Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2024. ISBN: 978-604-82-8175-5
380
SỬ DỤNG CHATGPT TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN
KỸ NĂNG ĐÀM PHÁN Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC THUỶ LỢI
Phạm Thị Phương Thảo
Trường Đại học Thủy lợi, email: phuongthao@tlu.edu.vn
1. GIỚI THIỆU CHUNG
ChatGPT là Chatbot trí tuệ nhân tạo do
OpenAI phát triển trong thời gian qua đã có
tốc độ phát triển nhanh chóng và được áp
dụng rộng rãi trong rất nhiều lĩnh vực khác
nhau. Đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục đại
học, ChatGPT giúp sinh viên (SV) học tập
hiệu quả hơn, hỗ trợ giảng viên (GV) trong
giảng dạy và nghiên cứu, trợ giúp các trường
đại học trong việc quản lý và vận hành.
ChatGPT đem lại những thay đổi căn bản
trong cách SV nhận thức và tiếp cận việc học,
hứa hẹn mang lại trải nghiệm giáo dục cá nhân
hóa, tương tác và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, vai
trò của ChatGPT trong giáo dục đại học vẫn là
một chủ đề gây tranh cãi, khi chủ thể của việc
học ở trường đại học là SV đã được cá nhân
hoá cao. Thách thức mà ChatGPT tạo nên
đang khiến cho các trường đại học và GV phải
suy nghĩ để có biện pháp hạn chế mối đe dọa
về liêm chính trong học thuật, bảo mật dữ
liệu hay hành vi gian lận, đạo văn. GV giảng
dạy môn học Kỹ năng đàm phán (KNĐP) ở
Trường Đại học Thuỷ lợi (ĐHTL) cũng phải
đối diện với những thách thức đó. Vì vậy, mục
tiêu bài viết là đề xuất những biện pháp nhằm
phát huy mặt tích cực và hạn chế mặt tiêu cực
của ChatGPT trong giảng dạy môn học KNĐP
cho SV Trường ĐHTL.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Bài viết được dựa trên các nghiên cứu lí
thuyết những năm gần đây về ChatGPT và
khảo sát thực tế bằng bảng hỏi đối với 122
SV khóa 64 ngành Quản trị kinh doanh
Trường ĐHTL và xử lý số liệu trên Excel.
Tác giả bài viết cũng đã sử dụng phương
pháp phỏng vấn sâu.
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Tình hình sử dụng ChatGPT của
SV trong môn học KNĐP
Bảng 1. Phản hồi của SV về việc sử dụng
ChatGPT trong môn học Kỹ năng đàm phán
STT Nội dung phản hồi %
1 Thường xuyên sử dụng ChatGPT cho
mục đích học tập hàng tuần 44.2
2 Hiệu suất học tập tốt 54.1
3
Thường xuyên sử dụng ChatGPT để tìm
kiếm câu trả lời cho các câu hỏi học tập
của mình
31.1
4 Thường xuyên kiểm tra thông tin hoặc
câu trả lời mà ChatGPT cung cấp 49.2
5 Cải thiện khả năng tư duy phản biện
của mình 62.3
6 Giảm động lực để đánh giá lại thông tin
hoặc câu trả lời 45.9
7 Tăng mức độ tương tác với tài liệu học tập 21.3
8 Chủ động tương tác với tài liệu học tập 34.4
54.1% SV nhận thấy hiệu suất học tập tăng
nhờ sử dụng ChatGPT hàng tuần. Những SV
này đã biết sử dụng ChatGPT để tìm kiếm
thông tin chính xác, để giải bài tập theo hướng
dẫn của giáo viên, để viết bài luận theo ý
tưởng riêng của bản thân, để tìm kiếm câu trả
lời cho các câu hỏi học tập của mình ... Những
SV này đã dùng ChatGPT tìm kiếm thông tin
một cách nhanh chóng hơn so với những trang
web và phương tiện thông thường, thậm chí
đúng mục tiêu của SV nếu SV biết viết câu
lệnh đúng. ChatGPT còn giúp những SV này
tương tác nhiều hơn với tài liệu học tập, vì SV
phải đối chiếu với tài liệu mà GV cung cấp để
kiểm tra độ chính xác của câu trả lời mà
ChatGPT cung cấp. Số SV còn lại tăng hiệu
suất học tập ít do chưa thường xuyên và chưa
có kỹ năng sử dụng ChatGPT.
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2024. ISBN: 978-604-82-8175-5
381
31,1% SV thường xuyên sử dụng ChatGPT
để tìm kiếm câu trả lời cho các câu hỏi học tập
của mình thay vì tự nghiên cứu hoặc tự giải
quyết vấn đề. SV chưa có thói quen sử dụng
ChatGPT để tìm kiếm câu trả lời cho các câu
hỏi học tập, mà vẫn chủ yếu tự nghiên cứu qua
Google. SV chưa biết tận dụng ưu thế của
ChatGPT để tiết kiệm thời gian. SV chưa biết
sức mạnh của việc đặt câu lệnh đúng cho
ChatGPT. Khi đặt câu hỏi chưa đúng, SV thu
nhận được câu trả lời chưa đúng ý mình thì
cho rằng ChatGPT không thể làm được. Thực
tế không phải như vậy, ChatGPT bị phụ thuộc
vào những dữ liệu đầu vào, nên nếu SV nhập
dữ liệu không chính xác thì chắc chắn
ChatGPT sẽ tạo ra câu trả lời không chính xác.
49.2% SV thường xuyên kiểm tra thông tin
hoặc câu trả lời mà ChatGPT cung cấp. Mức
độ tương tác của SV với tài liệu học tập kể từ
khi SV bắt đầu sử dụng ChatGPT tăng 21.3%.
34.4% SV chủ động tương tác tài liệu học tập
hơn, chủ động tra cứu thông tin trên ChatGPT
và đối chiếu với tài liệu đã và đang được học.
62.3% SV cải thiện được khả năng tư duy
cũng như tăng khả năng phản biện của bản
thân; cải thiện được cách đặt câu hỏi, những
câu hỏi bao hàm đủ ý và đơn giản; tận dụng
được khả năng tổng hợp thông tin của
ChatGPT giúp khả năng sáng tạo nội dung.
45.9% SV bị giảm động lực để đánh giá lại
thông tin hoặc câu trả lời từ ChatGPT. Có SV
lệ thuộc vào ChatGPT mà không có sự tự tìm
hiểu so sánh, lười tư duy, ỷ lại, mất động lực
tìm hiểu vấn đề.
So sánh kết quả bài thi với bài kiểm tra
chưa áp dụng ChatGPT cho thấy: Điểm A
tăng 1.64%, điểm B tăng 9.83%, điểm C
giảm 13.11%, điểm D tăng 1.64%. Điều này
cho thấy ChatGPT là một trong những
phương thức giúp SV chủ động học hơn, nhớ
kiến thức nhiều hơn, lâu hơn.
Biểu đồ 1. Kết quả bài kiểm tra
và bài thi môn học Kỹ năng đàm phán
Đa số SV mong muốn GV cho SV trải
nghiệm ChatGPT nhiều hơn, muốn được cải
thiện tư duy phản biện, muốn sử dụng thành
thạo ChatGPT phục vụ cho việc học tập của
mình tốt hơn, nhưng chưa biết cách đặt câu
hỏi, kiểm tra, đối chiếu thông tin mà
ChatGPT cung cấp. Thực tế này đòi hỏi phải
có giải pháp nỗ lực từ cả 2 phía GV và SV.
3.2. Biện pháp nâng cao hiệu quả việc sử
dụng ChatGPT trong dạy và học
Về phía GV
GV khuyến khích SV sử dụng ChatGPT để
tìm câu trả lời cho những câu hỏi đơn giản, với
mục đích giảm bớt thời gian hỏi - đáp trên
giảng đường. Nhưng, GV cần chỉ ra những mặt
trái của ChatGPT khi SV sa đà vào sử dụng
ChatGPT. GV có thể hướng dẫn cho SV cách
sử dụng ChatGPT hiệu quả nhất, dạy SV kết
hợp với việc tìm kiếm thông tin trên những nền
tảng khác để đối chiếu và chọn lọc thông tin.
GV cho phép SV tiếp cận ChatGPT để hiểu
vấn đề, nhưng GV nên đưa ra cho SV những
vấn đề khó mà ChatGPT không thể hiểu rõ và
làm được, chẳng hạn: các vấn đề mang tính
thực tế và có chiều sâu làm khó ChatGPT.
Thay vì câu hỏi lý thuyết chung, GV có thể
đưa ra những câu hỏi cụ thể, đi thẳng vào vấn
đề thực tế, có tính chất tư duy cao để kích
thích sự động não của SV. Câu hỏi, bài tập, đề
và đáp án GV giao nên bám sát giáo trình, và
có các tiêu chí rõ ràng vì ChatGPT sẽ không
thể làm điều đó và để SV đối chiếu, tự học, tự
đánh giá quá trình học tập của mình.
GV thiết kế các bài đánh giá (bài thi, bài
tập) và cách đánh giá đòi hỏi kỹ năng về sáng
tạo và phản biện, yêu cầu vấn đề liêm chính
học thuật. Đối với các bài tập lớn, GV nên sử
dụng một số phần mềm, máy quét và chính
công cụ AI để kiểm tra đạo văn, kiểm soát sự
gian lận, hạn chế tình trạng SV lạm dụng
ChatGPT.
GV hỗ trợ SV đặt câu hỏi và suy nghĩ phản
biện cho các câu trả lời mà ChatGPT đưa ra.
ChatGPT chỉ đưa ra câu trả lời với những câu
hỏi mang tính khái quát, bao hàm và đơn
giản, còn đối với những câu hỏi mang tính
phức tạp và khó khăn, câu trả lời sẽ lệch
hướng, không đúng trọng tâm. Vì vậy, GV
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2024. ISBN: 978-604-82-8175-5
382
giúp SV nhận xét những câu trả lời của
ChatGPT và đưa ra điểm đúng sai để rèn
luyện khả năng tư duy phản biện cho SV.
GV cũng cần có những cách thức kiểm
soát chéo, chẳng hạn như đặt câu hỏi để kiểm
tra kiến thức của SV, sau đó bắt buộc SV
phải đưa ra câu trả lời của mình, vì SV trình
bày bằng sự hiểu biết và ngôn ngữ của chính
mình sẽ khác với SV hoàn toàn phụ thuộc
vào ChatGPT. Việc này còn giúp SV cải
thiện kỹ năng ngôn ngữ, thuyết trình, tìm
kiếm thông tin và ý thức sử dụng ChatGPT.
GV có thể chia kiến thức ra thành nhiều
modul nhỏ, chỉ bằng một số câu hỏi, từ đó
tìm ra kiến thức mà SV đang bị hổng để cải
thiện điểm bài kiểm tra của SV. ChatGPT sẽ
giúp GV hiểu hơn SV của mình. Đây là bước
đầu tiên trong việc tạo ra dịch vụ giáo dục tốt
hơn, góp phần vào việc nâng cao chuẩn đào
tạo. Nếu không hiểu SV thì GV sẽ không thể
thiết kế ra những bài học trợ giúp SV tốt hơn,
cải thiện điểm bài kiểm tra. GV sẽ luôn là
chuyên gia trong lớp học của mình và cho dù
ChatGPT có giỏi đến đâu cũng không thể so
sánh được với cách GV hiểu biết và quan tâm
đến lớp học của mình.
GV nên tổng hợp bài tập ChatGPT của SV
lên một diễn đàn hoặc nhóm lớp để SV có thể
trao đổi thêm về bài tập của nhau và có tư
liệu ôn tập trước khi thi kết thúc môn học. Để
SV nắm được kiến thức một cách đầy đủ thì
GV cũng nên có thêm nhiều bài kiểm tra lý
thuyết và bài tập khác để kiểm tra độ hiểu bài
của SV, để củng cố kiến thức cho SV bước
vào bài thi cuối môn học.
Về phía SV
SV chỉ nên coi ChatGPT là công cụ tham
khảo, dùng ChatGPT để tìm kiếm thông tin
cơ bản, tham khảo để sàng lọc thông tin. SV
nên sử dụng khả năng tư duy thay vì ỷ lại
hoàn toàn vào ChatGPT vì sự động não sẽ
giúp giải quyết vấn đề hiệu quả nhất.
SV chỉ nên sử dụng ChatGPT làm bộ
khung để học thay vì là cốt lõi. Đối với phần
số liệu thì SV cần tự tìm hiểu trong sách hoặc
các bài báo thì sẽ rõ ràng hơn. Đối với các câu
hỏi chung, không mang tính học thuật thì SV
có thể áp dụng bổ sung với kiến thức mình đã
biết. Ứng dụng ChatGPT có thể giúp SV học
cách tổng hợp kiến thức, tìm kiếm những khái
niệm trong đàm phán, thậm chí hỗ trợ SV đọc
tài liệu kỹ năng đàm phán bằng tiếng Anh, ...
SV cần phải vừa sử dụng ChatGPT vừa kết
hợp với việc tìm kiếm thông tin trên những
nền tảng khác để đối chiếu vì có lúc ChatGPT
đưa ra những câu trả lời chưa thật sự chính
xác, chưa đúng trọng tâm, rất chung chung,
không thống nhất. SV phải suy nghĩ các đáp
án ChatGPT đưa ra, kiểm tra, rà soát lại, chọn
lọc cẩn thận, đối chiếu những tài liệu khác để
xác thực lại độ chính xác, thậm chí có thể tạo
một hội đồng ảo để tranh luận (chẳng hạn:
phân tích SWOT của một công ty) rồi phản
biện lại. SV cũng cần biết vận dụng ChatGPT
và tài liệu môn học một cách linh hoạt.
SV cần phải học cách 'trò chuyện' với
ChatGPT tốt hơn. Thay vì đưa ra các câu lệnh
chung chung, SV có thể áp dụng một số thủ
thuật để viết câu lệnh tốt hơn. Đầu tiên, có thể
bắt đầu câu lệnh bằng cách gán vai trò cụ thể
cho ChatGPT, chẳng hạn “Tôi là chuyên gia
đàm phán,…”. Tiếp theo, giao cho ChatGPT
công việc riêng lẻ cho từng câu tương tác,
tránh đưa ra quá nhiều yêu cầu, cần cung cấp
thông tin chi tiết vì điều quan trọng là có ý
tưởng rõ ràng về mục đích câu trả lời. Nếu
phản hồi của ChatGPT không như mong
muốn, cần tinh chỉnh câu lệnh ban đầu cho rõ
ràng hơn. Sau mỗi câu trả lời, có thể yêu cầu
ChatGPT gợi ý câu lệnh để tăng hiệu quả
tương tác, đồng thời đưa ra các chi tiết chưa
tốt, yêu cầu ChatGPT bổ sung hoặc chỉnh sửa.
4. KẾT LUẬN
Bài viết đã đề xuất những biện pháp cụ thể
nhằm phát huy ưu điểm và khắc phục nhược
điểm của ChatGPT khi sử dụng trong dạy và
học môn học KNĐP. Việc áp dụng ChatGPT
trong giảng dạy nên được kết hợp với các
phương pháp giảng dạy khác, các phương
thức kiểm tra đánh giá khác nhằm đem lại
hiệu quả cao trong dạy học.
5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Sarin Sok, Kimkong Heng (2023),
ChatGPT for Education and Research: A
Review of Benefits and Risks, Cambodian
Journal of Educational Research