Khóa luận tốt nghiệp: Tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:65

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của khóa luận "Tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh" nhằm đưa ra các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức và hoạt động thanh tra của thanh tra huyện Vân Đồn. Qua đó góp phần nâng cao hiệu lực hiệu quả trong hoạt động quản lý nhà nước trên địa bàn huyện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp: Tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHOA NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP TÊN ĐỀ TÀI: TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH Sinh viên thực hiện: Đinh Thị Hồng Thắm Giảng viên hướng dẫn: ThS. Nguyễn Thị Thục Hệ đào tạo: Đại học chính quy Khóa học: 2020-2024 Lớp: Thanh tra 20B Mã sinh viên: 2005TTRB051 Hà Nội - 2024 1
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan khóa luận “Tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh” là công trình nghiên cứu độc lập do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn tận tình của ThS. Nguyễn Thị Thục. Toàn bộ nội dung nghiên cứu và kết quả nêu trong đề tài này là hoàn toàn khách quan, trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào trước đây. Các số liệu, bảng biểu được sử dụng để phân tích, nhận xét, đánh giá đều được chính tôi thu thập và tổng hợp từ các nguồn khác nhau đã được ghi rõ trong danh mục tài liệu tham khảo. Nếu phát hiện có bất kỳ hành vi gian lận nào trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành khóa luận này tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Hội đồng cũng như kết quả luận văn của mình. 2
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp với đề tài là “Tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh”, bên cạnh sự cố gắng nỗ lực của bản thân, em xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến giảng viên Nguyễn Thị Thục - người đã trực tiếp chỉ bảo, dẫn dắt em trong suốt quá trình thực hiện khóa luận này. Em xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến quý thầy, cô trường Học viện Hành chính Quốc gia, đặc biệt là các thầy, cô khoa Nhà nước và Pháp luật - những người đã truyền lửa và tận tâm giảng dạy, truyền đạt kiến thức cho em trong suốt thời gian bốn năm đại học vừa qua. Với sự nhiệt huyết và tận tình trong từng bài giảng, các thầy cô đã giúp em tiếp thu được nhiều kiến thức chuyên ngành vững chắc, tạo nền tảng cho tương lai nghề nghiệp của em. Bằng tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và kính chúc quý thầy cô dồi dào sức khỏe, ngày càng có nhiều thành công trong sự nghiệp. Trong quá trình hoàn thành khóa luận này, mặc dù em đã cố gắng hết mình nhưng cũng khó có thể tránh khỏi sai sót, em rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô để khóa luận được hoàn thiện hơn nữa. Em xin chân thành cảm ơn! 3
DANH MỤC KÝ HIỆU HOẶC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa của từ UBND Ủy ban nhân dân KNTC Khiếu nại tố cáo PCTN Phòng chống tham nhũng UBKT Ủy ban kiểm tra BCH Ban chấp hành 4
DANH MỤC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ STT Tên Nội dung Số trang 1 Sơ đồ 1.1. Sơ đồ cơ cấu tổ chức Thanh tra huyện 18 2 Sơ đồ 2.1. Sơ đồ cơ cấu tổ chức thanh tra huyện Vân Đồn năm 37 2024 3 Bảng 2.1. Cơ cấu nhân sự thanh tra huyện Vân Đồn năm 2024 38 4 Bảng 2.2. Bảng tổng hợp số liệu thanh tra huyện Vân Đồn năm 39 2020 – 3/2024 5 Bảng 2.3. Bảng tổng hợp số liệu đơn thư khiếu nại, tố cáo thanh 42 tra huyện Vân Đồn năm 2020 - 3/2024 6 Bảng 2.4. Bảng tổng hợp kê khai tài sản huyện Vân Đồn năm 44 2020 – 2023 7 Biểu đồ 2.1. Biểu đồ số liệu thanh tra huyện Vân Đồn năm 2020 – 40 3/2024 8 Biểu đồ 2.2. Biểu đồ tổng hợp số liệu đơn thư khiếu nại, tố cáo và 43 tỷ lệ xử lý đơn thư của thanh tra huyện Vân Đồn năm 2020- 3/2024 5
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 8 PHẦN NỘI DUNG ................................................................................................. 14 CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA HUYỆN ............................................................... 14 1.1. Quan niệm về tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện ................... 14 1.1.1. Khái niệm về tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện .................. 14 1.1.2. Đặc điểm về tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện .................... 14 1.2. Tổ chức của thanh tra huyện ................................................................. 17 1.2.1. Vị trí, chức năng ................................................................................. 17 1.2.2. Nhiệm vụ, quyền hạn .......................................................................... 17 1.2.3. Cơ cấu tổ chức ................................................................................... 18 1.2.4. Mối quan hệ giữa thanh tra huyện với cơ quan, tổ chức khác .......... 20 1.3. Hoạt động của thanh tra huyện ............................................................. 22 1.3.1. Hoạt động thanh tra ........................................................................... 22 1.3.2. Hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ...................... 24 1.3.3. Hoạt động phòng chống tham nhũng, tiêu cực .................................. 25 1.4. Các yếu tố tác động đến tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra huyện................................................................................................................ 26 Kết luận chương 1 .......................................................................................... 30 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN THANH TRA HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH .............. 31 2.1. Khái quát về huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh .................................. 31 2.2. Tổ chức của cơ quan Thanh tra huyện Vân Đồn ................................. 32 2.2.1. Vị trí, chức năng ................................................................................. 33 2.2.2. Nhiệm vụ, quyền hạn .......................................................................... 33 2.2.3. Cơ cấu tổ chức ................................................................................... 36 2.2.4. Cơ cấu nhân sự .................................................................................. 38 2.3. Thực trạng hoạt động của Thanh tra huyện Vân Đồn ........................ 38 2.3.1. Thực trạng hoạt động thanh tra ......................................................... 39 2.3.2. Thực trạng hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo .... 41 2.3.3. Thực trạng hoạt động phòng chống tham nhũng, tiêu cực ................ 43 6
2.4. Đánh giá tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện Vân Đồn ......... 45 2.4.1. Ưu điểm .............................................................................................. 45 2.4.2. Hạn chế .............................................................................................. 46 2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế .................................................................. 48 Kết luận chương 2 .......................................................................................... 50 CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP NÂNG CAO TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH . 51 3.1. Quan điểm nâng cao tổ chức và hoạt động Thanh tra huyện Vân Đồn .......................................................................................................................... 51 3.2. Một số giải pháp nâng cao tổ chức và hoạt động Thanh tra huyện Vân Đồn ................................................................................................................... 52 3.2.1. Nhóm giải pháp nâng cao tổ chức ..................................................... 52 3.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao hoạt động ................................................. 56 Kết luận chương 3 .......................................................................................... 62 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 63 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 64 7
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thanh tra là một trong những chức năng thiết yếu của quản lý nhà nước. Công tác thanh tra luôn gắn liền với quản lý nhà nước và phải phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ quản lý trong từng giai đoạn cụ thể. Cùng với việc đẩy mạnh cải cách hành chính, để nhanh chóng chấn chỉnh bộ máy, ngăn chặn và đẩy lùi quan liêu, tham nhũng, yêu cầu đặt ra là phải tạo được chuyển biến tích cực trong việc chấn chỉnh đối với bộ máy hành chính, đặc biệt cần tăng cường thanh tra, xử lý vi phạm trong việc thực hiện chế độ công vụ của cán bộ, công chức; coi thanh tra công vụ là một công tác thường xuyên trong chương trình làm việc của cán bộ lãnh đạo và là một trong những giải pháp định hướng chủ yếu về các cơ chế, chính sách để thực hiện các mục tiêu kế hoạch đã đặt ra. Do đó, yêu cầu đổi mới tổ chức và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của cơ quan thanh tra nhà nước đang là yêu cầu cấp thiết. Bên cạnh việc chú trọng đổi mới ngành Thanh tra ở trung ương; Đảng, Nhà nước ta cũng rất chú trọng đến việc đẩy mạnh đổi mới ngành thanh tra ở các địa phương trên cả nước trong đó có thanh tra tỉnh Quảng Ninh nói chung và cơ quan thanh tra địa phương huyện Vân Đồn nói riêng. Quảng Ninh là một tỉnh nằm ở vùng Đông Bắc Bộ của Việt Nam, vừa thuộc vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc vừa thuộc vùng duyên hải Bắc Bộ, đây là tỉnh khai thác than đá chính của Việt Nam nổi tiếng với vịnh Hạ Long là di sản, kỳ quan thiên nhiên thế giới được UNESCO công nhận. Quảng Ninh sở hữu nhiều ưu thế về kinh tế và du lịch trong đó phải kể đến khu trung tâm kinh tế cửa khẩu Móng Cái là đầu mối giao thương quan trọng giữa Việt Nam với Trung Quốc cùng các nước trong khu vực. Không chỉ vậy, Quảng Ninh còn là một điểm đến du lịch hấp dẫn với nhiều danh thắng nổi tiếng như Vịnh Hạ Long, Vịnh Bái Tử Long, Đảo Cô Tô, Núi Yên Tử... Quảng Ninh là tỉnh liên tục có chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh đứng thứ nhất ở Việt Nam nên cũng là nơi có nhiều vấn đề đòi hỏi cần phải được thanh tra, kiểm tra, giám sát chặt chẽ từ cấp địa phương. Trong Tờ trình số 151/Ttr-CP Tờ trình tóm tắt Luật Thanh tra có nêu rằng: “Khi đề xuất chính sách xây dựng Luật Thanh tra (sửa đổi), cơ quan chủ trì soạn thảo đã đề xuất không tổ chức Thanh tra huyện. Tuy nhiên, quá trình xây dựng, hoàn thiện 8
dự án Luật nhiều ý kiến cho rằng, huyện là một cấp chính quyền quan trọng, cơ quan thanh tra hiện nay không chỉ thực hiện chức năng thanh tra mà còn có trách nhiệm giúp Ủy ban nhân dân thực hiện quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và triển khai thực hiện các biện pháp phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Mặt khác, nếu không tổ chức Thanh tra huyện thì Thanh tra tỉnh cũng phải tăng thêm biên chế và tổ chức thêm các phòng chuyên môn phụ trách thanh tra địa bàn các huyện khi có yêu cầu, nên thực tế việc tinh giản bộ máy cũng không đáng kể”[3]. Qua đây cho thấy công tác tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra huyện góp phần rất lớn vào hiệu quả quản lý nhà nước của toàn ngành thanh tra, cơ quan thanh tra huyện là mắt xích quan trọng trong bộ máy hành chính nhà nước. Công tác thanh tra của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh đã góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trên địa bàn huyện đồng thời củng cố trật tự quản lý trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội, góp phần vào sự phát triển chung của cả huyện và tỉnh. Không chỉ phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, hoạt động thanh tra của huyện Vân Đồn còn đóng góp nhiều kiến nghị có giá trị, giúp các cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung cơ chế, chính sách, pháp luật để hoàn thiện cơ chế quản lý, tạo lập hành lang pháp lý và điều kiện môi trường lành mạnh cho sự phát triển của các hoạt động kinh tế - xã hội cũng như ổn định trong đời sống của nhân dân. Tuy nhiên, trong quá trình thực tế hoạt động UBND huyện Vân Đồn cũng gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực thi các quy định của Luật Thanh tra năm 2022 liên quan đến các vấn đề về tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra như: địa vị pháp lý của cơ quan thanh tra Nhà nước; sự chồng chéo trong hoạt động thanh tra; việc công khai kết luận thanh tra; về hoạt động theo dõi, giám sát, kiểm tra thực hiện kết luận thanh tra; giải quyết khiếu nại, tố cáo;… Để góp phần thay đổi và phát triển hơn nữa kinh tế- xã hội của huyện Vân Đồn cần phải nâng cao hiệu lực hiệu quả của công tác quản lý nhà nước trên địa bàn huyện. Đặc biệt trong đó là tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện Vân Đồn phải được quan tâm đúng mực. Bởi vì, thanh tra là một chức năng thiết yếu, nắm giữ vai trò quan trọng trong quản lý nhà nước, hoạt động thanh tra sẽ xem xét, đánh giá và xử lý theo nguyên tắc, trình tự, thủ tục do pháp luật quy định đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Để đổi mới được tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra một cách hiệu 9
quả, cần phải tiến hành đổi mới tất cả các phương diện: tổ chức bộ máy, cơ cấu nhân sự, đội ngũ cán bộ, công chức thanh tra, phương thức hoạt động,… một cách đồng bộ, hợp lý và hiệu quả. Đó là lý do tôi chọn đề tài “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện Vân Đồn” để làm khóa luận tốt nghiệp. Để làm rõ hơn vấn đề này, khóa luận xin phép được phân tích sâu hơn về vấn đề thực trạng tổ chức, hoạt động của Thanh tra huyện Vân Đồn từ đó chỉ ra giải pháp nâng cao hiệu lực hiệu quả của ngành thanh tra. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài Trong những năm gần đây, đã có một số công trình, đề tài khoa học nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của ngành thanh tra, cụ thể như: Đề tài khoa học cấp Bộ năm 2017: “Tổ chức của các cơ quan thanh tra nhà nước theo hướng tập trung – cơ sở lý luận và giải pháp” do ThS. Hoàng Hưng, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Thanh tra Chính phủ làm chủ nhiệm. Đề tài khoa học cấp Bộ năm 2017: “Hình thức thanh tra – Những vấn đề lý luận và thực tiễn” do ThS. Ngô Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục chống tham nhũng, Thanh tra Chính phủ làm chủ nhiệm. Luận văn thạc sĩ Luật của tác giả Vũ Văn Đức, năm 2013 “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra tỉnh - từ thực tiễn tỉnh Thanh Hóa”. Luận văn thạc sĩ Luật học của tác giả Cao Văn Tâm, năm 2016 “Tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện từ thực tiễn huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội”. Luận văn của tác giả Vũ Hải Uyên, năm 2018 “Tổ chức và hoạt động của thanh tra nội bộ từ thực tiễn Đại học Quốc gia Hà Nội”. Luận văn của tác giả Phạm Thanh Sơn, năm 2020 “Tổ chức và hoạt động của thanh tra thành phố Hà Nội”. Bên cạnh đó cũng có một số bài viết, bài nghiên cứu được đăng tải trên các tạp chí chuyên ngành liên quan đến tổ chức và hoạt động của ngành thanh tra nói chung và của thanh tra cấp huyện nói riêng. Những công trình nghiên cứu trên phần lớn là nghiên cứu mang tính tổng thể, ở không gian rộng hoặc ở chuyên ngành của địa phương nhất định. Việc nghiên cứu cụ thể đối với hoạt động và tổ chức của thanh tra huyện trên địa bàn huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng 10
Ninh chưa có công trình nào đề cập tới do vậy việc nghiên cứu đề tài “Tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh” tiếp tục góp phần bổ sung và làm sâu sắc hơn cơ sở lý luận cũng như thực tiễn về tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện dựa trên sự tham khảo, tiếp thu có chọn lọc kết quả của các công trình nghiên cứu khoa học và các luận văn ở trên. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu của khóa luận Mục tiêu của khóa luận là đưa ra các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức và hoạt động thanh tra của thanh tra huyện Vân Đồn. Qua đó góp phần nâng cao hiệu lực hiệu quả trong hoạt động quản lý nhà nước trên địa bàn huyện. 3.2. Nhiệm vụ của khóa luận Làm rõ những vấn đề lý luận chung về thanh tra; tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện. Phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện Vân Đồn, làm rõ những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân. Từ đó, khóa luận đề ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện Vân Đồn. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của khóa luận là tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra huyện Vân Đồn: hoạt động thanh tra, hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu không gian: Nghiên cứu, phân tích tổ chức và hoạt động chức năng của thanh tra huyện theo pháp luật hiện hành ở Việt Nam; tổ chức và hoạt động chức năng của thanh tra huyện Vân Đồn. Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Nghiên cứu về thực trạng tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện Vân Đồn trong giai đoạn từ năm 2020 đến tháng 3 năm 2024. 5. Phương pháp nghiên cứu 11
Đề tài được nghiên cứu dựa trên phương pháp luận duy vật – biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối quan điểm chủ trương của Đảng Cộng Sản Việt Nam và chính sách, pháp luật của nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể bao gồm: Phương pháp được sử dụng trong chương 1 gồm có: phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp lịch sử, phương pháp so sánh, phương pháp diễn dịch, phương pháp quy nạp để diễn giải và làm rõ bản chất của các vấn đề lý luận thanh tra huyện. Phương pháp được sử dụng trong chương 2 gồm có: phương pháp thống kê, phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp diễn dịch, phương pháp quy nạp để phân tích số liệu thực tiễn, làm rõ thực trạng tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện Vân Đồn. Phương pháp được sử dụng trong chương 3 gồm có: phương pháp diễn dịch, phương pháp quy nạp, phương pháp phân tích tổng hợp làm rõ quan điểm đổi mới của Đảng và Nhà nước, huyện ủy Vân Đồn đối với thanh tra huyện và đề xuất giải pháp nâng cao tổ chức và hoạt động thanh tra huyện Vân Đồn. 6. Ý nghĩa và đóng góp của khóa luận Qua quá trình nghiên cứu đề tài, tôi đã xây dựng một cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn cho việc kiện toàn và nâng cao tổ chức và hoạt động thanh tra huyện dựa trên sự nghiên cứu và phân tích thực trạng về tổ chức và hoạt động thanh tra huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh. Phát hiện những vấn đề khó khăn, vướng mắc, chồng chéo trong hoạt động của thanh tra huyện, từ đó đề xuất ra một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực, hiệu quả công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng. Kiến nghị sửa đổi, bổ sung một số giải pháp nhằm phù hợp với yêu cầu thực tiễn, hình thành một mô hình thanh tra huyện đảm bảo về các mặt: hoàn thiện về bộ máy, hoạt động có hiệu quả, đảm bảo tốt về nguồn nhân lực và có thể nhân rộng sang các huyện và tỉnh thành khác của cả nước. 7. Kết cấu của khóa luận 12
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo thì nội dung chính của khóa luận gồm 3 chương: Chương 1: Một số vấn đề lý luận về tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện. Chương 2: Thực trạng tổ chức và hoạt động của cơ quan Thanh tra huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh. Chương 3: Quan điểm, giải pháp nâng cao tổ chức và hoạt động Thanh tra huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh. 13
PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA HUYỆN 1.1. Quan niệm về tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện 1.1.1. Khái niệm về tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện Theo Khoản 1 Điều 30 Luật Thanh tra 2022: “Thanh tra huyện là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện, giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; thực hiện nhiệm vụ thanh tra trong phạm vi quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân cấp huyện; thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo quy định của pháp luật”[13]. Khoa học tổ chức và quản lý định nghĩa tổ chức với ý nghĩa hẹp là “tập thể của con người tập hợp nhau lại để thực hiện một nhiệm vụ chung hoặc nhằm đạt tới một mục tiêu xác định của tập thể đó”. Trong cuốn “Sổ tay nghiệp vụ cán bộ làm công tác tổ chức nhà nước” định nghĩa: “Tổ chức là một đơn vị xã hội, được điều phối một cách có ý thức, có phạm vi tương đối rõ ràng, hoạt động nhằm đạt được một hoặc nhiều mục tiêu chung (của tổ chức)”[19]. Từ các phân tích trên có thể đưa ra khái quát về tổ chức của thanh tra huyện như sau: Tổ chức thanh tra huyện là một thiết chế nhà nước, bao gồm các bộ phận chức vụ được thành lập theo những nguyên tắc nhất định để thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra huyện. Hoạt động của thanh tra huyện gồm các hoạt động giúp UBND cùng cấp quản lý nhà nước và tiến hành về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng theo quy định của pháp luật. 1.1.2. Đặc điểm về tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện Điều 5 Luật Thanh tra 2022 quy định về chức năng của cơ quan thanh tra: “Trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, cơ quan thanh tra giúp cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, 14
tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; tiến hành thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo quy định của pháp luật.” Theo quy định của pháp luật, để phù hợp với chức năng thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước, cơ quan thanh tra có một số đặc điểm riêng về mặt tổ chức và hoạt động nhằm đảm bảo hiệu quả, các đặc điểm về tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra cụ thể như sau. * Về tổ chức Thanh tra huyện được cơ cấu gọn nhẹ, thẩm quyền trong phạm vi cấp huyện với tổ chức cơ quan tinh gọn, đơn giản. Cơ cấu thanh tra huyện có Chánh Thanh tra, Phó Chánh thanh tra, thanh tra viên và tương đương. Về biên chế thanh tra viên cấp huyện không quy định cụ thể số lượng mà chủ yếu phụ thuộc vào tình hình từng địa phương và các công chức, thanh tra viên thường thay nhau kiêm nhiệm, cùng phụ trách các mảng công việc. Thẩm quyền về mặt tổ chức, thanh tra huyện là cơ quan chuyên môn giúp việc cho UBND cấp huyện nên thẩm quyền của thanh tra huyện cũng được giới hạn, quy định rõ chỉ được phép thanh tra các cơ quan, tổ chức, cá nhân trực thuộc UBND cấp huyện và thực hiện thanh tra các lĩnh vực thuộc phạm vi địa bàn huyện. Thanh tra huyện được tổ chức theo nguyên tắc “song trùng trực thuộc”. Trong quá trình tổ chức bộ máy và hoạt động, thanh tra huyện chịu sự chỉ đạo, điều hành theo các chỉ thị, quyết định trực tiếp từ Chủ tịch UBND huyện, đồng thời phải chịu sự chỉ đạo, giám sát về công tác, hướng dẫn nghiệp vụ của thanh tra tỉnh. Quy định trên đã thể hiện thanh tra huyện được tổ chức theo nguyên tắc “song trùng trực thuộc”, từ việc tổ chức như vậy công chức, thanh tra viên của thanh tra huyện cũng có những đặc thù riêng, theo quy định thì Chánh Thanh tra huyện do chủ tịch UBND cấp huyện bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức tuy nhiên việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức này phải có sự thống nhất với Chánh Thánh tra tỉnh. Mặc dù con người, biên chế thuộc UBND cấp huyện nhưng đội ngũ thanh tra viên của Thanh tra huyện lại do Chủ tịch UBND cấp tỉnh bổ nhiệm trên cơ sở xét duyệt của Thanh tra tỉnh và Sở Nội vụ. Thanh tra huyện là cơ quan thanh tra nhà nước mang bản chất của thanh tra hành chính. Thanh tra hành chính là hoạt động thanh tra của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc phạm vi quản lý của mình về việc thực hiện các 15
chính sách, pháp luật, nhiệm vụ và quyền hạn đã được quy định. Trong hệ thống tổ chức hành chính nhà nước, thanh tra huyện là một cơ quan thanh tra hành chính có phạm vi quản lý trực tiếp là các đối tượng thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện. Các đối tượng này bao gồm: các cơ quan chuyên môn, các phòng, ban thuộc UBND cấp huyện, UBND cấp xã và cá nhân, tổ chức thuộc sự quản lý trực tiếp của UBND cấp huyện. * Về hoạt động Hoạt động thanh tra huyện chịu sự chỉ đạo của thanh tra tỉnh và UBND cấp huyện. Theo quy định của Luật Thanh tra năm 2022 thì thanh tra huyện là cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện, có trách nhiệm giúp UBND cùng cấp quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng theo quy định của pháp luật. Vì vậy trong quá trình hoạt động, thanh tra huyện chịu sự chỉ đạo, điều hành của Chủ tịch UBND cấp huyện. Bên cạnh việc là cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện thì thanh tra huyện còn là cấp dưới của thanh tra tỉnh theo quan hệ ngành dọc, vì vậy thanh tra huyện còn phải chịu sự chỉ đạo về chuyên môn, nghiệp vụ của thanh tra tỉnh trong các lĩnh vực thanh tra; tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo, phòng chống tham nhũng và đôn đốc, thực hiện các quyết định, kết luận có hiệu lực pháp luật. Hoạt động của thanh tra huyện gắn liền với hoạt động quản lý của UBND cấp huyện, đáp ứng yêu cầu và mục tiêu quản lý nhà nước ở địa phương. Trong mối quan hệ giữa quản lý và thanh tra thì quản lý nhà nước giữ vai trò chủ đạo, chi phối hoạt động của thanh tra cụ thể: quy định thẩm quyền của các cơ quan thanh tra (xác định phạm vi, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan thanh tra trong việc thực hiện chức năng thanh tra tránh tình trạng chồng chéo, thiếu sót hoặc vượt quá thẩm quyền), quy định về tổ chức, quyết định và kết luận thanh tra (đưa ra các quy định về cấu trúc tổ chức, quy trình tiến hành thanh tra, hình thức quyết định và kết luận của quá trình thanh tra, đảm bảo tính khách quan, minh bạch và thống nhất trong hoạt động thanh tra), sử dụng các kết quả, các thông tin từ phía các cơ quan thanh tra (các cơ quan quản lý nhà nước sử dụng những báo cáo, kết quả, thông tin thu thập được từ quá trình thanh tra để đưa ra các quyết định, giải pháp khắc phục sai phạm, cải thiện hoạt động, đảm bảo thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ quản lý nhà nước). 16
Qua phân tích trên cho thấy, thanh tra là một công cụ, phương tiện để nhà nước thực hiện hoạt động quản lý. Đối với cấp huyện, thanh tra huyện là cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện, có tính độc lập tương đối hoạt động thanh tra nhằm phát hiện hạn chế, bất cập trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật, phát huy những mặt tích cực, phát hiện những sai phạm để đề xuất, kiến nghị với UBND cấp huyện sửa đổi, điều chỉnh các thức điều hành và xử lý các vi phạm. 1.2. Tổ chức của thanh tra huyện 1.2.1. Vị trí, chức năng Vị trí, chức năng của thanh tra huyện được quy định tại Điều 30 Luật Thanh tra 2022: “Thanh tra huyện là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện, giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; thực hiện nhiệm vụ thanh tra trong phạm vi quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân cấp huyện; thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo quy định của pháp luật. Thanh tra huyện chịu sự chỉ đạo, điều hành của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện và chịu sự chỉ đạo về công tác thanh tra, hướng dẫn nghiệp vụ của Thanh tra tỉnh.” 1.2.2. Nhiệm vụ, quyền hạn Trong lĩnh vực thanh tra, Thanh tra huyện giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp quản lý nhà nước về công tác thanh tra được quy định tại Điều 31 Luật Thanh tra 2022 cụ thể như sau: “Xây dựng dự thảo kế hoạch thanh tra của Thanh tra huyện, báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện xem xét, quyết định trước khi gửi Thanh tra tỉnh tổng hợp vào kế hoạch thanh tra của tỉnh; Tổ chức thực hiện nhiệm vụ của Thanh tra huyện trong kế hoạch thanh tra của tỉnh; thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật và nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện và của Ủy ban nhân dân cấp xã; 17
Thanh tra vụ việc khác khi được Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giao; Theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị của Thanh tra huyện và quyết định xử lý về thanh tra của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện; Tổng hợp, báo cáo kết quả công tác thanh tra. Giúp Ủy ban nhân dân cấp huyện thực hiện quản lý nhà nước về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật. Giúp Ủy ban nhân dân cấp huyện thực hiện quản lý nhà nước về công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo quy định của pháp luật.” 1.2.3. Cơ cấu tổ chức Về cơ cấu tổ chức thanh tra huyện có Chánh Thanh tra, các Phó Chánh Thanh tra, Thanh tra viên và công chức khác. Theo Điều 8 Thông tư liên tịch 03/2014/TTLT-TTCP- BNV quy định về cơ cấu tổ chức của Thanh tra huyện có hiệu lực đến trước ngày 10/02/2024 có quy định rằng: “Thanh tra huyện có Chánh Thanh tra và không quá 02 Phó Chánh Thanh tra.” Tuy nhiên Thông tư 02/2023/TT-TTCP quy định về tổ chức của Thanh tra huyện có hiệu lực từ ngày 10/02/2024, lại chỉ quy định rằng: “Thanh tra huyện có Chánh Thanh tra, Phó Chánh Thanh tra, Thanh tra viên và công chức khác.” Như vậy quy định về cơ cấu tổ chức của Thanh tra huyện đã có sự thay đổi về quy định số lượng, cụ thể thông tư 02/2023/TT-TTCP đã bỏ quy định về số lượng Chánh Thanh tra huyện và Phó Chánh thanh tra huyện mà chỉ quy định Thanh tra huyện có Chánh Thanh tra, Phó Chánh Thanh tra, Thanh tra viên và công chức khác. Chánh Thanh tra Phó Chanh Thanh tra Thanh tra huyện Thanh tra viên Công chức khác 18
Sơ đồ 1.1. Cơ cấu tổ chức của Thanh tra huyện Chánh thanh tra huyện là người đứng đầu cơ quan Thanh tra huyện, chịu trách nhiệm trước UBND, Chủ tịch UBND cấp huyện và trước pháp luật về toàn bộ hoạt động của thanh tra huyện. Điều 33 Luật Thanh tra quy định nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh thanh tra huyện như sau: “Lãnh đạo, chỉ đạo công tác thanh tra trong phạm vi quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân cấp huyện; lãnh đạo Thanh tra huyện thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan; Quyết định việc thanh tra khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật; Kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, ban hành quy định cho phù hợp với yêu cầu quản lý; kiến nghị đình chỉ, hủy bỏ hoặc bãi bỏ quy định trái pháp luật được phát hiện qua thanh tra; Kiến nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết vấn đề liên quan đến công tác thanh tra; Kiến nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện xem xét trách nhiệm, xử lý người thuộc quyền quản lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện có hành vi vi phạm pháp luật được phát hiện qua thanh tra hoặc không thực hiện kết luận, quyết định xử lý về thanh tra; yêu cầu người đứng đầu cơ quan, tổ chức khác xem xét trách nhiệm, xử lý người thuộc quyền quản lý của cơ quan, tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật được phát hiện qua thanh tra hoặc không thực hiện kết luận, quyết định xử lý về thanh tra; Đề nghị người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã xem xét, chấn chỉnh, khắc phục các sai phạm trong ngành, lĩnh vực, địa bàn thuộc phạm vi quản lý do Thanh tra huyện phát hiện qua thanh tra.” Tại Điều 6 Thông tư số 02/2023/TT-TTCP đã hướng dẫn chi tiết về tổ chức của thanh tra huyện, tại điều này có quy định về việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức, điều động, luân chuyển, biệt phái nhân sự tại cơ quan thanh tra huyện. “Chánh Thanh tra huyện do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức, điều động, luân chuyển, biệt phái sau khi tham khảo ý kiến của Chánh Thanh tra tỉnh. 19
Phó Chánh Thanh tra huyện là người giúp Chánh Thanh tra huyện thực hiện nhiệm vụ do Chánh Thanh tra huyện phân công, chịu trách nhiệm trước Chánh Thanh tra huyện và trước pháp luật về nhiệm vụ được phân công. Khi Chánh Thanh tra huyện vắng mặt, một Phó Chánh Thanh tra huyện được Chánh Thanh tra huyện ủy nhiệm thay Chánh thanh tra huyện điều hành các hoạt động của Thanh tra huyện. Việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức, điều động, luân chuyển, biệt phái Phó Chánh Thanh tra huyện do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định theo quy định của pháp luật và đề nghị của Chánh Thanh tra huyện. Tổ chức Thanh tra huyện phải bảo đảm đáp ứng các tiêu chí như các phòng chuyên môn, nghiệp vụ khác thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện theo quy định của pháp luật về chính quyền địa phương; bảo đảm đủ điều kiện để thực hiện chức năng, nhiệm vụ về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và các nhiệm vụ khác theo quy định.” Nghị định 43/2023/NĐ-CP quy định khái niệm thanh tra viên tại Điều 3: “Thanh tra viên là người được bổ nhiệm và ngạch thanh tra viên để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong hoạt động thanh tra theo quy định của pháp luật.” Thanh tra viên phải gương mẫu trong việc chấp hành pháp luật; có trách nhiệm học tập, nghiên cứu để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ thanh tra. Trong quá trình thanh tra, Thanh tra viên phải thực hiện nhiệm vụ theo sự phân công của Trưởng đoàn thanh tra; phải tuân thủ các quy định của pháp luật và chịu trách nhiệm trước pháp luật về thực hiện nhiệm vụ được giao; chịu trách nhiệm trước Trưởng đoàn thanh tra, người ra quyết định thanh tra, Thủ trưởng cơ quan quản lý trực tiếp về việc thực hiện nhiệm vụ được giao. Về biên chế Thanh tra viên và công chức khác tại cấp huyện chưa được quy định số lượng cụ thể là bao nhiêu mà căn cứ chức năng, nhiệm vụ, danh mục vị trí việc làm, cơ cấu ngạch công chức được cấp có thẩm quyền phê duyệt, hàng năm thanh tra huyện xây dựng kế hoạch biên chế công chức theo quy định của pháp luật bảo đảm thực hiện nhiệm vụ được giao. 1.2.4. Mối quan hệ giữa thanh tra huyện với cơ quan, tổ chức khác 20