192
Bài 10
TIẾNG VỌNG NHỮNG NGÀY QUA
(Thơ – 11 tiết)
(Đọc và Thực hành tiếng Việt: 6 tiết; Viết: 2 tiết; Nói và nghe: 2 tiết;
Ôn tập: 1 tiết)
KẾ HOẠCH BÀI DẠY KĨ NĂNG ĐỌC THƠ
NHỚ RỪNG
MÙA XUÂN CHÍN
SÔNG ĐÁY (Đọc mở rộng theo thể loại)
KÍ ỨC TUỔI THƠ (Đọc kết nối chủ điểm)
Thời gian thực hiện: 4 tiết
I. MỤC TIÊU
Sau khi học xong bài học này, HS có thể:
1. Năng lực
1.1. Năng lực đặc thù
– Nhận biết và phân tích được mối quan hệ giữa nội dung và hình thức của VB văn học.
– Nhận biết và phân tích được tình cảm, cảm xúc, cảm hứng chủ đạo của người viết thể
hiện qua VB.
– Nhận biết và phân tích được chủ đề, tư tưởng, thông điệp mà VB muốn gửi đến
người đọc thông qua hình thức nghệ thuật của VB; phân tích được một số căn cứ để xác định
chủ đề.
– Nhận biết và phân tích được nét độc đáo về hình thức của bài thơ thể hiện qua bố cục,
kết cấu, ngôn ngữ, biện pháp tu từ.
– Nêu được những thay đổi trong suy nghĩ, tình cảm, lối sống và cách thưởng thức, đánh
giá của cá nhân do VB đã học mang lại.
1.2. Năng lực chung
– Năng lực tự chủ và tự học: Biết chủ động, tích cực thực hiện những công việc của bản
thân trong học tập.
– Năng lực giao tiếp, hợp tác: Biết chủ động đề xuất mục đích hợp tác khi được giao
nhiệm vụ.
193
2. Phẩm chất
Trân trọng kí ức và gìn giữ niềm tin trong cuộc sống.
II. KIẾN THỨC
– Nội dung và hình thức của VB văn học, mối quan hệ giữa nội dung và hình thức của
VB văn học.
– Cách đọc hiểu VB thơ.
III. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
– Một số tranh ảnh có liên quan đến VB đọc.
– Máy chiếu hoặc bảng đa phương tiện dùng chiếu tranh ảnh, phim (nếu có).
– Giấy A1/ bảng nhóm để HS trình bày kết quả làm việc nhóm.
– PHT, sơ đồ, bảng biểu,…
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU
1. Hoạt động tìm hiểu chủ điểm và câu hỏi lớn của bài học
a. Mục tiêu:
– Xác định được tên chủ điểm, thể loại chính và câu hỏi lớn của bài học.
– Tạo hứng thú về chủ điểm Tiếng vọng những ngày qua.
b. Sản phẩm:
– Thái độ của HS tham gia hoạt động học tập.
– Phần ghi chép của HS về tên chủ điểm của bài học, thể loại sẽ học.
c. Tổ chức thực hiện:
* Giao nhiệm vụ học tập:
(1) Cá nhân HS thực hiện yêu cầu: Hãy viết ra giấy một kí ức mà em không thể nào quên
về gia đình, bạn bè, quê hương,… Vì sao em lại muốn chia sẻ với các bạn về kí ức ấy?
(2) Xác định thể loại chính sẽ học trong bài học này.
(3) Nhóm 2 HS trả lời câu hỏi sau: Kí ức có vai trò như thế nào trong việc xây đắp tâm
hồn con người?
* Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện lần lượt các nhiệm vụ từ (1) (3).
* Báo cáo, thảo luận: 1 – 2 HS trình bày câu trả lời. Các HS khác nhận xét, bổ sung.
* Kết luận, nhận định: GV ghi nhận chia sẻ của HS, sau đó chốt lại tên chủ điểm (Tiếng
vọng những ngày qua), thể loại chính (thơ), câu hỏi lớn của bài học (Kí ức có vai trò như thế
nào trong việc xây đắp tâm hồn con người?).
2. Hoạt động xác định nhiệm vụ học tập
a. Mục tiêu: Xác định được nhiệm vụ học tập của phần Đọc.
194
b. Sản phẩm:
– Thái độ của HS tham gia hoạt động học tập.
– Câu trả lời của HS về nhiệm vụ học tập của phần Đọc.
c. Tổ chức thực hiện:
* Giao nhiệm vụ học tập: HS đọc lướt nội dung phần Đọc (trong SGK) và trả lời câu hỏi:
Nhiệm vụ học tập chính của các em về Đọc ở bài học này là gì?
* Thực hiện nhiệm vụ: Cá nhân HS thực hiện nhiệm vụ.
* Báo cáo, thảo luận: 1 – 2 HS trả lời câu hỏi. Các HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).
* Kết luận, nhận định: GV hướng dẫn HS tóm tắt nhiệm vụ học tập của phần Đọc: Đọc
VB 1 (Nhớ rừng), VB 2 (Mùa xuân chín) để hình thành kĩ năng đọc VB thơ, đọc VB Đọc
kết nối chủ điểm (Kí ức tuổi thơ) để tìm hiểu thêm về chủ điểm của bài học; đọc VB Đọc mở
rộng theo thể loại (Sông Đáy) để thực hành kĩ năng đọc thơ.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
1. Hoạt động tìm hiểu tri thức đọc hiểu về nội dung và hình thức của văn bản
văn học
a. Mục tiêu:
– Kích hoạt kiến thức nền về yếu tố nội dung và hình thức của VB văn học.
– Bước đầu nhận biết được đôi nét cơ bản về nội dung và hình thức của VB văn học.
b. Sản phẩm: Thông tin điền vào bảng.
c. Tổ chức thực hiện:
* Giao nhiệm vụ học tập: HS đọc mục Nội dung và hình thức của VB văn học (trong
SGK) và thực hiện những yêu cầu sau:
(1) Hoàn thành bảng tóm tắt dưới đây:
Loại yếu tố Yếu tố cụ thể
Các yếu tố nội dung của tác phẩm văn học
…
Các yếu tố hình thức của tác phẩm văn học …
(2) Chỉ ra mối quan hệ giữa nội dung và hình thức của một VB văn học.
* Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ theo thứ tự (1) (2).
* Báo cáo, thảo luận: Đại diện 1 – 2 HS trình bày kết quả thực hiện theo từng nhiệm vụ.
Các HS khác bổ sung.
* Kết luận, nhận định: GV nhận xét kết quả thực hiện nhiệm vụ của HS, kết hợp với diễn
giải ngắn gọn và chốt lại những vấn đề cần lưu ý các em như sau:
195
(1) Hoàn thành bảng:
Loại yếu tố
Yếu tố cụ thể
Các yếu tố nội dung của tác phẩm
văn học
Đề tài, chủ đề, xung đột, hoàn cảnh, tính cách, tư
tưởng, cảm hứng, thông điệp,...
Các yếu tố hình thức của tác phẩm
văn học
Thể loại, bố cục, ngôn từ và các biện pháp nghệ
thuật,...
(2) Nội dung và hình thức là hai phương diện không tách rời nhau của VB văn học. Sự
thống nhất giữa hai phương diện này tạo nên tính chỉnh thể của tác phẩm văn học. Các yếu
tố thuộc nội dung trong VB văn học đều phải được thể hiện qua các yếu tố hình thức của tác
phẩm và ngược lại, mọi yếu tố hình thức đều phải phù hợp, góp phần thể hiện nội dung.
2. Hoạt động đọc văn bản 1: Nhớ rừng
2.1. Chuẩn bị đọc
a. Mục tiêu: Kích hoạt được kiến thức nền liên quan đến VB; tạo tâm thế trước khi đọc.
b. Sản phẩm: Nội dung trả lời miệng của HS ở giai đoạn Chuẩn bị đọc.
c. Tổ chức thực hiện:
* Giao nhiệm vụ học tập: Nhóm 2 HS trao đổi về những vấn đề sau:
(1) Theo em, trong những trường hợp nào, con người cảm thấy nhớ nhung và thương tiếc
quá khứ của mình? Hãy chia sẻ câu trả lời của em với các bạn.
(2) Nhan đề của bài thơ giúp em dự đoán được gì về tình cảm, cảm xúc của nhân vật con
hổ? Vì sao em có thể dự đoán được như vậy?
(3) Đọc khung thông tin về Thế Lữ (trong SGK); tóm tắt thông tin chính về tác giả và bài
thơ Nhớ rừng.
* Thực hiện nhiệm vụ: Nhóm HS thực hiện nhiệm vụ.
* Báo cáo, thảo luận: 1 – 2 nhóm HS trình bày câu trả lời, các nhóm khác nhận xét,
bổ sung.
* Kết luận, nhận định: GV nhận xét, tổng kết câu trả lời Chuẩn bị đọc. Trên cơ sở đó,
GV dẫn dắt vào bài học.
2.2. Trải nghiệm cùng văn bản
a. Mục tiêu: Vận dụng kĩ năng đọc đã học ở lớp trước như suy luận, tóm tắt trong quá
trình đọc trực tiếp VB.
b. Sản phẩm: Câu trả lời của HS cho những câu hỏi ở phần Trải nghiệm cùng VB.
c. Tổ chức thực hiện:
* Giao nhiệm vụ học tập: HS đọc thầm VB, dừng và thực hiện theo yêu cầu ở các thẻ đọc
Theo dõi, Tưởng tượng, Suy luận; ghi câu trả lời ngắn gọn vào giấy ghi chú và dán vào vị trí
tương ứng trong SGK.
* Thực hiện nhiệm vụ: Cá nhân HS thực hiện nhiệm vụ.
196
* Báo cáo, thảo luận: HS trao đổi kết quả trả lời các câu hỏi Trải nghiệm cùng VB theo
nhóm; sau đó, đại diện 1 – 2 nhóm HS trao đổi kết quả thực hiện nhiệm vụ.
* Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả đọc trực tiếp của HS: Thái độ của HS với
việc đọc, số lượng và chất lượng câu trả lời cho hoạt động Trải nghiệm cùng VB, chỉ ra
những điểm HS cần rèn luyện thêm ở hoạt động này.
2.3. Suy ngẫm và phản hồi
2.3.1. Tìm hiểu mối quan hệ giữa nội dung và hình thức của văn bản văn học
a. Mục tiêu:
– Nhận biết và phân tích được mối quan hệ giữa nội dung và hình thức của VB văn học.
– Nhận biết và phân tích được tình cảm, cảm xúc, cảm hứng chủ đạo của người viết thể
hiện qua VB.
– Nhận biết và phân tích được chủ đề, tư tưởng, thông điệp mà VB muốn gửi đến
người đọc thông qua hình thức nghệ thuật của VB; phân tích được một số căn cứ để xác định
chủ đề.
– Biết chủ động, tích cực thực hiện những công việc của bản thân trong học tập.
b. Sản phẩm: Câu trả lời của HS cho các câu 1, 2, 3, 4, 5, 6 (trong SGK); thái độ tích
cực, chủ động của HS trong quá trình tham gia các hoạt động nhóm.
c. Tổ chức thực hiện:
* Giao nhiệm vụ học tập: Nhóm 4 – 6 HS thực hiện những nhiệm vụ sau:
(1) Hoàn thành phiếu học tập số 1:
PHT SỐ 1
MỐI QUAN HỆ GIỮA NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC CỦA VB
Câu 2: Đọc đoạn 1, 2 của bài thơ và thực hiện các nhiệm vụ sau:
a. Xác định những từ ngữ, hình ảnh gợi tả cuộc sống trong “những ngày xưa” ở chốn
đại ngàn và cuộc sống hiện tại trong vườn bách thú của nhân vật con hổ bằng cách hoàn
thành bảng sau:
Cuộc sống hiện tại: “nay”
Cuộc sống “những ngày xưa”
.................................................................
.................................................................
...................................................................
...................................................................
Nhận xét: Cuộc sống hiện tại của nhân vật
con hổ là một cuộc sống
………………………………………….
Nhận xét: Cuộc sống “những ngày xưa”
của nhân vật con hổ là một cuộc sống
………………………………………….