TẬP ĐOÀN DẦU KHÍ VIỆT NAM
TRƯỜNG CAO ĐẲNG DẦU KHÍ

GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC: DUNG SAI
NGHỀ: LẮP ĐẶT-VẬN HÀNH-BẢO DƯỠNG BƠM, QUẠT, MÁY NÉN
KHÍ
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
(Ban hành kèm theo Quyết định số: 189/QĐ-CĐDK ngày 25 tháng 03 năm 2020
của Trường Cao Đẳng Dầu Khí)
Bà Rịa Vũng Tàu, năm 2020
(Lưu hành nội bộ)
Trang 2/93
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Trang 3/93
LỜI GIỚI THIỆU
Để đáp ứng yêu cầu của khoa học kỹ thuật nói chung và ngành cơ khí nói riêng,
đồng thời giúp cho học sinh nghề Sửa chữa thiết bị chế biến dầu khí trình độ cao đẳng
nghề thực hiện đọc và nhận biết được các ký hiệu về dung sai trên các bản vẽ thuật,
phương pháp đo các kích thước của chi tiết đồng thời ứng dụng vào trong thực tế sản
xuất để đọc các bản vẽ, các mối lắp ghép và đo kích thước các chi tiết trong gia công cơ
khí. Với các yêu cầu nêu trên, tập thể giáo viên tổ bộ môn cơ khí đã tiến hành biên soạn
giáo trình Dung sai lắp ghép và Đo lường kỹ thuật để phục vụ giảng dạy cho học sinh
nghề Sửa chữa thiết bị chế biến dầu khí trình độ cao đẳng nghề.
Nội dung của giáo trình gồm:
Chương 1: Các khái niệm cơ bản về dung sai và lắp ghép
Chương 2: Hệ thống dung sai lắp ghép bề mặt trơn
Chương 3: Dung sai hình dạng, vị trí và nhám bề mặt
Chương 4: Dung sai kích thức và lắp ghép của các mối ghép thông dụng
Chương 5: Các khái niệm cơ bản trong đo lường
Chương 6: Dụng cụ đo thông dụng trong cơ khí
Nội dung của giáo trình được biên soạn trên cơ sở tổng hợp kiến thức của một số
giáo trình về dung sai lắp ghép và đo lường kỹ thuật, đồng thời kết hợp các yêu cầu của
nghề và các ví dụ, bài tập cụ thể để phù hợp với nghề mà Trường đang giảng dạy nhằm
đáp ứng yêu cầu của ngành dầu khí nói riêng và của khoa học kỹ thuật nói chung.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình tổ chức biên soạn, tuy nhiên giáo
trình biên soạn sẽ không thể tránh khỏi những thiếu sót nhỏ, chúng tôi rất mong nhận
được sự đóng góp nhiều ý kiến chân thành của quý thầy cô đồng nghiệp cùng các độc
giả để giáo trình được hoàn thiện hơn.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn.
BRVT, ngày 25 tháng 03 năm 2020
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên: Đào Thị Phương Hoa
2. Đỗ Văn Thọ
3. Lê Anh Dũng
Trang 4/93
MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU ............................................................................................................ 3
MỤC LỤC ....................................................................................................................... 4
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ......................................................................................... 5
GIÁO TRÌNH MÔN HỌC .............................................................................................. 6
CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ DUNG SAI LẮP GHÉP ............................. 12
CHƯƠNG 2: HỆ THỐNG DUNG SAI LẮP GHÉP BỀ MẶT TRƠN ........................ 25
CHƯƠNG 3: HỆ THỐNG DUNG SAI LẮP GHÉP BỀ MẶT TRƠN ........................ 33
CHƯƠNG 4: DUNG SAI KÍCH THƯỚC VÀ LẮP GHÉP CỦA CÁC MỐI GHÉP
THÔNG DỤNG ............................................................................................................. 42
CHƯƠNG 5: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN TRONG ĐO LƯỜNG ............................. 51
CHƯƠNG 6 : DỤNG CỤ ĐO THÔNG DỤNG TRONG CƠ KHÍ .............................. 57
PHỤ LỤC ...................................................................................................................... 70
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. 93
Trang 5/93
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Hình 1. 2 Sơ đồ biểu diễn kích thước giới hạn hạn. ...................................................... 15
Hình 1. 2 Sơ đồ biểu diễn kích thước giới hạn. ............................................................. 15
Hình 1. 3 Sơ đồ biểu diễn kích thước giới hạn và sai lệch giới hạn. ............................. 16
Hình 1. 8 biểu diễn sơ đồ lắp ghép ................................................................................ 23
Hình 2. 2 hệ thống trục cơ bản ...................................................................................... 29
Hình 3. 1 Sai lệch độ phẳng ........................................................................................... 35
Hình 3. 2 Sai lệch độ thẳng ........................................................................................... 36
Hình 3. 6 Profin bề mặt chi tiết ..................................................................................... 38
Hình 3. 8 Cách ghi ký hiệu độ nhám trên chi tiết .......................................................... 40
Hình 4. 1 Mối ghép ổ lăn .............................................................................................. 43
Hình 4. 2 Cấu tạo ổ lăn .................................................................................................. 43
Hình 4. 4 Then bằng, then bán nguyệt và mối ghép then bằng ..................................... 46
Hình 4. 7 Mối ghép ren .................................................................................................. 48
Hình 4. 8 Các thông số cơ bản của ren hệ mét .............................................................. 49
Hình 6. 1 Cấu tạo thước cặp .......................................................................................... 59
Hình 6. 2 Cách đọc thước cặp ....................................................................................... 59
Hình 6. 3 Một số loại thước cặp thông dụng ................................................................. 60
Hình 6. 4 Panme đo ngoài ............................................................................................. 61
Hình 6. 11 Căn mẫu ....................................................................................................... 67