PH
ƯƠ
NG PHÁP PHÁT HI N NHANH NITRAT Ệ
(Xúc xích và l p x ng) ạ ưở
I. Nguyên lý:
Trong môi tr ng acid acetic có m t c a k m (Zn) và kali iođua (KI), nitrat ườ ặ ủ ẽ
2 và KI s b oxy hóa đ gi u phóng I
2 t
do. Iot gi i phóng s b kh thành NO ử ẽ ị ể ả ẽ ị ự ả
đ ng nitrat ượ c phát hi n b ng màu xanh nh ch th h tinh b t. Tùy theo hàm l ờ ỉ ị ồ ệ ằ ộ ượ
có trong s n ph m nhi u hay ít, iot đ c gi i phóng cũng s nhi u hay ít, nhanh ề ả ẩ ượ ả ẽ ề
hay ch m.ậ
Ph n ng c a quá trình di n bi n nh sau: ả ứ ủ ư ễ ề
CH3COOH + Zn → (CH3COO)2Zn + H2
H2 +2KI → 2HI + 2K
HNO3 + HI → NO2 + 4H2O + 1/2I2
NO2 + H2O → HNO2
HNO2 + HI → NO + H2O + 1/2I2
II.
Tác d ng và tác h i c a nitrat: ạ ủ ụ
- Tác d ng: ụ
c s d ng r ng rãi trong đi u tr b nh m ch vành, Trong y h c: Nitrat đ ọ ượ ử ụ ị ệ ề ạ ộ
ệ không nh ng cho b nh nhân b c n đau th t ng c n đ nh mà c nh ng b nh ả ữ ự ổ ị ơ ữ ệ ắ ị
nhân có c n đau th t ng c không n đ nh. ự ắ ơ ổ ị
Trong nông nghi p: Làm phân bón kích thích s tăng tr ng c a cây tr ng. ự ệ ưở ủ ồ
Tác h i:ạ
Đ i v i con ng i: Rau có d l ng nitrat cao thì càng nhi u nguy c gây ố ớ ườ ư ượ ề ơ
3 khi vào c th ng
ng đ c cho con ng i. NO i tham gia ph n ng kh ộ ộ ườ ơ ể ườ ả ứ ử ở
2 là ch tấ
ng ru t, do tác d ng c a các men tiêu hoá sinh ra NO d dày và đ ạ ườ ụ ủ ộ
ả ứ ngăn c n vi c hình thành và trao đ i oxy c a h ng c u trong máu, ph n ng ủ ồ ệ ầ ả ổ
v i Hemoglobin t o thành Methaemoglobinemia d n đ n tình tr ng thi u oxy, ớ ế ế ẫ ạ ạ
làm gi m hô h p c a t ng đ n ho t đ ng c a tuy n giáp, gây ấ ủ ế ả bào, nh h ả ưở ạ ộ ủ ế ế
ng i đ t bi n và kích thích các kh i u phát tri n gây b nh ung th ộ ư ở ế ể ệ ố ườ . làm
m t kh năng v n chuy n oxi c a Hemoglobin. ể ủ ấ ả ậ
Đ i v i đ ng v t: ố ớ ộ ậ
ầ Gây nhi m đ c máu, làm m t kh năng v n chuy n oxy c a h ng c u ả ủ ồ ễ ể ấ ậ ộ
hi n t ng tím tái và hôn mê. ệ ượ
ng t i các t bào g c).
Có th gây đ t bi n gen ( nh h ộ
ể ế ả ưở ớ ế ố
Có th gây h i cho s c kh e sinh s n.
ứ ể ả ạ ỏ
Có th là nguyên nhân gây ung th . ư
ể
Tác h i khác: ạ
Da: gây kích ng khi ti p xúc: t y đ , ng a, đau nh c.
ứ ứ ứ ế ấ ỏ
M t: gây nh h
ng t ng t khi r i vào m t. ắ ả ưở ươ ự ắ ơ
Hít nh m: gây h i cho h hô h p khi hít ph i: ho, th g p.
ở ấ ệ ấ ả ầ ạ
Nu t nh m: có th gây ng đ c nghiêm tr ng.
ộ ộ ể ầ ố ọ
III.
Ph ng pháp ti n hành: ươ ế
- M u th c ph m: g m 3 m u trong đó có 2 m u l p x
ng và 1 m u xúc ẫ ạ ự ẫ ẫ ẩ ồ ưở ẫ
xích.
- Ti n hành: ế
Cân 10g m u th c ph m m i lo i → thái nh , ngâm trong n c c t 40ml ự ẩ ạ ẫ ỗ ỏ ướ ấ
trong 15-20’, th nh tho ng tr n đ u → sau đó đun nóng và l c ngay sau khi ề ả ộ ọ ỉ
sôi.
c c t đ có đ c 5ml n c chi R a bã s n ph m b ng 2-3ml n ẩ ử ả ằ ướ ấ ể ượ ướ ế ế t → ti n
hành làm ph n ng trong ng nghi m. ả ứ ệ ố
5ml n c chi ướ ế ằ t + 2-3 ml dung d ch KI 5% → tr n và l c đ u → acid hóa b ng ộ ắ ề ị
1 ml dung d ch acid acetic 5% → kh y đ u → thêm 2-3 gi ề ấ ị ọ ồ ớ t h tinh b t (m i ộ
pha) → tr n đ u → thêm 1-2 h t k m. ạ ẻ ề ộ
ệ Theo dõi ph n ng và th i gian xu t hi n màu xanh tím và khi màu này rõ r t, ệ ả ứ ấ ờ
n đ nh và hoàn toàn. ổ ị
N u dung d ch trong ng nghi m sau m t th i gian ph n ng có màu ả ứ ố ộ ờ ệ ế ị
xanh tím rõ r t, n đ nh và hoàn toàn thì k t lu n m u th c ph m có ệ ổ ự ế ẩ ậ ẫ ị
nhi m nitrat. ễ
ằ Ti n hành đ ng th i 1 m u tr ng đ so sánh (thay 10g m u th c ph m b ng ự ế ể ẫ ắ ẫ ẩ ồ ờ
10ml n c c t và làm theo quy trình trên). ướ ấ
IV. K t qu và k t lu n: ả
ế ế ậ
- K t qu : ả ế
• Bu i th nh t: Dung d ch trong ng nghi m sau m t th i gian ph n ả ố
ứ ệ ấ ổ ộ ờ ị
ứ ng không th y xu t hi n màu xanh tím ch ng t ệ ứ ấ ấ ỏ ẫ ẩ m u th c ph m ự
không có nhi m nitrat. ễ
• Bu i th hai: Dung d ch trong ng nghi m sau m t th i gian ph n ng ả ứ
ứ ệ ổ ố ộ ờ ị
không th y xu t hi n màu xanh tím ch ng t ứ ệ ấ ấ ỏ ẫ m u th c ph m không có ẩ ự
nhi m nitrat. ễ
• Bu i th ba: Dung d ch trong ng nghi m sau m t th i gian ph n ng ả ứ
ứ ệ ổ ố ộ ờ ị
không th y xu t hi n màu xanh tím ch ng t ứ ệ ấ ấ ỏ ẫ m u th c ph m không có ẩ ự
nhi m nitrat. ễ
- K t lu n: ế
ậ
M u th c ph m không có nhi m nitrat nh ng trong m u v n có s ự ư ễ ẫ ẫ ẫ ẩ ử
d ng ph m màu v ẩ ụ ượ ị ả t qua m c cho phép nh m làm tăng giá tr c m ằ ứ
quan cho s n ph m. Đi u này v n nh h ng không t ẫ ả ề ả ẩ ưở ố ế ứ ỏ t đ n s c kh e
ng i tiêu dùng. ườ
