Gene tạo nên bi
ến dị
màu sắc ở chuột và
thằn lằn
Tại Fairbanks,
Alaska, từ 10 đến 14
tháng Sáu vừa qua,
các nhà sinh học tiến
hóa, tự nhiên học và
hệ thống học đã tụ
họp dưới tiêu đề “EVOLUTION
2005 MEETING” để chia sẽ
những kết quả nghiên cứu về
nấm, chuột, nấm men và những
lòai sinh vật khác. Tờ Science,
Vol 309, Issue 5733, 15 July 2005
có 3 bài tổng kết, SHVN xin giới
thiệu cùng bạn đọc.
Lòai chuột hươu lông sáng
(Peromyscus polionotus) như tên
gọi sỡ hữu một bộ lông trắng
mượt, nhưng những con chuột
hươu lông sáng tìm thấy ở bờ
biển Florida thì không phải lúc
nào cũng có vẻ bề ngòai sáng sủa
như thế. Người ta ước tính, phải
mất dưới 5000 năm đề lòai gặm
nhấm ven biển có thể thay đổi
màu lông từ nâu sang vàng hoe.
Nếu khi “đi làm ruộng”, chúng
cần có bộ lông sẫm màu để ngụy
trang thì ngược lại khi “đi tắm
biển” bộ lông màu tối của chúng
lại nổi bật trên nền cát trắng
khiến chúng trở thành con mồi
ngon c
ủa thú ăn thịt. Tại cuộc hội
thảo, một nhóm các nhà nghiên
cứu mô tả làm thế nào mà những
gene chủ đạo có thể thúc đẩy quá
trình chuyển màu như thế. Một
nhóm khác cũng cho thấy những
gene giống như vậy cũng đã giúp
thằn lằn tiến hóa để thích nghi
như thế nào.
Từ hàng thập kỷ nay, các nhà khoa
học đã nghiên cứu đặc tính di
truyền màu sắc của chuột trong
phòng thí nghiệm, kết quả cho
thấy hơn 100 gene dính líu đ
ến việc
này, trong đó phân nữa đã đư
ợc đọc
trình tự. Nhưng Hopi Hoekstra, m
ột
nhà sinh học tiến hóa ở Đại học
Carlifornia, San Diego, nhấn mạnh
rằng bà ta muốn xem lọai gene nào
thực sự liên quan đến quá trình
“pha màu” trong tự nhiên.
Ở Đông nam nước Mỹ, chuột hươu
sống trong rừng và đồng cỏ thường
có màu nâu trên lưng và màu xám
trắng ở mặt bụng, nhưng anh em
của nó sống ở vùng đụn cát ít thực
bì trên các hòn đảo dọc Gulf Coast
lại mất hầu hết màu nâu trên lưng
và bụng của chúng thì cứ như b
ị tẩy
trắng. Các con chuột bờ biển còn
làm mất luôn một vạch màu đen
chạy dọc trên mặt chúng giúp cho
việc ngụy trang của con vật trong
khi đào hang càng dễ dàng hơn.
Để tìm hiểu đặc tính di truyền của
quá trình đáp ứng nói trên,
Hoekstra và các cộng sự của bà
đã lai chuột đực sống hoang trên
bờ biển với con cái sống trong
rừng và tiến hành các phép lai
ngược sau đó. Đến nay họ thu đư
ợc
600 con chuột thế hệ thứ hai.
“Chúng tôi thấy có rất nhiều sự
biến dị trong quá trình sắc hóa”,