Một số nét đổi mới trong công tác quản lý khoa học trên địa bàn thành phố Đà Nẵng

Xuân 2016<br /> <br /> Một số nét đổi mới trong công tác quản lý<br /> khoa học trên địa bàn thành phố Đà Nẵng<br /> "" Lê Thục<br /> <br /> T<br /> <br /> hực hiện Chương trình hành động số 25<br /> của Thành ủy Đà Nẵng và Kế hoạch số<br /> 5679 của UBND thành phố về việc thực<br /> hiện Nghị quyết số 20 của Ban chấp hành TW Đảng<br /> về Phát triển KH&CN phục vụ công nghiệp hóa, hiện<br /> đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng<br /> XHCN và hội nhập quốc tế, trong năm 2015, Sở<br /> Khoa học và Công nghệ thành phố Đà Nẵng đã tập<br /> trung xây dựng và tham mưu UBND thành phố ban<br /> hành các quy định để đẩy mạnh hoạt động nghiên<br /> cứu trên địa bàn thành phố Đà Nẵng điển hình như<br /> Quyết định số 39/2015/QĐ-UBND ngày 21/12/2015<br /> quy định về quản lý các nhiệm vụ KH&CN thành phố<br /> Đà Nẵng; Quyết định số 34/2015/QĐ-UBND ngày<br /> 09/11/2015 về quy chế khen thưởng trong hoạt<br /> động khoa học và công nghệ thành phố Đà Nẵng;<br /> <br /> Quyết định số 4993/QĐ-UBND ngày 09/7/2015 về<br /> thành lập Quỹ phát triển khoa học và công nghệ và<br /> các quyết định khác có liên quan đến hoạt động của<br /> Quỹ. Thông qua đó đã thể hiện một số nét đổi mới<br /> căn bản trong công tác quản lý khoa học trên địa bàn<br /> thành phố như sau:<br /> 1. Yêu cầu nâng cao chất lượng nhiệm vụ<br /> KH&CN phục vụ phát triển kinh tế xã hội thành<br /> phố, lấy hiệu quả ứng dụng trong thực tiễn là<br /> tiêu chí chủ yếu để lựa chọn, đánh giá nhiệm vụ.<br /> Hàng năm, Sở Khoa học và Công nghệ nhận<br /> được khá nhiều đề xuất nhiệm vụ nghiên cứu. Tuy<br /> nhiên số lượng đề xuất được lựa chọn để triển khai<br /> chưa nhiều (bình quân khoảng 10% đề xuất được<br /> phê duyệt). Nguyên nhân chính là do các đề xuất<br /> chưa chú trọng đến tính cần thiết và tính ứng dụng<br /> <br /> 27<br /> <br /> Xuân 2016<br /> cho thành phố. Đa phần các tổ chức, cá nhân đề xuất<br /> những vấn đề mà họ có khả năng làm được chứ chưa<br /> đề xuất các vấn đề nghiên cứu dựa trên nhu cầu của<br /> thành phố, của các ngành và các doanh nghiệp. Nay,<br /> thành phố tiếp tục khuyến khích các sở, ban, ngành,<br /> quận, huyện, tổ chức KH&CN, doanh nghiệp và cá<br /> nhân đề xuất nhiệm vụ KH&CN trên cơ sở thực tiễn<br /> công tác quản lý, sản xuất của mình và đồng thời đẩy<br /> mạnh cơ chế đặt hàng các vấn đề cần nghiên cứu giải<br /> quyết từ Lãnh đạo thành phố, các, sở, ban ngành và<br /> các địa phương. Bên cạnh đó trong quá trình quản lý,<br /> Sở Khoa học và Công nghệ sẽ tổ chức các đoàn khảo<br /> sát, mời các nhà khoa học cùng tham gia để xác định<br /> các vấn đề cần nghiên cứu cho thành phố. Các biện<br /> pháp này nhằm xác định được các nhiệm vụ KH&CN<br /> cần thiết cho thành phố và góp phần nâng cao chất<br /> lượng các đề xuất nghiên cứu.<br /> Về phương thức giao nhiệm vụ, bên cạnh các<br /> nhiệm vụ giao trực tiếp, thành phố sẽ tăng cường<br /> thực hiện phương thức tuyển chọn tổ chức, cá nhân<br /> chủ trì theo cơ chế cạnh tranh, công khai, minh bạch<br /> nhằm chọn được tổ chức, cá nhân có năng lực để<br /> triển khai thực hiện nhiệm vụ đáp ứng yêu cầu đề ra.<br /> Trong quy định cũng đã nêu các yêu cầu đối với<br /> từng loại hình nhiệm vụ KH&CN, trong đó lấy hiệu<br /> quả ứng dụng trong thực tiễn là tiêu chí chủ yếu để<br /> lựa chọn, đánh giá. Đồng thời trong hồ sơ đăng ký<br /> thực hiện nhiệm vụ KH&CN có thành phần hồ sơ bắt<br /> buộc đó là văn bản cam kết ứng dụng kết quả nghiên<br /> cứu của các cơ quan có liên quan. Đối với các nhiệm<br /> vụ có thể ước tính được kinh phí ứng dụng thì cần<br /> phải làm rõ trong thuyết minh đề cương. Các yêu cầu<br /> này nhằm mục đích xác định rõ ngay từ ban đầu khả<br /> năng ứng dụng, địa chỉ ứng dụng cũng như trách<br /> nhiệm của đơn vị cam kết ứng dụng, qua đó hạn chế<br /> dần các đề tài mang tính chất nghiên cứu thuần túy.<br /> 2. Có cơ chế hỗ trợ ứng dụng các kết quả<br /> nghiên cứu vào thực tiễn<br /> Trong thời gian qua, các nhiệm vụ KH&CN đã<br /> từng bước được quan tâm ứng dụng trong thực tế<br /> Tuy nhiên, việc triển khai chưa thực sự bài bản và hiệu<br /> quả chưa cao. Trong đó có một nguyên nhân cơ bản<br /> là do chúng ta mới chỉ quan tâm đến khâu nghiên<br /> cứu còn việc ứng dụng kết quả đó như thế nào, triển<br /> khai ra sao thì chúng ta chưa có cơ chế cụ thể, chưa<br /> <br /> 28<br /> <br /> có sự gắn kết rõ ràng giữa các cơ quan tham gia. Hầu<br /> hết các đề tài chỉ được cấp kinh phí để triển khai đề<br /> tài chứ không có kinh phí để triển khai ứng dụng sau<br /> khi đề tài được đánh giá nghiệm thu hoặc nhân rộng<br /> sau khi kết thúc. Hiện nay, trong Quyết định số 39<br /> của thành phố đã có quy định về nội dung và trách<br /> nhiệm ứng dụng kết quả nghiên cứu, đặc biệt đã có<br /> cơ chế bố trí kinh phí để triển khai các nhiệm vụ ứng<br /> dụng sau khi đánh giá nghiệm thu, theo đó sẽ hình<br /> thành giai đoạn tiếp theo sau khi đề tài kết thúc để<br /> tiếp tục hỗ trợ ứng dụng triển khai kết quả nghiên<br /> cứu trong thực tiễn.<br /> 3. Đổi mới cơ chế quản lý tài chính<br /> - Về đầu tư của thành phố cho KH&CN: Khác<br /> với những năm trước đây, kể từ năm 2015 ngân sách<br /> thành phố đã bố trí đủ kinh phí dành cho KH&CN<br /> theo quy định để đảm bảo đáp ứng yêu cầu triển khai<br /> các nhiệm vụ KH&CN.<br /> - Về những phương thức, chế độ, chính sách<br /> mới trong quản lý tài chính:<br /> UBND thành phố đã có quyết định thành lập<br /> Quỹ phát triển khoa học và công nghệ, kiện toàn bộ<br /> máy và các quy định về hoạt động của Quỹ như các<br /> hoạt động cho vay, tài trợ, hỗ trợ …. Vốn điều lệ của<br /> Quỹ đã được UBND thành phố bố trí đủ 20 tỷ đồng<br /> và đã chính thức đi vào hoạt động, tiếp nhận các hồ<br /> sơ đề nghị cho vay, tài trợ, hỗ trợ của các tổ chức, cá<br /> nhân trên địa bàn thành phố. Đây là một kênh để các<br /> tổ chức, cá nhân có thể tiếp cận nguồn vốn triển khai<br /> các hoạt động nghiên cứu ứng dụng, đổi mới công<br /> nghệ, đầu tư mạo hiểm trong sản xuất kinh doanh.<br /> Đồng thời, việc thành lập Quỹ cũng sẽ tiến tới cấp<br /> phát kinh phí thực hiện nhiệm vụ KH&CN sử dụng<br /> ngân sách nhà nước thông qua hệ thống Quỹ. Việc<br /> này tạo điều kiện cho thành phố có thể huy động, đa<br /> dạng được nguồn kinh phí ngoài ngân sách nhà nước<br /> cho phát triển KH&CN và chủ động sử dụng nguồn<br /> kinh phí từ quỹ để triển khai các nhiệm vụ KH&CN mà<br /> không phụ thuộc vào năm tài chính.<br /> Về định mức chi trong nghiên cứu khoa học: Từ<br /> trước tới nay, việc xây dựng dự toán kinh phí NSNN<br /> thực hiện nhiệm vụ KH&CN được thực hiện cơ bản<br /> theo quy định tại Thông tư liên tịch số 44/2007/<br /> TTLT/ BTC-BKHCN ngày 07/5/2007. Tuy nhiên, sau 7<br /> năm thực hiện Thông tư này đã không còn phù hợp,<br /> <br /> Xuân 2016<br /> như định mức chi thấp, chưa quy định một số nội<br /> dung chi cần thiết trong quá trình thực hiện nhiệm<br /> vụ KH&CN như tiền công lao động, chi thuê chuyên<br /> gia, tư vấn độc lập, chi đăng ký bản quyền, chi đăng<br /> bài công bố kết quả công trình KH&CN… Khắc phục<br /> những vấn đề này, Bộ Tài chính và Bộ KHCN đã ban<br /> hành Thông tư liên tịch số 55/2015/TTLT/BTC-BKHCN<br /> thay thế Thông tư liên tịch số 44, trong đó đã thay đổi<br /> phương pháp tính toán tiền lương, tiền công theo<br /> mức độ tham gia và mức độ đóng góp của các nhà<br /> khoa học trong dự toán kinh phí nhiệm vụ KH&CN;<br /> tăng định mức và bổ sung một số nội dung chi. Trên<br /> cơ sở đó tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà khoa<br /> học trong công tác nghiên cứu.<br /> Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Tài chính cũng<br /> đã ban hành Thông tư liên tịch số 27/2015/TTLT-BTCBKHCN ngày 30/12/2015 quy định về khoán chi thực<br /> hiện nhiệm vụ KH&CN sử dụng ngân sách nhà nước.<br /> Điểm mới nổi bật của Thông tư là phương thức khoán<br /> chi, theo đó, nhà khoa học có thể thực hiện một<br /> trong 2 phương thức khoán chi đến sản phẩm cuối<br /> cùng hoặc khoán chi từng phần. Việc đổi mới cơ chế<br /> khoán chi thực hiện nhiệm vụ KH&CN đóng vai trò<br /> quan trọng trong việc hỗ trợ các hoạt động nghiên<br /> cứu KH&CN, trong đó trao quyền chủ động cho chủ<br /> nhiệm nhiệm vụ và tổ chức chủ trì trong việc sử dụng<br /> kinh phí thực hiện nhiệm vụ. Trên thực tế, trước khi có<br /> Thông tư 27, thành phố Đà Nẵng đã thực hiện khoán<br /> thí điểm đến sản phẩm cuối cùng đối với 3 nhiệm vụ<br /> KH&CN cấp thành phố. Quá trình triển khai cho thấy,<br /> việc khoán kinh phí đến sản phẩm cuối cùng đã đơn<br /> giản hóa các thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi cho tổ<br /> chức, cá nhân chủ trì tập trung nghiên cứu mà không<br /> phải lo lắng nhiều về chứng từ thanh quyết toán.<br /> 4. Đa dạng hóa các hình thức triển khai các<br /> nhiệm vụ và phân cấp phân quyền<br /> Trong Quyết định số 39 của UBND thành phố<br /> Đà Nẵng đã quy định các hình thức triển khai nhiệm<br /> vụ KH&CN khá đa dạng bao gồm đề tài, đề án, dự<br /> án sản xuất thử nghiệm, dự án khoa học và công<br /> nghệ và phân cấp quản lý để tạo điều kiện thuận lợi<br /> trong quá trình triển khai gồm nhiệm vụ KH&CN cấp<br /> thành phố, nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở, nhiệm vụ ứng<br /> dụng. Đặc biệt về tài chính cũng đã phân cấp mạnh<br /> mẽ cho Giám đốc Sở KH&CN trong việc phê duyệt đối<br /> với nhiệm vụ cấp cơ sở, nhiệm vụ ứng dụng đến 100<br /> <br /> triệu đồng. Đối với nhiệm vụ KH&CN cấp thành phố<br /> sau khi được UBND thành phố phê duyệt danh mục,<br /> Giám đốc Sở KH&CN được quyền phê duyệt dự toán<br /> đến 500 triệu đồng đối với nhiệm vụ thuộc lĩnh vực<br /> KHXHNV và đến 1 tỷ đồng đối với nhiệm vụ thuộc lĩnh<br /> vực kỹ thuật công nghệ, tự nhiên, nông nghiệp và y<br /> dược. Đồng thời cũng đã quy định rõ thẩm quyền,<br /> trách nhiệm của Giám đốc Sở KH&CN trong việc quản<br /> lý nhiệm vụ như thẩm định, ký kết hợp đồng, điều<br /> chỉnh hợp đồng, kiểm tra, đánh giá, xử lý vi phạm …<br /> Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn trong công<br /> tác quản lý của Sở KH&CN cũng như giảm bớt thời<br /> gian chờ đợi, đơn giản thủ tục hành chính cho cơ<br /> quan chủ trì và chủ nhiệm đề tài.<br /> 5. Khen thưởng<br /> Cũng trong năm 2015, UBND thành phố đã<br /> ban hành Quyết định số 34/2015/QĐ-UBND ngày<br /> 09/11/2015 về quy chế khen thưởng trong hoạt động<br /> khoa học và công nghệ thành phố Đà Nẵng trong đó<br /> có các nội dung khen thưởng cho các tác giả của các<br /> công trình KH&CN, các giải pháp sáng chế và các bài<br /> báo khoa học đạt tiêu chuẩn và khen thưởng đối với<br /> các tổ chức, cá nhân đạt các giải thưởng về KH&CN<br /> của quốc gia và các bộ, ngành … như giải thưởng<br /> Hồ Chí Minh, giải thưởng nhà nước về KH&CN, giải<br /> thưởng sáng tạo KH&CN, giải thưởng chất lượng<br /> quốc gia, giải thưởng Tạ Quang Bửu, Kovalevskaia…<br /> thông qua quy định này thành phố sẽ có những phần<br /> thưởng để động viên khuyến khích các tác giả có<br /> những thành tích nổi bật trong các hoạt động khoa<br /> học và công nghệ nói chung và thành phố nói riêng.<br /> Như vậy, với các nội dung đổi mới trong công<br /> tác quản lý khoa học, sự tham gia tích cực của các<br /> cấp, các ngành, các tổ chức và cá nhân nhà khoa học<br /> hy vọng thời gian tới sẽ có sự thay đổi cả về chất và<br /> lượng trong hoạt động nghiên cứu. Tuy nhiên đây là<br /> nhiệm vụ lâu dài không chỉ ở việc xây dựng cơ chế<br /> chính sách mà đòi hỏi sự nỗ lực của Sở Khoa học và<br /> Công nghệ cũng như sự quan tâm của nhiều cơ quan,<br /> đơn vị, nhiều ngành và nhiều cấp trên địa bàn thành<br /> phố để chất lượng công tác nghiên cứu khoa học<br /> ngày một được nâng cao và có những đóng góp thiết<br /> thực vào sự phát triển chung của thành phố.<br /> <br /> 29<br /> <br />