Người thừa kế theo pháp luật một số quốc gia trên thế giới và gợi mở cho Việt Nam

Bài viết này tập trung vào chế định thừa kế trong Bộ luật Dân sự 2015 của Việt Nam, đặc biệt là Điều 613 về "Người thừa kế" vẫn còn tồn tại nhiều quan điểm chưa thống nhất. Điều này đặt ra vấn đề cần nghiên cứu sâu hơn về phạm vi và đối tượng của người thừa kế theo pháp luật.

Mục tiêu của bài viết là phân tích các quy định về người thừa kế ở một số quốc gia trên thế giới để đưa ra những gợi mở, đề xuất nhằm hoàn thiện pháp luật thừa kế của Việt Nam, đặc biệt là trong việc mở rộng đối tượng người thừa kế theo pháp luật để phù hợp hơn với thực tiễn xã hội và các mối quan hệ gia đình.

Nghiên cứu này phân tích các quy định về người thừa kế theo pháp luật tại một số quốc gia Đông Á như Trung Quốc và Nhật Bản, đồng thời đối chiếu với thực trạng pháp luật Việt Nam. Tại Trung Quốc, pháp luật công nhận con dâu, con rể đã mất vợ/chồng nhưng vẫn thực hiện nghĩa vụ phụng dưỡng cha mẹ chồng/vợ là người thừa kế hàng thứ nhất, và cả anh, chị, em kế có quan hệ nuôi dưỡng cũng được xem xét là người thừa kế. Điều này nhấn mạnh nguyên tắc "quyền lợi đi đôi với nghĩa vụ" và vai trò của quan hệ nuôi dưỡng trong việc xác định quyền thừa kế. Trong khi đó, Nhật Bản áp dụng phương pháp nhận nuôi người trưởng thành để giải quyết vấn đề thừa kế cho con dâu, con rể. Đối với Việt Nam, mặc dù quan niệm dân gian và Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 xem con dâu, con rể là thành viên gia đình, Bộ luật Dân sự 2015 hiện hành lại không xếp họ vào diện người thừa kế theo pháp luật. Bài viết chỉ ra rằng đây là một bất cập, đặc biệt khi con dâu, con rể có thể là người trực tiếp chăm sóc, phụng dưỡng cha mẹ chồng/vợ. Từ những phân tích này, nghiên cứu gợi mở rằng pháp luật thừa kế của Việt Nam cần xem xét mở rộng đối tượng người thừa kế dựa trên mối quan hệ nuôi dưỡng, chăm sóc thực tế, không chỉ giới hạn ở quan hệ huyết thống hay hôn nhân, nhằm phản ánh đúng thực tiễn xã hội và tăng cường sự gắn kết trong gia đình.