TẬP ĐOÀN DẦU KHÍ VIỆT NAM
TRƯỜNG CAO ĐẲNG DẦU KHÍ

GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC: NGUYÊN LÝ CHI TIẾT MÁY
NGHỀ: CẮT GỌT KIM LOẠI
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
(Ban hành kèm theo Quyết định số: 186/QĐ-CĐDK ngày 25 tháng 03 năm 2020
của Trường Cao Đẳng Dầu Khí)
Bà Rịa-Vũng Tàu, năm 2020
(Lưu hành nội bộ)
Trang 2
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Trang 3
LỜI GIỚI THIỆU
Môn học “Nguyên lý chi tiết máy” là môn cơ sở kỹ thuật bắt buộc của chương
trình đào tạo nghề “Sửa chữa thiết bị chế biến dầu khí”, và là môn học thứ 11 trong
chương trình đào tạo dành cho hệ Cao đẳng nghề. Môn học nghiên cứu cấu tạo,
nguyên lý, cấu trúc, các đặc tính, các hiện tượng sinh ra trong quá trình hoạt động,
động học và động lực học của cơ cấu và máy. Giáo trình “Nguyên lý và chi tiết máy”
này được biên soạn nhằm làm tài liệu học tập chính thức cho SV Cao Đẳng.
Để lĩnh hội có hiệu quả các kiến thức của môn học này, học sinh cần được trang bị
đầy đủ các kiến thức khoa học tự nhiên ở bậc học phổ thông, kiến thức các môn học cơ
sở ngành cơ khí trước đó, bao gồm vẽ kĩ thuật, vật liệu cơ khí và công nghệ kim loại,
dung sai lắp ghép và kĩ thuật đo lường, cơ học lý thuyết, sức bền vật liệu.
Giáo trình “Nguyên lý và chi tiết máy” này gồm hai phần: “Nguyên lý máy” và “Chi
tiết máy”. Phần “Nguyên lý máy” nhằm giúp học sinh hiểu và vận dụng được các kiến
thức cơ bản về sự hình thành, động học và động lực học cơ cấu. Phần “Chi tiết máy”
cung cấp các kiến thức cơ bản và cơ sở để lựa chọn hợp lý các chi tiết máy có công
dụng chung thông dụng trong ngành cơ khí.
Giáo trình được biên soạn với sự tham khảo nhiều tài liệu giáo khoa, tài liệu tiêu
chuẩn, tài liệu tra cứu, tham khảo… của cùng môn học cũng như các môn liên quan
khác. Trong quá trình biên soạn, Ban biên soạn đã nhận được sự hỗ trợ về nhiều mặt
và xin chân thành gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Ban giám hiệu nhà Trường, các đồng
nghiệp và các kĩ sư trong ngành.
Giáo trình được biên soạn lần đầu nên không tránh khỏi những thiếu sót hoặc những
điểm chưa phù hợp với đối tượng học sinh cũng như với chương trình đào tạo nghề.
Ban biên soạn rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các đồng nghiệp cũng như quý
độc giả để xây dựng giáo trình hoàn thiện hơn.
Mọi ý kiến góp ý xin vui lòng gửi về - Trường Cao Đẳng Dầu Khí – số 43 đường
30/4, phường 9, TP. Vũng Tàu, điện thoại: +84643838157, số máy lẻ 402 hoặc gửi
email về hộp thư namld@pvmtc.com.vn
Xin chân thành cảm ơn !
BRVT, ngày 25 tháng 03 năm 2020
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên: Lê Duy Nam
2. Huỳnh Công Hải
3. An Đình Quân
Trang 4
MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU ............................................................................................................ 3
MỤC LỤC ....................................................................................................................... 4
GIÁO TRÌNH MÔN HỌC .............................................................................................. 5
CHƯƠNG 1: NGUYÊN LÝ MÁY ............................................................................... 11
BÀI 1: CẤU TẠO CƠ CẤU ......................................................................................... 13
BÀI 2: ĐỘNG HỌC CƠ CẤU ...................................................................................... 20
BÀI 3: PHÂN TÍCH LỰC TRÊN CƠ CẤU PHẲNG .................................................. 25
BÀI 4: ĐỘNG LỰC HỌC MÁY ................................................................................... 30
BÀI 5: CƠ CẤU KHỚP LOẠI THẤP .......................................................................... 32
BÀI 6: CƠ CẤU KHỚP LOẠI CAO ............................................................................ 40
CHƯƠNG II: CHI TIẾT MÁY-CÁC CHI TIẾT MỐI GHÉP ...................................... 70
BÀI 1: MỐI GHÉP ĐINH TÁN .................................................................................... 72
BÀI 2: MỐI GHÉP HÀN .............................................................................................. 75
BÀI 3: MỐI GHÉP THEN VÀ TRỤC THEN .............................................................. 80
BÀI 4: MỐI GHÉP REN ............................................................................................... 84
BÀI 5: TRUYỀN ĐỘNG ĐAI ...................................................................................... 89
BÀI 6: TRUYỀN ĐỘNG BÁNH RĂNG ...................................................................... 99
BÀI 7: TRUYỀN ĐỘNG TRỤC VÍT –BÁNH VÍT ................................................... 114
BÀI 8: TRUYỀN ĐỘNG XÍCH .................................................................................. 124
Bài 9: TRỤC VÀ Ổ TRỤC ......................................................................................... 135
BÀI 10 : Ổ TRỤC ........................................................................................................ 141
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 157
Trang 5
GIÁO TRÌNH MÔN HỌC
1. Tên môn học: NGUYÊN LÝ CHI TIẾT MÁY
2. Mã môn học: CG19MH02
3. Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của môn học:
3.1. Vị trí: Giáo trình dành cho người học trình độ Cao đẳng tại trường Cao Đẳng
Nghề Dầu Khí
3.2. Tính chất: Là môn học kỹ thuật cơ sở bắt buộc, vừa mang tính chất lý thuyết và
thực nghiệm. Là môn học giúp cho sinh viên có khả năng tính toán, thiết kế, kiểm
nghiệm các chi tiết máy hoặc bộ phận máy thông dụng đơn giản.
3.3. Ý nghĩa và vai trò của môn học: Môn học Chi tiết máy có nhiệm vụ trình bày
những kiến thức cơ bản về cấu tạo, nguyên lí làm việc và phương pháp tính toán thiết
kế các chi tiết máy có công dụng chung, nhằm bồi dưỡng cho sinh viên khả năng giải
quyết những vấn đề tính toán và thiết kế các chi tiết máy, làm cơ sở để vận dụng vào
việc thiết kế máy.
4. Mục tiêu của môn học:
4.1. Về kiến thức:
A1. Trình bày lên được tính chất, công dụng một số cơ cấu và bộ truyền cơ bản trong
các bộ phận máy thường gặp.
B1. Phân biệt được cấu tạo, phạm vi sử dụng, ưu khuyết điểm của các chi tiết máy
thông dụng để lựa chọn và sử dụng hợp lý.
Về kỹ năng:
B1. Phân tích động học các cơ cấu và bộ truyền cơ khí thông dụng.
B2. Xác định được các yếu tố gây ra các dạng hỏng đề ra phương pháp tính toán, thiết
kế hoặc thay thế, có biện pháp sử lý khi lựa chọn kết cấu, vật liệu để tăng độ bền cho
các chi tiết máy.
B3. Vận dụng những kiến thức của môn học tính toán, thiết kế, kiểm nghiệm các chi
tiết máy hoặc bộ phận máy thông dụng đơn giản.
Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:
C1. Có ý thức trách nhiệm, chủ động học tập.
5. Nội dung của môn học
5.1. Chương trình khung
Mã MH/MĐ
Tên môn học, mô đun
Số tín
chỉ
Thời gian học tập (Giờ)
Tổng
số
Trong đó
Thực hành/
thực tập/ thí
nghiệm/ bài
tập/ thảo
luận
Kiểm tra
LT
TH
I
Các môn học chung/đại
cương
21
435
255
15
8