Đ i p v i làn ng gi y phép con? VNECONOMY c p nh t: 04/01/2007
S “tái xu t” c a "làn sóng" gi y phép kinh doanh đang làm d y lên nh ng b c xúc trong các
doanh nghi p. H cho r ng vi c bãi b m t s gi y phép kinh doanh nh ng không thay đ i ư
tri t đ cách làm lu t c a các c quan hành chính nên v n không thay đ i đ c “b n ch t s ơ ượ
vi c”.
sao Chính ph không th đ y lùi làn sóng gi y phép con trong nh ng năm qua, h ng x s ướ
nh th nào? Ông Đinh Văn Ân, Vi n tr ng Vi n Nghiên c u Qu n kinh t Trung ng, kiêm Tư ế ưở ế ươ
phó T thi hành Lu t Doanh nghi p và Lu t Đ u t , v a có cu c trao đ i v i chúng tôi v v n đ này ư
S tr l i c a "làn sóng" gi y phép kinh doanh th i gian v a qua đ c các ượ doanh nghi p xem nh ư
tái ban hành các lu t l cũ d i hình th c m i nh ng các ph n ng l i không thu hút đ c s chú ý ướ ư ượ
c a xã h i. Li u có ph i T công tác hi n t i ho t đ ng kém hi u qu so v i t công tác tr c? ướ
T công tác hi n nay đ c k th a t T thi hành Lu t Doanh nghi p tr c kia, m i đi vào ho t ượ ế ướ
đ ng đ c g n 3 tháng nay. Tu n nào chúng tôi cũng h p đ xem xét cách áp d ng c a 2 lu t các ượ
ngh đ nh kèm theo c a các c quan qu n lý và doanh nghi p đ c g ng tháo g khó khăn th c t . ơ ế
Trong khi đó, vi c ban hành các gi y phép con c a các b , ngành, đ a ph ng là c m t quá trình, đ c ươ
bi t t năm 2000 tr l i đây.
Ngoài ch c năng giám sát vi c th c hi n hai lu t này, Th t ng cũng giao cho T rà soát l i các gi y ướ
phép con. Chúng tôi đã chu n b Ngh đ nh v qu n lý Nhà n c v gi y phép, nh ng ti c là không th ướ ư ế
ban hành đ c.ượ
T i sao l i khó khăn v y, th a ông? ư
Chính ph đã không th ban hành ngh đ nh này vì hai lý do.
Th nh t, Vi t Nam đãLu t Ban hành các văn b n quy ph m pháp lu t. Theo lu t này, các c quan ơ
so n th o c p d iQu c h i khi xem xét thông qua các lu t cũng đã ph i xem li u tính h pc a ư
các gi y phép cài trong lu t đó và đ ng ý ch p nh n có gi y phép hay không trong t ng lĩnh v c, trong
t ng lu t. v y, khi lu t đã ban hành (mà cài gi y phép con) thì không còn thu c th m quy n c a
Chính ph .
Th hai, Lu t Doanh nghi p m i đã quy đ nh c th là ch Chính ph và c quan trên Chính ph (Qu c ơ
h i) m i đ c quy n ban hành các văn b n quy đ nh v gi y phép con. Nghĩa là các b , ngành và chính ượ
quy n đ a ph ng không đ c quy đ nh v gi y phép con, hay đi u ki n kinh doanh trong các thông ươ ượ
t , h ng d n, hay văn b n.ư ướ
N u trong m t ngh đ nh c a Chính ph nói s a đ i ho c không cho th c hi n m t gi y phép đãế
đ c quy đ nh trong lu t hay pháp l nh c a Qu c h i, hay y ban Th ng v Qu c h i thì vi hi n,ượ ườ ế
trái pháp lu t. Đây là lý do không th ngh đ nh này.
Tuy nhiên, Th t ng đã giao nhi m v cho T công tác xem xét l i toàn b h th ng gi y phép con ướ
hi n t i trong các lu t sau đó s ki n ngh lên Qu c h i y ban Th ng v Qu c h i đ đi u ế ườ
ch nh lu t đó. Còn nh ng gi y phép con không phù h p cài trong ngh đ nh, thì s đ c Chính ph xem ượ
xét vì đây thu c quy n c a Chính ph .
Nhi u ý ki n cho r ng các c quan hành chính th ng m cách m r ng quy n l c c a mình thông ế ơ ườ
qua vi c tái ban hành các lu t l d i hình th c m i. Nh ng ràng vi c các b , ngành ban hành ướ ư
các gi y phép con là vi ph m pháp lu t, và vi hi n. Ông bình lu n nh th nào? ế ư ế
Th c ra, vi c các b , ngành, chính quy n đ a ph ng ban hành các gi y phép cũng có tính l ch s . Hi n ươ
t i, Vi t Nam đang th c hi n Nhà n c pháp quy n, h th ng văn b n đang trong quá trình hoàn ướ
thi n.
H n n a, cũng ch Lu t Doanh nghi p hi u l c t 1/7 v a qua v a r i m i chính th c quy đ nh ơ
các b và UBND không đ c quy đ nh v gi y phép và đi u ki n kinh doanh. Còn tr c đó, các b ư ướ
chính quy n đ a ph ng v n quy n ban hành các gi y phép ho c các đi u ki n kinh doanh phù h p ươ
v i hoàn c nh, theo yêu c u qu n lý. Cho nên, h v n còn quen v i n p cũ. ế
Th c t các gi y phép con đang m c thêm, đi u này ch ng t chúng ta đang tình tr ng l m ế
d ng gi y phép. B nào, ngành nào cũng mu n ban hành gi y phép thì m i cho r ng m i qu n
đ c, đ y là tôi ch a nói đ n nh ng tiêu c c khác.ượ ư ế
H n 150 gi y phép đã b bãi b theo đ ngh c a T thi hành Lu t Doanh nghi p tr c kia, nh ng nayơ ướ ư
thì s gi y phép l i tr l i nh cũ, th m chí h n. Theo th ng c a VCCI thì hi n t i t i 300 ư ơ
gi y phép đã đ c ban hành. ượ
V y T công tác s có k ho ch nh th nào v i nh ng gi y phép m i này? ế ư ế
Sang năm m i T công tác t p trung soát c toàn b h th ng gi y phép, trên c s đó ơ
ki n ngh v i Th t ng bãi b . Nh ng đi u quan tr ng h n chúng tôi ph i tìm m t c chế ướ ư ơ ơ ế
t ng th v th ch , th t c hành chính, năng l c b máy đ đ n gi n a đ c qu n Nhà ế ơ ượ
n c nh ng t o thu n l i cho doanh nghi p.ướ ư
Linh Đan th c hi n
H p đ ng kh c trong kinh t th tr ng ế ướ ế ườ VNECONOMY c p nh t:
02/12/2006
Trong giao l u dân s , kinh t , th ng m i, pháp lu t c a nhi u n c n n kinh t thư ế ươ ướ ế
tr ng phát tri n đ u s d ng hai hình th c k t h p đ ng ho c k t kh c. n cườ ế ế ế ướ ướ
ta, vào công cu c đ i m i trên 20 năm, năm 2005, Qu c h i đã thông qua B lu t Dân s làm
n n t ng cho các m i giao l u dân s , kinh t . ư ế
Đáng chú ý là t t c các m i giao l u k trên đ u đ c Lu t Dân s và các đ o lu t khác quy đ nh ch ư ượ
dùng hình th c h p đ ng, không dùng hình th c kh c. Nói riêng B lu t Dân s g m 777 đi u đã ế ướ
t i 205 đi u t đi u 388 đ n 593 n đ nh v các lo i h p đ ng, n i dung c th c a t ng ch ng ế
lo i, quy n nghĩa v các bên tham gia, trách nhi m b i th ng thi t h i... ườ
Lu t v nhà (2005), Lu t kinh doanh b t đ ng s n (2006) cùng s d ng hình th c h p đ ng trong t t
c các m i giao l u v b t đ ng s n và nhà . ư
Hình th c kh c tuy không xu t hi n trong các đ o lu t nh ng đã đ c s d ng trong đ i s ng th c ế ướ ư ượ
ti n c a dân ta t u đ i nh vi c mua bán ru ng đ t, nhà c a tr c đây chúng ta phòng qu n ư ư
văn kh , (gi y t kh c) ho c trong m t th i gian sau gi i phóng mi n Nam phòng ch ng kh ,ế ế ư ưở ế
nay các t nh g i là phòng công ch ng ch c năng chính ch ng th c các gi y t giao d ch dân s
(các giao d ch b ng kh c). ế ướ
V y nên ch ng c n phân bi t hình th c h p đ ng v i hình th c kh c xem nó có tác d ng th c ti n ế ướ
gì, n u không phân bi t thì nó có tác h i nh th nào trong đ i s ng kinh t th tr ng, trong ho t đ ngế ư ế ế ườ
c a Nhà n c pháp quy n và xây d ng xã h i dân s n c ta. ướ ướ
T nh ng giao l u dân s nh trong công vi c th ng ngày đ n nh ng m i quan h l n t m bao ư ườ ế
quát mô, gi a nhân v i các nhân, t ch c v i t ch c, nhân v i t ch c nói chung, đ c th ượ
hi n 3 m i quan h l n.
1. Quan h c nh sinh
Quan h c nh sinh (antibiose) đ c hi u nh n u hai bên 1 văn b n h p đ ng ho c kh c thì ượ ư ế ế ướ
quy n c a bên này ph i nghĩa v c a bên kia, quy n c a bên kia ph i nghĩa v c a bên này.
Quy n, l i ích và nghĩa v c a hai bên ng c chi u, l i ích c a bên này thi t h i c a bên kia (và ượ
ng c l i).ượ
Trong quan h mua bán, ng i mua mu n mua đ c giá th p, ng i bán l i mu n bán v i giá cao, hai ườ ượ ườ
bên có l i ích ng c chi u nên m i bên đ u n l c b o v l i ích c a mình, mâu thu n v i l i ích bên ượ
kia. Trong quan h gi a ch n v i ng i đi vay, gi a ng i thuê v i ng i cho thuê, gi a ng i đi ườ ườ ườ ườ
c m c , th ch p tài s n v i ng i nh n c m c , th ch p đ u các m i quan h ng c chi u qua ế ườ ế ượ
l i v quy n và nghĩa v gi a 2 bên.
Trong quan h gi a các doanh nghi p quan h qu c n i hay qu c t , trong b t kỳ lĩnh v c nào: ế
mua bán hàng hoá, cung c p d ch v , b o v quy n s h u trí tu , b n quy n hay th ng quy n... m i ươ
bên đ u ph i gi đ c l i th c a mình, tăng s c c nh tranh nên các quy n, l i ích, nghĩa v gi a các ượ ế
bên đ u quan h ng c chi u, ng c h ng. ượ ượ ướ
Đã là nh ng quan h c nh sinh thì hai bên c n ký k t m t b n kh c (contrat) không nên ký m t b n ế ế ướ
h p đ ng (convention). sao c n s phân bi t? Hãy xem m t b n h p đ ng đi u khác v i
m t b n kh c. ế ướ
2. Quan h c ng sinh
Quan h c ng sinh (symbiose) đ c hi u khi hai bên m t văn b n h p đ ng ho c kh c thì hai ượ ế ướ
bên đ u cùng h ng, cùng ch u, cùng chia s các ho t đ ng, th h ng k t qu . G p khó khăn các bên ưở ưở ế
g p nhau tìm bi n pháp kh c ph c bao g m c nh ng bi n pháp l i ho c không l i cho mình.
Trong quan h c ng sinh, các quy n, l i ích nghĩa v ph n l n thu n chi u, cùng chi u, ít trái
ng c ho c không có trái ng c.ượ ượ
Trong quan h thành l p m t công ty nh công ty trách nhi m h u h n, công ty c ph n, công ty h p ư
danh ho c 1 h p tác xã, m t liên doanh v i n c ngoài, các thành viên tham gia đ u cùng chung m t ướ
m c đích, cùng th c hi n các nghĩa v , cùng h ng các l i ích theo đi u l , đ c coi nh 1 b n h p ưở ượ ư
đ ng g c.
Trong quan h thành l p các h i, các hi p h i hi n nay, theo pháp lu t n c ta, các bên tham gia đ u ướ
các quy n, nghĩa v cùng chi u, cùng h ng, không m i quan h ng c chi u gi a các thành ưở ượ
viên.
Nh ng quan h c ng sinh c n đ c k t b ng m t b n h p đ ng (convention) không th b ng ượ ế
m t b n kh c. ế ướ
Do thói quen c a m y th p k ho t đ ng theo ch đ bao c p, c m i quan h dân s , kinh t , ế ế
th ng m i đ u đ c giao l u trong quan h c ng sinh, m i ho t đ ng đ u tuân theo các ch tiêu kươ ượ ư ế
ho ch, các bên đ u cùng chung m t m c đích ph c v n n kinh t t p trung, l i nhu n nhi u hay b ế
thua l , h ng nhi u h ng ít đ u đ c chia s qua l i. Đã là các quan h c ng sinh, nhà l p pháp coi ưở ưở ượ
hình th c h p đ ng hay h n hình th c kh c, coi nh các quan h c nh sinh c a kinh t th tr ng ơ ế ướ ế ườ
nên không đ c p đ n hình th c kh c là m t hình th c c n có bên c nh hình th c h p đ ng. ế ế ướ
H p đ ngnh th c pháp lu t ch y u c a các quan h c ng sinh kh c hình th c pháp lu t ế ế ư
ch y u c a các quan h c nh sinh. ế
Đ ng nhiên khi mu n giao c h p tác trong m t lĩnh v c nh t đ nh, hai bên th tho thu n l aươ ướ
ch n hình th c h p đ ng hay kh c mi n cân nh c k các m i quan h c ng sinh hay c nh sinh ế ướ
trong giao c. S l a ch n linh ho t gi a 2 hình th c h p đ ng ho c kh c đ c áp d ng nhi uướ ế ướ ượ
trong ho t đ ng d ch v nh d ch v v n chuy n, d ch v y d ng nhà , d ch v y t , quan h t ng ư ế
cho tài s n...
Các quan h mua bánng hoá, tài s n, vay m n, thuê m n, c m c , th ch p tài s n thì c n thi t ượ ướ ế ế
ph i dùng hình th c kh c, không th s l a ch n gi a 2 hình th c, không n dùng hình th c ế ướ
h p đ ng.
3. Quan h ph thu c
Quan h ph thu c (subordination) đ c hi u nh hai bên giao c, trong đó bên này ph thu c hoàn ượ ư ướ
toàn vào bên kia.
Các t p đoàn kinh t l n m t s n c thành l p ra công ty m , công ty con, các chi nhánh, văn phòng ế ướ
đ i di n n c ngoài, m i quan h n i b đó đ u là các quan h ph thu c. ướ
n c ta, doanh nghi p n c ngoài doanh nghi p các thành ph n kinh t đang xu h ng thành ướ ư ế ư
l p công ty m , công ty con.
Các m i quan h ph thu c đó, xét trong đi u ki n kinh t th tr ng, cái nào thu c quan h c ng sinh, ế ườ
cái nào thu c quan h c nh sinh, đ u ch a th t ràng. Quan h gi a các Cty con v i nhau trong m t ư
Cty m là quan h c ng sinh hay c nh sinh, ch a có l i gi i đáp. ư
Trong lĩnh v c thu n tuý dân s , quan h ph thu c 1 chi u đ c xem nh m t bên hoàn toàn có nghĩa ượ ư
v , m t bên hoàn toàn quy n. Bên có nghĩa v ph i làm (ho c không làm) nh ng công vi c c n
thi t vì l i ích c a bên có quy n – Lu t dân s năm 2005 g i tên là h p đ ng đ n v .ế ơ
Hai bên trong quan h ph thu c có th l a ch n hình th c h p đ ng ho c hình th c kh c. ế ư
Đ k t lu n, c n coi kh c m t lo i h p đ ng, nh ng không th coi h p đ ng kh c, ế ế ướ ư ế ướ
c n có s phân bi t, l a ch n khi ký k t đ n u tranh ch p x y ra d b gi i quy t. ế ế ế
LS Nguy n Văn Th o
Ranh gi i công ty và gia đình VNECONOMY c p nh t: 02/01/2007
T nh ng c a hàng “gia công” bánh k o, Kinh Đô mua đ t kem Wall’s, “thôn tính" Tribeco
không đ ng ngoài th tr ng đ a c. ườ
Nh ng tài s n l n h n Kinh Đô t o l p trong nh ng năm g n đây không ch nhà c a hay bánhư ơ
k o mà còn m t n n qu n tr đem đ n t tin cho nh ng n l c m i, v n ra. Linh h n c a công ế ươ
cu c thi t l p n n qu n tr y là Ch t ch H i đ ng Qu n tr kiêm T ng giám đ c, Tr n Kim Thành ế
Th a ông, ng i ta tr m tr nh ng không ng c nhiên khi Kinh Đô mua kem Wall’s hay Tribeco, nh ng,ư ườ ư ư
gi đây, Kinh Đô "nh y" sang kinh doanh c đ a c?
Khi gia đình tôi ra đ nh c n c ngoài, đ l i c s buôn bán bánh k o Đô Thành, tôi em trai tôi, ư ướ ơ
Tr n L Nguyên, m i ng i v n đang m t ti m bánh, đ a h t, l p ra Công ty TNHH Xây d ng ườ ư ế
ch bi n th c ph m Kinh Đô. ế ế
Nói dài dòng nh th đ th y, anh em chúng tôi đã nghĩ đ n b t đ ng s n t tr c, đã m t quáư ế ế ư
trình chu n b cho nó, ch không ph i ch y theo.
th i đi m này, th a ông, đã có nhi u đ i gia "th ng lĩnh" trong lĩnh v c b t đ ng s n? ư
Nh ng cũng t i th i đi m này, hành lang pháp lý cho kinh doanh b t đ ng s n m i t ng b c hoànư ướ
thi n. Chúng tôi không ý đ nh "buôn đ t" nên không nghĩ mình đã đ t chân vào đ a c quá ch m.
Đã t ng có nhi u đ t phá trong lĩnh v c th c ph m, tôi tin chúng tôi cũng s nh ng đ t phá đ t o
th ng hi u cho Kinh Đô v m t b t đ ng s n.ươ
Th a ông, Kinh Đô b t đ u t quy c a m t c s s n xu t gia đình, không ít nh ng c s giaư ơ ơ
đình, nh n m b t đ c c h i kinh doanh, đã giàu r t nhanh, tr thành nh ng đ i gia. Tuy nhiên, ượ ơ
các “đ i gia” này v n th ng thích “quát n t đi u hành đ i công ty c a mình theo hình th c gia ư
tr ng. Đi u gì đã khi n cho ông không bi n mình tr thành m t “gia tr ng”?ưở ế ế ưở
M c tiêu m t công ty h ng t i luôn s phát tri n. M c tiêu mà nh ng cá nhân lãnh đ o công ty ướ
tìm ki m mu n tr thành nh ng nhà qu n tr gi i ch không ph i quy n qu n tr nh n m giế
ph n v n l n hay có ch c hàm. Ngoài vi c làm t t c đ đ a công ty phát tri n, b n thân tôi còn mu n ư
tr thành m t nhà qu n tr th c th . Chính vì th mà tôi đã không ng ng h c h i và liên t c trau d i. ế
Và, ng i ta th y ông có m t h u h t các l p h c dành cho các doanh nhân?ườ ế
Các doanh nhân c n m t ki n th c l n h n nhi u cái mà nhà tr ng th cung c p cho h . Tôi d ế ơ ườ
nhi u l p h c, nh ng không ch trông ch nh ng th y trao cho mình, t h c m t ph n h t s c ư ế
quan tr ng. Tôi t h c b ng đ c và quan sát. Tôi tin vào kh năng t h c không m t m i c a mình.
công ty, tôi cho m m t ch ng trình d y v qu n tr kinh doanh riêng cho công ty, ch ng trình ươ ươ
đ c coim t “MBA n i b ”. Các lãnh đ o c p cao đ c yêu c u ph i đ ng l p, nh ng ng i h cượ ượ ườ
tr c truy n l i nh ng kinh nghi m c a mình trong nh ng l p này. ướ
Mai này, khi Kinh Đô phát tri n t i quy mô 50-100 công ty thì l c l ng đ c đào t o t nh ng l p ượ ư
“MBA” đó s tr thành nh ng nhà qu n tr .
L p h c đã t ch c đ c h n hai năm nay, nh ng ng i theo h c th m nhu n văn hoá chia s . ư ơ ư
đi u quan tr ng là, đ i ngũ c a Kinh Đô t nhi u ngu n, đ c đào t o t nhi u n c khác nhau. ượ ướ
Thông qua nh ng l p h c nh v y, h s hi u cùng m t ý nghĩa, áp d ng cùng m t ph ng pháp ư ươ
nói cùng m t ngôn ng .
Ông ng i Hoa l i h c theo Tây, th ông thích cách hành x c a ph ng Tây hay c a ng i Hoaườ ế ươ ườ
h n?ơ