Sử dụng bản đồ tư duy và 6 chiếc nón tư duy hướng dẫn sinh viên tìm ý tưởng trong quá trình tạo lập văn bản

Phan Thị Quỳnh Như và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 94(06): 63 - 68<br /> <br /> SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY VÀ 6 CHIẾC NÓN TƯ DUY HƯỚNG DẪN<br /> SINH VIÊN TÌM Ý TƯỞNG TRONG QUÁ TRÌNH TẠO LẬP VĂN BẢN<br /> Phan Thị Quỳnh Như1, Nguyễn Thị Hồng Nam2*<br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> Trường Cao đẳng Sư phạm Kiên Giang<br /> Khoa Sư phạm, Trường Đại học Cần Thơ<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Bài viết này nhằm giới thiệu việc sử dụng Bản đồ tư duy (BĐTD) và sáu chiếc nón tư duy (CNTD)<br /> vào việc rèn kỹ năng tạo lập văn bản cho sinh viên lớp Cao đẳng Tiểu học, Trường Cao đẳng Sư<br /> phạm Kiên Giang. Kết quả thực nghiệm cho thấy việc hướng dẫn sinh viên học tập theo 2 kỹ thuật<br /> BĐTD và 6 CNTD trong việc tìm ý tưởng trước khi viết đã góp phần việc nâng cao kỹ năng tìm ý<br /> tưởng, kỹ năng hợp tác cho người học.<br /> Từ khóa: Bản đồ tư duy, sáu chiếc nón tư duy, tìm ý tưởng, hợp tác<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Tạo lập văn bản là một nghệ thuật đòi hỏi<br /> người viết (NV) phải có ý tưởng sáng tạo. Ý<br /> tưởng sáng tạo là sự khởi đầu cho sản phẩm<br /> viết thành công, nói như vậy chúng tôi không<br /> có ý phủ nhận các yếu tố khác tạo nên chất<br /> lượng cho bài viết. Nhưng có thể nói trong<br /> công việc viết văn thì việc tìm ý tưởng trước<br /> khi viết là cực kì quan trọng vì thông qua việc<br /> tìm ý tưởng, NV đã định hướng các ý cần viết<br /> và thể hiện các năng lực tư duy (tư duy logic,<br /> sáng tạo và tư duy phê phán). Kĩ thuật Bản đồ<br /> tư duy (BĐTD) và 6 chiếc nón tư duy (6<br /> CNTD) rất phù hợp với việc giúp NV tìm ý<br /> tưởng trước khi viết. Chúng tôi đã vận dụng<br /> hai kĩ thuật dạy học trên để hướng dẫn sinh<br /> viên (SV) trong quá trình tạo lập văn bản và<br /> đã thu được một số kết quả bước đầu.<br /> BẢN ĐỒ TƯ DUY VÀ SÁU CHIẾC NÓN<br /> TƯ DUY<br /> BĐTD (mindmap) là kĩ thuật do Tony Buzan<br /> phát kiến năm 1960. Vậy Bản đồ tư duy là gì?<br /> “Bản đồ tư duy là phương pháp kết nối mang<br /> tính đồ họa có tác dụng lưu trữ, sắp xếp và<br /> xác lập ưu tiên đối với mỗi loại thông tin<br /> (thường là trên giấy) bằng cách sử dụng từ<br /> hay hình ảnh then chốt hoặc gợi nhớ nhằm<br /> làm “bật lên” những kí ức cụ thể và phát sinh<br /> các ý tưởng mới. Mỗi chi tiết gợi nhớ trong sơ<br /> đồ tư duy là chìa khóa khai mở các sự kiện, ý<br /> tưởng và thông tin, đồng thời khơi nguồn tiềm<br /> năng của bộ não kì diệu” [4; tr.158]. BĐTD<br /> giúp chúng ta thể hiện, tổ chức thông tin dưới<br /> dạng trực quan rõ ràng, hiệu quả.<br /> *<br /> <br /> Tel: 0918486086<br /> <br /> 6 CNTD (six thinking hats) là một kỹ thuật<br /> nhằm tập trung suy nghĩ của mọi người vào<br /> cùng một vấn đề do Edward de Bono đề xuất<br /> năm 1985. Sáu chiếc nón với 6 màu khác<br /> nhau biểu tượng cho các kỹ thuật tư duy khác<br /> nhau. Nón trắng biểu tượng cho việc tìm<br /> kiếm thông tin; nón đỏ thể hiện cảm giác của<br /> con người đối với vấn đề; nón vàng biểu<br /> tượng cho mặt tích cực của vấn đề; nón đen<br /> biểu tượng cho những hạn chế của vấn đề;<br /> nón xanh lá cây biểu tượng cho việc khuyến<br /> khích sự tìm kiếm, sáng tạo, nón xanh dương<br /> biểu tượng cho sự kiểm soát quá trình tư duy.<br /> Olivier Serrat (2009) cho rằng “Nhiều người<br /> thường tư duy về sự vật từ góc độ phân tích,<br /> phê phán, logic mà ít khi nhìn sự vật từ góc<br /> độ tình cảm, trực giác hoặc từ nhìn thấy mặt<br /> hạn chế của vấn đề. Điều này dẫn đến kết quả<br /> là cách nhìn sự vật của họ thiếu sự tưởng<br /> tượng, đánh giá không đúng mức những cản<br /> trở/rào cản đối với sự thay đổi, hoặc không<br /> vạch ra được những kế hoạch để đối phó với<br /> những bất ngờ có thể xảy ra” [5, tr.1]. Như<br /> vậy, kỹ thuật 6 CNTD giúp chúng ta biết cách<br /> tư duy, cách nhìn vấn đề dưới nhiều góc độ,<br /> kỹ năng hợp tác trong nhóm, và đó cũng là<br /> những kỹ năng sống mà người học cần được<br /> phát triển trong nhà trường.<br /> Dưới đây là kết quả thực nghiệm (TN) của<br /> việc kết hợp sử dụng 2 kỹ thuật trên trong quá<br /> trình hướng dẫn SV tìm ý tưởng trong quá<br /> trình tạo lập văn bản.<br /> 63<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Phan Thị Quỳnh Như và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> THỰC NGHIỆM VÀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ<br /> THỰC NGHIỆM<br /> Đối tượng và số tiết thực nghiệm<br /> Đối tượng TN của chúng tôi là 44 SV lớp<br /> 30A Cao đẳng Tiểu học, Trường Cao đẳng Sư<br /> phạm Kiên Giang. Số tiết TN là 5 tiết học<br /> phần Tiếng Việt thực hành, chương Rèn kĩ<br /> năng tạo lập văn bản.<br /> Mục tiêu thực nghiệm<br /> Tiến hành TN này, chúng tôi nhằm mục tiêu<br /> rèn năng lực tư duy sáng tạo, thói quen nhìn<br /> vấn đề dưới nhiều góc độ, năng lực hợp tác<br /> giữa các thành viên trong nhóm.<br /> Tiến trình thực nghiệm<br /> Để giúp SV biết cách tìm ý tưởng trước khi<br /> viết bằng việc kết hợp sử dụng BĐTD và 6<br /> CNTD, chúng tôi đã có một buổi giới thiệu và<br /> làm mẫu cho SV về cách trình bày ý tưởng<br /> bằng BĐTD, cách sử dụng 6 CNTD để làm<br /> việc trong nhóm. Sau đó, các tiết TN được<br /> tiến hành theo trình tự:<br /> - Hoạt động 1: Chia SV theo nhóm,<br /> 6SV/nhóm, mỗi nhóm chọn một trưởng nhóm<br /> và một thư kí. Nhóm trưởng có trách nhiệm<br /> quản lý nhóm sao cho mỗi thành viên đều có<br /> cơ hội phát biểu ý kiến, thư kí có nhiệm vụ<br /> ghi lại các ý tưởng của nhóm.<br /> - Hoạt động 2: GV giao đề tài cho các nhóm<br /> và phát cho mỗi nhóm một tờ giấy A0 và một<br /> hộp bút chì màu.<br /> - Hoạt động 3: GV yêu cầu các nhóm tưởng<br /> tượng mình đang lần lượt đội 6 CNTD, suy<br /> nghĩ và đưa ra ý kiến về đề tài đã được giao.<br /> Cụ thể là: SV tưởng tượng họ đang đội chiếc<br /> nón màu trắng để trả lời câu hỏi: chúng ta đã<br /> có thông tin gì về chủ đề này, còn thiếu những<br /> thông tin gì? Nên tìm thông tin ở đâu?; đội<br /> nón màu đỏ để trải nghiệm cảm giác: thích<br /> hay không thích chủ đề này?; đội chiếc nón<br /> màu vàng để suy nghĩ về giá trị hoặc những<br /> mặt tích cực, ưu điểm của vấn đề đang thảo<br /> luận; đội chiếc nón màu đen để suy nghĩ về<br /> mặt tiêu cực, hạn chế của vấn đề; nón màu<br /> xanh lá cây biểu tượng cho sự sáng tạo, biện<br /> pháp giải quyết những mặt tiêu cực của vấn<br /> đề; với chiếc nón màu xanh dương, các<br /> thành viên sẽ cùng tóm tắt nội dung thảo<br /> luận, rút ra kết luận, lập kế hoạch thực hiện.<br /> <br /> 94(06): 63 - 68<br /> <br /> Ý tưởng của cả nhóm được thể hiện bằng<br /> BĐTD.<br /> - Hoạt động 4. Các nhóm trình bày bản phác<br /> thảo ý tưởng của nhóm.<br /> - Hoạt động 5: Thảo luận chung trên lớp về<br /> các sản phẩm.<br /> Kết quả và đánh giá kết quả<br /> Các sản phẩm chúng tôi thu được qua 5 tiết<br /> TN là: 6 sản phẩm của các nhóm, 5 bản tốc ký<br /> cuộc thảo luận nhóm, ý kiến của SV về hiệu<br /> quả của việc sử dụng BĐTD và 6 CNTD<br /> trong quá trình tạo lập văn bản, phiếu dự giờ<br /> của GV.<br /> Sản phẩm của sinh viên<br /> Dưới đây là 2 ví dụ về sản phẩm của SV.<br /> Ví dụ 1. Thuyết minh về sản phẩm nước<br /> mắm Phú Quốc<br /> Sau khi cho SV ôn lại lý thuyết về văn thuyết<br /> minh (đã học ở lớp 10), chúng tôi cho các<br /> nhóm sử dụng kỹ thuật 6 CNTD và BĐTD để<br /> phác thảo ý tưởng cho đề tài “Thuyết minh về<br /> nước mắm Phú Quốc”. Cuộc thảo luận của<br /> nhóm 4 diễn ra như sau:<br /> - Nhóm trưởng Phượng Loan đề nghị các bạn<br /> tưởng tượng mình đang đội chiếc nón màu<br /> trắng và nêu câu hỏi: “Các bạn có thông tin,<br /> hiểu biết gì về sản phẩm nước mắm của tỉnh<br /> ta?”. SV Thanh cho rằng: “Đây là sản phẩm<br /> nổi tiếng của Phú Quốc”; ý kiến của Phượng<br /> Loan: “Nước mắm Phú Quốc là món ăn bổ<br /> dưỡng trong bữa ăn gia đình người Việt”.<br /> Nhóm trưởng tiếp tục điều khiển nhóm: “Thế<br /> ý kiến của Tèo thế nào?” Tèo suy nghĩ rồi trả<br /> lời: “Theo mình, cách chế biến cũng công phu<br /> lắm”. Tèo nêu thêm câu hỏi “Xuất xứ của nó<br /> thì thế nào?”. Nhóm trưởng đề nghị: “Chúng<br /> ta phải lên mạng lấy thêm các thông tin khác<br /> như quá trình chế biến, cách sản xuất nhé!”<br /> - Nhóm trưởng chuyển sang chiếc nón màu<br /> đỏ: Cảm giác của các bạn về chủ đề này? Các<br /> bạn thích hay không thích?”. Tất cả cùng nói:<br /> “Mình thích!”. Nhóm trưởng tiếp tục đặt câu<br /> hỏi: “Tại sao các bạn thích?” Phong Sương<br /> trả lời: “Vì chủ đề rất gần gũi, hơn nữa, đây<br /> là sản phẩm của tỉnh mình mà!”, Mỹ Linh bổ<br /> sung “nước mắm là món ăn hàng ngày của<br /> mỗi gia đình Việt Nam, sao ta lại có thể<br /> không thích nước mắm!”<br /> <br /> 64<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Phan Thị Quỳnh Như và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> - Phượng Loan đề nghị: “Chúng ta cùng đội<br /> nón màu vàng! Ta nghĩ đến mặt ích lợi của<br /> sản phẩm này nào!”. Tèo cho ý kiến: “Theo<br /> mình, nước mắm rất bổ dưỡng vì hàm lượng<br /> đạm rất cao cần thiết cho sức khỏe. Sản<br /> phẩm này còn thể hiện văn hóa ẩm thực rất<br /> riêng của người Việt”. Hằng Nghi bổ sung:<br /> “Theo mình biết nước mắm của tỉnh mình<br /> không những được nhiều người dân trong<br /> nước tin dùng mà sản phẩm này còn được<br /> xuất khẩu sang nước ngoài cho kiều bào<br /> mình bên đó dùng nữa, góp phần tạo nên<br /> giá trị kim ngạch cho nền kinh tế nước ta.”<br /> Nhóm trưởng hỏi tiếp: “Các bạn còn có ý<br /> kiến khác nữa không? Nếu không, chúng ta<br /> qua chiếc nón màu đen nghe!”<br /> - Nhóm trưởng nói:“Ta đội nón màu đen nhé.<br /> Thế mặt tiêu cực, hạn chế là gì nhỉ? Vấn đề<br /> này khó phải không các bạn?”. Mỹ Linh bây<br /> giờ mới có ý kiến: “Vấn đề này chắc chúng ta<br /> cần lấy thông tin thêm trên mạng nhưng mình<br /> nghe mẹ mình nói nếu người sản xuất cho<br /> phân đạm, nồng độ chất bảo quản cao hơn<br /> cho phép thì rất có hại cho sức khỏe người<br /> tiêu dùng”. Tèo phát biểu “Tôi sợ là ta không<br /> có đủ thông tin về vấn đề này”. Phong Sương<br /> bổ sung “Nếu người sản xuất không tuân thủ<br /> theo quy định chung thì vấn đề ô nhiễm môi<br /> trường là không tránh khỏi”.<br /> - Nhóm trưởng tiếp tục đề nghị đội chiếc nón<br /> màu xanh lá cây để suy nghĩ về câu hỏi “Vậy<br /> ta có biện pháp gì để có thể thu thập được<br /> đầy đủ thông tin?” Thanh đề xuất: “Ta sẽ tìm<br /> trên mạng, đọc trên báo, riêng tôi sẽ về hỏi<br /> ông chú tôi là người sản xuất nước mắm để<br /> có thêm thông tin”.<br /> - GV đề nghị các nhóm chốt lại vấn đề đang<br /> thảo luận (nón màu xanh dương). Nhóm<br /> trưởng gợi ý: Chúng ta đã thảo luận về cái<br /> gì? Thông tin nào chúng ta đang thiếu? Bản<br /> phác thảo của chúng ta sẽ gồm mấy ý?”. Cả<br /> nhóm thống nhất là bản phác thảo sẽ có các ý:<br /> thông tin về nước mắm, mặt tích cực, hạn chế,<br /> tình cảm đối với sản phẩm này. Nhóm giao<br /> cho Phong Sương, người khéo tay nhất vẽ<br /> BĐTD (hình 1).<br /> <br /> 94(06): 63 - 68<br /> <br /> Hình 1. Phác thảo ý tưởng của nhóm 4<br /> <br /> Cuộc thảo luận cho thấy các SV đã “công<br /> não” một cách tích cực. Mặc dù các ý kiến<br /> của nhóm chưa thật sự phong phú nhưng chủ<br /> đề “nước mắm Phú Quốc” đã được nhóm<br /> nhìn nhận dưới nhiều góc độ, nhận ra được<br /> mặt tích cực cũng như mặt hạn chế của vấn<br /> đề, đồng thời đề xuất biện pháp tìm thông tin.<br /> Qua đó, thể hiện năng lực phân tích, đánh giá<br /> vấn đề, khả năng kiểm soát cuộc thảo luận để<br /> đi đến kết luận về nội dung bản phác thảo.<br /> Trong cuộc thảo luận, SV còn thể hiện kỹ<br /> năng hợp tác, trợ giúp lẫn nhau, tinh thần<br /> trách nhiệm và sự chia sẻ thông tin.<br /> Bản phác thảo của nhóm 4 vừa thể hiện năng<br /> lực tư duy logic (nhìn sự vật từ góc độ phân<br /> tích, phê phán) vừa thể hiện cảm xúc yêu<br /> thích, tự hào của SV về sản phẩm nước mắm.<br /> Với bản phác thảo này, chắc chắn bài viết của<br /> SV về đề tài này sẽ đủ ý, các ý được sắp xếp<br /> logic và thể hiện tình cảm của các em với đặc<br /> sản quê hương.<br /> Ví dụ 2. Internet trong đời sống<br /> Với đề tài này, GV hướng dẫn các nhóm sử<br /> dụng 6 CNTD để thảo luận với các câu hỏi<br /> gợi ý như “Chúng ta đã có thông tin, hiểu biết<br /> gì về mạng Internet?Cần tìm thêm thông tin<br /> gì? (nón màu trắng), “Cảm giác của các bạn<br /> về chủ đề này?, Các bạn thích hay không<br /> thích sử dụng Internet?” (nón màu đỏ); “Mặt<br /> tích cực, ưu điểm của Internet là gì? (nón<br /> màu vàng); “Mặt tiêu cực, hạn chế của<br /> Internet?” (nón màu đen); “Với đề bài này<br /> 65<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Phan Thị Quỳnh Như và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> ta cần trình bày những ý nào, có cần sưu tầm<br /> hình ảnh hay không? Nếu có, là hình ảnh về<br /> cái gì?”; (nón màu xanh lá cây); cuối cùng là<br /> câu hỏi tóm tắt nội dung thảo luận, lập kế<br /> hoạch thực hiện ’Thông tin nào chúng ta đang<br /> thiếu? Ai sẽ là người tìm thông tin? Cần phác<br /> thảo BĐTD như thế nào?” nón xanh dương .<br /> Bản phác thảo của nhóm 3 (hình 2) thể hiện<br /> rõ các ý tưởng mà SV sẽ thể hiện trong bài<br /> viết, đó là (1) những thông tin về Internet với<br /> các ý lịch sử hình thành, các phiên bản, tỷ lệ<br /> người sử dụng; (2) điểm tích cực của Internet<br /> với các luận chứng: tính năng, lướt web, góp<br /> phần phát triển kinh tế, mạng xã hội; (3) hạn<br /> chế của internet là game online gồm các luận<br /> chứng: thời gian, sức khỏe, tiền, tệ nạn xã hội;<br /> (4) sự yêu thích của người viết với internet vì<br /> sự phổ biến, sự gần gũi và mở rộng của nó.<br /> Mặc dù có một số luận chứng chưa thật rõ<br /> ràng (sự mở rộng, rộng rãi) nhưng việc sử<br /> dụng 6 CNTD đã giúp SV hình thành những ý<br /> tưởng và cảm xúc về Internet, những ý tưởng<br /> đó được định hình trong một “bức tranh”<br /> bằng việc sử dụng BĐTD. Với bản phác thảo<br /> trên, bài viết của SV về vấn đề này chắc chắn<br /> sẽ khá đủ ý, thể hiện cả suy nghĩ lẫn tình cảm<br /> của các em về chủ đề trên.<br /> <br /> vận dụng 2 kỹ thuật BĐTD và 6 CNTD đối<br /> với: phát triển năng lực sáng tạo của người<br /> viết (câu 1); kĩ năng phê phán đánh giá (câu<br /> 2); kĩ năng giao tiếp (câu 3); giúp nhìn vấn đề<br /> dưới nhiều góc độ (câu 4); tăng hứng thú học<br /> tập (câu 5). SV chọn trả lời một trong năm<br /> mức sau: hoàn toàn đồng ý, đồng ý, không<br /> đồng ý cũng không phản đối, không đồng ý,<br /> hoàn toàn đồng ý. Chúng tôi còn nêu 2 câu<br /> hỏi mở: (1) Có thể vận dụng 2 kĩ thuật BĐTD<br /> và 6 CNTD để dạy học sinh viết văn ở trường<br /> phổ thông hay không? (2) Có thể gặp khó<br /> khăn gì khi vận dụng 2 kỹ thuật này?. Dưới<br /> đây là bảng thống kê tỷ lệ % ý kiến chọn<br /> phương án trả lời hoàn toàn đồng ý (bảng 1).<br /> Số liệu từ bảng 1 cho thấy SV đánh giá rất<br /> cao về hiệu quả của việc sử dụng BĐTD và 6<br /> CNTD trong dạy tạo lập văn bản.<br /> Bảng 1. Thống kê ý kiến hoàn toàn đồng ý<br /> Câu hỏi<br /> Câu 1<br /> Câu 2<br /> Câu 3<br /> Câu 4<br /> Câu 5<br /> <br /> Hình 2. Sản phẩm BĐTD của nhóm 3<br /> <br /> Ý kiến đánh giá của SV và GV<br /> Sau 5 tiết TN, chúng tôi đã khảo sát ý kiến<br /> của 44 SV về hiệu quả của việc sử dụng kỹ<br /> thuật 6 CNTD và BĐTD đối với quá trình tạo<br /> lập văn bản. Phiếu khảo sát gồm 5 câu hỏi<br /> đóng xoay quanh vấn đề Tác dụng của việc<br /> <br /> 94(06): 63 - 68<br /> <br /> Số SV<br /> 38<br /> 35<br /> 32<br /> 37<br /> 34<br /> <br /> %<br /> 86.5<br /> 84.1<br /> 72.8<br /> 84.09<br /> 77.27<br /> <br /> Với câu hỏi mở thứ nhất phần lớn SV cho<br /> rằng có thể sử dụng 2 kỹ thuật này vào việc<br /> dạy học sinh cách tạo lập dàn ý cho văn bản,<br /> chỉ có có 3 SV (16.7 %) e ngại tính không<br /> khả thi khi vận dụng chúng ở trường phổ<br /> thông. Về câu hỏi mở thứ hai phần lớn SV<br /> cho rằng việc vận dụng 2 kỹ thuật trên vào<br /> dạy học sẽ mất khá nhiều thời gian, cháy giáo<br /> án, học sinh chưa quen, chỉ nên sử dụng trong<br /> giờ thực hành. Các ý kiến trên cho thấy SV đã<br /> nhận thấy những hữu ích của việc sử dụng<br /> BĐTD và 6 CNTD và mong muốn được vận<br /> dụng chúng trong quá trình dạy học nhưng<br /> các em luôn bị ám ảnh bởi việc không đủ thời<br /> gian. Sự e ngại này là chính đáng bởi vì<br /> chương trình môn Ngữ văn ở phổ thông khá<br /> nặng, số tiết dành cho giờ thực hành Làm văn<br /> không nhiều, hơn nữa lâu nay không ít HS<br /> không có thói quen lập dàn ý trước khi viết.<br /> <br /> 66<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Phan Thị Quỳnh Như và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Chúng tôi đã mời 2 GV cùng tổ chuyên môn<br /> dự tiết TN thứ 2 và đánh giá tính tích cực của<br /> SV trong giờ học bằng cách điền vào phiếu<br /> quan sát. Kết quả tổng hợp phiếu quan sát của<br /> hai GV như sau:<br /> Bảng 2. Phiếu quan sát giờ học<br /> Thời<br /> gian<br /> (phút)<br /> 0-5<br /> 5-10<br /> 10-15<br /> 15-20<br /> 20-25<br /> 25-30<br /> 30-35<br /> 35-40<br /> 40-45<br /> Chỉ số<br /> TB<br /> <br /> Chỉ số tích cực của sinh viên<br /> trong tiết học<br /> A<br /> B<br /> C<br /> D<br /> 3.6<br /> 4.0<br /> 4.6<br /> 4.8<br /> 4.6<br /> 5.2<br /> 5.2<br /> 6.0<br /> 5.0<br /> 5.6<br /> 5.8<br /> 5.9<br /> 5.6<br /> 6.0<br /> 6.0<br /> 5.6<br /> 5.3<br /> 6.0<br /> 6.8<br /> 6.5<br /> 6.0<br /> 4.2<br /> 5.3<br /> 6.6<br /> 60<br /> 4.8<br /> 4.8<br /> 5.8<br /> 50<br /> 5.6<br /> 5.6<br /> 5.2<br /> 56<br /> 5.0<br /> 6.3<br /> 5.8<br /> 51.8<br /> 51.6<br /> 56 %<br /> 58 %<br /> %<br /> %<br /> <br /> Hai GV này cứ 5 phút một lần khoanh tròn<br /> một trong các số từ 1 đến 10 (thể hiện chỉ số<br /> % mức độ tích cực học tập của SV). Chỉ số A,<br /> B, C, D chỉ các mức độ: (A) mức độ tập trung<br /> chú ý của SV trong giờ học, biểu hiện qua các<br /> hành vi hoàn thành các nhiệm vụ học tập<br /> trong học tập; (B) mức độ cảm xúc của SV<br /> trong giờ học, biểu hiện qua các sự thích thú,<br /> sôi nổi, hăng say trong giờ họ; (C) mức độ<br /> tham gia của SV vào hoạt động học tập: trình<br /> bày, tranh luận, đề xuất vấn đề, câu hỏi, thắc<br /> mắc; (D) mức độ hành vi biểu hiện tâm thế<br /> của SV trong giờ học. Kết quả thống kê cho<br /> thấy tất cả các chỉ số đều đạt mức độ trên<br /> trung bình trong suốt tiết học.<br /> <br /> 94(06): 63 - 68<br /> <br /> Kết quả TN đã trả lời được mục đích TN mà<br /> chúng tôi đặt ra, đó là giúp SV rèn kĩ năng lực<br /> tư duy: phân tích, đánh giá, năng lực sáng tạo,<br /> thói quen nhìn vấn đề dưới nhiều góc độ (ưu<br /> điểm, nhược điểm), phát triển cảm xúc (thích,<br /> không thích), kỹ năng hợp tác giữa các thành<br /> viên trong nhóm, kỹ năng thể hiện ý tưởng<br /> bằng ngôn ngữ nói, viết, vẽ. Những kỹ năng<br /> này của SV được nâng lên từng bước.<br /> KẾT LUẬN<br /> Mỗi PPDH đều có những ưu điểm riêng, GV<br /> là người chủ động chọn lựa PPDH cho phù<br /> hợp với từng nội dung bài dạy, từng đối tượng<br /> người học nhằm phát huy tối đa tính tích cực,<br /> chủ động của SV. Việc sử dụng kĩ thuật 6<br /> CNTD đã tạo cho SV cơ hội tranh luận, chia<br /> sẻ ý kiến, xem xét vấn đề dưới nhiều góc độ<br /> và tự do thể hiện ý tưởng, tình cảm của mình<br /> bằng BĐTD. Qua đó, SV học được cách lập<br /> dàn ý cho bài viết, cách trình bày ý tưởng<br /> theo một trình tự logic, đó là những kỹ năng<br /> rất cần thiết trong tiến trình tạo lập văn bản.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Nguyễn Thị Hồng Nam (2003), Vận dụng<br /> hình thức dạy học khám phá và thảo luận nhóm<br /> vào dạy văn ở trường đại học, Tạp chí Dạy và học<br /> ngày nay, Số tháng 7/2003.<br /> [2]. Edward de Bono (2009), 6 chiếc nón tư duy,<br /> Nxb Trẻ.<br /> [3]. Gert Rijlaarsdam, Huub van den Bergh,<br /> Michel Couzijn (Eds.), (2005), Effective Learning<br /> and Teaching of Writing – A Handbook of Writing<br /> in Education, 2nd Edition, Kluwer Academic<br /> Publishers.<br /> [4]. Tony Buzan (2008), Kĩ năng học tập theo<br /> phương pháp Buzan (Lê Huy Tâm dịch), Nxb<br /> TP.HCM, Công ty TNHH Nhân Trí Việt.<br /> [5]. http://www.adb.org/documents/information/k<br /> nowledge-solutions/wearing-six-thinking-hats.pdf<br /> (truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2012)<br /> <br /> 67<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br />