GÂY ĐỘT BIẾN NHÂN TẠO TRONG
CHỌN GIỐNG
I. Mục tiêu
Hs có khả năng:
- Giải thích được: tại sao phải chọn các tác nhân cụ thể cho
từng đối tượng gây đột biến
- Nêu được một số phương pháp sử dụng các tác nhân vật lí và
hoá học để gây đột biến
- Nêu được điểm giống và khác nhau trong sử dụng các thể đột
biến để chọn giống vi sinh vật và thực vật. Giải thích được tại
sao lại có sự khác nhau đó
Rèn kỹ năng quan sát, thu nhận kiến thức từ hình vẽ
II. Phương tiện
- Bảng phụ ghi nội dung về gây đột biến nhân tạo bằng tác
nhân vật lí, sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
III. Phương pháp
- Nêu vấn đề
- Quan sát
- Nghiên cứu SGK
IV. Tiến trình bài giảng
1. Kiểm tra bài cũ:
2. Bài giảng
Gv-Hs Bảng
Mở bài: Bài 33: Gây đột biến nhân tạo trong chọn giống
Gv: yêu cầu hs I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí
đọc SGK để
thực hiện bài
tập phần I
Gv treo bảng
phụ để phân
tích cho hs thấy
rõ các tác nhân
vật lí và vai trò
của chúng
Tác nhân Vai trò
Khi xuyên qua mô, chúng tác động trực tiếp hay gián tiếp
Các tia phóng
nên ADN trong tế bào, gây đột biến hoặc làm chấn thương
xạ
NST, gây đột biến NST
Tia tử ngoại Dùng để xử lí vi sinh vật, bào tụ hạt phấn bằng đột biến gen
Tăng giảm nhiệt độ đột ngột làm cho cơ thể tự điều tiết cân
bằng của cơ thể không khởi động kịp, gây chấn thương bộ
Sốc nhiệt
máy di truyền, tổn thương thoi vô sắc, rối loạn phân bào,
phát sinh đột biến số lượng NST
Hs đọc SGK, - Tia phóng xạ có khả năng gây đột biến, vì nó xuyên qua
trao đổi nhóm, mô tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên ADN. Chiếu tia
cử đại diện phóng xạ với cường độ và liều lượng thích hợp vào hạt nảy
trình bày mầm, đỉnh sinh trưởng hoặc hạt phấn, bầy nhụy hoặc mô
Gv: hướng dẫn thực vật nuôi cấy để gây đột biến
hs - Dùng tia tử ngoại để xử lí các đối tượng có kích thước bé
là vì nó không có khả năng xuyên sâu như tia phóng xạ
- Sốc nhiệt là sự tăng hoặc giảm nhiệt độ môi trường một
cách đột ngột. Sốc nhiệt có khả năng gây đột biến là vì nó
làm cho cơ thể không khởi động kịp, gây chấn thương
trong bộ máy di truyền hoặc làm tổn thương thoi vô sắc,
gây rối loạn sự phân bào. Sốc nhiệt thường gây đột biến số
lượng NST
Chuyển tiếp II. Gây đột biến nhân tạo bằng phương pháp hoá
Gv: cho hs đọc SGK, học
trả lời các câu hỏi sau:
? Tại sao khi thấm vào - Khi thấm vào tế bào, hoá chất tác động trực tiếp
tế bào một số hoá chất lên phân tử ADN, gây ra hiện tượng thay thế cặp
lại gây đột biến gen, nucleotit này bằng cặp nucleotit khác dẫn đến mất
dựa vào đâu người ta hy hoặc thêm cặp nucleotit. Do có những loại hoá chất
vọng có thể gây đột chỉ phản ứng với một loại nucleotit xác định, người
biến theo ý muốn ta hy vọng có thể gây đột biến theo ý muốn
? Tại sao dụng cônsixin - Người ta dùng cônsinxin để gây ra hiện tượng đa
lại gây được thể đa bội bội là vì khi thấm vào mô đang phân bào, cônsixin
? Các đột biến và các cản trở sự hình thành thoi vô sắc, làm cho NST
thể đa bội được tạo ra không phân li
theo phương pháp nào - Người ta tạo ra các đột biến và các thể đa bội
Hs đọc SGK, trao đổi bằng cách ngâm hạt khô hay hạt nảy mầm ở thời
nhóm, cử đại diện trình điểm nhất định trong dung dịch hoá chất với nồng
bày độ thích hợp hoặc tiêm dung dịch vào bầu nhuỵ
hoặc quấn bông tẩm dung dịch hoá chất vào đỉnh
sinh trưởng (ở thực vật). Có thể cho hoá chất tác
động vào tinh hoàn hay buồng trứng (ở vật nuôi)
Chuyển tiếp: III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
Gv: treo bảng phụ và
phân tích
Chọn giống vi sinh vật Chọn giống cây trồng
Giống nhau Sử dụng các thể đột biến để chọn giống
- Chọn các thể đột - Chọn các thể đột biến từ một giống tốt
biến nhân tạo có đang được gieo trồng nhân lên tạo
hoạt tính cao giống mới
- Chọn các thể đột - Dùng thể đột biến có ưu điểm từng
biến sinh trưởng mặt khi lai giống với nhau, tạo giống
mạnh để tăng sinh mới
Khác nhau khối(vi khuẩn, nấm - Sử dụng thể đa bội tạo ra giống cây
men) trồng có năng suất tốt
- Chọn các thể đột
biến giảm sức sống,
có vai trò như một
kháng nguyên
Hs nghiên cứu SGK, thảo luận
nhóm để trả lời câu hỏi: * Người ta sử dụng các thể đột biến trong
? Người ta sử dụng các thể đột chọn giống vi sinh vật và cây trồng theo
biến trong chọn giống vi sinh hướng:
vật và cây trồng theo những - Đối với sinh vật: chọn các thể đột biến
hướng nào nhân tạo có các hoạt tính cao, sinh trưởng
? Tại sao người ta ít sử dụng mạnh để tăng sinh khối, giảm sức sống (có
phương pháp gây đột biến trong vai trò như một kháng nguyên)
chọn giống vật nuôi
- Đối với cây cây trồng: người ta sử dụng
được tiếp các thể đột biến để nhân lên hoặc
chọn lọc trong các tổ hợp lai để tạo giống
mới
* Người ta ít sử dụng phương pháp gây đột
biến trong chọn giống vật nuôi là vì: Cơ
quan sinh sản của chúng nằm sâu trong cơ
thể, chúng phản ứng rất nhanh và dễ bị
chết khi xử lí bằng các tác nhân lí hoá
Củng cố
Hs đọc phần tóm tắt cuối bài
BTVN: Trả lời câu hỏi trong SGK
