zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Y Tế - Sức Khoẻ

» Y khoa - Dược

Khảo sát tình trạng viêm tĩnh mạch ngoại biên do hóa trị dẫn đầu với Cisplatin và Fluorouracil ở bệnh nhân ung thư đầu cổ

Chia sẻ: ViAnkanra2711 ViAnkanra2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Báo xấu

87
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày tỉ lệ và mức độ viêm tĩnh mạch ngoại biên ở bệnh nhân ung thư đầu cổ có hóa trị dẫn đầu với phác đồ Cisplatin và Fluorouracil với phương pháp: Bệnh nhân nhận 1- 3 chu kì hóa trị với liều Cisplatin 100mg/m2 da và 5FU 1000mg/m2 da mỗi ngày. Cisplatin truyền qua Catheter tĩnh mạch, 5FU bơm áp lực liên tục 96 giờ. Ghi nhận dấu hiệu viêm tĩnh mạch và phân độ theo thang điểm VIP

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khảo sát tình trạng viêm tĩnh mạch ngoại biên do hóa trị dẫn đầu với Cisplatin và Fluorouracil ở bệnh nhân ung thư đầu cổ

ĐIỀU DƯỠNG - CHĂM SÓC GIẢM NHẸ KHẢO SÁT TÌNH TRẠNG VIÊM TĨNH MẠCH NGOẠI BIÊN DO HÓA TRỊ DẪN ĐẦU VỚI CISPLATIN VÀ FLUOROURACIL Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ ĐẦU CỔ TRẦN NỮ HOÀNG YẾN1, LÊ MINH ĐỨC2, LÊ KHƯU DUY ANH1, ĐẶNG THANH BÌNH1, LÊ HUỲNH TẤN CHUNG2, NGUYỄN KỶ CƯƠNG1, LÂM ĐỨC HOÀNG,3 TRẦN THỊ NGỌC THUẬN4 TÓM TẮT Mục tiêu: Báo cáo tỉ lệ và mức độ viêm tĩnh mạch ngoại biên ở bệnh nhân ung thư đầu cổ có hóa trị dẫn đầu với phác đồ Cisplatin và Fluorouracil. Phương pháp: Bệnh nhân nhận 1- 3 chu kì hóa trị với liều Cisplatin 100mg/m2 da và 5FU 1000mg/m2 da mỗi ngày. Cisplatin truyền qua Catheter tĩnh mạch, 5FU bơm áp lực liên tục 96 giờ. Ghi nhận dấu hiện viêm tĩnh mạch và phân độ theo thang điểm VIP Kết quả: Từ tháng 7- 10/2018, 15 bệnh nhân được theo dõi. Tỉ lệ viêm tĩnh mạch ngoại biên do hóa trị là 87%. Có 53% biểu hiện viêm tại chu kì 1, 78% biểu hiện viêm tại chu kì 2, 100% tại chu kì 3. Mức độ viêm tăng lên theo số chu kì nhận được. Hầu hết ghi nhận mức độ viêm nhẹ (độ 1, 2). Viêm độ 3 chiếm 13%, và chỉ gặp ở bệnh nhân nhận 3 chu kì. Không ghi nhận trường hợp nào viêm độ 4, 5. Kết luận: Viêm tĩnh mạch ngoại biên do Cisplatin và 5FU là biến chứng thường gặp. Tỉ lệ và biến chứng tăng lên theo số chu kì hóa trị. Chăm sóc Catheter tốt và sử dụng Bơm áp lực liên tục cho 5FU có thể giúp giảm triệu chứng và mức độ viêm tĩnh mạch ngoại biên. ABSTRACT Aim: To Report the incidence and the intensity of peripheral phlebitis due to induction chemotherapy with Cisplatin and Fluorouracil in head and neck cancer. Method: Patients received 1 to 3 cycles of chemotherapy, Cisplatin 100mg/m 2 day 1, 5FU 1000mg/m2 day 1 to day 4 with continuous elastomeric pump. Symptoms of peripheral phlebitis were recorded and the intensity was followed with VIP score. Result: From Jul to Oct, 2018, 15 patients were followed up. Phlebitis incidence was 87%. Pts receiving 1, 2 and 3 cycles were 53%, 78% and 100%. Intensity of phlebitis was increased by increasing the number of chemotherapy cycle. Most of the pts had mild phlebitis while 13% (2pts rceived 3 cycles) had grade 3. No pts had grade 4 or 5. Conclusion: Periperal phlebitis resulted by induction chemothery with Cisplatin and 5FU was a common complication. Incidence and intensity were increased by elevating number of chemotherapy cycles. Elastomeric pump and good care of peripheral catheter might help reduce symptoms and severity of phlebis. TỔNG QUAN nguyên nhân: cơ học, hóa chất, nhiễm trùng. Đây là tình trạng nội mô mạch máu bị tổn thương do tiếp Viêm tĩnh mạch ngoại vi là một biến chứng xúc với các tác nhân gây độc tế bào liều cao, kéo thường gặp ở bệnh nhân hóa trị. Các nghiên cứu dài, có độ pH và độ thẩm thấu cao, thời gian lưu kim trước đây ghi nhận tình trạng viêm tĩnh mạch ngoại kéo dài[3]. Tĩnh mạch bị viêm do hóa trị có biểu hiện biên từ 20-80% các bệnh nhân có hóa trị nói đau tại chỗ, đau dọc theo đường đi tĩnh mạch, đỏ chung[1]. Viêm tĩnh mạch ngoại biên có thể do nhiều da, sưng nề vùng tiêm, tĩnh mạch xơ cứng sờ được. 1 BS. Khoa Xạ 3 - Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM 2 ĐD. Khoa Xạ 3 - Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM 3 BSCKII. Trưởng Khoa Xạ 3 - Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM 4 CNĐD. Khoa Xạ 3 - Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM TẠP CHÍ UNG THƯ HỌC VIỆT NAM 461
ĐIỀU DƯỠNG - CHĂM SÓC GIẢM NHẸ Nếu viêm kéo dài có thể dẫn đến viêm huyết khối Bệnh nhân ung thư đầu cổ có chỉ định Hóa dẫn tĩnh mạch tiến triển. Do mức độ thường gặp trên lâm đầu với phác đồ PF tại khoa Xạ 3, chức năng gan sàng, bệnh nhân được đặt catheter ngoại vị cần thận tốt, dự trữ tủy đầy đủ, bệnh lý nội khoa kiểm được theo dõi và chăm sóc đúng cách. soát ổn định, không có các yếu tố ảnh hưởng hóa trị Hóa dẫn đầu sau đó là Hóa Xạ đồng thời hoặc Điều kiện loại: Bệnh nhân có tiền sử hóa trị Xạ trị đang là lựa chọn cho điều trị Ung thư đầu cổ trước đây, có bệnh lý về hệ mạch máu ngoại biên. giai đoạn tiến xa tại chổ tại vùng. NCCN Version Phương pháp nghiên cứu 2.2018 đưa ra các phác đồ hóa dẫn đầu đối với Carcinôm tế bào gai vùng đầu cổ, và hầu như Tất cả bệnh nhân thỏa mãn tiêu chuẩn chọn không thay đổi so với các phiên bản trước đây. bệnh được chuẩn bị để bắt đầu hóa trị dẫn đầu Hóa dẫn đầu cho ung thư Vòm hầu là Mỗi chu kì hóa trị, Ghi nhận: Diện tích da, Liều Docetaxel/Cisplatin/5FU, Docetaxel/Cisplatin, Cisplatin/5FU, Cisplatin/Epirubicin/Paclitaxel sau đó lượng hóa trị, Biểu hiện trên da , Vị trí Đặt Catheter, hóa xạ đồng thời với Cisplatin hoặc Carboplatin mỗi Số lượng catheter đã đặt, Số ngày đặt catheter, Loại hóa chất sử dụng, Triệu chứng viêm tĩnh mạch, Thời tuần. Đối với các ung thư khác, các phác đồ hóa dẫn điểm xuất hiện, Xử trí, Các ghi nhận khác (Tổn đầu bao gồm Docetaxel/Cisplatin/5FU, thương Vein cơ học, pump không hiệu quả, lý do Paclitaxel/Cisplatin/5FU sau đó Hóa xạ đồng thời với ngưng hóa trị), Chụp ảnh triệu chứng viêm theo diễn Carboplatin, Cisplatin hoặc Cetuximab mỗi tuần. tiến, phân độ viêm tĩnh mạch ngoại biên theo thang Tỉ lệ viêm tĩnh mạch ngoại biên ở bệnh nhân sử điểm VIP dụng phác đồ PF hóa dẫn đầu ghi nhận từ 45-70%[1]. Thời điểm ghi nhận triệu chứng viêm tĩnh mạch Trong đó một số nghiên cứu cho thấy Fluorouracil có khả năng gây viêm tĩnh mạch đáng kể[2]. Tình trạng  Trước khi đặt Catheter. viêm tĩnh mạch ngoại biên là do liều lượng lớn và truyền kéo dài. Hiện nay, có thể sử dụng  Mỗi ngày trong tuần đặt Catheter  ngày Bơm hóa chất liên tục nhằm đưa một hàm lượng rất thứ 8. và liên tục trong 96h nhỏ (0.5-250ml/giờ - tùy cấu tạo  Các triệu chứng sau đó do bệnh nhân ghi của Bơm). nhận trong 2 tuần tiếp theo. Viêm tĩnh mạch có nhiều thang điểm được đề Yêu cầu đối với Catheter: Xa vị trí khớp, Hạn nghị sử dụng. Trong đó thang điểm VIP cho phép chế đặt ở vùng mu tay, Băng trong suốt để quan sát đánh giá được mức độ viêm một cách cụ thể và rõ triệu chứng tại chỗ. ràng nhất. Thang điểm này được thiết kế dựa trên các tiêu chuẩn lâm sàng do điều dưỡng ghi nhận. Hình 2. Thang điểm VIP đánh giá và xử trí viêm tĩnh Các triệu chứng có thể xuất hiện trong lúc hóa trị, mạch ngoại biên hoặc sau khi ngừng hóa trị. Thang điểm VIP đang được sử dụng ở nhiều nơi trên thế giới. Tại khoa Xạ 3, mặc dù đã thực hiện hóa dẫn đầu cho bệnh nhân ung thư đầu cổ giai đoạn tiến xạ tại chỗ tại vùng từ lâu và các triệu chứng về viêm tĩnh mạch ngoại vi đã được ghi nhận, tuy nhiên chưa có một thống kê số liệu nào. Do đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm tìm hiểu tỉ lệ viêm tĩnh mạch ngoại biên do hóa dẫn đầu Cisplatin và 5FU tại khoa. Mục tiêu nghiên cứu bao gồm: Tỉ lệ viêm tĩnh mạch ngoại vi ở bệnh nhân ung thư đầu cổ có hóa dẫn đầu với phác đồ PF. Tỉ lệ viêm tĩnh mạch theo số chu kì nhận được. Mức độ viêm tĩnh mạch. PHƯƠNG PHÁP - ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Mô tả cắt ngang Đối tượng nghiên cứu 462 TẠP CHÍ UNG THƯ HỌC VIỆT NAM
ĐIỀU DƯỠNG - CHĂM SÓC GIẢM NHẸ Bảng 1. Đặc điểm nhóm bệnh nhân nghiên cứu Đặc điểm N % Hình 3. Các vị trị đặt catheter thường sử dụng n 15 Nam 12 80 Nữ 3 20 Tuổi 42.9 (16-65) K vòm hầu 13 86.6 Chẩn đoán K thanh quản 1 6.7 K lưỡi 1 6.7 II 1 6.7 Giai đoạn III 4 26.6 IV 10 66.7 1 Chu kỳ 5 33.3 Số bệnh nhân 2 chu kỳ 5 33.3 điều trị theo chu kỳ 3 chu kỳ 5 33.3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Chu kỳ 1 15 100.0 Đặc điểm dân số Số chu kỳ hóa trị Chu kỳ 2 10 66.7 Trong thời gian từ tháng 9-10/2018, chúng tôi Chu kỳ 3 5 33.3 thu thập được 15 ca có chỉ định hóa dẫn đầu với Liều trung bình Cisplatin 111.7 phác đồ Cisplatin và 5-Fluorouracil. Tổng số catheter mỗi chu kỳ (mg/m2) 5FU 1402.5 đã được theo dõi là 59. Tĩnh mạch đầu 47 80 Trong đó 80% là nam giới,và ung thư vòm hầu Tĩnh mạch giữa cẳng tay 10 17 chiếm 86.6%. Bệnh nhân nhận được 1-3 chu kì hóa Vị trí đặt Catheter trị tùy thuộc quyết định của bác sĩ điều trị dựa trên Tĩnh mạch mu tay 2 3 mức độ tuân thủ điều trị, độc tính về huyết học và Tĩnh mạch nền 0 0 đáp ứng với hóa trị dẫn đầu trước xạ trị. ≤ 72h 57 96 Thời gian lưu 4 vùng đặt catheter diễn tiến tăng sắc tố tĩnh Catheter > 72h 2 4 mạch nông không triệu chứng, ghi nhận tại thời điểm 21 ngày sau hóa trị (7%). Viêm tĩnh mạch cấp do hóa trị có triệu chứng xuất hiện trong 7 ngày tính từ lúc đặt catheter. Tỉ lệ viêm tĩnh mạch do hóa trị Viêm tĩnh mạch ngoại vi do hóa trị ghi nhận trong 87% số bệnh nhân nhận hóa dẫn đầu từ 1-3 chu kì. Biểu đồ mô tả về tỉ lệ này. TẠP CHÍ UNG THƯ HỌC VIỆT NAM 463
ĐIỀU DƯỠNG - CHĂM SÓC GIẢM NHẸ Biểu đồ 1. Tỉ lệ Viêm tĩnh mạch ngoại biên do hóa trị Tỉ lệ viêm tĩnh mạch theo chu kì hóa trị Viêm tĩnh mạch tăng lên theo số chu kì hóa trị. Ghi nhận trong 15 chu kì 1 chỉ có 53% có biểu hiện viêm tĩnh mạch. Tỉ lệ này tăng lên 78% trong khi bệnh nhân nhận 2 chu kì và 100% khi bệnh nhân nhận 3 chu kì. Biểu đồ 2. Tỉ lệ viêm tĩnh mạch ngoại biên theo số chu kì hóa trị Mức độ viêm tĩnh mạch Mức độ viêm tĩnh mạch thay đổi tùy theo số chu kì nhận được.Càng nhận được nhiều chu kì thì mức độ viêm càng tăng lên. Hình A Hình B Hình C 464 TẠP CHÍ UNG THƯ HỌC VIỆT NAM
ĐIỀU DƯỠNG - CHĂM SÓC GIẢM NHẸ Hình A: Viêm tĩnh mạch nông không triệu chứng, ghi nhận sau 3 tuần sau hóa trị chu kì 1 Hình B, C: Viêm tĩnh mạch độ 3, 96h từ lúc đặt catheter, chu kì 3 Biểu đồ 3. Mức độ viêm tĩnh mạch ngoại biên do hóa trị theo chu kì hóa trị. BÀN LUẬN Mức độ viêm ghi nhận cũng thay đổi dựa vào số chu kì mà bệnh nhân nhận được. Mặc dù 87% Catheter ngoại biên là thủ thuật thường gặp bệnh nhân nhận hóa trị có diễn tiến viêm cấp tĩnh nhất ở các bệnh nhân, đặc biệt những bệnh nhân có mạch, tuy nhiên hầu hết đều ở mức độ nhẹ và chưa hóa trị, và viêm tĩnh mạch ngoại biên tại vùng đặt yêu cầu phải can thiệp. Các triệu chứng chủ yếu catheter đã được báo cáo từ 20 - 80%[1]. Nghiên cứu được ghi nhận chủ yếu bao gồm đau tại chổ, đỏ nhẹ, của chúng tôi ghi nhận hiện tượng viêm xảy ra ở sưng nề nhẹ (Độ 1-2) gặp ở hầu hết các bệnh nhân 87% các bệnh nhân có nhân hóa trị từ 1-3 chu kì. Tỉ có hóa trị. Độ 3 (đau dọc theo đường đi tĩnh mạch, lệ này không khác biệt so với các nghiên cứu trên đỏ da, sưng nề vùng truyền hóa chất) gặp ở 2 bệnh thế giới (p>0.05). nhân nữ, và cả 2 đều nhận được 3 chu kì hóa trị. Chúng tôi ghi nhận hiện tượng viêm tĩnh mạch Chúng tôi sử dụng Diclofenac gel bôi tại chỗ 2 lần cấp tính theo quan sát xảy ra chủ yếu trong vòng 7 mỗi ngày và ghi nhận giảm triệu chứng sưng nề, đau ngày tính từ ngày đầu tiên đặt catheter truyền hóa vùng hóa trị và giảm hiện tượng thay đổi sắc tố tĩnh trị. Diễn tiến làm thay đổi sắc tố và xơ cứng tĩnh mạch sau đó. Chúng tôi cần cơ mẫu lớn hơn để xác mạch nông khi hiện tượng viêm cấp tính qua đi. Sự định xem liệu có mối liên quan giữa hiện tượng viêm hồi phục của tĩnh mạch nông xảy ra trong vòng 3 tĩnh mạch ngoại biên với giới tính nữ. tuần đối với viêm độ 1, 2, và khó hồi phục hoàn toàn Chúng tôi không quan sát thấy hiện tượng viêm ở viêm độ 3. Trong nghiên cứu của chúng tôi có ghi tĩnh mạch độ 4 (các triệu chứng độ 3 kèm viêm xơ nhận tình trạng tăng sắc tố tĩnh mạch nông không tĩnh mạch sờ được) và độ 5 (có mủ, sốt do viêm tĩnh triệu chứng gặp ở 4 catheter vào chu kì đầu tiên mạch ngoại biên). Theo các báo cáo y văn, việc phối (Hình A). Đây là tình trạng viêm nhẹ thành mạch hợp 2 hóa chất Cisplatin và 5FU thường gây viêm chưa gây ra triệu chứng lâm sàng nhưng làm thay tĩnh mạch cho bệnh nhân[1]. Trong đó việc truyền đổi sắc tố tĩnh mạch về sau. 5FU liều cao kéo dài trong 4 ngày liên tiếp thường Tỉ lệ viêm tĩnh mạch tăng lên theo số chu kì hóa làm tĩnh mạch viêm và gây xơ hóa, mức độ 3 trở trị nhận được. Bệnh nhân càng nhận được nhiều lên[2]. Trong nghiên cứu này, chúng tôi sử dụng bơm chu kì thì tỉ lệ này tăng lên và mức độ viêm cũng truyền áp lực tự động để đưa 5FU vào cơ thể liên tăng lên. Trong nghiên cứu này, mặc dù không phải tục trong 96h, nhằm mục đích đưa liều hóa trị tối tất cả các bệnh nhân đều nhận được số chu kì thiểu nhất có thể qua tĩnh mạch ngoại biên. Hơn nữa giống nhau, tuy nhiên biểu đồ 2 cho thấy hiện tượng catheter được chăm sóc khá chu đáo, quan sát tích viêm xảy ra có quan hệ tuyến tính với số chu kì cực với băng keo trong mỗi ngày, giữ vệ sinh tốt, nhận được. thời gian lưu catheter dưới 72h (96%) và điều trị TẠP CHÍ UNG THƯ HỌC VIỆT NAM 465
ĐIỀU DƯỠNG - CHĂM SÓC GIẢM NHẸ được thực hiện kịp thời khi cần thiết là các yếu tố TÀI LIỆU THAM KHẢO giúp cải thiện mức độ viêm tĩnh mạch ngoại biên. 1. J. Verweij và các cộng sự. (1989), "Induction Ưu điểm nghiên cứu là ghi nhận và phân độ chemotherapy with cisplatin and continuous được tình trạng viêm tĩnh mạch ngoại biên do hóa trị infusion 5-fluorouracil in locally far-advanced theo thang điểm VIP score, và là báo cáo đầu tiên head and neck cancer", Am J Clin Oncol. 12(5), được thực hiện tại khoa xạ trị đầu cổ của Bệnh viện tr. 420-4. Ung Bướu. Tuy nhiên với số lượng bệnh nhân được 2. S. G. Biswal và R. D. Mehta (2018), "Cutaneous theo dõi kiêm tốn, nên cần số bệnh nhân lớn hơn để Adverse Reactions of Chemotherapy in Cancer có thể đưa ra được các mối liên quan cụ thể. Patients: A Clinicoepidemiological Study", Indian KẾT LUẬN J Dermatol. 63(1), tr. 41-6. Viêm tĩnh mạch ngoại biên do hóa trị dẫn đầu R. Higginson và A. Parry (2011), "Phlebitis: với Cisplatin và 5FU từ 1 - 3 chu kì gặp ở 87%. Mức treatment, care and prevention", Nurs Times. độ viêm tăng lên theo chu kì hóa trị, hầu hết độ nhẹ 107(36), tr. 18-21. (độ 1 - 2) là chủ yếu. Sử dụng bơm áp lực liên tục đối với 5FU và chăm sóc catheter tốt cho thấy hiệu quả cải thiện mức độ viêm tĩnh mạch ngoại biên. 466 TẠP CHÍ UNG THƯ HỌC VIỆT NAM

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.