Giáo trình bảo vệ môi trường - Phần 3 Bảo vệ đại dương thế giới - Chương 9

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

89
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kiểm soát tổng hợp toàn cầu Đại dương Thế giới Sự cần thiết phát hiện những biến đổi phi tự nhiên trong cấu trúc và hoạt động của các hệ sinh thái biển, cũng nh- để định chuẩn các tác động nhân sinh tới Đại d-ơng Thế giới đã phát sinh nhu cầu tổ chức và thực hiện kiểm soát tổng hợp toàn cầu đối với đại d-ơng. 9.1. Định nghĩa kiểm soát Sự cần thiết thành lập hệ thống kiểm soát quốc tế về môi tr-ờng lần đầu tiên đ-ợc đặt vấn đề vào năm 1971 bởi Uỷ ban Khoa...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình bảo vệ môi trường - Phần 3 Bảo vệ đại dương thế giới - Chương 9

B¶ng 8.5. Dung l−îng dung hßa cña hÖ sinh th¸i biÓn Bantich ®èi víi c¸c chÊt « nhiÔm NhËp l−îng Dung l−îng ®ång hãa Thêi gian l−u ChÊt hiÖn nay, l¹i, n¨m μg/l tÊn/n¨m tÊn/n¨m 1100 27 0,2 – 0,12 500 – 2500 §ång Ch−¬ng 9 6300 10 0,60 – 3,10 13200 – 66000 KÏm KiÓm so¸t tæng hîp toμn cÇu §¹i d−¬ng ThÕ giíi 2400 7 0,10 – 0,70 1500 – 15000 Ch× 80 6 0,10 – 0,90 2000 – 20000 Ca®imi 30 6 0,02 – 0,20 400 – 4000 Sù cÇn thiÕt ph¸t hiÖn nh÷ng biÕn ®æi phi tù nhiªn trong Thñy ng©n cÊu tróc vμ ho¹t ®éng cña c¸c hÖ sinh th¸i biÓn, còng nh− ®Ó 13 20 0,001 – 0,008 20 – 200 BP ®Þnh chuÈn c¸c t¸c ®éng nh©n sinh tíi §¹i d−¬ng ThÕ giíi ®· 7 35 0,0001 – 0,001 2 – 20 PCB ph¸t sinh nhu cÇu tæ chøc vμ thùc hiÖn kiÓm so¸t tæng hîp toμn cÇu ®èi víi ®¹i d−¬ng. 9.1. §Þnh nghÜa kiÓm so¸t Sù cÇn thiÕt thμnh lËp hÖ thèng kiÓm so¸t quèc tÕ vÒ m«i tr−êng lÇn ®Çu tiªn ®−îc ®Æt vÊn ®Ò vμo n¨m 1971 bëi Uû ban Khoa häc vÒ C¸c vÊn ®Ò M«i tr−êng cña Héi ®ång Quèc tÕ c¸c HiÖp héi Khoa häc. Sù xuÊt hiÖn cña HÖ thèng Toμn cÇu KiÓm so¸t M«i tr−êng (GSME) liªn quan víi Héi nghÞ Liªn hîp quèc vÒ c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng (Stockhom, 1972). Theo khuyÕn c¸o cña Héi nghÞ, vÊn ®Ò phèi hîp vμ thóc ®Èy ho¹t ®éng quèc tÕ vÒ kiÓm so¸t m«i tr−êng, ®Æc biÖt ë cÊp ®é khu vùc vμ toμn cÇu ®· ®−îc ®−a vμo nh÷ng nhiÖm vô cña Ch−¬ng tr×nh Liªn hîp quèc vÒ M«i tr−êng (UNEP). Tõ n¨m 1975, UNEP b¾t ®Çu ph¸t triÓn cã ®Þnh h−íng hÖ thèng kiÓm so¸t, ®· thμnh lËp mét trung t©m c«ng t¸c theo ch−¬ng tr×nh (CWP) t¹i Nairobi (Kenia). 561 562
Ban ®Çu, ng−êi ta ®· ®Þnh nghÜa kiÓm so¸t lμ mét hÖ thèng nh©n sinh, cñng cè hay lμ “ch÷a trÞ” yÕu tè trªn cña sinh quyÓn quan tr¾c lÆp l¹i mét hay mét sè yÕu tè m«i tr−êng trong kh«ng vμ hoμn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t. gian vμ thêi gian víi nh÷ng môc tiªu x¸c ®Þnh phï hîp víi mét KiÓm so¸t toμn cÇu tæng hîp ®èi víi ®¹i d−¬ng bao gåm ch−¬ng tr×nh ®· ®Æt ra tr−íc. Theo nghÜa réng h¬n, kiÓm so¸t kiÓm so¸t sinh th¸i vμ kiÓm so¸t vËt lý (Izrael, Sh−ban, 1985). ®−îc hiÓu lμ hÖ thèng quan tr¾c, kiÓm so¸t vμ qu¶n lý tr¹ng th¸i m«i tr−êng, ®−îc thùc hiÖn ë nh÷ng quy m« kh¸c nhau, kÓ c¶ quy m« toμn cÇu. H×nh 9.1. VÞ trÝ cña kiÓm so¸t trong hÖ thèng ®iÒu tiÕt t¸c ®éng nh©n sinh tíi m«i tr−êng VÒ sau, mét ®Þnh nghÜa do Iu. A. Izrael (1984) ®Ò ra ®· ®−îc thõa nhËn: kiÓm so¸t lμ hÖ thèng quan tr¾c, ®¸nh gi¸ vμ dù b¸o tr¹ng th¸i m«i tr−êng thiªn nhiªn, cho phÐp ph¸t hiÖn nh÷ng biÕn ®æi tr¹ng th¸i cña sinh quyÓn trªn nÒn tù nhiªn do ¶nh h−ëng cña ho¹t ®éng con ng−êi. VÞ trÝ cña kiÓm so¸t trong hÖ thèng ®iÒu tiÕt tr¹ng th¸i m«i tr−êng thiªn nhiªn biÓu diÔn trªn h×nh 9.1 (Izrael, 1979). D−íi ¶nh h−ëng cña t¸c ®éng nh©n sinh ( I a ), tr¹ng th¸i mét yÕu tè sinh quyÓn B biÕn ®æi tõ A ®Õn A′ . Th«ng qua kiÓm so¸t M tiÕn hμnh m« t¶ gÇn ®óng vμ −íc l−îng A′′ cña tr¹ng th¸i biÕn H×nh 9.2. HÖ thèng c¸c chØ tiªu kiÓm so¸t sinh häc m«i tr−êng biÓn ®æi nμy. Th«ng tin t−¬ng øng ®i vμo khèi quyÕt ®Þnh D . Tuú phô thuéc vμo nh÷ng kh¶ n¨ng khoa häc S vμ sinh th¸i E mμ KiÓm so¸t sinh th¸i ®¹i d−¬ng lμ hÖ thèng ph©n tÝch, ®¸nh lùa chän c¸c gi¶i ph¸p h¹n chÕ hay chÊm døt nh÷ng t¸c ®éng gi¸ vμ dù b¸o tr¹ng th¸i c¸c hÖ sinh th¸i biÓn. Hîp phÇn quan 563 564
träng nhÊt cña kiÓm so¸t sinh th¸i lμ kiÓm so¸t sinh häc m«i KiÓm so¸t vËt lý cã nhiÖm vô ph©n tÝch t¸c ®éng cña c¸c tr−êng biÓn, gåm quan tr¾c hÖ thèng vÒ c¸c yÕu tè cÊu tróc chø nh©n tè vËt lý - h¶i d−¬ng häc vμ thñy ®éng lùc häc cã kh¶ n¨ng n¨ng cña c¸c quÇn l¹c sinh vËt nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ vμ dù ph©n bè vμ t¸i ph©n bè c¸c chÊt « nhiÔm trong m«i tr−êng biÓn. b¸o tr¹ng th¸i hîp phÇn sinh häc cña c¸c hÖ sinh th¸i biÓn (h×nh 9.2). KiÓm so¸t sinh häc ®−îc kÕt hîp víi hÖ thèng kiÓm 9.2. Nh÷ng nhiÖm vô vμ c¬ së khoa häc cña kiÓm so¸t ®¹i so¸t ®Þa hãa, thùc hiÖn kiÓm tra c¸c nguån vμ møc « nhiÔm m«i d−¬ng tæng hîp toμn cÇu tr−êng biÓn (h×nh 9.3). Môc ®Ých cña kiÓm so¸t tæng hîp ®¹i d−¬ng lμ x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i c¸c hÖ sinh th¸i quan träng nhÊt cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi vμ dù b¸o nh÷ng biÕn ®æi diÔn ra trong c¸c hÖ sinh th¸i d−íi t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè nh©n sinh. §Ó ®¹t ®−îc c¸c môc ®Ých kiÓm so¸t ®ßi hái gi¶i quyÕt mét lo¹t nhiÖm vô chuyªn m«n. X¸c ®Þnh c¸c kªnh x©m nhËp vμ ®¸nh gi¸ c¸c dßng chÊt « nhiÔm trong c¸c hÖ sinh th¸i giμu sinh vËt vμ dÔ tæn th−¬ng cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi. Gi¶i quyÕt nhiÖm vô nμy dùa trªn nh÷ng sè liÖu quan tr¾c thùc ®Þa, cho phÐp ph¸t hiÖn nh÷ng nguån x©m nhËp chÝnh vμ c¸c mang ®i c¸c chÊt « nhiÔm, ®¸nh gi¸ c¸c qu¸ tr×nh tù lμm s¹ch m«i tr−êng biÓn, tÝnh to¸n c¸c thμnh phÇn c©n b»ng chÊt « nhiÔm t¹i c¸c vïng ®¹i d−¬ng, m« t¶ ®éng th¸i c¸c chÊt ®éc trong c¸c hîp phÇn cña c¸c hÖ sinh th¸i biÓn vμ nghiªn cøu c¸c chu tr×nh sinh ®Þa hãa cña chóng. Nghiªn cøu sù x©m nhËp, tÝch tô vμ ph©n hñy c¸c chÊt « nhiÔm ë nh÷ng ®¹i d−¬ng s¶n l−îng sinh häc cao nhÊt, ë líp mÆt vi máng vμ trong c¸c líp n−íc s©u cña ®¹i d−¬ng cã ý nghÜa thùc tÕ quan träng. Nghiªn cøu qu¸ tr×nh hÊp phô c¸c chÊt « nhiÔm bëi c¸c chÊt l¬ löng nguån gèc sinh vËt vμ kho¸ng, sù vËn chuyÓn chóng xuèng ®¸y ®¹i d−¬ng, sù tÝch tô tiÕp tôc vμ chuyÓn hãa d−íi t¸c ®éng vi sinh vËt trong trÇm tÝch ®¸y ®ãng vai trß ®¸ng kÓ. H×nh 9.3. HÖ thèng c¸c chØ tiªu kiÓm so¸t ®Þa hãa m«i tr−êng biÓn 565 566
hãa häc cña n−íc v.v...). V× vËy, x¸c ®Þnh nh÷ng nång ®é ®ã cña Nghiªn cøu nh÷ng hËu qu¶ « nhiÔm tiªu cùc ë c¸c hÖ sinh th¸i giÇu sinh häc vμ dÔ tæn th−¬ng cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi. c¸c chÊt ®éc ph¶i thùc hiÖn trong c¸c ®iÒu kiÖn gÇn víi nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn mét c¸ch tèi ®a. Quan niÖm hiÖn ®¹i vÒ hËu qu¶ sinh th¸i cña « nhiÔm ®¹i d−¬ng míi ®−îc h×nh thμnh chñ yÕu qua c¸c thÝ dô nghiªn cøu Nghiªn cøu c¸c qu¸ tr×nh vËt lý, hãa häc vμ sinh häc quyÕt vïng ven bê. Víi c¸c vïng kh¬i cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi thùc tÕ ®Þnh dung l−îng dung hßa vμ ®¸nh gi¸ dung l−îng dung hßa ch−a cã nh÷ng nghiªn cøu nh− vËy. V× vËy, ®Ó cã th«ng tin cÇn cña hÖ sinh th¸i biÓn ë c¸c vïng ®−îc nghiªn cøu nhiÒu nhÊt cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi. thiÕt, ph¶i ph¸t triÓn nh÷ng quan tr¾c dμi h¹n vÒ tr¹ng th¸i quÇn thÓ sinh vËt mÆt, sinh vËt phï du vμ sinh vËt ®¸y, cÊu C¸c hÖ sinh th¸i biÓn cã phæ réng c¸c c¬ chÕ vËt lý, hãa häc tróc cña chóng chÞu nh÷ng dao ®éng cã tÝnh chu kú d−íi t¸c vμ sinh häc, th«ng qua ®ã c¸c chÊt « nhiÔm cã thÓ ®−îc lo¹i khái ®éng cña nh÷ng hiÖn t−îng tù nhiªn nhiÒu chu kú. NhiÖm vô lμ hÖ sinh th¸i mμ kh«ng ph¸ vì c¸c chu tr×nh sinh ®Þa hãa cña c¸c lμm sao x¸c ®Þnh trªn nÒn nh÷ng dao ®éng tù nhiªn cña c¸c nguyªn tè vμ nh÷ng biÕn ®æi khu hÖ sinh vËt. Nh−ng khi c¸c tÝnh chÊt hÖ sinh th¸i biÓn t×m ra nh÷ng biÕn ®æi g©y nªn bëi nång ®é chÊt « nhiÔm trong m«i tr−êng ®¹t tíi møc v−ît qu¸ nh÷ng nh©n tè nh©n sinh. Th«ng tin nhËn ®−îc sÏ ph¶n ¸nh dung l−îng dung hßa cña hÖ sinh th¸i, chóng b¾t ®Çu ¶nh t×nh huèng sinh th¸i hiÖn t¹i vμ cung cÊp c¬ së khoa häc ®Ó dù h−ëng tíi ®é sèng sãt, kh¶ n¨ng t¸i t¹o, t¨ng tr−ëng vμ kh¶ b¸o nh÷ng biÕn ®æi cã thÓ trong ho¹t ®éng tiÕp theo cña c¸c hÖ n¨ng di chuyÓn cña thñy sinh vËt. KÕt qu¶ lμ, sù ph©n bè, c¸c sinh th¸i biÓn. tham sè ®Þnh l−îng vμ ®Þnh tÝnh cña loμi vμ quÇn thÓ bÞ thay Nghiªn cøu nh÷ng mèi liªn hÖ nh©n – qu¶ gi÷a c¸c møc ®æi. ViÖc ph©n tÝch c¸c qu¸ tr×nh liÖt kª trªn ®−îc ph¶n ¸nh tÝch tô chÊt « nhiÔm vμ nh÷ng biÕn ®æi sinh th¸i quan tr¾c trong kh¸i niÖm dung l−îng dung hßa cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi ®−îc. X¸c ®Þnh c¸c nång ®é tíi h¹n cña c¸c chÊt « nhiÔm cã kh¶ (Izrael, Shiban, 1983, 1985), nã lμ c¨n cø cÇn thiÕt ®Ó ®Þnh n¨ng g©y nªn sù rèi lo¹n cña c¸c qu¸ tr×nh sinh häc vμ sinh hãa chuÈn c¸c t¸c ®éng tõ bªn ngoμi tíi c¸c hÖ sinh th¸i biÓn vμ ®Ó chøc n¨ng. dù b¸o tr¹ng th¸i c¸c hÖ sinh th¸i. HiÖn nay, râ rμng ch−a cã ®ñ th«ng tin vÒ c¸c liªn hÖ nh©n X©y dùng c¸c m« h×nh to¸n häc cho c¸c qu¸ tr×nh sinh th¸i – qu¶ gi÷a nång ®é c¸c chÊt « nhiÔm vμ c¸c chØ sè cÊu tróc – riªng biÖt ®Ó dù b¸o t×nh huèng sinh th¸i trong ®¹i d−¬ng ë c¸c quy m« vïng, khu vùc vμ toμn cÇu. chøc n¨ng cña hÖ sinh th¸i biÓn. Nhu cÇu vÒ th«ng tin nμy xuÊt ph¸t tõ sù cÇn thiÕt ph¶i x¸c ®Þnh nång ®é tíi h¹n cña chÊt « Dù ®o¸n nh÷ng biÕn ®æi cña c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn, nhiÔm, mμ chØ cÇn v−ît qua nã mét chót trong ®iÒu kiÖn t¸c thμnh phÇn, cÊu tróc, møc chøc n¨ng, ®é bÒn v÷ng cña chóng ®éng tíi “tiªu ®iÓm” sinh th¸i (loμi hay nhãm sinh vËt) ®· cã thÓ ®èi víi c¸c t¸c ®éng bªn ngoμi ®−îc xem lμ mét trong nh÷ng g©y lμm cho ®é bÒn v÷ng cña toμn hÖ sinh th¸i suy gi¶m mét nhiÖm vô quan träng cña nghiªn cøu sinh th¸i biÓn. Nh÷ng dù c¸ch kh«ng thÓ ®¶o ng−îc ®−îc. §−îc biÕt, c¸c nång ®é t¸c ®éng ®o¸n t−¬ng tù chØ cã thÓ trªn c¬ së m« h×nh hãa to¸n häc vÒ sù tíi h¹n biÕn thiªn rÊt m¹nh tïy thuéc vμo nhiÒu nh©n tè (tr¹ng diÔn biÕn cña hÖ sinh th¸i cã tÝnh ®Õn tÊt c¶ nh÷ng liªn hÖ bªn th¸i sinh lý cña thñy sinh vËt, ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é, thμnh phÇn ngoμi vμ bªn trong. Tr−íc hÕt cÇn tham sè hãa mèi liªn hÖ qua 567 568
tiÕn hμnh nh÷ng quan tr¾c hÖ thèng dμi h¹n vÒ c¸c nång ®é nÒn l¹i cña c¸c qu¸ tr×nh (vËt lý, hãa häc, sinh häc) cña tæ hîp tù cña c¸c chÊt « nhiÔm ë nh÷ng vïng xa nguån « nhiÔm. Nh÷ng lμm s¹ch tù nhiªn, hÖ thèng hãa vμ ®¸nh gi¸ ®Þnh l−îng d÷ liÖu quan tr¾c nh− vËy ®−îc tæ chøc trªn mét sè l−îng h¹n chÕ c¸c vÒ nh÷ng nh©n tè quy ®Þnh ®é bÒn v÷ng cña c¸c quÇn thÓ biÓn, nghiªn cøu c¬ chÕ ph¶n øng cña hÖ sinh th¸i ®èi víi nh÷ng t¸c tr¹m c¬ së (6–10 tr¹m ë ®¹i d−¬ng, 2–3 trong biÓn). Mét trong ®éng bÊt lîi tíi c¸c cÊp ®é tæ chøc cña sù sèng (tõ cÊp ®é di nh÷ng tr¹m ®ã lμ tr¹m ®iÓm C ë B¾c §¹i T©y D−¬ng do c¸c tÇu truyÒn vμ ph©n tö ®Õn cÊp ®é quÇn l¹c sinh vËt). C¬ së ®Ó x©y nghiªn cøu khoa häc cña Liªn X« ®¶m nhiÖm. dùng m« h×nh to¸n häc vÒ sù vËn hμnh cña quÇn thÓ biÓn ®−îc 3) Theo dâi sù vËn chuyÓn c¸c chÊt « nhiÔm th«ng qua tæ h×nh thμnh tõ c¸c ph−¬ng ph¸p ngo¹i suy ®èi víi ®Æc tr−ng tÝch chøc quan tr¾c t¹i c¸c mÆt c¾t h¶i d−¬ng häc trong c¸c hÖ thèng ph©n cña quÇn thÓ. Gi¸ trÞ dù b¸o lín nhÊt thuéc vÒ c¸c m« hoμn l−u chÝnh cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi. C¸c mÆt c¾t t−¬ng tù h×nh møc phøc t¹p trung b×nh, ®iÒu nμy lμ do tÝnh kh«ng dõng ®−îc bè trÝ ë l©n cËn nh÷ng tr¹m c¬ së. trong vËn hμnh cña hÖ sinh th¸i. Cã nghÜa r»ng tån t¹i sù biÕn 4) TÝnh liªn hîp cña kiÓm so¸t ®Þa hãa vÒ « nhiÔm n−íc ®¹i ®æi vÒ møc ý nghÜa cña c¸c tham sè vμ qu¸ tr×nh riªng biÖt quy d−¬ng víi kiÓm so¸t sinh häc vÒ ¶nh h−ëng « nhiÔm tíi ho¹t ®Þnh tr¹ng c¸c th¸i hÖ sinh th¸i trong qu¸ tr×nh vËn hμnh cña ®éng cña sinh vËt biÓn. ChØ khi tu©n thñ nguyªn t¾c nμy th× chóng. TÝnh ®Õn tÝnh kh«ng dõng cã thÓ lμ b»ng ph−¬ng ph¸p nh÷ng quan tr¾c trong hÖ thèng kiÓm so¸t ®¹i d−¬ng míi trë x©y dùng c¸c m« h×nh cÊu tróc mÒm dÎo, khi dù b¸o b»ng c¸c thμnh hoμn chØnh vμ gi¸ trÞ l«hic. m« h×nh nμy, t¹i tõng giai ®o¹n sÏ thùc hiÖn sù thÝch nghi cÊu Ph−¬ng ¸n s¬ ®å cÊu tróc tæ chøc vμ ®¶m b¶o th«ng tin cña tróc vμ c¸c hÖ sè cña m« h×nh theo d÷ liÖu quan tr¾c. ch−¬ng tr×nh kiÓm so¸t ®¹i d−¬ng ®−îc biÓu diÔn trªn h×nh 9.4. S¬ ®å nμy ®· tÝnh to¸n tíi tÝnh tæng hîp vμ tÝnh ®¶m b¶o ph−¬ng ph¸p luËn cña tÊt c¶ c¸c d¹ng quan tr¾c, mèi liªn hÖ 9.3. Thùc hiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t ®¹i d−¬ng cÊu tróc cña c¸c c¬ së vμ c¸c ngμnh tham gia vμo c«ng t¸c vÒ kiÓm so¸t, tæ chøc ng©n hμng d÷ liÖu quan tr¾c. Nh÷ng c¬ së khoa häc cña kiÓm so¸t ®Ò ra mét sè nguyªn t¾c chÝnh tæ chøc kiÓm so¸t (Izrael, Sh−ban, 1981). HiÖn nay, tÊt c¶ c¸c c¸c biÓn néi ®Þa vμ ven bê Liªn X« ®−îc phñ bëi m¹ng l−íi tr¹m kiÓm so¸t: (60–70 tr¹m lo¹i I, 570–600 1) TÝnh tæng hîp trong khi thùc hiÖn nh÷ng quan tr¾c hãa tr¹m lo¹i II, 1000–1100 tr¹m lo¹i III). Thùc tÕ toμn bé h¹m tÇu häc (trong khÝ quyÓn, n−íc, chÊt l¬ löng, bïn ®¸y) vμ c¸c quan nghiªn cøu khoa häc cña Uû ban Nhμ n−íc vÒ KhÝ t−îng Thñy tr¾c ®ång hμnh thñy sinh, thñy v¨n vμ khÝ t−îng t¹i c¸c tr¹m v¨n Liªn X«, phÇn lín h¹m tÇu cña ViÖn Hμn l©m Khoa häc lo¹i I – ë nh÷ng n¬i ph¸t th¶i chÊt « nhiÔm, lo¹i II – ë nh÷ng Liªn X« vμ ViÖn H¶i d−¬ng häc vμ NghÒ c¸ cïng ho¹t ®éng kh¶o vïng biÓn vμ ®¹i d−¬ng « nhiÔm, lo¹i III – ë c¸c vïng n−íc t−¬ng ®èi s¹ch. Gi¸ trÞ lín giμnh cho c¸c quan tr¾c tõ vò trô s¸t kiÓm so¸t. ë mçi c¬ quan nha khÝ t−îng thñy v¨n thμnh lËp b»ng vÖ tinh, thùc hiÖn trªn c¸c quy m« khu vùc vμ toμn cÇu. nh÷ng bé phËn quan tr¾c vμ kiÓm tra vÒ tr¹ng th¸i m«i tr−êng. C¸c phßng thÝ nghiÖm liªn ngμnh vÒ kiÓm so¸t m«i tr−êng tù 2) Theo dâi ®éng th¸i c¸c møc « nhiÔm n−íc biÓn b»ng c¸ch nhiªn vμ khÝ hËu ®−îc thμnh lËp. 569 570
ë cÊp ®é quèc tÕ ®ang thùc hiÖn Ch−¬ng tr×nh cña UNEP vÒ nghiªn cøu c¸c biÓn khu vùc (®−îc thiÕt lËp n¨m 1974). Ch−¬ng tr×nh bao qu¸t 11 vïng ®¹i d−¬ng: §¹i Trung H¶i, Hång H¶i vμ vÞnh A®en, vïng C« OÐt, T©y vμ Trung Phi, §«ng Phi, vÞnh Caribe, §«ng ¸, Nam ¸, phÇn phÝa ®«ng nam vμ phÇn Ch−¬ng 10 phÝa nam Th¸i B×nh D−¬ng, T©y – Nam §¹i T©y D−¬ng. H¬n 120 quèc gai ven biÓn tham gia thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh nμy. Ph−¬ng tiÖn kü thuËt b¶o vÖ m«i tr−êng biÓn khái « nhiÔm Ph−¬ng tiÖn kü thuËt b¶o vÖ m«i tr−êng biÓn khái « nhiÔm hiÖn hμnh dïng ®Ó lo¹i bá c¸c chÊt ®éc h¹i tõ c¸c nguån th¶i tÇu biÓn còng nh− ®Ó chèng rß rØ dÇu th−êng xuyªn x¶y khi khai th¸c c¸c dμn khoan trªn thÒm lôc ®Þa hay trong sù cè víi c¸c tÇu chë dÇu. ViÖc phßng ngõa « nhiÔm m«i tr−êng biÓn khái c¸c nguån trªn ®Êt liÒn qua dßng n−íc s«ng hay qua khÝ quyÓn chØ cã thÓ b»ng c¸ch ¸p dông trªn toμn cÇu c¸c c«ng nghÖ c«ng nghiÖp s¹ch kh«ng th¶i vμ c¸c ph−¬ng ph¸p sö dông hîp lý tμi nguyªn thiªn nhiªn. 10.1. C«ng nghÖ kh«ng chÊt th¶i nh− lμ c¬ së b¶o vÖ m«i H×nh 9.4. S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc vμ ®¶m b¶o th«ng tin cña Ch−¬ng tr×nh kiÓm so¸t tr−êng tù nhiªn khái « nhiÔm tæng hîp toμn cÇu vÒ ®¹i d−¬ng (Izrael, Shiban, 1986) ChÊt th¶i − ®ã lμ chØ sè kh¸ch quan cña tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cña nÒn s¶n xuÊt. Nã lμ kÕt qu¶ hoÆc lμ cña nÒn s¶n xuÊt ch−a hoμn thiÖn, hay ch−a thùc hiÖn ®Õn kh©u cuèi cïng, hoÆc lμ s¶n phÈm ch−a t×m ®−îc lÜnh vùc sö dông hîp lý. §−îc biÕt rÊt nhiÒu thÝ dô, khi “c¸c phÕ th¶i” ®· trë thμnh nguyªn liÖu hay lμ s¶n phÈm quý vμ t×m ®−îc lÜnh vùc sö dông hiÖu 571 572