HIẾN PHÁP HOA KỲ & HỆ THỐNG TƯ PHÁP LIÊN BANG
ủ ề ự ư ệ ộ ậ t và đ c l p t s III c a Hi n pháp Hoa kỳ thi ế ố ữ t l p nhánh quy n l c T pháp riêng bi ế ậ ề ế ề ự ủ ậ Bài vi v i nh ng nhánh quy n l c c a chinh quy n liên bang. Hai nhánh kia là l p pháp và hành ớ pháp.
ữ ị ng đ ườ ề ượ ọ ự ằ ả i thích và áp d ng lu t pháp đ gi ự i quy t nh ng tranh châp. Tòa án ữ ả ề ự ể ụ ủ ậ Các tòa án Liên bang th ng cho Hi n pháp b i vì nh ng qui đ nh c g i là k b o d ẻ ả ưỡ ở ế c a h là b o v các quy n và t do đ m b o b i hi n pháp. Thông qua s công b ng và vô ủ ọ ệ ả ế ả ở t , tòa án liên bang gi ư ậ ế ể ả không làm lu t. Đó là trách nhi m c a Qu c h i. Tòa án cũng không có quy n l c đ thi hành ố ộ lu t. Đây là vai trò c a T ng th ng và nhi u c quan, b ngành thu c ph m vi hành chánh. ề ơ ệ ồ ủ ậ ạ ổ ộ ộ
t y u c n có m t ngành t ư ữ ố ể ả pháp liên ủ ng t ị ộ ậ ố ớ ớ ng chính. Đ u tiên, nh ng v th m phán liên bang đ ữ ọ ễ ầ ệ ở ỉ ị ẩ ự ạ ệ ế ế ầ ằ pháp đ c l p v i hai con i ngành t ư ượ ị ỉ ố ộ ủ ừ ả ộ ụ ụ ạ ỉ
ề ự ẽ ế ả ủ ờ ả ổ ố ườ ấ ượ ố ộ i than phi n r ng l ề ằ ệ ự ả ng h p không b chi ph i b i nguy n v ng chung và nh h ố ở ấ ế ườ ữ ệ ợ ọ ị Nh ng v khai qu c công th n đã cân nh c đ n tính thi ắ ế ầ ộ ợ và công b ng cho toàn th công dân c a H p bang đ c l p đ b o đ m tính phán quy t vô t ể ế ư ả ch ng qu c Hoa kỳ. Hi n pháp mà h vi t ra h ộ ậ ướ ọ ế ế ủ ể c ch đ nh cho s s ng, và h có th đ ự ố ườ b i qu c h i c a “Treason, Bribery, or other b bãi mi n nhi m s ch qua s h b và truy t ố ở ị có tên Jon Roland, t high Crimes and Misdemeanors” [theo gi i thích c a m t tác gi ủ ả c áp d ng vào nh ng ữ c ám ch cho siêu quy n l c mà ph m t đ "high"trong c m t i, đ ượ ề ự ộ ừ ượ ế ộ ươ ng nhân viên công l c l m d ng quy n l c.] Th hai, Hi n pháp cung c p r ng ch đ l ấ ằ ứ ụ ự ạ c gi m trong th i gian mà h còn công tác b ng c a các th m phán liên bang “s không đ ọ ẩ ổ ng c a ủ i v ,” có nghĩa là ngay c t ng th ng ho c Qu c h i cũng không th gi m b t l t ớ ươ ể ả ặ ạ ị ư ng b ng c a ngành t m t quan tòa liên bang. [Ngày nay nhi u ng ủ ổ ươ ề ộ ộ ậ pháp đ c l p pháp là r t th p so v i các nghành khác]. Hai s b o v này giúp m t nghành t ư ộ ớ đ phán quy t nh ng tr ưở ng ả ể chính tr .ị
Tòa án Liên bang trong Chính quy n Hoa kỳ ề
pháp ậ ề ư ự ể ‒ L p pháp, hành pháp, và t ư ề ặ ‒ đi u hành trong m t ộ t nh “S ki m tra và cân đ i.” Đi u này có nghĩa r ng m c dù ằ ề c bi ượ ố ế t m t cách nguyên t c v i hai nghành kia, nh ng Hi n pháp v n yêu ộ ệ ắ ớ ư
ẫ t qui đ nh, ị ế i quy t ả ư ậ ệ ế ị ế pháp, l n l ầ ượ liên bang và gi ộ ề ế ủ ư ể ủ ấ ậ ẩ Ba nhánh c a chính quy n liên bang ủ h th ng hi n pháp đ ệ ố ế m i nghành là riêng bi ỗ Liên bang, v nghành t c u s h p tác gi a các nghành. Lu t l ậ ệ ữ ầ ự ợ th m quy n xét x đ quy t đ nh kh năng h p hi n c a lu t l ẩ ợ ả ử ể ề nh ng tranh ch p pháp lu t khác c a liên bang, nh ng th m phán tuỳ thu c vào hành pháp đ ữ th c thi b n án c a tòa. ự ủ ả
Tòa án Liên bang và Qu c h i ố ộ
ế ế ậ ạ ẩ ề ử ủ ố ộ ề ố ộ ư ế ị ể ả ố ộ ỉ ượ ề ộ ế ị ể ế ị ẽ ứ ố ộ ườ ị
ồ ứ ậ pháp tiêu dùng. Chi phí c a ủ nghành t ư ư t l p tòa án liên bang ngoài ph m vi Tòa T i cao Hi n pháp cho phép Qu c h i có quy n thi ố và đ quy t đ nh th m quy n xét x c a chúng. Tòa này là qu c h i, không ph i là t pháp, ể đ đi u khi n th lo i c a v án nào có th b ch ra trong tòa liên bang. Qu c h i có ba trách ể ạ ủ ụ ể ề ể ị nhi m chính đ quy t đ nh th nào m t tòa án đ c đi u hành. Th nh t, nó quy t đ nh bao ể ế ệ ứ ấ đó s có và h s làm vi c nhiêu quan tòa n i nào. Th hai, b ng quá trình ki m đ nh, ệ ở ơ ọ ẽ ở ị ằ pháp i cu i cùng trong s đ Qu c h i quy t đ nh ng c t ng th ng đ c cho v trí quan t ố ượ ổ ố ế ị ư ề ử đ tr thành chánh án liên bang. Th ba, Qu c h i chu n thu n chi tiêu cho tòa liên bang và ể ở ẩ ố ộ ầ ấ pháp là m t ph n r t xác đ nh s ộ ị nh ỏ ‒ nh h n m t ph n trăm ố ti nề để cho nghành t ỏ ơ ‒ toàn b chi phí liên bang. ầ ộ ộ
Tòa án liên bang và C ng đ ng ộ ồ
i h n, m i b ắ ỗ ướ ủ ớ ạ ư ắ ớ ộ ạ ệ ấ ề r t gi ơ ử ộ ị c c a qui trình t ữ ộ ự ứ ề ề ố ở pháp liên bang là m Ch n ch n là nh ng ngo i l ữ r ng v i c ng đ ng. Nhi u n i x án liên bang là nh ng tòa nhà l ch s và tòan b chúng ồ ử ộ đ ụ t k đ t o c m h ng cho c ng đ ng m t s tôn nghiêm v truy n th ng và m c ồ ế ế ể ạ ả ượ tiêu c a quá trình xét x c a ng ộ i M . ỹ c thi ủ ử ủ ườ
ố ạ ộ ớ ỹ ơ ẽ ử ọ ự ễ ử ấ ị ệ ẫ ấ ờ ể ệ ộ ế ộ ụ ư ầ ể ứ ỏ ề ữ ủ ụ ư ế ớ ố không cho phép s phát sóng c a truy n hình và ự ủ ề ể M t công dân M đ n l mà mong mu n quan sát m t phiên tòa trong giai đo n xét s có th ộ đ n v i phòng xét x liên bang, ki m tra l ch trình tòa án, và nhìn m i s di n ti n. B t kỳ ai ế cũng có th xem qua vi c d n ch ng bi n h và nh ng gi y t ằ khác trong m t v án b ng cách ti p xúc v i th ký tòa và h i v thông tin c a v án đó. Không gi ng nh h u h t các ế tòa ti u bang, tuy nhiên, tòa liên bang thông l ệ truy n thanh đ thông tin v v án. ể ề ề ụ ể
ậ ệ ữ ụ ẵ ạ c a tòa án (đ ự ữ ệ ủ ộ ộ ớ ệ ố ượ ư ư i h th ng l u tr báo cáo đi n t ữ ơ ữ ứ ế ộ chính th ng c a nghành t pháp t ệ ử ớ ệ ử ươ ố ạ i ủ ẵ ệ ử Nh ng văn ki n và t p tin d li u c a m t vài v án là có s n trên m ng thông tin đi n t t c bi thông qua s truy c p công c ng t ế ệ ử ủ ậ ạ www.pacer.uscourts.gov. H n n a, g n nh m i tòa liên bang đ u b o i nh là “PACER”), t ả ề ư ỗ ầ ộ ng th c ti n hành riêng. M t v i thông tin v nguyên t c tòa án và ph trì m t trang đi n t danh sách trang đi n t ư www.uscourts.gov , ho c t ắ ề này có s n trên trang đi n t ệ ử ố ặ ạ ơ i n i sau cùng c a cu n sách này. ủ
ề ủ ầ ượ ắ ầ ậ ề ủ ừ Hi n ồ ừ ế ủ ọ pháp c a h c công lu n trong phiên ướ ủ ự c bài h c đ u tay là h th ng t pháp làm c b t ngu n t ử ộ truy n th ng c a tòa án. B i s k t n i công vi c t ở ự ế ố ệ ư tin tr ậ ự ệ ố ọ ầ ủ ọ ọ ượ ữ ư Quy n c a công chúng truy c p đ n quá trình xét x là m t ph n đ ế pháp và m t ph n nào t ố ộ trong s quan sát c a công chúng, quan tòa nâng cao tính t tòa, và h cho phép nh ng công dân c a h h c đ ọ vi c nh th nào. ư ế ệ
ố ậ ủ ỗ ụ ế ề ộ ữ ể i làm khán gi ườ ử ọ ẻ ị ả ủ ạ ự ộ ắ ượ ị ả ườ ấ ắ Trong m t vài tình hu ng công chúng không th truy c p toàn b nh ng báo cáo và quá trình ể ộ t, ví d , có th không đ ch trong phòng di n ti n v án. Trong m t v án v i nhi u tình ti ớ ộ ụ ế ụ ễ ể ị x đ cho m i ng trong phòng x có th b i mu n theo dõi. Lúc đó s ng ố ườ ố ử ể ch n l i vì an ninh và nhi u lý do cá nhân, ch ng h n s an toàn c a tr v thành niên và tính ề ậ ạ ẳ c trình i cung c p thông tin. Chung cu c, các văn ki n ch c ch n đ nh b o m t c a ng t ế quan tòa duy t l n chót và niêm phong, có nghĩa r ng chúng không s n có cho công chúng. ậ ủ ệ ầ ệ ẵ ằ
ữ ữ ả ậ ữ Nh ng ví d c a thông tin niêm phong bao g m nh ng báo cáo kinh doanh b o m t, nh ng ồ báo cáo lu t ch c ch n c n th c thi, và nh ng báo cáo c a tr v thành niên. ụ ủ ắ ắ ầ ẻ ị ủ ữ ự ậ
C U TRÚC C A TÒA LIÊN BANG Ủ Ấ
i cao là tòa án cao nh t trong nghành t pháp liên bang. Qu c h i có th thi ố ộ ế ậ ư ể t l p hai i Tòa án T i cao: Tòa s th m (the trial courts) và Tòa phúc ấ ướ ơ ẩ ố Tòa t m c đ c a tòa liên bang d th m (the appellate courts). ố ứ ộ ủ ẩ
Tòa s th m ơ ẩ
……………………………………………………………………………………………..
ậ ữ ạ ủ ệ ố ặ ẩ i h n b i Qu c h i và Hi n pháp, nh ng tòa án qu n h t có th m ữ ạ ậ ề ữ ố ộ ọ ả ồ ậ ấ ả ở ư ầ ậ ử ỗ ể ấ ế ả ồ ỗ ị ủ ộ ơ ộ ạ ậ ư ầ ạ ở ế ả ậ Nh ng tòa án qu n h t c a Hoa kỳ là nh ng tòa s th m trong h th ng tòa án liên bang. ơ ẩ Trong s s p đ c có gi ớ ạ ự ắ ế quy n đ ti p nh n g n nh h u h t m i lo i v án xét x liên bang, bao g m c dân s và ự ế ạ ụ ầ ể ế ậ hình s . Có t pháp liên bang, m i ti u bang có ít nh t m t cái. Qu n t c là 94 qu n h t t ộ ạ ư ự i quy t chuy n phá s n Columbia và Puerto Rico, m i qu n g m m t tòa Hoa kỳ chuyên gi ả ệ ậ c xem nh là m t đ n v c a tòa qu n h t. Ba lãnh th c a Hoa kỳ―qu n đ o Virgin, đ ả ầ ổ ủ ượ ụ ử đó ti p nh n nh ng v x Guam, và qu n đ o Northern Mariana―có nh ng tòa qu n h t ữ ậ ữ liên bang, bao g m c nh ng v phá s n. ụ ả ữ ả ồ
đó có ph m vi xét x trên toàn qu c m t s lo i v án. ở ặ ử ạ ữ ụ ế ạ ố ở ộ ố ạ ụ ố ế ng m i qu c t và ươ ẩ ạ ả ầ ữ ữ ề ế ế ạ ề ữ ệ ạ ề ợ ấ ở ả ồ Có hai tòa s th m đ c bi t mà ệ ơ ẩ chuyên xét nh ng v dính dáng đ n th ng m i qu c t Tòa án th ố ế ươ nh ng qui đ nh h i quan. Tòa án Hoa kỳ chuyên v nh ng yêu sách Liên bang có th m quy n ề ữ ị ữ i quy t trên h u h t nh ng yêu c u v thi gi t h i ti n b c, nh ng tranh ch p trên nh ng ầ ả h p đ ng liên bang, “nh ng chi m d ng” không h p pháp tài s n cá nhân b i chính ph liên ủ ụ ữ ợ bang, và m t s đa d ng c a nhi u yêu c u khác đòi h i Hoa kỳ b i hoàn. ế ề ộ ự ủ ạ ầ ỏ ồ
Tòa phúc th mẩ
……………………………………………………………………………………………
c t ự ạ ư ượ ổ ứ ộ ỗ ộ ch c thành 12 khu v c ho t đ ng, m i m t khu v c có m t tòa ầ ừ ữ ẩ ị ạ ộ pháp đ ộ ủ ự ạ ằ ơ ư ạ ề ử ề ẩ ng h p đ c bi ườ ữ ệ ẳ ợ ng m i qu c t t, ch ng h n nh ng tr ạ ặ ng h p đã phán quy t b i Tòa th ạ ẩ ệ ế ở ạ ữ ườ ươ ữ 94 qu n h t t ạ ộ ậ các tòa qu n h t n m trong phú th m Hoa kỳ. M t tòa phúc th m nghe nh ng th nh c u t ậ ỉ ẩ ph m v ho t đ ng c a nó, cũng nh các kháng cáo t các quy t đ nh c a các c quan công ủ ế ị ừ quy n. H n n a, Tòa phuc th m có ph m vi Liên bang có th m quy n xét x trên toàn qu c ố ơ ữ ợ ng h p đ nghe nh ng th nh nguy n trong nh ng tr ỉ ữ ườ ể có y u t ố ế lu t b n quy n và nh ng tr và ợ ề ế ố ậ ả Tòa yêu sách Liên bang.
Tòa án T i cao Hoa kỳ ố
………………………………………………………………………………………….
ố ượ ẩ ữ ớ ạ ng th m và tám v tr th m. Trong nh ng gi ị ợ ẩ ng th m, Tòa án t ự ỉ ạ ủ ượ ố ộ ườ ợ ượ ầ ườ ng có nh ng câu h i liên h quan tr ng v ở i h n tr ể c yêu c u quy t đ nh. Nh ng tr ế ị ườ i h n đã i cao m i năm nghe ỗ ố ể ắ ầ ng h p này có th b t đ u ợ ọ ỏ ề ệ ẩ ữ ữ Tòa án T i cao Hoa kỳ có Chánh Th v ch s n b i qu c h i và s ch đ o c a chánh th ẵ ạ ng h p đ m t s gi ộ ố ớ ạ trong tòa ti u bang ho c liên bang, và chúng th ặ Hi n pháp ho c lu t liên bang. ặ ế ậ
TH M QUY N C A TÒA ÁN LIÊN BANG Ủ Ẩ Ề
ộ ướ ể ế ộ ườ ự ử ề c khi m t tòa án liên bang có th ti p nh n m t tr ử ủ ng h p xét x , ho c “th c thi quy n ề ặ i ánh sang c a Hi n pháp, ủ ậ ủ ồ ứ ấ ướ ế pháp”. Có nghĩa là nh ng quan tòa liên bang có th ữ ư i pháp liên quan đ n nh ng tranh ch p th c t ự ế ự ứ ữ ế ả ữ ể ố ắ ấ ủ ộ ộ thuy t v lu t. Tr ợ xét x c a nó”, nh ng đi u ki n c n và đ g m có. Th nh t, d ữ ệ ầ ể tòa Liên bang ch th c thi s c m nh “t ạ ỉ ự ơ i thích lu t thông qua nh ng gi gi , d a vào c ậ ả s lý lu n c a Đi u III Hi n pháp. M t phiên tòa không th c g ng ch đ ng làm đúng m t ộ ề ậ ủ ở v n đ , ho c đ tr l ả ấ i m t câu h i có tính gi ỏ ặ ể ả ờ ế ề ậ ế ộ ề
s có m t tr ả ử ộ ườ ơ ứ ệ ề ộ ả i b ki n. Th nhì, gi ợ ki n liên bang cũng ph i có “l p tr ườ ậ là nguyên đ n ph i trãi qua kh s , ho c b h m h i th nào đó, b i ng ổ ở ả ng h p ho c m t cu c tranh cãi th c t ộ ộ ậ ể ỏ ạ ộ ụ ặ ự ế ng” lu t đ h i tòa v m t quy t đ nh. Đi u đó có nghĩa ở ặ ị ả , nguyên đ n trong m t v ề ế ị ườ ị ệ ế ơ
ộ ấ ả ệ ậ t l p đ chuyên tâm đ n, và nó ph i b trách phi n là tòa án có quy n l c đ ra bi n pháp ế ơ ể ể ạ ả ị ụ ứ ế ậ ắ ướ ủ ự ủ ộ ạ ề ự ể ế i ánh sang c a Hi n ị ả ể ế ể ộ ụ ả ị ộ ậ ơ ệ ố ễ ễ ế ề ẩ ng h p đ n ki n h i đ nh ng tiêu ộ ấ đ nh”, mà nó ph i trình bày m t v n ử i quy t. Do đó, tòa liên bang là nh ng tòa có th m quy n xét x ợ ể ộ ủ ữ ữ ơ ế ị ườ ữ ệ Th ba, đ n ki n ph i trình bày m t th lo i tranh ch p mà lu t pháp trong ph m vi đ ượ c thi ề ệ kh c ph c. Nói m t cách khác, tòa án ph i đ c quy n phép hóa, d ề ả ượ pháp và c a m t lu t liên bang, đ ti p nh n đ n ki n và ban s xoa d u xác đáng cho nguyên ệ ơ ậ đ n. Cu i cùng, đ n ki n không có th là “m t v gi ơ đ đang di n ti n đ tòa gi ể ề “gi ọ ỉ ở chu n c a Qu c h i và tuân th Hi n pháp. ả i h n” b i vì h ch có th quy t đ nh nh ng tr ớ ạ ẩ ủ ủ ế ố ộ
t ph c t p c a trang thông tin đi n t ế ứ ạ ủ ố pháp liên bang mà Qu c c a ngành t ủ ướ ẫ ệ ử ủ ượ ầ ố t t m c a h ủ ể ể ằ ệ ọ ồ ơ ư ng d n ng n này, th ế ắ ạ ế ạ ỏ ề ủ ề ẩ M c dù các chi ti ặ h i đã và đang y thác cho các tòa án liên bang là v ộ ủ nh ng nó là quan tr ng đ hi u r ng có hai ngu n g c chính c a các đ n khi u ki n n p đ n ế ư nh ng tòa án liên bang: đó là “câu h i v chính ph liên bang” th m quy n và “tính đa d ng” ữ th m quy n xét x . ử ề ẩ
ơ ổ ệ ữ ể ụ ữ ể ậ ệ ế ặ ủ ể ữ T ng quát, nh ng đ n ki n mà nh ng tòa liên bang có th th lý đ u có tính liên quan đ n ế ữ liên bang, ho c có tính tranh lu n gi a chính ph Hoa kỳ, Hi n pháp Hoa kỳ ho c lu t l ặ ợ nh ng ti u bang ho c gi a chính ph Hoa kỳ và các chính ph n ng h p ủ ướ ủ ữ i m t tòa liên bang. mà tăng tính “câu h i v chính ph liên bang” thì có th đi n đ n ki n t ơ ậ c ngoài. M t tr ộ ườ ệ ạ ặ ỏ ề ể ề ủ ộ
ng h p nh v y có l ư ậ ẽ ồ ườ ộ ộ ợ ủ ủ ạ ộ g m vào m t đòi h i b i m t cá nhân cho ỏ ở ng trình c a chính ph liên bang ch ng h n nh An sinh Xã h i, m t ộ ẳ ư ứ liên bang, ho c m t thách th c ậ ệ ữ i v m t ch ươ ủ ỏ ủ ườ ặ ộ ộ Nh ng ví d cho nh ng tr ụ ữ quy n l ề ợ ề ộ i đã vi ph m lu t l đòi h i c a chính ph mà m t vài ng ạ làm cho m t c quan liên bang ph i vào nh p cu c. ộ ộ ơ ả ậ
ự ạ ạ ẳ ữ ơ ở ữ ộ ơ ủ ể ộ ở ườ ủ ữ ể ữ ố tòa liên bang d a trên c s “tính đa d ng c a tình tr ng qu c i đi ki n, ch ng h n gi a nh ng công dân c a nh ng ti u bang khác ệ ư ớ v i i đi ki n đ n t ệ ố ằ ữ ị ọ ụ ớ i h n 75,000 dollars đ nh giá tr nh ng ế ử i h n quan tr ng v i tính đa d ng th m quy n xét x là ớ ạ ể ơ ị c m t tòa liên bang th lý. Đòi h i thi ả ợ ẩ ị ữ h h i m i có th ư ạ ơ ỉ ộ ơ ố ng h p nh v y s đ ư ậ ẽ ượ c ề ớ ể ộ ề ỏ ấ ạ ẩ ng là bao nhiêu thì có l ử ể c mang vào m t tòa án ti u ộ đ u đ ẽ ề ượ ồ M t đ n ki n có th n p ạ ệ t ch” c a nh ng ng ủ ữ ị nhau, ho c gi a công dân Hoa kỳ và công dân các qu c gia khác. Đ b o đ m tính vô t ể ả ặ bên ngoài, Hi n pháp qui đ nh r ng nh ng tr ng ườ ế ừ ườ m t tòa án liên bang th lý. M t gi ộ ộ ạ ch nh ng đ n ki n liên quan t ớ ơ ệ ỉ ữ ệ t h i ít h n con s trên thì ch có th n p đ n ki n đ ụ ệ ạ ượ m t tòa án ti u bang. H n n a, b t kỳ đ n ki n nào có tính đa d ng th m quy n xét x thì ơ ữ ể ở ộ ệ ơ không k s ti n đòi b i th ườ ể ố ề bang h n là m t tòa liên bang. ộ ơ
ữ ề ả ị ề ọ ấ ơ ề ể ẩ ữ ư ữ tìm kiêm s ẽ ể ổ ứ ạ i ch c l ặ t l p ra m t k ho ch đ tr l n nh ng món n đó. Nh ng tòa án liên bang cũng có th m quy n th lý v m i v n đ khai phá s n mà Qu c h i ố ộ ụ đã nh n đ nh nên đ a vào trong nh ng tòa liên bang h n là tòa ti u bang. Do quá trình khai phá ậ ự s n c a nh ng cá nhân hay doanh nghi p là không còn kh năng chi tr nên có l ả ệ ả ủ bán đ bán tháo tài s n c a h d i s giám sát c a tòa án, ho c là h có th t ả ủ ọ ướ ự ổ ngu n tài chánh và thi ộ ế ủ ể ả ầ ả ọ ợ ế ậ ữ ặ ồ
ỉ i thích ki n cáo. Trong th c t ệ ữ ẵ ố ủ ự ế ằ ượ ể ữ ụ ế ẻ ử ể ấ ẩ ạ ộ ị ả ấ ạ ỏ ộ ư ấ ộ ụ ế ọ ụ ươ ng ữ ấ ự ạ ữ ấ ế ả pháp liên bang, ch c mà là b ph n c a hành pháp và t ậ ủ ậ ộ ữ ệ ể ạ m i ti u bang, chúng không ch là di n đàn s n có đ t o M c d u tòa liên bang t a l c ễ ọ ạ ở ỗ ể ặ ầ ữ , nhóm tuy t đ i đa s c a nh ng ti m năng cho nh ng ng ệ ạ ườ ề c nh m vào nh ng h th ng tòa án ti u bang v khi u ki n trong nh ng tòa án Hoa kỳ là đ ệ ố ữ ữ ệ ụ ế t c nh ng v liên quan đ n riêng r . Ví d , nh ng tòa ti u bang có th m quy n xét x trên t ụ ấ ả ữ ề i, di chúc và nh ng v n đ di s n th a k , đ o lý nh ly d và nh ng v n n n tr ph m t ừ ế ạ ả ề ấ ữ ẻ ạ ữ nh ng b t đ ng s n có d u h i, và nh ng v n đ tr v thành niên ph m t i, và h u h t h ề ẻ ị ấ ầ ữ x lý các v án hình s , nh ng tranh ch p h p đ ng, vi ph m giao thông, và nh ng v th ữ ồ ợ ử i quy t tranh ch p trong tích cá nhân. M t khác, m t s chuyên m c c a lu t pháp đã gi ộ ố ụ ủ nh ng tòa án đ c bi t ho c nh ng t ữ ư ặ và b i nh ng c quan công quy n ti u bang và liên bang. ề ữ ổ ứ ể ặ ặ ơ ở
CÁC QUAN TÒA HOA KỲ
ồ ợ ụ ế ề ạ ọ ưở ữ ỹ ạ ậ ử ấ ọ ự ầ ơ ả i cao niên và các th m phán đ t h i, đ o đ c, và vai trò c a ng ấ i ích quan tr ng nh t Công vi c c a nh ng tòa án liên bang đ ng ch m đ n nhi u ngu n l ữ ệ ủ ng đ n ng i dân M , và nh ng quan tòa liên bang th c thi quy n h n trên ph m vi nh h ạ ế ườ ả do trong nh ng công tác xét x mà h ch trì. Ph n này th o lu n cách th c mà r ng và s t ứ ọ ủ ự ự ộ ườ ng pháp, b i th th m phán liên bang đ ẩ thi ệ ạ ề ả ữ c l a ch n, và cung c p các thông tin c b n v t ồ ề ư ượ ự c h i nhi m. ượ ồ ạ ứ ườ ủ ệ ẩ
L ch H n và B i th ng thi ồ ườ ẹ ị t h i ệ ạ
……………………………………………………………………………………………
ố ủ ậ ẩ ươ ệ ố ổ ế ệ ượ ổ ạ ấ ệ ề ể ị ấ ắ ỉ t đ tr thành m t th m phán ệ i cao, các th m phán c a tòa kháng cáo, tòa án trên đ a bàn qu n huy n, ị c T ng th ng Hoa kỳ b nhi m theo , đ ổ ố ế ượ ng vi n. Theo Đi u III các th m ẩ ậ c a Th ượ ủ ệ c b trách nhi m n m v n m nh s s ng, các th m phán ch có th b tru t nhi m ẩ ặ ặ ộ ẩ ng là r t riêng t ấ ư ặ ư i. M c dù không có tiêu chu n đ c bi i đ ườ ượ ề ử ườ ủ ể ệ ể ở ho c là nh ng công t ữ ươ ặ ị c đ c th các tòa án c a ti u bang, nh ng quan tòa hành chánh đ a ph ữ ộ ẩ viên, ố ng ho c quan tòa ệ pháp không di n vai trò nào trong b nhi m ư ậ ữ ư ễ ổ Công lý c a Tòa án t ủ ng m i Qu c t và các th m phán c a Toà án Th ủ ẩ ớ ự ố ấ và ch p thu n Đi u III Hi n pháp v i s c v n ề phán đ ệ ự ố ậ thông qua qui trình lu n t ậ ộ c a các tòa án, nh ng ng ủ th m phán t ừ ẩ khai phá s n, ho c nh ng giáo s lu t. B máy t ặ ả ho c ch ng th c. ứ ự ặ
ữ ử ư ủ ữ ị ở ượ ữ ậ ẩ ệ ả ữ ữ ệ ữ ữ ủ ở ư ượ ệ ệ ệ ổ ố ọ ự ệ ế ẩ ả ẩ pháp c a nh ng tòa án ẩ c ch đ nh b i nh ng tòa phúc th m cho nhi m kỳ là 14 năm. Nh ng th m ẩ pháp b i nh ng th m phán c a tòa qu n ậ ẩ ng vi n không trình di n vai trò gì trong ễ ủ i quy t phá s n. Nh ng th m phán c a ữ ự ố ấ c ch đ nh cho nhi m kỳ 15 năm b i T ng th ng có s c v n ố ả ở ổ ệ ỉ ị Nh ng Th m phán chuyên x phá s n là nh ng nhân viên nghành t qu n huy n và đ ỉ phán hành chánh cũng là nh ng nhân viên nghành t huy n cho nhi m kỳ tám năm. T ng th ng và Th vi c ch n l a các th m phán hành chánh và chuyên gi Tòa án Yêu sách Liên bang đ và ch p thu n c a Th ậ ủ ượ ng vi n. ệ ượ ấ
ệ ố ườ ụ ẩ ợ ử ữ ệ ng là th m phán ng ẩ ẩ ườ ả ủ ẩ ỗ ườ ề ấ ể ụ ụ ể ụ ụ ư ỏ ơ ẩ ề ấ i, ngoài vi c th lý các M i tòa án trong h th ng liên bang có m t chánh th m phán là ng ệ ộ ng h p xét s , còn có trách nhi m qu n tr hành chánh nh ng ho t đ ng liên quan đ n ế tr ạ ộ ị ả đi u hành tòa án. Chánh th m phán thông th i đã ph c v lâu năm ườ ụ ụ nh t cho tòa án. Chánh th m phán c a tòa qu n và tòa kháng án ph i nh h n 65 tu i. H có ọ ổ ậ tu i ngoài th ph c v nhi u nh t là 7 năm và không có th ph c v nh chánh th m phán ở ổ 70.
i ích đ c thi ữ ậ ế ậ ng c a ngành t ộ ẩ ươ pháp là g n nh t ầ ư ươ ủ ng và l ợ ng v i l ớ ươ ố t l p b i Qu c ở ố ng c a các Thành viên Qu c ượ ủ Tòan b th m phán liên bang nh n nh ng kho n l ả ươ h i. L ng đ ươ ư ộ h i.ộ
Đ o đ c ngành t pháp ạ ứ ư
………………………………………………………………………………………………
ẩ ợ ắ ạ ứ ư ấ ở ậ ữ ỉ ẫ ẫ ử ủ ậ v bên ngoài c a nó. Các th m phán liên bang tuân th m t B mã D n giãi dành cho gi i th m phán Hoa kỳ, m t ộ ủ ộ ộ ẫ ẩ ớ t p h p các nguyên t c đ o đ c và qui đ nh đ c ch p nh n b i H i đ ng T pháp Hoa kỳ. ượ ị ậ ộ ồ do và B mã D n giãi cung c p ch d n cho nh ng th m phán nh ng phát hành c a quy n t ề ự ấ ữ ẩ ộ , nh ng ho t đ ng có th ch p nh n ngoài ph m vi đ c l p xét x , tính c n c và tính vô t ạ ể ấ ữ ư ầ ủ ộ ậ quy n xét x , và tránh xa thói b t l ch s ho c ngay ủ ự ặ ề ạ ộ ở ẻ ấ ị ử
ể ụ ụ ứ ở ữ ữ ữ ị ọ ộ ự đó h cũng có ki n th c cá nhân v ề ế tranh ch p, m t s thiên v cá nhân quan tâm m t bên c a v án, s liên quan ủ ụ ặ ấ i ích tài chánh trong b t kỳ bên nào ho c v n ấ ộ ự ậ ư ộ ợ ặ Nh ng th m phán không có th th lý nh ng v án mà ẩ nh ng th c t ấ ự ế s m trong v án nh m t lu t s , ho c m t l ư ộ ụ ớ đ ch th c a v án. ề ủ ể ủ ụ
ề ạ ộ ẩ Nhi u th m phán liên bang dành th i gian cho ph c v c ng ữ d c. H có m t l ch s đ c s c ph c v b ng s chuyên nghi p v lu t l ụ ụ ụ ộ đ ngồ và nh ng ho t đ ng giáo thông qua bài vi ề ậ ệ ự ờ ụ ụ ằ ử ặ ắ ộ ị ệ ọ ế t,
ệ ượ ế ả ọ ộ c nh n bi ậ ữ ữ ế ẫ t trong B mã bài nói chuy n, và gi ng d y c a h . Vai trò quan tr ng này là đ ạ ủ ọ c a D n Giãi, trong đó khuy n khích nh ng th m phán tham gia vào nh ng ho t đ ng đ c i ể ả ẩ ạ ộ ủ , và qu n tr công lý. thi n quy đ nh c a pháp lu t, h th ng lu t l ệ ố ậ ệ ủ ệ ậ ả ị ị
Cao niên và nh ng Th m phán v h u đ c tái nhi m ề ư ượ ữ ẩ ệ
…………………………………………………………………………………………………….
ng m i Qu c t ỉ ệ ươ ọ ể ệ ữ ổ ủ ờ ố ậ ỉ ư ở ổ ố ế ẩ ầ ẩ ề ạ ọ ộ ủ ố ể th m phán ệ tu i 65 n u h h i đ s năm yêu c u ph c ụ cách đ ngh h u nh ng quy t ế ỉ ư ư ế i đ t ườ ủ ư ờ ư ơ ả ặ ờ ữ ế ế ụ ẩ ệ ớ ữ c ngh h u cũng có th “b g i l ẩ ổ ỉ ư ủ ả ể ụ ụ ữ ữ ề ượ ố ắ ề ẩ ẩ ể ủ ả i quy t kho ng 15 – 20% đ n ch ng án và s l ế ệ ệ ệ ủ ố ụ ẩ ả ả ơ Tòa án c a nh ng th nh nguy n, tòa qu n huy n, và Tòa án Th có đ i s ng b nhi m, và h có th ngh h u v . H u h t th m phán theo Đi u III là nh ng ng ữ ụ ầ đ nh ti p t c công vi c th m lý xét x b ng toàn th i gian ho c bán th i gian c b n nh ị ử ằ “nh ng th m phán l n tu i”. Nh ng th m phán v phá s n, hành chánh, và Tòa án Yêu sách ẩ ề Liên bang đã đ ử ớ ự ắ i” đ ph c nhi m xét x . V i s v ng ể ị ọ ạ ử bóng nh ng c g ng c a nh ng th m phán cao tu i và ph c nhi m, thì ph m vi quy n xét x ạ ổ i quy t h t công vi c c a nó. Nh ng th m phán cao c n có thêm nhi u th m phán đ đ gi ữ ẩ ầ ế ế tuôi, ví d , theo tiêu chu n gi ệ ng công vi c ố ượ c a tòa qu n. ủ ậ
Tài li u tham kh o: ệ ả
1. Jon Roland, ‘Meaning of “High Crimes and Misdemeanors”‘_ Constitution Society. (http://www.constitution.org/cmt/high_crimes.htm)
ệ ử : ỉ 2. Understanding the federal courts. Đ a ch trang đi n t ị http://www.uscourts.gov/understand03/
Đ l ể ạ ả ồ i ph n h i
Ch a có ph n h i. ư ả ồ
RSS c a ph n h i ồ TrackBack ủ ả
