Nghiên cứu VHTQ trong KLTN của sinh viên khoa Ngữ văn…
Phạm Thị Thủy - K51 Sư phạm Ngữ văn
1
Nghiên cứu VHTQ trong KLTN của sinh viên
khoa Ngữ văn
Nghiên cứu VHTQ trong KLTN của sinh viên khoa Ngữ văn…
Phạm Thị Thủy - K51 Sư phạm Ngữ văn
2
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ...........................................................................1
1. Lí do chọn đề tài ....................................................................................................4
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề.....................................................................................5
3. Mục đích nghiên cứu .............................................................................................6
4. Phạm vi nghiên cứu ...............................................................................................6
5. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................7
5.1. Phương pháp luận chung ................................................................................7
5.2. Các phương pháp cụ thể..................................................................................7
6. Cấu trúc của khóa luận .........................................................................................7
NỘI DUNG....................................................................................9
CHƯƠNG 1. BỨC TRANH VĂN HỌC TRUNG QUỐC TRONG KLTN.............9
1.1. Thống kê, phân loại đề tài KLTN...................................................................9
1.1.1. Nhóm đề tài KLTN về tác giả - tác phẩm ................................................10
1.1.2. Nhóm đề tài về lý luận - dịch thuật - tiếp nhận. ......................................13
1.2 . Một số hiện tượng tiếp nhận trong cái nhìn đối sánh với toàn cảnh văn học
Trung Quốc..........................................................................................................17
1.2.1. Những mảng trống của bức tranh văn học trong KLTN.........................17
1.2.2. Một số hiện tượng tiếp nhận văn học Trung Quốc trong các KLTN ......21
1.3. Lý giải một số hiện tượng tiếp nhận.............................................................24
1.3.1. Hiện tượng tiếp nhận thơ Đường............................................................24
1.3.2. Hiện tượng tiếp nhận tiểu thuyết cổ điển Minh Thanh...........................26
1.3.3. Hiện tượng tiếp nhận tiểu thuyết hiện đại và kịch hiện đại ....................28
CHƯƠNG 2. QUÁ TRÌNH ĐỌC VÀ PHÁT HIỆN NGHĨA TÁC PHẨM VĂN
HỌC TRUNG QUỐC TRONG KLTN...................................................................30
2.1. Việc đọc các tác phẩm tiêu biểu....................................................................30
2.1.1. Hồng lâu mộng........................................................................................30
Nghiên cứu VHTQ trong KLTN của sinh viên khoa Ngữ văn…
Phạm Thị Thủy - K51 Sư phạm Ngữ văn
3
2.1.2. Tam quốc chí diễn nghĩa.........................................................................37
2.1.3. Hai tiểu thuyết hiện đại: “Đá đỏ” và “Sáng nghiệp sử”.........................42
2. 2. Việc đọc các tác giả tiêu biểu .......................................................................44
2.2.1. Đỗ Phủ ....................................................................................................44
2.2.2. Lỗ Tấn.....................................................................................................51
CHƯƠNG 3. “ĐỘC GIẢ” VIỆT NAM TRONG KLTN .......................................56
3.1. Các bình diện nghiên cứu .............................................................................56
3.1.1. Cách chọn đề tài khóa luận.....................................................................56
3.1.2. Phương pháp nghiên cứu........................................................................62
3.1.3. Tài liệu tham khảo ..................................................................................73
3.2. Đặc điểm của “độc giả” Việt Nam trong KLTN ..........................................77
3.2.1. Trình độ được đào tạo và trình độ thưởng thức......................................77
3.2.2. Kinh nghiệm tiếp nhận và tri thức từ những tài liệu đã đọc...................78
3.2.3. Mức độ quen thuộc với các hình thức và thủ pháp văn học....................79
3.2.4. Hứng thú cá nhân...................................................................................79
3.3. Đặc điểm thời đại ..........................................................................................81
3.3.1. Thời kháng chiến chống Mỹ và một vài năm sau đó...............................81
3.3.2. Cuộc chiến tranh biên giới......................................................................81
3.3.3. Những năm hòa bình và phát triển (1986 - 2000)...................................82
3.4. Tầm đón nhận của “độc giả” Việt Nam trong KLTN .................................83
3.4.1. Sự thể hiện tầm đón nhận của “độc giả” Việt Nam trong KLTN............84
3.4.2. Đặc điểm kế thừa và biến dị của tầm đón nhận của “độc giả” Việt Nam
trong KLTN.......................................................................................................86
PHẦN KẾT LUẬN......................................................................88
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................91
Nghiên cứu VHTQ trong KLTN của sinh viên khoa Ngữ văn…
Phạm Thị Thủy - K51 Sư phạm Ngữ văn
4
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Văn học Trung Quốc là nền văn học lớn trên thế giới với nhiều thành
tựu rực rỡ như Thi Kinh, thơ Đường, tiểu thuyết cổ điển Minh - Thanh... Nó
có sức sống lâu bền, tầm ảnh hưởng rộng lớn và sâu sắc ở nhiều nơi trên thế
giới, trong đó có Việt Nam - nước gần gũi với Trung Quốc không chỉ về mặt
địa lý mà còn về văn hóa. Ở Việt Nam, các tác phẩm văn học Trung Quốc
được tiếp nhận bởi khá nhiều tầng lớp người đọc khác nhau với những kinh
nghiệm tiếp nhận khác nhau, mục đích khác nhau. Việc nghiên cứu sự tiếp
nhận này có một ý nghĩa quan trọng. Nghiên cứu không chỉ để khẳng định
người đọc mà quan trọng là để khẳng định giá trị bản thân văn học. Bởi vì
“chính cuộc sống lịch sử lâu dài của văn học cho ta thấy được những vấn đề
về bản chất, đặc trưng, chức năng, cấu trúc giá trị của văn học mà lý luận từ
phía sáng tác không giải thích được”1.
Bản thân các tác phẩm văn học Trung Quốc không nằm ngoài sự
khẳng định của lý thuyết tiếp nhận: “… văn học dĩ nhiên không tự nó sống
được. Chính nhu cầu của người đọc, khả năng phát hiện, sáng tạo của nó đã
làm cho các tác phẩm nghệ thuật có tầm cỡ trở nên bất hủ”2 . Ở đây, chúng
tôi muốn nghiên cứu giá trị của các tác phẩm văn học này thông qua nhu cầu,
sự phát hiện sáng tạo của một đối tượng độc giả đặc biệt: các sinh viên (và cả
các giảng viên) khoa Ngữ văn trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là khoa
Văn học trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn). Như chúng ta đã
biết, nơi đây là một trung tâm nghiên cứu và đào tạo văn học có uy tín và
chất lượng cao. Các thế hệ thầy trò của khoa đã có được nhiều thành tựu
đáng ghi nhận trong việc nghiên cứu văn học nói chung và nghiên cứu văn
1 Trần Đình Sử, Mấy vấn đề lý luận tiếp nhận văn học - in trong Văn học nghệ thuật và
sự tiếp nhận, Nguyễn Văn Dân (chủ biên), Viện thông tin KHXH, Hà Nội, 1991.
2 Như trên.
Nghiên cứu VHTQ trong KLTN của sinh viên khoa Ngữ văn…
Phạm Thị Thủy - K51 Sư phạm Ngữ văn
5
học Trung Quốc nói riêng. Trong thời kỳ trước năm 2000, việc nghiên cứu
văn học Trung Quốc ở khoa Ngữ văn có nhiều kết quả đáng chú ý với những
điểm khác biệt so với thời kỳ sau này (thể hiện rất rõ ở các khóa luận tốt
nghiệp của sinh viên). Sự khác biệt này một mặt do điều kiện nghiên cứu,
mặt khác đây là thời kỳ mà nhiều nhà khoa học nổi tiếng đã tham gia công
tác giảng dạy ở khoa và hướng dẫn sinh viên làm Khóa luận như các thầy Lê
Huy Tiêu, Nguyễn Liên, Lê Đức Niệm… Có thể nói, các khóa luận tốt
nghiệp của sinh viên khoa Ngữ văn thời kỳ này thể hiện một diện mạo đặc
biệt của việc nghiên cứu văn học Trung Quốc ở một trung tâm đào tạo -
nghiên cứu văn học của Việt Nam. Tìm hiểu các khóa luận này, ta sẽ thấy
nhiều nét khác so với các công trình nghiên cứu đã được công bố rộng rãi
trên các sách báo, tạp chí…
Với những điểm đã trình bày ở trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài:
“Nghiên cứu văn học Trung Quốc trong khóa luận tốt nghiệp1 của sinh
viên khoa Ngữ văn trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (1966 - 2000)” (từ
đây xin gọi tắt là KLTN) với mong muốn bước đầu nhìn lại và khẳng định
thành quả nghiên cứu của những người đi trước. Không chỉ có vậy, như đã
nói, việc nghiên cứu này sẽ cho thấy được nhiều điều về giá trị của các tác
phẩm văn học Trung Quốc thông qua sự tiếp nhận của một đối tượng đặc
biệt ở Việt Nam và nhiều điều về bản thân và thời đại của các đối tượng độc
giả này.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Từ trước đến nay, ở Việt Nam đã có rất nhiều các công trình nghiên
cứu, tìm hiểu văn học Trung Quốc với hàng trăm cuốn sách nghiên cứu, giáo
1 Gọi theo cách dùng hiện nay của khoa Văn học - Trường ĐHKHXH &NV Hà Nội: Từ
1966 -1997: Công trình nghiên cứu của sinh viên tốt nghiệp ra trường được gọi là luận
văn tốt nghiệp, báo cáo của sinh viên khi kết thúc năm học (năm thứ 3) gọi là khóa luận.
Từ 1997 đến nay: Công trình nghiên cứu của sinh viên khi tốt nghiệp ra trường gọi là
khóa luận tốt nghiệp, báo cáo của sinh viên năm thứ 3 gọi là niên luận.
Trong khóa luận này chúng tôi dung KLTN để chỉ chung luận văn tốt nghiệp trước đây
và khóa luận tốt nghiệp hiện nay.
