125
ĐIỆN TOÁN ĐÁM MÂY - CÔNG NGHỆ CỐT LÕI THÚC ĐẨY QUÁ
TRÌNH CHUYỂN ĐỔI SỐ
ThS. Phạm Văn Minh, TS. Phạm Xuân Lâm, ThS. Đặng Đình Hải
Viện Công nghệ thông tin và Kinh tế số, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
TM TẮT
Chuyển đổi số là một hướng đi không thể bỏ qua của mỗi tổ chức, doanh nghiệp khi
muốn trụ vững trong một nền kinh tế công nghệ, nhanh nhạy và đầy cạnh tranh. Các tổ
chức, doanh nghiệp này sẵn sàng thay đổi, ứng dụng các công nghệ hiện đại để theo kịp
xu thế. Tuy nhiên nền tảng hạ tầng công nghệ thông tin (CNTT) thực sự là một rào cản lớn.
Nó không những kéo theo khó khăn về tài chính mà cả sự chấp nhận thay đổi quy trình,
hoặc mô hình kinh doanh. Công nghệ Đám mây (Cloud) với nhiều tuỳ biến, đa dạng và sẵn
có về dịch vụ cung cấp là một giải pháp cứu cánh cho mỗi doanh nghiệp. Công nghệ đám
mây đóng vai trò quan trọng trong việc ứng dụng CNTT nhằm thay đổi và hiện đại hoá
quy trình hoạt động kinh doanh của mỗi doanh nghiệp. Bài viết đánh giá tầm quan trọng,
lợi ích, đồng thời đưa ra chiến thuật để triển khai, các bài học thành công cũng như các
khó khăn mà các doanh nghiệp tổ chức có thể gặp phải khi triển khai nền tảng Cloud trong
quá trình chuyển đổi số.
Từ khoá: Chuyển đổi số, Công nghệ đám mây, Điện toán đám mây, Công nghệ cốt lõi
1. TỔNG QUAN
Trong nền kinh tế ngày nay, các doanh nghiệp sử dụng các công nghệ hiện đại không
chỉ hỗ trợ cho việc kinh doanh mà còn để thúc đẩy và tạo ra lợi thế cạnh tranh với các đối
thủ. Các doanh nghiệp đang cảm thấy cấp bách phải bắt đầu chuyển đổi số khi nhu cầu của
người dùng tăng lên và môi trường kinh doanh ngày càng trở lên cạnh tranh (Clohessy,
Acton, & Morgan, 2017; Hess, Matt, Benlian, & Wiesböck, 2016) (Ustundag & Cevikcan,
2017). Những tổ chức đang đối mặt với những xu hướng này và sẵn sàng đẩy mạnh đầu tư
công nghệ là những tổ chức đang trải qua quá trình chuyển đổi và tăng trưởng, trong khi
những tổ chức không thoát ra khỏi phương pháp truyền thống đang bắt đầu gặp vấn đề. Đối
với nhiều doanh nghiệp, thành công hay thất bại liên quan trực tiếp đến hiệu quả của việc
ứng dụng Công nghệ thông tin (CNTT). Trong đó, công nghệ Đám mây (Cloud) là nền
tảng cho một nền kinh tế cũng như các loại hình kinh doanh giản đơn, gọn nhẹ và linh hoạt
(Hess et al., 2016). Cloud cho phép phát triển nền tảng nhanh chóng. Các cơ sở hạ tầng
được cung cấp bởi công nghệ Cloud chính là chìa khoá để tạo ra một công cụ kết nối và
126
truy cập linh hoạt các tài nguyên, dịch vụ mà doanh nghiệp cung cấp (Al-Ruithe,
Benkhelifa, & Hameed, 2018; Clohessy et al., 2017). Nó cho phép các tổ chức dễ dàng
điều chỉnh, mở rộng hạ tầng CNTT tương ứng với tập khách hàng và nhu cầu sử dụng,
đồng thời giảm rủi ro lãng phí tài nguyên khi đầu tư và triển khai một dịch vụ mới.
Theo điều tra của IDG năm 2018, gần ba phần tư (73%) các doanh nghiệp và tổ chức
có ít nhất một ứng dụng hoặc sử dụng hạ tầng điện toán đám mây. Đến năm 2019 con số
này tăng lên chín phần mười (90%) và Cloud trở thành xu hướng tất yếu của mỗi tổ chức,
doanh nghiệp. Cloud cung cấp tài nguyên CNTT linh hoạt giúp chuyển đổi mô hình kinh
doanh, thời gian đưa ra thị trường nhanh chóng và khả năng thử nghiệm mà không cần
căng thẳng. Và ngoài những lợi ích vốn có của nó, điện toán đám mây đang thực sự thúc
đẩy việc chuyển đổi số cho các doanh nghiệp. Mặc dù việc chuyển đổi số không chỉ là việc
số hóa hay thay đổi về ứng dụng công nghệ mà là cả một sự chuyển đổi về mô hình hoạt
động, văn hóa kinh doanh, việc ứng dụng Cloud vẫn vô cùng quan trọng. Nói cách khác,
Cloud chính là công nghệ cốt lõi, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, là yếu tố đảm bảo sự
thành công trong quá trình chuyển đổi số (Hess et al., 2016).
2. TẦM QUAN TRỌNG VÀ LỢI ÍCH CỦA CLOUD TRONG VIỆC CHUYỂN
ĐỔI SỐ
Theo báo cáo của Sommer Figone, 80% các tổ chức, doanh nghiệp có sử dụng CNTT
trong hoạt động kinh doanh coi Cloud là một phần tích hợp trong hướng chuyển đổi số.
Cloud đã tạo ra một xu thế mới trong môi trường kinh doanh và nó giúp kết nối CNTT với
phần còn lại của doanh nghiệp tốt hơn. Việc kết nối này là rất cần thiết khi ngày nay CNTT
chịu trách nhiệm duy trì hoạt động của một doanh nghiệp.
Một trong những lợi ích có thể thấy được khi sử dụng Cloud đó là chi phí. Dễ thấy,
việc chuyển đổi số yêu cầu sử dụng nền tảng công nghệ để đáp ứng các dịch vụ mới, phù
hợp với sự thay đổi của thị trường. Điều đó có thể gây khó khăn cho các doanh nghiệp khi
đang sử dụng một nền tảng hệ tầng CNTT lạc hậu, cũ kỹ (Ustundag & Cevikcan, 2017).
Các doanh nghiệp này không thể chi tiêu một khoản lớn lợi nhuận cho các hạ tầng CNTT,
kịp để đáp ứng nhu cầu. Nền tảng hạ tầng đòi hỏi thường phức tạp khiến cho các doanh
nghiệp thường không theo kịp. Trên thực tế các nền tảng CNTT truyền thống không phù
hợp với việc chuyển đổi số. Chúng không có sự linh hoạt cần thiết, và cần chi phí lớn để
duy trì. Trong khi đó nền tảng Cloud phù hợp với việc chuyển đổi này, với các lý do sau
đây (Hess et al., 2016):
• Chi phí thấp và hợp lý phụ thuộc vào quy mô của doanh nghiệp
• Sử dụng được các tài nguyên lớn, mạnh mẽ và hiện đại khi cần thiết
127
• Thay thế các bộ ứng dụng cũ bằng cách dùng các ứng dụng Cloud mới với chi phí
thấp.
• Dễ dàng tích hợp và cho phép khách hàng được trải nghiệm các dịch vụ số
• Tuỳ vào nhu cầu kinh doanh mà dễ dàng tăng giảm một cách linh hoạt việc sử dụng
CNTT
• Dễ dàng tích hợp với nền tảng IoT (Internet of Things), cảm biến, thay thế một số
công việc bằng máy móc khi quy mô sản xuất, dịch vụ tăng đột biến
• Dễ dàng kết hợp với trí tuệ nhân tạo hoặc các hệ thống phân tích thông minh khác
để đưa ra các định hướng kinh doanh, đưa ra giải pháp để giải quyết các vấn đề khó khăn.
Mục tiêu chính của chuyển đổi số là mở rộng tiềm năng kinh doanh bằng cách áp
dụng các quy trình mới, hiện đại, hợp lý với xu hướng (Minh Khương, 2019). Hiệu quả và
nhanh nhạy là những yếu tố rất quan trọng mang đến sự thành công của một tổ chức, công
ty, điều này chỉ có thể đạt được thông qua việc đơn giản hóa và tự động hóa các quy trình
công việc quan trọng. Ngoài ra, việc sử dụng Cloud mang đến những lợi ích quan trọng
dẫn tới sự thành công, các khía cạnh lợi ích cần được xem xét bao gồm (Clohessy et al.,
2017; Hess et al., 2016):
• Về mặt Quản trị: Một lượng lớn thời gian và tiền bạc bị lãng phí vào việc cập nhật
tài liệu, cơ sở dữ liệu, trang web, số lượng hàng tồn kho và hơn thế nữa. Tất cả các tác vụ
này có thể được tự động hóa thông qua Cloud, giải phóng thời gian quý báu của nhân viên.
• Về mặt xây dựng, triển khai: Truy cập tức thì vào phần cứng máy chủ là một trong
những lợi ích đáng kể nhất của Cloud. Điều này cho phép các nhóm phát triển xoay vòng,
sử dụng hoặc triển khai các phiên bản một cách nhanh chóng, thay vì phải thực hiện quá
trình thiết lập, cấu hình cho mỗi lần. Điều này có thể giảm thời gian ngừng hoạt động toàn
hệ thống bằng cách thử nghiệm các tính năng mới trong môi trường riêng biệt (Test server)
với các phiên bản máy chủ đang hoạt động (Live server). Khi hệ thống mới hoặc các tính
năng, dịch vụ mới đã chạy ổn định, doanh nghiệp có thể chuyển hướng lưu lượng truy cập
chỉ bằng những thao tác đơn giản, giúp giảm đáng kể rủi ro và sự phức tạp của quá trình
phát triển.
• Về tính an toàn và bảo mật: Dễ dàng chạy các bản sao lưu hệ thống thường xuyên
với tài nguyên lưu trữ trên Cloud. Điều này có thể rất có lợi cho cơ sở dữ liệu, nơi việc
hoàn nguyên về bản sao lưu trước đó rất dễ dàng. Điều này ngăn chặn việc mất dữ liệu
khách hàng quan trọng. Nhà cung cấp cũng phải thay thế doanh nghiệp chịu trách nhiệm
bảo trì và nâng cấp hệ thống. Các nhà cung cấp dịch vụ đám mây cũng luôn đưa ra các
phần mềm và phần cứng cập nhật có khả năng chống lại các cuộc tấn công mạng tốt hơn.
128
• Về việc cân bằng tải: Đối với các ứng dụng chuyên sâu về hiệu suất, Cloud là một
lựa chọn lý tưởng. Việc triển khai máy chủ nội bộ truyền thống không thể mở rộng quy
mô, dẫn đến các hạn chế về xử lý chỉ có thể được khắc phục thông qua nâng cấp phần cứng.
Dịch vụ trên Cloud có thể thực hiện phân tích liên tục khối lượng công việc của hệ thống.
Các công cụ tự động hóa cho phép mua thêm sức mạnh tính toán và dung lượng lưu trữ khi
việc sử dụng hệ thống ở mức cao nhất, và mở rộng quy mô song song với tăng trưởng kinh
doanh.
• Về việc mở rộng quy mô: Khi mới thành lập, các doanh nghiệp đầu tư cơ sở hạ
tầng lớn, tuy nhiên không có khả năng tăng trưởng ngay lập tức. Trong khi các doanh
nghiệp đang trên đà phát triển, thay đổi, hoặc thử nghiệm các dịch vụ mới phải đầu tư thêm
hạ tầng phù hợp. Điều này dẫn tới việc bộ phận CNTT gặp khó khăn trong việc tính toán,
lựa chọn tài nguyên hệ thống cho phù hợp. Cloud khắc phục vấn đề này với tính năng tự
động mở rộng quy mô. Trong thời gian nhu cầu thấp, có thể tự động giảm số lượng tài
nguyên Cloud và cung cấp thêm tài nguyên trong thời gian nhu cầu cao, đảm bảo chất
lượng dịch vụ và thời gian hoạt động cao cho người dùng cuối.
3. CHIẾN THUẬT ĐỂ TRIỂN KHAI CLOUD CHO CÁC DOANH NGHIỆP
Cloud đóng góp trong việc chuyển số, nó thay đổi hoàn toàn hoạt động của tổ chức
bằng cách đưa ra những giải pháp mới, tối ưu và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, chuyển đổi số
sẽ không xảy ra cùng một lúc. Nó cần có kế hoạch và có thể sẽ diễn ra theo từng giai đoạn.
Điều quan trọng đối với một doanh nghiệp là phải bắt đầu với những điều cơ bản, chẳng
hạn như chuyển đổi các chức năng cơ bản như e-mail, chia sẻ tệp hoặc hệ thống điện thoại
sang Cloud và đảm bảo chúng hoạt động mà không gặp sự cố. Sau đó, tổ chức mới thực
hiện chuyển sang bước tiếp theo trong lộ trình số, sẽ khác nhau giữa các công ty. Bằng
cách chuyển đổi các chức năng sang Cloud, bộ phận CNTT có thể tập trung nhiều hơn vào
các sáng kiến và đổi mới tạo sự khác biệt cho doanh nghiệp. Và trong suốt quá trình chuyển
đổi, một doanh nghiệp sẽ trải qua sự ổn định, khả năng mở rộng, giảm chi phí, tính linh
hoạt và các lợi ích chính khác giúp tổ chức hoạt động trong vô số lĩnh vực. Để duy trì tính
cạnh tranh, các doanh nghiệp cần tập trung vào cách họ có thể tận dụng Cloud để cho phép
chuyển đổi số, thay đổi cách họ kinh doanh và phá vỡ thị trường (Vial, 2019).
Việc triển khai và sử dụng hạ tầng điện toán đám mây để thúc đẩy chuyển đổi số của
công ty bắt đầu bằng việc đưa ra các mô hình kinh doanh. Nhà điều hành phải phải tính
toán và đưa cơ sở cho việc ứng dụng Cloud trong quá trình chuyển đổi số. Điều này bao
gồm việc nêu rõ cách thức chuyển đổi số của công ty sẽ định hình lại hoạt động kinh doanh
tốt hơn, cách nó sẽ nâng tầm công ty hoặc đóng vai trò là chất xúc tác để đổi mới hoạt động
129
của công ty (Clohessy et al., 2017). Việc triển khai, người chịu trách nhiệm phải thuyết
phục lãnh đạo công ty dựa trên những gì Cloud mang lại:
• Ổn định: để truy cập tài nguyên ở đâu và khi nào chúng cần thiết.
• Tính linh hoạt: tăng hoặc giảm tài nguyên máy tính theo yêu cầu.
• Bảo mật: từ các Cloud riêng kết nối các hệ thống kế thừa thông qua mạng diện
rộng của công ty và đảm bảo tính bảo mật dữ liệu
• Sự nhanh nhẹn: một nơi thử nghiệm dễ tiếp cận cho các sản phẩm và dịch vụ
mới.
• Tiếp cận các công nghệ đổi mới: các nhà cung cấp dịch vụ Cloud cung cấp các
ứng dụng mới nhất, được cập nhật tự động
Sau khi xác định lợi ích của việc chuyển đổi sang Cloud, các nhà lãnh đạo của công
ty phải đánh giá môi trường hiện tại của họ. Hệ thống hạ tầng CNTT hiện tại của tổ chức
đã sẵn sàng đến mức nào? Cần những gì để đạt được trạng thái mong muốn trong tương
lai? Đối với mỗi vấn đề dưới đây, giám đốc điều hành cần xác định các yêu cầu hiện tại,
dự kiến các yêu cầu trong tương lai và xác định sự khác biệt giữa các trạng thái mong muốn
đó và điều kiện hiện có của công ty. Các vấn đề bao gồm:
• Các tình huống và cách giải quyết: Các công ty cần đưa ra một danh sách các
tình huống và cách thức giải quyết khi triển khai. Điều quan trọng là cần có dự phòng cho
cơ sở hạ tầng Cloud để đảm bảo các hoạt động liên tục của họ chạy trơn tru, các ứng dụng
và dịch vụ hiện có được duy trì và cải tiến.
• Các ứng dụng: bao gồm các ứng dụng quản lý đang sử dụng (như ERP, CRM,
chuỗi cung ứng), các công cụ văn phòng, hệ thống thoại trả lời chăm sóc khách hàng, cũng
như phân tích và các ứng dụng khác hỗ trợ doanh nghiệp. Công ty cần hiểu các phân nhánh
cụ thể để hỗ trợ các ứng dụng này với cơ sở hạ tầng Cloud mới và cách đảm bảo dịch vụ
liên tục cho nhân viên và khách hàng.
• Cơ sở hạ tầng: công ty nên phác thảo các khả năng hiện có của mình và những gì
họ sẽ cần cho quá trình chuyển đổi số.
Cloud đầy hứa hẹn, tuy nhiên, việc chuyển đổi hệ thống từ trung tâm dữ liệu của công
ty sang Cloud phải được lên kế hoạch cẩn thận. Nếu việc lập kế hoạch không phù hợp, nó
sẽ có nguy cơ làm gián đoạn hệ thống thông tin và dịch vụ. Bởi vì chuyển đổi số là tương
lai của doanh nghiệp, nên việc lập kế hoạch hỗ trợ nó phải phụ thuộc vào chiến lược của
doanh nghiệp. Đồng thời việc chuyển hệ thống sang Cloud, tổ chức phải tập trung tối đa