M U D CH NÃO T Y VÀ K THU T C YẪ Ị Ủ Ỹ Ậ Ấ
MUÏC TIEÂU.
1. N m đ c ch đ nh l y d ch não t y đ xét nghi m.ắ ượ ỉ ị ấ ị ủ ể ệ
2. N m đ c th i đi m, cách l y, b o qu n và chuyên ch b nh ph m đ nắ ượ ờ ể ấ ả ả ở ệ ẩ ế
phòng xét nghi m.ệ
3. N m đ c các k thu t ti n hành kh o sát và nuôi c y b nh ph m d ch nãoắ ượ ỹ ậ ế ả ấ ệ ẩ ị
t y.ủ
4. N m đ c các tác nhân gây b nh th ng g p trong d ch não t y.ắ ượ ệ ườ ặ ị ủ
.
1.CH Đ NH CH C DÒ D CH NÃO T Y (DNT).Ỉ Ị Ọ Ị Ủ
- DNT nên đ c ch c dò đ kh o sát vi sinh lâm sượ ọ ể ả aøng tr c các bướ eänh nhân có
các tri u ch ng ệ ứ nghi ng viêm màng nãoờ.
- Không nên ch c dò DNT tr c các b nh nhân có các d u hi u tăng áp l c n i s . ọ ướ ệ ấ ệ ự ộ ọ
2.TH I ĐI M CH C DÒ DNTỜ Ể Ọ .
- Càng s m càng t t, ngay sau khi có ch n đoán lâm sớ ố ẩ aøng.
- Tr c khi b nh nhân ướ ệ duøng khaùng sinh h th ng.ệ ố
3. CÁCH L Y VÀ CHUYÊN CH B NH PH M.Ấ Ở Ệ Ẩ
- DNT ph i đ c các bác sĩ lâm sàng ch c dò theo ph ng pháp vô trùng.ả ượ ọ ươ
- Laáy töø 3 -5 ml DNT, cho vaøo loï voâ truøng naép chaët (coù theå
duøng tube Eppendorf biopure) roài gôûi ngay ñeán phoøng xeùt
nghieäm, khoâng chaäm treå.
- Coù theå caáy ngay taïi giöôøng vôùi chai 2 maët thaïch caáy DNT
vaø caùc dòch khoâng taïp nhieãm
4.KHAÛO SAÙT ÑAÏI THEÅ.
Ghi nhaän tính chaát ñaïi theå:
-Trong, keo
- Ñuïc, muû
- Vaøng chanh
- Coù maùu…
5. KHAÛO SAÙT VI THEÅ.
5.1.Söûa soaïn beänh phaåm.
-Neáu DNT ñuïc, khoâng caàn ly taâm.
- Caùc tröôøng hôïp khaùc, ly taâm 3000 voøng/ phuùt, trong thôøi
gian töø 10 -15 phuùt. Laáy phaàn caën ñeå khaûo saùt vi theå vaø
nuoâi caáy, phaàn nöôùc laøm phaûn öùng hoaù mieãn dòch phaùt
hieän khaùng nguyeân hoaø tan vaø laøm phaûn öùng sinh hoaù.
5.2. Khaûo saùt vi theå.
-Laøm pheát soi töôi.
Nhoû moät gioït caën ly taâm vaøo lam kính, ñaäy Lamel leân.
Ñoïc döôùi quang tröôøng x400 (Vaät kính 40), ñoùng bôùt hay haï
bôùt tuï quang ñeå thaáy roõ ñoä töông phaûn. Tìm:
+ Baïch caàu, hoàng caàu
+ Vi khuaån, naám men, …
Neáu coù naám men nghi Cryptococcus neofor ma n s , quan saùt DNT
döôùi gioït möïc taøu hay vôùi nigrosin 20%
-Laøm pheát nhuoäm.
+Gram
+Khaùng Acid (neáu coù yeâu caàu)
Keát quaû pheát nhuoäm vaø keát quaû soi töôi phaûi thoâng baùo ngay
cho baùc só laâm saøng.
5.3.Caáy phaân laäp vi khuaån.
-Vì laø maãu khoâng bò ngoaïi nhieãm neân coù theå caáy nhieàu
maàm caáy.
-Coù theå caáy vaøo 2 loaïi moâi tröôøng, thaïch maùu vaø thaïch
Chocolat coù boå Sung XV(CAXV), uû ôû nhieät ñoä 37 0 C trong bình
neán.
-Neáu khoâng coù ñieàu kieän maø DNT laø treû em, coù theå caáy
vaøo hoäp thaïch BA coù vaïch moät vaïch S. aureus thaúng goùc
vôùi ñöôøng caáy maàm caáy ñeå kích thích H.influen z a e moïc
ñöôïc, uû ôû nhieät ñoä 35- 37 o C trong bình neán.
- Phaàn DNT coøn laïi coù theå caáy döï phoøng vaøo dung dòch BHI.
- Theo doõi lieân tieáp toái ña trong 3 ngaøy, baát cöù luùc naøo coù
söï hieän dieän cuûa khoùm vi khuaån, tieán haønh ñònh danh vaø
laøm khaùng sinh ñoà.
- Vì vieâm maøng naõo muû laø moät beänh nguy hieåm, ñe doaï
ñeán tính maïng, neân moät khi coù vi khuaån moïc thì phaûi tieán
haønh nhuoäm Gram khoùm vi khuaån vaø keát hôïp vôùi tính chaát
vi khuaån moïc treân moâi tröôøng phaân laäp, phaûi traû lôøi keát
quaû taïm thôøi cho baùc só laâm saøng ngay.
-Neáu coù yeâu caàu tìm C. neofof m an s , caáy DNT treân thaïch
Sabouraud, treân BHI, uû ôû nhieät ñoä 35- 37 o C. Cuõng theo doõi
lieân tuïc trong 3 ngaøy.
- Neáu coù yeâu caàu tìm M. tub erculosis, caáy DNT vaøo moâi
tröôøng Lowenstein- Jensen ( neân caáy 3 oáng ), uû ôû nhieät ñoä
35- 37 o C. Theo doõi lieân tuïc trong 2 thaùng.
6. TÌM KHAÙNG NGUYEÂN HOAØ TAN CAÙC VI KHUAÅN
GAÂY BEÄNH THÖÔØNG GAËP TRONG DNT BAÈNG CAÙC
PHÖÔNG PHAÙP HOAÙ MIEÃN DÒCH.
Coù theå phaùt hieän khaùng nguyeân hoaø tan caùc vi khuaån
gaây beänh coù trong DNT baèng moät trong caùc phaûn öùng hoaù
mieãn dòch nhö:
- Tuï Latex vôùi boä thuoác thöû MENINGITEX , PASTOREX,…
-ELISA,….
Trong caùc phöông phaùp treân thì phöông phaùp tuï vôùi Latex
cho keát quaû nhanh, ñôn giaûn, vaø raát nhaïy caûm.
7.CAÙC TAÙC NHAÂN GAÂY VIEÂM MAØNG NAÕO.
-Ñoái vôùi treû sô sinh: Lieân caàu nhoùm B, Escherichia coli ,
Listeria monocy tog e n e s , Enterobac t eriae ca e .
- Ñoái vôùi treû töø 6 thaùng ñeán 5 tuoåi: Haemo p hilus
influen zae , Streptococcus pneu m o nia e vaø Neisseria m eningitidis .
- Ñoái vôùi ngöôøi lôùn: S. pneu m o nia e, N. meningitidis, E. coli, S.
aureus vaø M. tuberculosis. Cryptococcus neoform a ns,…
