸ch ®©y 15
n¨m. §iÒu ®¸ng chó ý lµ trøoc ®©y c¸c s¶n phÈm c¸ Ýt ®îc chó ý th× gÇn
®©y c¸c s¶n phÈm c¸ ®«ng l¹nh, c¸ tíi, c¸ phi-lª ®îc chó trong h¬n. HiÖn
nay gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¸ ®«ng ®· chiÕm tû träng 20%. N¨m 2001 mùc kh«
®· trë thµnh mét mÆt hµngêi xuÊt khÈu lín thø 3 ®¹t 144 triÖu USD.
B¶ng 1: XuÊt khÈu thuû s¶n n¨m 2004 theo tõng mÆt hµng
năm 2003 năm 2004
Các mặt hàng Sản lượng Giá trị Sản lượng Giá trị
B¹ch tuéc ®«ng l¹nh
20583.48 35183937 35688.49 71103642
C¸ ®«ng l¹nh 74093.14 221947692 165596.3 464727235
C¸ kh« 12906.8 36844382 14755.54 47916251
C¸ ngõ 14475.71 58592912 20783.76 55054959
Mùc ®«ng l¹nh 21069.73 80707667 26726.62 96517102
Mùc kh« 18109.76 153809866 9793.97 65420451
Ruèc kh« 2743.67 3802902 6927.17 5208457
C¸c mÆt hµng kh¸c 211505,45
1186596396
280271.9 805948097
Tổng số
375490.7 1777485754
560543.8 1611896194
Nguồn : Trung t©m thị trường KHKT và kinh tế thuỷ sản-Bộ thuỷ sản
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc Trêng ®¹i häc KTQD
3
N¨m 1998 dÕn 1999, c¸c mÆt hµng thuû s¶n gi¸ trÞ gia t¨ng míi chiÕm
17-18% th× nay ®· h¬n 30% trong tæng sè s¶n phÈm xuÊt khÈu. NhiÒu
doanh nghiÖp tû träng nµy chiÕm 50%. §©y lµ kÕt qu¶ cña chñ tr¬ng ®æi
míi c«ng nghÖ chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu vµ t¨ng cêng qu¶n lý chÊt
lîng s¶n phÈm theo ch¬ng tr×nh HACCP vµ ISO 9002 cña ngµnh. HiÖn
nay ®· cã trªn 60 doanh nghiÖp chÕ biến thuû s¶n xuÊt khÈu ®îc cÊp giÊy
chøng nhËn xuÊt khÈu trùc tiÕp sang EU. NhiÒu mÆt hµng ®· chinh phôc
®îc c¸c thÞ trêng quan träng nh Mü, NhËt B¶n.
1.2. Mét sè thÞ trêng xuÊt khÈu thuû s¶n chñ yÕu
1.2.1 ThÞ trêng NhËt B¶n.
NhËt B¶n lµ quèc gia cã møc tiªu thô thuû s¶n b×nh qu©n ®Çu ngêi
cao nhÊt thÕ giíi (67kg/ngêi /n¨m). Ngêi NhËt B¶n coi träng nguån cung
cÊp protein tõ t«m c¸, ®Æc biÖt trong n¨m, ngêi NhËt cã tíi hµng tr¨m lÔ
héi vµ mçi lÔ héi hÇu nh cã mét hay vµi mãn ¨n chÕ biÕn tõ thuû s¶n.
Nhng trong lÞch sö ph¸t triÓn l©u dµi cña m×nh, NhËt B¶n ®· sím lµ
mét quèc gia biÓn nªn cã tiÒm n¨ng lín vÒ ®¸nh b¾t vµ nu«i trång thuû s¶n ,
kim ng¹ch xuÊt khÈu nh÷ng n¨m gÇn ®©y cña NhËt B¶n trªn díi 3,6 tû
USD, riªng 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001, xuÊt khÈu ®¹t 128.377 tÊn, trÞ gi¸ 44,9 tû
yªn. NhËt B¶n chñ yÕu xuÊt khÈu mùc, c¸ håi Th¸i B×nh D¬ng sang Trung
Quèc víi khèi lîng rÊt lín, trªn 90% lîng c¸ chuån ®îc xuÊt sang Th¸i
Lan lµm nguyªn liÖu cho h¶i s¶n ®ãng hép.
MÆt hµng thuû s¶n mµ NhËt B¶n nhËp vÒ chñ yÕu lµ t«m, c¸ ngõ, c¸
mùc, l¬n, surimi, cua…N¨m 2000, NhËt B¶n nhËp 246.627 tÊn t«m ®«ng
l¹nh, gi¶m 3% so víi n¨m 1999. C¸c níc xuÊt khÈu t«m sang thi trêng
NhËt chñ yÕu lµ Ên §é, In®«nªxia vµ ViÖt Nam , c¸ ngõ vµng ®«ng l¹nh vµ
c¸ ngõ m¾t to tõ Hµn Quèc vµ §µi Loan, c¸ håi tõ Nauy vµ Chi Lª, l¬n t
Trung Quèc.
Riêng đối với Việt Nam thì sản lượng xuất khẩu vào thị trường Nhật
Bản tương đối cao, năm 2001 đạt 76895,53 tấn, trị giá gần 466 triệu USD,
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc Trêng ®¹i häc KTQD
4
năm 2002 đạt 96251,41 tấn, trị gía gần 540 triệu USD, năm 2003 đạt
97953,91 tấn, trị giá gần 600 triệu USD và đến năm 2004 thì đạt 121160,49
tấn, trị giá gần 770 triệu USD với các sản phẩm chủ yếu của nước ta xuất
sang Nhật là tôm, cá mực… Hầu hết các sản phẩm của ta đều đáp ứng được
yêu cầu của thị trường Nhật, được người tiêu dùng ưa chuộm. Tuy nhiên
sản phẩn của ta đang vấp phải khó khăn tương đối lớn, đó là phải cạnh
tranh với các sản phẩm của các nước Ấn Độ, Indonexia…là những nước rất
mạnh trong khu vực về xuất khẩu thuỷ sản. Mặt khác, các sản phẩm của
chúng ta vẫn chưa được cao về chất lượng, chủng loại chưa đa dạng, do đó
vấn đề cạnh tranh với các nước trên là rất khó khăn.Ngoài ra chúng ta còn
phải cạnh tranh với một s ố nước nữa như là Nauy, chilê, Trung Quốc…
1.2.2. ThÞ trêng Mü
Trong thËp kû võa qua, Mü lu«n ®øng thø ba, thø t trªn thÕ giíi vÒ
tæng s¶n lîng thuû s¶n víi møc kh¸ æn ®Þnh tõ 5,5-5,9 triÖu tÊn/n¨m. HÇu
hÕt c¸c mÆt hµng thuû s¶n cña Mü ®Òu cã chÊt lîng cao, phong phó vÒ
chñng lo¹i víi nhiÒu s¶n phÈm quý nh c¸ håi, c¸ tuyÕt, c¸ ngõ, t«m hïm,
sß, ®iÖp, c¸ nheo...Tuy nhiªn, s¶n lîng thuû s¶n nªu trªn vÉn cha ®¸p øng
nhu cÇu tiªu dïng trong níc. H¬n thÕ, thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng Mü l¹i
tËp trung vµo mét sè mÆt hµng nh: T«m ®«ng bãc ®Çu, c¸ ngõ ®ãng hép,
c¸ håi t¬i §¹i T©y D¬ng, c¸ phi lª t¬i, t«m hïm, thÞt ®iÖp...C¸c mÆt
hµng nªu trªn cña Mü l¹i cã rÊt Ýt hoÆc cã nhng kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu
ngµy cµng t¨ng cña ngêi tiªu dïng. §Æc ®iÓm nµy lµ mét trong nh÷ng
®éng lùc quan träng cho ngo¹i th¬ng hµng thuû s¶n cña Mü ph¸t triÓn toµn
diÖn c¶ vÒ xuÊt khÈu lÉn nhËp khÈu.
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü ®¹t gi¸ trÞ b×nh
qu©n 10 tû USD/n¨m, lín thø 2 trªn thÕ giíi.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc Trêng ®¹i häc KTQD
5
C¸c mÆt hµng thuû s¶n nhËp khÈu vµo Mü rÊt ®a d¹ng, chñ yÕu lµ thuû
s¶n t¬i sèng vµ ®«ng l¹nh (kho¶ng 88% gi¸ trÞ nhËp khÈu), 73% lµ c¸c mÆt
hµng thuû s¶n ®ãng hép, cßn l¹i lµ c¸c mÆt hµng thuû s¶n kh¸c. T«m ®«ng
l¹nh lµ mÆt hµng nhËp khÈu quan träng nhÊt vµo Mü, chiÕm tíi 38% gi¸ trÞ
nhËp khÈu cña thuû s¶n níc nµy, chiÕm gÇn 30% gi¸ trÞ t«m ®«ng l¹nh
nhËp khÈu cña thÕ giíi. T«m ®«ng l¹nh nhËp khÈu vµo Mü chñ yÕu lµ t«m
bãc ®Çu (chiÕm 55% khèi lîng vµ 58% gi¸ trÞ) vµ t«m nguyªn liÖu th«
(chiÕm 38% khèi lîng vµ 34% gi¸ trÞ nhËp khÈu t«m ®«ng). Th¸i Lan tiÕp
tôc chiÕm lÜnh thÞ trêng t«m ®«ng l¹nh ë Mü nhng so víi n¨m 1995 th×
khèi lîng gi¶m 7%. Equado l¹i lµ nhµ xuÊt khÈu t«m ®«ng l¹nh thø 2 sang
Mü nhng vÒ khèi lîng so víi n¨m 1995 còng gi¶m 8,5%. Sau n÷a lµ ®Õn
Trung Quèc vµ mét sè níc kh¸c cã kim ng¹ch xuÊt khÈu t«m ®«ng l¹nh
kh¸ lín sang thÞ trêng Mü. Ngoµi t«m ®«ng l¹nh, mÆt hµng thuû s¶n nhËp
khÈu lín thø hai lµ c¸ philª t¬i vµ íp ®«ng. MÆc dï Mü cã kh¶ n¨ng s¶n
xuÊt c¸ philª nhng do ngêi Mü rÊt a chuéng c¸ philª cña T©y ¢u vµ
Canada, v× vËy Mü ph¶i xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh vµ nhËp khÈu s¶n
phÈm cña c¸c níc kh¸c (Canada, Chi Lª, Na uy, T©y Ban Nha...). Sau t«m
®«ng l¹nh vµ c¸ philª, c¸c mÆt hµng kh¸c nh : c¸ ngõ nguyªn con, c¸ håi
nguyªn con vµ íp l¹nh, c¸ ngõ ®èng hép...®îc nhËp khÈu vµo Mü víi gi¸
trÞ hµng n¨m t¬ng ®èi lín nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña c d©n
níc nµy vµ ®Ó t¸i chÕ råi xuÊt sang níc kh¸c.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.